Меѓународна Меѓународна

класификација на класификација на

функционалносифункционалносифункционалносифункционалносиВерзија за деца и младинци

-воведно запознавање и

-користење за проценка

Дипл.деф. Мими Батанџиева Зајковска

МКФМКФ--ДМДМ

1980-МЕЃУНАРОДНА КЛАСИФИКАЦИЈА НА ОШТЕТУВАЊА, ПОПРЕЧЕНОСТ И ХЕНДИКЕП

1993-РЕВИЗИЈА НА МКОПХ

2001 –одобрена МКФ од СЗО

�Ограниченост на МКФ

�Иста дијагноза-различни функционалности

�Прв нацрт за МКФ-ДМ комплетиран во �Прв нацрт за МКФ-ДМ комплетиран во

2003, а издаден во 2007

�Опфаќа деца и младинци од 0-17 г.

МКФ КАКО ЈАЗИК И МКФ КАКО ЈАЗИК И КЛАСИФИКАЦИЈАКЛАСИФИКАЦИЈА

Што е попреченост?

Споделете ги вашите идеи за следниве прашања и запишете ги најважните нешта ( најдобро функционира со одговарање на прашања ако размислувате на дете со ПОП кое го познавате)

1. Која е „попреченоста“ на детето? Опишете со свои зборови.1. Која е „попреченоста“ на детето? Опишете со свои зборови.

2. Што треба да знаете за детето за најдобро да си ја завршите работата?

3. Кои се алатките за проценка кои ги користете во вашата пракса(набљудување, тестови, комуникација со дете/родители и сл.)

4. Кои се трите најважни цели што сакате да ги постигнете со ова дете?

ПОПРЕЧЕНОСТА Е РЕЛАТИВЕН КОНЦЕПТПОПРЕЧЕНОСТА Е РЕЛАТИВЕН КОНЦЕПТ

Попреченоста ја опишува состојбата на личноста, не е фиксна карактеристика.

Попреченоста зависи од очекувањата и барањата на средината.

Во секоја држава лицата се идентификуваат како лица со попречености преку различни начини, не постојат „а приори“ критериуми кои би ги идентификувале лицата како такви.

Секој во некој момент од животот може да се соочи со здравствена состојба, која во негативна средина станува попреченост.

Попреченоста е потешкотија во функционирањето на телото, индивидуата или социјалните нивоа во еден или повеќе животни домени, како искуство на индивидуата со здравствен проблем во интеракција со факторите во средината (Leonardi et.al.2006)

РАЗБИРАЊЕ НА ПОПРЕЧЕНОСТАРАЗБИРАЊЕ НА ПОПРЕЧЕНОСТА

Попреченоста може да се разбере од

• Економска перспектива

• Образовна перспектива

• Перспектива на човековите права

• Социо-културна перспектива

• Здравствена перспектива• Здравствена перспектива

• ......

Сите овие аспекти претставуваат различни концептуални светови, тие го определуваат

начинот на кој луѓето размислуваат за попреченоста и начинот на кој реагираат на

неа.

Првиот чекор кон заедничко разбирање е разбирање на сечие мислење.

Дијагнозата сама по себе не предвидува функционалност.

ЦЕЛИ НА МКФ И МКФЦЕЛИ НА МКФ И МКФ--ДМДМ

• Да обезбеди научна основа за разбирањето на функционалноста и попреченоста

• Да воспостави заеднички јазик за подобрување на комуникацијата меѓу различни корисници

• Да овозможи споредба на податоците меѓу

- државите- државите

-здравствените дисциплини

-сервисите

-времето

� Да се обезбеди систематска шема за кодирање на информативните системи

ПРИМЕНА НА МКФ?ПРИМЕНА НА МКФ?

� Како статистичка алатка - собирање и евидентирање податоци (пр. кај популациони истражувања и анкети од областа на управување со информациски системи);

� Како алатка за истражување -да се измерат резултатите, квалитетот на животот или средински фактори;

� Како клиничка алатка- во проценка на потребите, поврзување на � Како клиничка алатка- во проценка на потребите, поврзување на третман со специфични услови, стручна проценка, рехабилитација и евалуација на исходот;

� Како средство во социјална политика - во планирање на социјалното осигурување, креирање и имплементирање на системи и политики;

� Како образовна алатка - во креирање на ученички досиеја подигање на свеста и да преземање општествена акција;

� Користена е во сектори ,како образование, социјална политика, економија,законодавство и сл.

МКФ компонентиМКФ компоненти� Телесни функции

� Телесни структури

� Активност

� Се физиолошките функции на системите на телото(вклучувајки ги психилошките функции)

� Се анатомските делови од телото како органите,екстремитетите и нивните делови

� Изведување на задача или акција од една индивидуа

� Учество

� Контекстуални фактори

(фактори од околината и лични фактори)

една индивидуа

� Вклученост во животна ситуација

� Факторите од околината влијаат на сите компоненти на функционалноста, се вбројуваат физичката средина,социјалните фактори и ставови на луѓето кои живеат во таа средина

� Личните фактори не се класифицирани во МКФ поради големите социјални и културни разлики

ДефинирањеДефинирање

� Оштетување

� Ограничени активности

� Проблеми во телесните функции и структури (вклучувајки ги и менталните функции), како на пример,губиток или значително отстапување

� Потешкотии кои еден поединец може да ги има во извршување на активностите во однос на

� Ограничено учество

� Олеснувачи и пречки

активностите во однос на квантитет или квалитет

� Проблеми кои еден поединец може да ги доживее при вклучувањето во животните ситуации

� Фактори од околината и факторите на личноста може да бидат олеснувачки за едно , но пречки за друго лице

МКФ

1.Функционалност и попреченост

Телесни функции и структури

Активности и учество

2.Контекстуални фактори

Средински фактори

Фактори кај личноста

Промена во телесните функции

Промена во телесните структури

КапацитетИзведба

(перформанс)

Олеснувач/

пречка

Ниво

1234

Ниво

1234

Ниво

1234

Ниво

1234

Ниво

1234

ИНТЕРАКЦИЈА НА ИНТЕРАКЦИЈА НА МОДЕЛОТ НА МКФМОДЕЛОТ НА МКФ

Здравствена состојба

Телесни функции и структури

Активности Учествоструктури

Фактори од околината

Фактори кај личноста

Класификација

Делови

Компоненти

Конструктори

мкф

дел1:

Функционалност

и попреченост

дел 2:

Контекстуални

фактори

Телесни функции и

структури

Активности и

учество

Средински

фактори

(надворешни

влијанија)

Фактори кај

личноста

(внатрешни

влијанија)

промена во изведба олеснувач/промена во Конструктори

Позитивен аспект

промена во

телесните

структури

(анатомски)

капацитет

изведба

(перформанс

на

задача/акција)

олеснувач/

пречка

олеснување

промена во

телесните

функции

(физиолошки)

функционирање и

структурен интегритетфункционирање

оштетување ограничување

попреченост Негативен аспект

1.Ментални функции 1.Структури на нервниот систем

2.Сензорни функции и болка 2.Око, уво, нос, јазик,допир и нивни структури

3. Глас и говорни функции 3.Структури вклучени во говорот

4. Функции на кардиоваскуларниот,хематолошкиот, имунолошкиот и респираторниот систем

4.Структури на кардиоваскуларниот,хематолошкиот, имунолошкиот и респираторниот систем

Телесни функции(b) и структура(s)

респираторниот систем респираторниот систем

5. Функции на дигестивниот , метаболичкиот и ендокриниот систем

5.Структури на дигестивниот , метаболичкиот и ендокриниот систем

6. Генетски и репродукторни функции 6.Структури поврзани со генетски и репродукторни функции

7 . Невромускуло-скелетни функции и функции поврзани со движење

7.Структури поврзани со движење

8. Функции на кожата и нејзините структури

8.Кожа и нејзини структури

Активности(d кодови) и Учество (e

кодови)

1. Учење и примена на знаењето

2. Општи задачи и барања

3.Комуникација

4. Мобилност

5. Грижа за себе

6.Домашен живот6.Домашен живот

7.Меѓучовечки интеракции и врски

8.Важни области од животот

9.Заедница, друштвен и граѓански живот

Контекстуални Фактори

Фактори од околината (e кодови) и Лични фактори

1.Производи и технологија

2.Природна околина и промени во околината

3.Подршка и врски3.Подршка и врски

4.Гледишта

5.Служби системи и начела

Индивидуалните фактори вклучуваат пол,

возраст,социјално потекло, минати и сегашни искуства,

етничко потекло, професија.

Чекори за употреба на МКФЧекори за употреба на МКФ--ДМДМ

� Дефинирајте ја достапната информација која ја имате и идентификувајте јка во кој домен спаѓа , тел. функции и структури, активност и учество, средински фактори

� Лоцирајте го поглавјето за кое информацијата најмногу одговара

� Прочитајте го описот и утврдете дали е конзистентен со кодот� Прочитајте го описот и утврдете дали е конзистентен со кодот

� Продолжете со утврдување на нивото на кое информацијата најмногу одговара(0-нема оштетување до 4тотално оштетување)

Телесни функцииТелесни функции(b110(b110--139)139)Поглавје 1Специфични ментални функции(b140-b189)

b140 Функции за внимание (Специфични ментални функции кои се фокусирани на надворешен стимул или внатрешно искуство на одредено време)

b1400 Одржување внимание(ментални функции кои произведуваат барана концентрација)

b1401 Менување/Префрлање на внимание (мент. функции кои дозволуваат рефокусирање на концентрацијата од еден кон друг стимул)

b1402 Поделба на вниманието (ментални функции кои дозволуваат фокус на две или повеќе стимули во исто време)

b1403 Споделување на внимание (ментални функции кои дозволуваат фокусирање на истиот стимул од страна на две или повеќе индивидуи, како на пример на детеи старател кога двајцата се фокусираат на играчка.

b1408 Функции за внимание –друго наведено

b1409 Функции за внимание –друго неозначено

144Функции на меморија1400 Краткорочна меморија (ментални функции кои произведуваат привремена меморија,

околу 30 секунди времетраење, од која информацијата е изгубена ако не е консолидирана во долгорочна меморија)

1441 Долгорочна меморија (ментални функции кои произведуваат меморија што овозможува складирање на долгорочни информации од краткотрајната меморија и двете автобиографска меморија за минатите настани и семантичка меморија за јазик и факт)

1442 Обнова и обработка на меморија (одредени ментални функции кои се сеќаваат на информации зачувани во долгорочни меморија и доведува до свест)

1448 Функции на меморија, други определени

1449 Функции на меморија, неозначено147 Психомоторните функции (специфични ментални функции кои имаат контрола над

моторните и психолошки случувања во телото)

1470 Психомоторна контрола (ментални функции со кои се регулира брзината на однесување или време на реакцијакоја вклучува и моторните и психолошки компоненти)однесување или време на реакцијакоја вклучува и моторните и психолошки компоненти)

1471 Квалитет на психомоторните функции (ментални функции кои произведуваат невербално однесување во соодветна секвенца и карактер на подкомпоненти , како што се рака и око координација или одењето)

1472 Организација на психомоторните функции (ментални функции кои произведуваат комплексни цел насочена делови на движење )

1473 Мануелна доминација (развој и употреба на рака)

1474 Латерална доминација (развој и употреба на екстремитети,око)

1478 Психомоторна функции, други определени

1479 Психомоторна функции , неозначено

Поглавје 2 Сетилни функции и болкаПоглавје 2 Сетилни функции и болка

230 Аудитивни функции ( сензорни функции поврзани со чувството на присутност на звуци и разликување на локација, гласност и квалитет на звук)

2300 Детекција на звук (сензорни функции поврзани со чувството на присутност на звуци )

23001 Дискриминација на звук (сензорни функции поврзани со чувството на присутност на звуци вклучувајќи го и разликувањето на основната и бинауралната синтеза, одвојувањето и спојувањето)

23002 Локализација на изворот на звук (сензорни функции поврзани со локализацијата на звук)

23003 Латерализација на звук (сензорни функции поврзани со определување на тоа дали звукот доаѓа од лева или десна страна)

23005 Дискриминација на говор (сензорни функции поврзани со определување на говорен јазик и негово разликување од друг)

23008 Функции на слух, други определени

23009 Функции на слух, други неопределени

Активности и учествоНамерни сензорни искуства(d110-d129)d110 Гледање (намерно користење на сетилото за вид за да се искористат визуелните стимулуси,

како , намерно следење објект, гледање ТВ, настан и сл.)

d115 Слушање (намерно користење на сетилото за слух, со цел да се искусат аудитивните стимулуси ако слушање музика, предавање, радио и сл.)

d120 Друго намерно чувствување (користење на други основни сетила на телото намерно да се доживее стимулус, како на пример допирање и чувство текстури, дегустација на слатки или мирис на цвеќиња)

Основно учење(d130-d159)Основно учење(d130-d159)d130 Копирање

d131 Учење преку активности со предмети

d132 Стекнување информации

d133Научување јазик

d134Научување дополнителен јазик

d135Повторување

Практичен примерПрактичен примерЛ. е дете кое посетува основно училиште и е 4 одделение. Тој има 10 години. На училиште

покажува потешкотии во учењето. Неговата мајка наведува доста сериозни проблеми со читањето, пишувањето и сметањето. Тој исто така има проблем со разбирањето со што се попречува неговато учење. Тој често има потешкотии во организирањето и извршувањето на неговите должности на училиште и дома.Многу е бавен во читањето и прави многу правописни грешки .Исто така покажува намалена внимание и концентрација. Затоа не го сака училиштето и вели дека таму е тажен. Според лекарот, неговиот развој на говорот спаѓа во нормалата. Од две одделни интервјуа со наставникот и мајката добиени се следниве податоци:

-Л.е понекогаш невнимателен, постојано нешто губи(гума, молив,пенкало).-Л.е понекогаш невнимателен, постојано нешто губи(гума, молив,пенкало).

-Л.често времето го поминува сам.Односот со неговите другарчиња не е секогаш позитивен.Тој има умерени потешкотии со дружење со неговите соученици и за да биде прифатен од нив , не учествува во активностите на другите деца .

-Дома, Л. има умерени проблеми во завршувањето на домашна задача. Мајката оди на работа и таа не може секогаш да му помага на својот син да ја заврши домашната работа. Со нејзини зборови Л. е " бавен како полжав" , често ја губи мотивација и не ја завршува работата до крај.

-Мајката на Л.спомнува дека со почетокот на училиштето,кај Л.се појавиле тикови(трепкање со очите)

-Л.има многу добар однос со неговата учителка,баба и дедо.Со баба и дедо често оди на одмор.

РезултатиТелесни функцииЛ. покажува некои потешкотии во областа на емоционалното функционирање (b152). тој е често

тажен и не му се допаѓа училиштето. Л. има умерени проблеми во областа на вниманието (b140), бидејќи ја губи концентрација (b140) и поради оваа причина тој има некои проблеми во задачите кои бараат основни когнитивни функции (b163). Л. ја покажува својата разочараност на училиште со некои тикови (b765) кои започнаа да се појавуваат на почетокот на учебната година .

Активност и учество Л. покажува сериозни проблеми во учење и примена на знаење (област d1).Поточно, тој има

ограничувања во читањето (d140), во пишувањето(d145) и сметањето(D150)ограничувања во читањето (d140), во пишувањето(d145) и сметањето(D150)

Овие ограничувања ја попречуваат неговата дневна рутина (d230). Л. има умерени ограничувања во учество, особено со пријатели (d750).Често се чувствува сам и не е добро интегриран во школските активности(d820), не игра често фудбал со неговите врсници, со што му се намалува времето поминато во одмор и рекреација(d920).

Фактори од околинатаЛ. Има добар однос со неговата наставничка(e330), но не и со неговите другарчиња во

училиште(e325). Тој не ја добива потребната подршка од неговите врсници, дури тие покажуваат став за негово исклучивање од активностите(e425) , така што тој времето го минува сам.

Табела со резиме на кодовиТабела со резиме на кодовиТелесни функции(оштетување

Активност(ограничување во активноста)

Учество(ограничувања во учеството)

Фактори од околината

Интелектуални функции(b117)

Читање(d166) Посетување и прилагодување во училиште(d810-839)

Луѓе со позиции и автори(e330)

Енергичност и функции на нагон(b130)

Пишување(d170) Постигнување успех во училиштето(d830)

Здравствени служби, систем,и и начела(e580

Функции за Сметање(d172) Вон наставни Служби, Функции за внимание(140)

Сметање(d172) Вон наставни активности(d810-839)

Служби, системи и начела наобразованиe(e585)

Функции за меморија(144)

Комуникација(d3) Семејни врски(d760)

Ментални функции на говорот(167)

Управување сосопственото однесување(d230)

Неформални социјални врски(врсници)(d750)

Когнитивни функции на повисокониво(организ.)(b164)

Справување со стрес(d240)