1

MOMČILO J. SAKAN

SLOBODAN S. ŽUPLJANIN

PRIJAVA, IZRADA I ODBRANA ZAVRŠNIH

RADOVA (MASTER RADOVA) I

DOKTORSKIH DISERTACIJA

Banja Luka, 2016. godina.

2

S A D R Ž A J

U V O D 3

1. DEFINICIJA POJMOVA 4

1.1. Završni rad – Master rad 4

1.2. Doktorska disertacija 5

2. IZBOR TEME ZA ISTRAŽIVANJE 6

3. PODNOŠENJE PRIJAVE TEME RADA PRIZNANJA 7

3.1. Obrazloženje teme 7

3.1.1. Formulacija problema 7

3.1.2. Predmet istraživanja 9

3.1.3. Ciljevi istraživanja 10

3.1.4. Hipoteze istraživanja 11

3.1.5. Način istraživanja 12

3.1.6. Naučna i društvena opravdanost istraživanja 13

3.2. Struktura teorijskih i empirijskih istraživanja 13

3.3. Završna bibliografija – Literatura 14

4. ODOBRAVANJE TEME 15

5. STRUKTURA RADA PRIZNANJA 16

5.1. Naslov 16

5.2. Ključna dokumentacijska informacija (KDI) 17

5.3. Izjava o autorstvu 18

5.4. Sadržaj 18

5.5. Uvod 18

5.6. Glavni deo 19

5.7. Zaključak 22

5.8. Literatura (Završna bibliografija) 22

5.9. Rezime ( Summary ) 24

5.10. Prilozi 24

6. JEZIK I STIL IZRADE RADA PRIZNANJA 25

7. TEHNIČKA OBRADA RADA PRIZNANJA 27

8. KOMPLETIRANJE RADA I PREDAJA MENTORU 30

9. OCENA RADA PRIZNANJA 31

10. JAVNA ODBRANA RADA PRIZNANJA 32

PRILOZI (ZAVRŠNI RAD NA DRUGOM CIKLUSU STUDIJA) 34

3

U V O D

Ovaj materijal je namenjen studentima drugog i trećeg ciklusa studija i doktorantima

koji doktorat stiču prijavom, izradom i odbranom doktorske disertacije na Nezavisnom

univerzitetu Banja Luka, kao vodeći materijal za prijavu (projektovanje) teme; ocenu

podobnosti teme i kandidata; realizovanje istraživanja (prikuplјanje, sređivanje, obradu i

analizu podataka i verifikaciju hipoteza); mentorsko vođenje; izradu (završnih radova na

drugom ciklusu studija, magistarskih – master radova i doktorskih disertacija – radova

priznanja); postupak ocene kvaliteta, i odbrane rada priznanja. Kao egzemplar su objašnjene

master (magistarske) teze, a specifičnosti za doktorske disertacije po starom sistemu su posebno

naglašene. Postojaće i specifičnosti za redovne doktorske studije gde će se u okviru predmeta

Metodologija nauke raditi timska studija, a zatim realizovati detalјno projektovanje teme

doktorske disertacije uklјučujući i pojedinačne hipoteze i indikatore, planove istraživanja i

instrumente za prikuplјanje podataka (intervjue, ankete, skale, testove, planove posmatranja,

planove eksperimenta i druge).

Ovaj materijal ima svoju formu i suštinu. Forma je u dobroj meri propisana

(formalizovana) i obavezujuća je za kandidate. Suština, iz opravdanih razloga, nije detalјnije

razrađena. Ona, prvenstveno, zavisi od problema i predmeta istraživanja i kandidati su u

obavezi da je prilagođavaju temama koje su odabrali za istraživanje, odnosno temama koje su

im odobrene. S tim u vezi, i primeri koji su dati u prilozima, podležu kritici i promeni. Oni nisu

egzemplar za sve situacije, već se, u izvesnoj meri, mogu smatrati kao prihvatlјivi za konkretan

problem i predmet istraživanja.

Kao i većina pisanih materijala i ovaj materijal je privremenog karaktera. Zato, sve one

ideje i predlozi koji bi mogli doprineti popravlјanju njegovog kvaliteta, zaslužuju posebnu

pažnju i uvažavanje.

Autori

4

1. DEFINICIJA POJMOVA

Postoje brojni pojmovi koji su značajni za proces prijavlјivanja, izrade, odobravanja i

odbrane radova priznanja (završnih radova), ali, za ovu analizu najznačajniji su: završni rad na

drugom ciklusu studija (master rad) i doktorska disertacija.

1.1. Završni rad – Master rad

Završni rad na drugom ciklusu studija (Master rad) je originalno završno delo provere,

odnosno završni rad studenta drugog ciklusa studija i prvo značajnije naučno saopštenje koje

on radi uz pomoć mentora. Definitivnom izradom završnog rada student dokazuje da je ovladao

teorijskim postavkama naučnog istraživanja i da je uspešno realizovao jedan kompletan

istraživački proces: od uočavanja problema; preko projektovanja, organizacije i realizacije

istraživanja; do definitivne izrade saopštenja u vidu završnog rada (master rada). Uspešnom

izradom teze kandidat stiče pravo na odbranu pred komisijom i sticanje akademskog zvanja

mastera određene nauke, odnosno oblasti, u skladu sa zakonom.

Obim master rada (završnog rada studenta drugog ciklusa studija) pre svega, zavisi od

obima predmeta istraživanja i dubine naučnih saznanja. Obično, jedan rad obuhvata jednu opštu

hipotezu, tri do četiri posebne i devet do petnaest pojedinačnih. Praksa je pokazala da obim

master rada (završnog rada na drugom ciklusu studija) u društvenim naukama obično iznosi od

80 do 150 strana kucanog teksta sa proredom (od 5 do 9 autorskih tabaka ili 150.000-300.000

karaktera (slova) – računajući i beline između reči). U prirodnim naukama obim teza obično je

znatno manji (50-100 strana ili 3-6 autorskih tabaka).

Master rad je sličan magistarskoj tezi. I jedna i druga teza podležu strogoj proceduri

istraživačkog postupka. Magistarska teza je, ipak, više naučna (dominantno je naučno

objašnjenje sa valјanom empirijskom podlogom ili logičkom argumentacijom). Master rad

može da bude i nižeg nivoa naučnih cilјeva (sa dominantnom naučnom deskripcijom i

svrstavanjem). Kao master teza može se prihvatiti i stručni rad, ali sa valјanom sistematizacijom

i korektnim opisom postojećih naučnih saznanja o predmetu istraživanja.

5

1.2. Doktorska disertacija

Doktorska disertacija predstavlјa originalni, izvorni naučni rad doktoranta. Nјenoj

izradi pristupa zreo naučnik (magistar nauke u skladu sa zakonom ili master koji je realizovao

doktorske studije i položio sve ispite), koji već poseduje određene stručne i naučne kvalifikacije

i zapažene rezultate u naučnoj oblasti kojoj disertacija pripada. Disertacija se temelјi na

fundamentalnim i praktičnim istraživanjima i na konkretnoj primeni kompleksa naučnih

metoda koje se koriste za istraživanje u nauci. Uspešna izrada disertacije i odbrana pred

komisijom, osnovni su uslov za sticanje akademskog zvanja doktora nauka u određenoj oblasti.

Disertacije imaju strukturu sličnu strukturi master i magistarskih teza, ali se po obimu i

sadržaju bitno razlikuju. Obim disertacije zavisi od predmeta istraživanja i nivoa naučnih

saznanja. Obično se radi kao rezultat istraživanja mikro projekta (izuzetno i kao deo makro

projekta). Najčešće obuhvata stavove opšte hipoteze, četiri do šest posebnih i dvanaest do

dvadeset pet pojedinačnih. Najveći broj urađenih disertacija u društvenim naukama je obima

od 150 do 250 kucanih strana teksta, odnosno od 9 do 15 autorskih tabaka.

U odnosu na (master, magistarsku) tezu, sadržaj disertacije je obimniji i daje nove

činjenice, stavove, teoreme, zakonitosti i teorije za oblast na koju se odnosi. Prema

postavlјenom naučnom cilјu, sadržaj je najčešće na nivou objašnjenja sa elementima

predviđanja. Izuzetno se disertacije mogu raditi na nivou deskripcije i naučnog svrstavanja radi

valјane sistematizacije i klasifikacije navedenih sadržaja. Doprinosi koji se od disertacije

očekuju vezuju se za rešenje nekog konkretnog problema, unapređenje teorije i metodologije

nauke; naročito onog dela koji je vezan za istraživačku praksu i konkretnu primenu metoda,

tehnika i instrumenata.

6

2. IZBOR TEME ZA ISTRAŽIVANЈE

Tema master rada (završnih radova na drugom ciklusu studija) i doktorskih disertacija

bira se iz predmeta koje sadrži studijski program, odnosno oblasti iz kojih se realizuju studijski

programi. Te teme sugerišu i predlažu predmetni nastavnici. Praksa je, međutim, pokazala da

je najbolјe rešenje da kandidat sam oseti problem i predloži za istraživanje i rešavanje u vidu

master teze i doktorske disertacije (nadalјe: rad priznanja). Izvori problema mogu biti brojni,

ali je najvažnije da ga kandidat sam prepozna, na osnovu sopstvenog iskustva ili prakse, iz

teorije nauke ili određene šire literature. U izboru teme značajno mu mogu pomoći stručnjaci i

naučnici u toj oblasti. Ta pomoć se ne sastoji u nametanju teme, već u iniciranju ideja i

apsolviranju problema.

Kandidat, dakle, samostalno ili uz pomoć saradnika i eventualnog, odnosno

potencijalnog mentora bira i predlaže temu za rad priznanja. Pri tome je potrebno da uvažava

osnovne metodološke kriterijume o izboru problema za istraživanje. To su: (1) mogućnost

istraživanja, (2) značaj problema za istraživanje, (3) predstave o poteškoćama, (4) broj

problema za istraživanje, (5) stanje kadrova i materijalnih sredstava i (6) stabilnost problema.

7

3. PODNOŠENЈE PRIJAVE TEME RADA PRIZNANЈA

Prijavu teme završnog rada podnosi kandidat u skladu sa članom 71. Pravila o studiranju

na prvom i drugom ciklusu studija, na obrascu prijave, koji se nalazi u prilogu. Prijava završnog

rada na drugom ciklusu studija obavezno sadrži: ime i prezime studenta, broj indeksa, naziv

teme, obrazloženje teme, strukturu i sadržaj rada, završnu bibliografiju-popis osnovne

(preliminarne) literature, biografiju kandidata, diplomu o završenom studiju prvog ciklusa,

bibliografiju kandidata, učešće na stručnim i naučnim skupovima, rad na projektima, mesto i

datum prijave, te svojeručni potpis studenta.

Obrazloženje teme završnog rada sadrži: obrazloženje naziva teme, problem i predmet

istraživanja, početne hipoteze istraživanja, cilјeve i svrhu istraživanja, metode i tehnike koje će

biti primenjivane tokom istraživanja, naučnu i društvenu opravdanost istraživanja.

Prijavu teme za izradu doktorske disertacije podnosi kandidat u skladu sa članom 8-10

Pravilnika o sticanju doktorata na obrascu prijave, koji se nalazi u prilogu.

3.1. Obrazloženje teme

Radi što kvalitetnije izrade Obrazloženja teme, posebno ćemo elaborirati najznačajnije

elemente: (1) formulaciju problema; (2) predmet istraživanja; (3) cilјeve istraživanja; (4)

hipoteze; (5) način istraživanja; i (6) naučnu i društvenu opravdanost istraživanja.

3.1.1. Formulacija problema

Formulacija problema obuhvata: lokaciju problema, suštinu problema, hipotetičke

stavove, osnovno pitanje ili svodni hipotetički stav, značaj istraživanja i rezultate ranijih

istraživanja.

Problem se locira tako što se prvo uočava u širem okruženju (obično jedan pojam više),

zatim razgraničava od njemu bliskih i sličnih problema i jasno identifikacije, odnosno ukazuje

na njega. Potreba za uočavanjem problema u širem okruženju proizilazi iz osnovnog principa

dijalektike da pojave nisu izolovane i da se one ne mogu u potpunosti sagledati bez kompleksne

analize okruženja u kome se nalaze. U procesu izdvajanja i razgraničenja problema, odnosno

njegovih činilaca, od srodnih i bliskih problema, identifikuju se razlike i preciznije se ukazuje

na taj problem i njegove činioce. Identifikacija problema se obično realizuje tako što se

8

lokalizovani i konkretizovani činioci stavlјaju u međusobne veze i odnose i jasno se ističe

konkretan problem.

Suština problema (problematizacija suštine), kao najvažniji i najsloženiji deo njegove

formulacije, razrađuje se tako što se problem raščlanjuje na njegove činioce (sastavne delove,

komponente, delove celine). Zatim se između tih činioca, analitičko-deduktivnim putem,

uočavaju povezanosti i suprotnosti, smerovi i intenziteti njihovog delovanja i pretpostavke

razvoja i eventualnih posledica. Na taj način se ukazuje na obim i složenost problema, ali se

istovremeno i daje do znanja o potrebi njegovog istraživanja. Problematizacija se može

realizovati strukturalno ili funkcionalno, odnosno procesno, a može i kombinovano, odnosno

kompleksno.

Hipotetički stavovi, kao iskazi koji ukazuju na: shvatanje i praktičnu manifestaciju

problema, tendenciju njegovog razvoja (po činiocima ili u celini) i na moguća praktična rešenja

ili pokušaje rešenja, unose se taksativno. Oni sa operacionalnim određenjem predmeta

istraživanja imaju neposrednu vezu. Zato bi, za svaki segment, a po mogućnosti i za svaki

elementarni sadržaj u operacionalnom određenju predmeta istraživanja, trebalo dati po jedan

hipotetički stav.

Osnovno pitanje se, obično, definiše jednom rečenicom koja neposredno implicira

preliminarno određenje (naslov) predmeta istraživanja. Formuliše se tako što se u naslovu

predmeta unose upitni izrazi (rečce, prilozi i zamenice), na primer: “kakav”, “koliko”, “da li”,

“zašto”, “radi čega”, “kako”, “kada”, “gde” “šta”, “koji” i slično. Umesto osnovnog pitanja,

može formulisati i svodni hipotetički stav koji neposredno implicira opštu hipotezu u

obrazloženju teme.

U delu o rezultatima ranijih istraživanja unose se saznanja u kolikoj meri je problem

istraživan i da li se rezultati tih istraživanja mogu koristiti u aktuelnom istraživanju. Rezultati

ranijih istraživanja neposredno utiču i na definisanje naučnih cilјeva – nivoa naučnih saznanja.

Na primer, ako je problem u celini istraživan na nivou naučne deskripcije, onda se u aktuelnom

istraživanju definišu viši nivoi naučnog saznanja – naučno svrstavanje, objašnjenje ili

predviđanje. Ako je delimično istraživan, onda ti rezultati mogu neposredno da se ugrade u

teorijsko određenje predmeta istraživanja ili da se kritički iskoriste u aktuelnom istraživanju.

U delu o značaju problema ukazuje se na njegov značaj za teoriju, praksu i eventualno

metodologiju. Potrebno je, dakle, jasno predočiti šta bi se moglo postići istraživanjem

navedenog problema.

9

3.1.2. Predmet istraživanja

U delu o predmetu istraživanja potrebno je razraditi sve njegove elemente: (1)

preliminarno određenje, (2) teorijsko određenje, (3) operacionalno određenje, (4) prostorno

određenje, (5) vremensko određenje, i 6) disciplinarno određenje.

Preliminarnim ili prethodnim određenjem daje se opšti ili tematski okvir predmeta

istraživanja. Nјegova osnovno svrha je u tome da se (uz uvažavanje metodoloških načela:

ograničenja, realnosti i preciznosti) preciznije definiše naslov predmeta istraživanja (rada

priznanja) i okvirni stav o sadržajima koji se na taj naslov odnose, odnosno koji se istražuju.1

Ukoliko je problem korektno razrađen, preliminarno određenje nije potrebno detalјnije

razrađivati. Dovolјno je samo jasno iskazati naslov predmeta istraživanja, odnosno rada

priznanja.

Teorijskim određenjem se daje celovit uvid u obim i sadržaj predmeta istraživanja i

precizan odgovor na pitanje: „Šta se istražuje?“ Potrebno je, dakle, izvršiti analizu saznanja o

predmetu istraživanja i definisati osnovne pojmove.

U delu o analizi saznanja o predmetu potrebno je prvo navesti: šta je o predmetu

poznato; šta postoji u praksi, a nije implementirano u teoriju; šta postoji u teoriji, a nije

provereno u praksi; i šta je nepoznato, odnosno treba da se istražuje. U saznata i u praksi

proverena naučna saznanja obično se svrstavaju oni elementi strukture naučne teorije o

predmetu istraživanja koji su identifikovani, objašnjeni i verifikovani ranijim istraživanjima.

Iskustvena saznanja se navode radi toga što se, uz valјanu analizu, sistematizaciju i

generalizaciju, mogu svrstati u delove strukture predmeta istraživanja. Saznanja koja postoje u

teoriji, ali nisu do kraja u praksi proverena su, takođe, značajna, i mogu poslužiti kao oslonac

za bolјe saznavanje i obradu ostalih, naučno nesaznatih, delova predmeta istraživanja. Do

saznanja koja ne postoje dolazi se istraživanjem, a šta će se istraživati zavisi od formulacije

problema, prethodna tri dela saznanja o predmetu i imaginacije i nadahnuća istraživača.

U delu o definisanju pojmova potrebno je prvo definisati osnovni pojam, a zatim preko

posebnih i pojedinačnih, dati deskriptivni (teorijski) model predmeta istraživanja. Taj model se

radi tako što se definiše osnovni pojam, a zatim se on razrađuje preko posebnih i pojedinačnih

pojmova. Pojmovi za definisanje se, obično biraju (1) dedukcijom iz naslova i (2) na osnovu

karakteristika predmeta istraživanja. Ceo proces se realizuje tako što se pojmovi definišu u

1 Uobičajena je praksa da se u obrazloženju teme prvo daje obrazloženje naslova. To je metodološki (i

logički) nedopustivo. Ne može se obrazložiti naslov pre potpune razrade problema istraživanja. Naslov

se, dakle, jasno ističe u preliminarnom određenju predmeta istraživanja.

10

uređenom sistemu pojmova: opšti, posebni i pojedinačni pojmovi. Prvo se definiše opšti pojam

karakterističnom ili nekom drugom, metodološki prihvatlјivom, definicijom. Zatim se taj pojam

klasifikuje na posebne. Posebni pojmovi se određenim redosledom, takođe, definišu i

klasifikuju na pojedinačne. Pojedinačni pojmovi se obično samo problematizuju – da bi se lakše

došlo do indikatora koji su značajni za formulisanje pojedinačnih hipoteza i izradu

instrumenata. Korektnim izborom, klasifikovanjem i definisanjem pojmova dolazi se do

valјanog operacionalnog određenja predmeta istraživanja – odnosno do strukture glavnog dela

rada priznanja.

Operacionalno određenje predmeta istraživanja navodi se taksativno simetrično

sistemu pojmova. Obično je simetrično strukturi rada priznanja i zato ga u obrazloženju teme

ne treba posebno formulisati.

U delu o prostornom određenju navodi se prostor u kome se predmet ispolјava. Predmet

se prostorno može odrediti u fizičkom i društvenom (nematerijalnom) smislu. Fizički smisao

odnosi se na fizički prostor (teritoriju, rejon, zonu, pravac...) u kome se predmet nalazi.

Nematerijalni smisao se odnosi na nematerijalne elemente – intelektualne, moralne, političke i

emotivne ...

U delu o vremenskom određenju potrebno je utvrditi granice vremena u kojem se

predmet istraživanja ispolјava. Preciznije rečeno, to je utvrđivanje vremenskih dimenzija u

kojim se predmet nalazi u procesu istraživanja. Potrebno je tačno definisati hoće li se predmet

istraživati u prošlom, aktuelnom ili budućem vremenu ili će se kompleksno zahvatiti – od

geneze i istorijskog razvoja, preko sadašnjeg, do prognoze razvoja u budućnosti.

U delu o disciplinarnom određenju potrebno je utvrditi predmetno područje kojem

predmet istraživanja pripada i nauke koje se tim predmetom bave. Potrebno je dakle utvrditi da

li premet pripada jednoj nauci (da li je intradisciplinaran) ili većem broju (da li je

interdisciplinaran). Ovo je značajno za kandidata zato što direktno implicira izvore podataka, a

u timskim istraživanjima i izbor i sastav članova tima.

3.1.3. Cilјevi istraživanja

U obrazloženju prijave kandidat treba da navede i naučne i praktične cilјeve koje

istraživanjem treba ostvariti.

Od naučnih cilјeva (nivoa naučnih saznanja) obično se planira deskripcija, svrstavanje,

objašnjenje, i predviđanje. Deskripcija, kao najniži nivo naučnih cilјeva, planira se tamo gde

se daju podaci o spolјnim manifestacijama predmeta istraživanja, zatim o delimično saznatim

11

sadržajima, gde je potrebno opisati redosled aktivnosti i slično. Deskripcija je obično tamo gde

se primenjuje metoda posmatranja. Svrstavanje se planira u celokupnom procesu istraživanja

od uočavanja problema do izrade završnog rada. Naročito je evidentno u procesu svrstavanja

sadržaja (izrade strukture), izrade sistema hipoteza, svrstavanja prikuplјenih podataka po

raznim kriterijumima (metodama, tehnikama, instrumentima, izvorima podataka...) i slično.

Naučno objašnjenje ili eksplikacija, kao sledeći viši (najviši) nivo naučnog saznanja, treba da

se planira u celokupnom procesu izrade završnog rada, a naročito tamo gde je potrebno uočiti

uzročno-posledične veze i odnose između određenih elementa (subjekata, aktivnosti, izvora

podataka i slično). Predviđanje se dominantno planira u zaklјučcima završnog rada, odnosno

tamo gde je potrebno dati preporuke realnoj praksi i teoriji nauke.

U delu o praktičnim cilјevima treba dati odgovor na pitanje šta se od tog istraživanja

očekuje: koja je korist za praksu, teoriju i (eventualno) metodologiju nauke. Obično se definišu

na opštem teorijskom planu, kao opšti cilј, koji se kasnije konkretizuje prema određenim

segmentima i elementarnim sadržajima.

3.1.4. Hipoteze istraživanja

Sistem hipoteza navodi se simetrično operacionalnom određenju predmeta istraživanja,

odnosno strukturi glavnog dela završnog rada. Sistem hipoteza (zavisno od strukture) može biti

na tri ili na dva nivoa. Tri nivoa obuhvata: opštu, posebne i pojedinačne hipoteze, a dva:

zasnivajuću i razrađujuće. Obično se u obrazloženju prijave navode opšta i posebne, odnosno

zasnivajuća i razrađujuće. Pojedinačne hipoteze (kada su u pitanju tri nivoa) i indikatori kod

oba nivoa se ne navode. Taj deo, kao i potrebni instrumenti (plan eksperimenta, intervju, anketa,

test, skale, plan posmatranja) rade se posle odobrenja prijave samostalno i pod kontrolom

mentora. Prilikom definisanja hipoteza potrebno je voditi računa da one budu usaglašene sa

sistemom pojmova u premetu i strukturom rada priznanja; opšta na nivou naslova, posebne na

nivou poglavlјa. U suprotnom može se desiti da se celokupno istraživanje usmeri na margine

predmeta istraživanja.

Hipoteze nam daju odgovor na pitanja o problemu koji se istražuje. Najveći uticaj na

uspeh svakog istraživanja imaju, upravo, hipoteze. Ako su loše formulisane hipoteze,

istraživanje ne može doneti očekivane rezultate. U traganju za dobrim hipotezama trebamo se

osloniti na naša dosadašnja saznanja koja se tiču istraživačkog problema. Pored dosadašnjih

saznanja potrebne su nam i: mašta, inteligencija i intuicija. Glavne poteškoće u pronalaženju

dobrih hipoteza su:

12

Nedovolјno poznavanje oblasti u kojoj je lociran istraživački problem;

Nepoznavanje teorijskog okvira s čijeg stanovišta se hipoteza formuliše;

Nedostatak sposobnosti korišćenja odgovarajućeg teorijskog okvira;

Nepoznavanje metoda i tehnika proveravanja adekvatnosti formulisane hipoteze;

Nesposobnost utvrđivanja optimalnog nivoa opštosti (preširoka ili preuska

hipoteza).

Ono što je teorija za nauku, to je hipoteza za istraživanje. Teorija osmišlјava predmet

kojim će se nauka baviti, a hipoteza se bavi istraživanjem određenog problema. U proučavanju

određenih pojava ne možemo se baviti samo proučavanjem određenih činjenica, jer one same

za sebe ništa ne pokazuju. Da bi iz činjenica izvukli određenu informaciju, potrebne su nam

hipoteze. Uz pomoć hipoteze ćemo saznati koje činjenice treba prikuplјati i kako ih međusobno

povezati. Vrednost hipoteza određuje se davanjem i usmeravanjem na relevantne činjenice, a

ne stepenom njihove istinitosti. Dobra hipoteza mora zadovolјavati sledeće kriterije:

Valјanost – mora biti vezana za istraživački problem (Problem je pitanje, a Hipoteza

odgovor na pitanje);

Iskustvena proverlјivost – hipoteze se moraju odnositi na obeležja u realnoj

stvarnosti, koja je, direktno ili indirektno moguće doživeti - proveriti;

Harmonizacija sa raspoloživom tehnikom – hipoteza mora biti tako postavlјena

da nas usmerava na najbolјu raspoloživu tehniku proveravanja;

Specifičnost – prevelika opštost otežava proverlјivost hipoteze;

Teorijska povezanost – do hipoteza dolazimo putem naučnih teorija. Od činjenica

idemo prema hipotezi, od hipoteze prema teoriji. Hipoteza je sud o reakciji i/ili

interakciji između pojmova.

3.1.5. Način istraživanja

U delu o načinu istraživanja potrebno je navesti i objasniti primenu metoda, tehnika i

instrumenata koji će se koristiti; obuhvat istraživanja i izvore podataka. Potrebno je razraditi

svaku metodu i njene tehnike koje će se koristiti u istraživanju i navesti instrumente koji će se

koristiti za prikuplјanje podataka. Takođe je potrebno opredeliti se za odgovarajući obuhvat

(uzorak) u istraživanju i navesti način prikuplјanja, sređivanja, obrade i analize podataka.

13

Metode, njihove tehnike i instrumenti se biraju na osnovu hipoteza i indikatora. Nјihov

opis ne podrazumeva opštu teoriju o tim metodama, već konkretizaciju (način primene) u

konkretnom istraživanju (kako će se koja metoda koristiti). Instrumenti se ne samo navode u

obrazloženju, a detalјno rade naknadno, nakon odobrenja teme. Redosled opisa i objašnjenja

načina primene metoda se, najčešće, određuje prema kriterijumu praktične primene: filozofske,

opšte naučne, posebne naučne, pojedinačne (empirijske) i metode rešavanja operativnih

problema.

Od neograničenog broja izvora podataka navode se samo oni koji su reprezentativni

nosioci validnih podataka za dato istraživanje. Izvori se naročito prilagođavaju primeni

empirijskih metoda zato što su upravo one osnovne metode prikuplјanja podataka. Dakle,

uspešna primena tih metoda podrazumeva valјano projektovanje i selektovanje izvora

podataka.

U obrazloženju teme potrebno se opredeliti i za obuhvat (uzorak) istraživanja. On je u

neposrednoj vezi s izvorima podataka i metodama, tehnikama i instrumentima, a u posrednoj –

s hipotezama, indikatorima i prostornim i vremenskim određenjem predmeta istraživanja.

Dakle, obuhvatom se definiše broj i vrsta izvora podataka koji će biti uklјučeni u proces

realizacije istraživanja.

3.1.6. Naučna i društvena opravdanost istraživanja

U delu o naučnoj i društvenoj opravdanosti istraživanja, kao elementu naučne zamisli,

predočava se komisiji i naučnoj javnosti kakav se doprinos za nauku i društvo u celini može

očekivati od datog istraživanja. Naučna opravdanost obično se definiše u dva vida: u saznajnoj

oblasti i u oblasti metodologije i metoda, a društvena – u rešavanju problema društva uopšte.

3.2. Struktura teorijskih i empirijskih istraživanja

Struktura istraživanja proizilazi iz obrazloženja teme rada, a naročito iz definisanja

pojmova u predmetu istraživanja i sistema hipoteza. Struktura, obično, zavisi od toga da li je

tema rada pretežno teorijskog ili empirijskog karaktera.

a) Za teorijski model istraživanja struktura, obično, sadrži:

14

UVOD: formulacija problema, predmet istraživanja, cilјevi, hipoteze ili

hipotetički okvir, način istraživanja, opravdanost istraživanja, a po potrebi i

druge elemente.

GLAVNI DEO: navode se glave (poglavlјa), a u okviru njih pitanja i

potpitanja;

ZAKLjUČAK;

LITERATURA (ZAVRŠNA BIBLIOGRAFIJA); i

REZIME (SUMMARY)

PRILOZI

b) Za empirijski model istraživanja struktura, obično, sadrži:

kratak uvod;

teorijske osnove predmeta istraživanja;

metodološke osnove istraživanja: formulacija problema, predmet istraživanja,

cilјevi, hipoteze ili hipotetički okvir, način istraživanja, opravdanost

istraživanja, a po potrebi i druge elemente;

rezultati istraživanja;

analiza i interpretacija rezultata istraživanja;

zaklјučak;

literaturu;

rezime (summary) i

priloge.

3.3. Završna bibliografija – Literatura

Postoje različiti stilovi i konvencije za navođenje korišćene literature. Za radove

priznanja na Nezavisnom univerzitetu, završna bibliografija je popis korišćene literature

navedene po azbučnom ili abecednom redu, po prezimenu autora. U bibliografiji se navodi:

redni broj, prezime i prvo slovo imena autora, puni naslov dela, broj izdanja (ako ih ima više),

naziv izdavača, mesto izdavanja i godina izdanja (Times New Roman, 12 pt, naziv dela kosim

slovima).

Primer:

1. Sakan, M.: Izrada stručnih i naučnih radova, Prometej, Novi Sad, 2005.

2. Župlјanin, S.: Savremena trgovina, Nezavisni univerzitet, Banja Luka, 2010.

15

4. ODOBRAVANЈE TEME

Postupak odobravanja teme završnog rada na drugom ciklusu studija odvija se u skladu

sa odredbama člana 71-72 Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija na

Nezavisnom univerzitetu Banja Luka.

Postupak odobravanja teme doktorske disertacije odvija se u skladu sa članom 11-18

Pravilnika o sticanju doktorata na Nezavisnom univerzitetu Banja Luka.

Nakon odobrenja teme, kandidat nastavlјa rad na istraživanju i izradi rada priznanja uz

uvažavanje osnovnih pravila u vezi sa strukturom rada; prikuplјanjem, sređivanjem, obradom i

analizom podataka; i verifikacijom hipoteza, uz mentorstvo imenovanog mentora.

16

5. STRUKTURA RADA PRIZNANЈA

Strukturu rada priznanja (završnog rada i doktorske disertacije) čine:

naslov,

klјučna dokumentacijska informacija (KDI),

izjava o autorstvu,

sadržaj,

uvod,

glavni deo,

zaklјučak,

bibliografija,

rezime (na srpskom i engleskom jeziku) i

prilozi.

Pojedina saopštenja mogu imati i druge elemente strukture.

5.1. Naslov

Naslov teme se određuje dovolјno deskriptivno, koncizno i informativno, tako da, u

celini, odražava strukturu i pruža početnu informaciju o samom radu. Osnovni zahtevi za

valјano definisanje naslova su: kratkoća, jasnoća, preciznost i usmerenost na predmet o kome

se piše.

Naslov se može formulisati na dva načina kao jedinstven iskaz ili u dva dela (kao

naslov i podnaslov zajedno). Kada se formuliše kao jedinstven iskaz odnosi se, obično, na

predmet istraživanja. Kada se formuliše u dva dela, naslov se odnosi na problem, a podnaslov

na predmet istraživanja. Podnaslov se od naslova najčešće odvaja crticama (kao posebna celina

ispod naslova). Formulisanje naslova u dva dela se, u principu, ne preporučuje.

Naslov se piše punim nazivom, kratko, bez skraćenica, suvišnih reči i ponavlјanja jedne

reči više puta. U naslovima treba izbegavati izraze kao što su: “Neki aspekti ...”, “Neka iskustva

...”, “Neki rezultati ...”; “Neki uticaji ...”, “Uticaj raznih ...”, “Istraživanja o ...”, “Analiza ...”,

“Primena metodologije ...”, “Doprinos metodologiji ...”, “Prilog poznavanju ...”, “Model

odbrane ...”. Te početne reči su suvišne, jer se same po sebi podrazumevaju. Rad se piše na

osnovu realizovanih rezultata i nema potrebe da se, to prikazuje u naslovu. Međutim, to se ne

17

odnosi na termine kojima se označavaju metode koje su primenjene u istraživanju, kao što su,

na primer: “Primena metode eksperimenta ...”, “Multivarijantna analiza ...”, “Faktorska analiza

...”, “Primena metoda operacionih istraživanja ...” i sl.

Naslov rada se upisuje na koricama i na naslovnoj strani (potkorici). Na gornjem delu

korica i naslovne strane (potkorice), unosi se logo univerziteta, ispod toga naziv organizacione

jedinice, ispod toga ciklus studija i ispod toga studijski program (veličina pisma: 16 tipografskih

tačaka – sve velika slova), Naslov rada (tema) se ispisuje na sredini korica i naslovne strane.

Ona zauzima centralno mesto i upisuje se velikim slovima (veličina pisma: 22 tipografske

tačke) obično u vidu obrnute kupe. Neposredno iznad naslova rada piše se ime i prezime

kandidata i zvanje ( npr. Mr Marko M. Marković; Marko Marković, dipl. ekonomista ), veličina

pisma 16 tipografskih tačaka. Vrsta rada priznanja (završni rad, master rad, magistarski rad,

doktorska disertacija…) piše se ispod naslova, veličina pisma 16 tipografskih tačaka. Podaci o

mentoru: zvanje, titula, ime i prezime unose se u klјučnoj dokumentacijskoj informaciji. Pri

dnu strane unosi se mesto, mesec i godina kada je rad urađen – predan na ocenu (veličina pisma:

16 tipografskih tačaka). Svi ispisi su centrirani na sredini stranice i boldirani.

Podaci o mentoru i članovima komisije se upisuju na posebnoj stranici teksta, u klјučnoj

dokumentacijskoj informaciji.2 Korice i naslovna strana (potkorica) su identični. Potkorica se

prikazuje i na engleskom jeziku, odnosno na srpskom, ako je rad pisan na engleskom jeziku.

Izgled naslovne strane završnog rada i doktorske disertacije nalaze se u prilogu.

Posle potkorice može se ostaviti posebna strana sa izrazima zahvalnosti, odnosno

posvetom, ali nije obavezna.

5.2. Klјučna dokumentacijska informacija (KDI)

Klјučna dokumentacijska informacija (KDI) sa podacima o radu priznanja na

službenom i engleskom jeziku dolazi poslije potkorice, odnosno poslije strane sa izrazima

zahvalnosti (ukoliko je ta strana bila). Obrazac klјučne dokumentacijske informacije nalazi se

u prilogu. Veličina slova KDI je 11 tipografskih tačaka (11 pt).

2 Mentor: zvanje, titula, ime i prezime, naziv univerziteta i fakulteta. Članovi komisije: zvanje, titula, ime i

prezime, naziv univerziteta i fakulteta. Unosi se i datum odbrane: dan, mesec, godina (ukoliko nije poznat u

momentu koričenja dodaje se naknadno)

18

5.3. Izjava o autorstvu

Kao obavezan sastavni deo doktorske disertacije nalazi se potpisana izjava o autorstvu

kojom doktorant tvrdi da u doktorskoj disertaciji nema delova kojima se narušavaju autorska

prava drugih osoba. Forma izjave prikazana je u prilogu.

Autor je osoba koja planira i realizuje istraživanje, vrši konačno oblikovanje rada i snosi

punu intelektualnu odgovornost za rezultate provedenog istraživanja. Autor na urađeno delo

stiče autorsko pravo koje je zaštićeno propisima o intelektualnoj svojini.

5.4. Sadržaj

U sadržaj se doslovno unosi sve ono što je izdvojeno u tekstu (svi izdvojeni naslovi) i

njima odgovarajući broj strane. Izdvojeni delovi se pišu jasno, pregledno i, načelno, onom

vrstom i veličinom slova kojom su u radu prikazani. Počeci pojedinih paragrafa, bez obzira da

li su numerisani ili posebnom vrstom slova izdvojeni, ne unose se u sadržaj. Sadržaj treba raditi

u stepenastom obliku tako što se glavni naslovi (naslovi uvodnog dela, glava, zaklјučka i sl.)

upisuju od početka leve ivice strane i boldirani su. Međunaslovi i podnaslovi se uvlače

stepenasto udesno i tako im se dodelјuje onaj nivo i značaj koji imaju u strukturi dela. Na

Nezavisnom univerzitetu Banja Luka usvojen je standard da se sadržaj piše na početku rada

(pre glavnog dela), Times New Roman, veličina slova 12 tipografskih tačaka.

5.5. Uvod

U izradi rada kandidat je obavezan da uradi osnovni uvod, a poželјno je i posebne

(nenaslovlјene) uvode na početku svake glave ili poglavlјa.

Osnovni uvod se piše na početku rada priznanja (odmah iza sadržaja) i on se odnosi na

tekst u celini. U uvodu se čitaocu prezentuje suština problema i približava predmet koji se

obrađuje, sa osnovnim cilјem da zainteresuje čitaoce za predmet istraživanja. U uvodu se ništa

ne dokazuje, već se na prikladan i zanimlјiv način problematizuje suština i pravi teorijski model

predmeta i načina istraživanja. Obično je obima do jedne desetine teksta. U magistarskim

(master) tezama i doktorskim disertacijama teorijskog karaktera uvod je strogo formalizovan u

skladu sa projektom istraživanja, odnosno obrazloženjem teme u prijavi. Obuhvata: formulaciju

problema, predmet istraživanja, cilјeve istraživanja, hipoteze ili opšti hipotetički okvir, način

19

istraživanja, naučnu i društvenu opravdanost istraživanja, eventualne poteškoće u toku

istraživanja. Poteškoće se prikazuju prema potrebi obično, onda kada se proceni da bi

određena iskustva mogla poučno poslužiti i drugim istraživačima.

U radovima priznanja, empirijskog karaktera uvod je znatno kraći, a navedeni elementi

iz naučne zamisli se unose u posebnoj glavi pod nazivom: Metodološke osnove istraživanja.

Posebni uvodi se pišu na početku svake glave ili poglavlјa, neposredno posle naslova,

ali nisu obavezujući. Najčešće se pišu u kontinuitetu - bez posebnog naslovlјavanja. Obično

sadrže kratku problematizaciju suštine teksta koji sledi, definisanje pojmova koji se odnose na

tu glavu ili poglavlјe i najavu pitanja koja se obrađuju.

Sam naziv „UVOD“ se ne numeriše, piše se poslije prve trećine bijelog prostora, velikim

slovima boldirano i centrirano na sredini stranice.

5.6. Glavni deo

Glavni deo je centralni, najduži i najvažniji elemenat strukture rada priznanja. U njemu

se daju odgovori na definisani predmet istraživanja, odnosno verifikuju postavlјene hipoteze.

Nјegova struktura se izvodi prema obrazloženju teme u prijavi. Obično se struktura empirijskih

istraživanja izvodi prema sistemu hipoteza, a teorijskih sistemu pojmova i operacionalnom

određenju predmeta istraživanja

Naslovi poglavlјa-glavni naslovi pišu se na sredini prve trećine strane velikim slovima

(veličina pisma: 16 tipografskih tačaka - boldirano). Svako poglavlјe (deo) počinje na zasebnoj

strani i numeriše se arapskim brojevima. Naslovi nižih sadržaja se pišu malim, posebno

istaknutim, slovima (boldirano) na istoj strani na kojoj se završava prethodni tekst. Numerišu

se arapskim brojevima, na način kako je to urađeno u ovom uputstvu. Prvi niži nivo naslova

(međunaslovi) piše se veličinom slova 14 tipografskih tačaka, a svi ostali niži nivoi naslova

pišu se veličinom slova 12 tipografskih tačaka.

Primer: „

1. ORGANIZACIONE PERFORMANSE PREDUZEĆA

1.1. Performanse lјudskih resursa

1.1.1. Obrazovna struktura zaposlenih

20

2. DIZAJNIRANJE ORGANIZACIONE STRUKTURE

2.1. Organizacioni dizajn

2.1.1. Kultura organizacije i organizacioni dizajn“

Sadržajem glavnog dela teksta se, u suštini, verifikuju postavlјene hipoteze. Hipoteze

empirijskog karaktera se verifikuju na osnovu empirijskih podataka, a teorijskog na osnovu

vrednosnih sudova i logičkih argumenata. Za svaku pojedinačnu hipotezu iznose se činjenice,

vrednosni sudovi i argumenti koji joj idu u prilog, kao i oni koji je osporavaju.

Sadržaj teksta ispod naslova piše se na osnovu prikuplјene građe verbalno, numerički,

grafički i kombinovano. Tekst se piše u kontinuitetu, sistematično, jasno, argumentovano i

razumlјivo za cilјane čitaoce. Kroz cijeli tekst se jasno provlači glavna ideja. Važniji sadržaji

se ističu veličinom i izgledom slova, kao i posebnim slogom ( uvučenim ili posebno izdvojenim

stavovima). Sporedni sadržaji mogu se pisati i sitnijim slovima, gušćim slogom bez proreda, a

mogu se pisati i u fusnoti.

U radovima priznanja, sadržaj, u suštini, predstavlјa verifikaciju postavlјenih hipoteza,

eventualno njihovo opovrgavanje, odnosno, konzistentnu i argumentovanu teoriju na

postavlјene hipoteze. Hipoteze empirijskog karaktera se verifikuju na osnovu empirijskih

podataka, a teorijskog na osnovu vrednosnih sudova i logičkih argumenata. Za svaku

pojedinačnu hipotezu iznose se činjenice, vrednosni sudovi i argumenti koji joj idu u prilog,

kao i oni koji je osporavaju. Te činjenice i vrednosni sudovi mogu se na odgovarajući način

prezentirati u samom tekstu, a mogu i u prilozima. Ako je hipoteza u celini potvrđena, zaklјučak

u tekstu je identičan njenom stavu. Ako je hipoteza opovrgnuta ili delimično potvrđena,

zaklјučak se razlikuje od stava hipoteze i sadržaja koji se tim stavom potvrđuje. Postupak

verifikacije se ponavlјa za svaku pojedinačnu hipotezu, a na osnovu pojedinačnih hipoteza

verifikuju se posebne , a na osnovu njih opšta hipoteza. Na kraju svake celine (glave) pišu se

zaklјučci koji služe kao osnova za izradu sintetičkih zaklјučaka na kraju rada.

Poslednje pitanje glavnog dela rada, obično je „Rezultati istraživanja“.

U toku izrade glavnog dela rada kandidat koristi i takozvanu dokumentacionu podlogu:

citate i fusnote.

Citati se koriste za označavanje preuzetog teksta, koji služi za dokazivanje vlastitih

stavova, ili kao ilustracija navođenjem stavova drugih autora. Označavanje preuzetog teksta

je uobičajena aktivnost koja se bazira na osnovnim zakonskim i moralnim normama da se

stavovi i delovi teksta koji se preuzimaju od drugih autora citiraju, a čitaoci upućuju na osnovni

21

izvor odakle je to citirano. Najčešće se citiraju različite definicije, delovi teksta koji se uklapaju

u kontekst pisanja i delovi teksta na koje se daje kritički osvrt.

U citiranju tuđih stavova i ideja treba imati pravu meru. Rad priznanja treba da bude

kandidatov i da se pretežno sastoji od njegovih stavova, teza, hipoteza i drugih elemenata

naučne teorije, a ne od tuđih. Tuđa znanja i iskustva moraju biti solidno asimilovana i utkana u

rezultate vlastitih istraživanja i u kontekst dela. Citira se samo ono što je jasno iskazano u vezi

sa predmetom koji se istražuje i što se može logički uklopiti u tekst. Citat koji treba posebno

objašnjavati nije prikladan za upotrebu. Isto tako, nije korektno i zakonom je zabranjeno

doslovno preuzimanje stavova i ideja bez navođenja originalnog izvora.

Misao se može citirati u celini ili u delovima. I u jednom i u drugom slučaju citirani

delovi teksta se stavlјaju u navodnike. Tekstove inostranih autora, bez obzira što su naučni

radovi u pitanju treba citirati u originalu i u prevodu. Originalan tekst se može navesti u fusnoti

i obrnuto; ako je citirano u originalu, u fusnoti se taj tekst može napisati i u prevodu. U uglastoj

zagradi se obično navode inicijali prevodioca koji je taj tekst preveo (na primer: “Preveo M.

S.”; ili “Naš prevod M. S.” i sl.).

Fusnote se pišu radi rasterećenja osnovnog teksta. U radovima priznanja na

Nezavisnom univerzitetu treba ih pisati na dnu strane sitnijim slovima (veličina pisma: 10

tipografskih tačaka).

Fusnote mogu biti dokumentarne, eksplikativne i dopunske. Dokumentarne fusnote

služe za navođenje bibliografskih podataka dokumenta iz kojih su stavovi i citati preuzeti. One

pružaju garanciju istinitosti određenih citata i upućuju čitaoce na originalan ili posredovan izvor

podataka. Eksplikativne fusnote služe za dodatno objašnjenje određenog dela teksta. U njih se

unose raznovrsne dodatne informacije i sve ono što može da bliže i konkretnije objasni osnovni

tekst i pruži kompleksniju informaciju o njemu. Dopunske ili uputne fusnote služe da se u njima

prikažu dodatne informacije i da upute čitaoca na drugi izvor podataka u kome je detalјnije

pisano o temi osnovnog teksta. One upućuju čitaoce na razne vrste činjenica i ideja, druge izvore

koji tretiraju istu ili sličnu problematiku, slične ili suprotne stavove, druge ideje i činjenice,

komparativne sličnosti i razlike, kritičke primedbe, i druge varijante teksta koji čitaocima može

poslužiti kao dopunski izvor podataka i inspiracija za pisanje.

Za navođenje izvora i citiranje u nauci se koriste brojni sistemi citiranja literature, kao

što su: Čikago (Chicago), Turbain (Turbain) Harvard (Harvard), APA (American Physological

22

Association), MLA (Modern Language Association), AMA (American Medical Association).3

U radovima priznanja na Nezavisnom univerzitetu koristiti sledeći model: prezime i prvo

slovo imena autora, naziv dela, izdavač, mesto publikovanja, godina, strana. (primer: Sakan,

M.: Izrada stručnih i naučnih radova, Prometej, Novi Sad, 2005, str. 70.).

Neće se smatrati greškom ni primjena drugog opšte prihvaćenog stila, ukoliko je

korektno i dosledno primenjen u celom radu.

5.7. Zaklјučak

Zaklјučak predstavlјa sintezu rezultata istraživanja, gde kandidat predlaže rešenja, daje

usmerenja za praktično rešavanje problema i ukazuje na pravce dalјeg istraživanja onih

elemenata problema koji nisu dovolјno istraženi. Poželјno je da na kraju svakog pitanja i

poglavlјa postoje parcijalni zaklјučci, na osnovu kojih se dalјe sintetizuje glavni zaklјučak.

Zaklјučak, dakle, nije ponavlјanje onoga što je u tekstu rečeno. On je logičko-filozofska

kategorija koja sadrži novu misao. Izvodi se sintetizovano po zakonima logike i oslanja samo

na one teze koje su u glavnom delu rada prikazane. Zaklјučak je novi kvalitet koji ima čvrstu

vezu s tekstom glavnog dela rada i ne može se izvoditi na osnovu onoga što u prethodnom

tekstu nije prikazano. Kao takav, on predstavlјa sintezu doprinosa nauci ili struci. Nјegova

ukupna dužina, obično je do jedne desetine rada priznanja.

Da bi zaklјučak bio korektno urađen, potrebno je imati ne samo bar dva suda, već i

misao da jedan od tih sudova proizilazi iz jednog ili više drugih sudova. Ta misao se izražava

rečima „odatle sledi“, „dakle“ i sl, odnosno, iza njih sledi zaklјučak.

Zaklјučak kao dio strukture rada se ne numeriše, piše se poslije prve trećine bijelog prostora

velikim slovima 16 pt, boldirano, centrirano na sredini stranice, nakon što su elaborirana sva

glavna pitanja u radu. Obično mu prethodi dio „Rezultati istraživanja“.

5.8. Literatura (Završna bibliografija)

Završna bibliografija ili spisak korišćene literature se prikazuje u posebnom delu posle

zaklјučaka. Bibliografske jedinice se prikazuju slično kao i u fusnotama: prezime i prvo slovo

imena autora, pun naslov dela, broj izdanja (ako ih ima više), naziv izdavača, mesto izdavanja

3 Detalјnije o tome može se videti u: http://unilib.libguides.com/content.php?pid=441025&sid=3611085 (1.8.

2014); i http://scindeks.ceon.rs/dialogs/howToCite.aspx?articleId=0042-84261401007S (2.9. 2014)

23

i godina izdanja. Prezime i prvo slovo imena autora se od naslova, obično, odvajaju sa dve

tačke, a svi ostali delovi međusobno zapetom (zarezom), ili sve zapetom (zarezom). Uz prezime

i prvo slovo imena autora se, obično, ne ispisuju njegovo zvanje, titula, čin, funkcija itd. Kada

delo ima dva autora, tada se ispisuju prezime i prvo slovo imena oba autora. Ako delo ima tri

do pet autora, tada se ispisuje prezime i prvo slovo imena prvog autora i dodaje skraćenica i

dr. Ukoliko delo ima pet i više autora, tada se umesto njihovih prezimena i prvog slova imena

ispisuje: grupa autora. Kada se navode dela različitih autora koji imaju isto ime i prezime, tada

se ispisuju njihova prezimena, srednja slova i prva slova imena. Ako autor ima nadimak koji je

naveden na naslovnoj strani i po kome je poznat široj javnosti, tada se ispisuju njegovo prezime,

prvo slovo imena i taj nadimak, odnosno pseudonim. Kada rad, pored naslova, ima i podnaslov,

tada se ispisuje prvo naslov pa zatim podnaslov. Ukoliko delo ima više izdanja, iza naslova se

ili iza podnaslova ispisuje broj onog izdanja koje je autor koristio.

Može se desiti da u pojedinim bibliografskim jedinicama, naročito onim koja su starijih

izdanja, nema svih navedenih podataka. Međutim, dovolјno je da postoji bilo kakav podatak za

navođenje. Ako je, na primer, autor anoniman, ispisuje se: nepoznat autor. Ukoliko je reč o

delima za koja se u publicističkoj praksi ne upisuju podaci o autoru, tada se prvo ispisuje naslov

dela, pa zatim ostali podaci. Kada nema navedenog naziva izdavača, tada se ispisuje: nepoznat

izdavač, a ako nije navedeno mesto izdavanja, ili nije navedena godina izdavanja ispisuje se:

nepoznato mesto izdavanja, ili: nepoznata godina izdanja. Kada na delu nije odštampan neki od

navedenih podataka (ime i prezime autora, izdavač, mesto izdavanja, godina i sl.), a autor

pisanog rada to na neki način sazna, onda on te podatke stavlјa u uglastu zagradu. Kada je delo

štampano na stranom jeziku, bibliografski podaci se ispisuju na tom jeziku (originalni prepis).

Bibliografske jedinice se kucaju bez proreda. Između njih se ostavlјa prazan red. Svaka

naredna bibliografska jedinica počinje novim redom. Pojedini delovi bibliografskih jedinica,

kao što su prezimena autora, nazivi saopštenja i slično, prema potrebi, mogu se isticati

posebnom vrstom slova. Tako se obezbeđuju bolјa preglednost i izgled bibliografije.

Bibliografske jedinice se kucaju po azbučnom (ako je rad pisan ćiriličnim pismom) ili

abecednom (ako je rad kucan latiničnim pismom) redu prezimena autora. Naziv bibliografske

jedinice kuca se kosim slovima, a preostali dio uspravnim slovima. Standard koji je prihvaćen

na Nezavisnom univerzitetu dajemo u sledećem primeru.

Primer: „

1. Milisavlјević, M.: Marketing, Savremena administracija, Beograd, 1998.

2. Sakan, M.: Metodologija nauke, Nezavisni univerzitet, Banja Luka, 2008.

3. Župlјanin, S.: Savremena trgovina, Nezavisni univerzitet, Banja Luka, 2010.“

24

Neće se smatrati greškom ni upotreba drugog opšte prihvaćenog stila, ukoliko je

korektno i dosledno primenjen u celom radu.

Naziv „Završna bibliografija“ ili „Literatura“, dolazi posle Zaklјučka, ne označava se

rednim brojem, piše se velikim slovima boldirano – 16 pt, centrirano na sredini stranice poslije

prve trećine bijelog prostora stranice.

5.9. Rezime ( Summary )

Rezime se piše poslije Literature, i to prvo na srpskom (jeziku naroda koji se govori u

BiH) a poslije toga i na engleskom jeziku. Ne označava se rednim brojem, piše se velikim

slovima boldirano – 16 pt, centrirano na sredini stranice poslije prve trećine bijelog prostora

stranice. Rezime predstavlјa skraćeni prikaz rada, odnosno rezultata do kojih se došlo u toku

istraživanja, a koji nisu elaborirani u zaklјučcima. Piše se kratko, informativno i lako

razumlјivo. U tekstu se sažeto izlažu osnovni sadržaji delova, glava i poglavlјa, odnosno

glavnih celina, i to na način koji će najbolјe omogućiti usmeravanje čitalaca na one delove rada

koji ih posebno interesuju. Obima je do ½ autorskog tabaka.

5.10. Prilozi

Prilozi se unose na kraju rada priznanja – neposredno iza literature, ali samo onda kada

se njihov sadržaj ne može prikazati u osnovnom tekstu. U sadržaju se prikazuju na dva načina:

navođenjem svakog priloga pojedinačno ili navođenjem stranice koja se umeće ispred priloga.

Prvi način je karakterističan za mali broj priloga, a drugi – za više njih. Kada se koristi drugi

način, u osnovni sadržaj se unosi samo reč „prilozi” koja je u neposrednoj vezi sa naslovom na

umetnutoj stranici ispred priloga. Ispod naslova na umetnutoj stranici se upisuju prilozi po

redosledu pojavlјivanja u osnovnom tekstu.

U prilozima se prikazuju i oni modeli koji se ne odnose na kontekst osnovnog teksta.

To su, prvenstveno, korišćeni instrumenti (ankete, intervjui, testovi, skale, plan eksperimenta i

sl.) i podaci koji su, tim instrumentima, prikuplјeni.

Sam naslov „Prilozi“ piše se poslije rezimea na engleskom jeziku. Naslov se piše poslije

prve trećine bijelog prostora stranice, velikim slovima 16 pt, centrirano na sredini stranice, ne

označava se rednim brojem,

25

6. JEZIK I STIL IZRADE RADA PRIZNANJA

U procesu izrade pisanih radova, kandidat svoje misli prenosi na papir pomoću reči

(simbola, znakova), sintagmi i rečenica. Rečenice dalјe, logički ugrađuje u paragrafe, a

paragrafe u veće celine; i tako redom do definitivnog oblikovanja rada priznanja. Kandidat,

dakle, nastoji da kombinacijom svih izražajnih sredstava u jeziku, obezbedi kompleksnu

razradu osnovne ideje, ali i lepotu izraza, viši stepen pismenosti, čitlјivost teksta, jasnoću misli,

jednostavnost izražavanja, skladnost delova i celine i raznolikost u pristupu. Drugačije rečeno,

on nastoji da nađe adekvatan izraz i oblik za jasno i precizno, jednostavno i koncizno, živo i

neusilјeno i jezički korektno iskaže suštinu teme rada priznanja. Suštinu svojih misli on iskazuje

u prikladnom obliku, odnosno prikladnim naučnim stilom.

Pravilnost jezika se postiže dobrim poznavanjem i uvažavanjem gramatičkih, leksičkih,

pravopisnih (ortografskih), izgovornih (ortoepskih) i stilističkih normi, odnosno uvažavanjem

osnovnih postavki našeg književnog jezika.

U procesu izrade radova priznanja autor svoje misli prenosi na papir pomoću reči

(simbola, znakova), sintagmi i rečenica. Rečenice logički uređuje i sistematizuje u paragrafe, a

paragrafe u veće celine, i tako redom do definitivnog oblikovanja rada

Radovi priznanja pišu se na jednom od službenih jezika i službenih pisama koji se koriste u

Republici Srpskoj i BiH i/ili na engleskom jeziku.

Kandidat piše stilom i jezikom koji su svojstveni njegovoj prirodi, karakteru,

temperamentu, inteligenciji, kulturi, sklonostima, navikama i stepenu poznavanja predmeta

istraživanja. Stil, dakle, zavisi od kandidata, ali i od predmeta istraživanja. Dobar stil se odlikuje

po jasnoći, jednostavnosti, prirodnosti, odmerenosti, konciznosti, koherentnosti i raznolikosti.

U radovima priznanja se obavezno koristi naučni stil koga, pored opštih odlika (jasnoći;

jednostavnosti, prirodnosti i odmerenosti; konciznosti; koherentnosti i raznolikosti),

karakterišu: veliki broj naučnih termina kojim se precizno označavaju pojmovi, činjenična

zasnovanost i argumentovanost, uzročno-posledična povezanost, neutralnost i nepristrasnost,

određeni stepen bezosećajnosti i bezintimnosti, nedovolјna individualnost i bezironičnost. To

je, dakle, takav stil koji je lišen svakog emocionalnog naboja i ličnih nota kao što su, na primer,

pozivanje na sebe, svoje ja i svoje mišlјenje. Iskazi se trebaju kretati u okviru naučno

prihvatlјivih normi i standarda, bez preterane metafore i drugih oblika slikovitog izražavanja.

U pisanju radova priznanja veoma je važna upotreba zamenica, brojeva i skraćenica.

Tekst u radovima priznanja se, najčešće, piše neutralno. Prvo lice jednine i množine, u

26

principu, treba izbegavati. Izraze kao što su „mislim“, „smatram“, „ja sam to istraživao“, „mi

smo to dokazali“, „zaklјučujem“ i slično, treba izbegavati. Poželјna je upotreba izraza „uočeno

je“, „na osnovu navedenog može se zaklјučiti“ i slično. Posebno se sugeriše izbegavanje

upotrebe zamenice „ja“, odnosno prvog lica jednine, osim u slučajevima kada se radi o

naučnom otkriću ili originalnom delu autora („ja sam otkrio elektricitet“, „ja sam realizovao

eksperiment“). Ako je, pak, neizbežna upotreba prvog lica jednine, bolјe je reći „istraživao

sam“ nego „ja sam istraživao“.

Dakle, poželјno je izbegavati korišćenje zamenica u prvom licu jednine i množine.

Po našem pravopisu rečenica ne može početi brojevima. Ali, nije nepravilno napisati

„Dvehilјadita godina je poslednja godina XX veka“ ili „Prvi januar je međunarodni praznik“.

Brojevi do deset se u tekstu ispisuju slovima (u pravilu). To ne važi za datume, kućne brojeve,

časove i dane, decimalne brojeve, procente, brojeve glava, strana knjige i slično.

U radovima priznanja treba izbegavati skraćenice. Posebno nisu dopuštene u naslovu,

na početku i na kraju rečenice. Kada se koriste u tekstu, prilikom prve upotrebe obavezno

napisati puni naziv, a zatim u zagradi ili u fusnoti napisati skraćeni oblik, kao na primer

Nezavisni univerzitet Banja Luka (NUBL).

27

7. TEHNIČKA OBRADA RADA PRIZNANЈA

Tehnička obrada je proces koji počinje u fazi pisanja rada kada kandidat istovremeno

vodi računa i o formi i o sadržaju: neposredno izdvaja celine (glave, naslove, međunaslove i

podnaslove) i određuje skladan odnos između njih; ilustruje tekst slikama, šemama i drugim

grafičkim prikazima; izdvaja i estetski uređuje matematičke modele (obrasce), fusnote i druge

izdvojene celine; bira vrstu pisma (fontove) ako sam kuca tekst na računaru, a ponekad

preuzima i obaveze tehničkog urednika. Dobro urađen rad priznanja mora biti celovit, pregledan

i estetski oblikovan.

Pod celovitošću se podrazumeva kompletiranje svih delova rada priznanja u jednu

kompleksnu celinu i to čini kandidat uz pomoć mentora. U suprotnom, ako se rad mentoru

predaje po delovima, postoji veća mogućnost da se pojave greške i da se pojedini delovi

prekucavaju više puta, što dovodi do nepotrebnog gubitka vremena.

Preglednost je veoma značajna osobina kojom se obezbeđuje brzo i lako uočavanje

pojedinih delova teksta. Postiže se jasnim isticanjem tih delova, značajnijih termina, sintagmi,

rečenica i delova teksta. Svaki pojedini deo ima svoj naslov, međunaslove i podnaslove. Ako

je glavni deo rada priznanja većeg obima, deli se na glave i poglavlјa za koje se izabere jedan

od više mogućih načina obeležavanja (na primer: Prva glava, Druga glava ... ili Prvi deo, Drugi

deo ili I, II, i sl.). Svi naslovi istog ranga se obeležavaju na isti način i pišu se istovetno po

izgledu, istim slovima i istim rasporedom teksta. Ako se, na primer, izabere varijanta da se

naslov nalazi na sredini strane, svi naslovi se moraju tako ispisati.

Pored naslova mogu se isticati i drugi delovi, odnosno značajnija mesta u tekstu. To su,

najčešće: termini i sintagme (koji se odnose na kriterijume i elemente klasifikacije), klјučne

reči, definicije, citati, fusnote i slično. Sve to doprinosi bolјoj preglednosti i čitlјivosti rada.

Dobar izgled rada priznanja se postiže pravilnim rasporedom naslova, teksta, slika,

šema, tabela i drugih grafičkih prikaza, matematičkih obrazaca i drugih ilustracija. Naslov se

piše na sredini strane. Ako je duži, piše se u dva reda ili više redova, najčešće u obliku obrnute

piramide. Tekst ili međunaslov (podnaslov) piše se jedan do dva proreda ispod naslova. Tako

se obezbeđuju izdvajanje i brzo uočavanje naslova od ostalog teksta. Ako na strani počinje nova

glava (novi glavno poglavlјe, dio ili naslov) , ostavlјa se prazan prostor (nekoliko reda do jedne

trećine stranice, singl, bez proreda) od gornje ivice papira.

Tekst se piše samo na jednoj strani papira formata A-4, standardnih dimenzija

(210x297mm), sa marginama: leva 35 milimetara a ostale 25 milimetara.

28

Tekst svake strane treba da bude logično podelјen u odelјke. Broj redova na jednoj strani

treba da bude 30 do 32 (može se regulisati u paragrafu – line spacing: exactly 18 pt ili miltipl).

Strana treba da ima od 1800 do 2200 znakova (karaktera) uklјučujući i beline između reči.

Konačna verzija treba da se radi u tekstu Times New Roman, font 12 pt (glavni naslovi 16 pt,

prvi niži nivo 14 pt, a svi ostali niži nivoi 12 pt).

Prvi red paragrafa (odelјka) treba da bude uvučen 0,5’’ (first line 0,5’’), a razmak

između paragrafa (before i after) po 0.6 pt. Fusnote se pišu na podnožju strane fontom 10 pt bez

razmaka (singl), tekst treba da bude uvučen za 0,3’’ (hanging 0,3’’), a razmak između fusnota

(before i after) po 0,3 pt. Kada se radi prelom, stranice treba da budu popunjene do kraja, a

tabelarno slikovni prikazi treba da imaju odgovarajući naslov i da budu numerisane. Naslovi i

brojevi tabela, slika, grafičkih prikaza i sl., pišu se veličonom slova 12 pt i unose se uvek iznad

tabela centrirano na sredini stranice.

Ispod svake tabele, slike, grafičkog prikaza i sl., unosi se izvor iz koga su preuzeti, ako

isti nisu kreirani od strane autora. Izvor se piše veličinom slova 11 pt, centrirano na sredini

stranice.

Dužina teksta se, obično, meri brojem strana ili brojem autorskih tabaka. Strane se,

najčešće, obeležavaju arapskim brojevima (1, 2, 3, ... n). Numeracija, obično, počinje od prve

strane uvoda. Numeracija se piše u donjem desnom uglu. Autorski tabak je osnovna merna i

obračunska jedinica za izračunavanje dužine teksta. U jednom autorskom tabaku se nalazi oko

16 kucanih strana sa proredom (oko 30 redova na strani i 65 slovnih znakova sa belinama u

jednom redu), odnosno 30.000 slovnih znakova (karaktera) sa belinama između reči.

Slike, šeme, tabele i drugi grafički prikazi uklјučuju se neposredno u slobodan prostor

koji se ostavlјa između teksta. Radi bolјeg izgleda one se postavlјaju na sredinu teksta

(podjednako udalјene od leve i desne margine), a ako su manjeg formata mogu i u tekstu sa

početkom od leve ili desne ivice teksta na stranici. Ako su većeg obima, mogu se prikazati i na

posebnoj strani ili u prilogu (na kraju rada priznanja). Svaka od navedenih ilustracija mora imati

naziv i broj radi lakšeg pronalaženja. O ilustracijama se prvo govori u tekstu, a zatim se

prikazuju. Izuzetno, kada to tehnički nije izvodlјivo, može biti i obrnuti redosled. Sadržaj

složenijih ilustracija, koje nisu razumlјive, objašnjava se u tekstu. To se odnosi i na delove koji

su bitni za razumevanje osnovnog teksta – oni se mogu pojasniti i u fusnoti.

Matematički obrasci (formule) se prikazuju na sredini strane odmah iza najave. Radi

bolјe preglednosti pre i posle obrasca ostavlјa se jedan do dva prazna reda. Obrasci se

obeležavaju brojevima (1,2,3, ... n), a u fusnoti se navodi literatura iz koje su preuzeti.

29

Druge ilustracije, kao što su citati, fusnote, izdvojeni delovi i slično, trebaju biti u

kontekstu sadržaja koji se obrađuje. Unose se neposredno u osnovni tekst ili izdvajaju u posebne

celine, koje bi, po pravilu, trebalo da budu na istoj strani na kojoj se nalazi i osnovni tekst.

Naslovi, međunaslovi i podnaslovi trebaju biti simetrični i u sadržaju. Ispisuju se istom vrstom

i veličinom slova kao što je to urađeno i u osnovnom tekstu.

Kandidat treba da uvažava činjenice da tehnička obrada rukopisa zahteva mnogo

vremena, energije i upornosti. Zato ne treba žuriti zbog sticanja zvanja i odgovarajućeg statusa

na račun kvaliteta rada priznanja. Posledice takvog odnosa su razne greške koje mogu znatno

umanjiti vrednost rada priznanja.

30

8. KOMPLETIRANЈE RADA I PREDAJA MENTORU

Istraživanja i izradu rada priznanja kandidat izvodi samostalno, u skladu sa odobrenom

temom, cilјevima, planom i načinom istraživanja. U toku istraživanja mentor je dužan da

kandidatu pruži neophodnu pomoć u vidu konsultacija – pregledanja delimičnih rezultata

istraživanja i uputstava za rešavanje problema. Predviđeno vreme za istraživanje i izradu rada

priznanja, nadležni organ Univerziteta, na opravdan zahtev kandidata, može odobriti

produženje roka pod uslovima utvrđenim Statutom i drugim opštim aktima Univerziteta.

Po završetku istraživanja kandidat podnosi mentoru u završnom obliku tekst rada

priznanja na završni pregled. Mentor je dužan da, u roku predviđenom Pravilima o studiranju

na prvom i drugom ciklusu studija i Pravilnikom o sticanju doktorata, izvrši pregled i kandidata

uputi na eventualne dopune i korekcije ili se saglasi o završetku istraživanja i izvesti dekana

organizacione jedinice da je rad spreman za konačnu tehničku obradu, umnožavanje i

uvezivanje ( ne koričenje). Forma obaveštenja prikazana je u prilogu.

31

9. OCENA RADA PRIZNANЈA

Nakon odobrenja od strane mentora, kandidat pristupa završnoj tehničkoj obradi,

umnožavanju i uvezivanju rada priznanja. Rad se u završnoj fazi koriči u odgovarajućem broju

primeraka, koji je utvrđen aktom univerziteta. Kandidat predaje i elektronska verziju rada koja

treba u potpunosti da bude identična štampanoj, u istom broju primeraka kao i štampane verzije.

Urađen rad priznanja s pozitivnom ocenom i izveštajem mentora, kandidat predaje

Studentskoj službi Univerziteta uz Prijavu za ocenu i odbranu rada. Sadržaj prijave za ocenu i

odbranu rada nalazi se u prilogu. Rad se u ovoj fazi dostavlјa u tri primerka (uvezan,

neukoričen) i tri primerka u elektronskoj verziji. – za tri člana komisije.

Studentska služba i NNV organizacione jedinice dalјe postupa u skladu sa procedurama

utvrđenim opštim aktima Univerziteta.

32

10. JAVNA ODBRANA RADA PRIZNANЈA

Javna odbrana rada priznanja je završna aktivnost u procesu studiranja, odnosno

odbrane završnog rada i doktorske disertacije. To je istovremeno i svečani čin predstavlјanja,

ne smo rezultata istraživanja, već i kandidata, članova komisije, fakulteta i Univerziteta u celini.

Zato je veoma značajno da bude kvalitetno pripremlјena i uspešno realizovana.

Nadležni referent Studentske službe dužan je da, najmanje pola sata pre zakazanog

vremena odbrane, pripremi prostoriju određenu za odbranu. Priprema se sastoji u uređenju

radnog mesta komisije za odbranu, obezbeđenju potrebne dokumentacije za odbranu i

opremanju mesta za izlaganje neophodnim didaktičkim sredstvima (na osnovu izraženih

zahteva kandidata). Javnom odbranom rada priznanja rukovodi predsednik komisije za

odbranu.

Odbrana rada pred komisijom realizuje se prema utvrđenom protokolu, koji se nalazi u

prilogu. Prvo predsednik saopštava Odluku o sastavu komisije i način odbrane rada pred

komisijom. Zatim on ili neko od članova čita biografiju kandidata, a mentor saopštava ocenu

komisije (u celini ili samo izvod iz ocene). Posle toga kandidat podnosi kratko uvodno izlaganje

(ekspoze), u kome obaveštava komisiju o: cilјevima, zadacima i motivima izrade rada;

problemu, predmetu i načinu istraživanja; najvažnijim rezultatima i doprinosu tih rezultata;

poteškoćama u istraživanju i, eventualno o smerovima kojima bi trebalo dalјe da se kreće

istraživanje. Vremensko izlaganje za završni rad na drugom ciklusu studija (master rad), traje

do 20 minuta, a za doktorske disertacije do 40 minuta.

Kandidat svoj ekspoze, obično, ne čita, već ga usmeno iznosi pred komisijom, ako je

moguće uz ilustrativne prikaze. Sadržaj iznosi sintetizovano; proporcionalno delovima svog

rada – bez upuštanja u detalјe i pojedinosti, pravilnom dikcijom i izgovorom (bez poštapalica i

suvišnih reči).

Kandidat obavezno radi prezentaciju rada u Power Point Prezentaciji, kojom se koristi

u toku odbrane rada.

Posle uvodnog izlaganja članovi komisije dobijaju mogućnost da postavlјaju pitanja u

vezi sa radom i oblasti na koju se taj rad odnosi ili da daju kratak komentar bez ocena koje bi

prejudicirale odluku komisije za ocenu i odbranu rada. Pored komisije, pitanja mogu postaviti

i prisutni članovi publike, ali samo i isklјučivo u vezi sa radom. Na njihova pitanja, kandidat

može odgovoriti ako proceni da ona nisu provokativna i usmerena na rušenje njegovog

33

digniteta. Odgovori na pitanja publike (javnosti) se ne uzimaju u obzir od strane članova

komisije u postupku donošenja odluke o odbrani rada.

Kandidat treba kratko da odgovara na postavlјena pitanja. Odgovori moraju biti

zasnovani na argumentima i empirijskim činjenicama; treba izbegavati neskroman, hvalisav i

samouveren ton. Ako je uočena neka očigledna greška, bolјe je priznati njeno postojanje, nego

je uporno i tvrdoglavo, bez argumenata, braniti.

Nakon odgovora na postavlјena pitanja komisija se povlači radi većanja o odbrani i

konačnoj oceni rada. Završni rad i odbrana ocjenjuju se jedinstvenom ocjenom od: odličan (10)

do nedovolјan (5). Ocjena se ustanovlјava većinom glasova članova Komisije. Ako student ne

zadovolјi na odbrani završnog rada, ima pravo da zatraži da mu se odobri izbor nove teme u

okviru istog studijskog programa.

Doktorska disertacija i odbrana doktorske disertacije se ne ocenjuju brojčanim ocenama,

već „uspešno odbranio“ ili „nije odbranio“.

Predsednik komisije daje kratak komentar o radu i kandidatu i saopštava konačnu

odluku komisije za ocenu i odbranu rada.

U toku odbrane nadležni referent Studentske službe vodi Zapisnik o odbrani rada

priznanja, koji se nalazi u prilogu i koji svojim potpisima overavaju svi članovi Komisije.

Komisija, takođe, sačinjava Izveštaj o odbrani, koji se nalazi u prilogu i jedan primerak uručuje

kandidatu (masteru, doktoru nauka). Nadležni referent Studentske službe unosi podatke o

odbrani rada priznanja u Matičnu knjigu, a Izvještaj, Zapisnik, protokol i druga dokumenta

odlaže u dosije kandidata.

Izdavanje diploma Univerzitet organizuje uz prigodnu svečanost, prema posebnom

planu.

34

PRILOZI

(ZAVRŠNI RAD NA DRUGOM CIKLUSU STUDIJA)

EKONOMSKI FAKULTET

DRUGI CIKLUS STUDIJA

STUDIJSKI PROGRAM EKONOMIJA I POSLOVANJE

UTICAJ TRŽIŠTA KAPITALA

NA RAZVOJ PRIVREDNOG SISTEMA

REPUBLIKE SRPSKE

Završni – Master rad

Banja Luka, mart 2016. godine.

KLJUČNA DOKUMENTACIJSKA INFORMACIJA

Redni broj:

RBR

Identifikacioni broj:

IBR

Tip dokumentacije:

TD

monografska dokumentacija

Tip zapisa:

TZ

tekstualni štampani materijal

Vrsta rada:

VR

završni - magistarski rad

Autor:

AU

Mentor:

MN

Naslov rada:

NR

Jezik publikacije:

JP

Srpski (latinica)

Jezik izvoda:

JI

Srpski /engleski

Zemlja publikovanja:

ZP

Bosna i Hercegovina

Uže geografsko područje:

UG

Bosna i Hercegovina

Godina:

GO

Izdavač:

IZ

Autorski reprint

Mjesto i adresa:

MA

NUBL, Banja Luka

Fizički opis rada:

FO

Broj poglavlja: ___, strana: ___, tabela: ___,

grafikona: __, literature ___.

Naučna oblast:

NO

Naučna disciplina:

ND

Predmetne odrednice:

PO

Čuva se:

ČU

Biblioteka NUBL, Banja Luka

Važna napomena:

VN

nema

Izvod/apstrakt

IZ

***** PRIMJER KAKO SE PIŠE I OBIM********

Po svim svojim komparativnim prednostima Republika Srpska ima sve

više naseljenih mjesta, opština i gradova, koji, u skladu sa evropskim

standardima, predstavljaju atraktivna mjesta života, rada, privređivanja

i investiranja. Iako živimo u uslovima globalne finansijske i

ekonomske krize, lokalne zajednice još uvijek značajno ulažu u

infrastrukturu, iako su to veoma intenzivno činile u posljednjoj deceniji

svoga razvoja. Lokalne zajednice postaju centri značajnih operacija

multinacionalnih kompanija, koje na ove prostore donose nova znanja

i iskustva, naravno, koristeći raspoloživi potencijal.

Društvena svijest lokalne zajednice u stalnom je porastu. Građani sve

više postaju zainteresovani za zajednicu u kojoj žive i rade, razvija se

svijest o potrebi zaštite životne sredine, racionalnom korišćenju

prirodnih resursa i potrebi poboljšanja ukupnih uslova života i rada

lokalne zajednice.

Svakako da ne postoji univerzalan recept za uspjeh u razvoju lokalnih

zajednica, ali je nesporno da se ukazuje potreba racionalnog, naučno

zasnovanog balansiranja raspoloživih finansijskih, tehničkih i ljudskih

resursa, kao vlastitih, tako i onih kojima raspolažu različiti razvojni

programi i subjekti (Agencija za promociju stranih ulaganja, Izvozno

vijeće Bosne i Hercegovine, Agencija za razvoj malih i srednjih

preduzeća, regionalne i lokalne razvojne agencije, te brojne asocijacije

civilnog društva.

U strategijskim projekcijama razvojnih planova u budućnosti, lokalne

zajednice moraju voditi računa o brojnim faktorima, koji mogu

djelovati podsticajno, ali, isto tako, mogu usporiti ili sasvim

onemogućiti razvojne težnje i planove. Posebno je to značajno, imajući

u vidu nagovještaj novog talasa finansijske krize.

Datum prihvatanja teme

rada:

DP

Datum odbrane:

DO

Članovi komisije:

KO

(Naučni stepen/ Ime i prezime / Zvanje / Fakultet)

Predsjednik:

Član:

Član:

KEY DOCUMENTATION DATA

No.:

NO

Identification

number:

ID no.

Typ of documentation:

TD

monograph documentation

Type of record:

TD

printed text material

Type of assignment:

TA

master thesis

Author:

AU

Mentor:

MN

Title of paper:

TP

Published in (language):

PI

Serbian language (latin letters)

Language of excerpts:

LE

Serbian/English

Published in (country):

PI

Bosnia and Herzegovina

Narrow geographic area:

NGA

Bosnia and Herzegovina

Year:

YR

Publisher:

P

Author's reprint

Place and address:

PA

NUBL, Banja Luka

Physical paper description:

PD

Number of chapters: ___, pages: ___, tabels: ___,

figures: __, literature ___.

Scientific branch:

SB

Scientific discipline:

SD

Subject guidlines:

SG

Filed in:

FI

The Library of NUBL, Banja Luka

Important remarks:

IR

none

Excerpt/abstract

E

***** PRIMJER ***** According to its all comparative advantages the Republic of Srpska has

more and more inhabited places, municipalities and towns which, in

compliance with European standards, represent attractive places for

living, working, earning and investing. Although we live under global

financial and economic crisis conditions, local communities still

significantly invest in infrastructure, although they have used to do that

intensively in the last decade of their development. Local communities

become centers of significant operations of multinational companies,

which bring new knowledge and experiences in this region, of course

by using available potential. Local community social awareness of is

continuously increasing. Citizens become more interested in

community they work and live in and the awareness of environmental

protection, rational use of natural resources and improvement of

overall living conditions and local community activity is being

developed. Certainly, there is no universal recipe for success of local

communities development, but it is undisputable that there is a need for

rational, science-based balancing of available financial, technical and

human resources, both own and those disposed of by different

programs and subjects (Agency for promotion of foreign investments,

Export council of Bosnia and Herzegovina, Agency for development

of small and medium enterprises, regional and local development

agencies, and numerous civil associations. In strategic projections of

development plans for future the local communities has to take care of

many factors, which might act stimulating, but could slow down or

completely disable aspirations and plans for development growth. It is

especially important when having in mind an indication of a new wave

of financial crisis.

Date when paper was

received:

DR

Date of paper

defence:

DPD

Committee members:

CM

(Scientific degree/ Name and surname / Title / Faculty)

Chairman:

Member:

Member:

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

_____________________________________

( Prezime, ime jednog roditelja, ime studenta )

ADRESA STANOVANJA :

Ulica : _______________________________________________________

Mjesto :______________________________________________________

Grad : _______________________________________________________

Entitet/ Država : _______________________________________________

Telefon, Fax, mob.telefon :_______________________________________

E – mail adresa : _______________________________________________

CIKLUS STUDIJA : ____________________________________________

FAKULTET : __________________________________________________

STUDIJSKI PROGRAM : ________________________________________

STUDENTSKOJ SLUŽBI NEZAVISNOG UNIVERZITETA

B A NJ A L U K A

Na osnovu člana 71. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija Nezavisnog

Univerziteta Banja Luka, broj : 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, p o d n o s i m

P R I J A V U

teme završnog (master) rada

1. Prezime i ime studenta :________________________________________________

2. Broj indeksa : ________________________________________________________

3. Naziv teme završnog rada : _____________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________.

Uz Prijavu prilažem sledeće :

1. Obrazloženje teme završnog rada ( Član 71. stav 2. Pravila o studiranju ) ,

2. Biografiju – CV ,

3. Bibliografiju sa podacima o učešću na stručnim i naučnim skupovima (rad na

projektima ) ,

4. Mišljenje nastavnika iz uže naučne oblasti

5. Ovjerenu fotokopiju diplome o završenom I ciklusu studija

Banja Luka, __________. godine. Potpis studenta

__________________

Napomena : Prijava sa prilozima se popunjava i predaje u pet primjeraka (četiri primjerka za

Univerzitet i jedan primjerak sa prijemnim štambiljom za studenta).

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:______________________________________________

__________________________________________________________

( nastavnik – akademsko zvanje, ime i prezime, uža naučna oblast )

Broj : ________ - 01/______

Dana : _____________. godine.

Na osnovu člana 71. stav 4. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, d a j e m

M I Š LJ E NJ E

o podobnosti teme završnog (master) rada

1. Ime i prezime studenta : _______________________________________________

2. Broj indeksa : ________________________________________________________

3. Naziv predložene teme završnog rada : ___________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Na osnovu izvršenog uvida u Prijavu teme završnog rada, priloge koji su dostavljeni uz

prijavu, posebno obrazloženja teme završnog rada, kao i neposrednog razgovora sa

kandidatom o predloženoj temi i istraživanju, c i j e n i m

I Da je predložena tema završnog rada ____________________________________

______________________________________________________________________,

kandidata _____________________________________________________________,

podobna za samostalno naučno istraživanje.

DOSTAVLJENO : __________________________________

( akademsko zvanje, ime i prezime )

1. Kandidatu

2. Dekanu

3. U dosije kandidata

4. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET: ___________________________

Broj : _____________ - 02/______

Datum : ________________. godine.

Na osnovu člana 71. stav 7. tačka ž. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik

Republike Srpske“, broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 i 44/15), člana 59. Statuta

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 72. stav 1.

Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016.

godine, Nastavno-naučno vijeće__________________ fakulteta, na svojoj sjednici održanoj

dana ___________. godine, d o n i j e l o j e

O D L U K U

o imenovanju Komisije za ocjenu podobnosti teme i kandidata završnog (master) rada

1. Imenuje se Komisija za ocjenu podobnosti teme i kandidata završnog rada, studenta

drugog ciklusa studija ___________________________ iz

________________________ , u sastavu :

- __________________________________, predsjednik

- __________________________________, član,

- __________________________________, član

2. Prijedlog teme završnog magistarskog rada je:____________________________

3. Komisija iz tačke 1. ove Odluke dužna je u roku od 15 dana od dana prijema ove Odluke

sačiniti Izvještaj o podobnosti teme i kandidata i isti dostaviti dekanu fakulteta na

daljnju proceduru.

4. Prijava kandidata sa potrebnom dokumentacijom dostavlja se Komisiji.

5. O izvršenju ove Odluke staraće se predsjednik Komisije.

O b r a z l o ž e nj e

Kandidat, student drugog ciklusa studija, ____________________ iz _________, podnio

je studentskoj službi Univerziteta Prijavu završnog rada sa predviđenim prilozima, dana

__________. godine. Studentska služba je podnesenu Prijavu blagovremeno dostavila

dekanu fakulteta na daljnji postupak.

Kako su ispunjeni svi , zakonom i aktima Univerziteta, predviđeni uslovi za pokretanje

postupka odobravanja teme, izrade i odbrane završnog rada, odlučeno je kao u dispozitivu

ove Odluke.

PRAVNA POUKA : Protiv ove Odluke imenovani mogu izjaviti prigovor Rektoru

Nezavisnog univerziteta u roku od 8 dana od dana prijema Odluke.

DOSTAVLJENO : PREDSJEDAVAJUĆI NNV - DEKAN

1. Imenovanim _________________________________

2. U dosije studenta

3. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET: ______________________________________________

Broj : ______ - 03/______

Dana : ________. godine.

Odlukom Nastavno-naučnog vijeća Ekonomskog fakulteta broj : ________ od

_________. godine imenovana je Komisija za ocjenu podobnosti teme završnog (master) rada

i kandidata ________________________________, u sastavu :

1. Dr ________________________________, redovni profesor, uža naučna oblast

______________________________ – predsjednik Komisije ;

2. Dr _________________________________, vanredni profesor, uža naučna oblast

_______________________________ – član;

3. Dr __________________________________, docent, uža uža naučna oblast

_____________________________________ - član.

U ostavljenom roku Komisija podnosi Nastavno – naučnom vijeću fakulteta, sljedeći

I Z V J E Š T A J

o ocjeni podobnosti teme i kandidata završnog (master) rada

I PODACI O KANDIDATU

__________________________________, dipl. ecc., menadžer finansija i bankarstva, rođen

___________. godine u mjestu __________________, opština ________________, nastanjena

u Banjaluci , opština Banja Luka, Republika Srpska, zaposlena u ______________________,

a.d. Banja Luka, na poslovima referent za opšte, pravne, kadrovske i ekonomske poslove.

Završila je studij ekonomije – menadžment finansija i bankarstva na BLC – ( Banja Luka

Koledž ) Banja Luka, gdje je stekla zvanje ( VSS ) diplomirani ekonomista – menadžer finansija

i bankarstva.. Akademske 2008/2009 upisala je studije drugog ciklusa na Nezavisnom

univerzitetu Banja Luka. U toku studija izvršila sje ve obaveze u skladu sa zakonom i aktima

Univerziteta u cilju sticanja prava na prijavu, izradu i odbranu završnog rada.

Kandidat je dana __________. godine prijavila studentskoj službi Nezavisnog univerziteta

temu završnog rada.

II NASLOV TEME ZAVRŠNOG RADA

TRŽIŠTE ŽIVOTNOG OSIGURANJA U BOSNI I HERCEGOVINI

III PREDLOŽENA STRUKTURA RADA

U prijavi rada kandidat je predložio sljedeću strukturu završnog rada :

1. UVOD

1.1. Problem

1.2. Predmet istraživanja

1.3. Ciljevi istraživanja

1.4. Hipoteze istraživanja

1.5. Važnije metodološke napomene

2. ŽIVOTNO OSIGURANJE

2.1. Pojam i karakteristike životnog osiguranja

2.2. Istorijski razvoj tržišta životnog osiguranja

2.2.1. Tržište životnog osiguranja u periodu XVI do XIX vijeka

2.2.2. Tržište životnog osiguranja u u sistemu SFRJ

2.2.3. Tržište životnog osiguranja u Bosni i Hercegovini od 1991. godine

2.3. Zadaci životnog osiguranja

2.4. Potrebe za životnim osiguranjem

2.5. Tržište životnog osiguranja

2.5.1. Prodaja životnog osiguranja

2.5.2. Proizvod životnog osiguranja

2.5.3. Kvalitet proizvoda životnog osiguranja

2.6. Etičnost u poslovanju osiguravajućih društava

2.6.1. Prevare u životnom osiguranju

2.6.2. kako prepoznati dobro osiguravajuće društvo

2.6.3. Kontrola poslovanja osiguravajućih društava

2.7. Vrste životnog osiguranja

2.7.1. Osiguranje života

2.7.1.1.Vrste osiguranja života

2.7.1.2.Ugovor o osiguranju života

2.7.1.3.Funkcije i privredni značaj osiguranja života

2.7.1.4.Tehničke osnove osiguranja života

2.7.1.5.Matematička rezerva u osiguranju života

2.7.1.6.Uloga premije u osiguranju života

2.7.1.7.Naknada iz osiguranja života

2.7.2. Rentno osiguranje

2.7.3. Dopunsko osiguranje uz osiguranje života

2.7.4. Dobrovoljno penzijsko osiguranje

2.8. Rizici u osiguranju života

2.8.1. Isključenje rizika

3. TRŽIŠTE ŽIVOTNOG OSIGURANJA U SUSJEDNIM ZEMLJAMA,

ČLANICAMA BIVŠE JUGOSLAVIJE

3.1. Tržište životnog osiguranja u Republici Srbiji

3.1.1. Institucije u sektoru osiguranja u Srbiji

3.1.2. Zakonska regulativa u oblasti osiguranja u Srbiji

3.1.3. Analiza tržišta životnog osiguranja u Srbiji

3.2. Tržište životnog osiguranja u Republici Hrvatskoj

3.2.1. 3.2.1. Institucije u sektoru osiguranja u Hrvatskoj

3.2.2. Zakonska regulativa u oblasti osiguranja u Hrvatskoj

3.2.3. Analiza tržišta životnog osiguranja u Hrvatskoj

3.3. Tržište životnog osiguranja u Sloveniji

3.3.1. Institucije u sektoru osiguranja u Sloveniji

3.3.2. Zakonska regulativa u oblasti osiguranja u Sloveniji

3.3.3. Analiza tržišta životnog osiguranja u Sloveniji

4. TRŽIŠTE ŽIVOTNOG OSIGURANJA U BiH

4.1. Institucije u sektoru osiguranja u Bosni i Hercegovini

4.2. Zakonska regulativa u oblasti osiguranja u Bosni i Hercegovini

4.3. Analiza razvijenosti tržišta osiguranja u Bosni i Hercegovini

4.3.1. Društva koja plasiraju proizvode životnog osiguranja u BiH

4.4. Ukupna premija osiguranja u BiH i entitetima

4.4.1. Ukupna premija životnog i neživotnog osiguranja u BiH i entitetima

4.4.2. Ukupna premijaživotnog i neživotnog osiguranja u FBiH

4.4.3. Ukupna premija životnog i neživotnog osiguranja u RS

4.4.4. Koncentracija premije u BiH 2005 – 2008

4.4.5. HHI indeks za tržište životnog osiguranja u BiH

4.4.6. Premije po grupama/vrstama osiguranja u Bosni i Hercegovini

4.4.6.1.Premije po grupama/vrstama osiguranja u FBiH

4.4.6.2.Premije po grupama/vrstama osiguranja u RS

4.4.7. Premije životnog osiguranja u BiH

4.4.7.1.Premije životnog osiguranja u FbiH

4.4.7.2.Premije životnog osiguranja u RS

4.5. Indikatori uspjeha poslovanja na tržištu osiguranja u BiH

4.5.1. Ostvareni prihodi sektora osiguranja u BiH 2005 – 2008

4.5.1.1.Indikatori uspjeha poslovanja u sektoru osiguranja u FBiH 2005-2008

4.5.1.2.Indikatori uspjeha poslovanja u sektoru osiguranja u RS 2005 - 2008

4.6. Ostvarena dobit u osiguranju u BiH i njenim entitetima 2005-2008

4.7. Kapital u sektoru osiguranja u BiH i njenim entitetima 2005 – 2008

4.8. Prijavljene i riješene štete u BiH u 2007. i 2008. godini

4.8.1. Prijavljene i riješene štete u FBiH u 2007. i 2008. godini

4.8.2. Prijavljene i riješene štete u RS u 2007. i 2008. godini

4.9. Struktura zaposlenih u sektoru osiguranja u BiH

4.10. Analiza provedene ankete

5. KOMPARATIVNI INDIKATORI I MOGUĆNOSTI TRŽIŠTA ŽIVOTNOG

OSIGURANJA U BiH

6. ZAKLJUČAK

7. LITERATURA

IV PREGLED PRIJAVE TEME, STRUKTURE I SADRŽAJA RADA

Kandidat je predložio temu završnog rada iz oblasti životnog osiguranja. Predložena tema se

odnosi na istraživanje mogućnosti poboljšanja funkcionisanja tržišta životnog osiguranja u BiH.

Prema predloženoj strukturi rada, kandidat ima ozbiljnu namjeru istražiti moguće uticaje

aktivnosti životnog osiguranja na privrednu strukturu i stanovništvo u BiH. Kandidat pažnju

usmjerava na empirijske aspekte razvoja životnog osiguranja u BiH. Iz predložene metodologije

vidljivo je da postoje realne mogućnosti za ovakav tip istraživanja.

V VREDNOVANJE PRIJAVLJENE TEME I KANDIDATA

Iz prijave i priloga uz prijavu vidljivo je da je budući rad skladno koncipiran u cilju istraživanja

nedovoljno razvijenog tržišta životnog osiguranja u Bosni i Hercegovini.

U teorijskom dijelu istraživanja kandidat planira definisati pojmove iz područja osiguranja, a

posebno životnih osiguranja. U ovom dijelu biće obuhvaćen i razvoj djelatnosti osiguranja

života, njegove prednosti u socijalnom i finansijskom pogledu za sve građene u BiH.

Kroz analizu tržišta osiguranja susjednih zemalja kandidat ima namjeru sagledati mogućnost

da iskustva tih zemalja posluže kao bench marker za razvoj tržišta životnog osiguranja u BiH.

Kroz empirijsko istraživanje stanja osiguranja u BiH, kandidat će ocijeniti postojeće stanje i

pokušati utvrditi moguće pravce razvoja životnog osiguranja u budućnosti.

Kandidat namjerava naučnim opisom i komparativnom analizom, izvršiti prikaz tabelama,

grafikonima, šemama isl. i utvrditi moguće pravce razvoja tržišta životnog osiguranja u BiH u

budućnosti.

Kandidat je uradio plan istraživanja koji je realna osnova da se planirana teorijska i empirijska

istraživanja i urade. Predložene metode i tehnike pružaju realnu osnovu za predmetno

istraživanje.

VI ZAKLJUČCI O PREDLOŽENOJ TEMI ZAVRŠNOG RADA

Tržište životnog osiguranja u BiH u svjetlu njegovog kontinuiranog razvoja, te moguće

definisanje politika razvoja ovog sektora predstavljaće u osnovi predmet istraživanja u ovom

radu.

Ključno pitanje bi bilo kako poboljšati prodaju životnog osiguranja u BiH, kako doći do

integralnog razvoja tržišta životnog osiguranja, koje će postati značajan korektor ukupne

privredne aktivnosti u BiH, a što bi doprinijelo i većoj sigurnosti građana u sadašnjem, i

posebno budućem vremenu tokom životnog vijeka, što u suštini predstavlja i osnov

istraživačkog problema u ovom radu.

Imajući u vidu predložene ciljeve i početne hipoteze istraživanja, proizilazi nedvosmislen

zaključak da predložena tema sa ovako postavljenim predmetom i problemom istraživanja

ostavlja dovoljno prostora za kretivan pristup naučnom istraživanju problematike životnog

osiguranja u BiH.

VII OCJENA PRIJEDLOGA TEME I PLANIRANOG ISTRAŽIVANJA

Predložena tema završnog rada, sa sadržajem, strukturom i planom istraživanja u cjelini

zadovoljava potrebne kriterije naučnog pristupa u planiranju i izvođenju određenog

istraživačkog projekta, odnosno istraživanja.

VIII PRIJEDLOG KOMISIJE

Imajući u vidu prijavu kandidata, predloženu temu, strukturu rada, predloženi plan istraživanja

i ličnost kandidata u cjelini, Komisija za ocjenu podobnosti teme i kandidata predlaže da se

kandidatu ________________________________ odobri tema završnog rada pod nazivom :

Tržište životnog osiguranja u Bosni i Hercegovini, te da se za mentora u izradi završnog rada

imenuje _____________________________________.

ČLANOVI KOMISIJE

1. Dr __________________________ – predsjednik

____________________________________________

2. Dr _________________________________ – član

____________________________________________

3. Dr ________________________________ - član

__________________________________________

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:__________________________________________________

Broj : _______ - 04/_____

Datum : ____________. godine.

Na osnovu člana 71. stav 7. tačka ž. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik

Republike Srpske“, broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 и 44/15), člana 59. Statuta

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 72. stav 4.

Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016.

godine, Nastavno-naučno vijeće__________________ fakulteta, na svojoj sjednici održanoj

dana ___________godine, d o n i j e l o j e

O D L U K U

o odobravanju teme završnog (master) rada i imenovanju mentora

1. Usvaja se Izvještaj Komisije za ocjenu podobnosti teme i kandidata završnog rada

studenta __________________________ iz Banjaluke, i odobrava izrada završnog

rada na temu : „ ____________________________________________

________________________________________________________________ „. 2. Za mentora u izradi završnog rada imenuje se ___________________________.

3. Kandidat je dužan završiti i predati završni rad najkasnije u roku 30 mjeseci od dana

odobravanja.

4. O izvršenju ove Odluke staraće se dekan fakulteta i studentska služba Univerziteta.

O b r a z l o ž e nj e

Kandidat, student, ______________________________ iz Banjaluke, podnio je Prijavu

završnog rada sa predviđenim prilozima studentskoj službi Univerziteta, dana

____________. godine.

NNV ____________ fakulteta je svojom Odlukom broj : __________ od _________.

godine imenovalo Komisiju za ocjenu podobnosti teme i kandidata. Komisija je dana

_______. godine dostavila dekanu Izvještaj o ocjeni podobnosti teme i kandidata sa

prijedlogom da se predložena tema odobri.

Imajući u vidu da je kandidat ispunio sve, zakonom i aktima Univerziteta, utvrđene uslove

za prijavu, izradu i odbranu završnog rada, kao i prijedlog Komisije za ocjenu podobnosti

teme i kandidata, odlučeno je kao u dispozitivu Odluke.

PRAVNA POUKA: Protiv ove Odluke kandidat može izjaviti prigovor Senatu univerziteta

u roku od 8 dana od dana prijema ove Odluke.

DOSTAVLJENO : PREDSJEDAVAJUĆI NNV - DEKAN

1. Imenovanom _________________________________

2. U dosije imenovanog

3. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:__________________________________________________

Broj : _________ - 05/_____

Datum : ___________. godine.

__________________________________

BANJA LUKA

Poštovani,

I Na osnovu člana 72. Zakona o visokom obrazovanju ( „Službeni glasnik Republike Srpske“,

broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 i 44/15 ), člana 61. Statuta Nezavisnog univerziteta

Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 72. stav 5. Pravila o studiranju na

prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, Dekan

_________________fakulteta, d o s t a v lj a V a m

O D L U K U

Nastavno – naučnog vijeća broj : ___________ od _________. godine, o odobravanju

teme završnog (master) rada i imenovanju mentora.

II U skladu sa tačkom 3. Odluke NNV, dužni ste završiti i predati završni

rad najkasnije 30 mjeseci od dana odobravanja.

III Iskreno, želim Vam puno uspjeha i sreće u izradi i odbrani završnog-magistarskog rada.

S posebnim uvažavanjem,

PRILOG : D E K A N

1. Odluka NNV __________________________

DOSTAVLJENO:

1. Kandidatu;

2. U dosije kandidata;

3. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:__________________________________________________

Broj : ________ - 06/_____

Datum : ___________. godine.

M E N T O R

_________________________________________

(akademsko zvanje, ime i prezime)

Na osnovu član 73. stav 1. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu Nezavisnog

univerziteta, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, a nakon provedenih konsultacija i

pregleda završnog – magistarskog rada, d o s t a v lj a m

O B A V I J E S T

I Kandidat ___________________________________ završio je planirano istraživanje i

završni (master) rad na temu _________________________________________________

_________________________________________________________________________, te

d a j e m

S A G L A S N O S T

II Kandidat može pristupiti završnoj tehničkoj obradi, umnožavanju i uvezivanju rada,

te predaji istog studentskoj službi univerziteta radi daljnje procedure.

DOSTAVLJENO : M E N T O R

1. Kandidatu __________________________

2. Dekanu

3. U dosije kandidata

4. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

__________________________________________________________

( prezime, ime jednog roditelja i ime kandidata)

ADRESA STANOVANJA:

Ulica i broj: _________________________________________________________

Mjesto: _____________________________________________________________

Grad: _______________________________________________________________

Entitet/Država: _______________________________________________________

Telefon, Fax, Mob. Telefon: _____________________________________________

E-mail adresa: ________________________________________________________

CIKLUS STUDIJA: DRUGI

FAKULTET: _________________________________________________________

STUDIJSKI PROGRAM: _______________________________________________

STUDENTSKOJ SLUŽBI NEZAVISNOG UNIVERZITETA

B A NJ A L U K A

Na osnovu člana 73. stav 2. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, podnosim

P R I J A V U

završnog (master) rada za ocjenu i odbranu

1. Prezime i ime studenta: ____________________________________________________

2. Broj indeksa: _____________________________________________________________

3. Naziv teme završnog rada: __________________________________________________

_________________________________________________________________________

________________________________________________________________________.

Uz Prijavu prilažem:

1. Završni rad (uvezan, neukoričen) u tri primjerka u štampanoj i elektronskoj verziji;

2. Pismenu saglasnost mentora u tri primjerka.

Broj: ________ - 07/______ Potpis studenta

Banja Luka: ________. godine. ___________________

Napomena: Prijava se popunjava i predaje u pet primjeraka (četiri primjerka za univerzitet i

jedan primjerak sa prijemnim štambiljom za studenta, a prilozi po tri primjerka).

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET __________________________________________

Broj: ______-08/_____

Dana: ____________. godine.

Na osnovu člana 71. stav 7. tačka ž. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik

Republike Srpske“, broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 и 44/15), člana 59. Statuta

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 73. stav 3. i

4. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016.

godine, Nastavno-naučno vijeće__________________ fakulteta, na svojoj sjednici održanoj

dana ___________. godine, d o n i j e l o j e

O D L U K U

o imenovanju Komisije za ocjenu i odbranu završnog (master) rada

1. Imenuje se Komisija za ocjenu i odbranu završnog rada studenta II ciklusa studija

____________________________ iz _________, u sastavu :

- _______________________________, predsjednik

- _______________________________, član

- _______________________________, član.

2. Tema završnog-magistarskog rada je : ________________________________

_________________________________________________________________ .

3. Komisija iz tačke 1. ove Odluke dužna je u roku od 15 dana od dana prijema ove Odluke

sačiniti Izvještaj o ocjeni i odbrani rada i isti dostaviti dekanu fakulteta na daljnju proceduru.

4. Uz ovu Odluku Komisiji se dostavljaju tri primjerka završnog rada u elektronskoj i print

verziji i saglasnost mentora.

5. O izvršenju ove Odluke staraće se predsjednik Komisije.

O b r a z l o ž e nj e

Nakon izrade završnog rada i odobrenja od strane mentora, kandidat, student II ciklusa studija,

_____________________ iz _______________, predao je završni rad i pismenu saglasnost

mentora za ocjenu i odbranu rada, dana ______. godine. Kako su ispunjeni svi, zakonom i

aktima Univerziteta, predviđeni uslovi za pokretanje postupka ocjene i odbrane završnog-

magistarskog rada, odlučeno je kao u dispozitivu ove Odluke.

PRAVNA POUKA: Protiv ove Odluke imenovani mogu izjaviti prigovor Rektoru Nezavisnog

univerziteta u roku od 8 dana od dana prijema Odluke.

DOSTAVLJENO : PREDSJEDAVAJUĆI NNV - DEKAN

1. Imenovanim ________________________________

2. U dosije studenta

3. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:_______________________________________

Broj : _________ - 09/______

Dana : _________. godine.

Odlukom NNV __________ fakulteta, broj________ od ________. godine imenovana je

Komisija za ocjenu i odbranu završnog rada kandidata ___________________, u sastavu :

1. Dr _______________________________, vanredni profesor, NUBL, Banja Luka, uža

naučna oblast _____________________________ – predsjednik Komisije;

2. Dr ________________________________, redovni profesor, NUBL, Banja Luka, uža

naučna oblast – član

3. Dr _________________________________, vanredni profesor, Univerzitet Apeiron, Banja

Luka, uža naučna oblast _________________________ – član

U ostavljenom roku Komisija podnosi Nastavno – naučnom vijeću fakulteta, slijedeći

I Z V J E Š T A J

o ocjeni i odbrani završnog (master) rada

I PODACI O KANDIDATU

________________________________, dipl. ecc., rođen _________________. godine u

__________________, opština ________________, nastanjen u _______________, opština

__________________, Federacija BiH, BiH, zaposlen u opštini

_________________________. Završio je specijalistički studij ekonomije na Univerzitetu za

poslovne studije Banja Luka, gdje je stekao zvanje (VSS) diplomirani ekonomista specijalista.

Akademske 2008/2009 upisao je studije drugog ciklusa na Nezavisnom univerzitetu Banja

Luka. U toku studija izvršio sve obaveze u skladu sa zakonom i aktima Univerziteta u cilju

sticanja prava na prijavu, izradu i odbranu magistarskog rada.

Kandidat je dana __________. godine prijavio studentskoj službi Nezavisnog univerziteta temu

završnog rada, a dana ____________. godine predao je završen završni rad za ocjenu i odbranu,

uz prethodnu saglasnost mentora.

NNV fakulteta je svojom Odlukom broj : ___________________ od ___________. godine

imenovalo Komisiju za ocjenu i odbranu završnog rada.

II NASLOV TEME ZAVRŠNOG RADA

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

III PREGLED ZAVRŠNOG RADA

Kandidat je završni rad uradio na ____ strana teksta u okviru kojih se nalaze : ____ slike, _____

šeme, preko ____ tabela i _______ grafikona. Rad je pored Uvodnog dijela, zaključnih

razmatranja i popisa korišćene literature, podijeljen u tri dijela i to : Teorijske osnove predmeta

istraživanja, Metodološke osnove predmeta istraživanja i Rezultati istraživanja.

IV VREDNOVANJE POJEDINIH DIJELOVA RADA

Kao što je već navedeno, suštinski, rad je podijeljen u tri skladne i koherentne cjeline. U

teorijskom dijelu istraživanja kandidat je tretirajući fenomene liderstva, motivacije i funkcije

lokalne samouprave zašao duboko u navedene pojmove i pružio više nego dobar pregled

pogleda i stavova, posebno na fenomene liderstva i motivacije. Ovdje bi valjalo posebno istaći

kandidatovu analizu stilova rukovođenja lidera i interpretaciju procesnih teorija motivacije.

U domenu prikaza lokalne samouprave kandidat se zadržao na prikazu postojeće organizacije

trostepenog sistema vlasti – federalni, kantonalni i nivo lokalne samouprave.

U drugom metodološkom dijelu rada kandidat je veoma kvalitetno obradio metodologiju rada

na tezi, tako da je prvo formulisao problem istraživanja, potom predmet, ciljeve, definisao opšte

i posebne hipoteze istraživanja i prikazao način na koji želi da izvrši istraživanje.

Treći dio – rezultati istraživanja, razumije se, uz rezultate istraživanja, obuhvata __ stranicu i

predstavlja srž rada. U njemu je dat upitnik sa ___ pitanja zatvorenog tipa i ___ pitanja – „

tvrdnji „ o motivaciji i liderstvu sa mogućnošću mjerenja od strane ispitanika u smislu gradacija.

Ispitivanje je izvršeno u __ opština _______________ kantona na uzorku od ______ ispitanika.

Interpretacija rezultata istraživanja je korektno i kvalitetno urađena, što znači da je kandidat

rezultate istraživanja do kojih je došao pravilno vrednovao i interpretirao.

V ZAKLJUČCI ODNOSNO REZULTATI ISTRAŽIVANJA

Svrha završnog rada bila je ukazati na probleme motivacije u organima loklane samouprave i

tvrdnje da lideri u lokalnoj samoupravi mogu da utiču na motivaciju zaposlenika.

Rezultati istraživanja vezani su prije svega za empirijske podatke do kojih je kandidat došao na

osnovu sopstvenih istraživanja u domenu rada lokalne samouprave u __ opština tuzlanskog

kantona. Prema dobijenim rezultatima, na motivisanost zaposlenika se može uticati i uloga

lidera nije mala, posebno obzirom na činjenicu da uticaj liderstva na motivaciju u lokalnoj

samoupravi proizilazi prvenstveno iz pravne moći koju lideri imaju u odnosu na svoje

saradnike. Međutim, liderstvo i motivacija u ovom slučaju se moraju posmatrati kao lice i

naličje iste medalje.

Zaključci koji su izvedeni na osnovu teorijskih i empirijskih istraživanja su oslonjeni na

vjerodostojnu dokumentaciju i na rezultate ankete.

VI OCJENA NAČINA PRIKAZA I TUMAČENJA REZULTATA ISTRAŽIVANJA

Dobijeni rezultati istraživanja u ovom završnom radu su temeljno analizirani, sistematično

izloženi, jasno i sa brojnim tabelama i grafikonima ilustrovani, što daje poseban kvalitet radu.

Rad u cjelini zadovoljava kriterije naučnog pristupa u tumačenju rezultata istraživanja.

VII KONAČNA OCJENA ZAVRŠNOG RADA

Rad je urađen saglasno podnesenoj prijavi. Rad sadrži brojne relevantne podatke kojima su

iskazani rezultati empirijskih istraživanja i ukazuju na simbioznu vezu liderstva i motivacije.

Rezultati istraživanja su pregledno dati, kako po pojedinim dijelovima, tako i za rad u cjelini.

VIII PRIJEDLOG

Imajući u vidu rezultate ovog teorijsko-empirijskog (empirijsko-teorijskog) istraživanja,

Komisija predlaže da se kandidatu _____________________ odobri javna odbrana završnog

rada pod nazivom ____________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________.

ČLANOVI KOMISIJE

1. Dr _________________________, vanredni profesor – predsjednik

________________________________________________________

2. Dr ________________________________, redovni profesor – član

_________________________________________________________

3. Dr _______________________________, vanredni profesor – član

_________________________________________________________

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:________________________________________________

Broj : ______ - 10/_____

Datum : ________. godine.

Na osnovu člana 71. stav 7. tačka ž. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik

Republike Srpske“, broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 и 44/15), člana 59. Statuta

Nezavisnog univerziteta Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 73. stav 5.

Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016.

godine, Nastavno-naučno vijeće__________________ fakulteta, na svojoj sjednici održanoj

dana ___________. godine, d o n i j e l o j e

O D L U K U

o ocjeni i odbrani završnog (master) rada

1. Usvaja se Izvještaj Komisije za ocjenu i odbranu završnog rada studenta II ciklusa studija

_______________________ iz Banjaluke, i odobrava odbrana završnog rada na temu :

_____________________________________________.

2. Odbrana završnog rada se zakazuje za dan _______. godine sa početkom u ____ časova u

prostorijama Nezavisnog Univerziteta u Banjoj Luci.

3. Kandidat je dužan dostaviti rad ukoričen i u elektronskoj formi u roku od pet dana od dana

prijema ove Odluke u pet primjeraka, u studentsku službu Univerziteta.

4. O izvršenju ove Odluke staraće se dekan fakulteta i studentska služba Univerziteta.

O b r a z l o ž e nj e

Nakon izrade završnog rada i odobrenja od strane mentora, kandidat, student II ciklusa studija,

____________________ iz Banjaluke, predao je završni rad i pismenu saglasnost mentora za

ocjenu i odbranu rada, dana _______. godine. NNV ____________fakulteta je svojom

Odlukom broj _______ od _______. godine imenovalo Komisiju za ocjenu i odbranu završnog

rada. Komisija je dana _________. godine dostavila dekanu Izvještaj o ocjeni i odbrani

završnog rada, sa prijedlogom da se odobri odbrana rada.

Imajući u vidu da je kandidat ispunio sve, zakonom i aktima Univerziteta, utvrđene uslove za

ocjenu i odbranu završnog rada, kao i prijedlog Komisije za ocjenu i odbranu završnog rada,

odlučeno je kao u dispozitivu Odluke.

PRAVNA POUKA: Protiv ove Odluke kandidat može izjaviti prigovor Senatu univerziteta u

roku od 8 dana od dana prijema ove Odluke.

DOSTAVLJENO : PREDSJEDAVAJUĆI NNV - DEKAN

1. Imenovanom ________________________________

2. U dosije imenovanog

3. a/a

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET: _______________________________________________

B A NJ A L U K A

Broj : _______ - 11/______

Datum : _______. godine.

______________________________

BANJA LUKA

Poštovani,

I Na osnovu člana 72 Zakona o visokom obrazovanju ( „Službeni glasnik Republike Srpske“,

broj 73/2010; 104/2011; 84/2012; 108/2013 и 44/15 ), člana 61. Statuta Nezavisnog univerziteta

Banja Luka, broj 19/2012 od 26.01.2012. godine i člana 73. stav 6. Pravila o studiranju na

prvom i drugom ciklusu studija, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, Dekan

_________________fakulteta, d o s t a v lj a V a m

O D L U K U

Nastavno – naučnog vijeća broj : ___________ od _________. godine, o ocjeni i odbrani

završnog (master) rada

II U skladu sa tačkom 2. Odluke NNV, javna odbrana završnog rada zakazana je za dan

_________. godine sa početkom u ______ časova u prostorijama Nezavisnog Univerziteta u

Banjoj Luci.

III Pozivam Vas da Vaš rad, ukoričen i u elektronskoj formi, dostavite u pet primjeraka u

studentsku službu Univerziteta.

IV Obavještavam Vas da će Vaš rad u narednih 15 dana od dana dostavljanja biti izložen uvidu

javnosti na oglasnoj tabli Univerziteta i web stranici Univerziteta.

III Iskreno, želim Vam puno uspjeha i sreće u odbrani završnog rada.

S posebnim uvažavanjem,

PRILOG : D E K A N

1. Odluka NNV _______________________

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:_____________________________________

B A NJ A L U K A

Broj : ________ - 12/____

Dana : __________. godine.

Na osnovu člana 76. stav 5. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija, broj:

71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine, d o n o s i m

P R O T O K O L za odbranu završnog (master) rada

Kandidat : _____________________________________

Predsjednik Komisije za odbranu rada :

Dame i gospodo,

1. Otvaram javnu odbranu završnog rada kandidata __________________________________

pod naslovom ________________________________________________________________

___________________________________________________________________________.

Kandidat _________________________, broj indeksa : ____________ prijavio je temu

završnog rada dana __________. godine. Nastavno – naučno vijeće _______________fakulteta

na svojoj sjednici održanoj dana ________. godine Odlukom broj _________ od ___________

godine, prihvatilo je temu ovog rada i za mentora u izradi rada imenovan je

___________________________________.

Dana ___________. godine, kandidat je predao urađen završni rad. NNV ____________

fakulteta je svojom Odlukom broj : __________ od _________. godine imenovalo Komisiju za

ocjenu i odbranu završnog rada, koja je u ostavljenom roku dostavila NNV Izvještaj o ocjeni

završnog rada, a NNV je na svojoj sjednici održanoj dana ________. godine prihvatilo Izvještaj

Komisije i utvrdilo datum odbrane rada, svojom Odlukom broj __________ od __________.

godine. Prema Odluci , Komisiju za odbranu završnog rada čine :

- ________________________________, predsjednik,

- ________________________________ – mentor, član

- ________________________________, član.

Pred imenovanom Komisijom kandidat _________________________________

danas brani svoj završni rad.

2. Sada vas želim upoznati sa daljnjim tokom rada :

2.1. Upoznavanje sa biografijom – CV kandidata

2.2. Saopštavanje Izvještaja Komisije za ocjenu završnog rada

2.3. Uvodno izlaganje rada kandidata

2.4. Postavljanje pitanja članova Komisije kandidatu

2.5. Pauza

2.6. Odgovori kandidata na postavljena pitanja

2.7. Rasprava o završnom radu

2.8. Kratka pauza radi vijećanja komisije

2.9. Saopštavanje odluke komisije

3. Predlažem da nastavimo sa radom i sada ću vas upoznati sa biografijom – CV kandidata.

4. Dajem riječ______________________________________ koji će vas upoznati sa

Izvještajem Komisije za ocjenu završnog rada.

5. Molim kandidata _____________________________ da iznese uvodno izlaganje o

sadržaju i rezultatima istraživanja svog završnog rada.

6. Prelazimo na postavljanje pitanja od strane članova Komisije za odbranu završnog rada.

6.1. Riječ ima __________________________________________, član Komisije

6.2. Riječ ima _____________________________________, član Komisije i mentor

6.3. Riječ ima ______________________________________, predsjednik Komisije.

7. Pozivam prisutne da, ukoliko žele, postave pitanja kandidatu u vezi završnog rada.

8. Dajem pauzu od 10 minuta, radi pripreme kandidata za odgovore na postavljena pitanja.

9. Nastavljamo sa radom. Molim kandidata da iznese svoje odgovore na postavljena pitanja.

Napominjem da je dozvoljena rasprava o pitanjima između kandidata i članova Komisije.

10. Komisija se povlači radi donošenja odluke i izrade zapisnika.

11. Članovi Komisije iznose kratke komentare o radu i kandidatu.

12. Predsjednik Komisije saopštava ocjenu Komisije,

13. Predsjednik Komisije čestita i zahvaljuje se kandidatu, članovima Komisije i

prisutnima.

14. Kratko obraćanje kandidata Komisiji i prisutnima.

Banja Luka, ____________. godine. PREDSJEDNIK KOMISIJE

_________________________

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:________________________________

- Komisija za ocjenu i odbranu završnog rada -

Broj : ________ - 13/______

Dana : ________________. godine.

Na osnovu člana 73. stav 8. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija

nezavisnog univerziteta, broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016.. godine, Komisija za ocjenu i

odbranu završnog rada, v o d i

Z A P I S N I K o odbrani završnog (master) rada

1. Prezime, ime oca i ime kandidata : _____________________________________

1.1. Broj indeksa : _____________________

1.2. Datum odbrane : ___________________. godine

1.3. Čas odbrane : _________časova

2. Studije II ciklusa

2.1. Naučna oblast : _______________________________

2.2. Naučno polje : ________________________________

2.3. Uža naučna oblast : ____________________________

2.4. Studijski program : ____________________________

3. Naziv teme završnog rada : ___________________________________________

__________________________________________________________________

4. Tok odbrane završnog rada :

4.1. U ______ časova Predsjednik Komisije otvara javnu odbranu završnog rada i upoznaje

prisutne sa tokom prijave, ocjene i odbrane završnog rada kandidata

______________________________, te saopštava sastav Komisije za ocjenu i odbranu

završnog rada.

4.2. Predsjednik Komisije upoznaje prisutne sa tokom rada na današnjoj odbrani završnog rada,

koji će se odvijati prema sljedećem :

- Upoznavanje sa biografijom – CV kandidata

- Saopštavanje Izvještaja Komisije za ocjenu završnog rada

- Uvodno izlaganje rada kandidata

- Postavljanje pitanja članova Komisije kandidatu

- Pauza

- Odgovori kandidata na postavljena pitanja

- Rasprava o završnom-magistarskom radu

- Kratka pauza radi vijećanja komisije

- Saopštavanje odluke komisije

4.3. Predsjednik Komisije daje riječ __________________________ koji upoznaje prisutne sa

biografijom – CV kandidata.

4.4. Predsjednik Komisije daje riječ ___________________________, koji upoznaje prisutne

sa Izvještajem Komisije za ocjenu završnog rada.

4.5. Nakon saopštavanja CV kandidata i Izvještaja Komisije o ocjeni rada, Predsjednik

Komisije poziva kandidata da iznese uvodno izlaganje – ekspoze o sadržaju i rezultatima

provedenog istraživanja u toku izrade završnog rada.

4.6. Kandidat izlaže rezultate istraživanja koristeći se Power point prezentacijom, upoznajući

Komisiju i prisutne sa svim relevantnim podacima i rezultatima do kojih je došao u svom

istraživanju, nakon čega izlaže zaključke do kojih je došao u toku istraživanja.

4.7. Predsjednik Komisije zahvaljuje kandidatu na izloženom ekspozeu i poziva članove

Komisije da postave pitanja kandidatu u vezi sa radom i današnjim izlaganjem.

4.7.1. Član Komisije ___________________________________________ postavlja pitanje:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

4.7.2. Član Komisije i mentor____________________________________ postavlja pitanje:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

4.7.3. Predsjednik Komisije______________________________________ postavlja pitanje:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

4.8. Predsjednik Komisije poziva ostale prisutne da, ukoliko imaju pitanja u vezi sa radom i

ekspozeom kandidata, ista postave kandidatu.

Od strane prisutnih nije bilo pitanja.

4.9. Predsjednik Komisije daje pauzu od 10 minuta radi pripreme kandidata za odgovore na

postavljena pitanja.

4.10. Nakon pauze Predsjednik Komisije objavljuje da se nastavlja započeta odbrana završnog

rada i poziva kandidata da da odgovore na postavljena pitanja redosljedom kako su pitanja i

postavljana. Predsjednik Komisije napominje da je dozvoljena rasprava o pitanjima i

odgovorima na pitanja između kandidata i članova Komisije.

4.11. Predsjednik Komisije pita javnost da li imaju pitanja ili komentar u vezi sa odbranom

rada. Nije bilo pitanja niti komentara.

4.12. Pošto je kandidat odgovorio na postavljena pitanja i pošto je završena rasprava o

postavljenim pitanjima, predsjednik Komisije saopštava da će se Komisija povući iz sale za

odbranu rada radi donošenja Odluke i izrade zapisnika.

5. Nakon završenog vijećanja, donošenja Odluke i izrade zapisnika, Komisija se vraća u salu

za odbranu rada i predsjednik Komisije poziva članove Komisije da ukratko iznesu svoje

komentare o radu i kandidatu.

6. Predsjednik Komisije iznosi svoj komentar o radu i kandidatu, te nakon toga saopštava

Odluku Komisije o odbrani završnog rada i konstatuje da je kandidat uspješno odbranio završni

rad.

7. Predsjednik Komisije čestita kandidatu na uspješnoj odbrani završnog rada, članovima

Komisije i prisutnima, nakon čega i članovi Komisije čestitaju kandidatu.

8. Predsjednik Komisije daje mogućnost kandidatu da se kratko obrati Komisiji i prisutnima.

9. Predsjednik Komisije saopštava da je današnji rad na odbrani završnog rada kandidata

_____________________________ završen u ____ časova.

ČLANOVI KOMISIJE

1. _________________________, predsjednik

2. _________________________, član

3. _________________________, član

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

FAKULTET:____________________________

Broj : ______ - 14/_____

Dana: _________. godine.

Na osnovu člana 73. stav 9. Pravila o studiranju na prvom i drugom ciklusu studija,

broj: 71-1-021-2/16 od 04.02.2016. godine i Odluke Nastavno – naučnog vijeća, broj :

_______________ od ___________. godine, Komisija za ocjenu i odbranu završnog rada,

p o d n o s i

I Z V J E Š T A J

o odbrani završnog (master) rada

1. Kandidat ____________________________________, broj indeksa ____________

odbranio je završni (master) rad pod nazivom ___________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

dana __________. godine, ocjenom _____________ i stekao akademski naziv

______________________________, kao i sva prava koja mu po osnovu toga pripadaju.

O b r a z l o ž e nj e

Kandidat _________________________, rođen ____________godine u ______________,

opština _______________, sa stalnim mjestom boravka u ______________, opština

________________, Republika ________________________, pristupio je odbrani završnog

(master) rada dana _______________. godine u _____ časova, nakon što je Komisija za ocjenu

i odbranu završnog rada pozitivno ocijenila njegov rad.

Odbrana završnog rada objavljena je i obavljena u skladu sa odgovarajućim odredbama Zakona

o visokom obrazovanju, Statuta Nezavisnog univerziteta i Pravila o studiranju i obavljena je u

skladu sa utvrđenim protokolom za odbranu rada.

Odluka Komisije utemeljena je na ukupnoj ocjeni završnog rada, cjelini naučne rasprave,

stručne utemeljenosti i nesumnjivog doprinosa završnog rada naučnoj misli u oblasti

_____________________________, kao i na osnovu ranije Odluke Komisije o ocjeni

valjanosti rada za javnu odbranu, ekspozea kandidata i njegovih odgovora na postavljena

pitanja u toku javne odbrane rada, te opšteg utiska da je pokazao dobro poznavanje

problematike koju je istraživao i da posjeduje potrebne sposobnosti za samostalan naučni i

stručni rad.

Komisija cijeni da rad _____________________________________________________

predstavlja samostalan i zreo naučni doprinos u ovoj oblasti i da se rezultati istraživanja mogu

koristiti u praksi.

ČLANOVI KOMISIJE

1. ___________________

2. ___________________

3. ___________________

JIB: 4402522740000; PDV: 402522740000 057-0-Reg-11-001300; Matični broj: 11011225

NLB RAZVOJNA BANKA BANJA LUKA

Žiro račun: 562-099-80668315-73 IBAN: BA395620998085175728

SWIFT CODE: RAZBBA22

Veljka Mlađenovića 12e; 78000 Banja Luka, RS/BiH

Tel.: +387 51 456 600; Fax.:+387 51 456 602 web: www.nubl.org; e-mail: info@nubl.org

Broj : _______ - 15/______

Datum : _________. godine.

Na zahtjev __________________________, shodno odredbama člana 130. stav 1. i stav 2.

tačka d. Zakona o visokom obrazovanju („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 73/10;

104/11; 84/12; 108/13 i 44/15), člana 190. Zakona o opštem upravnom postupku („Službeni

glasnik Republike Srpske“, broj 13/02), Nezavisni univerzitet Banja Luka,

i z d a j e

U V J E R E NJ E

o stečenom akademskom zvanju

________________________________, rođen _____________. godine u ______________,

opština ____________________________, država ___________________________, sa

stalnim mjestom boravka u _____________________, Republika Srpska, upisan akademske

______________ godine, završio je dana ___________. godine akademske studije drugog

ciklusa na _________________________fakultetu, na studijskom programu _____________

__________________________________, odbranom završnog rada na

temu_______________________________________________________________________

__________________________________________________________________________,

sa ukupno postignutim brojem ECTS bodova 300 (tristotine) i time stekao akademsko zvanje

MASTER EKONOMIJE

IZ OBLASTI MENADŽMENTA

Ovo uvjerenje služi kao dokaz o stečenom akademskom zvanju master ekonomije iz oblasti

Menadžmenta i može se koristiti do izdavanja diplome.

R E K T O R

Prof. dr Žarko Pavić