Prijedlog teme seminarskog rada iz Arhitektura računarskih sistema i mreža - Računarske mreže sa primjerom umrežavanja u osnovnoj školi- Željko Mihajlović

ПАНЕВРОПСКИ УНИВЕРЗИТЕТ АПЕИРОН ФАКУЛТЕТ ПОСЛОВНЕ ИНФОРМАТИКЕ

Ванредне студије НАСТАВНИЧКА ИНФОРМАТИКА

ПредметAрхитектура рачунарских система и мрежа

РАЧУНАРСКЕ МРЕЖЕ СА ПРИМЈЕРОМ УМРЕЖАВАЊА У ОСНОВНОЈ ШКОЛИ

Предметни наставникПроф. др Зоран Ж. Аврамовић, дипл.инж.елек.

Студент

Жељко Михајловић, наставник музичке културе

Index бр. 11-10/ВНИ

Бања Лука, јун 2012 .

Željko Mihajlović Računarske mreže sa primjerom umrežavanja

IZVOD

Računari su trenutno najpoželjniji proizvod u informatici. Cilj ovog rada je opisati računarske mreže i način na koji se oni umrežavaju. Glavni dio rada odnosit će se na primjeru umrežavanja osnovne škole, gdje ćemo objasniti kako se vrši umrežavanje škole i na koji način. Jednim dijelom objasnit ćemo šta se može uraditi u budućnosti sa proširenjem mreže. Na kraju rada је zaključak i kratki rezime ove teme.

ABSTRACTDesktops are currently the preferred product in computer science. The aim of

this paper is to describe computer networks and how they are networked. The main part of the paper will refer to the example of networks of primary school, where we will explain how to perform networking schools in any way. Partly we explain what can be done in the future with expansion of the network. At the end of the paper goes a conclusion and a brief summary of these topics.

SADRŽAJ

2


UVOD..................................................................................................................................................... 4

1. POJAM I PODIJELA RAČUNARSKIH MREŽA...............................................................6

1.1. Vrste računarskih mreža..................................................................................................................... 7

1.2. Podijela mreža na osnovu vlasništva...................................................................................................8

1.3. Topologija računarskih mreža............................................................................................................ 9

1.4. Arhitektura mreže............................................................................................................................... 9

1.5. TC/IP Protokol.................................................................................................................................. 11

1.6. Kabliranje mreže............................................................................................................................... 14

2. UMREŽAVANJE RAČUNARSKIH MREŽA....................................................................16

3. RAČUNARSKE MREŽE U OSNOVNOJ ŠKOLI.............................................................17

3.1. Podjela računara u školi.................................................................................................................... 17

3.2. Topologija računarske mreže u školi.................................................................................................17

3.3. Potrebna oprema............................................................................................................................... 19

3.4. Povezivanje računara u mrežu.......................................................................................................... 21

3.5. Dijeljenje datoteka............................................................................................................................ 23

3.6. Dijeljenje štampača........................................................................................................................... 24

3.7. Povezivanje na internet..................................................................................................................... 24

4. BUDUĆNOST RAČUNARSKIH MREŽA..........................................................................26

ZAKLJUČAK.................................................................................................................................... 28

LITERATURA................................................................................................................................... 29

3


UVOD

Potreba za informacijama natjerala je čovjeka da uspostavlja veze sa različitim izvorima informacija. Na taj način čovjek je stvorio mrežu oko sebe koja služi za prikupljanje, prenos, obradu i skladištenje informacija. Na ovakav način nastale su i računarske mreže. Šta su to računarske mreže?

Nije dovoljno imati računar – računar treba da bude povezan, jer ne radimo sami i ne zabavljamo se sami. Zašto bi se korišćenje računara razlikovalo od svakodnevnog života? Povezujemo se da bismo zajedno radili, razmjenjivali informacije, kupovali, igrali se, pričali, zabavljali se i itd. Računarska mreža je sistem koji omogućuje da dva ili više računara međusobno razmjenjuju informacije. Ako se prenosni računar poveže na kućni računar i preko te veze se prenese tekst koji je kucan dok ste bili na putu, audio snimak razgovora sa sastanka i slično, to je već mreža. Mrežu čini i nekoliko kablova kojima je povezano pet računara u maloj trgovinskoj firmi sa ciljem da koriste jedan štampač ili da izlaze na Internet. Mreža je i sistem kablova, uređaja i softvera kojim je povezano stotine računara velike korporacije, pa je čak i Internet računarska mreža. Dakle, sistem koji omogućuje razmjenu informacija između računara je računarska mreža. Cilj povezivanja, primjera radi, može biti štampanje fakture sa računara na štampaču povezanim na kolegin PC. Cilj je slanje izveštaja o prodaji šefu. Cilj je da se razgovara sa prijateljem u Australiji. Cilj je pročitati vijesti. Cilj je pogledati novu kolekciju strujnih utičnica. Ukratko, cilj je razmjenjivati informacije (vijesti, kataloge, dokumente, slike...) i koristiti tuđe resurse (štampače, diskove, skenere, kamere...).

Na dva pitanja smo, dakle, brzo odgovorili; ostatak ovog teksta bavit će se odgovorom na treće, mnogo složenije: kako se povezati?. Ovo je ujedno i tema ovog seminarskog rada.

Umrežavanje računara poprima sve više maha u cijelom svijetu pa tako i kod nas. Brzine komunikacije današnje mrežne opreme namjenjene lokalnim računarskim mrežama penju se sa standardnih 10Mbps na brzih 100Mbps, a već su primjenjeni standardi i na raspolaganju su i prvi uređaji koji rade na brzinama od fantastičnih 1Gbps .

Povezivanje računara unutar organizacije postalo je svakodnevnica i u našim prilikama. Mreža povezuje uređaje za obradu podataka i komunikacijske uređaje, bilo na međudržavnom planu, unutar pojedine zemlje, grada, u industrijskom postrojenju, poslovnim zgradama preduzeća ili u malom uredu . Takvim povezivanjem nastao je i Internet – mreža svih mreža .

Ethernet (danas najčešće korištena mreža) je izumljen u Xerox Palo Alto Research Center u 70-im godinama. Izumio ga je dr. Robert M. Metcalfe sa ciljem da podrži rad “ureda budućnosti”, a to je uključivalo i izradu jedne od prvih ličnih radnih stranica – Xerox Alto.Prvi Ethernet sistem radio je na otprilike 3Mbps i bio je poznat kao “pokusni Ethernet”. Formalne specifikacije za Ethernet je 80-tih objavio konzorcij DEC – Intel – Xerox DIX. Ovaj pokušaj uključio je pokusni Ethernet u otvoreni, produktivni i kvalitetni sistem koji radi na brzini 10Mbps.Ethernet standard je prvi put objavljen 1985. s formalnim nazivom “IEEE 802.3 Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection (CSMA/CD) Access Method and Physical Layer Specifications” što bi otprilike značilo višestruki pristup provjerom nosioca signala metodom pristupa detekcije sukoba.

Ethernet sistem se sastoji od tri osnovna elementa:

4


1) fizičkog medija korišćenog za prenos signala između računara.

2) skupa pravila za kontrolu pristupa mediju ugrađenih u svako Ethernet sučelje , a koja dopuštaju grupi računara pravilnu raspodjelu pristupa dijeljenom Ethernet kanalu.

3) Ethernet paketa koji se sastoji od standardiziranog skupa bitova iskorišćenih za prenos podataka.

Svaki računar opremljen Ethernetom radi nezavisno od svih drugih stanica u mreži: ne postoji centralni nadglednik sistema. Sve stanice priključene na Ethernet spojene su pomoću zajedničkog signalnog sistema koji nazivamo medij. Ethernet signali šalju se serijski, bit po bit, preko medija do svake priključene stranice. Da bi poslala podatke, svaka stranica najprije provjerava medij, a kad ustanovi da je slobodan, šalje podatke u obliku Ethernet okvira ili paketa.

U okviru ovog seminarskog rada ćemo prikazati kako umrežiti računare u osnovnoj školi. Kako i na koji način treba postaviti mrežu, kako je podesiti i kako napraviti dijeljenje foldera. U prvom dijelu rada opisat ćemo pojam računarskih mreža i njihovo značenje kako bi smo imali bolji pregled rada. Naravno, opisat ćemo dijelove i podjelu računarskih mreža. U drugom dijelu rada koji je i najvažniji dio ovog rada napravit ćemo primjer povezivanja računara u osnovnoj školi. Treći dio rada se odnosi na racunarske mreže u budućnosti i opisat ćemo kako se racunarska mreža osnovne škole može povezati sa nekim drugim oblicima mreža.

5


1. POJAM I PODIJELA RAČUNARSKIH MREŽA

Računarska mreža je grupa dva ili više međusobno povezanih računara koji dijele neke resurse (podatke, sklopove, programe,...). Računari se smatraju povezanima ako mogu razmjenjivati informacije.

Počeci umrežavanja potiču još od prvih telegrafskih i telefonskih linija koji su prenosili informacije iz velikih udaljenosti. Dostupnost i fleksibilnost današnjih savremenih računarskih mreža omogućava da se sa bilo kojeg dijela svijeta možemo povezati na mrežu i dobiti informaciju u svakom trenutku kad poželimo1.

Slika 1: Računarska mreža

Naglim razvojem računarske tehnologije posljednjih godina (povećanje performansi uz pad cijena) i sa pravom eksplozijom Interneta, broj korisnika računara i računarskih mreža raste vrtoglavom brzinom. Sa sve moćnijom računarskom opremom svakodnevno se uvode novi servisi, a istovremeno se u umrežavanju postavljaju viši standardi. Vremenom su se mrežni sistemi razvijali da bi danas dostigli nivo praktičnog efikasnog okruženja za razmjenu podataka. Računarske mreže su danas nezamjenjivi dio poslovne infrastrukture, kako velikih, tako i malih organizacija. Poznavanje tehnologije i korišćenje mreža čak izlazi iz okvira primjene u poslovanju (koje može da obezbjedi poslovnu prednost organizacijama - npr. elektronska trgovina omogućava i malim firmama konkurentnost na tržištu) i zalazi u ostale aspekte života čovjeka postajući dio opšte kulture.

Svrha mreže je: 1. zajedničko korišćenje programske podrške 2. zajednički pristup mrežnim resursima 3. pristup zajedničkim bazama podataka

1 Jovanović, P. (2005.) Računajte na računare, Pelikan, Beograd.6

http://hr.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunalo


4. elektronska komunikacija i elektronska pošta 5. upravljanje i administriranje podacima 6. povezivanje različitih platformi 7. povećanje produktivnosti i smanjenje troškova poslovanja

Performanse mreže su: 1. propusna moć2. raspoloživost3. sigurnost4. cijena koštanja.

Zajedničke komponente svih mreža: 1. serveri- računari koji opslužuju umrežene korisnike

2. klijenti- računari koji koriste zajedničke mrežne resurse 3. medijum- sredstvo kojim su računari povezani 4. zajednički podaci- datoteke koje obezbjeđuje server 5. resursi- koji su na raspolaganju umreženim korisnicima

1.1. Vrste računarskih mreža

Mreže dijelimo u dvije osnovne kategorije:

Lokalne mreže (Local Area Network-LAN)- povezuju računare koji se nalaze ne relativno maloj udaljenosti (na spratu u zgradi ili samoj zgradi). Eliminišu potrebu za cirkulacijom dokumenata u papirnoj formi tako što se sve bilješke, poslovna pisma dostavljaju u elektronskoj formi na računar službenika kome su i namjenjeni. Karakteriše ih velika brzina prenosa i malo kašnjenje2.

Slika 3: Lan Mreža

2 http://wally.cs.iupui.edu/n241_06/files/webMag/index.html, Preuzeto 23.07.2010 u 15.30h.7

http://wally.cs.iupui.edu/n241_06/files/webMag/index.html


Globalne mreže (Wide Area Network-WAN)- povezuju računare koji se nalaze na većim udaljenostima, u različitim gradovima, državama i kontinentima. Obuhvataju regionalne mreže, kao što su telefonske kompanije ili međunarodne mreže, kao što su globalni provajderi tj.isporučioci komunikacionih usluga. Mogu biti komercijalne, pravilima regulisane, a neke su u privatnom vlasništvu (velikih kompanija koje mogu da podnesu velike troškove). Organizacije uvode mreže da bi djelile resurse i obavljale komunikaciju.

Slika 3: Wan Mreža

Prema tipu organizacije WAN mreže možemo podijeliti:

a) Mreže istog prioriteta gdje su računari koji su umreženi mogu raditi i kao klijenti i kao serveri.

b) Serverske mreže kod kojih barem jedan računar ima ulogu servera i ima zadatak da naređuje drugima neke funkcije.

1.2. Podijela mreža na osnovu vlasništva

Dijelimo ih na javne i privatne.

Javne mreže su svim korisnicima podjednako dostupne, niko nema posebne privilegije u vezi njihove exploatacije. Infrastruktura tako velike mreže se uglavnom oslanja na klasične komunikacione kanale. U Srpskoj jedini javni provajder je M’TEL.

Privatna mreža je kompletna mreža izvedena od strane samog preduzeća i u tom slučaju je u potpunosti prilagođena potrebama stanovništva. Radi se o vrlo brzoj mreži, sa maksimalnim stepenom sigurnosti. Primjeri privatnih mreža u Srpskoj su Elta i Aneks.

8


1.3. Topologija računarskih mreža

Topologija mreže ukazuje na način na koji su elementi mreže međusobno povezani.Topologija računarskih mreža razlikuje3:

o linijske mrežeo prstenaste mrežeo zvjezdaste mreže

Kod linijskih mreža svi elementi mreže su povezeni preko jednog glavnog voda koji se naziva bas. Svaki pojedinačni element mreže je priključen putem posebnog kabla na glavni vod. Poruka putuje kroz liniju dok je ne preuzme čvor kome je upućena, i to na osnovu adrese koja je navedena u poruci.

Slika 4: Topologija računarskih mreža

Kod prstenaste topologije svi elementi su povezani preko medijuma u obliku prstena. Poruke prolaze kroz svaki element u prstenu, u jednom smjeru, dok ne stignu do svoje određene destinacije.Trenutno se zvjezdasta topologija najviše primenjuje. Najvažniji dio zvjezdaste mreže je centar mreže kroz koji prolaze sve poruke.

1.4. Arhitektura mreže

Jedna od revolucionarnih promjena u računarskoj tehnologiji dogodila se prije 10-ak godina, kada su se podaci počeli obrađivati po sistemu klijent – server. Uz već standardni način povezivanja računara koji su povezani ravnopravno (peer to peer), arhitekturu mreža možemo podijeliti na dva dijela4:

o Sistem klijent – servero Sistem peer-to-peer

3 Nenad, M. (2006.) Osnove računarskih sistema, CET, Beograd.4 Christopher, N. & Parnell, T. (2004.) Administriranje mreže, Kompjuter Biblioteka, Beograd.

9


Klijent-server je arhitektura gdje su korisnik (klijent) i server odvojeni ili neravnopravni. Ovaj model je baziran na distribuciji dva modela procesa. Sam naziv nam govori da su to klijent i server. Klijent je bilo koji proces koji zahtjeva specifične usluge od servera. Server je proces koji obezbjeđuje usluge za klijenta. Oni mogu biti smješteni u istom računaru ili u različitim računarima povezanim mrežom5.

Slika 5: Klijent – Server arhitektura

5 Krsmanović, S. (2001) Informacioni sistemi u mrežnom okruženju, Magenta, Beograd.10


U mrežnoj arhitekturi gdje su računari ravnopravni svaki računar ima podjednake mogućnosti i odgovornosti. Ovdje nema servera a računari su povezani međusobno kako bi dijelili datoteke, štampače i internet.

Slika 6: Ravnopravna arhitektura (peer-to-peer)

1.5. TC/IP Protokol

TCP/IP je set protokola razvijen da omogući umreženim računarima da dijele resurse putem mreže. Ovaj protokol nam je važan za umrežavanje računara na našem primjeru6.

Navedimo prvo neke osnovne definicije vezane za sam protokol. Najpribližnije objašnjenje seta protkola je "Internet Protocol Suite" (internet protokol odelo). TCP i IP su dva protokola u jednom "odijelu". S obzirom da su TCP i IP najpoznatiji protokoli postao je uobičajen izraz TCP/IP ili IP/TCP za označavanje cijele familije protokola. Ali prije nego što se upoznamo sa TCP/IP-om spomenimo sedam nivoa komunikacije koji će nam pomoći da bolje shvatimo slojevitost TCP/IP-a.

OSI referentni model (Open Systems Interconnection - povezivanje otvorenih sistema) se odnosi na povezivanje sistema koji su otvoreni za komunikaciju sa drugim sistemima. Jednostavno rečeno to su različiti sistemi između kojih pokušavamo da uspostavimo komunikaciju. Da bi to bilo moguće moraju se odrediti pravila po kojim dva fizički udaljena sistema mogu komunicirati. OSI referentni model se sastoji iz sedam slojeva, od najnižeg koji opisuje fizičke i električne osobine mreže, pa do najvišeg gdje se nalazi korisnik podataka koji se prenose. Tih sedam slojeva su:

sloj 7: aplikacioni (application)

6 Milošević, D. & Brković, M. (2003.) Računarstvo i Informatika, Tehnički fakultet Čačak.11


sloj 6: prezentacioni (presentation)

sloj 5: sloj sesije (session)

sloj 4: transportni (transport)

sloj 3: mrežni (network)

sloj 2: sloj veze (data link)

sloj 1: fizički (physical)

Zadatak svakog sloja je da primi i obradi podatke sloja ispod ili iznad sebe, koristeći definisana pravila, a pri tome ne znajući ništa o tome šta se sa podacima dešava u sloju iznad i ispod njega.

Fizički sloj se bavi prenosom bitova podataka kanalom za komunikaciju. Standardi fizičkog sloja (protokoli) su V.35, X.21, X.21bis (ITU standardi) i drugi.

Sloj veze preuzima podatke od fizičkog sloja, oslobađa ih od grešaka i prosljeđuje ih mrežnom sloju. Standardi su ISO HDLC (High Level Data Link Control) i ANSI ADCCP, Frame relay. Ethernet paket ima karakteristike sloja veze.

Mrežni sloj prenosi poruke od izvora do odredišta rješavajući pri tom probleme koje mu nameće arhitektura mreže. Kada se paketi prenose od mreže do mreže ovaj sloj rješava i probleme koje mu nameće različito adresiranje u mrežama, drugačiji protokoli i situacije u kojoj druga mreža ne može prihvatiti paket većeg obima. Standardi su X.25, gateway (hardware i software koji spaja dve mreže) protokol X.75 (ITU standardi) i drugi. Kod TCP/IP-a, ovo je IP nivo.

Transportni sloj preuzima podatke od sloja sesije, ako je potrebno podijeli ih na manje cjeline, prosljedi mrežnom sloju i uvjeri se da li su dobro primljeni na drugom kraju veze. Standardi su na primjer ITU X.224 i ECMA-72 (European Computer Manufactures Association). TCP je transportni sloj.

Sloj sesije obezbjeđuje da korisnici na različitim računarima uspostave konverzaciju, prenose datoteke, da se priključe na udaljeni višekorisnički sistem. Protokol ovog sloja je ITU X.225.

Prezentacioni sloj se za razliku od slojeva ispod ne bavi prenosom podataka već problemima njihove sintakse i semantike.

Aplikacioni sloj čine programi za elektronsku poštu, elektronski prenos novca i najrazličitiji opšte namjenski i specijalizovani programi (aplikacije).

12


Aplikativni protokol (npr. mail) Sloj aplikacije

Servisi transportnog sloja

Protokol kao što je TCP koji omogućava servise potrebne mnogim aplikacijama

Transportni sloj

Servisi mrežnog sloja

IP, koji omogućava osnovni servis prenošenja datagrama do računara koji treba da ga primi

Mrežni sloj

Servisi sloja veze

Protokol koji treba da upravlja podacima na fizičkom nivou, kao što je Ethernet ili direktna linija (point to point line).

Sloj veze

Fizički sloj

Tabela 1: TC/IP Protokol podjeljen slojevima

Kao što sam reka na početku, TCP/IP je slojeviti skup protokola. Da bi razumjeli šta to znači, možda je najbolje prvo navesti neki primjer. Tipičan primjer je slanje elektronske pošte. Prvo tu je protokol za poštu (mail protocol). On definiše skup komandi koji jedan računar šalje drugom, kao na primjer komande koje određuju ko šalje poruku, kome je poruka poslata i onda tekst poruke. Međutim protokol pretpostavlja da postoji način komunikacije između ta dva kompjutera. Mail kao i svaki drugi protokol definiše samo skup komandi i poruku koja treba da se pošalje. On je napravljen da se oslanja na TCP i IP. TCP je odgovoran za to da je komanda sigurno stigla na odredište. On vodi računa o tome šta je poslato i ponovno šalje sve ono za šta nije dobio potvrdu, od drugog računara, da je stiglo7. Ako je neka poruka prevelika, da bi stala u jedan datagram, kao na primjer pismo, TCP će je podijeliti u nekoliko datagrama i postarati se da svi stignu. Na TCP možete gledati kao na biblioteku rutina koje aplikacija koristi kada treba da preko mreže komunicira sa drugim računarom. Slično tome TCP se poziva na servise koje pruža IP. Iako servisi koje pruža TCP koriste mnoge aplikacije, ipak postoje i neke aplikacije koji ga ne koriste. Naravno tu su i servisi koji su potrebni svakoj aplikaciji. Ti servisi su stavljeni u IP. Kao i na TCP, na IP treba gledati kao na skup rutina koje TCP poziva, ali koje su dostupne i aplikacijama koje ne koriste TCP. Ovakav način pravljenja nekoliko nivoa protokola se naziva slaganje (layering)8.

7 Halabi, M. (2000.) Internet Routing Architectures, Cisco System, Cisco Press.8 www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/index.htm, Preuzeto 17.08.2010. u 23.30h

13

http://www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/index.htm


1.6. Kabliranje mreže

Mnogi računarsku mrežu poistovjećuju sa medijumom za prenos podataka – pogledaju gomilu kablova i utičnica i kažu „evo je mreža“. Istina je da je to samo jedan dio mreže, osnova nad kojom se grade drugi elementi mreže. Signali u lokalnoj mreži mogu se prenositi preko bakarnih žica, optičkih vlakana ili bežično (to su samo osnovne grupe); u okviru svakog od njih postoje različita riješenja.

Danas se najviše koriste TP kablovi se obično dijele po tzv. kategorijama. To su standardi koji propisuju karakteristike koje kabl treba da zadovolji. Trenutno se mogu kupiti kategorija 3 (danas se uglavnom koristi za telefonske instalacije), kategorija 5, kategorija 5e i kategorija 6. TP kablovi se izrađuju u nekoliko varijanti: UTP, FTP i SFTP. Najčešće se koriste UTP (Unshi-elded Twisted Pair), neoklopljene uvrnute parice.

Da bi smo kompletirali opremu koja nam je potrebna za naš primjer osnovne škole potrebno je da se oslonimo na TP Kablove.

• Potrebni su nam Patch kablovi dužine 1-5 metara od računara do utičnice na zidu. On se pravi od Fly kabla na čijim se krajevima montiraju RJ45 konektori. Ovaj kabl povezuje računar sa utičnicom;

• Kutija sa RJ45 utičnicom. Postoje tri tipa: uzidna, nazidna i podna. Uzidna se koristi kada je kablovski razvod napravljen u zidu pa je cijeli sistem sličan razvodu električne energije. Nazidne utičnice se obično koriste u kombinaciji sa kablovskim kanalima ili tamo gdje nema uslova da se postavi uzidna utičnica. Konačno, podne utičnice se, kao što im ime kaže, montiraju na pod;

• Kabl od utičnice do patch panela. Za ovo se koristi wall kabl i postavlja se u zidu ili podu, u kanale, crijeva ili na zidu, u kablovske kanalice;

• Utičnica na patch panelu, RJ45 tipa. Sa zadnje strane se na tu utičnicu montira wall kabl, a sa prednje se povezuje RJ45 konektor sa sljedećeg elementa;

• Patch kabl koji povezuje RJ45 utičnicu na patch panelu sa odgovarajućim portom na aktivnom uređaju (hab, svič ili drugi uređaj). Pravi se od Fly kabla na čijim se krajevima montiraju RJ45 konektori.

Na ovaj način smo povezali računar ili neki drugi uređaj (npr. štampač) na razvodni panel i nastala je tzv. horizontalna kablovska veza. Postoje i vertikalne kablovske veze koje se često nazivaju i backbone (kičma). One međusobno povezuju razvodne ormane. Ako pogledamo skicu rjšenja mreže jedne zgrade, čak je i vizuelno jasno zašto ovakve veze predstavljaju „kičmu" sistema. Ako „kičmu" realizujemo multimodnim optičkim kablovima sa SC konektorima, potrebni su sljedeći elementi:

• Patch kabl koji povezuje SC utičnicu na patch panelu prvog razvodnog ormana sa odgovarajućim portom na aktivnom uređaju (hab, svič...). Pravi se od multimode optičkog kabla sa dva vlakna na čijim krajevima su montirani SC konektori;

• SC utičnica na patch panelu prvog razvodnog ormana. To je SC utičnica koja se montira u patch panel. Sa zadnje strane se na nju montira multimodni optički kabl koji vodi do drugog razvodnog ormana, a sa prednje se povezuje SC konektor sa prethodno navedenog patch kabla;

• Multimodni optički kabl koji povezuje razvodne ormane. Tačnije, montira se jednim krajem na SC utičnicu u patch panelu jednog razvodnog ormana a drugim krajem na SC

14


utičnicu patch panela drugog razvodnog ormana;

• SC utičnica na patch panelu drugog razvodnog ormana;

• Patch kabl koji povezuje SC utičnicu na patch panelu drugog razvodnog ormana sa odgovarajućim portom na aktivnom uređaju.

Prethodna dva primjera, u kojima se za horizontalni kablovski razvod koriste TP kablovi a za vertikalni multimode optički kablovi, predstavljaju veoma rasprostranjeno riješenje. U horizontalnom razvodu još uvijek se rijetko koriste optički kablovi zbog cijene - nisu skuplji samo kablovi, već i utičnice, patch paneli, konektori kao i odgovarajući radovi. S druge strane, za vertikalne veze često se koriste optički kablovi, a cijena ne igra presudnu ulogu, pošto je broj utičnica i ukupna dužina vertikalnih kablova relativno mala, pogotovo ako se usporedi sa kompletnom investicijom za kablovski sistem. Potencijalna propusna moć optičkih kablova je veća od bakarnih, što je za backbone veze značajno, prije svega zbog toga što je saobraćaj na mreži najgušći upravo na backbone vezama.

Kada smo govorili o TP kablovima, naglasili smo da je jedna od najvažnijih karakteristika tzv. kategorija kabla. Nažalost, to što koristimo kablove kategorije 5 nikako ne znači da cijela mreža automatski zadovoljava standarde kategorije 5. Da bismo to mogli da kažemo, neophodno je da svi nabrojani elementi budu željene kategorije, ali izvođač radova mora i da poštuje pravila za postavljanje strukturnog kablovskog sistema. Konačno, postoje veoma precizni testovi i odgovarajuća oprema kojom se testiranje vrši.

15


2. UMREŽAVANJE RAČUNARSKIH MREŽA

Prvi, možda i najveći korak u računarskim mrežama jeste povezivanje dva računara. Suština računarske komunikacije svodi se na razmjenu informacija između dvije tačke. Jednostavno rečeno, kada se dva računara uspješno povežu, povezivanje ostalih računara u mrežu je stvar ponavljanja usvojenog postupka. Da bi dva računara razmjenjivala informacije potrebno je da govore istim jezikom. U terminologiji računarskih mreža, taj jezik se naziva pro-tokol. Protokoli funkcionišu tako što oba računara imaju vrlo precizna uputstva – koje poruke se šalju, u kojoj formi, kojim redosljedom i slično. Pravila se striktno poštuju da bi komunikacija bila uspješna. Kao što ljudi govore različitim jezicima, tako i računari imaju različite protokole. Jedni od ovih protokola su Ethernet, Token Ring, TCP/IP, IPX/SPX, NetBEUI i druge protokoli.

Slika 7: Primjer umrežavanja dva računara

Govor istim jezikom nije dovoljan – mora se definisati i uz pomoć čega će razgovarati. Da li ćemo računare povezati bakarnom žicom, optičkim kablom ili ćemo koristiti telefonsku vezu? Možda je najbolje da komuniciraju bežično – radio vezom? Ili možda infracrvenom? Recimo da smo se opredjelili za optički kabl. Informacije koje stižu sa jednog na drugi računar moraju nekako da „izađu“ iz računara da bi preko žice došle do drugog računara i „ušle“ unutra. Digitalne informacije koje se nalaze u računaru (nule i jedinice) moraju se prevesti u odgovarajući signal (u našem slučaju svjetlosni, jer koristimo optički kabl). Drugi računar prepoznaje svjetlosne signale prvog računara i na osnovu njih rekonstruiše poslatu informaciju. Da bi to bilo moguće, oba računara moraju na isti način da prevode informacije u signale i obratno. To je sada novi jezik za razgovor računara preko signala tj. protokol nižeg nivoa. Sada već imamo sva tri elementa za uspješnu komunikaciju dva računara: medijum (vazduh, bakarna žica, optičko vlakno itd.), protokol nižeg nivoa (Ethernet, Token Ring...) i protokol višeg nivoa – mrežni protokol (IPX/SPX, TCP/IP, NetBEUI...).

Pojava mreža je otvorila mogućnost da više korisnika istovremeno koristi zajedničke informacije, ali i periferijske uređaje. Ukoliko je štampač neophodan većem broju korisnika koji su u mreži, svi mogu da koriste zajednički mrežni štampač. Mreže se mogu upotrebiti i za zajedničko i standardizovano korišćenje aplikacija, kao što su programi za obradu teksta, programi za tabelarne proračune ili inventarske baze podataka, u situacijama kada je bitno da svi koriste iste aplikacije i iste verzije tih aplikacija. Na ovaj način se dokumenti jednostavno zajednički koriste, a postoji i dodatna efikasnost u tom smislu da je jednostavnije i bolje da ljudi potpuno savladaju jedan program za obradu teksta, nego da moraju da rade sa četiri ili pet različitih programa.

16


3. RAČUNARSKE MREŽE U OSNOVNOJ ŠKOLI

Umrežavanje više računara u osnovnoj školi ne mora biti ni komplikovano ni skupo, i može da obavlja posao kao i veliki sistemi nekih profesionalnih firmi. Računari mogu da se vide međusobno po svim uobičajenim protokolima što znači da ih možemo koristiti za najrazličitije načine komuniciranja, od najprostijeg dijeljenja datoteka i štampača, do igranja igara, pa i korišćenja lokalnih servera ako ih postavimo u mrežu. I naravno, možemo da dijelimo internet konekciju.

3.1. Podjela računara u školi

Računari u osnovnoj školi će biti podijeljeni na sljedeći način:

1) Najveći broj računara koji će biti korišćen od strane učenika će se nalaziti u računarskoj laboratoriji.

2) Jedan računar će se nalaziti kod direktora škole.

3) Drugi računar kod pedagoga škole.

4) Nekoliko računara će biti postavljeno u zbornici osnove škole.

Kao što se može videti sa spiska za ovakvu mrežu neće biti potreban skup hardver. Sada ćemo prikazati koju topologiju će imati računari u ovoj osnovnoj školi.

3.2. Topologija računarske mreže u školi

Kao što smo već naveli u podijeli računarske mreže da je topologija način povezivanja računara u mreži, sada će taj termin topologije prikazati na našem primjeru. Termin topologija, ili konkretnije, mrežna topologija, odnosi se na fizičko uređenje ili raspored računara, kablova i drugih komponenti mreže. Topologija je standardni termin koji je najčešće u upotrebi kada se govori o osnovnom projektu mreže, mada postoje i drugi pojmovi sa sličnim ili istim značenjem:

fizički raspored

projekat

dijagram

mapa

Mogućnosti mreže zavise od njene topologije. Od izabrane topologije zavise:

vrsta potrebne opreme za mrežu

tehničke mogućnosti opreme

rast mreže

način upravljanja mrežom

17


Razumjevanje načina korišćenja različitih topologija predstavlja ključ za razumjevanje mogućnosti različitih tipova mreža. U bežičnim mrežama računari su povezani bez upotrebe kablova, ali, najveći broj mreža za povezivanje računara koristi kablove. Različiti tipovi kablova, u kombinaciji sa različitim mrežnim karticama, mrežnim operativnim sistemima i drugim komponentama, zahtjevaju i različito uređenje.

Da bi mreža uspješno radila, potrebno je pažljivo isplanirati mrežnu topologiju. U tom smislu, konkretna topologija može da odredi, ne samo tip kablova koji će se koristiti, već i kako će se oni sprovesti kroz podove, zidove ili plafon. Topologija, takođe, može da odredi i način komuniciranja računara u mreži. Različite topologije zahtjevaju i različite metode komunikacije, što dalje ima veliki uticaj na funkcionisanje mreže.

Za računare u računarskoj laboratoriji biće korištena topologija zvijezde. U topologiji zvijezde, svi računari su segmentima kabla povezani sa centralnom komponentom koja se zove switch. Signal se prenosi od računara koji je poslao, kroz swich, do svih računara u mreži. Ova topologija je nastala u ranim danima umrežavanja, kada su računari bili povezani sa centralnim main frame računarom.

Slika 8: Zvjezdasto umrežavanje računara

18


Računari u zbornici će imati istu ovakvu topologiju. Njima će se pridružiti računari kod direktorice i pedagoga.

3.3. Potrebna oprema

Za povezivanje računara, osim samih računara potrebne su dodatne kompnente da bi se računari umrežili. Svaki računar treba da ima mrežnu karticu. Potrebni su mrežni kablovi (po pravilu UTP CAT5) sa konektorima i jedan svič (switch). Ali, idemo redom:

Mrežna karta je uređaj koji omogućava da se računar povezuje sa drugim mrežnim aparatima (drugim računarima, štampačima i slično).

Mrežni kabal služi za prenos signala od jednog do drugog mrežnog uređaja.

Svič je uređaj koji služi za međusobno povezivanje više računara.

Prvo da razjasnimo, mreža nije baš jednostavan pojam, a za ovu priliku ćemo definisati dva prosta vida: fizičku implementaciju i mrežne protokole. Fizička implementacija predstavlja ugradnju i povezivanje mrežnih uređaja kablovima.

Za povezivanje računara u osnovnoj školi nam je potreban svič, uređaj kome je baš to namjena. Ukratko, svi računari se spoje kablovima sa svičem (ovdje kablovi ne moraju biti ukršteni, novi svičevi uglavnom mogu da rade bez obzira da li je kabal ukršten ili ne). Svič (bukvalan prevod bi bio prekidač ili bolje preklopnik, ali ovaj je potpuno automatizovan i preklapa komplikovane signale) se brine o tome da usmjerava veze između računara i obezbjeđuje umrežavanje.

Switch je uređaj koji upravlja protokom podataka između dijelova lokalne mreže (LAN). Za razliku od hub-a, switch dijeli mrežni promet te ga šalje na određena odredišta, dok hub šalje podatke na sve uređaje koji su u mreži. Koristi se za mreže srednje veličine, jer je bolji i efikasniji od hub-a. Switch daje računaru punu brzinu jedne konekcije (recimo 10 Mbps) ako je to moguće, dok računari prikopčani na hub dobijaju samo dio te konekcije što bi bilo neupotrebljivo ako bi se radilo o većem broju računara, pogotovu ako se radi o prijenosu većih datoteka.

Slika 9: Svič

19


Slika 10: Višeportni svič

Često pitanje je kolika je moguća dužina kabla. Po specifikacijama, UTP kabal u jednom segmentu ne treba da bude duži od 100m. Jedan segment predstavlja jedan neprekinuti kabal koji povezuje dva mrežna uređaja. Rastojanje između računara može da bude i veće, ali između dva uređaja koji su spojeni kablom ne treba da bude više od 100 m (računa se dužina kabla a ne rastojanje između uređaja u prostoru). Ako je kabal duži ne znači da mreža neće raditi ali ako radi sigurno će raditi sporije.

20


Slika 11: Standardni (neukršteni) kabal

Slika 12: Ukršteni kabal

3.4. Povezivanje računara u mrežu

Mrežne kartice i svičevi imaju na sebi signalne sijalice, a u uputstvu je objašnjeno njihovo značenje. Po pravilu, na mrežnim kartama jedna svjetiljka treba da svijetli konstantno, a druga da svijetli konstantno i treperi kada se vrši prenos podataka. Ako svjetiljke ne rade ili žmigaju nevezano za protok onda veza nije dobra. Postoje i posebni mjerni uređaji koji provjeravaju ispravnost veza, ali to prevazilazi mogućnosti nekoga ko pravi malu mrežu. U svakom slučaju najčešći problem je u spoju konektora na mrežni kabal pa prvo je potrebno da provjerimo te spojeve.

Tek kada se na fizički postavljenu mrežu instaliraju mrežni protokoli mreža postaje funkcionalna. Protokoli se instaliraju na računare. Ima ih raznih, za razne potrebe, ali ono sto je najčešće potrebno to su internet protokol (TCP/IP) i Microsoft Networks. Prvi

21


omogućava internet konekcije kako između lokalnih računara tako i prema Internetu, a Microsoft Networks omogućava dijeljenje datoteka i štampača u Windows mreži. Oba protokola su instalirana prilikom instalacije Windows operativnog sistema i najčešće mreža sama proradi čim se izvrši fizičko povezivanje. Takva mreža predstavlja upravo ono što se i očekuje od male mreže povezanih dva do pet računara. Ovako može da radi i više računara ali već kod dvadesetak dolazi do usporenja i mreža se mora ozbiljnije projektovati.

TCP/IP protokol stek je skup protokola razvijen da omogući umreženim računarima da dijele resurse putem mreže. Razvijen je od strane agencije DARPA u okviru ARPANET-a ranih 1970ih. U periodu od juna 1987. do juna 1998. više od 300 različitih proizvođača imalo je proizvode koji su podržavali TCP/IP protokole, a postojalo je na desetine hiljada mreža, različitih veličina i tipova, koji su ih koristili. Njihov broj se iz dana u dan povećava, što je najbolji primjer značaja TCP/IP-a u računarskim telekomunikacijama. Naime, računari u TCP/IP mreži su određeni svojim mrežnim adresama (IP). Te adrese se predstavljaju brojevima i to: jedna adresa ima dužinu od četiri bajta a piše se kao četiri broja (za svaki bajt po jedan) odvojena tačkama. Tako, recimo, adresa nekog računara može da bude 68.32.1.87. Da bi smo kontrolisali mrežu treba da dodijelimo adrese računarima koji su povezani.

Kod malih mreža za početak najpraktičnije je koristiti statičke adrese. Šta to znači? Praktično, samo to da svakom računaru odredimo i ručno podesimo adresu. Da bi smo odredili adresu treba da znamo nešto o tom a pošto to ponekad mora da bude komplikovano mi ćemo podjelti adrese računarima na sljedeći način.

Za računare ćemo koristite adrese 192.168.0.1, 192.168.0.2, 192.168.0.3 i tako sve do 192.168.0.13. Ne možete korsititi adrese 192.168.0.0 i 192.168.0.14 jer one imaju specijalnu namjenu. Takođe ne možemo dodijeliti istu adresu za dva računara u istoj mreži. Ako to uradite računari će prijaviti konflikt i jedan od njih će biti isključen iz mreže dok mu ne dodijelimo slobodnu adresu. Bitna stvar, mrežna maska (net mask) za ovakvu mrežu je 255.255.255.0. Šta ona znači naći ćemo u naprednijim uputstvima.

Da provjerimo da li mreža radi, treba da pingujemo računare međusobno. To znači da odemo u komandni prozor Windows-a i na promptu otkucamo:

ping ip-adresa

Ip-adresa je adresa nekog od računara u mreži. Ako ping radi, prikazaće nam tri konekcije i vrijeme odziva pingovanog računara. To znači da veza između njih radi. Ako ping prijavi bilo šta drugo ili uopšte ne daje znake života, konekcija ne radi, pa moramo provjeriti sve počev od kartica, kablova, konektora i instaliranih protokola.

22


Evo kako izgleda kada ping radi:

Slika 12: Pingovanje računara

Napomena: nekada se dešava, najčešće na Win9x, da iz nekog razloga protokoli iako su instalirani ne rade. Ovo se čak dešava i na sviježe instaliranom Win9x a može i na novijim Windowsima. Najbolji lijek je da deinstaliramo mrežne protokole i instaliramo ih ponovo.

3.5. Dijeljenje datoteka

Dijeljenje datoteka je dosta jednostavno ako je sve podešeno kako treba. Prvo moramo provjeriti na mrežnim protokolima da li je uključeno dijeljenje (File and Printer sharing). Ako nije moramo ga uključiti. Onda na računaru moramo pronaći neki direktorijum koji želimo da dijelimo (nikako nesmijemo dijeliti cijeli disk), desni klik, Sharing and Security, uključimo Share this folder, podijelimo ime dijeljenom direktorijumu, odlučimo da li hoćemo da drugi iz mreže mogu da mijenjaju sadržaj direktorijuma (da stavljaju i brišu datoteke) i OK.

Stvar je gotova. Isto ćemo uraditi i na drugim računarima, a onda kliknemo na My Network Places (sve vrijeme primjer je za Windows XP), izaberemo My Network Computers i onda će nam se pojaviti gdje su računari. Ako nekog računara nema na spisku potražit ćemo ga opcijom za pretragu. Desni klik na My Network Places, nudi i opciju Search. Ukucat ćemo ime računara koji tražimo i ako mreža radi, naći ćemo ga. Microsoft mrežni protokol je dosta čudan. U stvari smatraju ga najkompletnijim i najkompleksnijim protokolom te vrste koji je ikada napravljen. Šta više, toliko je kompleksan da ga čak ni Microsoft nije implementirao do kraja. E tako, dešava se da se nekada neki računar prosto "izgubi" ali ga pretraga obično nađe.

23


3.6. Dijeljenje štampača

Princip je isti kao i sa datotekama. Na računaru na kome je štampač, u opcijama podešavanja štampača uključimo dijeljenje (sharing) i onda će ostali da ga vide isto kao i datoteke. Instalacija može da bude jednostavna, desni klik na dijeljeni štampač i opcija Connect, ali nekada traži i instalaciju drajvera za štampač, a mi u međuvremenu pripremimo instalacioni CD sa tim drajverom. Sve u svemu, najbolje je da mrežni štampač instaliramo istom procedurom kao i lokalni samo što će nam na početku biti ponuđeno da odaberemo da li instaliramo lokalni ili mrežni štampač, pa ako izabremo mrežni biće nam ponuđeno da nađemo taj štampač u mreži, a onda se instaliraju drajveri isto kao i za lokalni štampač.

Možete uraditi i obrnuto. U My Network Places nađemo štampač, a desni klik na njega će ponuditi i opciju da taj štampač instaliramo kao lokalni.

3.7. Povezivanje na internet

U zavisnosti od mogućnosti osnovne škole, preporučuje se ADSL internet, zbog lakog integrisanja u postojeću mrežu u osnovnoj školi. Asimetrična digitalna pretplatnička linija (engl. ADSL-Asymmetric Digital Subscriber Line) je asimetrična u smislu brzine prenosa podataka tj. to znači mogućnost bržeg prenosa podataka u downloud-u (ka korisniku), nego što je to u aploud-u prenos podataka od korisnika ka mreži. Prenos se vrši po telefonskoj bakarnoj parici pretplatnika.

U osnovnoj školi, kod direktorice škole nalazi se priključak za ADSL. Taj priključak prikačimo na switch i direktoričin računar. Takođe na taj isti switch prikačimo i switcheve iz računarske laboratorije i zbornice. Jedino što treba da se uradi jeste da se instaliraju antivirusi na svim računarima, da se omogući pristup internet konekcije na antivirusima i na taj način svi računari će imati internet i dijeliti jednu konekciju. Preporučuje se da se kod internet provajdera uzme veliki paket koji daje veliku brzinu protoka, dok mogućnosti skidanja velikog broja podataka sa interneta je u neku ruku nebitno u osnovnoj školi.

24


Kako bi naše mrežno umrežavanje izgledalo prikazali smo na slici. U principu uvezali smo 17 računara od čega za potrebe učenika, i nastavnika ide 15 računara, te po jedan za pedagoga i direktora škole.

Slika 13: Osnovna škola sa primjerom umrežavanja

25


4. BUDUĆNOST RAČUNARSKIH MREŽA

Kao jedna od tehnologija današnje kulture sa najbržim rastom, računarske mreže i komunikacije predstavljaju jedinstveni izazov. A ne tako davno, svakodnevni život je bio znatno jednostavniji. Ljudi su imali jedan ili dva telefonska broja, adresu stanovanja i pristup na četiri do pet televizijskih kanala. Sada u vrijeme „instant” komunikacija, imamo telefone kod kuće, na poslu, mobilne telefone, faksove i pejdžere. Imamo i po nekoliko e-mail adresa. Imamo pristup neograničenoj količini informacija na Internetu. Upotrebom kablovske mreže ili satelitske antene pristupamo stotinama televizijskih kanala. A to je tek početak. Gdje god da pogledamo, tehnološki napredak kao i sama upotreba tehnologije postaje sve više sastavni dio svakodnevnog života. Ova permanentna i sveprisutna promjena ukazuje na velike mogućnosti koje se pružaju u skorijoj budućnosti. Iako se ništa ne može predvidjeti sa apsolutnom sigurnošću, mogu se identifikovati neki trendovi koji uobličavaju stanje najmodernijih tehnologija u svijetu.

1. Računari će nastaviti dosadašnji trend da budu brži, jeftiniji, snažniji i široko

raspoloživi.

2. Propusni obim će se povećavati. To znači veću upotrebu videa i ostalog

multimedijalnog sadržaja.

3. Unaprjeđene tehnike pretraživanja će omogućiti jednostavnije pronalaženje

informacija iz ogromnog distribuiranog prostora digitalnih biblioteka.

4. Tehnologije minijaturizovanih senzora će omogućiti širenje aplikacija u mnogim oblastima, kao što su zdravstvo, bezbjednosni sistemi, kontrola kvaliteta u industriji ili „pametne zgrade”.

5. Prepoznavanje govora će postati „standardni ulaz” u računarske sisteme.

6. Tehnologije bezbjednosti mreža i računarskih sistema će doživjeti napredak i poboljšanje kroz širu upotrebu mrežnih barijera, kontrole pristupa, kriptografije, digitalne identifikacije itd.

7. Moge današnje ožičene infrastrukture biće zamjenjene bežičnim.

8. Korisnici koji danas razmišljaju o Internetu kao o nečemu za šta im je potreban računar i pristupna računarska mreža, promjeniće svoj način razmišljanja. Uvijek povezan, mobilan i dostupan u svakom trenutku – biće savim uobičajeno u skorijoj budućnosti. Tačnije, o Internetu se neće ni razmišljati je će korisnik uvijek biti „online” i to bez bilo kakve linije.

Jedan od važnih aspekata studiranja računarskih mreža i komunikacija svakako se odnosi na prikupljanje osnovnog znanja neophodnog za razumjevanje inženjerskih koncepata i umijeća. To osnovno znanje pokriva oblasti kao što su računarstvo, elektronika i matematika. Uobičajeno je da diplomirani studenti već imaju širok obim interesovanja i profesionalne ciljeve. Da bi dopunio tehničku stranu svog iskustva, inženjer računarskih mreža i komunikacija mora da razumije i netehničke procese koji su prisutni u razvoju novog proizvoda. U osnovi, inženjer treba da ima sklonost ka kreativnosti i inovaciji i da ima osećaj za profitabilan biznis, i unutar već uspješnih kompanija i u preduzetništvu. Vrijeme se gleda kroz novac i važno je

26


kompletirati poslove i projekte prema planu. Ali svijet biznisa obično predstavlja kompromis između potreba i etike. Studenti treba da budu svjesni svojih profesionalnih izazova koji ih čekaju na poslovima u kompanijama ili u državnoj službi. Upotreba odgovarajućeg alata je fundamentalna u inženjerstvu, i to prvenstveno da bi se informacije efektivno organizovale i smanjio obim složenosti posla. Poznavanje standardnih alata i sposobnost njihove primjene u odgovarajućim standardnim i nestandardnim situacijama su važna umijeća. U brzo promjenljivom svijetu računarstva, razvoj i eksploatacija veoma kvalitetnih alata je dio uloge inženjera računarskih mreža i komunikacija. Relevantni opseg alata proteže se kroz cijeli hardverski i softverski spektar.

Što se tiče našeg primjera u sljedećem vremenskom periodu od par godina škola planira proširiti svoju mrežu na biblioteku koja trenutno radi po starom sistemu članskih knjižica. Taj sistem je već odavno ostario, a novi mrežni sistemi su postali svakodnevnica. Namjena umrežavanja je prvenstveno da se olakša postupak iznajmljivanja i vraćanja knjiga, te da se smanji gužva u biblioteci uvođenjem mogućnosti downloda knjiga za članove biblioteke. Princip mreže bi bio sličan kao i kod povezivanja osnovne škole bez biblioteke. Biblioteka sadrži veliki broj knjiga koje bi bile ubačene u računar kao katalog knjiga sa jedne strane, dok bi sa druge strane postajala mogućnost downloda knjiga za članove biblioteke. Praktički proširenje bi bilo vezano jedino za download. Pošto bi svi računari opet bili sherovani, jedina važnost proširenja mreže odnosila bi se na brzinu mreže, odnosno brzinu protoka informacija i na softver koji bi pratio rad biblioteke što je već druga tema. Uvela bi se još jedna telefonska linija posebno za biblioteku koja bi bila priključena na najveću brzinu ADSL'a od 2GB. Bila bi uvezana samo dva računara koja bi bila dovoljna za potrebe biblioteke.

27


ZAKLJUČAK

Nesumnjivo je da su mrežni sistemi kao sastavni dio informacionih tehnologija u potpunosti promjenile način pristupu i obradi informacija. Mrežne tehnologije su uspijele da pomjere prostor i vrijeme brže i jače od bilo koje druge tehničke inovacije ili otkrića. Osim direktnog uticaja na svjetsku ekonomiju ne smije se zanemariti ni njen socijalni uticaj na ljudsko društvo koje je globalizovano pojavom interneta te izbrisalo granice i ljudima omogućilo putovanje informacijama u cijelom svijetu.

Računarske mreže su velika oblast informatike i nezahvalno je reći da ih je ikada moguće spoznati do samog kraja, jer za potpuno upoznavanje potrebno je poznavanje i znatnog broja drugih nauka, jer mreže kao takve prestavljaju presjek dostignuća iz mnogih naučnih oblasti.

Komplikovane isto koliko i interesantne računarske mreže su veoma zahvalne za simulacije i modeliranje, potrebno je uzeti u obzir činjenicu da se danas modeliranje sve više koristi kao vid komercijalne upotrebe, gde se posredstvom modela proračunavaju troškovi i isplativost nekih budućih sistema.

Računar je moćna mašina u obradi i čuvanju podataka. Uspostavljanje komunikacije među ovakvim mašinama otvara mnoge mogućnosti u mnogim primjenama. Te primjene bi smo mogli klasifikovati u nekoliko važnih grupa:

1) neposredna komunikacija

2) prenos foldera

3) pretraživanje baza podataka

4) korišćenje udaljenih resursa

5) komercijalni servisi

Imajući u vidu navedene mogućnosti računarskih komunikacija postaje jasno da je to vid komunikacija sa velikom perspektivom. To su komunikacije koje se ostvaruju na svim dijelovima Zemljine kugle, a njihova cijena je, po pravilu, znatno niža od uobičajnih vidova komunikacije. Ovo će svakako imati određene uticaje na društvo u cjelini. U mnogim sferama će se poboljšati komunikacija među ljudima, ali će se izmijeniti način poslovanja i izgled radnih mjesta. Velika distribuiranost poslovnih podataka neće predstavljati problem za efikasno poslovanje. U ovom radu smo prikazali povezivanje više računara u osnovnoj školi. Ovakav sistem nije pretjerano skup ali obavlja posao koji zahtjeva osnovna škola.

28


LITERATURA

1. Jovanović, P: Računajte na računare, Pelikan, Beograd, 2005.2. Nenad, M: Osnove računarskih sistema, CET, Beograd,2002.3. Christopher, N.&Parnell, T:Administriranje mreže, Kompjuter Biblioteka, Beograd,

2004.4. Krsmanović, S: Informacioni sistemi u mrežnom okruženju, Magenta, Beograd, 2001.5. Milošević, D. & Brković, M: Računarstvo i Informatika, Tehnički fakultet Čačak, 2003.6. Halabi, M: Internet Routing Architectures, Cisco System, Cisco Press, 2000.7. www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/index.htm ,8. http://www.informatika.buzdo.com/s400.htm , 9. http://wally.cs.iupui.edu/n241_06/files/webMag/index.html ,

29

http://wally.cs.iupui.edu/n241_06/files/webMag/index.html

http://www.informatika.buzdo.com/s400.htm

http://www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/index.htm

Documents

Prijedlog teme seminarskog rada iz Arhitektura računarskih sistema i mreža - Računarske mreže sa primjerom umrežavanja u osnovnoj školi- Željko Mihajlović