Processional 2 2011

ProcessionalHèt magazine voor HRD in de industrie jaargang 10 ■ juni 2011 ■ nummer 2

En verder:

Kobelco verbetert continu

Goede cijfers bij HG

Reinigers Coroos getraind

Nieuw: leergang leiding geven

Seminar Error Management

Ga naar VAPRO.nl

Interview Cathy van Dyck, VU:

‘Fouten maken in je voordeel’

columnColofon

ProcessionalHét magazine voor HRD in de industrie

Processional is een uitgave van de VAPRO groep

VAPRO groepPostbus 240902490 AB Den HaagT 070 - 3378 300F 070 - 320 51 86E [email protected] www.vapro.nl

RedactieHerbert Boland, Hanneke van Gaans, Melanie Lancel, Henny Luijten, Marion Reerds, Marjolein Veeninga, Sonja van Venrooij

VormgevingBeeldvorm

Foto omslagFrans Kanters

DrukkerijVeldwijk-Van Loon

Verschijning4 keer per jaar

VerspreidingDit tijdschrift wordt gratis verspreid onder opleidingsmanagers, praktijkbegeleiders, ploegchefs, productiemanagers, HRD-managers en verantwoordelijken voor opleidingen en HRD binnen in de industrie. Wie kan aantonen tot de doelgroep te behoren kan zich als abonnee aanmelden via [email protected]

AdvertentiesMooijman Marketing & SalesT 070 - 323 40 70E [email protected]

AdreswijzigingenAdreswijzigingen kunnen onder ver-melding van onderwerp (adreswijziging PROCESSIONAL) via e-mail ([email protected]) worden doorgegeven.

ProductieBeatrijs Media GroupT 076 - 530 90 31E [email protected]© Copyright 2011

Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder voor-afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie van PROCESSIONAL is een onafhankelijk opererend orgaan. Meningen en opinies in het blad geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de bestuurlijke organisaties vertegen-woordigd in de VAPRO groep noch die van de redactie.

ISSN: 1572-218X

Leren van foutenRecentelijk luidde de arbeidsinspectie de noodklok in verband met de beperkte dekkingsgraad van hun werkzaamheden. Een grove rekensom leert dat bedrijven in Nederland eens in de veertig jaar bezoek krijgen van de inspectie, terwijl een groep van 400 bedrijven die jaarlijks moet worden bezocht vaak ook geen inspecteur over de vloer krijgt. In een periode waarin de aandacht voor veiligheid in en rond de industrie een hoogtepunt bereikt, is dat onwenselijk. Het signaal vanuit de overheid om de aandacht voor controle en preventie nog verder te beperken is slecht getimed.

Controle mag natuurlijk nooit een argument zijn om dingen wel of niet te doen. De praktijk leert echter dat een sense of urgency wel helpt. Gelukkig ligt de noodzaak om veilig en efficiënt te produceren niet alleen in negatieve uitgangspunten. Er is autonoom veel te winnen.

Maar: veilig, efficiënt en duurzaam werken, hoe doe je dat? Dit kan door te leren van je fouten en vervolgens te anticiperen op omstandigheden die fouten in de hand werken. Dit betekent puzzelstukjes in elkaar leggen en kijken of omstandigheden onderdeel zijn van een reeks gebeurtenissen die je kunt veranderen.

Error management geeft ons de tools om hier op een actieve manier mee om te gaan. De vraag hoe dat in z’n werk gaat en wat dit voor uw bedrijf kan betekenen staat centraal tijdens een door VAPRO georganiseerd seminar. Deskundigen zullen u de praktische handvatten geven die er toe moeten leiden dat uw bedrijf door te leren van fouten veiliger wordt. In dit nummer van de Processional informeren wij u hier verder over. We zien u graag op 16 juni a.s.

Tycho van den BornCommercieel directeur

Processional ■ nummer 4 ■ winter ■ 3

inhoud

anderzijds om productieverbeteringen door te voeren. Daarbij viel het oog op de WCM-5S-methode.

20 Reinigings ploeg Coroos op hoger plan tillen

Conservenbedrijf Coroos heeft naast productie-operators ook een groep rei-nigingsoperators in dienst. Door middel van een speciaal oplei-dingstraject zijn het niveau en het zelfvertrouwen van deze mede-werkers opgevij-zeld. Het resultaat mag er zijn: minder storingen, sneller opstarten.

22 Spuitgietoperators Fresenius profiteren van SORK

Fresenius KABI, fabrikant van medische hulpmiddelen en disposables heeft vorig jaar haar spuitgietcapaciteit van vier naar zeven machines uitgebreid. Afgelopen maart heeft VAPRO-College een SORK-spuitgiettraining succesvol afgerond. Opvallend was het grote aantal vrouwen.

28 Award beste leerbedrijf 2010 naar Leeuwarder Courant

Dit jaar is de beeldredactie van de Leeuwarder Courant uitgeroepen tot beste leerbedrijf PMLF 2010.

Processional ■ nummer 4 ■ winter ■ 3

12 VU-onderzoeker Cathy van Dyck: “Error management helpt veilig-heid en bedrijfsresultaten”

Fouten maken is menselijk, je kunt het niet uitbannen. De kunst is een goede balans te vinden in een cultuur waarbij fouten kunnen worden gemaakt, maar waarbij de consequenties in de hand gehouden worden en de orga-nisatie er als geheel van leert. Dit is het domein van Error Management, een relatief nieuw vak in de organisatiewe-tenschappen en sociale psychologie.

10 Veiligheid door... Error Management

Op dit seminar, dat op 16 juni a.s. door VAPRO wordt georganiseerd, maakt u onder andere kennis met het vakgebied Error Management. U krijgt pasklare tips en handreikingen waarmee u direct in uw eigen organisatie aan de slag kunt. Een must voor ambitieuze managers en organisaties die veilige topprestaties nastreven.

16 Kobelco: Japans enthousiasme voor continu verbeterenKobelco Welding is tijdens de deeltijd-ww begonnen met een opleidingstraject. De wens was enerzijds om de mensen opleidingen te laten doen voor een drietal operatorniveaus,

verder in dit nummer

4 Kort nieuws8 30-plussers in goede handen

private opleiders

9 Enquete operator & baan18 Traject HG International24 Leergang ‘Leidinggeven’

31 PPN nieuwsbrief27 Het gezicht van

4 ■ Processional ■ nummer 2 ■ juni 2011

nieuws

Samenwerking industriepark SjanghaiOp donderdag 12 mei is in Shanghai een samenwerking ondertekend tussen Shanghai Chemical Industry Park Technical Consulting (SCIPTC) en VAPRO.

De samenwerking maakt deel uit van de handelsmissie van vice-premier,

minister van Economische Zaken, Maxime Verhagen. Hij noemt het bemoedigend om te zien dat de economie aantrekt. “Dat zorgt voor werk, inkomen en vertrouwen in de toekomst”. Om het herstel te kunnen vasthouden, is het volgens de minister van belang dat de open Nederlandse economie kan blijven aanhaken en profiteren van “de uitbundige econo-mische groei in, bijvoorbeeld, Azië”. VAPRO is een van de negen bedrijven die de band met China verder aantrekt.

De samenwerking SCIPTC en VAPRO is gericht op het ontwikkelen en

implementeren van trainingen op het gebied van veiligheid, milieu en duur-zaamheid.Het SCIPTC is het grootste Chemische industriepark in Sjanghai waar bedrij-ven als Bayer, Vopak en BASF zijn gevestigd. ■

Begin mei was VAPRO in een item live op RTL7 te zien. Met medewerking van Kemira in de Botlek is er een item van drie minuten opgenomen waarin kort het ontstaan van VAPRO wordt aangestipt. Het item werd uitgezon-den in het programma Regio Business Magazine. Dat is een wekelijks pro-gramma over ondernemerschap en

de ondernemers in alle regio’s van Nederland. Het programma besteedt aandacht aan het nieuws over onder-nemers en ondernemingen en het ‘verhaal’ achter strategieën, campag-nes en successen. Het filmpje kan men bekijken op VAPRO.nl onder ‘Over VAPRO’ of direct via deze QR-code. ■

VAPRO ‘live’ op RTL7

Voor vragen over de samenwer-king tussen VAPRO en SCIPTC kunt u contact opnemen met Sharmila Bridjmohan, 070 3378 311.

Algemeen directeur VAPRO Theo Seip (links) ondertekende in het bijzijn van Minister Verhagen de overeenkomst.

Processional ■ nummer 2 ■ juni 2011 ■ 5

Skills MastersVan vliegtuigonderhoud tot verpleeg kunde en van elek-trotechniek tot restaurant-service: tijdens Skills Masters in Ahoy Rotterdam hebben eind maart werk en vakman-schap op (v)mbo-niveau in de spotlights gestaan. Het beroe-penevenement heeft bijna 23 duizend mensen op de been gebracht.

Skills Masters helpt bij het zoeken naar een beroep, opleiding of baan en heeft dit jaar 459 matches op de arbeidsmarkt en vele Ronald en Brian, tweedejaars studenten procestechniek Zadkine college.

Onderwijsminister Marja van Bijsterveldt krijgt steun van de Kamer voor haar voorstel om in het mbo een competentiegerichte kwa-lificatiestructuur in te voeren. Het woord ‘competentiegericht’ wordt echter vervangen door ‘beroeps-gericht’. Kennisoverdracht blijft voorop staan en de scholen zelf gaan over het hoe van het onder-wijs, benadrukt de minister.

Er was kritiek bij diverse partijen op de grote nadruk op houdingsaspecten en sociale vaardigheden en de mogelijk nadelige consequentie voor het aspect kennis. De minister heeft toegezegd dat zij erop zal toezien dat dit in balans zal blijven. “Je bent competent als je de juiste kennis, vaardigheden en hou-ding laat zien”, aldus Van Bijsterveldt. Ze benadrukt dat dit een geïntegreerd

geheel is en dat in dit rijtje de kennis vooropstaat. Voor alle duidelijkheid schrapt zij daarom het woord “compe-tentiegericht” uit haar voorstel. Voor de kritische fracties is deze koersaanpas-sing voldoende om met de wetswijzi-ging competentiegerichte kwalificatie-structuur akkoord te gaan.

De belangrijkste wijzigingen zijn:• De term competentie is uit de wet

geschrapt. We spreken voortaan van een beroepsgerichte kwalificatie-structuur; kennis, vaardigheden en houding worden in nieuwe balans gegoten. De nadruk lag en ligt op kennis! Dat betekent dat de nieuwe opleidingsstructuur nog steeds geldig en springlevend is;

• De kwalificatiedossiers vormen de komende jaren het fundament onder het mbo.

De huidige ontwikkeling loopt door;• De wet wordt later ingevoerd: 1

augustus 2012. Dat impliceert dat instellingen komend cursusjaar voor de laatste keer kunnen starten met eindtermen. Dit zal in de praktijk nau-welijks voorkomen;

• Over drie jaar vindt een onafhanke-lijke evaluatie plaats van de kwalifica-tiestructuur.

Volgens de samenwerkende Kenniscentra, Colo, heeft de minister voor de voltallige Tweede Kamer op overtuigende wijze aan de hand van concrete voorbeelden afgerekend met onjuiste beeldvorming over de kwali-ficatiedossiers. Zijdelings is bovendien aandacht gevraagd voor doelmatigheid, macrodoelmatigheid, de rol van de Inspectie en het streven naar waarde-vaste diploma’s. ■

Competentie gericht MBO verder als ‘beroeps gerichte kwalificatie-structuur’ Minister van Onderwijs, Marja van

Bijsterveldt (foto: CDA)


nieuws

nieuwe nationale vak kampioenen opgeleverd.

Alexander Rinnooy Kan was een van de vele prominenten tijdens de VIP-

opening van Skills Masters. Hij sprak over een succes: “Skills Masters is een fantastisch inspirerend evenement. Op dit soort gelegenheden, vol ener-gie van al die jongeren, kunnen inno-vaties kiemen.”

Op 15, 16, en 17 maart 2012 staat het vervolg op een succesvolle Skills al weer gepland. ■

Veel belangstelling van geïnteresseerde VMBO-ers. Het is een goed teken dat men regelmatig ‘vet cool’ hoort als deze jonge scholieren zich in techniek verdiepen.

‘De procesindustrie is de motor van onze economie. SWA levert arbeidskrachten-op-maat, maar ontwikkelt ook al jaren leer/werktrajecten die voor u interessant kunnen zijn. Met een persoonlijke benadering en een grote betrokkenheid.’

Contact

Meer informatie vindt u op onze website.Bel voor een persoonlijke kennismaking: T (0251) 27 88 19.

‘SWA is helemaal thuis in de proces

industrie.’Irene Lem,

directeur SWA Personeelsdiensten

weetvanwerken.nl


Begin september verschijnt het trendrapport van TechniekTalent.nu onder de naam ‘TechKnow’. Het geeft technische bedrijven inzicht in de belevingswereld van jongeren en bevat tips om met jongeren in con-tact te komen, jongeren te werven en te behouden. Projectleider Wanda Verhoeff: “Het is bedoeld voor bedrij-ven, maar zeker ook interessant voor docenten en decanen. Het is een soort handboek voor iedereen die jongeren wil inspireren voor techniek.”

Het rapport laat zien dat jongeren tegenwoordig anders zijn dan vroeger. Ze hebben veel meer zelfvertrouwen, zijn mondig, minder loyaal, willen snel groeien en vinden werk niet het aller-belangrijkste in hun leven. TechKnow geeft inzicht en bevat concrete tips hoe daarmee om te gaan, alle do’s en dont’s, aldus de auteurs.Het bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over hoe je jongeren kunt werven én behouden. In het tweede deel laat het jongerentrends zien. Het derde bevat twaalf profielen van jongeren in de leeftijd van 14 tot 24 jaar. Verhoeff: “Er is bewust voor geko-zen om jongeren – jongens, meisjes, autochtoon en allochtoon − zelf aan het woord te laten over hun drijfveren en hoe ze hun toekomst zien.”

PraktischTechKnow wordt vervaardigd door het bureau voor jongerencommu-nicatie YoungWorks. Verhoeff: “De werkgroep Beeldvorming organiseert voor TechniekTalent.nu al vanaf 2009 workshops over jongerencommu-nicatie. Aan die workshops ligt het BètaMentality-model van YoungWorks ten grondslag. De deelnemers vinden de workshops erg interessant. Vandaar

dat wij die informatie voor meer bedrijven beschikbaar wilden maken. Met vertegenwoordigers uit alle fond-sen en diverse werkgroepen binnen TechniekTalent.nu zijn we aan de slag gegaan.”Het rapport heeft veel praktische tips. Jongeren willen bijvoorbeeld snel groeien en niet pas na vijf jaar promotie maken. Daar moeten werk-gevers rekening mee houden. Dus laat jongere werknemers vooral steeds zien dat ze kleine stappen maken en benoem dat expliciet. Jongeren vinden daarnaast een goede sfeer en prettige collega’s belangrijk. Ook infor-mele momenten als een voetbaltoer-nooi zijn voor jongeren erg belangrijk.

Meer informatieBegin september kunnen belangstel-lenden TechKnow gratis opvragen bij OVP. TechniekTalent.nu. verwacht in totaal 30.000 exemplaren te gaan ver-spreiden. ■

Trendrapport TechKnow: trends en tips voor jongerencommunicatie

Meer informatie is verkrijgbaar via Anneke van den Engel, OVP, [email protected].

OVP doet meeHet opleidingsfonds van de pro-cesindustrie (OVP) is partner van TechniekTalent.nu. In dit unieke samenwerkingsverband werken acht technische bedrijfstakken samen aan meer instroom en het behoud van (nieuwe) mensen in de techniek.OVP is op bestuurlijk en ope-rationeel niveau actief binnen TechniekTalent.nu. Op deze manier werkt OVP mee aan de bevordering van de regionale samenwerking tussen bedrijven en het onderwijs in het project TechNet. Ook ontwikkelt OVP samen met de andere fondsen van TechniekTalent.nu producten zoals een modulaire lesmethode voor sectororiëntatie (PSO) in het vmbo, beroepsbeelden in de vorm van video’s voor ver-schillende hbo-beroepen, een website vol handige tools voor de communicatie met en de werving van jongeren (www.TechniekTalent.nu – Tools en workshops – Instroom) en het in dit artikel genoemde trendrap-port Techknow voor bedrijven.


nieuws

Op dit moment wordt een bijgesteld voorstel door het ministerie uitgewerkt. “Over de uitkomst daarvan durf ik niets te zeggen”, begint Ria van ‘t Klooster. “Maar ik ben er nog niet van overtuigd dat de voorgestelde uitwerking van het Actieplan de beste oplossing is voor vak-scholing aan volwassenen. We zijn druk in overleg met minister Van Bijsterveldt, de onderwijswoordvoerders van de poli-tieke partijen en de sociale partners, om te benadrukken dat de particuliere oplei-ders een belangrijke rol moeten blijven spelen in het opleiden van 30-plussers.”

Hobbels“Laat ik vooropstellen dat we allemaal, overheid en opleiders, een warm voorstander zijn van opleiden van deze groep. En we stimuleren dat daar maatregelen voor worden getroffen. De regeling die nu in voorbereiding is, is tot stand gekomen met werkgeversorgani-saties en de MBO-raad. Ik voorzie in de uitwerking toch wel een aantal hobbels. Om een paar voorbeelden te noemen: het wordt ingewikkeld om de vorderin-gen van de deelnemers bij te houden, er

kleven fiscale bezwaren aan en wat doe je met iemand als die na twee jaar zijn opleiding niet heeft afgerond?”

Juiste onderwijsMaar bovenal meent het NRTO dat het volwassenenonderwijs het beste gesti-muleerd kan worden via de vraagkant. Van ‘t Klooster: “We vinden dat je het geld niet via de onderwijsaanbieders als ROC’s moet laten lopen, maar naar de afnemers: de werkgevers en -werkne-mers. Zij zijn zelf goed in staat het juiste onderwijs te kiezen dat ze nodig hebben. Iedereen moet in staat worden gesteld het beste onderwijs te volgen dat er op de markt te vinden is. Particuliere onder-wijsinstellingen kunnen daar nu eenmaal beter op inspringen. Ze zijn flexibel, heb-ben een grote keuze in moderne onder-wijsvormen, opereren vaak kleinschalig en bieden maatwerk.”

Duurzaam participeren“Naar de toekomst toe liggen er veel kansen, vooral wat duurzame parti-cipatie betreft”, aldus Van ‘t Klooster. “Iedere werkende moet zich blijven

ontwikkelen. De pensioenleeftijd zal omhoog gaan en in bepaalde sectoren is de behoefte aan vakkrachten groot. Momenteel praten werkgevers en werk-nemersorganisaties over vitaliteitcon-cepten, om werkenden op een gezonde manier naar hun pensioen toe te krijgen. Wij zijn uiteraard met hen in gesprek over de rol van scholing hierbij. Een onderdeel van de oplossing is het verbe-teren van de overstap tussen sectoren. De O&O-fondsen moeten daarin ook hun verantwoordelijkheid nemen.”

Warm hart“We zijn nog druk met allerlei partijen in overleg”, benadrukt Ria van ’t Klooster, “om het denken een andere richting op te krijgen. Maar wel vanuit de gedachte dat we allemaal het dertig-plus opleiden een warm hart toedragen. Realiseer je dat maar liefst 84 procent van de volwassenen momenteel door private opleiders wordt geschoold. Het is voor ons dan ook ondenkbaar dat er in de uitwerking van Actieplan MBO geen substantiële rol is weggelegd voor de particuliere onderwijsmarkt.” ■

‘Scholing 30-plussers bij private opleiders in beste handen’

In het Actieplan MBO, onderdeel van het onderwijs-regeerakkoord,

wordt voorgesteld de scholing aan 30-plussers niet meer te

bekostigen uit het reguliere onderwijs. Vanuit de politiek is daartegen

verzet gekomen. Een aantal politieke vindt dat ROC’s, naast initiële

scholing, ook een rol blijven spelen in het volwassenenonderwijs.

De Nederlandse Raad voor Training en Opleiding, NRTO, steunt echter

het voornemen uit het regeerakkoord en vindt, bij monde van haar

directeur Ria van ‘t Klooster, dat scholing aan 30-plussers in de beste

handen is bij private opleiders.


trend

Werknemer binden

Geld belangrijk, maar altijd in combinatieVAPRO heeft onder leden van het Platform voor operators een enquête gehouden over tevredenheid met de baan en interesse om over te stappen naar iets nieuws. Hier volgen de belangrijkste uitkomsten. De enquête ‘Waarom veranderen operators van werkgever?’ was erg populair: hij is door 237 operators ingevuld, voornamelijk werkzaam in chemische en voeding- en genotmiddelenindustrie.

DienstverbandHet is bekend dat in de procesindustrie de gemiddelde leeftijd op de werkvloer hoog is. Het is een van de urgente signalen van vergrijzing. Dit onderzoek bevestigt de soms zeer lange dienstverbanden: gemiddeld 18,2 jaar werkzaam totaal, bij huidige werkgever gemiddeld 11,0 jaar. We heb-ben dat in een puntenwolk gezet. Er zijn veel operators die 20 tot 30 jaar bij dezelfde werkgever zitten (hoogste in de enquête 40 jaar) Ook de groep die nog maar kort bij de hui-dige werkgever werkt (minder dan 5 jaar) is relatief groot.

Waarom bij deze baas?De redenen die men opgeeft waarom men indertijd bij deze werkgever is begonnen, lopen zeer uiteen. Vaak zijn het praktische redenen, als ‘erin gerold uit uitzendbaan’, ‘ het was dichter bij huis’ of ‘er moest brood op de plank komen’. Er zijn ook veel respondenten die zeggen dat ze toen vonden dat het een leuk bedrijf was en de baan een mooie uitdaging vormde. Salaris en arbeidsvoorwaarden worden ook wel genoemd, maar zijn toch niet de belang-rijkste redenen. Vaak zit het vast op een droom en/of iets praktisch. Op de vraag of deze redenen nu nog steeds gel-den, antwoordt 71% ja.

Sfeer is goedOp de vraag hoe goed de sfeer in de ploeg of op de werk-vloer is, komt een positief beeld.Overwegend goed 73 %, niet goed, niet slecht 32 %, de rest zegt overwegend slecht.

Redenen om te blijvenDan de vraag of men overweegt naar een andere baan over te stappen: 41% zegt daarop ja. Vervolgens heeft men in een open vraag aangegeven wat de werkgever kan veranderen om hen te behouden.Beter salaris 30Beloftes nakomen, beter luisteren 14Meer waardering en motivatie 13Groeimogelijkheden en verantwoordelijkheid 10Betere arbeidsvoorwaarden 10Minder werkdruk 8Betere werksfeer 6Mogelijkheid tot opleiding volgen 6Vast contract geven 5Arbeidsomstandigheden verbeteren 5Ander ploegensysteem/naar dagdienst 4Niets 9(Getallen zijn aantallen keren genoemd.)

Geld én waarderingRedenen als beloning, waardering of verantwoordelijk-heid gaan bij respondenten vaak samen op. Een aantal respondenten vindt dat ze onderbetaald is voor wat ze doet. Klachten over werkdruk zijn er ook. Dat kan samenval-len met slechte organisatie of planning en onderbezetting. Ontevredenheid met salaris gaat vaak samen met een andere ontevredenheid of probleem in de organisatie of met het directe management. In de antwoorden komt ook vaak naar voren dat de operators vinden dat er slecht naar hen geluis-terd wordt en dat het management beloftes moet nakomen, opener moet zijn, duidelijker moet communiceren.Gelukkig zijn niet alle redenen klachten. Veel operators vin-den gewoon dat ze aan een nieuwe uitdaging toe zijn. Als de eigen organisatie groeimogelijkheden zou bieden, zouden ze best willen blijven. Opleidingen kunnen volgen vormt daar-van een onderdeel. ■

100

75

50

25

0-4 4-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 >40

Werkzame jaren

totaalbij huidige werkgever

Aantal respondenten40

30

20

10

00 10 20 30 40

Totaal

Aantal jaren gewerkt Bij huidige werkgever


seminar

EMPOWERING PEOPLE AND INDUSTRIES

Veiligheid door ... Error Management

Dit seminar is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in het thema , maar speciaal voor veiligheidsprofessionals en opleidingscoördinatoren in de industrie.

LocatiePostillon Hotel Amersfoort Veluwemeer, Strandboulevard 3, Putten.Volg vanaf de A28, afslag 10, de borden “Postillion hotel”.


Uitnodiging seminar:


16 juni 2011, Putten

Veiligheid en veilig werken zijn een topprioriteit binnen de industrie. Organisaties investeren veel geld in veilige machines en werken volgens nauwgezette protocollen. Al deze maatregelen bij elkaar kunnen toch niet voorkomen dat er fouten worden gemaakt. Dat is in de meeste gevallen ook niet erg. Risico’s, innovatie en vooruitgang zijn nu eenmaal onlosmakelijk met elkaar verbonden. Belangrijk is dat onbedoelde, menselijke fouten niet leiden tot escalatie, maar dat van deze fouten wordt geleerd. Hiervoor is open communicatie noodzakelijk. Fouten maken en het leren van fouten zijn geen individuele processen. Het gaat om collectieve leerprocessen en gedeelde waarden. Leren van fouten vereist een cultuurverandering.

Programma

12.00 uur

13.00 uur Veiligheid door .... voortschrijdend inzichtOok het vakgebied veiligheid kent zijn ontwikkelingen; bij het ontstaan was het geloof in een puur technische aanpak, maar door voortschrijdend inzicht zijn bijvoorbeeld ook de menselijke kant en de cultuuraspecten steeds belangrijker geworden. Walter Zwaard schetst in grote lijnen de ontwikkeling in het vakgebied veiligheid.

Dr. Walter Zwaard, dagvoorzitter

13.15 uur Veiligheid door .... Error managementAls je geen fouten durft te maken, wordt je werk wel betrouwbaarder maar kom je uiteindelijk in een ‘competence trap’: je groeit niet meer. Dat wil niet zeggen dan het onder alle omstandigheden een goed idee is fouten aan te moedigen. In Van Dycks presentatie staat centraal hoe dan wel met fouten om te gaan. En hoe error management en de small failure approach in te zetten. Overigens bestaan er geen grote of kleine fouten, maar alleen grote of kleine gevolgen.

Dr. Cathy van Dyck, The Cat’s Eye

14.15 uur

InschrijvenDe kosten voor dit seminar bedragen € 450,- per persoon.

U kunt zich inschrijven via onze website www.vapro-college.nl/seminar.

14.45 uur MIddagsessies:

A Veiligheid door .... beter teamwork: Team Resource managementVeel fouten en soms zware ongevallen worden veroorzaakt door suboptimale communicatie in een team. Fred Bleeker geeft een toelichting op de oorzaak hiervan en neemt u mee in een manier om dit te voorkomen; door middel van een interactieve workshop over team resource management.

Fred Bleeker, QST Safe Skies

B Veiligheid door .... leren van foutenHoe realiseer je een tolerante, proactieve foutencultuur? Een organisatie die fouten niet alleen in woord maar ook in daad als verbeterinstrument ziet,

toenemende mate inzichten vanuit breinleren. De lerende en innoverende organisatie is het onderwerp van Dirk de Knecht.

Drs. Dirk de Knecht, VAPRO

16.45 uur Veiligheid door .... cultuurveranderingWalter Zwaard ten slotte legt de link met de bedrijfscultuur. Wanneer je als bedrijf op een positieve manier met fouten om wilt gaan, vereist dat vaak een bepaalde bedrijfscultuur.

Dr. Walter Zwaard

17.30 uur Afsluiting en borrel

Het seminar ‘Veiligheid door....Error Management” laat u zien hoe uw

op het gebied van Error Management. Tijdens de middag krijgt u pasklare tips en handreikingen waarmee u direct in uw eigen organisatie aan de slag kunt. Een must voor ambitieuze managers en organisaties die veilige topprestaties nastreven!

Schrijf u in voor het seminar op 16 juni te Putten.

Vragen?Secretariaat VAPRO- College via: 070 301 10 86 of [email protected].


























Veiligheid en veilig werken zijn een topprioriteit binnen de industrie. Organisaties investeren veel geld in veilige machines en werken volgens nauwgezette protocollen. Al deze maatregelen bij elkaar kunnen toch niet voorkomen dat er fouten worden gemaakt. Dat is in de meeste gevallen ook niet erg. Risico’s, innovatie en vooruitgang zijn nu eenmaal onlosmakelijk met elkaar verbonden. Belangrijk is dat onbedoelde, menselijke fouten niet leiden tot escalatie, maar dat van deze fouten wordt geleerd. Hiervoor is open communicatie noodzakelijk. Fouten maken en het leren van fouten zijn geen individuele processen. Het gaat om collectieve leerprocessen en gedeelde waarden. Leren van fouten vereist een cultuurverandering.

Programma

12.00 uur

13.00 uur Veiligheid door .... voortschrijdend inzichtOok het vakgebied veiligheid kent zijn ontwikkelingen; bij het ontstaan was het geloof in een puur technische aanpak, maar door voortschrijdend inzicht zijn bijvoorbeeld ook de menselijke kant en de cultuuraspecten steeds belangrijker geworden. Walter Zwaard schetst in grote lijnen de ontwikkeling in het vakgebied veiligheid.

Dr. Walter Zwaard, dagvoorzitter

13.15 uur Veiligheid door .... Error managementAls je geen fouten durft te maken, wordt je werk wel betrouwbaarder maar kom je uiteindelijk in een ‘competence trap’: je groeit niet meer. Dat wil niet zeggen dan het onder alle omstandigheden een goed idee is fouten aan te moedigen. In Van Dycks presentatie staat centraal hoe dan wel met fouten om te gaan. En hoe error management en de small failure approach in te zetten. Overigens bestaan er geen grote of kleine fouten, maar alleen grote of kleine gevolgen.

Dr. Cathy van Dyck, The Cat’s Eye

14.15 uur

InschrijvenDe kosten voor dit seminar bedragen € 450,- per persoon.

U kunt zich inschrijven via onze website www.vapro-college.nl/seminar.

14.45 uur MIddagsessies:

A Veiligheid door .... beter teamwork: Team Resource managementVeel fouten en soms zware ongevallen worden veroorzaakt door suboptimale communicatie in een team. Fred Bleeker geeft een toelichting op de oorzaak hiervan en neemt u mee in een manier om dit te voorkomen; door middel van een interactieve workshop over team resource management.

Fred Bleeker, QST Safe Skies

B Veiligheid door .... leren van foutenHoe realiseer je een tolerante, proactieve foutencultuur? Een organisatie die fouten niet alleen in woord maar ook in daad als verbeterinstrument ziet,

toenemende mate inzichten vanuit breinleren. De lerende en innoverende organisatie is het onderwerp van Dirk de Knecht.

Drs. Dirk de Knecht, VAPRO

16.45 uur Veiligheid door .... cultuurveranderingWalter Zwaard ten slotte legt de link met de bedrijfscultuur. Wanneer je als bedrijf op een positieve manier met fouten om wilt gaan, vereist dat vaak een bepaalde bedrijfscultuur.

Dr. Walter Zwaard

17.30 uur Afsluiting en borrel

Het seminar ‘Veiligheid door....Error Management” laat u zien hoe uw

op het gebied van Error Management. Tijdens de middag krijgt u pasklare tips en handreikingen waarmee u direct in uw eigen organisatie aan de slag kunt. Een must voor ambitieuze managers en organisaties die veilige topprestaties nastreven!

Schrijf u in voor het seminar op 16 juni te Putten.

Vragen?Secretariaat VAPRO- College via: 070 301 10 86 of [email protected].


interview

Cathy van Dyck: ‘Fouten maken in je voordeel’

Error management helpt veiligheid en bedrijfsresultatenOndanks protocollen, richtlijnen en veilige installaties, blijft de procesindustrie

gevoelig voor incidenten. Fouten maken is menselijk, je kunt het niet

uitbannen. De kunst is een goede balans te vinden in een cultuur waarbij

fouten kunnen worden gemaakt, maar waarbij de consequenties in de hand

gehouden worden en de organisatie er als geheel van leert. Dit is het domein

van Error Management, een relatief nieuw vak in de organisatiewetenschappen

en sociale psychologie. Processional praat met dr Cathy van Dyck, verbonden

aan de VU. Ze is een van de sprekers op het seminar over Error management

dat VAPRO op 16 juni organiseert.

Een succesvol vertegenwoordiger van groot bedrijf maakt in de laatste fase van taaie onderhandelingen voor een nieuwe order een inschattingsfout. Als gevolg daarvan loopt het bedrijf een opdracht van 1 miljoen mis. Terneergeslagen zit hij in achter zijn bureau en ruimt zijn laden leeg. Dan gaat de deur met een zwaai open. “Wat ben jij aan het doen?” roept de directeur. “Ik ben maar vast begonnen met inpakken.” “Hoezo inpakken? Jij gaat helemaal niet weg. Jouw opleiding heeft me zojuist een fortuin gekost.”

Sociaal psychologe Cathy van Dyck promoveerde in 2000 aan de UvA met een onderzoek naar cultuurverschillen bij bedrij-ven op het gebied van error management, ook wel foutenma-nagement genoemd. In het kort: hoe ga je met (onbedoelde)

fouten om. De studie startte met een pilotonderzoek waarin een groot aantal bedrijfsteams het in een managementspel tegen elkaar opnam. Ze bestudeerde aan de hand van inge-vulde vragenlijsten hoe de teams met fouten omgingen. Vervolgens legde ze de vragenlijst voor aan 350 managers uit tientallen bedrijven, op grond waarvan van elk bedrijf de error management-cultuur kon vaststellen. Hieruit kon ze een pres-tatieniveau van elke onderneming vaststellen, in vergelijking met de andere bedrijven uit dezelfde sector. Een benchmark error management in Nederlandse organisaties was geboren.

Andere houdingDe belangrijkste conclusie was dat bedrijven die op een open manier met gemaakte fouten omgaan in het algemeen beter


blijken te presteren dan bedrijven die het repressief benade-ren. “De cultuur van error management en de prestatie van het bedrijf bleken een duidelijke relatie met elkaar te hebben”, begint Cathy van Dyck. “Als je niet straft maar het benadert vanuit een houding van ‘vervelend, er is een fout gemaakt, maar wat kunnen we ervan leren en wat kunnen we doen om de schade zoveel mogelijk te beperken’ haal je er veel meer uit. Uit onderzoek is gebleken dat de manier waarop organi-saties met fouten omgaan zo’n tien procent van de harde eco-nomische uitkomsten van die organisaties voorspelt.”

Honest mistakeHet studiegebied error management is nog jong, het stamt uit de jaren negentig, schetst Cathy van Dyck. “Toen ontstond

voor het eerst besef dat fouten niet per se verkeerd zijn: de zogenaamde honest mistakes. Dat is wezenlijk anders dan bij-voorbeeld de veiligheidsregels negeren. Dat noemen we een overtreding, een violation. Er werd bij voorbaat niet negatief naar fouten gekeken. Aan de universiteit van Berkeley startte een groep met onderzoek naar wat er mis kan gaan, maar vooral ook hoe fouten die in ingewikkelde organisaties wor-den gemaakt toch niet leiden tot problemen.”

LeiderschapWat weet de gemiddelde manager tegenwoordig al van foutenmanagement? ‘Weinig tot niets’, aldus Van Dyck. ‘Op de opleidingen of tijdens de studie krijgen ze het niet mee. Sommige goede managers hebben het wel in de genen.

De gemiddelde manager weet weinig tot niets van foutenmanagement

interview

Managers die het van huis uit niet hebben, kunnen het overigens wel leren. Als een manager het verschil snapt tussen overtreding en fout, dan kan hij ermee omgaan. Bij foutenmanagement draait het om de cyclus: corrige-ren, analyseren, leren. De combinatie van tolerantie en daadkrachtig optreden is noodzakelijk voor het creëren van een open cultuur waarin over fouten wordt gecom-municeerd. Maar is meer voor nodig. Leiderschap en voorbeeldgedrag scheppen ook de voorwaarden.’

ZoektochtVan Dyck wordt regelmatig ingehuurd door bedrijven die al goed snappen hoe het werkt maar toch nog ver-der willen verbeteren. Denk aan ziekenhuizen, die aan de slag willen met de onderwerpen kwaliteit, veiligheid en cultuur. Soms nemen ze een probleem waar, bijvoor-beeld het afwijken van een bepaald protocol. Van Dyck: “Dat is altijd een zoektocht. Daarom heb ik daarvoor bepaalde instrumenten ontwikkeld, zoals vragenlijsten. Ik neem interviews in bepaalde doorsneden van de organisatie af en neem daarin bepaalde concrete geval-len door. Zo ontstaat een beeld van de kwesties die op dat moment spelen. Als we alle aspecten in kaart heb-ben, kan ik de organisatie benchmarken en daarop een advies baseren. Overigens lopen de scores van bedrij-ven zeer sterk uiteen. Over het algemeen praat ik of mijn promovendi met bedrijven die op het terrein van veiligheid en foutenmanagement al de nodige stappen hebben gezet. Het lukt ons helaas niet altijd om alles binnen bedrijven te onderzoeken. Soms gaat de deur dicht, dan wordt het te confronterend.”

Veranderde werkwijzenHeeft u een idee hoe de situatie in de chemie is? Deze sector heeft veel te maken met richtlijnen en voor-schriften op het terrein van veiligheid. “Over de hele sector zou ik het niet durven zeggen”, verontschuldigt Van Dyck zich, “maar we hebben wel onderzoek in een specifiek petrochemisch bedrijf uitgevoerd. We heb-ben aan operators gevraagd een fout te beschrijven die in de afgelopen twee weken is opgetreden. Na een aantal weken zijn we terug gekomen om vast te stellen of er iets is gebeurd met deze, in totaal 87 fouten, of het bijvoorbeeld heeft geleid tot een verandering in de werkwijzen of werkprocessen. Het bleek dat met name de fouten die door de groep moesten worden opgelost – de fouten met grotere gevolgen – leidden tot veran-derde werkwijzen. Dat is mooi, maar ook wel zorgelijk. Want over fouten waarbij men mazzel had omdat ze geen gevolgen hadden, werd niet gecommuniceerd. Natuurlijk moet je niet alle fouten uitkauwen, dat is weer het andere uiterste. Maar als dezelfde fout divers –

Foutenmanagement in vogelvlucht

Een fout is een onbedoelde afwijking. Het gaat om situaties waarbij in de planning, uitvoer of controle ergens iets mis is gelopen. Wat de fout ook was, deze is onbedoeld opgetreden. Dat betekent dat een beschuldigende reactie bij fouten niet op zijn plaats is.Maar een organisatie wil ook vermijden dat dezelfde fout keer op keer optreedt.Daarom moet ze duidelijk zijn over waar en waarom het mis ging. Degene die een fout maakt, helpt de organisatie door hier open over te zijn, verantwoordelijkheid te erkennen.Helaas is de mens is van nature geneigd bij succes de oorzaak bij zichzelf te leggen, terwijl bij falen de eigen verantwoorde-lijkheid wordt gebagatelliseerd. Begrijpelijk, maar het verhin-dert dat er wordt geleerd van fouten.De erkenning van de eigen verantwoordelijkheid wordt bevorderd als de organisatie voorwaarden voor openheid schept. Leidinggevenden hebben daarom een belangrijke rol in het creëren en actief in stand houden van een cultuur die tolerant en tegelijkertijd daadkrachtig is in de benadering van gebleken fouten.Tolerantie werkt alleen wanneer ze met daadkracht wordt gecombineerd: in samenspraak met leidinggevenden en teamgenoten komen tot nieuwe inzichten om verbeteringen te formuleren en door te voeren. Bij het analyseren van fou-ten moet worden gefocust op oorzaken die medewerkers zelf in de hand hebben.Vaak worden dan nieuwe regels en protocollen geformuleerd. Deze zijn meestal bedoeld voor preventie en, voordat er gevolgen zijn opgetreden, herstel. Op het moment dat een medewerker afwijkt van zo’n procedure is er geen sprake meer van een fout, maar van een overtreding. De afwijking is niet onbedoeld opgetreden, maar er is voor gekozen.Daarvoor kunnen verschillende redenen zijn. Medewerkers kunnen het idee hebben dat regels voor hen eigenlijk niet zouden hoeven te gelden. Of procedures zijn in strijd zijn met andere taakeisen zoals productiedoelen. Ook kan kennis over of training van procedures ontbreken of zijn procedures onwerkbaar. Overmatig sturen via regelgeving is dan ook onwenselijk.In een enkel geval worden regels ingezet om individuele medewerkers ter verantwoording te kunnen roepen voor gemaakte fouten. Dit verkleint de bereidheid tot het nemen van verantwoordelijkheid.Er zijn meer strategieën om preventie en management van fouten te ondersteunen. Er kan gewerkt worden met zoge-naamde ‘forcing functions’, waarbij het optreden van een fout onmogelijk wordt gemaakt. Fouten kunnen door systeem-ontwerp ook minder waarschijnlijk worden of systemen kun-nen snelle detectie bevorderen dan wel negatieve gevolgen voorkomen.Voor leidinggevenden ligt er een belangrijke taak. Enerzijds in het bekrachtigen van foutenpreventie en management. Anderzijds door voorbeeldgedrag dat weerspiegelt wat zij ook graag bij medewerkers zouden zien.Bron: Van Dyck in ZOUT, magazine van KPMG.



goed of fout – kan eindigen, moet je dat wel detecteren en analyseren.”

Inperken kansVan Dyck stelt dat in organisaties met hoog risico ofwel, met in potentie zeer negatieve gevolgen men vaak erg gefocust is op het inperken van de kansen daarop. “Veel hangt daarbij af van de onzekerheid van het product of het proces, als de uitkomst moeilijk voorspelbaar is. In die organisaties kun je doorgaans weinig met protocollen en regels. Daar kun je veel meer winst behalen door uit fouten te leren. Omgekeerd: het leereffect bij organisaties met veel protocollen en bekende werkwijzen is doorgaans niet zo groot. Het gevaar bestaat dat als je teveel leunt op regels het onwerkbaar wordt, het interfereert met andere doe-len. Ik denk bijvoorbeeld aan de verplichting bij sommige bedrijven met één hand de trapleuning vast te houden. Ik denk dat ze daarin doorschieten, geen goed onderscheid maken tussen regels en richtlijnen, ofwel tussen verplich-ting en advies. De kunst is juist om een goede balans te vinden.’

CultuuraspectenIs de omgang met fouten sociologisch of cultureel bepaald? Zien we bijvoorbeeld verschillen tussen oude en jonge mensen of mannen en vrouwen? Van Dyck: “Daar durf ik zo geen antwoord op te geven. Wat ik wel weet vanuit de psy-chologie is dat mannen de neiging hebben de oorzaak van een fout eerder buiten zichzelf te zoeken, bij vrouwen is dat andersom. Aan de andere kant moet je ook zeggen dat de organisaties waar overwegend mannen dan wel vrouwen werken vaak erg verschillend zijn. Kijk je naar leeftijden, dan signaleer ik dat jongeren een nieuw apparaatje als een mobieltje leren gebruiken door trial and error. Ouderen gaan eerst de handleiding lezen. Ik denk dat jongeren error management eerder zal aanspreken.”

Niet aanmoedigenVan fouten leren we, is het oude gezegde. Moet een organi-satie dan ook het maken van fouten in zekere zin aanmoe-digen? Van Dyck is resoluut: “Nee. Wat je wel moet doen is in trainingssituaties het maken van fouten aanmoedigen. Want het klopt inderdaad dat je van fouten maken het meeste leert. Er kunnen veel leuke dingen uitkomen. Een fout die in een training is gemaakt wordt op het echte werk sneller herkend en hersteld. In ziekenhuizen en op lucht-vaartvaart-, scheepvaart- en procestechniek-scholen staan simulatoren. Die worden meestal voor trainingen en voor beoordelingen gebruikt. Maar als je het beoordelen loskop-pelt en de setting wat losser maakt, zal de kandidaat eerder fouten maken. Dat betaalt zich uiteindelijk dubbel en dwars terug.” ■

Do’s• Ken de uitgangspunten en

veronderstellingen van je foutencultuur.• Let erop dat de praktijk, richtlijnen en

handhaving daarmee overeenstemmen.• Maak onderscheid tussen fouten,

consequenties van fouten en overtredingen.• Wees mild ten aanzien van fouten (niet naar

overtredingen), maar ga er wel serieus mee om.

• Creëer een veilig klimaat voor openheid en verantwoordelijkheid.

• Creëer een omgeving voor het leren van nieuwe, complexe taken door training waarin fouten gemaakt mogen worden.

• Gebruik positieve versterking van gewenst gedrag (in plaats van negatieve versterking van ongewenst gedrag).

• Doe wat je zegt. Wees een rolmodel in de omgang met fouten.

Dont’s• Concentreren op straffen.• Concentreren op controleren.• Uitgaan van kwade opzet (ofwel fouten met

overtredingen verwarren).

interview

Foto's: Frans Kanters


praktijkcase

Kobelco Welding is tijdens de deeltijd-ww

begonnen met een opleidingstraject en heeft

daarvoor met VAPRO contact gezocht. De wens

was enerzijds om de mensen opleidingen te

laten doen voor de operatorniveaus Basis, A en

B, anderzijds om productieverbeteringen door te

voeren. Daarbij viel het oog op de 5S-methode.

Kortom: de hele productievloer moest op een

hoger plan worden gebracht en de economische

crisis was het moment om dat aan te pakken.

Processional praat met Rob Hover, examinator en

5S-begeleider bij Kobelco.

Kobelco Welding of Europe BV, dochter van het Japanse Kobe Steel, maakt in Heerlen onder andere RVS lasdraad, waarmee het een stevige positie heeft in markten waar de eisen hoog liggen, zoals de olie- en gaswinning en de automobielin-dustrie. “Bij ons zijn het VAPRO-opleidingstraject en het 5S-traject nauw met elkaar verbonden”, begint Rob. “VAPRO-consultant Lex Ringers heeft voor ons een 5S leerarrangement geschreven, dat onderdeel is van VAPRO basisoperator. Het hele bedrijf is verplicht de 5S-module te doen. We zijn als pro-ductieafdeling de kartrekker en geven het goede voorbeeld. Maar we kunnen weinig beginnen als de andere afdelingen, denk aan Maintenance en Logistiek, niet volop meedoen – van hoog tot laag moet het worden gedragen.”

Open lerenProductieverbeteringstechnieken vinden voor een groot deel hun oorsprong in Japan, in de jaren zeventig en tachtig, toen het land zich als industriële wereldmacht vestigde.Rob Hover: “We zijn een Nederlands bedrijf, maar we zijn wel sterk afhankelijk van koers en richtlijnen van het hoofdkan-toor. Onze directeur, een Japanner, vraagt in zijn maandelijkse speech iedere keer weer aandacht voor 5S. Het belang ervan wordt door iedereen inmiddels goed onderkend.”

Kobelco heeft bij de start van de opleidingen een eigen school in de vorm van een openleren-centrum ingericht. Rob: “We hadden op de begane grond nog een vergaderlokaal dat we nauwelijks gebruikten. Dit lokaal hebben we voorzien van

Kennisimpuls voor werkvloer bij Kobelco Welding

‘Japans enthousiasme voor continu verbeteren’


acht pc’s, waarbij steeds twee mensen per pc kunnen stude-ren. Docenten van ROC Leeuwenborg verzorgen de lessen en zijn drie dagen per week beschikbaar voor vragen, maar kunnen ook via mail worden benaderd. In de lesruimte kun-nen de VAPRO-cursisten terecht wanneer ze willen. Daarnaast heeft VAPRO twee examinatoren en vier begeleiders, dat zijn de shift leaders, voor ons getraind. Ook nam VAPRO een groot aantal EVC’s voor haar rekening.”

Niet vrijblijvendNiet iedereen die tijdens deeltijd-ww-regeling aan een VAPRO-opleiding is begonnen heeft het volgehouden, geeft Rob Hover toe. Toen de productie weer aantrok – van halve dagdienst naar drie ploegen in een jaar tijd –, vielen er men-sen af. Van de 42 zijn er nu nog 20 aan het studeren. Is dat niet jammer? Rob: “We hebben er rekening mee gehouden. Toen het studeren naar de avonduren ging, stopte er een aantal. Je kunt nu eenmaal niet iedereen aan boord houden. Maar leren is bij ons, ondanks dat, niet vrijblijvend. Nieuwe mensen moeten een VAPRO-diploma hebben, de shiftleaders moeten minimaal VAPRO A hebben of gaan halen. We hebben dit verankerd in de functieomschrijvingen en proberen met de functionerings- en beoordelingsgesprekken de mensen in beweging te krijgen en te houden. We maken onze mensen duidelijk dat als je wilt groeien en hogerop komen, je ten minste een diploma moet gaan halen. De shiftleaders zullen straks een proeve van bekwaamheid moeten gaan afleggen

om hun kennis te testen. Wat we willen voorkomen is dat de medewerkers in hun ploeg die studeren, met vragen komen waar de leidinggevende het antwoord niet op weet. Ze krij-gen een paar jaar de tijd om het diploma te halen.”

ProductiedrukDe opbrengsten van 5S zijn nog niet in cijfers uit te drukken. Rob: “We hebben geen nulmeting van onze productie-effi-ciency. De reden is dat we onze mensen niet met informatie wilden overladen. 5S is vrij gemakkelijke stof waarmee je snel resultaten kunt boeken. Als we ook de Overall Equipment Efficiency hadden willen aanpakken, hadden we metingen aan de machine moeten doen. Maar van iemand met een stopwatch zouden onze mensen de kriebels gekregen heb-ben. Het leek ons daarom beter om OEE en Kaizen later op te pakken. Ook dat zal afhangen van de productiedruk.”

KartrekkersHet blijkt lastig om de 5S-afspraken te halen als de druk hoog is om de orders de deur uit te krijgen, geeft Rob toe. Het moe-derbedrijf heeft tijdelijk werk naar Heerlen overgebracht als gevolg van stroomtekorten door de aardbeving in Japan.Daarom is er een systeem opgezet waarbij iedere S een kartrekker heeft.Rob: “We hebben de productie opgedeeld in vijf groepen. Iedere groep kent een aantal ploegen. Binnen een ploeg heb-ben we voor iedere S een vrijwilliger. Hij zorgt ervoor dat de overdrachten volgens afspraak lopen. Op een whiteboard hebben we foto’s opgehangen van de gewenste situatie waarop je met een blik kunt zien of het klopt. Dan scoort een ploeg een groene of een rode smiley. Als er van de afspraken wordt afgeweken, wordt er snel aan de bel getrokken. Alleen als het druk is zie je het – tijdelijk – een beetje verwateren. Als leiding spelen we er dan direct op in.”

Check-up“We blijven de komende jaren bezig met continu verbete-ren”, besluit Rob. “We willen de positieve ervaringen met 5S uitdragen, aan de slag gaan met OEE en Kaizen en de kennis op de werkvloer verder opschroeven. Het is prettig dat wan-neer je VAPRO vraagt om een check-up van de keten te doen, de afspraak zo gemaakt is. We hebben een beetje vertraging opgelopen bij de invoering door productieproblemen in Japan, maar we gaan binnenkort starten met de vierde S: standaardisatie. Dan instandhouden en stimuleren. Dat is nog het moeilijkste. Maar Lex Ringers houdt bij ons ook de druk op de ketel door te blijven vragen hoe het ermee staat.” ■

Meer informatie over WCM en productieverbetering: kijk op www.vapro.nl.


praktijkcase

HG International is een Nederlandse fabrikant van reini-gingsproducten, met vestigingen in verschillende landen en ongeveer 150 mensen in dienst. HG is begonnen in Zweden in de jaren zeventig als een product voor de reiniging van zwembaden. De Nederlandse importeur besloot op enig moment om zelf te gaan produceren en kocht de recepturen en merkrechten. In de jaren tachtig werd het accent verlegd

naar de consumentenmarkt: ‘hét merk voor alle reinigings- en onderhoudsproblemen voor in en rondom het huis’ was geboren. Innovatie werd steeds belangrijker. In de jaren erna kocht men bedrijven in het buitenland en voegde vestigingen in Nederland samen. Zo kwamen hoofdkantoor en produc-tiebedrijf in Almere terecht. Nederland, België, Duitsland en Engeland en Spanje bedient men met eigen kantoren, de rest van de wereld met lokale importeurs. HG maakt zo’n 250 ver-schillende producten voor reiniging en verzorging.

Praktijk basisoperator“Twee jaar geleden zijn we begonnen met onze opleidings-wensen onder woorden te brengen”, begint Catsburg. “In overleg met relatiemanager Huub van Strien hebben we besloten een maatwerkopleiding te maken, gericht op het praktijkdeel van basisoperator. Ik heb de 12 leerarrangemen-ten aangegeven en Huub heeft ze vervolgens opgesteld.”Men startte met de medewerkers van de afvul- en verpak-kingsafdeling, inclusief de heftruckchauffeurs en een tweetal medewerkers van de procesafdeling. In totaal achttien men-sen. De afvulafdeling heeft diverse lijnen: van geheel geau-tomatiseerd tot bijna geheel handwerk. De 250 verschillende vloeibare schoonmaakproducten worden in 25 verschillende soorten kunststof flessen afgevuld.

Dick Catsburg, HG International: ‘De juiste voorwaarden scheppen’

Productiecijfers en studie-motivatie substantieel omhoogHG international, een Nederlandse fabrikant van reinigingsmiddelen, ziet ondanks de crisis de afzet

ieder jaar met tien procent stijgen. Om aan de vraag te kunnen blijven voldoen worden productie-

verbeteringsprogramma’s opgezet en uitgevoerd. Daarvoor moet wel de theoretische ondergrond van

medewerkers worden verbeterd. Een maatwerkopleiding basisoperator schept de juiste voorwaarden

om de productiecijfers substantieel omhoog te krijgen. En menig operator krijgt daardoor de energie

om zichzelf verder te ontwikkelen, wat HG van harte toejuicht. We praten met productiemanager

Dick Catsburg.


Snelle en trage leerlingen koppelenAan het begin viel het niet mee, geeft Catsburg toe. “Je zag in de klas groepjes ontstaan: de mensen die minder goed leren, vaak door taalproblemen, aan de ene kant, en de gevorder-den aan de andere kant. Ik heb dat even aangezien maar toen, samen met docent Edwin Huijbers, ingegrepen. We heb-ben de betere leerlingen aan de zwakkere gekoppeld. Toen bleek de sfeer snel om te slaan. De beteren hadden er weer een uitdaging bij en de zwakkeren kregen een steuntje in de rug. Dat werkte goed.”Na acht maanden kon men aan zestien studenten een diploma uitreiken, geen slechte score, vindt Dick Catsburg. “Je ziet dan dat mensen waarvan je dacht dat ze het moeilijk zouden krijgen toch met vlag en wimpel slagen. Ik denk aan onze Vietnamese medewerkster, die zoveel moeite met de taal heeft. We hebben de opleiding gepland na het voorjaar. Van januari tot mei is dat voor ons traditioneel de drukste tijd, als iedereen begint met schoonmaken in huis en tuin. We kunnen de vraag net aan met verschoven dagdiensten.”

Productieverbetering nodigWaar komt de opleidingswens vandaan, leggen we hem voor. “De groeiende vraag dwong ons met productieverbeterings-technieken zoals TPM aan de slag te gaan. Maar om dat goed in te bedden, moeten we eerst de theoretische basis van onze mensen verhogen. Ze moeten weten waar ze mee bezig zijn. We zijn gestart met TPM en dan vooral 5S. Daar plukken we nu de eerste vruchten van. Maar ook van het feit dat mensen nu de smaak te pakken krijgen van leren. Voor het eerst in de vier jaar dat ik hier werk krijg ik spontaan het verzoek van mijn mensen of ze op cursus mogen. Het eerste dat we ze nu aan-bieden is het theoretisch deel van basisoperator. Maar sommi-gen die wat meer in hun mars hebben geven nu al aan dat ze met VAPRO A willen beginnen. Ik ben daar heel blij mee.”

Grote stappenDat opleiden op veel meer vlakken zijn vruchten afwerpt illustreert Catsburg. “Tijdens de functioneringsgesprekken in december heb ik aan al mijn mensen gevraagd drie voorstel-len te doen voor verbeterpunten in het kader van 5S. Binnen twee maanden had ik van iedereen die drie punten binnen. Zo kun je grote stappen zetten.”De Operationel Excellence cijfers zijn inmiddels de afgelopen jaren omhoog geschoten: van 250 duizend naar 400 duizend flessen per week. “En het moet nog hoger, want de afzet van HG blijft groeien”, zegt Catsburg. “We laten de cijfers aan de mensen zien en zeggen: kijk, dat hebben jullie bereikt. We zul-len gaan investeren in machines en lijnen en gaan meer men-sen aannemen. Overigens valt het vinden van goede opera-tors nogal tegen. Vaak moet ik mensen van het uitzendbureau al na een dag terugsturen: niet uit het juiste hout gesneden. We zoeken doeners die, als hun lijn goed draait, even een bezem pakken en wat opruimen.”

OEE omhoogEn nu verder? “De OEE verder omhoog”, zegt Catsburg. “Maar het zal wel iets langzamer gaan. We willen onze mensen door middel van opleidingen op alle lijnen inzetbaar maken. Dat lukt natuurlijk niet bij iedereen; sommigen functioneren juist heel goed op hun eigen plek. Zo’n vier mensen hebben gevraagd om het basisoperator theoriedeel te mogen gaan doen, maar dat wordt volgend jaar. Tijdens werktijd kunnen we mensen namelijk nu niet missen.”En over de samenwerking met VAPRO is Catsburg dik tevre-den. “Het contact is altijd heel prettig. Ik heb ook met Huub van Strien de examens gedaan. Docent Edwin Huijbers zorgde voor een gemotiveerde klas. Na wat eerste aanloopproblemen liep het op rolletjes.” ■

Meer informatie over TPM en VAPRO-opleidingen is te vinden op www.vapro.nl.

Productiemanager Dick Catsburg


praktijkcase

Het conservenbedrijf Coroos in het Zeeuwse

Kapelle heeft naast een aantal productie-operators

ook een groep reinigingsoperators in dienst.

Door middel van een speciaal opleidingstraject

zijn het niveau en het zelfvertrouwen van deze

medewerkers opgevijzeld. Het resultaat mag er

zijn: minder storingen, sneller opstarten. En de

betrokkenheid heeft ook een boost gekregen.

Hoofd schoonmaak Jacco Bras vertelt.

“Het begon er allemaal mee dat enkele van onze medewer-kers, die via Hago bij ons gedetacheerd zijn, een VAPRO-training hadden gevolgd op het gebied van reiniging in de voedingsmiddelensector. Ze kwamen terug met de medede-ling dat de training eigenlijk te weinig raakvlakken had met

het werk wat ze bij Coroos doen. Ze herkenden er te weinig in van de productie van Coroos”, begint Bras. “De jongens die bij ons de reiniging doen zijn laag opgeleid. Ze doen zonder vragen te stellen hun werk. De basis van het reinigingen ken-nen ze wel, maar van de machines, de achtergronden, weten de meesten niet veel.”

Schoonmaken essentieelSchoonmaken is bij de groente- en fruitverwerking net zo belangrijk als de productie zelf. Coroos verwerkt voor diverse supermarkt-huismerken in zowel glas als blik en draait daarbij twee ploegen. Het product dat ze verwerken is grotendeels afhankelijk van het seizoen. Eén uur ‘s nachts treedt de reini-gingsploeg aan die alles weer proper oplevert voor de pro-ductieshift van zeven uur. Omdat het een natuurlijk product betreft zijn productresten aan bederf onderhevig. Daardoor is een juiste reiniging van essentieel belang. Maken van con-serven is een precies afgestemd evenwicht tussen productie-efficiency en voedselveiligheid.Bras legt uit dat er qua niveau eigenlijk geen verschil is tus-

Conservenbedrijf Coroos tilt reinigingsploeg op hoger plan

‘Meer zelfvertrouwen, minder storingen’


sen de productie- en de reinigingsoperator. “De ene verwerkt groente, de ander reinigingsmiddel. We werken met een modern machinepark dat in hoge mate automatisch wordt bestuurd door middel van touchscreens. Dat is relatief kwets-baar. De nadruk ligt op het voorkomen van storingen en het vlot afhandelen ervan.”

Machines kwetsbaarDe operators zijn multi-inzetbaar, ze rouleren op verschillende stations van de diverse productielijnen. Dat is ook wel nodig, omdat er een relatief grote variatie is in product dat wordt verwerkt. Een groot deel van het jaar appelen voor appel-moes, en gedroogde peulvruchten. In de zomer de verse seizoensgroenten zoals sperziebonen, erwten, wortelen, biet en kool.Dat ook de schoonmaakoperators van grote invloed zijn op de productie-efficiency blijkt uit het feit dat het opstarten dik-wijls met storingen en vertragingen gepaard ging. “Ze raakten met de hogedrukspuit nog wel eens een kwetsbaar onder-deel waardoor er iets ontregeld raakte. De ochtendploeg zit dan met de gebakken peren. Wij wilden door middel van een goede training de kennis van deze mensen verbeteren, hen meer bewust maken, waardoor ze inzicht krijgen in hoe de machines werken. Daarvoor hebben we contact gezocht met VAPRO”, aldus Jacco Bras.

Bewust schoonmaken“Het grote probleem is dat water en elektriciteit niet goed samen gaan”, vat Bras het samen. “De belangrijkste doelstel-ling van de opleiding was om de schoonmaakoperators bewust te laten werken. Dat betekent dat ze de onderdelen van de machine moeten kunnen benoemen en de kwetsbaar-heid ervan moeten kennen. Ofwel in kort: als je niet weet wat het is, dan niet de straal water er op. Andere doelstellingen waren het voorkomen van storingen en het veilig werken.”VAPRO ging aan de slag en heeft een speciaal maatwerk opleidingsprogramma opgezet, op het niveau van basisope-rator, aangevuld met de kennis over het machinepark van Coroos. In totaal zijn zes mensen in april 2010 gestart. Iedere

twee weken een bijeenkomst, waarbij het leren voor tachtig procent kon plaatsvinden in bedrijfstijd. VAPRO heeft de leer-stof in leerarrangementen vormgegeven, waarbij de theorie werd getoetst in meerkeuzevragen. In januari jl. konden de deelnemers het met goed gevolg afsluiten. De opgedane kennis zetten ze direct in de praktijk in.

Zelfvertrouwen en kennis“De voordelen van de training zijn duidelijk. Onze mensen hebben meer zelfvertrouwen gekregen”, aldus Bras. “Ze kun-nen zelf tot een oplossing komen, ze begrijpen de machines beter, ze zijn zelfstandiger. Het resultaat is dat het aantal storingen tijdens opstart flink terug is gelopen.” Bras geeft toe dat men al langer op zoek was naar een oplossing voor de opstartproblemen. Men had het idee dat het een complexe materie was, lastig om op te lossen. “Dat bleek niet zo. Het is gelukt door middel van bewust werken. Deze opleiding heeft hierin veel betekend”, erkent Bras.

Het succes van een opleidingstraject hangt ook sterk af van de motivatie van de deelnemers. Hoe was dat bij Coroos? Jacco Bras: “We kwamen aanvankelijk traag op gang. Maar het enthousiasme van Huub van Strien, die ook de lessen gaf, werkte aanstekelijk. Hij gaf een klik en raakte de groep. Daarna ging het vanzelf. Wat je toen zag was dat de toch wat gesloten jongens zich meer gingen roeren. Ze brachten slimme dingen in. Ze gingen ook onderling anders tegen elkaar aankijken. Voor het bedrijf heeft het evident tot resul-taten geleid: minder storingen!” ■

Meer informatie is te verkrijgen via Joost van Doorn, [email protected].

Jacco Bras, hoofd schoonmaak Coroos


praktijkcase

Fresenius KABI in Emmer-Compascuum produceert

medische hulpmiddelen en disposables voor

onder andere bloedtransfusies. Vorig jaar heeft het

bedrijf haar spuitgietcapaciteit van vier naar zeven

machines uitgebreid. Hierdoor werd de behoefte

aan scholing van de operators steeds groter.

Afgelopen maart heeft VAPRO-College een SORK-

spuitgiettraining afgerond dat met zes diploma’s

en een grote taart feestelijk werd afgesloten.

Voor een bedrijf als Fresenius is het belangrijk om de hoge productkwaliteit, die gangbaar is in de medische sector, te kunnen handhaven. Een belangrijke voorwaarde daarvoor is goede controle op het spuitgietproces. De basis van de Spuitgieten 1-training wordt gevormd door grondstoffen- en materialenkennis. Van daaruit worden de mechanische eigenschappen van kunststoffen en hoe deze gedurende het spuitgietproces veranderen, behandeld. Na afloop zijn de cur-sisten goed in staat om een stabiel proces te garanderen en mogelijke verstoringen voor te zijn.

Henry Zwiers, productiemanager APS bij Fresenius: “We heb-ben nu in iedere ploeg iemand met een landelijk erkend NRK-

diploma Spuitgieten 1. Ze hadden allemaal een tijdlang achter die machines gestaan, maar nu hebben ze ook de theoretische bagage. En dat betaalt zich meteen terug. Vanochtend nog was er op en van de lijnen een probleem met de koeling. Vroeger zou een donkere verkleuring in de kunststof tot paniek hebben geleid. Nu blijft men kalm, checkt de parameters, stelt het pro-bleem vast en lost het op.”

Op gang komenToeval of niet: de SORK Spuitgieten 1 cursisten waren op één na allemaal vrouwen. Wel bijzonder in de technische industrie. Bij aanvang had niemand veel theoretische kennis maar alleen praktijkervaring met het spuitgietproces. Ook was het voor sommigen zeer lang geleden dat ze in de schoolbankjes had-den gezeten. Daardoor viel het nog niet mee om de training op gang te krijgen, zegt Zwiers. “Het moeilijkste was om in het ritme van het leren te komen. Toen dat eenmaal was gebeurd, ging het eigenlijk vanzelf. Na aan half jaar interne lessen volgen had iedereen het diploma. Het voordeel van intern is dat je nog eens even met de docent om je machine heen kunt staan.”

Een stap verderLuuk Bouwman, consultant VAPRO en nauw betrokken bij de SORK-trainingen, feliciteert Fresenius met deze ploeg gemo-tiveerde mensen. “Een gemiddeld eindcijfer van 7,5 is heel bijzonder. Veel ervaren spuitgieters die deze opleiding hebben gevolgd halen dat niet eens. Zonder technische voorkennis met zo’n resultaat slagen is geweldig.”Zwiers is dat helemaal met hem eens en is trots op zijn mensen. “Ze hebben gevoel voor het product en de machine, snappen het proces, oordelen sneller. En wat zo leuk is, het enthousi-asme is ook gegroeid. We willen nu verder gaan met de training Spuitgieten 2 en daarvoor heb ik al twee spontane aanmeldin-gen. We gaan de kennis van het proces verder verdiepen zodat er minder snel een beroep gedaan hoeft te worden op onze injection moulding engineers. Het ombouwen gaat er efficiën-ter door en de engineer kan zich meer op zijn eigenlijke werk focussen.” ■

Spuitgietoperators Fresenius profiteren van SORK

Meer informatie over SORK, Rubber & Kunststof trainingen via Luuk Bouwman, [email protected] of 06 250 75 755.


subsidie

Het gaat om het vergroten van het bewustzijn over veilig werken binnen de organisatie en hoe gedrag en of cultuur beïnvloed kan worden. Als subsidiabele kosten worden aangemerkt de kosten van een adviseur voor:• Het stellen van een diagnose met betrekking tot gedrags-

patronen of cultuurpatronen die aanleiding geven, dan wel kunnen geven tot onveilig werken;

• Het opstellen van een advies over de wijze waarop gedragspatronen of cultuurpatronen veranderd kunnen worden;

• Het uitvoeren van een ondersteuningstraject, waarbij maat-regelen worden genomen op het gebied van gedragsinter-venties of cultuurinterventies op de werkvloer.

StappenplanVAPRO heeft deze regeling gekoppeld aan haar expertise op het gebied van veiligheid. Het resultaat is een staps-gewijze doorloop die resulteert in een voor uw bedrijf geschikt programma van 5 stappen. De Eerste 3 stappen betreffen de Health Chech waarna in stap 4 en 5 de uitwer-king kan worden gemaakt.

1Veiligheids-diagnose

4Plan vanaanpak

5Uitvoeringbedrijfspeci�ekVeiligheids-programma

3Rapportage

2Trainingleidinggevende

In vijf stappen naar een verbeterde veiligheidscultuur.

1. Veiligheidsdiagnose. Het stellen van een tweevoudige diagnose: welke eisen stellen de risico’s op de werkplek ten aanzien van knowhow en skills en hoe is het veilig-heidsbewustzijn. Op basis van deze analyse wordt een trai-ningsprogramma voor leidinggevenden opgesteld.

2. Training ‘coachen voor leidinggevenden’. Om veran-deringen in de veiligheidscultuur te kunnen realiseren, is voorbeeldgedragvan management en leidinggevenden noodzakelijk. Veelal vereist dit ook coachende vaardigheden. Een basis hier-voor wordt met een eendaagse training gelegd.

3. Rapportage. In het rapport staan zowel de veiligheids-diagnose als de eerste bevindingen uit de training voor leidinggevenden. Dit rapport is de opstap naar het plan van aanpak en bestaat uit belangrijkste conclusies met speciale aandacht voor eisen die de werkplek stelt aan knowhow en skills en de veiligheidscultuur.

4. Plan van aanpak. Na afloop van de Health Check kan VAPRO een plan van aanpak opstellen voor de uitvoering van een veiligheidstraject. Met speciale aandacht voor training en opleiding. De basis hiervoor is het modulaire VAPRO vei-ligheidsprogramma. Centraal hierin staat de VVI-opleiding (Veiligheid voor de Industrie) die uitgebreid kan worden met een opleiding voor veiligheidsambassadeurs en het imple-menteren van een veiligheidsmanagementsysteem.

5. De uitvoering. De meeste kosten worden gemaakt in de uitvoering, veelal omdat het betrekking heeft op een groot aantal medewerkers. De Health Check brengt de behoefte goed in kaart, zodat niet meer dan nodig in de uitvoering geïnvesteerd behoeft te worden. Deze investeringen kunnen daarbij aanzienlijk gecompenseerd worden door aanspraak te maken op WVA-onderwijs.

Kosten en subsidieWanneer een complete Health Check Veilig werken wordt uitgevoerd kan een MKB-bedrijf (max. 250 medewerkers) circa tweederde van de kosten gesubsidieerd krijgen. De Health Check Veilig werken kost dan geen € 6500,- maar slechts € 2375. De kosten voor een scan naar subsidiemo-gelijkheden voor het vervolgtraject, met name die van WVA-onderwijs, zijn afhankelijk van de grootte van uw bedrijf en bedragen circa € 3000. ■

Veilig werken door gedrags-verandering

Meer informatie bij Randy Jansen, subsidieadvies @vapro.nl of Dirk de Knecht, [email protected], 06 52351504. De regeling loopt tot eind van het jaar en er is nog beperkt subsidiebudget beschikbaar.

De overheid vindt het belangrijk dat bedrijven hun

veiligheidscultuur op orde hebben en stimuleert

mkb-bedrijven in het verbeteren hiervan door

middel van een speciale subsidie.


service

De nieuwe leergang ‘Operationeel Management

& Persoonlijk Leiderschap’ gaat in oktober van

start. De twee ontwikkelaars en facilitators van de

leergang, Michel Koppenaal en Jan Spier, geven

in dit artikel hun visie op leidinggeven in een

industriële omgeving. Waarom deze leergang?

Het maakt nogal verschil of je bijvoorbeeld leiding geeft aan een groep consultants of aan een team operators. Individuele consultants reizen meestal het hele land door en van een echt team is vaak geen sprake. De binding met de klant is veelal sterker, dan binding met eigen collega’s. Iedereen is een eiland. Leidinggeven aan een team operators is van een geheel andere orde. De teamleden komen elkaar elke werkdag weer tegen. Wat de één doet heeft direct gevolgen voor de ander. Dit heeft een geheel eigen dyna-miek.Ga er maar aanstaan: verschillende ploegen, competitie tus-sen ploegen, spanning tussen eigen ploeg en dagdienst, nachtdiensten, verstoord bioritme, binnen- en buitenopera-tors, 7x24 uur productie, wat je aantreft is geheel anders dan wat je de wacht ervoor achterliet, stop-perioden, veiligheid prioriteit nummer één, calamiteiten, een sociaal leven met een ander ritme dan vrienden en familie...

Eigen gelederenBovendien is de teamleider in de industrie vaak afkomstig uit het team zelf en geeft hij leiding aan mensen die vroeger zijn collega’s waren. Hij kent hen en hun werk door en door. En zijn vroegere collega’s kennen hem. Zij weten hoe hij zelf als collega was, en hoe hij zijn werk deed. Dat kan een grote pré

zijn, maar ook tegenwerken. Weten wat je reputatie is onder je vroegere collega’s is dan des te belangrijker.Daarnaast is de informatie die je tijdens een wacht te verwer-ken kunt krijgen enorm. Er wordt van je verwacht dat je man-manager bent, maar een groot deel van de tijd wordt opge-slokt door vergaderingen en administratie. Blijf maar eens overeind in zo’n situatie, waarbij je naast jezelf ook je mensen nog moet zien te beoordelen, motiveren en ontwikkelen.

Onder lotgenoten gelijkenOok zijn er uiteraard verschillen met leidinggevenden in een kantooromgeving, of met projectleiders, opzichters bij bouwbedrijven, leidinggevenden in de zorg etc. Toch, als je je als wachtchef of shift supervisor inschrijft voor een training leidinggeven bij een willekeurige onderwijsinstelling, zijn dat soort leidinggevenden wel je klasgenoten. Er worden vragen gesteld en beantwoord die voor jou totaal niet relevant zijn en tachtig procent van de stof gaat langs je heen. Best inte-ressant zo’n kijkje over de muur, dat valt niet te ontkennen. En je mag blij zijn als je na een training van een dag of drie met een stuk of vier tips aan de slag kunt. Maar of je daar nu zo veel effectiever van bent geworden is nog maar de vraag. Zeker gezien de uitdagingen waarvoor je als leidinggevende staat. Dat moet toch beter kunnen?

ToegesnedenEen echt diepgaande op de specifieke situatie van leiding-gevenden in de (proces)industrie toegesneden maatwerkpro-gramma bestond nog niet. Een programma voor mensen die

Nieuwe leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap

Leidinggeven in de industrie, ga er maar aan staan...

Op 22 juni is er een proefcollege van de Leergang Operationeel Management, waarvoor we u van harte uit-nodigen. Kijk op vapro-college.nl/proefcollege.


met bovenstaande uitdagingen geconfronteerd worden als lijn-manager, wachtchef, shift-supervisor in het primaire pro-ces, of leidinggevende in ondersteunende processen. Dat gat willen wij als VAPRO graag dichten, met alle expertise die we in de afgelopen jaren hebben opgedaan, zowel binnen talloze bedrijven als opleidingskundig.

Uitgebreide intakeMaatwerk wil overigens zeggen dat de leerdoelen van de individuele deelnemer als uitgangspunt worden genomen. Waar loop jij als leidinggevende tegenaan, wat is lastig, waarin zou je jezelf willen verbeteren? Denk hierbij aan uitda-gingen op zowel de korte als de lange termijn. Goed voorbe-reid zijn op zowel het heden als de toekomst is het streven. Om dit goed te kunnen inventariseren is er een uitgebreide intake met iedere deelnemer. Een intake die tevens dient om na afloop van de leergang het leerrendement vast te kun-nen stellen. Daarnaast worden instrumenten en denkramen aangeboden die tot het basispakket van iedere leidingge-vende behoren, die het leven als leidinggevende effectiever en aangenamer maken, maar waarvan nog niet iedereen op de hoogte is. Gedurende de leergang kunnen leerdoelen dus ook evolueren, omdat het inzicht toeneemt.

Ook in-companyMaatwerk wil ook zeggen dat er een in-company variant is, waarbij de doelstellingen en de cultuur van de eigen organi-satie als kader dient. Deze variant noemen we het manage-ment development programma. Vooral geschikt voor organi-saties die één dominante stijl van leidinggevenden nastreven, waarbij alle leidinggevenden één gezamenlijke taal spreken en handelen vanuit dezelfde onderliggende principes die voor de organisatie van belang zijn. ■

Facilitators van de Leergang

Michel Koppenaal begon zijn loopbaan als zestienjarige bij een multinational in de procesindustrie. Hij combineerde zijn werk met avondstudies en na een opleiding Technische Bedrijfskunde werd hij werkzaam bij de afdeling Personeel- en Organisatieadvies, waar hij voor het eerst in contact kwam met trainingen voor leidinggevenden in de procesin-dustrie. Dat werd uiteindelijk zijn specialisatie. Hij studeerde Opleidingskunde, volgde diverse coaching-, design-, facili-tatietrainingen en kwam bij dezelfde organisatie terecht in de internationale afdeling Leiderschapsontwikkeling. Daar ontwikkelde hij programma’s voor leidinggevenden, teams en changemanagers wereldwijd. Na tien jaar in die functie verzette hij zijn bakens en werkt nu al weer drie jaar voor VAPRO als HRD-adviseur.

Jan Spier is relatiemanager bij VAPRO en heeft een onder-wijskundige achtergrond. Hij is PTH-bevoegd in elek-tronica/ algemene techniek. Daarnaast heeft hij diverse marketing, sales en bedrijfskundige opleidingen gevolgd. Hij heeft een master of education. Mba-modulen volgde hij bij NCIO. De laatste jaren begeleidt hij bedrijven bij het implementeren van duurzaam opleiden. Onderdeel daar-van is het coachen van de medewerkers die een rol in de opleidingsorganisatie hebben. Een greep uit de trainingen en workshops die hij de afgelopen tijd heeft gegeven: opstellen van competentieprofielen bij functie cq rollen, sturen op competenties, beoordelings- en functionering-gesprekken voeren, assessoren trainen en coaching van middenmanagement.

Coördineren

Coöpereren

Valideren

Variëren Integreren

Fantaseren Complimenteren

Re�ecteren Presenteren

Confronteren Samen leren

Inspireren Stimuleren

Balanceren

Opwaarderen

Excelleren Co-creëren

EvaluerenCentreren PositionerenAgenderenLeren leren

Motiveren Communiceren

Analyseren

BudgetterenInnoveren

Dirigeren

Operationeelmanagement

Delegeren Opereren

www.jaarvandechemie.nl

C H E M I E - ONS LEVEN, ONZE TOEKOMST

PARTNERS:

ONTDEK DE FASCINERENDE WERELD VAN DE CHEMIE TIJDENS HET

Advertentie-Jaar van de Chemie.indd 1 20-12-2010 15:13:44


het gezicht van

Vertel iets over jezelf.Getrouwd met Marije, twee dochters, Nora van 6 en Fenna van 4. Opgegroeid in Hilversum en door mijn vrouw in het Brabantse Terheijden terecht gekomen. De open sfeer van dit dorp bevalt mij prima. Hobby’s zijn fanatiek motorrijden en shotokan karateka.

Wat voor studieachtergrond heb je?Na de LTS en MTS werktuigbouwkunde kwam ik erachter dat techniek vooral leuk is als er mensenwerk aan is gekop-peld. Daarom een vijfjarige hbo-oplei-ding gevolgd voor tweedegraads docent werktuigbouwkunde. Hard gewerkt en maar ook veel lol gehad.

Als docent aan de slag?Ja, een jaar op de Gooise MTS als docent werktuigbouwkunde en daarna heb ik twee jaar mbo- en hbo-studenten lesgegeven in verspanende technie-ken en meettechnieken. Vervolgens de overstap gemaakt naar Berghuizer papierfabriek in Wapenveld als opleider. Daar groeide ik in zes jaar naar facilitator en HRD-adviseur van het management.

Ondertussen had ik een studie papier-technologie afgerond. Na twee jaar papiertechnoloog te zijn geweest bra-ken er andere tijden aan.

Vertel.Huis verkocht en baan opgezegd om een jaar door Azië te reizen. Met de Mongolië Expres heen en op de Enfield-motor terug vanuit India, een avontuur dat me nog regelmatig flashbacks oplevert. Het verre buitenland bleef trekken. Marije en ik zijn via VSO een jaar naar Belize geweest. Daar heb ik bij het ministerie van onderwijs getracht het beroepson-derwijs beter op te zetten. Ook heb ik een aantal maanden een train de trai-ners-training aan gevangenen gegeven, een enorm interessante ervaring!

En toen naar VAPRO?Ja, een schot in de roos. In eerste instan-tie was mijn regio de Rotterdamse haven inclusief gebieden langs A15. Nu help ik vooral klanten in Brabant. Als senior consultant ligt mijn passie vooral in het geven van trainingen en het coa-chen van begeleiders en teamleiders.

Tijdens mijn trainingen is de deelnemer de ‘baas’. Elke training start met een inventarisatie van de leerwens en aan de hand daarvan stellen we gezamenlijk het programma vast. Een training is pas geslaagd als een deelnemer nieuwe inzichten heeft en er geïnspireerd mee aan de slag gaat.

Waar houd je je zoal mee bezig?Ik laat me inspireren door mindmap-ping, prezi (zooming presentaties) en breinleren. Het iMindmap-programma van Tony Buzan gebruik ik om overzicht te krijgen in complexe situaties, bijvoor-beeld na een gesprek bij een klant. Het levert steeds vernieuwende inzichten op. Verder geef ik met passie de leer-gang opleidingsmanagement, tien trainingsdagen verdeeld over een jaar. In die tijd zie je de deelnemers groeien in hun taak. Het kost wel veel energie maar dat krijg ik dubbel en dwars terug!

Wat verwacht je van de toekomst?Ik hoop een steeds grotere rol te kunnen gaan spelen in een duurzame ontwikke-ling van bedrijven. ■

‘De energie komt dubbel en dwars terug’In ieder nummer portretteert Processional een

medewerker. In dit nummer stellen we Jos van

Rijswijk voor, senior consultant bij VAPRO.

PMLF nieuws

Ook Apollo Vredestein en Hycult Biotech in de prijzen

Award beste leerbedrijf 2010 naar Leeuwarder CourantDit jaar is de beeldredactie van de Leeuwarder

Courant uitgeroepen tot beste leerbedrijf PMLF

2010. Het bedrijf kreeg uit handen van Hans Koole,

voorzitter van Kenniscentrum PMLF, de KC PMLF

Award uitgereikt, tijdens een informatieve middag

in Utrecht op 6 april jl.

Het eerste onderdeel van de middag stond in het teken van social media en werd verzorgd door Bert Boerland, Business Consultant bij DOP (Dutch Open Projects). Boerland nam de zaal mee in de wereld van de blogs en de sociale netwerken. In een vlot betoog maakte hij duidelijk dat het geen vraag meer is of je moet participeren in social media, maar wanneer je er mee begint. Als je er niet mee start, dan zit je straks op een eiland, zo betoogt de consultant. Hij wijst er ook op dat in sociale netwerken de impact van bedrijven niet groter is dan die van het individu. Merken moeten weer mensen worden. Zet medewerkers in en laat die ook de bedrijfsboodschap ver-kondigen. Geef ze een duidelijk kader en richting, maar laat medewerkers daarna vrij in hun communicatie en presenta-ties. Maak het bovendien niet te commercieel, en wees eerlijk.

De winnaarsBert Boerland


Project bedrijfskledingNa de pauze ging het programma verder met filmpjes gemaakt door stagiaires over hun leerervaringen bij stagepro-jecten en was er een heuse modeshow van bedrijfskleding door PMLF-medewerkers. Studenten van een kunstacademie hadden de opdracht gekregen bedrijfskleding te ontwerpen die naast functioneel ook modieus en trendy moest zijn. Het resultaat mocht er wezen. Labjassen die ook in de schap-pen van een kledingzaak niet zouden misstaan, moeten de drempel om voor een carrière in de industrie te kiezen helpen verlagen.

The year afterNa de modeshow werd de microfoon door dagvoorzitter Marion Reerds overgegeven aan Roelof Passies, voorzitter van jury Beste Leerbedrijf PMLF 2010. Ieder jaar nodigt Colo alle zeventien kenniscentra uit om een leerbedrijf voor te dragen voor de landelijke verkiezing beste leerbedrijf. PMLF-winnaar van 2009 Merck Sharp & Dohme (MSD) uit Oss viel daarbij niet in de prijzen, maar kijkt wel terug op een enorm uitdagend jaar. Hans Verbakel van MSD vertelt dat de Award hen veel erkenning en waardering heeft opgeleverd. Er is meer bewustzijn ontstaan bij het management van MSD en dat heeft weer geleid tot een doorlopend programma van instroombevordering en leertrajecten. Onder de noemer Ketenaanpak is er bij MSD nu een programma dat zowel het primaire, het voortgezette, het beroeps- en het universitair onderwijs bedient. Men heeft een Kidslab waar voorlich-ting en gastlessen door stagiaires worden gegeven. Er zijn activiteiten op het gebied van beroepsoriëntatie en -keuze. Havo- en vwo-leerlingen worden via JET-Net, het Jongeren

Leeuwarder Courant: “PMLF geeft leertrajecten handen en voeten”

Siep van Lingen, stagebegeleider van de Leeuwarder Courant is duidelijk in zijn nopjes met de prijs: “Geweldig en onverwacht!” De fotograaf kan bijna niet geloven dat hij in een competitie met grote en gerenommeerde bedrijven met de hoofdprijs naar huis mag gaan. “We zijn weliswaar een redelijk grote krant, maar onze fotoredactie wordt slechts bemenst door vijf personen. Dat betekent dat studenten vaak de eerste dag al het veld ingaan en een foto maken die in principe in de krant kan verschijnen. De studenten worden de eerste weken erg intensief bege-leid, maar daarna is het vooral leren on the job.”

Wat betekent deze prijs voor u?“Ik hoop dat we nog meer erkenning, autoriteit en ruimte krijgen om op de mogelijkheden van de individuele leer-lingen in te spelen. Want we krijgen alle faciliteiten om stagiaires aan te nemen, daar mag geen misverstand over bestaan, maar de krant gaat er mijns inziens nog te vaak van uit dat stagiaires al meteen full-time beroepskrachten zijn. Dat is natuurlijk niet het geval. Opdrachten moeten op maat van de stagiair worden gegeven. Voor sommige stagiaires zijn opdrachten vaak nog te moeilijk, terwijl andere opdrachten krijgen die onder hun niveau zijn.”

Gaat u nu zaken door de award anders aanpakken?“Ik hoop dat we door de prijs nog iets meer tijd krijgen voor de begeleiding. In het krantenbedrijf is het soms te hectisch om de ruimte te nemen die een student eigenlijk nodig heeft. Neem bijvoorbeeld de briefing op de eerste dag. Die is erg belangrijk en daar moet je eigenlijk alle tijd voor uit kunnen trekken.”

Wat vond u deze PMLF-middag?“Het feit dat we met andere bedrijven bij elkaar zijn en ervaringen kunnen uitwisselen is voor ons erg leerzaam. Op het werk heb je niet altijd tijd voor reflectie en uitwis-seling met derden. Hier gaat dat vanzelf en kun je ook ervaringen van andere sectoren en andere branches in je verbeterproces meenemen. Daarnaast vond ik het getoonde filmpje ook een eye opener. Eigenlijk zou ieder stagebedrijf een filmpje moeten hebben van de stage-plaats en het werk. Zo’n filmpje laat in een paar minuten zien wat er te doen en te leren valt.” (De stagebeleider ziet hierbij een rol voor zowel ROC als stagebedrijf om samen in een elevator pitch uit te leggen wat leerlingen kunnen verwachten.)

Wat is de rol van PMLF bij de leertrajecten?“Kenniscentrum PMLF is voor ons de vaste rots in de bran-ding bij de leertrajecten. Het onderwijs is vaak nog te veel met zichzelf bezig. Kenniscentrum PMLF neemt wat meer afstand en helpt ons structuur aan te brengen in het leer-traject. Daarnaast helpt het kenniscentrum ons een ver-taalslag te maken naar onze situatie en behoeften. PMLF geeft onze leertrajecten zogezegd handen en voeten.”

Voorzitter Kenniscentrum PMLF, Hans Koole


PMLF nieuws

en Technologienetwerk in Nederland bediend. En voor het hbo en wetenschappelijk onderwijs zijn er diverse masterclas-ses ontwikkeld. ‘Het is een moeilijke tijd voor ons’, ze besluit Verbakel, ‘maar we willen toch blijven zorgen dat de driehoek onderwijs-leerling-bedrijfsleven goed blijft renderen, zodat alle gedane inspanning en kennis voor Nederland niet verlo-ren gaat.’

De genomineerdenEn toen werd het spannend. Een winnaar vaststellen is niet makkelijk en dit jaar waren er veel bedrijven voorgedragen. PMLF-voorzitter Hans Koole had de sectoren vorig jaar uit-gedaagd met honderd aanmeldingen te komen. Dat werd niet gehaald, maar de veertig inzendingen die de jury moest bekijken en beoordelen, betekende wel een nieuw record. Uiteindelijk werden er zes bedrijven genomineerd en op het podium geroepen. Voor de sector Procestechniek waren dat Apollo Vredestein uit Enschede en Roto Smeets Drukkerij uit Deventer. In de sector Fotonica waren de genomineer-den Dutchview uit Hilversum en de Beeldredactie van De Leeuwarder Courant uit Leeuwarden. En voor de sector Laboratoriumtechniek waren de bedrijven Hycult Biotech uit Uden en de afdeling Laboratory & Quality Services van Friesland Campina uit Leeuwarden genomineerd.

De winnaarDe genomineerde bedrijven zijn door de voltallige jury bezocht. Er werd aan deelnemers gevraagd hun ervaringen met de leerbedrijven te delen en in de meeste gevallen werd er ook een bezoek op de werkvloer zelf gebracht.

De jury heeft zich vervolgens zorgvuldig en uitvoerig over alle beschikbare informatie gebogen om tot een verantwoorde keuze te komen en per sector een winnaar en een overall win-naar aan te wijzen.En de winnaar is de Beeldredactie van de Leeuwarder Courant geworden. Het bedrijf kreeg uit handen van Hans Koole, voorzitter van Kenniscentrum PMLF, de KC PMLF Award 2010 uitgereikt.

De andere prijzen gingen naar Apollo Vredestein en Hycult Biotech, respectievelijk in de categorieën procestechniek en laboratoriumtechniek.

Hoge kwaliteit leerplaatsenWinnaar de Leeuwarder Courant werd door juryvoorzitter Roelof Passies geroemd voorDe kwaliteit van de leerplaatsen en de innovatieve en cre-atieve manier waarop deze zijn geïntegreerd in de dage-lijkse bedrijfsvoering. Maar wat ook opviel en een bijzonder compliment verdient, is het feit dat de begeleiders bij de Leeuwarder Courant veel oog hebben en inspelen op de mogelijkheden van de individuele leerlingen. Zelfstandigheid en vakmanschap worden optimaal gestimuleerd. Siep van Lingen, begeleider bij de Leeuwarder Courant, wordt er een beetje stil van. ‘Dat hadden we niet verwacht.’ ■

Consultants van PMLF showen op professionele wijze de bedrijfskleding van de toekomst.


PPN nieuwsbrief

Website Week van de Proces-techniekDe website www.weekvandeprocestech-niek.nl gaf eerst alleen een overzicht van de activiteiten die plaatsvonden tijdens de Week van de Procestechniek, inmid-dels vind je hier meer informatie over procestechniek. Er staan video’s over de procestechniek en informatie over opleidingen en beroe-pen in deze sector. Scholen en bedrijven kunnen onder-steunende materialen down-loaden zoals een leerlin-genboekje over procestechniek en voor-schriften van proeven voor in de klas of tijdens een evenement. Neem een kijkje op www.weekvandeprocestechniek.nl.

’s Ochtends kwamen de PPN-leden alles te weten over sociale netwerken, hoe deze worden gebruikt door jongeren en hoe deze ingezet kunnen worden om de procestechniek te promoten. ’s Middags vertelde Inge Janse over zijn ervaringen met het inzetten van social media bij de VNCI. Vervolgens gingen de PPN-leden met de tot dan toe opge-dane kennis aan de slag. Het resultaat: een actielijst waarin staat wat elke regio op gebied van social media gaat doen. Het PPN kijkt terug op een leerzame en nuttige bijeenkomst!

Beroepen video’s procesoperator op eigen websiteHet C3-beroepenvoorlichtingsproject ‘Exact wat je zoekt’ biedt onder andere video’s die kunnen worden ingezet bij de promotie van beroepen in de chemische industrie. In deze video’s vertellen jonge medewerkers kort maar krachtig over hun werk en omgeving. Er zijn twee video’s waarin het beroep van procesoperator centraal staat. Dankzij de samenwerking met Scholieren.tv is het mogelijk, een of meer beroepenvideo’s op een YouTube-achtig te plaatsen op jouw site. Ga naar www.exactwatjezoekt.nl, bekijk de video’s en laat ze plaatsen op je site. Neem hiervoor contact op met Hilde Bos, [email protected]

Thema bijeen-komst Social Media

Op 20 april vond de eerste PPN-themabijeenkomst van 2011 plaats. Het onderwerp was social media. Een bijeenkomst die niet alleen bestond uit luisteren, maar ook uit doen!

De PPN Nieuwsbrief is een uitgave van het netwerk Promotie Proces- en Laboratoriumtechniek Nederland (PPN) en Stichting C3 en is opgenomen in ieder nummer van Processional.Voor meer informatie over het PPN-netwerk en haar activitei-ten kijkt u op www.c3.nl en kunt u terecht bij Petra Buiter, (070) 337 87 85, [email protected].

PPN-leden tijdens de interactieve bijeen-komst over Social Media

Marjolein en Kenneth vertellen over hun werk als procesoperator

Meer weten? Neem voor vragen over onze opleidingen contact op via: 070 301 10 86 of [email protected] of kijk op vapro-college.nl

We nodigen u graag uit voor het proefcollege Leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap. In de opleiding staan vragen uit uw praktijk situatie centraal:

� Hoe coach ik anderen effectief op resultaat en ontwikkeling? � Hoe creëer ik een stimulerende werkomgeving voor mezelf en anderen? � Hoe ga ik efficiënt om met tegenstrijdige belangen en spanningsvelden? � Hoe initieer en begeleid ik veranderingsprocessen tot een succesvol resultaat? � Hoe ga ik doeltreffend om met stressoren voor mij en anderen?

Voor wie?De leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap is gericht op alle beginnende en gevorderde leidinggevende in de industrie. Dit zijn o.a productiemanagers, managers, wachtchefs, teamleiders en andere leidinggevenden.

AanmeldenMeld u aan voor het proefcollege op www.vapro-college.nl/proefcollege

LEERGANG OPERATIONEEL MANAGEMENT & PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

UITNODIGING

gratis proefcollege22 juni14.00-17.00 uur Den Haag

Documents

Processional 2 2011