1

Centar za struno obrazovanje

PROGRAM OBRAZOVANJA ZA

OSPOSOBLJAVANJE ZA ZANIMANJE RUKOVALAC

GRAEVINSKIM MAINAMA - GREJDER

2

1. Naziv programa obrazovanja: Program obrazovanja za osposobljavanje za zanimanje rukovalac graevinskim mainama Grejder

2. Utemeljenost programa obrazovanja: - Program obrazovanja se bazira na standardu zanimanja Rukovalac

graevinske mehanizacije, koji je usvojen na 61. sjednici Savjeta za struno obrazovanje, 04.09.2007. godine.

- Program obrazovanja je izradio Centar za struno obrazovanje za potrebe trita rada.

3. Ciljevi programa obrazovanja:

3.1. Opti cilj: Osposobljavanje polaznika/ca za samostalno rukovanje graevinskom mainom grejder.

3.2. Posebni zadaci: - osposobljavanje za samostalan rad; - sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline; - razvijanje pravilnog odnosa prema mainama, alatima i opremi; - razvijanje odgovornosti i preciznosti pri obavljanju rada i izvoenju radnih operacija;

- osposobljavanje za struno i ispravno rukovanje mainama i upotrebi alata; - razvijanje svijesti o vanosti pripreme maine za efikasno i bezbjedno obavljanje posla; - osposobljavanje za pravilnu primjenu propisa zatite na radu i korienja sredstava zatite na radu; - razvijanje odgovornog odnosa prema vlastitom zdravlju i bezbjednosti i zdravlju i bezbjednosti drugih lica; - razvijanje svijesti o vanosti uvanja materijalnih dobara i zatiti ivotne sredine;

4. Trajanje programa obrazovanja:

Program obrazovanja traje 70 asova. 5. Lini profil polaznika/ce Osnovni obrazovni zahtjev: - III stepen strune spreme Poeljni obrazovni zahtjevi: - III stepen mainske struke - poloen vozaki ispit

3

Poeljno iskustvo: prethodni rad na slinim poslovima Osnovne osobine koje polaznik/ca treba da posjeduje: - zdravstvena sposobnost (uvjerenje o zdravstvenom stanju) - preciznost u radu - odgovornost Poeljne osobine koje polaznik/ca treba da posjeduje: - dobre psihomotormne sposobnosti 6. Identifikacija prioritetnih oblasti programa obrazovanja:

Polaznik/ca mora da zna da:

- planira, priprema, izvodi i kontrolie sopstveni rad - racionalno koristi sredstva rada, energiju, materijal i vrijeme - upravlja grejderom - vri skidanje humusa - vri iskop sa planiranjem zemljita (u zemljitima nie kategorije) - obavlja poslove finog razastiranja i planiranja materijala - vri ravnanje i planiranje kosina ispod i iznad planuma - vri iskope karpi, rigola, kanala za odvod vode sa kolovoza - vri mijeanje razliitih materijala - vri razastiranje bitumeniziranih mjeavina - vri poslove na odravanju puteva (ienje snijega, ravnanje

puta...) - sprovodi postupak preventivnog odravanja i servisiranja

grejdera u skladu sa preporukama proizvoaa (redovno odrava i servisira mainu (zamjena ulja, filtera))

- aktivno uestvuje u korektivnom odravanju grejdera, uoava i biljei najee zastoje pri radu maine, poznaje uzroke nastanka zastoja i naine njihovog otklanjanja

- postupa prema instrukcijama kao i da daje uputstva pri radu - kontrolie rad maine i sopstveni rad - koristi odgovarajui alat i opremu - vodi radnu dokumentaciju po danima i pie izvjetaj o radu - primjenjuje bezbjedonosna pravila i pri pripremi rada, radu,

preventivnom i korektivnom odravanju graevinskih maina - primjenjuje protivpoarne mjere - koristi sredstva zatite na radu i primjenjuje propise zatite na

radu, zatite zdravlja ljudi i ivotne sredine - primjenjuje graevinske norme - primjenjuje osnovna pravila u pruanju prve pomoi - radi u skladu sa standardima kvaliteta

4

Polaznik/ca treba da zna: - znaaj gradjevinarstva kao privredne grane - znaaj graevinskih radova

- savremene trendove i trendove razvoja graevinskih maina - namjenu i primjenu sredstava za rad - proces organizacije, planiranja rada i pripreme maine za rad - pojam i podjelu graevinskih maina - vrste pogona kod graevinskih maina - sistem prenosa snage kod graevinskih maina - sistem za upravljanje kod graevinskih maina - sistem za koenje kod graevinskih maina - elektrinu opremu kod graevinskih maina - vrste maina za zemljane radove: bager, dozer, grejder, skreper, utovariva

- namjenu, klasifikaciju i nain rada grejdera - sastavne djelove grejdera - elemnte radnog ureaja grejdera - podjelu grejdera u zavisnosti od snage motora - radni proces kod grejdera - namjenu prikljunog orua kod grejdera dozerske daske i riljaa ili ripera

- osnovna pravila i postupke kod rukovanja grejderom - karakteristike zemljita - postupak odravanja grejdera

- pravila komunikacije prilikom obavljanja radnih operacija - princip povezanosti svih uesnika u procesu rada na gradilitu - organizaciju slube mehanizacije na gradilitima

- postupak voenja radne dokumentacije - osnovne propise i mjere zatite na radu - osnovne mjere zatite ivotne sredine - osnove pruanja prve pomoi

Poeljno je da polaznik/ca zna:

- organizaciju rada preduzea - perspektivu razvoja graevinskih maina - nove trendove u razvoju graevinskih maina - postupke korektivnog odravanja grejdera - itanje i voenje tehnike dokumentacije

7. Predmetna oblast programa obrazovanja: Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem

5

8. Duina trajanja predmetne oblasti programa obrazovanja: Naziv predmetne oblasti Ukupno Teorijski dio Praktini dio Tehnologija rada

sa praktinim osposobljavanjem 70 asova

30 asova 40 asova po

polazniku 9. Djelovi (sadraji) predmetnih oblasti

Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem - 70 asova (teorijski dio 30 asova, praktini dio 40 asova po kandidatu)

Redni broj

Djelovi predmetne oblasti

Teorija

Teorija i Demonstracija

Teorijski dio

30

1

Uvod - graevinska djelatnost - znaaj graevinskih radova - poslovi i radni zadaci obuhvaeni zanimanjem

Teorija

2

Organizacija, planiranje rada i priprema maine za rad: - kontrola maine prije poetka rada (kontrola goriva, maziva, rashladne tenosti, signalnih ureaja i dr.) - upoznavanje sa poslovima na gradilitu - Upoznavanje sa uslovima i nainom rada na gradilitu - Upoznavanje sa radom na dozeru uz sadejstvo sa drugim mainama

Teorija i demonstracija

6

3

Graevinske maine - Opti pojmovi o graevinskim mainama - Podjela graevinskih maina

Teorija

4

Vrste pogona kod graevinskih maina -Pogoni sa motorm sa unutranjim sagorijevanjem (SUS) -Pogoni sa elektro-motorom -Druge vrste pogona - parni, pneumatski, hidraulini, dizel elektini, solarni)

Teorija

5

Sistem prenosa snage kod graevinskih maina

Mehaniki prenosnici snage Hidraulini prenosnici snage

- hidrostatiki prenosnici snage - hidrodinamiki prenosnici

snage Hibridni prenosnici snage

Teorija

6

Sistemi za upravljanje kod graevinskih maina

Upravljanje mainama tokaima

Upravljanja mainama gusjeniarima

Teorija i

demonstracija

7

Sistem koenja kod graevinskih maina - pojam i podjela koionih mehanizama

Teorija i

demonstracija

8

Elektrina oprema kod graevinskih maina - podjela i namjena elektrinih i signalnih ureaja

Teorija

9 Maine za zemljane radove - Bager, Teorija

7

- Dozer, - Grejder, - Skreper - Utovariva.

10

Grejder - opti pojmovi - klasifikacija - namjena

11

Sastavni elementi grejdera -traktorska maina (vrste asije, pogonska formula) -radni ureaj grejdera -prikljuni ureaj grejdera

Teorija

12

Vrste grejdera u zavisnosti od mase i snage motora - laki - srednji - teki - vrlo teki

Teorija

13

Elementi osnovnog radnog ureaja grejdera - daska - okretni krug - vuni ram - cilindri za dizanje i sputanje

daske - ureaj za bono pomjeranje

daske

Teorija

14

Namjena prikljunih orua kod grejdera -namjena dozerske daske - namjena riljaa - ripera

Teorija i demonstracija

15

Radni proces kod grejdera

Teorija i demonstracija

8

16

Osnovna pravila i postupci kod rukovanja grejderom -postupci rada prije startovanja maine -redosled radnih operacija -preporuke za rukovaoce grejderom

Teorija i demonstracija

17

Savremeni trendovi razvoja i proizvodnje grejdera -elektronsko voenje radnog ureaja grejdera -tehnologija praenja kvaliteta i efikasnosti rada grejdera

Teorija

18

Odravanje grejdera -ienje ostataka materijala sa maine -zatita maine od spoljanjih uticaja -servisiranje maine i alata koji se koristi pri radu

Teorija i demonstracija

19

Korektivno odravanje grejdera -uzroci kvarova na grejderu -postupak transporta na remont oteenog grejdera -postupak prijave kvara na grejderu

Teorija

20

Komunikacija na radnom mjestu -postupak davanja instrukcija -postupanje u skladu sa prijemom instrukcija

Teorija

21 Kontrola rada -normativi utroka goriva i mazivnih materijala

Teorija i demonstracija

22

Radna dokumentacija -vrste i namjena radne dokumentacije

Teorija i

demonstracija

23

Osnove zatite na radu -osnovni propisi zatite na radu -Osnovne mjere zatite na radu - Protivpoarne mjere - Mjere zatite pri servisiranju maine

Teorija i demonstracija

9

- Mjere zatite prije i nakon startovanja maine

24

Zatita ivotne sredine -Zatita okoline od negativnog uticaja otpadnih materijala: ulja maziva, akumulatora, guma i filterske robe -Zatita od buke

Teorija

25 Osnove pruanja prve pomoi

Teorija i demonstracija

Praktini dio

Ponavljanje i demonstracija

Praktian rad

1

Praktino upoznavanje sa poslovima rukovaoca grejderom

Ponavljanje i demonstracija

2

Priprema alata, prostora i maine za rad: -transport maine do gradilita (utovar i istovar maine na transportno sredstvo) -obilazak radnog polja maine i kontrola maine prije startovanja -sprovoenje pripremnih radnji za startovanje maine -pripremanje alata za rad

Ponavljanje i demonstracija

3

Postupak upravljanja grejderom - Upravljanje grejderom

startovanje grejdera pripremanje grejdera za

obavljanje poslova ukljuivanje grejdera u radni

proces

Ponavljanje i demonstracija Praktini rad

4

Vrenje radnih zadataka grejderom -skidanje humusa -iskopavanje sa planiranjem zemljita -fino razastiranje i planiranje materijala -ravnanje i planiranje kosina ispod

Ponavljanje i demonstracija

10

i iznad planuma -iskopavanje karpa, rigola, kanala za odvod vode sa kolovoza -mijeanje razliitih materijala -razastiranje bitumeniziranih mjeavina -obavljanje poslova na odravanju puteva (ienje snijega, ravnanje puteva i sl.)

5

Obavljanje poslova rukovaoca grejderom uz sadejstvo sa drugim mainama -obavljanje poslova rukovaoca grejderom u sadejstvu sa drugim graevinskim mainama

6

Odravanje grejdera -primjenjivanje preporuka proizvoaa - fabrikog uputstva -preventivno odravanje maine i alata koji se koristi u radu -odravanje i parkiranje maine nakon procesa rada

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

7

Korektivno odravanje grejdera -uoavanje kvarova na maini -otklananje manjih kvarova -prijavljivanje veih kvarova nadreenom licu -transport grejdera do mjesta popravke -aktivno uee u popravci

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

8

Komunikacija pri upravljanju grejderom -prijem instrukcija prije poetka rada -postupanje po instrukcijama pri rukovanju grejderom -davanje sugestija saradnicima tokom rada

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

9

Postupak kontrolisanja svog rada -praenje potronje goriva, maziva i drugih potronih materijala -praenje rokova zamjene preistaa (filtera)

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

11

10

Postupak voenja radne dokumentacije -popunjavanje radnih listova (broj radnih sati, potronja goriva i maziva, periodini pregledi i sl.) -pisanje izvjetaja o zastojima, kvarovima i drugim tekoama pri radu koji utiu na ispunjavanje rokova i kvalitet odraenog posla

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

11

Zatita na radu -upotreba sredstava zatite na radu -primjena pravila zatite na radu

Ponavljanje i demonstracija

12

Zatita ivotne sredine -odlaganje tetnih materija u skladu sa propisima -primjena propisa o zatiti ivotne sredine

Ponavljanje i demonstracija

13 Postupak pruanja prve pomoi -Primjena osnovnih pravila u pruanju prve pomoi

Ponavljanje i demonstracija

10. Znanja i vjetine koje se oekuju od polaznika/ca na kraju programa obrazovanja: - poznaje i razlikuje graevinske maine - poznaje proces rada graevinskih maina - poznaje sistem prenosa snage kod graevinskih maina - poznaje sistem za upravljanje kod graevinskih maina

- poznaje sistem za koenje kod graevinskih maina - zna namjenu grejdera - poznaje odlike zemljita/materijala sa kojima radi - zna vrste grejdera i njihovu podjelu - zna da pripremi mainu za izvoenje poslova - pravilno rukuje grejderom - primjenjuje osnovna pravila i postupke pri rukovanju grejderom - skida humus - sprovodi postupak iskopa sa planiranjem zemljita (u zemljitima nie kategorije) - obavlja poslove finog razastiranja i planiranja materijala - ravna i planira kosine ispod i iznad planuma - iskopava karpe, rigole, kanale za odvod vode sa kolovoza - sprovodi postupak mijeanja razliitih materijala

12

- razastire bitumenizirane mjeavine - obavlja odreene poslove na odravanju puteva - sprovodi postupak odravanja grejdera i otklanjanja manjih kvarova na maini - kontrolie pojedine segmente sopstvenog rada - vodi radnu dokumentaciju - koristi terminologiju neophodnu za komuniciranje u struci - ne ugroava sebe, lica oko sebe, i radnu i ivotnu sredinu - primjenjuje osnovna pravila pri pruanju prve pomoi

11.Preporuke za korienje metoda i tehnika u procesu obuavanja: - metoda izlaganja

- kombinovana metoda izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije, demonstracije i instrukcije - metoda praktinih radova

12. Smjernice za korienje audio i vizuelnih sredstava i opreme: U toku osposobljavanja to je mogue vie koristiti audio i vizuelna sredstva i opremu. Koristiti crtee, slike, filmove, kao i pregled internet prezentacija koje se tiu graevinskih maina i rukovanja graevinskim mainama.

13. Katalog znanja za predmetnu oblast:

Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem Polaznik/ca:

ZNANJA VJETINE - razumije znaaj graevinarstva kao privredne grane - razumije znaaj graevinskih radova - poznaje savremene trendove i trendove razvoja graevinskih maina - razumije znaaj poslova Rukovaoca maina za zemljane radove- grejder

- primjenjuje savremene trendove u radu sa graevinskim mainama - obavlja poslove Rukovaoca grejdera - na primjeru objanjava organizaciju sopstvenog rada

- zna namjenu i primjenu sredstava za rad

- primjenjuje sredstva rada u skladu sa njihovom namjenom - racionalno koristi sredstva rada,

13

- poznaje proces organizacije, planiranja rada i pripreme maine za rad

energiju, materijal i vrijeme - planira, priprema, izvodi i kontrolie svoj rad

- zna pojam i podjelu graevinskih maina, njihove karakteristike, primjenu, nain rada i sastavne dijelove - zna vrste i podvrste graevinskih maina njihove prednosti i nedostatke

- vri podjelu graevinskih maina i uoava njihove osnovne karakteristike - razlikuje graevinske maine prema namjeni i nainu rada - poznaje principe prilikom izbora graevinskih maina

- poznaje vrste pogona kod graevinskih maina - poznaje sistem prenosa snage kod graevinskih maina

- razlikuje pogone motora sa unutranjim sagorijevanjem, pogone sa elektromotorom i druge vrste pogona - razlikuje mehanike, hidrauline i hibridne transmisije

- poznaje sisteme za upravljanje i koenje kod graevinskih maina

- kontrolie ispravnost rada pri preuzimanju maine - kontrolie funkcionisanje sistema za upravljanje mainom - kontrolie koioni mehanizam - na primjeru objanjava postupak upravljanja mainama tokaima - na primjeru objanjava postupak upravljanja mainama na doboima

- poznaje funkciju elektrine opreme kod graevinskih maina

- koristi elektrinu opremu graevinske maine u skladu sa namjenom

- zna elemente grejdera

- razlikuje elemente grejdera: * traktorska maina * radni ureaj grejdera * prikljuni ureaj grejdera

- zna podjelu i osnovne odlike grejdera u zavisnosti od snage pogonskog motora

- primjenjuje pravila pri upravljanju lakim, srednjim, tekim i vrlo tekim grejderima

- zna elemente i namjenu osnovnog radnog ureaja grejdera

- umije da koristi elemente radnog ureaja grejdera

14

- zna namjenu prikljunih orua kod grejdera

- namjenski koristi dozersku dasku i rilja

- zna vrste poslova koje obavlja rukovalac grejdera - zna primjenu razliitih vrsta grejdera

-upravlja grejderom -skida humus -sprovodi postupak iskopa sa planiranjem zemljita(u zemljitima nie kategorije) -obavlja poslove finog razastiranja i planiranja materijala -ravna i planira kosine ispod i iznad planuma -iskopava karpe, rigole, kanale za odvod vode sa kolovoza -sprovodi postupak mijeanja razliitih materijala -razastire bitumenizirane mjeavine -obavlja odreene poslove na odravanju puteva

- zna nain uvanja maine i alata koji se koristi pri radu - zna da provjeri i podesi parametre na maini u skladu sa standardima i uputstvima proizvoaa - poznaje bezbjednosna pravila pri kontroli i servisiranju maine

- redovno odrava i servisira mainu (mijenja ulje, filter i dr.podtroni materijal) i alat koji se koristi u radu - uklanja evenetualne ostatke iskopavanih materijala sa djelova maine - sprovodi postupak zatite maine od spoljanjih faktora - kontrolie stanje i ispravnost maine - vri redovni pregled i manje popravke na maini

- zna postupak opravki manjih kvarova - prepoznaje uzroke nastanka odreenih kvarova na maini - zna naine otklanjanja manjih kvarova na maini

- vri opravke manjih kvarova - uoava najee zastoje pri radu maine - koristi alat i opremu za otklanjanje manjih kvarova na maini - pravovremeno prijavljuje kvarove - vri zamjenu i popravku oteenog alata i opreme

15

- poznaje osnovna pravila poslovne komunikacije - zna da obavijesti investitora o toku radova - poznaje zahtjeve investitora - poznaje tehniku terminologiju - poznaje princip povezanosti uesnika na gradilitu

- postupa prema instrukcijama nadlenih na gradilitu - prenosi uputstva u toku procesa rada - prenosi uputstva o sigurnosti na radu i upotrebi odgovarajue opreme

- zna kriterijume izbora alata - poznaje alat i opremu za rad

- koristi odgovarajui alat i opremu - pravilno rukuje alatom i opremom

- poznaje normative koji odreuju koliinu, kvalitet, upotrebu materijala i vrijeme izvoenja radova

- vodi knjigu naloga sa upisivanjem radnih sati, sati odravanja maine, koliine utroenog goriva i maziva - popunjava radne listove po danima

- poznaje pravila ponaanja na gradilitu - poznaje posljedice neadekvatne upotrebe maina - poznaje propise iz oblasti zatite na radu, zatite radnika - poznaje upotrebu sigurnosnih sredstava i opreme - poznaje propise iz protivpoarne zatite

- upoznaje lanove svoje grupe sa opasnostima u odreenim poslovima pri upotrebi maina - primjenjuje mjere zatite na radu - upotrebljava zatitna sredstva i opremu u radu - primjenjuje protivpoarne mjere - odrava protivpoarnu opremu

- poznaje mjere zatite okoline od negativnog uticaja materijala i proizvodnih sredstava

- sortira i odlae na propisan nain graevinske otpatke - na propisan nain deponuje otpadno ulje i zapaljive tenosti - primjenjuje mjere zatite od buke

- poznaje osnove pruanja prve pomoi - zna najee vrste povreda na radu

- primjenjuje pravila u pruanju prve pomoi - obavjetava nadlenu slubu o povredi na radu

Napomena: U toku praktinog dijela programa obrazovanja polaznik/ca vodi dnevnik prakse pisani rad kojim dokazuje da je osposobljen/a da povee struno-teorijska znanja i praksu. Pisani rad obuhvata pismeno obrazloenje

16

njegovog/nog praktinog rada na terenu.U dogovoru sa nastavnikom/com, polaznik/ca programa obrazovanja obrazlae postupak rada na graevinskoj maini prema zadatim tematskim cjelinama. Polaznik/ca hronoloki navodi i opisuje: postupke kontrole, pripreme maine za rad, startovanje maine, proces rada na maini, odravanje, parkiranje maine, evidentira ukupno radno vrijeme sa navoenjem efektivnih radnih sati na maini kao i zastoja u radu nastalih usled kvarova ili nepovoljnih vremenskih prilika i sl. Na poligonu kod izvoaa obuke ili na terenu polaznik/ca prolazi kroz zadate praktine aktivnosti, evidentira ih i prilae u pisanoj formi. 14. Ispitni katalog za predmetnu oblast: Naziv ispitne oblasti: Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem

14. 1. Ispitni ciljevi Na ispitu se ocjenjuje:

- Stepen razumjevanja teorijskih sadraja - Sposobnost povezivanja teorijskih znanja i praktinih postupaka - Umijee rukovanja graevinskom mainom - Umijee korienja odgovarajuih postupaka kontrole sopstvenog rada - Umijee primjene znanja iz oblasti zatite na radu i zatite

ivotne sredine 14. 2. Znanja i vjetine koje se provjeravaju

Djelovi predmetne

oblasti

Znanje i vjetine

Nastavna sredstva za rad i oprema

17

te

hnol

ogij

a ra

da s

a pr

aktin

im o

spos

oblj

avan

jem

-priprema mainu i prostor za rad -rukuje alatom i opremom za rad -sprovodi radne operacije prema njihovom redosljedu -upravlja grejderom -skida humus -vri planiranje, iskopavanje i razastiranje zemljita -vri ravnanje i planiranje kosina ispod i iznad planuma -iskopava karpe, rigole i kanale za odvod zemljita -vri razastiranje bitumeniziranih mjeavina -vri mijeanje razliitih materijala -obavlja poslove na odravanju puteva -priprema mainu za transport -vri utovar maine na transportno sredstvo -uestvuje u radovima na fiksiranju maine i obezbjeenju transporta -vri istovar i parkiranje maine -transportuje i parkira graevinsku mainu -odrava i servisira grejder i alat koji koristi pri radu -kontrolie rad maine i provjerava pokazatelje njene ispravnosti -prati ostvarivanje rada prema zadatom dinamikom planu -vri redovni pregled i manje popravke na maini -vri zamjenu i popravku oteenog alata i opreme -vodi radnu dokumentaciju (popunjava radne listove po danima) -primjenjuje mjere zatite na radu

-graevinske maine (valjci) -uputstvo za rukovanje i odravanje maine - znak upozorenja za instrument tablu - runi komplet alata preporuen od proizvoaa maine -obrazac radnog naloga -mazalica -pribor za pranje i ienje maine (lopatice, crijeva, etke) -sijalice za signalizaciju -rezervni filter vazduha zraka za mainu i filter unutranjeg vazduha u kabini -lina zatitna sredsva pri radu i servisiranju (radno odijelo, fluoroscentni prsluk, lem, zatitne naoari, cipele prilagoene radu na valjku, rukavice, odgovarajui respirator) -sredstva prve pomoi u prirunoj apoteci -protivpoarni aparat

18

-koristi lina zatitna sredstva i opremu u radu -titi okolinu od negativnih uticaja materijala i proizvodnih sredstava -na propisan nain odlae i deponuje otpatke, otpadne i zapaljive tenosti -primjenjuje osnovna pravila u pruanju prve pomoi

15. Mjesto izvoenja, plan realizacije programa obrazovanja i preporuke za termine realizacije djelova programa obrazovanja: Mjesto izvoenja:

Teorijski dio programa obrazovanja izvodi se kod organizatora obrazovanja odraslih koji ispunjava kadrovske, prostorne i druge tehnike uslove potrebne za izvoenje ovog dijela programa obrazovanja. Praktini dio programa obrazovanja izvodi se kod socijalnih partnera (sa kojima organizator obrazovanja ima sklopljen ugovor o realizaciji dijela programa sa praktinom nastavom) na gradilitu ili na poligonu.

Plan realizacije:

Program traje 70 asova - teorijski dio 30 asova - praktini dio 40 asova po kandidatu/kinji Teorijski i praktini dio programa obrazovanja izvodie se uporedo radi lakeg ovladavanja znanjima i vjetinama, predvienih programom. Poeljno je obuku realizovati u prijepodnevnim asovima kako bi se sauvao vei nivo panje i interesovanja polaznika/ca. 16. Napredovanje, provjeravanje i vrednovanje znanja 16.a. Napredovanje: Savladavanje jednostavnih vjetina uslov je da bi se moglo prei na usvajanje sloenih vjetina. 16.b. Provjeravanje:

U toku programa obrazovanja: nakon obraenog dijela predmetne oblasti vri se provjera znanja i vjetina polaznika/ca.

19

tokom praktine obuke polaznici/ce vode dnevnik prakse. Na kraju programa obrazovanja: Organizuje se zavrna provjera praktine osposobljenosti polaznika/ca. Uspjenost na provjerama u toku obuke treba uzeti u obzir prilikom zavrne provjere. Osposobljenost polaznika/ca se provjerava izvoenjem praktinog rada sa objanjenjem.

16. c. Vrednovanje: Vrednovanje na zavrnoj provjeri vri se na sledei nain:

1. polaznik/ca je ovladao/la svim vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na visokom nivou;

2. polaznik/ca je ovladao/la svim vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na zadovoljavajuem nivou;

3. polaznik/ca nije ovladao/la vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na zadovoljavajuem nivou;

17. Strune kompetencije nastavnog kadra instruktora pojedinih djelova Programa obrazovanja:

1. Dipl. ininjer mainstva za teorijski dio programa 2. Instruktor odgovarajueg profila (VK rukovalac grejderom) ili lice sa

trogodinjim iskustvom u radu na graevinskim mainama za praktini dio programa.

Za predavae potreban andragokodidaktikometodiki osposobljen kadar za rad sa odraslim polaznicima. 18. i 19. Zanimanje i dokumenat koji se dobija po zavretku programa obrazovanja: Bie regulisano u skladu sa zakonom. 20. Kreatori programa:

-Bojovi Predrag, dipl. ing. mainstva - smjer mehanizacija, instruktor

20

teorijskog dijela obuke za zanimanje - rukovalac graevinskom mehanizacijom

-Bokovi Gordana, dipl. andragog - Centar za struno obrazovanje

Uputstvo za trenera

za osposobljavanje za zanimanje rukovalac graevinskim mainama - Grejder

21

Treneri realizuju program obrazovanja kroz sljedee faze: 1. Priprema za realizaciju programa obrazovanja odreivanje nastavnog materijala (npr. predmeti, alati, materijali, druga odgovarajua oprema itd). 2. Uvodni dio realizovati kroz teme: - predstavljanje; - upoznavanje sa kandidatima/kinjama; - upoznavanje sa predmetom u kontekstu zanimanja; - uloga i znaaj grane iz koje je zanimanje; - miljenje kandidata/kinja; - diskusija sa kandidatima/kinjama. 3. Definisanje indukcionog modula (modul iji se djelovi koriste tokom cijele

obuke), koji sadri: - Karakteristike zanimanja za koje su se kandidati/kinje opredijelili/e (uslovi rada, radno vrijeme, nagraivanje (plata)...); - Profil radnika/ca za odreeno zanimanje (treba da sadri stavke kao to su:

psihofiziko zdravlje, profesionalnost, sposobnost organizacije, sposobnost komunikacije, urednost, ljubaznost u ophoenju sa ljudima, kultura govora i ophoenja, snalaljivost i okretnost, spremnost na fleksibilno radno vrijeme...) je predmet obrade kroz sve teme (module).

4. Definisanje svih modula programa obrazovanja neophodnih za odreeno

zanimanje, pri emu treba voditi rauna da obuka bude primjerena osobinama polaznika/ca i njihovim interesima (treba ispreplitati teoriju, demonstraciju i praksu).

5. Odreivanje vremena neophodnog za praktinu obuku (stvarni uslovi). 6. Nain provjere znanja kandidata/kinja Napomena: U cilju pojanjenja detaljno je razraena taka 4. 1. Upoznavanje polaznika/ca sa programom obrazovanja

- upoznavanje sa organizacijom rada na gradilitu; - upoznavanje sa znaajem zatite na radu; - upoznavanje sa izvorima opasnosti pri radu sa graevinskim mainama.

22

2. Upoznavanje polaznika/ca sa pripremom prostora i maine za rad Demonstracija:

- postupka kontrole ispravnosti maine prije poetka rada; - postupka sprovoenja pripremnih radnji za startovanje maine; Praktini rad polaznika/ca:

- kontrolie ispravnost maine prije poetka rada; - sprovodi pripremne radnje za startovanje maine;

3. Priprema polaznika/ca za upravjanje grejderom Demonstracija:

- postupka startovanja grejdera; - postupka upravljanja grejderom; Praktini rad polaznika/ca: - startuje grejder; - upravlja grejderom; 4. Upoznavanje polaznika/ca sa poslovima rukovaoca grejderom Demonstracija: - postupka skidanja humusa; - postupka iskopavanja sa planiranjem zemljita - postupka finog razastiranja i planiranja materijala - postupka ravnanja i planiranja kosina ispod i iznad planuma - postupka iskopavanja karpa, rigola, kanala za odvod vode sa kolovoza - postupka mijeanja razliitih materijala - postupka razastiranja bitumeniziranih mjeavina - postupka obavljanja poslova na odravanju puteva (ienje snijega, ravnanje puteva i sl.) Praktini rad polaznika/ca: - skida humus; - iskopavanje sa planiranjem zemljita - fino razastiranje i planiranje materijala - ravnanje i planiranje kosina ispod i iznad planuma - iskopavanje karpa, rigola, kanala za odvod vode sa kolovoza - mijeanje razliitih materijala - razastiranje bitumeniziranih mjeavina - obavljanje poslova na odravanju puteva (ienje snijega, ravnanje puteva i sl.)

23

5. Upoznavanje polaznika/ca sa primjenom pravila pri rukovanju grejderom Demonstracija: - postupaka rada prije startovanja grejdera; - postupka obavljanja radnih operacija prema njihovom redosledu;

- postupka primjene preporuka za upravljanje grejderom;

Praktini rad polaznika/ca: - obavlja aktivnosti koje prethode startovanju grejdera; - obavlja radne operacije prema njihovom redosledu; - primjenjuje preporuke za upravljanje grejderom; 6. Upoznavanje sa postupkom odravanja grejdera Pojanjavanje preporuka proizvoaa maine uputstva za rad sa mainom;

Demonstracija: - postupka preventivnog odravanja maine; - postupka odravanja i parkiranja maine po zavretku rada;

Praktini rad polaznika/ca: - vri preventivno odravanje maine; - odrava i pravilno parkira mainu po zavretku rada; 7. Upoznavanje polaznika/ca sa korektivnim odravanjem grejdera Demonstracija:

- postupka otklanjanja manjih kvarova na maini; - naina uestvovanja dozeriste u popravci maine; Praktini rad polaznika/ca: - otklanja manje kvarove na maini; - uestvuje u popravci grejdera; 8. Upoznavanje sa strunom terminologijom iz djelokruga svog rada (teorija). 9. Upoznavanje sa nainom komuniciranja sa saradnicima/ama (timski rad). 10. Upoznavanje polaznika/ca sa osnovama zatite na radu i zatite ivotne sredine

24

Demonstracija: - primjena mjera zatite na radu; - korienje sredstava zatite na radu; 11. Upoznavanje polaznika/ca sa osnovama pruanja prve pomoi

Demonstracija: - postupka pruanja prve pomoi