Proza in het interbellum

Proza in het interbellum

1934 1935

1. Nieuwe Zakelijkheid

Sanatorium Zonnestraal (1928)

Telefooncel, Brinkman (1932)

Het „Betondorp“ van J.B. Van Loghem (1924)

Neue Sachlichkeit

Christian Schad, Operation, 1929

Ilja Ehrenburg

1929/1930

Nieuwe Zakelijkheid in NL

19321932

Fragment uit:M. Revis, 8.100.000 m³ zand (1932)

Heb je wel eens gelet op het trouwhartige (upřímný) gehinnik (zařehtat) van een paard? Op zijn prachtigen kop, en zijn oogen? Ik heb eens de stomme, wanhopige (zoufalý) oogen van een paard gezien, toen een tram het de voorpooten boven de hoeven (kopyta) had afgereden. Een paard kost f 300 tot f 600.

Paarden, arbeiders, paardenzweet, menschenzweet, zand, keien en karren: hart van steen! dat is te herleiden in guldens, dat kan je netjes onder elkaar laten schrijven door je boekhouder (učetní), op gelinieerd papier, met roode en blauwe lijnen, dat is f 313,15 + f 531,60 + f 128,93 + f 1200,10 + f 891,31 + f 4000,80 = f 7065,89. Het werk is aangenomen tegen f 8800. Winst dus f 1734,11.

http://www.dbnl.org/tekst/_gem001193101_01/_gem001193101_01_0110.php

2. F. Bordewijk

Fragment uit Bint (1934)De directeur tutoyeerde ongevraagd, niet uit familiariteit, uit

gezag. De Bree merkte het nauwelijks op. Bint zei, wijzend omlaag:

- Je eerste les is in die klas. Die klas is uniek. Zoo een heb ik nog nooit kunnen vormen, vóór deze. Maar geen bespiegelingen nu. Ik houd van weinig woorden ... Naar mijn hart gesproken, dacht de Bree.

- Die klas heeft je voorganger weggetreiterd. Ik waarschuw je niet, ik maak je attent. Begrijp je? ...

Hij begreep het toen niet, eerst later.- Ik eisch van ieder: tucht (kázeň). Ik ben hoogst modern. De

tijd is voorbij van gemoedelijkheid (přátelskost), van verbroedering. Dit geslacht is tè bandeloos (neuvázaný).

http://www.dbnl.org/tekst/_gem001193401_01/_gem001193401_01_0101.php

Fragment uit Bint (1934)- Kom jij hier.Zijn woord had indruk gemaakt. Een gorilla zwaaide sloom op hem toe.- Geef je hand ... Nee, die is te vuil ... je linker. Ze gaven elkaar de linkerhand.- Knijp (štípat).De Bree zelf kneep onmiddellijk hard. De jongen kneep onmiddellijk terug uit

alle macht. Hij was heel sterk, maar hij was een jongen. Ze knepen zwijgend en zonder beweging, de jongen staande, de man gezeten.

(...)Dapper jog, dacht hij.Zijn kracht was nog niet verbruikt. Hij schroefde aan. De jongen deed het

eene been tegen het ander. Zijn buik trok in. De klas zag het en bleef stil. Toen liet hij los. De hand viel geel neer, het monster zwaaide terug in de bank.

- Deze handdruk, zei de Bree, is onze oorlogsverklaring, niet tusschen hem en mij, maar tusschen mij en de klas. Ik zit voortaan hier, àchter de tafel, mijn vesting (tvrz). Storm nu maar aan, ik weet wie de sterkste is.

http://www.dbnl.org/tekst/_gem001193401_01/_gem001193401_01_0101.php

Kortfilm Bint

• http://www.leesmij.nu/leesdebree/

Begin Karakter (1938)In het zwartst van den tijd, omtrent Kerstmis, werd op de Rotterdamsche

kraamzaal (porodní sál) het kind Jacob Willem Katadreuffe(1) met de sectio caesarea ter wereld geholpen. Zijn moeder was de achttienjarige dienstbode Jacoba Katadreuffe, zij werd bij verkorting Joba genoemd. Zijn vader was de deurwaarder (exekutor) A. R. Dreverhaven, een man van achter in de dertig, toen reeds bekend als het zwaard (meč) zonder genade (milost) voor iederen schuldenaar (dlužník) die hem in handen viel.

Het meisje Joba Katadreuffe had bij den ongehuwden Dreverhaven een korten tijd gediend, toen was hij bezweken (podlehnout) voor haar onschuldig schoon, en zij voor zijn kracht. Hij was niet een man om te bezwijken, hij was zoo een kerel van graniet, met een hart slechts in letterlijken zin. Hij bezweek alleen dien eenen keer, hij capituleerde meer met betrekking tot zichzelf dan tot haar.

(1) Deze naam op zijn Nederlandsch uit te spreken.

http://www.dbnl.org/tekst/bord001kara01_01/bord001kara01_01_0001.php

Film Karakter

• http://www.youtube.com/watch?v=P-KW-u_Hdq0

3. Elsschot & Nescio

• Willem Elsschot = A.J. de Ridder (1882 – 1960)

• Nescio = J.H.F. Grönloh (1882 – 1961)

Elsschot & Nescio

Willem Elsschot

Elsschot in Antwerpen

De film Lijmen/Het Been, gebaseerd op Elsschot

http://www.imdb.com/video/wab/vi1470693913/

Elsschot op het Mechels plein

Kaas van Willem Ellschot getekend door Dick Matena

Nescio

De Sarphatistraat in Amsterdam

Fragment uit Titaantjes boven restaurant “Nescio”, in 's-Hertogenbosch.

De Nesciobrug in Amsterdam (de langste fiets- en voetgangersbrug in Nederland)

Drie (van de vijf) Titaantjes in het Oosterpark in Amsterdam

Verlanglijstje – Herman De Coninck

Geef mij Nescio en Tsjechov, oude boeken.Geef mij na mijn zoveelste kale reisiemand die mij twee haren uittrekten glimlachend zegt: je wordt grijs.Geef mij alles en zeg: het is niets.

Geef mij niets en zeg: dat is alles.Geef mij mezelf, geef mij jou.Ik heb gezocht naar wist ik maar wat.Geef mij nu eindelijkwat ik altijd al had.

Uit: Een klank van hobo (1980)