Prawda jest tym, co upraszcza świat, nie tym, co tworzy chaos · 2020-04-24 · Prawda jest tym, co upraszcza świat, nie tym, co tworzy chaos - Antoine de Saint-Exupéry dla powiatów

Prawda jest tym, co upraszcza świat, nie tym, co tworzy chaos - Antoine de Saint-Exupéry

dla powiatów ostrowieckiego, opatowskiego, sandomierskiego, skarżyskiego, starachowickiego i staszowskiego

Nr 3 (60) marzec 2020Gazeta bezpłatna

www.miesiecznikakson.eu

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO STOŁU PRZED UROCZYSTYM

POSIŁKIEM W NIEDZIELĘ ZMARTWYCHWSTANIA

PAŃSKIEGO(„Obrzędy błogosławieństw

dostosowane do zwyczajów diecezji

polskich”,t. 2, Katowice 2001,

nr. 1347-1350)

Czytaj na str. 9

Przechodzimy do formatu interneto-

wego, ten numer jest ostatnim

drukowanym wyda-niem „Aksona”

SSześć lat temu, a dokładnie w październiku ześć lat temu, a dokładnie w październiku 2014 r., wyszedł pierwszy numer „Aksona, 2014 r., wyszedł pierwszy numer „Aksona, miesęcznika świętokrzyskiego”, a rozpo-miesęcznika świętokrzyskiego”, a rozpo-

czął się on wywiadem z redaktorem naczelnym, czął się on wywiadem z redaktorem naczelnym, Grigorem Szaginianem, na temat: Co to jest „Ak-Grigorem Szaginianem, na temat: Co to jest „Ak-son, miesięcznik świętokrzyski”?son, miesięcznik świętokrzyski”?

Ten artykuł publikujemy w 60. już numerze Ten artykuł publikujemy w 60. już numerze gazety. Jak „Akson” spędził te wszystkie lata, ile gazety. Jak „Akson” spędził te wszystkie lata, ile razy musiał się zmieniać i jakie są jego plany na razy musiał się zmieniać i jakie są jego plany na przyszłość? Aby uzyskać odpowiedzi, odwiedza-przyszłość? Aby uzyskać odpowiedzi, odwiedza-my redaktora naczelnego. my redaktora naczelnego.

A.: W stałej kolumnie „Aksona” „Wywiady z bur-A.: W stałej kolumnie „Aksona” „Wywiady z bur-mistsrami i prezydentami województwa święto-mistsrami i prezydentami województwa święto-krzyskiego” zawsze staraliśmy się pokazać czytel-krzyskiego” zawsze staraliśmy się pokazać czytel-nikom zarówno zawodowe jak i osobiste cechy nikom zarówno zawodowe jak i osobiste cechy danej osoby. Teraz kolej na Pana. Na wstępie nich danej osoby. Teraz kolej na Pana. Na wstępie nich

Pan nam powie, skąd Pan bierze inspirację do Pan nam powie, skąd Pan bierze inspirację do pracy?pracy?

G.S.:– Cóż, skoro moja kolej, to odpowiadam G.S.:– Cóż, skoro moja kolej, to odpowiadam (uśmiecha się). Inspiruje mnie wiele rzeczy: muzy-(uśmiecha się). Inspiruje mnie wiele rzeczy: muzy-ka, szczególnie koncerty na żywo, uwielbiam mu-ka, szczególnie koncerty na żywo, uwielbiam mu-zykę klasyczną, przyrodę, góry. Ogólnie, piękno zykę klasyczną, przyrodę, góry. Ogólnie, piękno we wszystkich jego przejawach. A niewzruszona we wszystkich jego przejawach. A niewzruszona wiara daje mi siłę.wiara daje mi siłę.

A.: - Jaką wydaje się Panu redaktoru przyszłość A.: - Jaką wydaje się Panu redaktoru przyszłość „Aksona” i czym nas Pan zaskoczy w najbliższej „Aksona” i czym nas Pan zaskoczy w najbliższej przyszłości?przyszłości?

G.S .: - Przyszłość wydaje się jasną i perspekty-G.S .: - Przyszłość wydaje się jasną i perspekty-wiczną. Czas technologii cyfrowej dyktuje swoje wiczną. Czas technologii cyfrowej dyktuje swoje zasady, więc ten numer jest ostatnią publikacją zasady, więc ten numer jest ostatnią publikacją drukowaną „Aksona”.drukowaną „Aksona”.

Czytaj na str. 3

www.miesiecznikakson.eu2 AKSON Miesięcznik Świętokrzyski nr 3 (60) marzec 2020

Zwolnienia grupowe w Banku Pekao SA

Co jest potrzebne do szczę-ścia? Nikt jeszcze nie udzielił dokładnej i jednoznacznej

odpowiedzi na to bardzo proste i zro-zumiałe pytanie. Jedyną opcją jest rozłożenie pojęć szczęścia na skład-niki, z których pierwszym, zdaniem psychologów (warto pamiętać o teorii motywacji), jest zaspokojenie potrzeb. Zgodzicie się, że, na przykład, nie moż-na być szczęśliwym, będąc głodnym. A co pozwala nam zaspokoić nasze potrzeby? Wiele osób może już od-powiedzieć na to pytanie - oczywiście wsparcie materialne.

A teraz doszliśmy do wniosku, że bez względu na to, jak to banalnie brzmi, praca w życiu każdego człowie-ka prawdopodobnie zajmuje główne miejsce. W końcu to ona (oczywiście pensja) pozwala nam kupować jedze-nie, rzeczy i lekarstwa, płacić za przed-szkola i szkoły oraz płacić za media. Ta niekończąca się lista jest tworzona przez wszystkich osobno, ale jej istota jest jasna.

Dlatego tak ważne jest, aby mieć tę ścianę za sobą i mieć pewność, że co miesiąc otrzymamy wynagrodzenie,

na które liczymy. Dlatego 20 lutego 2020 r. tyle hałasu i oburzenia wywoła-ły wiadomości o intencje Banku Pekao, który jest jedną z największych insty-tucji finansowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, o wprowadze-niu zwolnienia grupowego. „Pekao planuje likwidację maksymalnie 1200 miejsc pracy w 2020 roku. Planowana restrukturyzacja zatrudnienia to kon-tynuacja rozpoczętego w 2019 roku procesu, efekt realizacji strategii banku skoncentrowanej na poprawie efek-tywności oraz konsekwencja obec-nych trendów rynkowych w sektorze bankowym, który ulega silnej digita-lizacji. Jednocześnie, w konsekwencji realizowanych zmian, planowana jest zmiana warunków pracy w przypadku 1350 pracowników, która będzie doty-czyć głównie zmiany stanowiska lub miejsca pracy” - czytamy w informacji.

Związki zawodowe i opinia pu-bliczna natychmiast się przyłączyły, co jest zrozumiałe, przecież chodzi o losy ludzi, ludzi inteligentnych, wykształco-nych i rozumnych, rozpada się bowiem ich życie. Oczywiście, należy walczyć z takimi konsekwencjami reformy.

Pytanie brzmi, jak to zrobić? Zwal-czanie takiej sytuacji zwolnienia jest jak walka z postępem technologicz-nym, walka z Internetem, z samoob-sługowymi maszynami w sklepach, z nowoczesnym sprzętem medycznym.

Trend wzrostu sprzedaży produk-tów kredytowych przez kanały elektro-niczne Banku Pekao nie rozpoczął się w tym roku ani w ostatnim. W styczniu 2019 r. w wywiadzie z Wojciechem Werochowskim, odpowiedzialnym w Pekao za produkty kredytowe dla klientów detalicznych czytamy, że co-raz skuteczniej bank sprzedaje zdalnie. W minionym roku online i przez aplika-cję mobilną PeoPay sprzedała się pra-wie co trzecia pożyczka gotówkowa, a wolumen sprzedaży przez kanały elek-troniczne urósł o 59%. Początek roku 2019 wskazuje na kontynuację tego trendu. Udział kanałów zdalnych w całej sprzedaży nadal rośnie, podano w materiale.

Zwolnienia pracowników nie roz-poczęły się 20 lutego tego roku, ale znacznie wcześniej. Zgodnie z in-formacjami Pekao, jeszcze w 2018 r. bank zamknął 26 oddziałów, ich licz-ba spadła z 851 do 825. „Wiemy, gdzie świat będzie - powiedzmy - za pięć, czy siedem lat” - - powiedział prezes Peako Michał Krupiński podczas spo-tkania z dziennikarzami m.in. na temat efektywności kosztowej banku na po-

czątku 2019 r. Wszystko to sugeruje, że bank był świadomy zbliżającej się procedury masowego zwolnienia, a pracownicy domyślili się tego, ponie-waż już pisaliśmy, że są to wykształceni i mądrzy ludzie.

Także trendy na rynku usług banko-wych od dawna wskazują na przyszłe zmiany. „Drugi co do wielkości nie-miecki bank - Commerzbank - ogłosił zwolnienia 4,3 tys. osób, czyli jedną dziesiątą siły roboczej, oraz plan za-mknięcia 200 oddziałów w ramach restrukturyzacji. Deutsche Bank chce zredukować zatrudnienie o 18 tys. osób, a francuski Societe Generale - o 1,6 tys” – czytamy w raportach za II kwartał 2019 r.

I teraz dotarliśmy do istoty proble-mu - obojętności na losy innych ludzi, osiągania celów w jakikolwiek sposób - i to z nią muszą walczyć związki i spo-łeczeństwo.

W tej sytuacji zapewne pomyślał każdy pracownik Banku Pekao, że mnie zwolnienie ominie a zwolnią ko-goś innego. Również zamiast ostrze-gać (przez rok, półtora) o zwolnieniu i ułatwiać zatrudniania zwolnionym pracownikom na nowych stanowi-skach, pomagając w przekwalifikowa-niu, w razie potrzeby, opłacając prze-kwalifikowanie, to administracja banku do ostatniej chwili nie powia-damiała o zwolnieniach. W końcu spe-

cjaliści z sektora bankowego chętnie są przenoszeni do innych organizacji finansowych: firm leasingowych lub ubezpieczeniowych, giełd papierów wartościowych oraz innych banków. Taki kandydat ma już specjalistyczną wiedzę, która pozwala mu szybciej wdrożyć się w nowy proces pracy. W każdym razie wielu pracodawców narzeka dziś na brak dobrych specjali-stów.

Ale, jak się okazało, zysk dla kie-rownictwa banku jest ważniejszy, niż ludzie, którzy nawiasem mówiąc, nań zarabiają. Chociaż wcześniej, a dokład-niej do 7 czerwca 2017 r. - dnia, w któ-rym bank przeszedł z komfortowych rąk Włoch do twardych rąk Polski - wszystko wyglądało inaczej. Jak poka-zuje praktyka, gospodarz zagraniczny był bardziej lojalny i uczciwy. W końcu w momencie zakupu banku nowi wła-ściciele obiecali wszystkim pracowni-kom zmiany na lepszą i świetlaną przy-szłość, zamiast ostrzegać bez fałszu o planowanych zmianach (na gorsze) warunków pracy, o nierealistycznym wzroście planów sprzedaży i nadcho-dzących masowych zwolnieniach.

Ale, prawdopodobnie, rozwiązanie obecnej sytuacji jest już kwestią hono-ru dla kierownictwa banku, a odwołać się do sumienia można tylko wtedy, gdy ono istnieje ...

Tegoroczny XXVIII Rajd Zi-mowy Szlakiem Powstania Styczniowego, organizo-

wany przez Oddział Świętokrzyski PTTK im. Stanisława Jeżewskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim, odbył się 29 lutego. Głównym celem raj-du było poznanie miejsc i postaci związanych z Powstaniem Stycz-niowym. Zgodnie z regulaminem, autokary z uczestnikami rajdu wyje-chały z Ostrowca Świętokrzyskiego o godzinie 8:30, aby zatrzymać się w Lubieni.

Po drodze, po przekroczeniu mostu na Kamiennej w Brodach, z okien autokarów można było ob-serwować pole bitwy, ciągnące się na północ po Lubienię i na wschód po Bór Kunowski. W bitwie pod Lu-bienią, która miała miejsce 17 stycz-

nia 1864 roku, walczyły oddziały, liczące 800 powstańców, pod do-wództwem Karola Kality „Rębajło”. Wojska rosyjskie, zaskoczone ata-kiem powstańców wycofywały się w popłochu w kierunku Iłży. W Iłży walki trwały do późnych godzin nocnych. Zwycięską bitwę zwaną również bitwą pod Iłżą, upamiętnia piaskowcowa płyta z wyrytym napi-sem „MIEJSCE WALK POWSTAŃCÓW 1863 r.”, umieszczona na gotyckiej kaplicy przy trakcie iłżeckim.

Celem przystanku w Lubieni, było poznanie tego epizodu po-wstania i postaci niezwykłego do-wódcy pułkownika Karola Kality „Rębajło” oraz zwiedzanie kościoła. Historię kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, zachwycającego nowoczesną bryłą z czerwone-go piaskowca i cegły, przedstawił uczestnikom rajdu ks. proboszcz Sławomir Rak. Przybliżył również postać urodzonego w Lubieni 11 lu-tego 1858 roku, Antoniego Juliana Nowowiejskiego, biskupa diecezji płockiej, zamordowanego 28 maja 1941 roku w niemieckim obozie koncentracyjnym w Działdowie, beatyfikowanego 13 czerwca 1999 roku w Warszawie przez Jana Paw-ła II. Następnie autokary przewiozły uczestników rajdu do Lipia, pod krzyż powstańczy. Przy krzyżu, według tradycji wystawionym na symbolicznej mogile powstańczej, odbył się apel i zapalono znicze. Znicze zapłonęły również pod obeliskiem z 2018 roku z żeliwną tablicą informującą, że w ostępach leśnych Puszczy Iłżeckiej oddziały Dionizego Czachowskiego założyły obóz powstańczy „Podlipie”, w któ-rym wielokrotnie odpoczywały po

stoczonych bitwach i potyczkach. Obóz służył również za schronienie dla oddziałów Karola Kality „Rębaj-ło”.

Po apelu rozpoczęła się pie-sza wędrówka, która prowadziła początkowo fragmentem piesze-go szlaku żółtego: Starachowice – Iłża, a następnie czarnego: Ruda – Mirzec. Lasy Puszczy Iłżeckiej za-chwycały wielogatunkowym drze-wostanem, a nieliczni turyści mieli szczęście zobaczyć przebiegające przez drogę stada saren. Końcowy odcinek trasy rajdu prowadził przez rezerwat leśny Rosochacz z zacho-wanymi fragmentami pierwotnej puszczy. Po rezerwacie położonym nad malowniczą rzeczką Świętojan-ką oprowadza wytyczona ścieżka dydaktyczna z tablicami informa-cyjnymi i podestami umożliwiający-mi zwiedzanie trudnodostępnych miejsc. Warto wracać do zwiedzania rezerwatu w różnych porach roku, szczególnie wiosną, kiedy można w porze kwitnienia poznawać cie-kawe i chronione gatunki roślin, jak również zaobserwować gniazdowa-nia wielu gatunków ptaków.

Na zakończenie rajdu, przy le-śniczówce Lubienia, rozpalono ognisko turystyczne. Przy ognisku pieczono kiełbaski, rozstrzygnięto konkurs krajoznawczy, wręczono nagrody, zdobyte odznaki tury-styczne i krajoznawcze oraz legi-tymację członka PTTK, najmłod-szej uczestniczce rajdu. W rajdzie uczestniczyli uczniowie szkół pod-stawowych nr 3 i nr 5 z Ostrowca Świętokrzyskiego, Kunowa, Nie-tuliska Dużego, Ożarowa, wycho-wankowie ośrodków szkolno-wy-chowawczych, grupy rodzinne,

słuchaczki Uniwersytetu Trzeciego Wieku, członkinie KGW „Kalinki” z Nietuliska. Razem 153 osoby.

Alicja Mężyk

RAJD ZIMOWY SZLAKIEM POWSTANIA STYCZNIOWEGO

Krzyż powstańczy w Lipiu

Ogłoszenie wyników konkursu

Na ścieżce dydaktycznej

www.miesiecznikakson.eu 3AKSON Miesięcznik Świętokrzyski nr 3 (60) marzec 2020

SSześć lat temu, a dokład-ześć lat temu, a dokład-nie w październiku 2014 r., nie w październiku 2014 r., wyszedł pierwszy numer wyszedł pierwszy numer

„Aksona - miesęcznika świętokrzy-„Aksona - miesęcznika świętokrzy-skiego”. Rozpoczął się wywiadem skiego”. Rozpoczął się wywiadem z redaktorem naczelnym, Grigorem z redaktorem naczelnym, Grigorem Szaginianem, na temat: Co to jest Szaginianem, na temat: Co to jest „Akson, miesięcznik świętokrzyski”?„Akson, miesięcznik świętokrzyski”?

Dziś, w 60-tym numerze mie-Dziś, w 60-tym numerze mie-cięcznika, zapytamy ile razy przez te cięcznika, zapytamy ile razy przez te lata zmieniał swoję formę i jaką bę-lata zmieniał swoję formę i jaką bę-dzie jego przyszłość? Aby uzyskać dzie jego przyszłość? Aby uzyskać odpowiedzi, odwiedzamy redakto-odpowiedzi, odwiedzamy redakto-ra naczelnego. ra naczelnego.

A.: - W stałej kolumnie „Aksona” A.: - W stałej kolumnie „Aksona” „Wywiady z burmistsrami i prezy-„Wywiady z burmistsrami i prezy-dentami województwa świętokrzy-dentami województwa świętokrzy-skiego” przybliżaliśmy czytelnikom skiego” przybliżaliśmy czytelnikom zarówno zawodowe jak i osobiste zarówno zawodowe jak i osobiste cechy danej osoby. W takim razie cechy danej osoby. W takim razie skorzystam z chwili i zapytam skąd skorzystam z chwili i zapytam skąd Pan bierze inspirację do tak inten-Pan bierze inspirację do tak inten-sywnej pracy jako liekarz, polityk, sywnej pracy jako liekarz, polityk, redaktor naczelny?redaktor naczelny?

G.S.: - Cóż, skoro moja kolej, to G.S.: - Cóż, skoro moja kolej, to odpowiadam (uśmiecha się). Inspi-odpowiadam (uśmiecha się). Inspi-ruję mnie wiele rzeczy: muzyka, ruję mnie wiele rzeczy: muzyka, szczególnie koncerty na żywo, ro-szczególnie koncerty na żywo, ro-kową i klasyczną, przyroda, góry. kową i klasyczną, przyroda, góry. Ogólnie, piękno we wszystkich jego Ogólnie, piękno we wszystkich jego przejawach. A niewzruszona wiara przejawach. A niewzruszona wiara daje mi siłę.daje mi siłę.

A.: - Jakie było Pana marzenie A.: - Jakie było Pana marzenie z dzieciństwa i czy ono się spełniło?z dzieciństwa i czy ono się spełniło?

G.S.: - Jako dziecko miałem przy-G.S.: - Jako dziecko miałem przy-jaciela, nawiasem mówiąc, również jaciela, nawiasem mówiąc, również Szaginiana, z którym bardzo lubi-Szaginiana, z którym bardzo lubi-liśmy oglądać program „Klub po-liśmy oglądać program „Klub po-dróżniczy”, którego prezenterem dróżniczy”, którego prezenterem

Przechodzimy do formatu internetowego

był Jurij Senkiewicz. Tak fascynują-był Jurij Senkiewicz. Tak fascynują-co opowiadał o podróżach norwe-co opowiadał o podróżach norwe-skiego podróżnika Tura Heyerdahla skiego podróżnika Tura Heyerdahla na tratwie Kon-Tiki, że wraz z moim na tratwie Kon-Tiki, że wraz z moim przyjacielem zdecydowaliśmy, że przyjacielem zdecydowaliśmy, że jak tylko dorośniemy to kupimy jak tylko dorośniemy to kupimy jacht i wyruszymy w podróż dooko-jacht i wyruszymy w podróż dooko-ła świata. Niestety mój przyjaciel ła świata. Niestety mój przyjaciel szybko zmarł, a moim marzeniem szybko zmarł, a moim marzeniem stało się zdobycie góry Ararat. Ale stało się zdobycie góry Ararat. Ale na dziś i ono przeniosło się na dru-na dziś i ono przeniosło się na dru-gie miejsce. Teraz przede wszystkim gie miejsce. Teraz przede wszystkim chciałbym doczekać wnuków, a po-chciałbym doczekać wnuków, a po-tem je rozpieszczać.tem je rozpieszczać.

A.: - W jaki sposób tworzyliście 1. A.: - W jaki sposób tworzyliście 1. Numer, jaką była jego koncepcja, Numer, jaką była jego koncepcja, wybieraliście rubryki i skąd wziął się wybieraliście rubryki i skąd wziął się pomysł na tytuł?pomysł na tytuł?

G.S.: - Z tytułem wszystko jest G.S.: - Z tytułem wszystko jest proste, chciałem, aby informacje proste, chciałem, aby informacje w gazecie były nie tylko czytane, ale w gazecie były nie tylko czytane, ale postrzegane i rozumiane, by skła-postrzegane i rozumiane, by skła-niały ludzi do podjęcia pewnych niały ludzi do podjęcia pewnych działań. Na przykład nie wystarczy działań. Na przykład nie wystarczy wiedzieć, że chodzenie na świe-wiedzieć, że chodzenie na świe-żym powietrzu jest bardzo zdro-żym powietrzu jest bardzo zdro-we, trzeba to robić; lub, że użycie we, trzeba to robić; lub, że użycie nieodpowiednich materiałów do nieodpowiednich materiałów do ogrzewania domów zanieczyszcza ogrzewania domów zanieczyszcza powietrze, trzeba ich nie używać. powietrze, trzeba ich nie używać. Dlatego „Akson” jest najodpo-Dlatego „Akson” jest najodpo-wiedniejszym terminem, ponieważ wiedniejszym terminem, ponieważ oznacza włókno nerwowe, które oznacza włókno nerwowe, które odpowiada za pobudzanie do dzia-odpowiada za pobudzanie do dzia-łania ciała ludzkiego.łania ciała ludzkiego.

A co do działów... Kiedy planowa-A co do działów... Kiedy planowa-liśmy pierwszy numer gazety, nikt liśmy pierwszy numer gazety, nikt z naszego zespołu nie miał żadne-z naszego zespołu nie miał żadne-go doświadczenia w tej dziedzinie. go doświadczenia w tej dziedzinie. Ludzie z doświadczeniem zawodo-Ludzie z doświadczeniem zawodo-wym zwykle polegają na istniejącej wym zwykle polegają na istniejącej

wiedzy, a początkujący nie ograni-wiedzy, a początkujący nie ograni-czają się do zaawansowanych tren-czają się do zaawansowanych tren-dów, ich myślenie jest czyste od ste-dów, ich myślenie jest czyste od ste-reotypów. Tak powstały oryginalne, reotypów. Tak powstały oryginalne, już znane czytelnikom „Aksona”, już znane czytelnikom „Aksona”, kolumny. Oczywiście w przypadku kolumny. Oczywiście w przypadku tych 60. numerów niektóre nagłów-tych 60. numerów niektóre nagłów-ki uległy zmianie, ale nieznacznie. ki uległy zmianie, ale nieznacznie.

A.: - Panie redaktorze, jaka będzie A.: - Panie redaktorze, jaka będzie przyszłość „Aksona” i czym nas Pan przyszłość „Aksona” i czym nas Pan zaskoczy?zaskoczy?

G.S .: - Przyszłość wydaje się jasna G.S .: - Przyszłość wydaje się jasna i perspektywiczna. Czas technologii i perspektywiczna. Czas technologii cyfrowej dyktuje swoje zasady.cyfrowej dyktuje swoje zasady.

A.: - Czyli chce nam Pan powie-A.: - Czyli chce nam Pan powie-dzieć, że dziś ludzie zaczęli mniej dzieć, że dziś ludzie zaczęli mniej czytać publikacje drukowane?czytać publikacje drukowane?

G.S .: - Nie chodzi o to, jej format G.S .: - Nie chodzi o to, jej format po prostu znacznie się zmienił. Kie-po prostu znacznie się zmienił. Kie-dyś ludzie przegapiali swoje przy-dyś ludzie przegapiali swoje przy-stanki, czytając gazety i czasopisma, stanki, czytając gazety i czasopisma, dziś coraz częściej zaczynamy dzień dziś coraz częściej zaczynamy dzień czytając publikacje na naszych tele-czytając publikacje na naszych tele-fonach i tabletach. Wystarczy udać fonach i tabletach. Wystarczy udać się do dowolnej przychodni i zoba-się do dowolnej przychodni i zoba-czyć, czym ludzie są zajęci, czekając czyć, czym ludzie są zajęci, czekając na swoją kolej.na swoją kolej.

Przejście do formatu interneto-Przejście do formatu interneto-wego zwiększy zasięg miesięcznika, wego zwiększy zasięg miesięcznika, pomoże zaspokoić zapotrzebowa-pomoże zaspokoić zapotrzebowa-nie czytelników, zapewni możli-nie czytelników, zapewni możli-wość dyskusji na aktualne tematy wość dyskusji na aktualne tematy w Internecie, który znacznie prze-w Internecie, który znacznie prze-wyższa tradycyjne media dzięki wyższa tradycyjne media dzięki 24-godzinnej wydajności, widocz-24-godzinnej wydajności, widocz-ności i dostępności. ności i dostępności.

A.: - Czym różni się „Akson” od in-A.: - Czym różni się „Akson” od in-nych lokalnych publikacji?nych lokalnych publikacji?

G.S.: - Po pierwsze odróżnia go G.S.: - Po pierwsze odróżnia go fakt, że „Akson” jest prywatną nie-fakt, że „Akson” jest prywatną nie-zależną publikacją. Dlatego na jego zależną publikacją. Dlatego na jego stronach jest mniej ofi cjalnie, jest stronach jest mniej ofi cjalnie, jest za to więcej materiałów na tematy za to więcej materiałów na tematy społeczne, medyczne, ekonomicz-społeczne, medyczne, ekonomicz-ne, polityczne i religijne (co jest na ne, polityczne i religijne (co jest na ogół rzadkie w środkach masowego ogół rzadkie w środkach masowego przekazu).przekazu).

Staramy się nie narzucać naszym Staramy się nie narzucać naszym czytelnikom naszej opinii, naszego czytelnikom naszej opinii, naszego punktu widzenia, przekazywać im punktu widzenia, przekazywać im możliwie obiektywne i wyczerpują-możliwie obiektywne i wyczerpują-ce informacje, aby sami mogli usta-ce informacje, aby sami mogli usta-lić swoje stanowisko w danej spra-lić swoje stanowisko w danej spra-wie, wraz z czytelnikami staramy się wie, wraz z czytelnikami staramy się zrozumieć istotę procesów i zjawisk.zrozumieć istotę procesów i zjawisk.

A.: - Prawdopodobnie ciężko jest A.: - Prawdopodobnie ciężko jest pracować z zespołem „Aksona”, pracować z zespołem „Aksona”, przecież nie zawsze jest łatwo z kre-przecież nie zawsze jest łatwo z kre-atywnymi ludźmi?atywnymi ludźmi?

G.S.: - Z biegiem lat skład zespo-G.S.: - Z biegiem lat skład zespo-łu „Aksona” oczywiście się zmieniał łu „Aksona” oczywiście się zmieniał i to niejednokrotnie. Cieszę się ob-i to niejednokrotnie. Cieszę się ob-serwojąc, jak zespół coraz bardziej serwojąc, jak zespół coraz bardziej „dojrzewa”, zdobywając wiedze „dojrzewa”, zdobywając wiedze i doswiadczenie. Jest to normalny i doswiadczenie. Jest to normalny i naturalny proces. i naturalny proces.

A.: - Co Panu dała gazeta w ciągu A.: - Co Panu dała gazeta w ciągu

sześciu lat?sześciu lat?G.S.: - Gazeta jest bezpłatna, więc G.S.: - Gazeta jest bezpłatna, więc

nie był to projekt biznesowy. Jest nie był to projekt biznesowy. Jest to raczej projekt pro publico bono, to raczej projekt pro publico bono, którego głównym celem była po-którego głównym celem była po-prawa komunikacji między miesz-prawa komunikacji między miesz-kańcami a władzami województwa kańcami a władzami województwa świętokrzyskiego.świętokrzyskiego.

A.: - „Akson” nie jest dziś jedynym A.: - „Akson” nie jest dziś jedynym Pana projektem charytatywnym. Pana projektem charytatywnym. Dużo pomaga Pan potrzebującym Dużo pomaga Pan potrzebującym i pomaga im bez rozgłosu. Jest to i pomaga im bez rozgłosu. Jest to oczywiście piękna altruistyczna po-oczywiście piękna altruistyczna po-stawa, ale we współczesnym świe-stawa, ale we współczesnym świe-cie niewielu ludzi tak postępuje.cie niewielu ludzi tak postępuje.

G.S.: - Wszystko jest proste – nie G.S.: - Wszystko jest proste – nie chodzi mi o reklamę mojej osoby, chodzi mi o reklamę mojej osoby, chodzi jedynie o to, aby pomóc chodzi jedynie o to, aby pomóc tym, którzy tego potrzebują. tym, którzy tego potrzebują.

A.: - Czego Pan życzy redakcji A.: - Czego Pan życzy redakcji i czytelnikom gazety.i czytelnikom gazety.

G.S.: - Zespołowi - zdrowia, szczę-G.S.: - Zespołowi - zdrowia, szczę-ścia, optymizmu i profesjonalizmu. ścia, optymizmu i profesjonalizmu. Wtedy odniesiemy sukces!Wtedy odniesiemy sukces!

Czytelnikom życzę również zdro-Czytelnikom życzę również zdro-wia i szczęścia. Zostańcie z nami wia i szczęścia. Zostańcie z nami i z „Aksonem”!i z „Aksonem”!


Olimpiady Specjalne

ŚWIĘTOKRZYSKIE NA ZIMOWYCH IGRZYSKACH W ZAKOPANEM

Za nami pierwsza część naj-większego wydarzenia 2020 roku w Olimpiadach Specjal-

nych w Polsce, czyli X Ogólnopolskie Zimowe Igrzyska Olimpiad Specjal-nych, Zakopane – Bydgoszcz 2020. W sobotę, 7 marca zakończyła się zakopiańska część X Ogólnopolskich Zimowych Igrzysk Olimpiad Specjal-nych, Zakopane-Bydgoszcz 2020. W stolicy polskich Tatr reprezentanci 15 oddziałów regionalnych Olimpiad Specjalnych z całej Polski rywalizowali o medale w narciarstwie biegowym, zjazdowym oraz dyscyplinie charakte-rystycznej dla Olimpiad Specjalnych – biegu na rakietach śnieżnych. Na tych arenach nie mogło zabraknąć Oddzia-łu Regionalnego Olimpiady Specjalne - Świętokrzyskie. Jak informowaliśmy w poprzednim numerze zaszczytną funkcję Kierownika Ekipy Oddziału Re-gionalnego Olimpiady Specjalne Pol-ska - Świętokrzyskie w trakcie I części Igrzysk w Zakopanem objął Remigiusz Woźniak, a reprezentacja naszego wo-jewództwa liczyła aż 35 osób.

Misją Olimpiad Specjalnych jest zapewnienie treningów oraz przepro-wadzanie zawodów w różnych dys-cyplinach sportowych – zimowych i letnich – dla dzieci i dorosłych z niepeł-nosprawnością intelektualną. Polska jako pierwsza w Europie Środkowo--Wschodniej, jeszcze w początkach lat 80. dołączyła do światowego ruchu Olimpiad Specjalnych. Dziś w naszym kraju w ich ramach zrzeszonych jest ponad 17 tysięcy zawodników, 1,5 ty-siąca trenerów i 4 tysiące wolontariu-szy.

W Narciarstwie Alpejskim repre-zentowali Świętokrzyskie: Marcin Gilewski, Justyna Salwa, Ryszard Ko-łodziej, Krzysztof Stan, Mariusz Biały, Bartłomiej Kwitkowski, Paweł Gredka, Mariola Łebek, a trenerami byli Tomasz Przybysławski, Katarzyna Matuszak. W narciarstwie biegowym reprezentowa-

li Stanisław Woźniak, Angelika Rusek, Wiesław Kusak, Krzysztof Linek, a ich trenerem był Wojciech Wawszczyk. Natomiast w biegach na rakietach śnieżnych zawodnikami byli Rafał Ka-narek, Rafał Mróz, Agata Banasik, Julia Kiersnowska, Michał Sroka, Fabian Ki-tel, Damian Przewoźniak, Olga Wojcie-chowska, Weronika Koszowska, Rafał Kmiecik, Agnieszka Karyś, Maksymilian Łabędzki, Paulina Kościuk, Joanna Mazurowska, Kamil Podsiadło, a tre-nerami byli Agnieszka Jewiarz, Izabela Orlikowska, Iwona Rusak.

Ważnym elementem Igrzysk w Za-kopanem były uroczystości dekoracji medalowych oraz Ceremonie: Otwar-cia i Zakończenia Igrzysk, zorganizowa-ne według tradycji i ceremoniału olim-pijskiego, z udziałem gwiazd sportu, sztuki i mediów, oraz władz państwo-wych i samorządowych. Uczestnikom na pewno w pamięci pozostanie Cere-monia Otwarcia Igrzysk, gdy na Placu Niepodległości w Zakopanem zapło-nął Ogień Nadziei, a oficjalnego roz-poczęcia Igrzysk dokonała Honorowy Patron Olimpiad Specjalnych Polska oraz Igrzysk, Małżonka Prezydenta RP Agata Kornhauser - Duda. Główną mu-zyczną gwiazdą wieczoru był zespół Zakopower łączący góralską tradycję z nowoczesną muzyką rozrywkową i klubową, zdobywca najważniejszych nagród muzycznych w Polsce. Uroczy-stość poprowadził znany z ekranów TVP duet Marcelina Zawadzka i Tomasz Wolny, którzy jako Ambasadorzy Olim-piad Specjalnych Polska promują ideę akceptacji i tolerancji.

Zawodnicy dali z siebie wszystko, pokazali się z najlepszej strony z jakiej mogli. Ze statystycznego obowiązku należy poinformować, że zawodnicy Oddziału Świętokrzyskiego zdobyli 12 złotych, 9 srebrnych oraz 14 brązo-wych medali. - powiedział Remigiusz Woźniak, Kierownik Ekipy Świętokrzy-skiego Oddziału - Chciałem w tym

miejscu podziękować zawodnikom, ale również trenerom, którzy byli na miejscu za profesjonalne podejście do tematu i często kosztem własnego zdrowia, braku snu czy też złapania czegoś do jedzenia w biegu pilnowali, żeby naszym zawodnikom nic się nie stało i byli w odpowiednim miejscu o właściwej porze.

Oprócz reprezentacji w skład, której wchodzili zawodnicy i trenerzy, którzy godnie reprezentowali Świętokrzyskie należy podkreślić, że w Zakopanem dużą grupę w Komitecie Organizacyj-nym stanowili działacze z Oddziału Regionalnego Świętokrzyskie. - powie-dział Grzegorz Kurkowski, Dyrektor Re-gionalny Oddziału Świętokrzyskiego - Po doświadczeniach z ostatnich lat w organizacji zawodów ogólnopolskich i igrzysk grzech byłoby nie skorzystać z naszego doświadczenia i odpowia-daliśmy m.in. za infrastrukturę, nocle-gi, wyżywienie, transport, ceremonię otwarcia i zamknięcia.

W dniach 17-20 marca 2020 roku miała się odbyć druga część X Ogólno-polskich Zimowych Igrzysk Olimpiad Specjalnych Bydgoszcz 2020, ale w związku z zagrożeniem związanym z epidemią COVID-19 nie odbyły się. Ale organizatorzy nie siedzą bezczynnie i po ustaleniach podali nowy termin. Igrzyska odbędą się w terminie 20-23 października 2020r.


Połącz kropki w odpowiedniej kolejności, a dowiesz się, co szczeniak trzyma w zębach. Pokoloruj obrazek

Pokoloruj obrazek

Pokoloruj obrazek Pokoloruj obrazek


- Dzień dobry, Panie Burmi-strzu. Dziękujemy, że zgodził się Pan udzielić z nami wywiadu.

W rubryce Aksona „Burmi-strzowie i Prezydenci wojewódz-twa świętokrzyskiego” staramy się opowiadać nie tylko o działalności zawodowej, ale także dzielimy się z czytelnikami odrobiną sekretów z życia prywatnego kierowników gmin i miast. Przygotowując się do naszego spotkania, szukałam informacji na Pana temat i nie znalazłam żadnych informacji o Panu, jako osobie prywatnej. Czy to taka zasada?

- Dzień dobry. Nie jest to zasadą, raczej ochroną swojej prywatności. Jako osoba publiczna, urzędnik w sprawach zawodowych nie mam nic do ukrycia.

- Jakie wydarzenie w 2019 roku było dla Pana najważniejsze?

- W skali Gminy zrealizowana wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne z inteligentnym sterowaniem. Wykonanie tej inwe-stycji umożliwiło nam wydłużenie czasu świecenia i zarazem zmniej-szenie kosztów ponoszonych na energię mimo drastycznej pod-wyżki jej ceny. W skali globalnej wybuch pandemii Coronawirusa w Chinach.

- Gdy mówimy o Wąchocku od razu kojarzymy to miejsce z dow-cipami o Sołtysie lub z Opactwem Cysterskim. A Pan jako burmistrz i mieszkaniec Wąchocku chciałby to zmienić?

- Nie odchodzimy od dowcipu, ale nie chcemy, by był na pierw-szym planie. Wiem, że Wąchock kojarzy się kawałami o sołtysie i nie uciekniemy od tego. My się tego nie wstydzimy, czego dowodem są kawały umieszczone na płytach w alei humoru. Kawały o sołtysie to tło tego miasta, taki miejscowy folklor. Kościół i klasztor cyster-ski w Wąchockiu to z kolei jest jednym z najpiękniejszych i naj-lepiej zachowanych przykładów architektury romańskiej Polsce. Fundatorem opactwa był w 1179

Burmistrz Miasta i

Gminy Wąchocka -

Jarosław Samelaroku biskup krakowski Gedeon (Gedko). Budowniczym opactwa był Simon, z pochodzenia Włoch. W marcu 2017 „Wąchock–zespół opactwa „cystersów” został uzna-ny za pomnik historii. Wąchock to nie tylko Opactwo Cystersów i dowcipy o sołtysie, to także mnó-stwo wydarzeń cyklicznych takich jak Międzynarodowy Festiwal Mu-zyka w Opactwie „Bach u Cyster-sów” „Fiesta Balonowa”, Rydno, czyli oko w oko z archeologią, spo-tkanie z „Legendą STAR-a”, Zjazd i Turniej Sołtysów, Poland Bike Maraton, Super Rally, Bike Jam, ob-chody uroczystości patriotycznych i szereg innych. To infrastruktura sportowa przygotowana z myślą o wszystkich, którzy aktywnie chcą spędzić tu czas: park rekreacyjno–sportowy, gdzie znajduje się wiele atrakcji, a będą pojawiać się nowe. To muzyka i sztuka, nie tylko ludo-wa. To ścieżki rowerowe i trasy do amatorów nordic walking. To także ciekawa historia i zabytki. Każdy znajdzie tu dla siebie coś odpo-wiedniego. Chciałbym, aby nasza gmina i miasto Wąchock kojarzyło się dobrze, Mieszkańcy byli dumni, a Turyści wracali.

- Wybrano Pana burmistrzem już po raz czwarty, jest to duży sukces. Czy może Pan stwierdzić, że teraz jest łatwiej czy wręcz od-wrotnie?

- Z jednej strony łatwiej bo mam już spore doświadczenie, z drugiej trudniej ze względu niekoniecznie korzystnie zmieniającą się rzeczy-wistość. Każda kadencja to nowe wyzwania, którym zawsze chcę sprostać. Udaje mi się to w więk-szości, co mnie niezmiernie cieszy. Bycie burmistrzem to przywilej, dzięki któremu mogę służyć lokal-nej społeczności najlepiej jak tylko potrafię.

- Który ze zrealizowanych pro-jektów w trakcie trwania Pana ka-dencji uważa Pan za najbardziej udany?

- Wszystkie projekty są niezmier-nie ważne, a zrealizowanie każde-go z nich mnie ogromnie cieszy. Każdy z osobna jest odrębnym projektem, który staramy się do-pracować w 100 %. Jednak dwa najważniejsze projekty to projekt skanalizowania Miasta i Gminy, który zapoczątkowany przez mo-ich poprzedników w drugiej poło-wie lat 90-tych udało się parę lat temu praktycznie ukończyć. Nato-miast drugi projekt to rewitalizacja Wąchocka, która zmieniła oblicze naszego miasteczka i dała nowy impuls rozwojowy dla gminy.

- Historia Wąchocka jest pięk-ną lekcją patriotyzmu [powsta-nie styczniowe-Marian Lan-giewicz,partyzantka z II wojny światowej - major Ponury [Piw-nik}. Jak mógłby Pan zaintereso-wać młodych ludzi tym tematem?

- Młodzież niestety nie bardzo interesuje się historią, ale z wie-kiem coraz bardziej zaczynają się interesować tym skąd są i jakie są ich korzenie. Przypominają o tym pomniki, tablice i miejsca upa-miętniające ich zasługi. Cykliczne spotkania na Wykusie, patriotycz-ne obchody wybuchu powstania styczniowego, utworzenia pod-ziemnego państwa podziemnego są jedną z metod zachęcenia lu-dzi młodych do spotkań z historią i zgłębiania wiedzy o niej.

- Patrząc na wykres demogra-ficzny Wąchocka, widać, ze naj-więcej jest ludzi młodych [24-34]. Jak Panu udaje się ich tu zatrzy-mać?

- Słucham ludzi i staram się speł-niać ich oczekiwania, przez co Mia-sto i Gmina Wąchock staje się coraz bardziej atrakcyjna. Położenie gmi-ny sprzyja Mieszkańcom i ludno-ści napływowej. Urocze i zaciszne miejsca w niewielkiej odległości od miast, gdzie ludzie pracują, jest idealnym rozwiązaniem dla każ-dego. Szkoły, przedszkola, miejsca rekreacyjne zachęcają. A co naj-ważniejsze jest podstawowa infra-struktura techniczna tj. prąd, gaz, wodociągi, kanalizacja, drogi, tele-komunikacja.

- Turysta przyjeżdżając w Świę-tokrzyskie zwiedza przede wszyst-kim Święty Krzyż Bałtów, Krze-mionki, Sandomierz. Jak i czym może Pan zachęcić turystów do zwiedzenia Wąchocka?

- Każdy miłośnik zwiedzania będzie zadowolony odwiedza-jąc Wąchock. W całym mieście jest kilkanaście budynków z XIX wieku. Są to mieszczańskie domy z przejezdnymi sieniami, które były charakterystyczne dla tej czę-

ści regionu. Na rynku znajduje się pomnik przywódcy legendarne-go zgrupowania AK – pułkownika Jana Piwnika „Ponurego”. Tereny przez Opactwem Cystersów zosta-ły zrewitalizowane w 2014 r., dzięki czemu zwiedzanie tych okolic jest o wiele przyjemniejsze. Opactwo to późnoromański kościół i baro-kowa bryła klasztoru. Stało się ono miejscem upamiętniającym walki i dowódców oddziałów partyzanc-kich z okresu II wojny światowej, a także losy Polaków zwłaszcza po utworzeniu tam Muzeum z eks-pozycją zbiorów ks. Ślusarczyka. W Wąchocku znajduje się „Aleja Humoru” ze słynnym pomnikiem sołtysa, ruiny pałacu Schoenberga, kaplica św. Rocha, do której może-my dostać się ścieżką przez las. Wy-kus, polana Langiewicza, pomniki, kirkut to jedne z wielu atrakcji, któ-re zadowolą każdego Turystę.

- Rząd oszczędza na finansowa-niu samorządów. okrojony budżet, wzrost opłat i coraz większę infla-cją. Jak Pan sobie daje radę?

- To prawda. Coraz częściej koszt obowiązkowych zadań zleconych przewyższa wartość przekazanej subwencji lub dotacji. Pojawia się wiele drobnych ale czasochłon-nych obowiązków na linii samo-rząd-rząd. Rządzący najchętniej sprowadziliby samorząd do roli najniższego szczebla administracji rządowej. Jestem jednak kreatyw-ny i otwarty na współpracę. Mam wiele pomysłów, w których reali-zacji pomaga mi sztab wykwalifi-kowanych i zaufanych ludzi. Każ-dą publiczną złotówkę oglądamy dwa razy, jednak wiadomo, że nie na wszystko wystarczy, więc umie-jętność i ciężar wyboru są również naszą siłą.

- Wąchock „stawia” na kulturę. Niedługo będzie obchodzony Dzień Sołtysa, Dom Kultury ma bogaty program imprez. Czy mógłby nam Pan przybliżyć działalność Towa-rzystwa Przyjaciół Wąchocka, Ko-mitetu Serwitutowego, czy Związ-ku Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Górników?

- Stowarzyszenia są siłą naszej

gminy. Kiedy rozpoczynałem urzę-dowanie praktycznie nie działały. Dzisiaj jest ich ponad dwadzie-ścia i prawie każde z nich sięga po środki z programu współpracy z organizacjami pozarządowymi lub po zewnętrzne dotacje. TPW jest najstarszym gminnym stowa-rzyszeniem i dobrym przykładem aktywnej współpracy. Komitet Serwitutowy jest autonomicznym ciałem zarządzającym serwituta-mi, które mieszkańcom Wąchocka nadał w 1454r Kazimierz Jagielloń-czyk. Generalnie przyjmuję zasadę, że wspieram organizacje pozarzą-dowe, nie przeszkadzam ale i nie staram się zarządzać ich działalno-ścią.

- Które z obecnych problemów Miasta i Gminy Wąchocka wyma-gają pilnych rozwiązań?

- Inwestycja, która od dawna jest mi bliska sercu, czyli obwodnica Wąchocka to sprawa jedna z waż-niejszych dla naszej gminy. Mam nadzieję, że wreszcie zostanie zrealizowana. Nowa droga zmieni geografię gminy, będzie to nowe zadanie, nowa inspiracja do dzia-łania.

- Z jaką prośbą Pan Burmistrz chciałby zwrócić się do mieszkań-ców Wąchocka?

- Żeby pamiętali, że urzędnicy to też ludzie, że jesteśmy dla nich. Nad każdym zgłoszeniem i sprawą pracujemy najskuteczniej jak tylko potrafimy. Żeby to, co powstaje i powstanie w przyszłości jest dla nich, dbajmy wspólnie o nasze dobra. W dobie pandemii Corona-wirusa dbajmy o siebie wzajemnie i jeżeli jest to możliwe pozostańmy w domach.

- Ma Pan wyjątkową okazję zło-żyć życzenia czytelnikom Aksona z nadchodzących Świąt Wielka-nocnych.

- Czytelnikom Aksona, a także mieYk z okazji Świąt Wielkiej Nocy, symbolu odradzającego się życia życzę radości z każdego nowego dnia, optymizmu i siły w pokony-waniu trudności oraz wiary w lep-sze jutro.


Pocztówka z Czarnobyla

PPewnego kwietniowego nie-ewnego kwietniowego nie-zwykle słonecznego dnia, zwykle słonecznego dnia, miało miejsce wydarzenie, miało miejsce wydarzenie,

po którym wszyscy mieszkańcy pla-po którym wszyscy mieszkańcy pla-nety dowiedzieli się o Ukrainie. Był nety dowiedzieli się o Ukrainie. Był to wybuch w elektrowni jądrowej to wybuch w elektrowni jądrowej w Czarnobylu (26.04.1986 r), a jego w Czarnobylu (26.04.1986 r), a jego konsekwencje były i jeszcze będą konsekwencje były i jeszcze będą odczuwalne przez ponad 20 tys. lat.odczuwalne przez ponad 20 tys. lat.

Prawdopodobnie wielu czytelni-Prawdopodobnie wielu czytelni-ków Aksona zada sobie pytanie, jak ków Aksona zada sobie pytanie, jak można odpoczywać w miejscu naj-można odpoczywać w miejscu naj-większej katastrofy technologicznej większej katastrofy technologicznej w historii ludzkości?! I nic w tym w historii ludzkości?! I nic w tym dziwnego, przecież po wypadku dziwnego, przecież po wypadku w Czarnobylu w powietrzu zna-w Czarnobylu w powietrzu zna-lazło się tyle materiałów radioak-lazło się tyle materiałów radioak-tywnych, że dorównały one sile tywnych, że dorównały one sile 500 bomb atomowych zrzuconych 500 bomb atomowych zrzuconych na Hiroszimę w 1945 roku. Zawsze na Hiroszimę w 1945 roku. Zawsze odczuwałam niepokój przed skalą odczuwałam niepokój przed skalą tego wydarzenia i jego konsekwen-tego wydarzenia i jego konsekwen-cjami, szczególnie po obejrzeniu cjami, szczególnie po obejrzeniu serialu „Czarnobyl”. Dlatego, gdy serialu „Czarnobyl”. Dlatego, gdy tylko nadarzyła się taka okazja, na-tylko nadarzyła się taka okazja, na-tychmiast zamówiłam wycieczkę tychmiast zamówiłam wycieczkę po „Strefie wykluczenia”. Zrobiłam po „Strefie wykluczenia”. Zrobiłam to by pokonać swoje lęki i teraz chcę to by pokonać swoje lęki i teraz chcę podzielić się z Wami swoimi wraże-podzielić się z Wami swoimi wraże-niami.niami.

Wycieczki po Czarnobylu odby-Wycieczki po Czarnobylu odby-wają się już od 2015 r. Prowadzone wają się już od 2015 r. Prowadzone są wzdłuż jasno zaplanowanej trasy, są wzdłuż jasno zaplanowanej trasy, na której poziom promieniowania na której poziom promieniowania jest bezpieczny dla zdrowia (choć są jest bezpieczny dla zdrowia (choć są miejsca, w których poziom ten jest miejsca, w których poziom ten jest nadal bardzo wysoki i stanowi duże nadal bardzo wysoki i stanowi duże zagrożenie). Musimy przestrzegać zagrożenie). Musimy przestrzegać zasad ustalonych przez przewod-zasad ustalonych przez przewod-nika.nika.

Wrażenia są tak piorunujące, Wrażenia są tak piorunujące, że trudno je przekazać słowami. że trudno je przekazać słowami. Oczywiście odczucia są różne dla Oczywiście odczucia są różne dla wszystkich - to zależy od naszych wszystkich - to zależy od naszych doświadczeń. Ja opowiem co tam doświadczeń. Ja opowiem co tam zobaczyłam.zobaczyłam.

Najpierw odwiedziliśmy Prypeć, Najpierw odwiedziliśmy Prypeć, miasto-widmo, gdzie wyraźnie wi-miasto-widmo, gdzie wyraźnie wi-dać, jak życie mieszkańców zosta-dać, jak życie mieszkańców zosta-ło podzielone w kwietniową noc ło podzielone w kwietniową noc 1986 roku na „przed” i „po”. Miasto, 1986 roku na „przed” i „po”. Miasto, do którego nigdy już nie wrócą ci, do którego nigdy już nie wrócą ci, dla których zostało zbudowane. dla których zostało zbudowane. Opustoszałe ulice, martwe okna Opustoszałe ulice, martwe okna domów, opuszczone mieszkania domów, opuszczone mieszkania z zachowanymi fotografiami na z zachowanymi fotografiami na ścianach, drzewa na dachach wie-ścianach, drzewa na dachach wie-żowców, niegdyś wzorcowego mia-żowców, niegdyś wzorcowego mia-sta radzieckiego. sta radzieckiego.

Ewakuacja ludności rozpoczęła Ewakuacja ludności rozpoczęła się dopiero drugiego dnia po wy-się dopiero drugiego dnia po wy-padku w elektrowni jądrowej. Lu-padku w elektrowni jądrowej. Lu-dziom wolno było zabierać ze sobą dziom wolno było zabierać ze sobą tylko dokumenty, obiecywano, że tylko dokumenty, obiecywano, że wrócą do domu za 2-3 dni. Jednak wrócą do domu za 2-3 dni. Jednak nikt już tu nie wrócił.nikt już tu nie wrócił.

Park rozrywki w Prypeci był jed-Park rozrywki w Prypeci był jed-ną z najpopularniejszych atrakcji ną z najpopularniejszych atrakcji w mieście. Zniszczone huśtawki w mieście. Zniszczone huśtawki i opuszczone zaułki ostro podkre-i opuszczone zaułki ostro podkre-ślają kontrast między przeszłością, ślają kontrast między przeszłością, a teraźniejszością. a teraźniejszością.

Diabelski młyn, na którym nikt Diabelski młyn, na którym nikt nigdy nie jeździł, stał się jednym nigdy nie jeździł, stał się jednym z symboli zarówno Prypeci, jak i ca-z symboli zarówno Prypeci, jak i ca-łej strefy w Czarnobylu.łej strefy w Czarnobylu.

Jednostka medyczna nr 126 Jednostka medyczna nr 126 w Prypeci jest znana z tego, że przy-w Prypeci jest znana z tego, że przy-bywali tu pierwsi pracownicy stacji bywali tu pierwsi pracownicy stacji i strażacy, którzy ucierpieli w wyni-i strażacy, którzy ucierpieli w wyni-ku wypadku w elektrowni jądrowej ku wypadku w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, ich rzeczy wciąż leżą w Czarnobylu, ich rzeczy wciąż leżą w piwnicy szpitala...w piwnicy szpitala...

U wejścia do miasta znajduje się U wejścia do miasta znajduje się tak zwany most „śmierci”. W rze-tak zwany most „śmierci”. W rze-czywistości jest to zwykły most dla czywistości jest to zwykły most dla pieszych, który łączy miasto z elek-pieszych, który łączy miasto z elek-trownią jądrową. Podczas wypadku trownią jądrową. Podczas wypadku w elektrowni chmura radionukli-w elektrowni chmura radionukli-dów pokrywała to miejsce, a tło dów pokrywała to miejsce, a tło promieniowania osiągało 600 pro-promieniowania osiągało 600 pro-mieni rentgenowskich na godzinę. mieni rentgenowskich na godzinę. Uważano, że osoba, która przeszła Uważano, że osoba, która przeszła przez ten most, z pewnością umrze przez ten most, z pewnością umrze po kilku dniach. Na szczęście infor-po kilku dniach. Na szczęście infor-macja ta okazała się plotką, ale wła-macja ta okazała się plotką, ale wła-śnie z jej powodu most zyskał swe śnie z jej powodu most zyskał swe miano.miano.

W bezpośrednim sąsiedztwie W bezpośrednim sąsiedztwie elektrowni jądrowej w Czarnobylu elektrowni jądrowej w Czarnobylu znajduje się Rudy Las. Kiedyś było znajduje się Rudy Las. Kiedyś było to miejsce zwykłego lasu sosno-to miejsce zwykłego lasu sosno-wego. Ale podczas wypadku drze-wego. Ale podczas wypadku drze-wa nabrały silnego wpływu pro-wa nabrały silnego wpływu pro-mieniowania, które pomalowało mieniowania, które pomalowało igły na kolor cegły i zamieniło go igły na kolor cegły i zamieniło go w „zardzewiały” las.w „zardzewiały” las.

Być może najbardziej znanym Być może najbardziej znanym miejscem w Czarnobylu, po sa-miejscem w Czarnobylu, po sa-mej elektrowni jądrowej, jest radar mej elektrowni jądrowej, jest radar DUGA-1, który został zaprojektowa-DUGA-1, który został zaprojektowa-ny podczas zimnej wojny do śledze-ny podczas zimnej wojny do śledze-nia wystrzeliwania rakiet ze Stanów nia wystrzeliwania rakiet ze Stanów Zjednoczonych. Miejsce dla radaru Zjednoczonych. Miejsce dla radaru nie zostało wybrane przypadko-nie zostało wybrane przypadko-wo - instalacja zużywała dużą ilość wo - instalacja zużywała dużą ilość energii elektrycznej i zakłada się, że energii elektrycznej i zakłada się, że 1. i 2. blok energetyczny elektrowni 1. i 2. blok energetyczny elektrowni

jądrowej dostarczały prąd bezpo-jądrowej dostarczały prąd bezpo-średnio do stacji. Ciekawostką może średnio do stacji. Ciekawostką może być jeszcze fakt, że ze względu na być jeszcze fakt, że ze względu na ścisłą tajemnicę, obiekt był przed-ścisłą tajemnicę, obiekt był przed-stawiony na mapach jako obóz pio-stawiony na mapach jako obóz pio-nierski. nierski.

Na nabrzeżu Janowskiego Na nabrzeżu Janowskiego w Prypeci stoją chwiejne zardzewia-w Prypeci stoją chwiejne zardzewia-łe dźwigi portowe - symbole opusz-łe dźwigi portowe - symbole opusz-czonego portu towarowego, który czonego portu towarowego, który miał zapewnić budowę 3. fazy (5. i 6. miał zapewnić budowę 3. fazy (5. i 6. bloku) elektrowni jądrowej w Czar-bloku) elektrowni jądrowej w Czar-nobylu oraz dalszą budowę miasta nobylu oraz dalszą budowę miasta naukowców zajmujących się ener-naukowców zajmujących się ener-gią jądrową. Niestety, port nigdy nie gią jądrową. Niestety, port nigdy nie musiał wypełniać swojej misji.musiał wypełniać swojej misji.

W Czarnobylu istnieje też tak W Czarnobylu istnieje też tak zwany cmentarz barek i statków, zwany cmentarz barek i statków, który znajduje się w małej zatoce który znajduje się w małej zatoce rzeki Prypeć. Po katastrofie w elek-rzeki Prypeć. Po katastrofie w elek-trowni jądrowej wszystkie statki na-trowni jądrowej wszystkie statki na-rażone na promieniowanie podczas rażone na promieniowanie podczas transportu towarów musiały zostać transportu towarów musiały zostać umieszczone w jakimś bezpiecz-umieszczone w jakimś bezpiecz-nym miejscu. Ta cicha strefa zalewu nym miejscu. Ta cicha strefa zalewu została wybrana jako miejsce ich została wybrana jako miejsce ich ostatniego schronienia.ostatniego schronienia.

Z tarasu widokowego elektrow-Z tarasu widokowego elektrow-ni jądrowej w Czarnobylu można ni jądrowej w Czarnobylu można szczegółowo zobaczyć sarkofag szczegółowo zobaczyć sarkofag pokrywający budynek czwartej pokrywający budynek czwartej jednostki napędowej. Jest to uni-jednostki napędowej. Jest to uni-kalna konstrukcja o wysokości 110 kalna konstrukcja o wysokości 110 metrów, zaprojektowana w celu za-metrów, zaprojektowana w celu za-chowania silnego promieniowania chowania silnego promieniowania tła elektrowni jądrowej w Czarno-tła elektrowni jądrowej w Czarno-bylu, co pozwala chronić otaczają-bylu, co pozwala chronić otaczają-cy obszar przed substancjami ra-cy obszar przed substancjami ra-dioaktywnymi. Również na tarasie dioaktywnymi. Również na tarasie widokowym znajduje się pomnik widokowym znajduje się pomnik poświęcony likwidatorom skutków poświęcony likwidatorom skutków katastrofy w Czarnobylu.katastrofy w Czarnobylu.

Uwagę przykuwają także gigan-Uwagę przykuwają także gigan-tyczne wieże chłodnicze, które są tyczne wieże chłodnicze, które są wykorzystywane w elektrowniach wykorzystywane w elektrowniach jądrowych i cieplnych. Te ogrom-jądrowych i cieplnych. Te ogrom-ne konstrukcje (ponad 90 m) miały ne konstrukcje (ponad 90 m) miały schłodzić piątą i szóstą jednostkę schłodzić piątą i szóstą jednostkę w Czarnobylu. Jednak po wypadku w Czarnobylu. Jednak po wypadku w czwartym bloku energetycznym w czwartym bloku energetycznym prace w tych obiektach zostały prace w tych obiektach zostały wstrzymane.wstrzymane.

Inną cechą strefy wykluczenia Inną cechą strefy wykluczenia jest różnorodność świata zwierząt. jest różnorodność świata zwierząt. Kiedy ludzie opuścili terytoria do-Kiedy ludzie opuścili terytoria do-tknięte promieniowaniem, przy-tknięte promieniowaniem, przy-roda szybko odzyskała nad nimi roda szybko odzyskała nad nimi władzę. Teraz w lokalnych lasach władzę. Teraz w lokalnych lasach można spotkać niedźwiedzie, wy-można spotkać niedźwiedzie, wy-dry, borsuki, piżmaki, rysie, jelenie, dry, borsuki, piżmaki, rysie, jelenie, konie Przewalskiego, wilki i inne konie Przewalskiego, wilki i inne rzadkie zwierzęta, których nie wi-rzadkie zwierzęta, których nie wi-dziano tu od wczesnych lat 20. ubie-dziano tu od wczesnych lat 20. ubie-głego wieku. W kanale chłodzenia głego wieku. W kanale chłodzenia elektrowni jądrowej w Czarnobylu elektrowni jądrowej w Czarnobylu można zobaczyć i karmić sumy, któ-można zobaczyć i karmić sumy, któ-re zwykle chowają się na dnie rzek.re zwykle chowają się na dnie rzek.

Po katastrofie w Czarnobylu ewa-Po katastrofie w Czarnobylu ewa-kuowano tysiące mieszkańców oko-kuowano tysiące mieszkańców oko-licznych wiosek. Większość domów licznych wiosek. Większość domów została zniszczona a ich pozostało-została zniszczona a ich pozostało-ści wyglądają jak nagrobki na cmen-ści wyglądają jak nagrobki na cmen-tarzu. Jednak w Kopaczi zachował tarzu. Jednak w Kopaczi zachował się budynek przedszkola. Zabawki się budynek przedszkola. Zabawki i meble dziecięce obok złowrogie-i meble dziecięce obok złowrogie-go znaku „promieniowanie” i po-go znaku „promieniowanie” i po-rzucone maski przeciwgazowe szo-rzucone maski przeciwgazowe szo-kują nie mniej, niż opuszczony park kują nie mniej, niż opuszczony park rozrywki i diabelski młyn w Prypeci.rozrywki i diabelski młyn w Prypeci.

Ta wycieczka wywołała u mnie Ta wycieczka wywołała u mnie różne emocje - strach, rozpacz, różne emocje - strach, rozpacz, gniew, współczucie, zaskoczenie, gniew, współczucie, zaskoczenie, zachwyt. Pozwoliła mi przewarto-zachwyt. Pozwoliła mi przewarto-ściować swoje życie i nauczyła żyć ściować swoje życie i nauczyła żyć tu i teraz, ponieważ nikt nie wie, co tu i teraz, ponieważ nikt nie wie, co dla nasz szykuje los.dla nasz szykuje los.

Oksana SikorskaOksana Sikorska

Diabelski młynDiabelski młyn

Sarkofag pokrywający budynek czwartej jednostki napędowejSarkofag pokrywający budynek czwartej jednostki napędowej

PrzedszkolaPrzedszkola

Rudy LasRudy Las

DUGA-1,DUGA-1,

Weża chłodniczaWeża chłodnicza


b) nie zaleca się organizowania b) nie zaleca się organizowania tradycyjnego święcenia pokarmów. tradycyjnego święcenia pokarmów. Zamiast tego proponuje się obrzęd Zamiast tego proponuje się obrzęd błogosławieństwa posiłku w domu błogosławieństwa posiłku w domu przed śniadaniem wielkanocnym, przed śniadaniem wielkanocnym, zgodnie z Księgą „Obrzędy błogo-zgodnie z Księgą „Obrzędy błogo-sławieństw dostosowane do zwy-sławieństw dostosowane do zwy-czajów diecezji polskich”, t. 2, Kato-czajów diecezji polskich”, t. 2, Kato-wice 2001, nry 1347-1350 (tekst tego wice 2001, nry 1347-1350 (tekst tego obrzędu znajduje się w załączniku). obrzędu znajduje się w załączniku). Można go też umieścić na stronach Można go też umieścić na stronach diecezjanach i parafialnych.diecezjanach i parafialnych.

Niedziela ZmartwychwstaniaNiedziela Zmartwychwstaniaa) w Wigilię Paschalną i w Niedzie-a) w Wigilię Paschalną i w Niedzie-

lę Zmartwychwstania Pańskiego lę Zmartwychwstania Pańskiego nie zaleca się używania pokropień;nie zaleca się używania pokropień;

b) chrzty katechumenów mogą b) chrzty katechumenów mogą być sprawowane z zachowaniem być sprawowane z zachowaniem środków ostrożności co do kon-środków ostrożności co do kon-taktu bezpośredniego. Natomiast, taktu bezpośredniego. Natomiast, zgodnie z tradycją Kościoła mogą zgodnie z tradycją Kościoła mogą one mieć miejsce także w uroczy-one mieć miejsce także w uroczy-stość Zesłania Ducha Świętego;stość Zesłania Ducha Świętego;

c) w Niedzielę Zmartwychwsta-c) w Niedzielę Zmartwychwsta-nia biskupi mający uprawnienia od nia biskupi mający uprawnienia od Stolicy Apostolskiej mogą udzielić Stolicy Apostolskiej mogą udzielić zezwolenia duszpasterzom na kwa-zezwolenia duszpasterzom na kwa-drynacje dla dobra wiernych.drynacje dla dobra wiernych.

KoncelebraKoncelebraWypada, aby w tym czasie przy-Wypada, aby w tym czasie przy-

gotowywanie kielicha, spożywanie gotowywanie kielicha, spożywanie z niego i puryfikacja była pozosta-z niego i puryfikacja była pozosta-wiona głównemu celebransowi, wiona głównemu celebransowi, niezależnie od obecności innych niezależnie od obecności innych posługujących. Koncelebransi spo-posługujących. Koncelebransi spo-żywają Ciało i Krew Pańską przez żywają Ciało i Krew Pańską przez zanurzenie, po czym główny cele-zanurzenie, po czym główny cele-brans spożywa Krew Pańską.brans spożywa Krew Pańską.

ZakończenieZakończenie11 czerwca 1999 r. w Warszawie 11 czerwca 1999 r. w Warszawie

Jan Paweł II skierował do bisku-Jan Paweł II skierował do bisku-pów polskich znamienne słowa. pów polskich znamienne słowa. Również aktualna sytuacja w Pol-Również aktualna sytuacja w Pol-sce „wymaga ogromnej mobilizacji sce „wymaga ogromnej mobilizacji i gotowości duchowej całej wspól-i gotowości duchowej całej wspól-noty Kościoła, a zwłaszcza jego pa-noty Kościoła, a zwłaszcza jego pa-sterzy. Zwracam się do was jeszcze sterzy. Zwracam się do was jeszcze raz z gorącym apelem: bądźcie na raz z gorącym apelem: bądźcie na wzór samego Chrystusa «jako ci, co wzór samego Chrystusa «jako ci, co usługują», bądźcie «dobrymi paste-usługują», bądźcie «dobrymi paste-rzami, znającymi swe owce i przez rzami, znającymi swe owce i przez nie znanymi; prawdziwymi ojcami, nie znanymi; prawdziwymi ojcami, wyróżniającymi się duchem miło-wyróżniającymi się duchem miło-ści i troski względem wszystkich» ści i troski względem wszystkich» (Christus Dominus, 16). Niech za (Christus Dominus, 16). Niech za sprawą waszej ofiarnej i pełnej po-sprawą waszej ofiarnej i pełnej po-święcenia posługi Kościół w Polsce święcenia posługi Kościół w Polsce troszczy się o «braci najmniejszych» troszczy się o «braci najmniejszych» (por. Mt 10, 42), o ubogich, cho-(por. Mt 10, 42), o ubogich, cho-rych, pokrzywdzonych, cierpiących rych, pokrzywdzonych, cierpiących i pozbawionych nadziei. Niech słu-i pozbawionych nadziei. Niech słu-ży wszystkim ogromem zbawczych ży wszystkim ogromem zbawczych darów, jakie od Chrystusa otrzymał darów, jakie od Chrystusa otrzymał dla dobra każdego człowieka”.dla dobra każdego człowieka”.

Dziękujemy wszystkim Księżom Dziękujemy wszystkim Księżom Biskupom za podejmowanie nie-Biskupom za podejmowanie nie-łatwych, ale koniecznych decyzji, łatwych, ale koniecznych decyzji, w duchu jedności i tradycji Kościoła, w duchu jedności i tradycji Kościoła, których celem jest dobro duchowe których celem jest dobro duchowe wiernych oraz troska o ich zdrowie wiernych oraz troska o ich zdrowie i życie.i życie.

Przez orędownictwo Maryi, Ja-Przez orędownictwo Maryi, Ja-snogórskiej Królowej Polski, powie-snogórskiej Królowej Polski, powie-rzamy Panu Bogu posługę Księży rzamy Panu Bogu posługę Księży Biskupów w tym trudnym czasie, Biskupów w tym trudnym czasie, upraszając potrzebne łaski.upraszając potrzebne łaski.Abp Stanisław GądeckiAbp Stanisław GądeckiArcybiskup Metropolita PoznańskiArcybiskup Metropolita PoznańskiPrzewodniczący Konferencji Przewodniczący Konferencji Episkopatu PolskiEpiskopatu PolskiWiceprzewodniczący Rady Konferencji Wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE)Episkopatów Europy (CCEE)Abp Marek JędraszewskiAbp Marek JędraszewskiArcybiskup Metropolita KrakowskiArcybiskup Metropolita KrakowskiZastępca Przewodniczącego Zastępca Przewodniczącego Konferencji Episkopatu PolskiKonferencji Episkopatu PolskiBp Artur MizińskiBp Artur MizińskiSekretarz Generalny Konferencji Sekretarz Generalny Konferencji Episkopatu Polski Episkopatu Polski Warszawa, 21.03.2020 Warszawa, 21.03.2020 r.r.

WSKAZANIA PREZYDIUM KONFERENCJI EPISKOPATU POLSKI DLA BISKUPÓW

ODNOŚNIE DO SPRAWOWANIA CZYNNOŚCI LITUR-GICZNYCH W NAJBLIŻSZYCH TYGODNIACH

WstępWstępKościół Powszechny znalazł się Kościół Powszechny znalazł się

w nadzwyczajnej sytuacji. Pierwszy w nadzwyczajnej sytuacji. Pierwszy raz od wielu wieków Ojciec Święty raz od wielu wieków Ojciec Święty będzie sprawował Liturgię Wielkie-będzie sprawował Liturgię Wielkie-go Tygodnia bez szerszego udziału go Tygodnia bez szerszego udziału wiernych, z wyjątkiem asysty litur-wiernych, z wyjątkiem asysty litur-gicznej. Z głęboką wiarą w Bożą gicznej. Z głęboką wiarą w Bożą obecność oraz w poczuciu wiel-obecność oraz w poczuciu wiel-kiej odpowiedzialności za zdrowie kiej odpowiedzialności za zdrowie i życie wiernych Kościoła w Polsce, i życie wiernych Kościoła w Polsce, Prezydium Konferencji Episkopatu Prezydium Konferencji Episkopatu Polski proponuje Biskupom Die-Polski proponuje Biskupom Die-cezjalnym wskazania odnośnie do cezjalnym wskazania odnośnie do sprawowania czynności liturgicz-sprawowania czynności liturgicz-nych w najbliższych tygodniach. nych w najbliższych tygodniach. W trosce o jedność Kościoła w Pol-W trosce o jedność Kościoła w Pol-sce prosimy Biskupów Diecezjal-sce prosimy Biskupów Diecezjal-nych o wydawanie szczegółowych nych o wydawanie szczegółowych rozporządzeń w oparciu o: Dekret rozporządzeń w oparciu o: Dekret Kongregacji Kultu Bożego i Dyscy-Kongregacji Kultu Bożego i Dyscy-pliny Sakramentów z dn. 19 marca pliny Sakramentów z dn. 19 marca br., Dekret i Notę Penitencjarii Apo-br., Dekret i Notę Penitencjarii Apo-stolskiej z 19 marca br. jak również stolskiej z 19 marca br. jak również w oparciu o poniższe wskazania.w oparciu o poniższe wskazania.

W związku ze stanem epide-W związku ze stanem epide-mii przypominamy o konieczno-mii przypominamy o konieczno-ści ograniczenia liczby wiernych ści ograniczenia liczby wiernych uczestniczących w zgromadzeniach uczestniczących w zgromadzeniach religijnych według aktualnych religijnych według aktualnych wskazań organów państwowych wskazań organów państwowych i służb sanitarnych.i służb sanitarnych.

DyspensaDyspensaPrzypominamy Biskupom Diece-Przypominamy Biskupom Diece-

zjalnym o konieczności udzielenia zjalnym o konieczności udzielenia kolejnej dyspensy od obowiązku kolejnej dyspensy od obowiązku uczestnictwa w niedzielnej Mszy uczestnictwa w niedzielnej Mszy Świętej w związku ograniczeniami Świętej w związku ograniczeniami liczby wiernych mogących uczest-liczby wiernych mogących uczest-niczyć w zgromadzeniach religij-niczyć w zgromadzeniach religij-nych.nych.

Dla osób korzystających Dla osób korzystających z dyspensy zalecamy, w miarę moż-z dyspensy zalecamy, w miarę moż-liwości, zorganizowanie transmisji liwości, zorganizowanie transmisji z diecezjalnych lub parafialnych z diecezjalnych lub parafialnych celebracji liturgicznych. Podobnie celebracji liturgicznych. Podobnie prosimy o stworzenie możliwości prosimy o stworzenie możliwości uczestnictwa w rekolekcjach wiel-uczestnictwa w rekolekcjach wiel-kopostnych za pośrednictwem die-kopostnych za pośrednictwem die-cezjalnych środków społecznego cezjalnych środków społecznego przekazu. W przypadku trudności przekazu. W przypadku trudności organizacyjnych zachęcamy do in-organizacyjnych zachęcamy do in-formowania wiernych o propozy-formowania wiernych o propozy-cjach ogólnopolskich, których spis cjach ogólnopolskich, których spis znajduje się na stronie Konferencji znajduje się na stronie Konferencji Episkopatu Polski www.episkopat.Episkopatu Polski www.episkopat.pl. Jednocześnie informujemy, że pl. Jednocześnie informujemy, że liturgia Triduum Sacrum z Jasnej liturgia Triduum Sacrum z Jasnej Góry będzie transmitowana w tele-Góry będzie transmitowana w tele-wizji publicznej.wizji publicznej.

Modlitwa prywatna i rodzinnaModlitwa prywatna i rodzinnaZ powodu ograniczenia liczby Z powodu ograniczenia liczby

wiernych podczas liturgii przypo-wiernych podczas liturgii przypo-minamy zarządzenie Rady Stałej minamy zarządzenie Rady Stałej KEP z dn. 12 marca br., aby kościoły KEP z dn. 12 marca br., aby kościoły pozostawały otwarte w ciągu dnia, pozostawały otwarte w ciągu dnia, a kapłani by troszczyli się o dodat-a kapłani by troszczyli się o dodat-kowe okazje do adoracji Najświęt-kowe okazje do adoracji Najświęt-szego Sakramentu. Prosimy Księży szego Sakramentu. Prosimy Księży Biskupów o przypominanie wier-Biskupów o przypominanie wier-nym o potrzebie modlitwy prywat-nym o potrzebie modlitwy prywat-nej i rodzinnej w duchu słów Jezusa nej i rodzinnej w duchu słów Jezusa Chrystusa: „gdzie są dwaj albo trzej Chrystusa: „gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18,20). Ta nadzwy-pośród nich” (Mt 18,20). Ta nadzwy-czajna sytuacja sprzyja temu, aby czajna sytuacja sprzyja temu, aby nasze rodziny stawały się coraz bar-nasze rodziny stawały się coraz bar-dziej domowymi Kościołami.dziej domowymi Kościołami.

Sakrament pokuty i pojednaniaSakrament pokuty i pojednania1. Drugie przykazanie kościelne 1. Drugie przykazanie kościelne

nakazuje wiernym „Przynajmniej nakazuje wiernym „Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramen-raz w roku przystąpić do sakramen-tu pokuty”, zgodnie z prawem Ko-tu pokuty”, zgodnie z prawem Ko-ścioła (KPK kan. 989: „Każdy wierny, ścioła (KPK kan. 989: „Każdy wierny, po osiągnięciu wieku rozeznania, po osiągnięciu wieku rozeznania, obowiązany jest przynajmniej raz obowiązany jest przynajmniej raz w roku wyznać wiernie wszystkie w roku wyznać wiernie wszystkie swoje grzechy ciężkie”). W polskiej swoje grzechy ciężkie”). W polskiej tradycji istnieje zwyczaj, że dokonu-tradycji istnieje zwyczaj, że dokonu-je się to najczęściej w okresie Wiel-je się to najczęściej w okresie Wiel-kiego Postu przy okazji rekolekcji. kiego Postu przy okazji rekolekcji. Każdy wierny może jednak sam Każdy wierny może jednak sam zdecydować, kiedy wypełni obo-zdecydować, kiedy wypełni obo-wiązek wynikający z tego przyka-wiązek wynikający z tego przyka-zania. Zachęcamy jednak Biskupów zania. Zachęcamy jednak Biskupów Diecezjalnych, aby – jeśli nie ma Diecezjalnych, aby – jeśli nie ma przeciwwskazań ze strony służb sa-przeciwwskazań ze strony służb sa-nitarnych – zachęcali księży, by już nitarnych – zachęcali księży, by już teraz stwarzali wiernym możliwość teraz stwarzali wiernym możliwość do spowiedzi indywidualnej.do spowiedzi indywidualnej.

2. Chociaż właściwym miejscem 2. Chociaż właściwym miejscem sprawowania spowiedzi jest kon-sprawowania spowiedzi jest kon-fesjonał (KPK kan. 964-§ 1-2), to fesjonał (KPK kan. 964-§ 1-2), to z uzasadnionej przyczyny spowiedź z uzasadnionej przyczyny spowiedź może się odbyć poza konfesjona-może się odbyć poza konfesjona-łem (KPK kan. 964 § 3). W obecnych łem (KPK kan. 964 § 3). W obecnych warunkach można sprawować ten warunkach można sprawować ten sakrament np. w kościele, w kaplicy, sakrament np. w kościele, w kaplicy, w zakrystii, w sali katechetycznej, w zakrystii, w sali katechetycznej, w biurze parafialnym lub w innym w biurze parafialnym lub w innym godnym miejscu, pozwalającym na godnym miejscu, pozwalającym na zachowanie prywatności i zasad zachowanie prywatności i zasad bezpieczeństwa.bezpieczeństwa.

3. Przypomina się o unikaniu 3. Przypomina się o unikaniu wszelkich nadużyć związanych z sa-wszelkich nadużyć związanych z sa-kramentem pojednania, jak np.:kramentem pojednania, jak np.:

a) nie wolno w sposób nieupraw-a) nie wolno w sposób nieupraw-niony korzystać z rozgrzeszenia niony korzystać z rozgrzeszenia ogólnego. Zgodnie z normami za-ogólnego. Zgodnie z normami za-wartymi w „Obrzędach Pokuty do-wartymi w „Obrzędach Pokuty do-stosowanych do zwyczajów diece-stosowanych do zwyczajów diece-zji polskich”, wyd. 2, Katowice 2010, zji polskich”, wyd. 2, Katowice 2010, nr 39: „Do biskupa diecezjalnego nr 39: „Do biskupa diecezjalnego należy: a) Kierowanie dyscypliną należy: a) Kierowanie dyscypliną pokuty w swojej diecezji oraz sto-pokuty w swojej diecezji oraz sto-sowanie odpowiednich adaptacji sowanie odpowiednich adaptacji samych obrzędów zgodnie z nor-samych obrzędów zgodnie z nor-mami ustalonymi przez Konferen-mami ustalonymi przez Konferen-cję Biskupów. b) Ustalenie, po po-cję Biskupów. b) Ustalenie, po po-rozumieniu się� z innymi członkami rozumieniu się� z innymi członkami Konferencji Biskupów, kiedy wolno Konferencji Biskupów, kiedy wolno udzielić ogólnego rozgrzeszenia udzielić ogólnego rozgrzeszenia sakramentalnego, z zachowaniem sakramentalnego, z zachowaniem warunków ustalonych przez Stolicę warunków ustalonych przez Stolicę Świętą”. Takie porozumienie zostało Świętą”. Takie porozumienie zostało podjęte przez biskupów i potwier-podjęte przez biskupów i potwier-dzone przez Stolicę Apostolską dzone przez Stolicę Apostolską dn. 10.03.1978 (Prot. CD 544/77) dn. 10.03.1978 (Prot. CD 544/77) i zamieszczone w „Obrzędach po-i zamieszczone w „Obrzędach po-kuty dostosowanych do zwycza-kuty dostosowanych do zwycza-jów diecezji polskich”. W świetle jów diecezji polskich”. W świetle powyższych ustaleń: „Kapłan może powyższych ustaleń: „Kapłan może udzielić ogólnego rozgrzeszenia po udzielić ogólnego rozgrzeszenia po ogólnej spowiedzi tylko wtedy, gdy ogólnej spowiedzi tylko wtedy, gdy indywidualna spowiedź jest nie-indywidualna spowiedź jest nie-możliwa, mianowicie: 1) w niebez-możliwa, mianowicie: 1) w niebez-pieczeństwie śmierci; 2) penitentom pieczeństwie śmierci; 2) penitentom innej narodowości przebywającym innej narodowości przebywającym w Polsce, z którymi nie może się� w Polsce, z którymi nie może się� porozumieć z powodu braku zna-porozumieć z powodu braku zna-jomości języka. Przypomina się, że jomości języka. Przypomina się, że spowiedź ogólna nie zwalnia od spowiedź ogólna nie zwalnia od obowiązku indywidualnego wyzna-obowiązku indywidualnego wyzna-nia grzechów ciężkich” (Obrzędy nia grzechów ciężkich” (Obrzędy Pokuty dostosowane do zwyczajów Pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Wprowadzenie, nr diecezji polskich, Wprowadzenie, nr 38*). To znaczy, że grzechy ciężkie, 38*). To znaczy, że grzechy ciężkie, odpuszczone w ramach spowiedzi odpuszczone w ramach spowiedzi z rozgrzeszeniem ogólnym, należy z rozgrzeszeniem ogólnym, należy wyznać na najbliższej spowiedzi wyznać na najbliższej spowiedzi

indywidualnej, pod sankcją zacią-indywidualnej, pod sankcją zacią-gnięcia nowego grzechu ciężkiego;gnięcia nowego grzechu ciężkiego;

b) nie jest możliwa spowiedź b) nie jest możliwa spowiedź przez środki komunikacji elektro-przez środki komunikacji elektro-nicznej (np. telefon, komunikator nicznej (np. telefon, komunikator internetowy itp.). Stolica Apostolska internetowy itp.). Stolica Apostolska nigdy nie zezwoliła na spowiedź nigdy nie zezwoliła na spowiedź przez telefon, a wszystkie dotych-przez telefon, a wszystkie dotych-czasowe wypowiedzi wyraźnie czasowe wypowiedzi wyraźnie zakazują spowiedzi „na odległość” zakazują spowiedzi „na odległość” (por. Denzinger, nr 1994) i wskazu-(por. Denzinger, nr 1994) i wskazu-ją, że w przestrzeni wirtualnej „nie ją, że w przestrzeni wirtualnej „nie ma sakramentów” (Papieska Rada ma sakramentów” (Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu, ds. Środków Społecznego Przekazu, „Kościół a Internet” z dn. 22.02.2002 „Kościół a Internet” z dn. 22.02.2002 w pkt. II);w pkt. II);

c) zakazana jest publiczna spo-c) zakazana jest publiczna spo-wiedź z indywidualnych grzechów wiedź z indywidualnych grzechów (potępiona przez papieża Leona (potępiona przez papieża Leona Wielkiego, Ep. 168,2 – Breviarium Wielkiego, Ep. 168,2 – Breviarium Fidei, nr 434).Fidei, nr 434).

4. Kodeks Prawa Kanoniczne-4. Kodeks Prawa Kanoniczne-go (kan. 960) wyraźnie wskazuje, go (kan. 960) wyraźnie wskazuje, że w razie niemożliwości fizycznej że w razie niemożliwości fizycznej obecności penitenta stosuje się obecności penitenta stosuje się inne drogi pojednania, a nie spo-inne drogi pojednania, a nie spo-wiedź. Kodeks Prawa Kanonicznego wiedź. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 916 wskazuje, że zawsze ile-w kan. 916 wskazuje, że zawsze ile-kroć istnieje poważna racja i nie ma kroć istnieje poważna racja i nie ma sposobności wyspowiadania się, sposobności wyspowiadania się, wtedy dla usposobienia duszy do wtedy dla usposobienia duszy do stanu łaski wierny „jest obowiąza-stanu łaski wierny „jest obowiąza-ny wzbudzić akt żalu doskonałego, ny wzbudzić akt żalu doskonałego, który zawiera w sobie zamiar wy-który zawiera w sobie zamiar wy-spowiadania się jak najszybciej”. Ka-spowiadania się jak najszybciej”. Ka-techizm Kościoła Katolickiego w nr techizm Kościoła Katolickiego w nr 1452 objaśnia, że „żal, który wypły-1452 objaśnia, że „żal, który wypły-wa z miłości do Boga miłowanego wa z miłości do Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany ża-nade wszystko, jest nazywany ża-lem doskonałym lub żalem z miłości lem doskonałym lub żalem z miłości (contritio). Taki żal odpuszcza grze-(contritio). Taki żal odpuszcza grze-chy powszednie. Przynosi on także chy powszednie. Przynosi on także przebaczenie grzechów śmiertel-przebaczenie grzechów śmiertel-nych, jeśli zawiera mocne postano-nych, jeśli zawiera mocne postano-wienie przystąpienia do spowiedzi wienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko będzie sakramentalnej, gdy tylko będzie to możliwe”. Zawsze należy pamię-to możliwe”. Zawsze należy pamię-tać, że uzyskane w ten sposób od-tać, że uzyskane w ten sposób od-puszczenie grzechów jest związane puszczenie grzechów jest związane z obowiązkiem ich wyznania pod-z obowiązkiem ich wyznania pod-czas najbliższej możliwej okazji do czas najbliższej możliwej okazji do spowiedzi, pod karą wpadnięcia na spowiedzi, pod karą wpadnięcia na nowo w grzech śmiertelny.nowo w grzech śmiertelny.

5. Ponieważ w czasie świątecz-5. Ponieważ w czasie świątecz-nym zazwyczaj kapłani są mocno nym zazwyczaj kapłani są mocno zaangażowani w wiele dzieł (przy-zaangażowani w wiele dzieł (przy-gotowanie liturgii, nabożeństwa gotowanie liturgii, nabożeństwa wielkopostne, głoszone rekolekcje), wielkopostne, głoszone rekolekcje), to w obecnym okresie istnieje moż-to w obecnym okresie istnieje moż-liwość, aby poprzez odwołanie uro-liwość, aby poprzez odwołanie uro-czystych celebracji mogli mieć wię-czystych celebracji mogli mieć wię-cej czasu na spowiadanie wiernych cej czasu na spowiadanie wiernych w utrudnionych warunkach.w utrudnionych warunkach.

Komunia świętaKomunia święta1. W wykładni trzeciego przyka-1. W wykładni trzeciego przyka-

zania kościelnego („Przynajmniej zania kościelnego („Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanoc-raz w roku, w okresie wielkanoc-nym, przyjąć Komunię Świętą”) nym, przyjąć Komunię Świętą”) Konferencja Episkopatu Polski usta-Konferencja Episkopatu Polski usta-liła, że okres, w którym obowiązuje liła, że okres, w którym obowiązuje to przykazanie, obejmuje czas od to przykazanie, obejmuje czas od Środy Popielcowej (26.02.2020) do Środy Popielcowej (26.02.2020) do Niedzieli Trójcy Świętej (7.06.2020) Niedzieli Trójcy Świętej (7.06.2020) (205. Zebranie Plenarne KEP z dnia (205. Zebranie Plenarne KEP z dnia 2.03.1985 roku).2.03.1985 roku).

2. Przypomina się, że „każdy wier-2. Przypomina się, że „każdy wier-ny zawsze ma prawo według swego ny zawsze ma prawo według swego uznania przyjąć Komunię Świętą do uznania przyjąć Komunię Świętą do ust” (Kongregacja ds. Kultu Bożego ust” (Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, „Re-i Dyscypliny Sakramentów, „Re-

demptionis Sacramentum”, Instruk-demptionis Sacramentum”, Instruk-cja o tym, co należy zachowywać, cja o tym, co należy zachowywać, a czego unikać w związku z Naj-a czego unikać w związku z Naj-świętszą Eucharystią, 25.03.2004, świętszą Eucharystią, 25.03.2004, nr 92). W związku z tym nikomu nie nr 92). W związku z tym nikomu nie można nakazywać przyjęcia Ko-można nakazywać przyjęcia Ko-munii Świętej na rękę, można tylko munii Świętej na rękę, można tylko do tego zachęcać (zgodnie z za-do tego zachęcać (zgodnie z za-rządzeniem Rady Stałej KEP z dn. rządzeniem Rady Stałej KEP z dn. 12.03.2020). Należy tak organizować 12.03.2020). Należy tak organizować udzielanie Komunii Świętej, aby nie udzielanie Komunii Świętej, aby nie naruszyć wrażliwości osób mają-naruszyć wrażliwości osób mają-cych trudność w przyjęciu Komunii cych trudność w przyjęciu Komunii Świętej na rękę. Jeśli część wiernych Świętej na rękę. Jeśli część wiernych przyjmuje Komunię Świętą na rękę, przyjmuje Komunię Świętą na rękę, a część do ust, jest wskazane, aby a część do ust, jest wskazane, aby obu grupom Komunii udzielali różni obu grupom Komunii udzielali różni szafarze lub też by osoby przyjmu-szafarze lub też by osoby przyjmu-jące Komunię do ust przyjmowały jące Komunię do ust przyjmowały ją po osobach przyjmujących Ko-ją po osobach przyjmujących Ko-munię na rękę. Wiernych przyj-munię na rękę. Wiernych przyj-mujących Komunię Świętą na rękę mujących Komunię Świętą na rękę zachęca się, by uprzednio, w miarę zachęca się, by uprzednio, w miarę możliwości, zdezynfekowali sobie możliwości, zdezynfekowali sobie dłonie.dłonie.

3. Istnieje możliwość, aby wierni, 3. Istnieje możliwość, aby wierni, którzy łączą się duchowo ze wspól-którzy łączą się duchowo ze wspól-notą Kościoła poprzez transmisję notą Kościoła poprzez transmisję Mszy Świętej za pośrednictwem Mszy Świętej za pośrednictwem telewizji, radia lub Internetu, mogli telewizji, radia lub Internetu, mogli w wyznaczonych godzinach przyjąć w wyznaczonych godzinach przyjąć Komunię Świętą w kościele, pod-Komunię Świętą w kościele, pod-chodząc pojedynczo w taki sposób, chodząc pojedynczo w taki sposób, aby zachować normy bezpieczeń-aby zachować normy bezpieczeń-stwa.stwa.

Sugestie organizacyjne i przypo-Sugestie organizacyjne i przypo-mnienia dotyczące Triduum Sacrummnienia dotyczące Triduum Sacrum

Uczestnictwo w celebracjach Tri-Uczestnictwo w celebracjach Tri-duum Paschalnego (Wielki Czwar-duum Paschalnego (Wielki Czwar-tek, Wielki Piątek i Wigilia Paschalna) tek, Wielki Piątek i Wigilia Paschalna) nie jest nakazane, a zatem nieobec-nie jest nakazane, a zatem nieobec-ność na tych celebracjach nie wiąże ność na tych celebracjach nie wiąże się z zaciągnięciem grzechu. Obo-się z zaciągnięciem grzechu. Obo-wiązkowy jest udział w Mszy Świę-wiązkowy jest udział w Mszy Świę-tej w Niedzielę Zmartwychwstania tej w Niedzielę Zmartwychwstania (obowiązek ten spełnia się też przez (obowiązek ten spełnia się też przez uczestnictwo w liturgii Wigilii Pas-uczestnictwo w liturgii Wigilii Pas-chalnej).chalnej).

Wielki CzwartekWielki Czwarteka) w celu uniknięcia rozprzestrze-a) w celu uniknięcia rozprzestrze-

niania się wirusa na terenie diecezji, niania się wirusa na terenie diecezji, zaleca się zawężenie uczestników zaleca się zawężenie uczestników Mszy Świętej Krzyżma do najbliż-Mszy Świętej Krzyżma do najbliż-szych współpracowników biskupa;szych współpracowników biskupa;

b) co do księży, którzy nie mogą b) co do księży, którzy nie mogą wziąć udziału we Mszy Świętej wziąć udziału we Mszy Świętej Krzyżma, biskupi diecezjalni mogą Krzyżma, biskupi diecezjalni mogą rozważyć odnowienie przyrzeczeń rozważyć odnowienie przyrzeczeń kapłańskich w innym terminie, np. kapłańskich w innym terminie, np. z okazji święceń prezbiteratu, po z okazji święceń prezbiteratu, po ustaniu restrykcji związanych z za-ustaniu restrykcji związanych z za-grożeniem;grożeniem;

c) z racji duszpasterskich „miej-c) z racji duszpasterskich „miej-scowy Ordynariusz może zezwolić scowy Ordynariusz może zezwolić na odprawienie drugiej Mszy św. na odprawienie drugiej Mszy św. w kościołach i kaplicach, w godzi-w kościołach i kaplicach, w godzi-nach wieczornych, a w razie przewi-nach wieczornych, a w razie przewi-dzianej konieczności – nawet w go-dzianej konieczności – nawet w go-dzinach rannych” (Pasch. Soll., 47);dzinach rannych” (Pasch. Soll., 47);

d) zaleca się opuszczenie obrzę-d) zaleca się opuszczenie obrzę-du umywania nóg (Mandatum).du umywania nóg (Mandatum).

Wielki PiątekWielki Piąteka) Mszał Rzymski w rubryce 12 na a) Mszał Rzymski w rubryce 12 na

Wielki Piątek daje ordynariuszowi Wielki Piątek daje ordynariuszowi miejsca możliwość zezwolenia lub miejsca możliwość zezwolenia lub nakazania na dołączenie specjalnej nakazania na dołączenie specjalnej intencji „w poważnej i publicznej intencji „w poważnej i publicznej potrzebie”. Tekst takiej intencji po-potrzebie”. Tekst takiej intencji po-winien zachować strukturę wezwań winien zachować strukturę wezwań wielkopiątkowej modlitwy po-wielkopiątkowej modlitwy po-wszechnej;wszechnej;

b) nocna Adoracja Najświętszego b) nocna Adoracja Najświętszego Sakramentu w Wieki Piątek może Sakramentu w Wieki Piątek może być okazją dla wiernych do przeży-być okazją dla wiernych do przeży-wania w odpowiednio małej grupie wania w odpowiednio małej grupie tajemnicy paschalnej.tajemnicy paschalnej.

Wielka SobotaWielka Sobotaa) zachęca się do korzystania a) zachęca się do korzystania

z możliwości adoracji Najświętsze-z możliwości adoracji Najświętsze-go Sakramentu w Grobie Pańskim;go Sakramentu w Grobie Pańskim;


BŁOGOSŁAWIEŃSTWO STOŁU PRZED UROCZYSTYM

POSIŁKIEM W NIEDZIELĘ ZMARTWYCHWSTANIA

PAŃSKIEGO(„Obrzędy błogosławieństw dostosowane do

zwyczajów diecezji polskich”,t. 2, Katowice 2001, nr. 1347-1350)

Ojciec rodziny lub przewodniczący zapala świecę umieszczoną na stole i mówi:

Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.Wszyscy odpowiadają:Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.Następnie ktoś z uczestników odczytuje tekst Pi-

sma Świętego.1 Tes 5, 16-18: Zawsze się radujcie.Bracia i siostry, posłuchajcie słów świętego Paw-Bracia i siostry, posłuchajcie słów świętego Paw-

ła Apostoła do Tesaloniczan.ła Apostoła do Tesaloniczan.Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W

Każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem Każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.

Albo:Mt 6, 31 ab.32b-33: Nie troszczcie się zbytnio i

nie mówcie: co będziemy jeść?Bracia i siostry, posłuchajmy słów Ewangelii we-Bracia i siostry, posłuchajmy słów Ewangelii we-

dług świętego Mateusza.dług świętego Mateusza.Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie

troszczcie się zbytnio i nie mówicie: co będzie-troszczcie się zbytnio i nie mówicie: co będzie-my jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz my jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam doda-sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam doda-ne”.ne”.

Po odczytaniu tekstu przewodniczący mówi:Módlmy się.Módlmy się.Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chry-Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chry-

ste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś ste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Cie-dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Cie-bie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w bie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wie-Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wie-ki wieków.ki wieków.

Wszyscy: Amen.Amen.

Po posiłku ojciec rodziny lub przewodniczący mówi:

Uczniowie poznali Pana. Alleluja.Uczniowie poznali Pana. Alleluja.Wszyscy: Przy łamaniu chleba. Alleluja.Przy łamaniu chleba. Alleluja.Módlmy się:Módlmy się:Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschal-Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschal-

ną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm po-ną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm po-chodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas chodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim mi-swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim mi-łosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na łosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na wieki wiekówwieki wieków.

Wszyscy: Amen.Amen.

Podczas jednej z naszych ostat-nich wędrówek po diecezji sandomierskiej zawitaliśmy

do Borowa. Miejscowość ta, położo-na między doliną Wisły a Lasami Ja-nowskimi, jest siedzibą parafii pw. św. Andrzeja Apostoła. Starą, zabytkową świątynię widać już z głównej trasy. Warto tu zajrzeć gdyż jest to najstarszy z kościołów należących do tzw. grupy kraśnickiej kościołów drewnianych. Budowle sakralne zaliczane do tej grupy charakteryzują się tym, że mają nawę i prezbiterium jednakowej wyso-kości, przykryte wspólnym dachem z kalenicą na tym samym poziomie.

Dzieje wsi Borów związane są z Za-wichostem, który dawniej znajdował się po tej samej stronie Wisły. Wiado-mo, że już w XIII wieku miejscowość stanowiła uposażenie zawichojskiego klasztoru klarysek. Pierwszy drewnia-ny kościół, wybudowany przed 1465 rokiem, mieszkańcy Borowa zawdzię-czali scholastykowi sandomierskiemu i proboszczowi z Zawichostu Mateuszo-wi z Odolina. Obecny kościół, z drzewa modrzewiowego, powstał około roku 1662. Jest to świątynia jednonawowa, zbudowana na zrąb. W czasie swojego istnienia obiekt był kilkakrotnie odna-wiany, m.in. w 1800 r., w la-tach 1955-1957 oraz 2012-2016. Od 2018 roku parafią zarządza proboszcz ks. dr Zbigniew Kata.

Rokokowy wystrój tej urokliwej świątyni pocho-dzi z XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się ob-raz czczonej tu od wieków Matki Bożej Szkaplerznej. W najwyższej części ołtarza umieszczono wizerunek głównego patrona parafii św. Andrzeja Apostoła. W lewym bocznym ołtarzu widnieje obraz św. Józefa, a w prawym ołtarzu obraz św. Klary, co ściśle wiąże się z historią parafii. Zwiedza-jąc tę zabytkową świątynię trzeba też zwrócić uwagę na rokokową ambonę oraz

ozdobną belkę tęczową gdzie umiesz-czono krucyfiks z II poł. XVIII wieku. Najstarszym elementem wyposażenia borowskiego kościoła jest kropielnica z piaskowca pochodząca z początku XVII wieku.

Przed kościołem stoi ponad stulet-nia dzwonnica. To właśnie stąd rozlega się dźwięk zabytkowych dzwonów, które cudem ocalały czas wojennej zawieruchy. Starszy pochodzi aż z 1663 roku, młodszy wykonano w XVIII wie-ku.

Dla mieszkańców parafii szczegól-nym czasem jest miesiąc luty. Każde-go roku uroczyście czczą pamięć ofiar masowej zbrodni, która miała miejsce na tym terenie 2 lutego 1944 roku. Pacyfikacja wsi polskich w Lasach Ja-nowskich była najbrutalniejszą akcją eksterminacyjną przeprowadzoną przez Niemców na terenach wiejskich okupowanej Polski. Była to zemsta okupanta za pomoc udzielaną przez miejscową ludność oddziałom par-tyzanckim. W tym tragicznym dniu pamiętnego roku 1944 niemieckie oddziały liczące trzy tysiące żołnierzy SS, Wehrmachtu i policji, wsparte przez artylerię, samochody pancerne, czołgi, a nawet samoloty zwiadowcze wdarły

się na teren wsi: Borów, Szczecyn, Wól-ka Szczecka, Łążek Zaklikowski, Łążek Chwałowski i Karasiówka. W miejsco-wościach tych okupanci bestialsko zamordowali tysiąc Polaków, a według niektórych szacunków tysiąc trzystu. Około połowa zabitych to kobiety i dzieci. Najmłodsza zidentyfikowana ofiara liczyła zaledwie trzy miesiące. W samym Borowie zginęło trzystu mieszkańców, w tym proboszcz ks. S. Skulimowski. We wsi ocalał jedynie kościół i gajówka. Pozostałe zabudo-wania doszczętnie spłonęły. Pomnik upamiętniający ten wojenny dramat i tak liczne ofiary znajduje się na bo-rowskim cmentarzu parafialnym. Tam również skierowaliśmy swoje kroki. Właśnie tutaj w zbiorowej mogile spo-czywają prochy 806 zabitych podczas pacyfikacji. Wszystkie nazwiska wraz z nazwami miejscowości zostały wyryte na kamiennych tablicach.

Dziś, spacerując po spokojnej, leżą-cej na brzegu lasu wsi Borów można chłonąć nadwiślański, leniwy klimat. I aż trudno uwierzyć, jak wielka i strasz-na tragedia rozegrała się tu kilkadzie-siąt lat temu.

Barbara Sęderowska

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Borowie -

niemy świadek wojennej tragedii

Kosciół św. Andrzeja Apostoła w Borowie fot. Kasia i Marcin

Zbiorowa mogiła ofiar pacyfikacji wsi polskich w Lasach Janowskich w Borowie, fot. Kasia i Marcin


Psychosaloon

DDzisiejszy odcinek poświęcony zisiejszy odcinek poświęcony jest tematowi koronawirusa jest tematowi koronawirusa

Sars-CoV-2, oraz chorobie jaką wy-Sars-CoV-2, oraz chorobie jaką wy-wołuje czyli Covit-19wołuje czyli Covit-19

Chciałam przekazać w sposób jak Chciałam przekazać w sposób jak najbardziej przystępny informacje najbardziej przystępny informacje dotyczące choroby, badań i zabez-dotyczące choroby, badań i zabez-pieczenia się przed chorobą.pieczenia się przed chorobą.

W latach 2000-2002 zajmowa-W latach 2000-2002 zajmowa-łam się sprzedażą różnego typu łam się sprzedażą różnego typu szczepionek, w tamtych czasach szczepionek, w tamtych czasach w środowisku osób zajmujących w środowisku osób zajmujących się szczepieniami i wirusologią się szczepieniami i wirusologią otwarcie dyskutowano na temat otwarcie dyskutowano na temat spodziewanej epidemii. Wiadomo spodziewanej epidemii. Wiadomo było że z częstotliwością ok. 100 lat było że z częstotliwością ok. 100 lat dochodzi do pojawienia się wyso-dochodzi do pojawienia się wyso-ce zaraźliwego dla ludzi patogenu, ce zaraźliwego dla ludzi patogenu, przypuszczano że będzie to wirus przypuszczano że będzie to wirus który przełamie barierę między-który przełamie barierę między-gatunkową. Jako źródło zakażenia gatunkową. Jako źródło zakażenia wskazywano Chiny, ze względu na wskazywano Chiny, ze względu na duże zagęszczenie ludności, brak duże zagęszczenie ludności, brak podstawowej higieny, bliski kon-podstawowej higieny, bliski kon-takt człowieka i zwierząt, oraz spo-takt człowieka i zwierząt, oraz spo-żywanie mięsa osobników chorych. żywanie mięsa osobników chorych. Obecność nadzoru weterynaryj-Obecność nadzoru weterynaryj-nego, badania mięsa w rzeźniach, nego, badania mięsa w rzeźniach, liczne przepisy które mamy w Pol-liczne przepisy które mamy w Pol-sce i w Europie w sposób pośredni sce i w Europie w sposób pośredni chronią społeczeństwo przed taki-chronią społeczeństwo przed taki-mi zjawiskami. W ostatnich latach mi zjawiskami. W ostatnich latach widać było że w Chinach źle się widać było że w Chinach źle się dzieje, pojawiła się świńska grypa, dzieje, pojawiła się świńska grypa, która na szczęście ze względu na która na szczęście ze względu na odporność krzyżową nie okazała się odporność krzyżową nie okazała się dla nas tak bardzo groźna. Pojawiły dla nas tak bardzo groźna. Pojawiły się wirusy SARS i MERS, wywołujące się wirusy SARS i MERS, wywołujące znaczną śmiertelność, ale mało za-znaczną śmiertelność, ale mało za-raźliwe. I w końcu pojawił się wirus raźliwe. I w końcu pojawił się wirus o bardzo wysokim potencjale za-o bardzo wysokim potencjale za-kaźności, mogący pozostać aktyw-kaźności, mogący pozostać aktyw-ny przez wiele dni.ny przez wiele dni.

Na początku należy odpowie-Na początku należy odpowie-dzieć sobie na pytanie czym tak na-dzieć sobie na pytanie czym tak na-prawdę jest wirus?prawdę jest wirus?

Otóż wirusy są to niewielkie czą-Otóż wirusy są to niewielkie czą-steczki kwasu nukleinowego DNA steczki kwasu nukleinowego DNA lub RNA, które stanowią ich mate-lub RNA, które stanowią ich mate-riał genetyczny. Zwykle są otoczone riał genetyczny. Zwykle są otoczone białkową otoczka zwaną kapsydem. białkową otoczka zwaną kapsydem. Mają zdolność infekowania wszyst-Mają zdolność infekowania wszyst-kich form życia, same są niezdolne kich form życia, same są niezdolne do namnażania się poza komórką do namnażania się poza komórką gospodarza. Są bezwzględnymi gospodarza. Są bezwzględnymi pasożytami, zależnymi od żywych pasożytami, zależnymi od żywych

Spotkania z diagnostyką - odcinek 47

komórek do których wniknęły. Nie komórek do których wniknęły. Nie są uważane za organizmy żywe. są uważane za organizmy żywe. Znamy wiele rodzajów wirusów, Znamy wiele rodzajów wirusów, część z nich atakuje bakterie, ro-część z nich atakuje bakterie, ro-śliny, zwierzęta a część ludzi. Zwy-śliny, zwierzęta a część ludzi. Zwy-kle wirusy wywołujące choroby kle wirusy wywołujące choroby u zwierząt nie wywołują ich u nas, u zwierząt nie wywołują ich u nas, oczywiście wśród osób zawodowo oczywiście wśród osób zawodowo związanych ze zwierzętami jak le-związanych ze zwierzętami jak le-karze weterynarii, hodowcy, leśnicy karze weterynarii, hodowcy, leśnicy zdarzają się przypadki zapadania zdarzają się przypadki zapadania na choroby wywołane wirusami na choroby wywołane wirusami zwierzęcymi. Najbardziej istotny zwierzęcymi. Najbardziej istotny w takich przypadkach jest fakt że w takich przypadkach jest fakt że człowiek zaraża się od zwierzęcia, człowiek zaraża się od zwierzęcia, nie może jednak przenieść infekcji nie może jednak przenieść infekcji na drugiego człowieka. Paradoksal-na drugiego człowieka. Paradoksal-nie częsty kontakt z drobnoustro-nie częsty kontakt z drobnoustro-jami zwierząt może spowodować, jami zwierząt może spowodować, że stymulowany system immuno-że stymulowany system immuno-logiczny, będzie radził sobie lepiej logiczny, będzie radził sobie lepiej w nowym koronawirusem. w nowym koronawirusem.

W przypadku obecnej epide-W przypadku obecnej epide-mii doszło do bardzo specyficznej mii doszło do bardzo specyficznej mutacji materiału genetycznego mutacji materiału genetycznego wirusa, czego wynikiem jest nie-wirusa, czego wynikiem jest nie-zwykle duża zakaźność wśród ludzi. zwykle duża zakaźność wśród ludzi. Pojawiły się liczne teorie mówiące Pojawiły się liczne teorie mówiące że patogen jest rodzajem broni że patogen jest rodzajem broni biologicznej i powstał w laborato-biologicznej i powstał w laborato-rium. Faktem jest że w Wuhan, pier-rium. Faktem jest że w Wuhan, pier-wotnym źródle zakażenia znajduje wotnym źródle zakażenia znajduje się jedno z najbardziej na świecie się jedno z najbardziej na świecie zaawansowanych technologicznie zaawansowanych technologicznie laboratoriów badających drobno-laboratoriów badających drobno-ustroje w tym wirusy. I nie można ustroje w tym wirusy. I nie można wykluczyć przypadkowego lub wykluczyć przypadkowego lub celowego wyniesienia Sars-Cov-19 celowego wyniesienia Sars-Cov-19 poza pracownię. Na chwilę obecną poza pracownię. Na chwilę obecną tak naprawdę nie ma już znaczenia, tak naprawdę nie ma już znaczenia, czy poprzez czyjeś niedbalstwo, czy czy poprzez czyjeś niedbalstwo, czy też działanie celowe wirus dostał się też działanie celowe wirus dostał się do przestrzeni publicznej. Jest mało do przestrzeni publicznej. Jest mało prawdopodobne żebyśmy poznali prawdopodobne żebyśmy poznali prawdę. Obecnie cały wysiłek nale-prawdę. Obecnie cały wysiłek nale-ży skierować na walkę z epidemią. ży skierować na walkę z epidemią.

Obserwując rozwój sytuacji mu-Obserwując rozwój sytuacji mu-simy zdać sobie sprawę że wirus simy zdać sobie sprawę że wirus ten pozostanie z nami na wiele ten pozostanie z nami na wiele lat i musimy wytworzyć sobie na lat i musimy wytworzyć sobie na niego odporność. Nasz system im-niego odporność. Nasz system im-munologiczny jest jednym z naj-munologiczny jest jednym z naj-lepiej działających mechanizmów lepiej działających mechanizmów w organizmie człowieka, ale nie w organizmie człowieka, ale nie jest niezawodny. Na chwilę obec-jest niezawodny. Na chwilę obec-ną nie wiemy jak duża liczba osób ną nie wiemy jak duża liczba osób

miała kontakt z wirusem, przez co miała kontakt z wirusem, przez co nie znamy tak naprawdę jego zasię-nie znamy tak naprawdę jego zasię-gu w populacji. Będziemy mogli to gu w populacji. Będziemy mogli to zbadać jeżeli pojawia się ogólnodo-zbadać jeżeli pojawia się ogólnodo-stępne i tanie testy badające obec-stępne i tanie testy badające obec-ność i poziom przeciwciał klasy IgM ność i poziom przeciwciał klasy IgM i IgG w surowicy krwi. Obecność ta-i IgG w surowicy krwi. Obecność ta-kich przeciwciał potwierdzi kontakt kich przeciwciał potwierdzi kontakt z wirusem i wytworzenie naturalnej z wirusem i wytworzenie naturalnej odporności. Nie będzie to jednak odporności. Nie będzie to jednak oznaczało że już nigdy nie zacho-oznaczało że już nigdy nie zacho-rujemy, prawdopodobnie wirus rujemy, prawdopodobnie wirus ma zdolność do mutacji podobnie ma zdolność do mutacji podobnie jak wirus grypy. Na chwilę obecną jak wirus grypy. Na chwilę obecną pojawiła się teoria że Włochy zo-pojawiła się teoria że Włochy zo-stały opanowane przez nieco inny stały opanowane przez nieco inny szczep, niż ten który jest obecnie szczep, niż ten który jest obecnie w Niemczech. w Niemczech.

Przebieg choroby:Przebieg choroby:Zasadniczo zakażenie wirusem Zasadniczo zakażenie wirusem

przebiega na dwa główne sposoby:przebiega na dwa główne sposoby:1. Infekcja górnych dróg oddecho-1. Infekcja górnych dróg oddecho-

wych o bardzo różnym nasileniu, wych o bardzo różnym nasileniu, oraz bóle mięśniowe. Pojawiają się oraz bóle mięśniowe. Pojawiają się objawy grypopodobne, które ustę-objawy grypopodobne, które ustę-pują po kilku lub kilkunastu dniach. pują po kilku lub kilkunastu dniach. Charakterystyczny jest suchy kaszel Charakterystyczny jest suchy kaszel i podniesiona temperatura. Przy i podniesiona temperatura. Przy czym u jednych jest to 37,5 u innych czym u jednych jest to 37,5 u innych chorych nawet 39 stopni. Katar wy-chorych nawet 39 stopni. Katar wy-stępuje rzadko. Stosuje się leczenie stępuje rzadko. Stosuje się leczenie objawowe powszechne stosowany-objawowe powszechne stosowany-mi lekami. Przy czym pacjent przed mi lekami. Przy czym pacjent przed jak i po wystąpieniu objawów jest jak i po wystąpieniu objawów jest źródłem zakażenia. Bardzo istotne źródłem zakażenia. Bardzo istotne jest wtedy unikanie kontaktów z in-jest wtedy unikanie kontaktów z in-nymi ludźmi, oraz dbanie o siebie nymi ludźmi, oraz dbanie o siebie podczas choroby, tak aby nie doszło podczas choroby, tak aby nie doszło do jej zaostrzenia. do jej zaostrzenia.

2. Infekcja dolnych dróg odde-2. Infekcja dolnych dróg odde-chowych – u osób z obniżoną od-chowych – u osób z obniżoną od-pornością, która może wynikać pornością, która może wynikać z wieku, chorób współistniejących z wieku, chorób współistniejących czy przemęczenia, dochodzi do czy przemęczenia, dochodzi do rozwinięcia się wirusowego śród-rozwinięcia się wirusowego śród-miąższowego wysiękowego zapa-miąższowego wysiękowego zapa-lenia płuc. Wirus zaczyna szybko lenia płuc. Wirus zaczyna szybko się namnażać w tkance płucnej, co się namnażać w tkance płucnej, co powoduje gwałtowne wydzielanie powoduje gwałtowne wydzielanie wielu cytokin prozapalnych. Obser-wielu cytokin prozapalnych. Obser-wujemy niekontrolowaną systemo-wujemy niekontrolowaną systemo-wą odpowiedź zapalną tkanki płuc-wą odpowiedź zapalną tkanki płuc-nej w postaci tzw. „ burzy cytokin”. nej w postaci tzw. „ burzy cytokin”. Efektem tego jest powstanie wysię-Efektem tego jest powstanie wysię-ku ( czyli wytworzenie się płynu) ku ( czyli wytworzenie się płynu) w pęcherzykach płucnych. Płuca w pęcherzykach płucnych. Płuca są „ zalane” płynem, przez co gwał-są „ zalane” płynem, przez co gwał-townie zmniejsza się powierzchnia townie zmniejsza się powierzchnia oddechowa i pacjent zaczyna się oddechowa i pacjent zaczyna się dusić. Leczenia polega na wtłacza-dusić. Leczenia polega na wtłacza-niu tlenu do płuc, podawaniu leków niu tlenu do płuc, podawaniu leków hamujących namnażanie się wiru-hamujących namnażanie się wiru-

tuacji prawdopodobnie za miesiąc lub dwa zostanie pozbawiony płynności finansowej. Cały ten stres przekłada się na całą rodzinę i wszystkich wokół, mie-dzy innymi pracowników i ich rodziny. Zawsze byłem optymistą, ale w tym mo-mencie trudno mi się w tym wszystkim odnaleźć. Jak mam zachować spokój?

PiotrSzanowny Panie Piotrze,Napływ negatywnych informacji,

coraz większe, restrykcyjne decyzje powodują wielką destabilizację. Pro-blemy finansowe są zawsze istotną przyczyną stresu rodzącą napięcie. W obecnej sytuacji dotychczasowe stra-tegie radzenia sobie ze stresem mogą być zawodne. Nikt z nas nie spodzie-wał się takich warunków, ale trzeba się z nimi zmierzyć i przygotować plan, jak możemy obniżyć wydatki i efektyw-niej zarządzać swoimi finansami. Jeśli mamy problem z płaceniem rachun-ków czy zobowiązań kredytowych, powinniśmy skontaktować się z odpo-wiednimi instytucjami.

W czasach trudnych ekonomicz-ne napięcie może prowadzić do większej niż zwykle ilości konfliktów, napięć, które często prowadzą do niezdrowych czynności jak: palenie, nadużywanie alkoholu, substancji psy-choaktywnych, hazardu czy kompul-sywnego objadania. Trzeba uważać na tego typu zachowania i w razie potrze-by rozważyć wizytę u specjalisty.

Wszyscy mamy teraz czas na prze-myślenia i wdrożenie nowych sposo-bów zarządzania swoim czasem i cza-sem pracowników. Jeżeli sytuacja w pracy jest kryzysowa, może warto roz-ważyć urlopy bezpłatne dla pracowni-ków, co pozwoli uniknąć zwolnień i ob-niży koszty prowadzenia działalności. Procesy rekrutacji i wdrażania nowych pracowników też są kosztowne o czym należy pamiętać na przyszłość. W koń-cu wrócimy do stabilnego, zdrowego funkcjonowania � Unikajmy skrajności od nadmiernych reakcji do bierności.

Monika GałązkiewiczMonika GałązkiewiczPsychoterapeuta, psychoonkologPsychoterapeuta, psychoonkolog

Trzeba zdroworozsądkowo prze-analizować ryzyko i zastanowić się, czy jest jakiś powód by sądzić, że jestem zagrożony? Czy miałem kontakt z osobą o zwiększonym ryzyku zachoro-wania?, Czy się izoluję? Czy stosuje się do wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia? Co mogę skutecznie zrobić dla siebie i innych? Przede wszystkim dobrze myć ręce, zachować dystans i ograniczyć w miarę możliwości wsze-lakie kontakty. W sytuacjach kryzysu ludzie zazwyczaj gromadzą się, wspie-rają nawzajem, działają odważnie, nam w tym momencie zostało to odebrane, nie mamy możliwości skoordynowa-nych, wspólnych działań. Lecz każdy z nas powinien zastanowić się, rozejrzeć dookoła, czy ktoś nie jest w większym stresie niż my sami, czy możemy kogoś wesprzeć chociażby ramową telefo-niczną. Starajmy się jak najlepiej wyko-rzystać tą złą sytuację.

Witam, Jestem przedsiębiorca, który w za-

istniałej, kryzysowej, epidemicznej sy-

Dzień dobry,Jak mogę wesprzeć moją rodzinę, któ-

ra jest odizolowana, zamknięta w domy z powodu zagrożenia epidemią. Dwoje moich już dorosłych dzieci mieszka w

innych miastach. Widzę, że moja mama i żona trudno to znoszą, cały dzień oglą-dają telewizję, słuchając wiadomości, są bardzo przestraszone, mama boi się, że umrze. Jak wracam z pracy o niczym in-nym nie mówią, mam wrażenie, że ten strach zaczyna dopadać i mnie.

Leszek Panie Leszku,Strach przed koronawirusem ogar-

nął nie tylko Polaków, ale cały świat. Widząc te wszystkie nowe historie przedstawiane w mediach, trudno po-radzić sobie z niepokojem. To natural-ne, że odczuwamy lęk, szczególnie w sytuacji, w której nie wiemy czego tak naprawdę możemy się spodziewać. Myślę, że powinniśmy szukać spraw-dzonego i zaufanego źródła informacji, co da nam obraz rzeczywistej zmiany. Codzienne, wielogodzinne spędzanie czasy przed TV może niekorzystnie wpłynąć na nas.

sa/ wnikanie do komórek, oraz le-sa/ wnikanie do komórek, oraz le-ków hamujących działanie cytokin. ków hamujących działanie cytokin.

3. Koronawirus może również 3. Koronawirus może również wywołać: wywołać:

Infekcje układu moczowego ( po-Infekcje układu moczowego ( po-wikłaniem jest ostre uszkodzenie wikłaniem jest ostre uszkodzenie nerek);nerek);

Infekcje układu krwionośnego Infekcje układu krwionośnego przyczyniając się do ostrej niewy-przyczyniając się do ostrej niewy-dolności serca;dolności serca;

Infekcje układu pokarmowego Infekcje układu pokarmowego powodując między innymi biegun-powodując między innymi biegun-kę i wymioty. Badania wykazały kę i wymioty. Badania wykazały obecność wirusa w kale. obecność wirusa w kale.

Infekcje układu nerwowego wy-Infekcje układu nerwowego wy-wołując objawy neurologiczne, wołując objawy neurologiczne, jak ból głowy, nudności, uczucie jak ból głowy, nudności, uczucie splątania, zaburzenia świadomości, splątania, zaburzenia świadomości, a w ciężkich przypadkach choroby a w ciężkich przypadkach choroby naczyniowo-mózgowe.naczyniowo-mózgowe.

Obecna sytuacja: Obecna sytuacja: Na chwilę obecną najważniejsze Na chwilę obecną najważniejsze

jest opóźnienie kolejnych zaka-jest opóźnienie kolejnych zaka-żeń, bo jeżeli zarazimy się wszyscy żeń, bo jeżeli zarazimy się wszyscy w tym samym czasie to dojdzie do w tym samym czasie to dojdzie do całkowitego paraliżu życia społecz-całkowitego paraliżu życia społecz-nego i gospodarczego. Chorzy pra-nego i gospodarczego. Chorzy pra-cownicy służby zdrowia nie będą cownicy służby zdrowia nie będą w stanie nikomu pomóc. Potrzebny w stanie nikomu pomóc. Potrzebny jest też czas na badania naukowe, jest też czas na badania naukowe, produkcję leków i środków ochron-produkcję leków i środków ochron-nych oraz odkrycie szczepionki, nych oraz odkrycie szczepionki, którą zostaną zaszczepione osoby którą zostaną zaszczepione osoby z grupy największego ryzyka. z grupy największego ryzyka.

Wyobraźmy sobie co się stanie Wyobraźmy sobie co się stanie jak do Szpitala wejdzie kilka cho-jak do Szpitala wejdzie kilka cho-rych osób, które zakażą pacjentów rych osób, które zakażą pacjentów i personel? Zasadniczo w szpitalach i personel? Zasadniczo w szpitalach nie znajdują się ludzie młodzi, zdro-nie znajdują się ludzie młodzi, zdro-wi i szczęśliwi. Zdecydowana więk-wi i szczęśliwi. Zdecydowana więk-szość to osoby starsze, chore, po szość to osoby starsze, chore, po zabiegach, z obniżoną odpornością. zabiegach, z obniżoną odpornością. Jeżeli się zarażą to po 10 dniach Jeżeli się zarażą to po 10 dniach większość z nich zacznie ciężko większość z nich zacznie ciężko chorować a część umrze. chorować a część umrze.

Co musimy zrobić aby przetrwać Co musimy zrobić aby przetrwać ten okres:ten okres:

1. Bezwzględnie konieczne jest 1. Bezwzględnie konieczne jest stosowanie się do zaleceń Rządu, stosowanie się do zaleceń Rządu, czyli unikanie kontaktów, zachowa-czyli unikanie kontaktów, zachowa-nie bezpiecznej odległości, restryk-nie bezpiecznej odległości, restryk-cyjna higiena rąk, klamek itp. cyjna higiena rąk, klamek itp.

2. Podniesienie własnej natural-2. Podniesienie własnej natural-nej odporności poprzez: ogranicze-nej odporności poprzez: ogranicze-nie stresu ( nic tak nie niszczy na-nie stresu ( nic tak nie niszczy na-szego układu immunologicznego szego układu immunologicznego jak długotrwały stres), urozmaicone jak długotrwały stres), urozmaicone i bogate w witaminy odżywianie się i bogate w witaminy odżywianie się – można wspomóc się przyjmując – można wspomóc się przyjmując witaminy C, D3, oraz Rutynę. Sen, witaminy C, D3, oraz Rutynę. Sen, odpoczynek, dostosowana do sta-odpoczynek, dostosowana do sta-nu zdrowia aktywność fizyczna.nu zdrowia aktywność fizyczna.

3. Ochrona osób o zmniejszonej 3. Ochrona osób o zmniejszonej odporności – czyli wszystkich osób odporności – czyli wszystkich osób przewlekle chorych bez względu na przewlekle chorych bez względu na wiek, osób starszych. wiek, osób starszych.

Badania diagnostyczne.Badania diagnostyczne.Na chwilę obecną dostępne są Na chwilę obecną dostępne są

tylko testy wykrywające materiał tylko testy wykrywające materiał genetyczny wirusa. Ponieważ świa-genetyczny wirusa. Ponieważ świa-towe zapotrzebowanie znacznie towe zapotrzebowanie znacznie przewyższa możliwości produkcyj-przewyższa możliwości produkcyj-ne, więc testów mamy oczywiście ne, więc testów mamy oczywiście za mało. Dodatkowo oprócz samych za mało. Dodatkowo oprócz samych testów niezbędne są też analizatory testów niezbędne są też analizatory na których testy są wykonywane, na których testy są wykonywane, oraz przeszkolona kadra Diagno-oraz przeszkolona kadra Diagno-stów Laboratoryjnych. W tym mo-stów Laboratoryjnych. W tym mo-mencie wszystkich ww. po prostu mencie wszystkich ww. po prostu brakuje, podobnie jak maseczek brakuje, podobnie jak maseczek i środków dezynfekcyjnych. Z tego i środków dezynfekcyjnych. Z tego też powodu testy wykonywane są też powodu testy wykonywane są w sposób kontrolowany, tak aby w sposób kontrolowany, tak aby ich nie zabrakło dla osób poważnie ich nie zabrakło dla osób poważnie chorych. A środki ochronne i dezyn-chorych. A środki ochronne i dezyn-fekcyjne kierowane są do placówek fekcyjne kierowane są do placówek publicznej służby zdrowia. Dodat-publicznej służby zdrowia. Dodat-kowymi badaniami jakie są wyko-kowymi badaniami jakie są wyko-nywane w przypadku zakażenia lub nywane w przypadku zakażenia lub podejrzenia są:podejrzenia są:

Morfologia krwi z rozmazem – Morfologia krwi z rozmazem – w przypadku zakażenia koronawi-w przypadku zakażenia koronawi-rusem na początku infekcji poziom rusem na początku infekcji poziom leukocytów jest w normie, lub jest leukocytów jest w normie, lub jest obniżony. Poziom Limfocytów jest obniżony. Poziom Limfocytów jest w normie lub obniżony.w normie lub obniżony.

CRP – białko ostrej fazy - w przy-CRP – białko ostrej fazy - w przy-padku zakażenia koronawirusem padku zakażenia koronawirusem poziom CRP jest podniesiony, ale poziom CRP jest podniesiony, ale nie jest bardzo wysokinie jest bardzo wysoki

Obserwujemy wzrost stężenia: Obserwujemy wzrost stężenia: D-dimerów, enzymów takich jak D-dimerów, enzymów takich jak LDH, czasem Alat i Aspat.LDH, czasem Alat i Aspat.

Laboratoria Diagnostyczne, oraz Laboratoria Diagnostyczne, oraz firmy produkujące testy, odczynni-firmy produkujące testy, odczynni-ki i analizatory od pewnego czasu ki i analizatory od pewnego czasu pracują bardzo intensywnie, więc pracują bardzo intensywnie, więc w niedługim czasie sytuacja znacz-w niedługim czasie sytuacja znacz-nie się poprawi. Maseczkę możemy nie się poprawi. Maseczkę możemy uszyć sobie sami w domu, są też uszyć sobie sami w domu, są też już do kupienia maski uszyte przez już do kupienia maski uszyte przez polskie zakłady. Bardzo istotne jest polskie zakłady. Bardzo istotne jest codzienne pranie takiej maski i pra-codzienne pranie takiej maski i pra-sowanie jej gorącym żelazkiem. Nie sowanie jej gorącym żelazkiem. Nie do zastąpienia jest częste i dokład-do zastąpienia jest częste i dokład-ne mycie rąk, w przypadku braku ne mycie rąk, w przypadku braku dostępu do profesjonalnych środ-dostępu do profesjonalnych środ-ków dezynfekcyjnych, możemy ków dezynfekcyjnych, możemy zakupić spirytus spożywczy ( 99%) zakupić spirytus spożywczy ( 99%) i rozcieńczyć go przegotowaną i rozcieńczyć go przegotowaną wodą uzyskując stężenie między wodą uzyskując stężenie między 60% a 70% ( 70 ml spirytusu i 30 ml 60% a 70% ( 70 ml spirytusu i 30 ml wody). wody).

Monika Romańska Monika Romańska


Gawęda o kresowych niewiastach

Opowieści starego koniarza

Do tej pory nasze opowieści najczęściej poświęcaliśmy mężczyznom. Dziś, chcemy

Wam drodzy czytelnicy opowiedzieć o staropolskich kobietach – damach, herod-babach i kresowych awantur-nicach. Bo jak się okazuje losy XVI i XVII-wiecznych niewiast często by-wały niezwykle barwne i burzliwe. Co ciekawe, w ówczesnym świecie w narodach słowiańskich darzono kobiety dużym szacunkiem. Nato-miast w krajach germańskich obo-wiązywały przepisy prawne zgodnie z którymi postrzegano kobietę jako istotę nie potrafiącą zadbać o swoje interesy i nawet za dorosłą niewiastę zawsze decydował mężczyzna.

W Polsce szlacheckiej najczęściej małżeństwa stanowiły układ part-nerski, w których panował podział ról. W wielu dawnych aktach sądo-wych, intercyzach, testamentach, listach i pamiętnikach zachowały się wzmianki o tym, że wśród szlachty, a nawet wśród wielkich panów w żo-nie widziano partnera i przyjaciela. Wymagano od niej nie tylko sen-tymentu i serca, ale także męstwa, rozumu i czynu. Wiemy o tym z lite-ratury i staropolskich powiedzeń np. „żona głowy korona”, „żona miły i wdzięczny, a tobie równy towa-rzysz”, „żona klejnot drogi”, „żona ozdoba mężowi”. Janusz Radziwiłł starając się o rękę panny Potockiej tak mówił do króla Władysława IV: „nie o urząd, nie o wakancję idzie, ale o wiecznego przyjaciela”.

Musicie wiedzieć, że życie kobiet na dworach książęcych czy magnac-kich wyglądało zgoła inaczej niż na prowincjonalnych dworzyszczach i kresowych stanicach. Te pierwsze żyły w komfortowych jak na owe czasy warunkach. Ich głównym za-daniem było ładnie wyglądać, ład-nie pachnieć, umieć haftować i pro-wadzić konwersację. Miały czas na plotki, dworskie intrygi i śledzenie nowinek modowych. Natomiast te żyjące na prowincji prowadziły dom, wychowywały dzieci, administro-wały majątkiem. W długie zimowe wieczory zajmowały się szyciem, tkaniem, haftowaniem, a w tym cza-sie przekazywały młodym dawne podania i legendy. Dobrze znały się na ziołolecznictwie, opatrywaniu ran czy odbieraniu porodów. Często zmuszone były procesować się z są-siadami. Bywało też, że brały udział w zajazdach, wojnach domowych i obronie swych majątków przed najazdami zarówno złośliwych sąsia-dów jak i obcych wojsk.

Owe białogłowy nierzadko do-równywały w męstwie i znajomości sztuki wojennej ówczesnym ry-cerzom. W XVI wieku głośno było w całej Rzeczypospolitej o Beacie Dolskiej, kuzynce hetmana Wielkie-go Księstwa Litewskiego Konstan-tego Ostrogskiego. Dama ta tak się rozzłościła próbą zdobycia zamku w Dubnie przez Tatarów, że sama chwyciła za broń i osobiście popro-wadziła żołnierzy na wały. Gdy spo-

strzegła rannych artylerzystów pod-biegła do armaty i tak wycelowała, że trafiła prosto w namiot chana. Śmierć dowódcy spowodowała od-wrót Tatarów. A co ciekawe działo się to w dzień jej wesela.

Prawdziwie ognistą kobietą była Zofia Zamiechowska po ostatnim mężu wojewodzina trocka Tyszkie-wiczowa. Przez 25 lat toczyła wojny m.in. z Potockimi i Radziwiłłami. Jako zarządca majątku i dowódca obrony zamków w Podhajcach i Buczaczu budziła zachwyt bystrością i obrot-nością. A gdy znalazła się w opa-łach bez trudu broniła się „prawem i lewem, trybunałem i arsenałem, dekretem i muszkietem”. W pamię-ci ówczesnych Polaków zapisała się jako szanowana matrona, fundator-ka szpitali, kościołów i szkół. Blask jej sławy i dokonań był tak wielki, że

o jej trzech mężach po prostu zapo-mniano.

Ze wszystkich kobiet tamtej epoki nas najbardziej zafascynowała Teofi-la Chmielecka, nazywana „wilczycą kresową”. Ta dzielna niewiasta, po-dobnie jak inne mieszkające na nie-spokojnych kresach Rzeczpospolitej, musiała być twarda i miała bardzo sil-ną wolę przetrwania. Wraz ze swym mężem wojewodą kijowskim uwiel-biała wyprawy na Tatarów. Choć urodziła i wychowała dwóch synów to jednak na wojnie czuła się jak ryba w wodzie. Wiodła iście spartańskie życie. Lubiła spać w namiocie, brać udział w podjazdach i zasadzkach. Znakomicie jeździła konno. Strzelała z łuku, rusznicy i nieźle robiła szablą. Samo jej pojawienie się powodowa-ło popłoch wśród ludów stepowych gdyż śmierć z ręki niewiasty była dla

nich hańbą. Nic więc dziwnego, że tatarskie kobiety straszyły nią swoje dzieci. Choć potomni zapamiętali ją jako wzór żony kresowego żołnierza to nasza Teofila miała też swoje sła-bości. Potrafiła być okrutna. Kobietę, którą podejrzewała o flirt ze swoim mężem w przypływie złości oszpeci-ła obcinając jej nos.

Czasy Rzeczpospolitej szlachec-kiej były pełne wojen i konfliktów, co wiązało się z ciągłym życiem w ciągłym strachu. Stałe zagrożenie z południowego wschodu w postaci tatarskich czambułów było w tam-tej epoce codziennością. Kresowym niewiastom należy się więc szcze-gólne uznanie za to, że umiały po-godzić rolę żony, matki, gospodyni i wojowniczki.

Barbara SęderowskaBarbara SęderowskaKrzysztof DykKrzysztof Dyk

ZZagrożenie koronawirusem agrożenie koronawirusem jest realnym problemem jest realnym problemem w Polsce i na świecie. Sta-w Polsce i na świecie. Sta-

nowi ono źródło wielu obaw wśród nowi ono źródło wielu obaw wśród właścicieli zwierząt domowych, właścicieli zwierząt domowych, szczególnie psów i kotów. Zgodnie szczególnie psów i kotów. Zgodnie z zapewnianiami GIS i WHO, aktualne z zapewnianiami GIS i WHO, aktualne dane nie wskazują na to, żeby nasi dane nie wskazują na to, żeby nasi pupile roznosili koronawirusa. Wła-pupile roznosili koronawirusa. Wła-ściciele zwierząt powinni jednak pa-ściciele zwierząt powinni jednak pa-miętać o kilku kwestiach związanych miętać o kilku kwestiach związanych z bezpieczeństwem i higieną.z bezpieczeństwem i higieną.

Koronawirus u zwierząt – co wie-Koronawirus u zwierząt – co wie-my?my?

Koronawirus SARS-CoV-2 stanowi Koronawirus SARS-CoV-2 stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludz-zagrożenie dla zdrowia i życia ludz-kiego, ale nie jest to jedyny znany kiego, ale nie jest to jedyny znany medycynie patogen z tej grupy. Ko-medycynie patogen z tej grupy. Ko-ronawirusy to rodzina wirusów, która ronawirusy to rodzina wirusów, która wywołuje choroby u wielu gatunków wywołuje choroby u wielu gatunków zwierząt, w tym przeziębienia u ludzi. zwierząt, w tym przeziębienia u ludzi. Niektóre koronawirusy infekują zwie-Niektóre koronawirusy infekują zwie-rząt takie jak nietoperze, wielbłądy , rząt takie jak nietoperze, wielbłądy , a przy tym mogą przenosić się na lu-a przy tym mogą przenosić się na lu-dzi. Do takiej sytuacji doszło w przy-dzi. Do takiej sytuacji doszło w przy-padku wirusów SARS i MERS, którymi padku wirusów SARS i MERS, którymi

zaraziliśmy się właśnie od zwierząt. zaraziliśmy się właśnie od zwierząt. Podejrzewa się, że tak samo stało się Podejrzewa się, że tak samo stało się w przypadku SARS-CoV-2.w przypadku SARS-CoV-2.

Jeśli chodzi o koronawirusy infe-Jeśli chodzi o koronawirusy infe-kujące psy i koty, według obecnej kujące psy i koty, według obecnej wiedzy medycznej nie przenoszą się wiedzy medycznej nie przenoszą się one na ludzi. Czy jednak nowy koro-one na ludzi. Czy jednak nowy koro-nawirus SARS-CoV-2 może przenieść nawirus SARS-CoV-2 może przenieść się z ludzi na zwierzęta, a następnie się z ludzi na zwierzęta, a następnie tą drogą zainfekować kolejne osoby? tą drogą zainfekować kolejne osoby? Obecnie nie ma dowodów na to, że Obecnie nie ma dowodów na to, że psy czy koty mogą być źródłem in-psy czy koty mogą być źródłem in-fekcji. Chociaż WHO informuje, że fekcji. Chociaż WHO informuje, że w Hongkongu wykryto do tej pory w Hongkongu wykryto do tej pory jeden przypadek infekcji wirusem jeden przypadek infekcji wirusem SARS-CoV-2, nic nie wskazuje na to, SARS-CoV-2, nic nie wskazuje na to, by zwierzęta domowe mogły rozno-by zwierzęta domowe mogły rozno-sić chorobę.sić chorobę.

Zasady higieny dla właścicieli Zasady higieny dla właścicieli zwierzątzwierząt

Mimo że według aktualnych do-Mimo że według aktualnych do-niesień zwierzęta domowe nie roz-niesień zwierzęta domowe nie roz-noszą koronawirusa, wskazane jest noszą koronawirusa, wskazane jest przestrzeganie dobrych nawyków przestrzeganie dobrych nawyków higienicznych. Właściciele zwierząt higienicznych. Właściciele zwierząt powinni pamiętać o następujących powinni pamiętać o następujących

Lekarz weterynarii radzi

O czym muszą pamiętać O czym muszą pamiętać właściciele psów i kotów właściciele psów i kotów w dobie koronawirusaw dobie koronawirusa

uwagę entuzjazm niektórych psów uwagę entuzjazm niektórych psów na widok ludzi czy innych zwierząt. na widok ludzi czy innych zwierząt. Warto też wybierać na spacer mniej Warto też wybierać na spacer mniej uczęszczane miejsca, a także takie uczęszczane miejsca, a także takie pory dnia, gdy na zewnątrz spotka-pory dnia, gdy na zewnątrz spotka-my mniej osób.my mniej osób.

Warto też pomyśleć o myciu psich Warto też pomyśleć o myciu psich łap po spacerze, zwłaszcza jeśli zwie-łap po spacerze, zwłaszcza jeśli zwie-rzę ma w zwyczaju przesiadywanie rzę ma w zwyczaju przesiadywanie na meblach czy wchodzenie do łóż-na meblach czy wchodzenie do łóż-ka. Wszelkie środki ostrożności zwią-ka. Wszelkie środki ostrożności zwią-zane ze zwierzętami oraz naszymi zane ze zwierzętami oraz naszymi codziennym nawykami warto po-codziennym nawykami warto po-traktować poważnie, póki nie pojawi traktować poważnie, póki nie pojawi się więcej badań na temat koronawi-się więcej badań na temat koronawi-rusa SARS-CoV-2 i jego rozprzestrze-rusa SARS-CoV-2 i jego rozprzestrze-niania.niania.

Czy można wypuszczać koty Czy można wypuszczać koty z domu?z domu?

Część właścicieli kotów trzyma Część właścicieli kotów trzyma swoje zwierzęta w mieszkaniu, dzię-swoje zwierzęta w mieszkaniu, dzię-ki czemu ograniczenia związane ki czemu ograniczenia związane z wychodzeniem nie są problemem. z wychodzeniem nie są problemem. Nieco inaczej wygląda sytuacja Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku kotów wychodzących. w przypadku kotów wychodzących. Jeżeli kot ma możliwość wyjścia do Jeżeli kot ma możliwość wyjścia do ogródka lub spaceru w obrębie dział-ogródka lub spaceru w obrębie dział-ki, nie trzeba wprowadzać żadnych ki, nie trzeba wprowadzać żadnych ograniczeń. Zwierzęta, które mają ograniczeń. Zwierzęta, które mają w zwyczaju zapuszczać się poza bez-w zwyczaju zapuszczać się poza bez-

pośrednią okolicę domu, warto jed-pośrednią okolicę domu, warto jed-nak w miarę możliwości zatrzymać nak w miarę możliwości zatrzymać w domu.w domu.

Opieka nad zwierzętami – zalece-Opieka nad zwierzętami – zalece-nia dla osób objętych kwarantannąnia dla osób objętych kwarantanną

Osoby poddane kwarantannie Osoby poddane kwarantannie z powodu koronawirusa – nieza-z powodu koronawirusa – nieza-leżnie od tego, czy są chore na CO-leżnie od tego, czy są chore na CO-VID-19, czy też podejrzewa się u nich VID-19, czy też podejrzewa się u nich zakażenie – powinny bezwzględnie zakażenie – powinny bezwzględnie przestrzegać szczególnych wytycz-przestrzegać szczególnych wytycz-nych. Nie mogą one wychodzić na nych. Nie mogą one wychodzić na zewnątrz, dlatego opiekę nad zwie-zewnątrz, dlatego opiekę nad zwie-rzętami powinny przekazać innym rzętami powinny przekazać innym domownikom. W związku z kwaran-domownikom. W związku z kwaran-tanną zalecane jest nie tylko całko-tanną zalecane jest nie tylko całko-wite wstrzymanie kontaktu z innymi wite wstrzymanie kontaktu z innymi osobami, ale też ze zwierzętami do-osobami, ale też ze zwierzętami do-mowymi.mowymi.

Gdy nie ma możliwości całkowite-Gdy nie ma możliwości całkowite-go ograniczenia kontaktu z psem czy go ograniczenia kontaktu z psem czy kotem, należy szczególnie zadbać kotem, należy szczególnie zadbać o odkażanie rąk. Powinniśmy uni-o odkażanie rąk. Powinniśmy uni-kać głaskania i przytulania zwierząt, kać głaskania i przytulania zwierząt, a także nie pozwalać im na lizanie rąk a także nie pozwalać im na lizanie rąk czy twarzy.czy twarzy.

Lek. wet. specjalista Lek. wet. specjalista chirurgii weterynaryjnejchirurgii weterynaryjnej

Agnieszka Przysucha -Ciach Agnieszka Przysucha -Ciach

czynnościach:czynnościach:1. myciu rąk przed kontaktem ze 1. myciu rąk przed kontaktem ze

zwierzęciem, a także po nim;zwierzęciem, a także po nim;2. pamiętać o higienie rąk również 2. pamiętać o higienie rąk również

w przypadku kontaktu z jedzeniem, w przypadku kontaktu z jedzeniem, miskami, innymi akcesoriami czy od-miskami, innymi akcesoriami czy od-padkami po zwierzęciu;padkami po zwierzęciu;

3. dokładnie sprzątać po zwierzę-3. dokładnie sprzątać po zwierzę-tach,tach,

4. jak najbardziej ograniczyć na-4. jak najbardziej ograniczyć na-wyk dotykania oczu, ust i nosa, szcze-wyk dotykania oczu, ust i nosa, szcze-gólnie po kontakcie ze zwierzętami.gólnie po kontakcie ze zwierzętami.

Jak informuje CDC (Center for dise-Jak informuje CDC (Center for dise-ase Control and Prevention), nie ma ase Control and Prevention), nie ma żadnych doniesień o występowaniu żadnych doniesień o występowaniu aktywnej choroby COVID019 u zwie-aktywnej choroby COVID019 u zwie-rząt domowych. Brakuje też dowo-rząt domowych. Brakuje też dowo-dów sugerujących, że importowane dów sugerujących, że importowane zwierzęta lub produkty pochodzenia zwierzęta lub produkty pochodzenia zwierzęcego mogą zwiększać ryzyko zwierzęcego mogą zwiększać ryzyko rozprzestrzeniania koronawirusa.rozprzestrzeniania koronawirusa.

Jak bezpiecznie spacerować Jak bezpiecznie spacerować z psem?z psem?

Zagrożenie koronawirusem słusz-Zagrożenie koronawirusem słusz-nie zachęca społeczeństwo do prze-nie zachęca społeczeństwo do prze-strzegania zaleceń, które mają za strzegania zaleceń, które mają za zadanie ograniczyć ryzyko rozprze-zadanie ograniczyć ryzyko rozprze-strzeniania epidemii. Ograniczenie strzeniania epidemii. Ograniczenie wychodzenia z domu jest jednym wychodzenia z domu jest jednym z ważniejszych wskazań służb sa-z ważniejszych wskazań służb sa-nitarnych. Jak w takiej sytuacji bez-nitarnych. Jak w takiej sytuacji bez-piecznie wyprowadzić psa na spacer?piecznie wyprowadzić psa na spacer?

Podczas spaceru z psem przede Podczas spaceru z psem przede wszystkim należy unikać kontaktu wszystkim należy unikać kontaktu z innymi przechodniami. Jeżeli już z innymi przechodniami. Jeżeli już kogoś spotkamy, powinniśmy zacho-kogoś spotkamy, powinniśmy zacho-wać bezpieczną odległość, a więc wać bezpieczną odległość, a więc chociaż 1,5 metra – im więcej, tym chociaż 1,5 metra – im więcej, tym bezpieczniej, szczególnie biorąc pod bezpieczniej, szczególnie biorąc pod

lek wet Agnieszka Przysucha Ciach Gabinet Weterynaryjny AGAVET

www.agavet.pl

ul. 11 listopada 5 27-400 Ostrowiec Św.

tel. 731 20 60 02

ul. Partyzantów 4627-500 Opatów tel. 500 01 39 21

fot. Ewa Kwasiborska


PRAWDA I MITYO ŻYWNOŚCI

Jajka

Jajka tak pewnie weszły w dietę ludzi, że nikt nawet nie myśli o tym, kto pierwszy

wymyślił, że można je zjeść i kiedy to było? W końcu wszyscy wiemy, że na przykład Kolumb przywósł ziem-niaki z Ameryki, a jajka? Niestety, to pytanie pozostanie bez odpowie-dzi. Jedyne, co można powiedzieć, to że już w I wieku naszej ery pro-dukt ten był znany i lubiany, o czym świadczy rzymski fresk autorstwa nieznanego artysty zachowany do dziś: Martwa natura z jajkami, ptakami i brązowymi naczyniami z domu Julii Felix, Pompeje.

Czego dzisiaj nie robi się za po-mocą jaj – oprócz jedzenia – i prze-widuje się przyszłość, i wykonuje się dekoracyjne wyroby rzemieślnicze. A ile sporów naukowych wokół ich pożyteczności się toczy! Niektórzy badacze twierdzą, że użycie jaj pod-wyższa poziom cholesterolu, inni zaprzeczają temu, jeszcze inni suro-wo zabraniają jedzenia niemytych jaj... Ale gdzie jest prawda?

Przypomnijmy logiczny para-doks: „Co było wcześniej: jajko czy kura?”, nad którym przez tyle stuleci zastanawiały się najtęższe umy-sły ludzkości. W końcu genetycy i fi lozofowie doszli do wniosku, że pierwsze było jajo, z którego wykluł się pierwszy upierzony dinozaur, ważący około 250 kg (w wieku do-rosłym). Nie wszystko to jest jasne z medycznego punktu widzenia. Ale spróbujmy zrozumieć.

Czy brązowe jaja są zdrowsze niż białe?

Według starej legendy brązowe jaja są bardziej korzysne niż białe i są znoszone przez wiejskie kury, które przekazują tajne przepisy na znoszenie najlepszych jaj na świecie z pokolenia na pokolenie. Zgodnie z tą logiką, białe skorupki pochodzą od nieszczęśliwych kur miejskich znoszących jaja byle jak. Jeśli nadal

woliсie kupować tylko brązowe jaja, możecie bezpiecznie rozstać się z tym bezużytecznym nawykiem: jedyną różnicą jest kolorystyka. Tylko kury o białym i brązowym upierzeniu noszą jaja w odpowied-nim kolorze. Oprócz estetyki nie ma w nich żadnej różnicy.

Często słyszymy, że brązowe lub czarne potrawy są zdrowsze niż bia-łe. Weźmy pod uwagę chociażby chleb lub cukier. W przypadku jaj tak nie jest. Badania wykazały: brą-zowe jaja nie mają znaczącej różni-cy w wartości odżywczej w porów-naniu ze zwykłymi białymi.

Jaja stają się zdrowsze z powo-du innych czynników. Na przykład jaja od kur, którym wolno chodzić na słońcu, zawierają 3-4 razy więcej witaminy D. Kurczęta karmione po-karmami bogatymi w kwasy tłusz-czowe omega-3 wytwarzają jaja zawierające więcej tej witaminy.

Domowe jaja kurze są lepsze

Nie zawsze. Pomimo wyższej za-wartości witamin A, E, D i kwasów tłuszczowych omega-3 w jajach kur domowych, częściej się one za-rażają i ranią niż ich kuzynki żyjące w klatkach.

Kolor żółtka wskazuje jakość jajaNa pierwszy rzut oka wygląda

to logicznie. W rzeczywistości kolor żółtka zależy od diety kurcząt: im więcej karotenoidów, tym barwa żółtka jest bardziej nasycona. To, czy kury żyją w klatkach, czy swo-bodnie chodzą po polu, nie jest tak ważne. W tym drugim przypadku na dietę wpływają zioła rosnące w danym regionie.

Na przykład kukurydza, lucer-na, pokrzywa i niektóre inne zioła rozjaśniają żółtko. Jeśli kurczęta stale żyją w klatkach, odcień żółtka można łatwo zmienić za pomocą dodatków do żywności, takich jak kantaksantyna. Jednak wszystko to wpływa tylko na kolor żółtka (czę-

sto kupujący wolą bardziej soczyste odcienie). Jeśli jaja z supermarketu mają blade żółtko, nie oznacza to, że są złej jakości lub zepsute.

Szczęśliwe jajko ma dwa żółtka

Wciąż czekacie na bogactwo i wierzycie, że dwa żółtka w jajku to wielkie szczęście? Pożegnajcie się z ezoteryką. Podwójne żółtko nie jest rzadkie, jaja te są składane przez starsze kury, których żywot-ność dobiega końca i zaczęły się małe nieprawidłowości w ich ciele. Takie jajka są nieszkodliwe dla ludzi (a także dla kur niosek). Nie są ani szczęśliwymi, ani nieszczęśliwymi - zwykły żart natury, rodzaj kurczaka w ruletce. Zwykle nie można ich od-różnić w sklepie, pamiętajcie tylko, że im starsza kura, tym większy roz-miar jajka, co oznacza, że zwiększa się szansa na znalezienie podwój-nego żółtka.

Żółtko jest powodem przybiera-nia na wadze

Czy trener kazał wam wyrzu-cić żółtko i zjeść tylko białko? Jest w tym trochę prawdy. Białko jest najłatwiej przyswajalnym składni-kiem jaja. Żółtko jest gorzej trawio-ne. Tak więc, jeśli chcecie nabrać formy na sezon i boicie się przybrać na wadzę, postępujcie zgodnie z radą mentora. Ale nie zapomi-najcie, że żółtko również nie jest szkodliwe. Ma białko, witaminę D, przeciwutleniacze i cholinę, która wspomaga pracę wątroby. Warto więc jeszcze raz pomyśleć przed re-zygnacją z żółtek.

Surowe jaja są przyczyną salmo-nellozy

Fedor Chaliapin dał nam przepis na drinka na aksamitny głos. Głów-nym elementem są surowe jaja. Wiele osób nadal pije je z różnych powodów: dla budowania mięśni, obniżenia kwasowości w żołądku i tak po prostu, ponieważ jest to przydatne. Korzyści potwierdzają także eksperci. W końcu obróbka cieplna zmniejsza pewną ilość po-tasu, fosforu i witamin. Jeśli chodzi o ryzyko zachorowania na salmo-nellozę, jest ono bardzo małe: na każde 30 tysięcy jaj zakaża się tylko jedno. Oznacza to, że znów mamy do czynienia z loterią z kurczakiem, tylko wygrana nie jest najmilsza.

Jajka są przeciwwskazane dla osób o wysokim poziomie choleste-rolu

Przez długi czas doradzano oso-bom z wysokim poziomem cho-lesterolu wykluczanie pokarmów, które mogą zwiększyć jego poziom, w tym jaj. Żółtka naprawdę mają dużo cholesterolu. Tylko, że jest on jadalny, „dobry” i nie podnosi po-ziomu cholesterolu we krwi. Naj-ważniejsze jest, aby znać miarę i nie jeść dziesięciu jajek dziennie. Jedno lub dwa jajka nie wyrządzą żadnej szkody. Warto również zauważyć, że mówimy o samym jajku. Rze-czywiście, jeśli usmażyć je z bocz-kiem, a nawet z dużą ilością oleju, to oczywiście takie danie niewątpliwie pomaga zwiększyć poziom „złego” cholesterolu we krwi.

Żółtko jednego jajka zawiera

około 180 mg cholesterolu, co sta-nowi ponad połowę jego dziennej dawki (300 mg), do niedawna za-lecanej przez amerykańską służbę zdrowia.

Mit najbardziej przydatnego jaj-ka

Jeden z najbardziej niepotwier-dzonych mitów sugeruje, że naj-mniejsze jaja są najbardziej przy-datne. Jak dotąd nie zostało to potwierdzone eksperymentalnie, ale w zasadzie ta legenda ma źródło bardzo podobne do prawdy. Kurczę od drugiego dnia życia zaczyna być faszerowane lekami, antybiotyka-mi, sztucznymi i naturalnymi do-datkami. Dlatego ogólnie przyjmu-je się, że im młodszy kurczak, tym bezpieczniejsze są jajka. Ten mit jest tak trwały, że nawet pracownicy ferm chętnie w niego wierzą.

Jaja przepiórcze są znacznie zdrowsze niż kurze

100 g jaj przepiórczych zawie-ra nawet trochę mniej białka (11,9 g w przepiórczych i 12,56 g w ku-rzych) i więcej cholesterolu (0,6 g w przepiórczych, 0,38 g w kurzych) aniż kurze, różnica oczywiście jest bardzo nieznaczna. Nawiasem mó-wiąc, przepiórka może też chrować na salmonellozę, więc jedzenie su-rowych jaj również nie jest wiele warte.

Cóż, to wszystkie sekrety do-tyczące jaj, którymi chcieliśmy się z wami podzielić. I chcę zakończyć artykuł tradycyjnym wnioskiem - zawsze musimy znać miarę!

Oksana Sikorska

REKLAMA

Martwa natura z jajkami, ptakami i brązowymi naczyniami z domu Julii Felix, Pompeje


Już wkrótce święta wielkanocne! To jedno z najważniejszych świąt dla wszystkich chrześcijan. Ale na-wet niezbyt religijni ludzie, zgodnie z tradycjami, nie pozostawiają tego dnia bez uwagi. Wszyscy są staran-nie przygotowani na Wielkanoc: ktoś dotrzymuje wielkiego postu, ktoś stara się być bardziej wrażliwy na potrzeby innych, ktoś częściej chodzi do kościoła. A przed świę-tem wszyscy kupujemy smakołyki, pieczemy babkę, wkładamy do wi-klinowego kosza baranka z zatknię-tą chorągiewką, chleb, jaja - malo-wanki, pisanki albo kraszanki, sól, wędlinę, chrzan oraz ciasto (np. ma-zurek, babkę, sernik albo paschę). I coś radosnego śpiewa w naszych duszach w te święta.

Ta tradycja - obchodzenie Wiel-kanocy - jest przekazywana z po-kolenia na pokolenie. Mamy uczą córki pieczenia babek, malowania jajek, przestrzegania tradycji. Sy-nowie przyjmują od ojców wiarę w cud, pomagają im przygotować się na święta. Ale niewielu potrafi odpowiedzieć na proste pytania, takie jak „Dlaczego malują jajka? Skąd się wziął Zajączek i Baranek Wielkanocny? Po co umieszczać babkę w koszyku wielkanocnym?” itd. Dzisiaj opowiemy więc kilka hi-storii o Wielkanocy i tradycjach jej obchodzenia.

Na początek należy zauważyć, że między teologami a uczonymi istnieje wiele różnic dotyczących korzeni świąt wielkanocnych, ich zwyczajów i symboli. Pierwsi widzą wszędzie boski początek, drudzy uparcie dowodzą, że święta wiel-kanocne mają przedchrześcijańskie pogańskie korzenie. O tym, kto ma rację i w co wierzyć, decyduje każ-dy sam, ponieważ nawet w głównej księdze - Biblii - mówi się, że „We-dług wiary waszej niech wam się stanie!”.

Następnie postaramy się trochę ułatwić zrozumienie, co ze wszyst-kich symboli Wielkanocy ma po-czątek kościelny i dlaczego święto nazywa się „Wielkanocą” oraz kto określa datę obchodów.

Wielkanoc jest pierwszym i naj-dawniejszym świętem w Kościele. Obchodzili je Apostołowie w tym samym czasie, kiedy Żydzi obcho-dzili swoją Paschę, gdyż zmar-twychwstanie Jezusa dokonało się w dzień po uroczystości Paschy. Była ona obchodzona przez Izra-elitów na pamiątkę wybawienia ich z niewoli egipskiej. W tym sa-mym czasie przypadła śmierć Pana

Jezusa i Jego zmartwychwstanie, jako tajemnica naszego odkupie-nia, wybawienia z niewoli szatana i wprowadzenia nas do ziemi obie-canej, do niebieskiego Ojca. Żydzi obchodzili Paschę dnia 14 nisan, bo tak przykazał im Mojżesz. Przez miesiąc nisan określano miesiąc (30 dni) od nowiu marca do nowiu kwietnia. Jednak ze względu na to, że Pan Jezus zmartwychwstał w nie-dzielę, chrześcijanie już od wieku II pierwszą niedzielę po pełni wiosen-nej zaczęli obchodzić jako Wielka-noc. Tak też uchwalił sobór w Nicei w 325 roku, dodając, że za pełnię wiosenną uważa się tę, która wypa-da po zrównaniu dnia z nocą, czyli po 21 marca. Tak więc Wielkanoc może się wahać pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia i będzie obchodzona w niedzielę następującą po pierw-szej wiosennej „pełni Księżyca”, określonej jako czternasty dzień od pierwszego pojawienia się Księżyca po nowiu.

Jeśli z datą jest mniej więcej wy-jaśnione, to dlaczego nabożeństwo Wielkanocne zaczyna się w sobotni wieczór, skoro wiadomo, że Chry-stus zmartwychwstał w niedzie-lę? W rzeczywistości, w dawnych czasach u katolików nabożeństwo Wielkanocne też odbywało się w Wielką Sobotę o północy. Ale w czasach stanisławowskich, gdy niebezpiecznie było chodzić nocą po ulicach, uroczystość przeniesio-no na bardziej bezpieczną godzinę poranną.

Po nabożeństwie ludzie zaczy-nają się witać z radosnym okrzy-kiem „Chrystus zmartwychwstał” i odpowiadają: „Naprawdę zmar-twychwstał!” Sama tradycja sięga czasów apostolskich. Pozdrowienie ze słowami „Chrystus zmartwych-wstał!” wyraża radość podobną do radości apostołów, którzy dowie-dzieli się o zmartwychwstaniu (po-wrocie do życia) Chrystusa, i jest to oryginalne powitanie w kościele, nawet zgadzają się z tym uczeni opowiadający się za „pogańskimi korzeniami” tradycji wielkanocnej.

Kolejnym z symboli Wielkano-cy, który ma tylko boski początek, jest Baranek z chorągiewką – znak Chrystusa Zmartwychwstałego. Na chorągiewce jest umieszczony krzyż oraz napis „Alleluja”, wyraża-jący radość ze zwycięstwa życia nad śmiercią oraz pokonania grzechu. Symbolika baranka ma głębokie ko-rzenie biblijne: w Starym Testamen-cie w opisie ucieczki Żydów z Egiptu – gdy Izraelici naznaczyli odrzwia

swych domów krwią spożytego baranka – czy w charakterystyce Sługi Jahwe, w Nowym Testamen-cie, gdy Chrystus zostaje nazwany Barankiem Bożym, a w Wielki Piątek dokonuje odkupienia ludzi za cenę własnej krwi. To także symbol ła-godności, niewinności i ofiary. Wie-rzono, że baranek wielkanocny za-pewni domownikom przychylność sił natury i ochroni przed klęskami.

Królik (lub zając) jest również symbolem Wielkanocy, ale w prze-ciwieństwie do baranka bardzo trudno jest znaleźć potwierdzenie jego związku z zmartwychwsta-niem Chrystusa. Jest tylko jedna legenda, która mówi, że króliki śpią z otwartymi oczami i dlatego jako pierwsze mogły zobaczyć zmar-twychwstanie Chrystusa. Oczy-wiście w takie wyjaśnienie trudno uwierzyć, ale dowody naukowców na temat pogańskiego pochodze-nia królika wielkanocnego są już bardziej prawdopodobne.

Dr Grzegorz Odoj, etnolog z Wy-działu Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ opowiada, że w towarzystwie kur i zajęcy pokazywała się pogań-ska bogini wiosny Ostara, czasem przedstawiano ją nawet z głową zająca.

Z jakiego powodu królik koja-rzy się z Wielkanocą, do końca nie wiadomo. Jak czytamy w portalu odkrywcy.pl, w 1680 r. powstała pierwsza historia o zającu składają-cym świąteczne jaja, które zostały ukryte w ogrodzie. Bajka pojawi-ła się w Stanach Zjednoczonych w XVIII wieku, kiedy to niemieccy emigranci zasiedlili Pensylwanię. Wciąż nie wiadomo, skąd wzięła się tradycja przygotowywania gniazda, w którym zając składa jaja.

Wiadomo jednak, że zwyczaj przygotowywania gniazdka, w któ-rym w Wielkanoc zając pozostawi słodycze, przywędrowała do Wiel-kopolski, podobnie jak na Śląsk i Pomorze, z Niemiec. W wielu wiel-kopolskich domach dzieci w Wiel-ką Sobotę same przygotowują ze słomy gniazdko, w którym w wiel-kanocny poranek znajdują pozosta-wione przez zająca słodycze. Są też regiony, gdzie zamiast gniazdka po-zostawia się koszyczki, a także takie, gdzie dzieci same muszą znaleźć w ogrodzie czy na podwórku miej-sce, gdzie zając pozostawił dla nich słodkości.

W innych rejonach Polski zają-czek pojawia się jedynie na kart-kach z życzeniami czy też w postaci czekoladowych figurek, które na-wet niektórzy wkładają do koszycz-ka ze święconką, ale nie przynosi on prezentów.

Kolejnym atrybutem wielkanoc-nym są kolorowe jajka na twardo! Symbolizują zmartwychwstanie, nowe życie i są obecne w wielu oby-czajach. Klasyczne pisanki są poma-lowane na czerwono. Skąd wzięła się tradycja ich malowania? I na to pytanie nie można jednoznacznie odpowiedzieć. Ale znowu istnieje religijne i naukowe wyjaśnienie tej tradycji.

Jedna z legend głosi, że święta Maria Magdalena, dowiedziawszy się o Zmartwychwstaniu Jezusa, ra-dośnie pobiegła do domu. Tam do-

strzegła, że wszystkie jajka stały się kolorowe. Później, mówiąc aposto-łom o cudzie, pokazała im też jajka. Wtedy to wykluły się z nich piękne kolorowe ptaki, które od razu po-derwały się do lotu, aby na całym świecie głosić Dobrą Nowinę. Inna legenda mówi, że Maria Magdalena odwiedziła cesarza Tyberiusza, aby opowiedzieć o śmierci i zmartwych-wstaniu Zbawiciela. Cesarz oczywi-ście nie uwierzył, zaczął drwić, że ożywienie nieboszczyka jest mniej więcej tak prawdopodobne jak to, że jajko, które Maria Magdalena trzyma w ręce, stanie się czerwone. I tak się stało – jajko zmieniło barwę.

Wersja naukowa sugeruje, że jaja zostały docenione przez Słowian na długo przed przyjęciem chrześci-jaństwa. Święta takie jak Czerwo-ne wzgórze, Jarilo Weshniy, Lelnik, Rodonitsa obejmują farbowanie jaj. W ludach słowiańskich jajo było związane ze żyznością ziemi, z wio-sennym ożywieniem przyrody. Aby ziemia była żyzna, walcowano po niej malowane jajka.

Z czasem jajka uznano oficjal-nie za symbol Zmartwychwstania, a barwienie ich, święcenie i obda-rowywanie nimi stało się jednym ze zwyczajów wielkanocnych.

Baba wielkanocna - chlebny sym-bol Wielkanocy, faktycznie pojawił się znacznie wcześniej niż chrześci-jaństwo. Ciekawe, że w Biblii nie ma

wzmianki o babie ani związanych z nią rytuałach. Tradycja wypieka-nia tego pysznego ciasta sięga aż piętnastego wieku. To drożdżowe ciasto zwłaszcza słodzone miodem jest jednym z najstarszych wypie-ków sporządzanych na terytorium naszego kraju. Zwyczaj ten przy-wędrował do nas z Litwy i Białorusi, dlatego też początkowo ciasto to wypiekane było w Polsce południo-wo-wschodniej. Rozprzestrzeniając się powoli po reszcie kraju, dziś jest ulubionym ciastem wielkanocnym większości Polaków. Swoją piękną nazwę „baba wielkanocna“ wzięło stąd, że dobrze upieczona swo-im kształtem przypomina kolistą spódnicę, jaką nosiły dawno temu na wsiach starsze kobiety. Była to spódnica węższa u góry, a szeroka u dołu, z fałdami, tak też wygląda upieczona słodka baba wielkanoc-na, posypana cukrem pudrem albo lukrem czy czekoladą.

Wielkanoc to jedno z najwięk-szych i najważniejszych świąt dla chrześcijan na całym świecie. Skalę tego święta dokładnie wskazują róż-norodne tradycje i symbole związa-ne z tym dniem. Ale najważniejsze w nim jest wiara. Dla chrześcijan Wielkanoc to nie tylko kolorowe jaj-ka i pyszna babka. To wielki dzień, wyjątkowe święto, kiedy podążają za tradycjami i wierzą w cuda.

Oksana Sikorska

Zmartwychwstanie Jezusa


Każdy coś z Odysa ma…Gwiazdorski koncert Eleni w Sandomierzu

Eleni - postać związana ze sce-ną muzyczną od lat. Pozornie charakteryzują ją trzy słowa:

zachwycająca, piękna, niepowta-rzalna. Głos tej najpopularniejszej Greczynki w Polsce ukochały starsze pokolenia, jednak jej piosenki śpie-wają i młodsi. I to właśnie ona za-gościła w królewskim mieście- San-domierzu, gdzie w zapełnionej do ostatniego miejsca sali koncertowej Domu Katolickiego wokalistka pre-zentowała swą twórczość na kon-cercie zatytułowanym „Troszecz-kę ziemi troszeczkę słońca”. Eleni urzekła publiczność, która mogła „skosztować”, jak smakuje jej kunszt wokalny. Ciepły, o bardzo szerokiej skali głos artystki rozbrzmiewał pięknie, wibrował i wprost do serc słuchaczy niósł przekaz pełen du-chowości, liryzmu, ciepła i nadziei. Na koncercie, w którym niczym w kalejdoskopie przeplatała się muzyka pop z elementami folklo-ru greckiego, nie sposób było nie zwrócić uwagi na głębię piosenek rozbudzającą emocje.

Dzieciństwo i młodość w muzy-kalnej rodzinie

Eleni jest jedną z najbardziej znanych polskich piosenkarek. Od ponad czterdziestu lat koncertu-je w kraju i za granicą. Urodziła się w Bielawie koło Wrocławia, w rodzi-nie greckich emigrantów, przyby-łych do Polski w latach pięćdziesią-tych. Jest najmłodszym dzieckiem Milopulosów. Muzyka towarzyszyła jej od dzieciństwa, wraz z siostrami i braćmi śpiewała i grała na gitarze. Zawsze uważa muzykę za część swojego życia. Występy na estra-dzie rozpoczęła już w muzycznej szkole średniej, śpiewając jako so-listka zespołu „Ballada”. Po maturze, w roku 1975 została zaangażowana do profesjonalnego zespołu „Pro-metheus”, który działał przy Bał-tyckiej Agencji Artystycznej BART w Sopocie.

Oprócz koncertowania na estra-dzie Eleni brała udział w progra-

mach telewizyjnych oraz dokony-wała nagrań radiowych. W 1977 roku z zespołem Prometheus na-grała swoją pierwszą długogrającą płytę – „Po słonecznej stronie ży-cia”. Od tego czasu wydała ponad dwadzieścia płyt m.in. „Muzyka Twoje imię ma” czy „Nic miłości nie pokona”. Otrzymała „Złote płyty” za swoje nagrania, a Lato z Radiem nadało jej tytuł Królowej Polskiej Piosenki. Jej ostatni dwupłytowy album „Statek do Pireusu” ukazała się w ubiegłym roku. Życie zawo-dowe Eleni, od samego początku jej artystycznej kariery wymagało dużego zaangażowania. Liczne wy-jazdy, występy w kraju i za granicą, które trwały dość długo. Artystka ma ogromny dorobek koncertowy. Występowała w Europie, m.in. w Ro-sji, Czechach, Słowacji, Niemczech, Francji, Szwecji; koncertowała także w Australii, USA i Kanadzie.

Eleni - gwiazda, której muzyka tętni życiem

Muzyczna kariera piosenkarki rozpoczęła się od Sopotu (Bałtycka Agencja Artystyczna BART), potem piosenkarka z zespołem Promethus przeniosła się do Poznania (Estrada Poznańska), gdzie mieszka i pracuje nadal. Mimo swych greckich korze-ni czuje się mocno związana z Pol-ską, uważa że tutaj jest jej miejsce i jej publiczność. Grecja – to jej od-skocznia. Tam mieszka jej rodzeń-stwo i tam wyjeżdża, by odpocząć i naładować baterie. Piosenki Eleni tchną duchem miłości, radości, re-fleksji, nadziei, są optymistyczne, niektóre nostalgiczne, nie tylko za sprawą tekstów, ale także mu-zyki greckiej. Te melodie, typowe brzmienia, nierozerwalnie łączą się z jej głosem i stylem, nadając niepo-wtarzalny charakter utworom Eleni.

Wyjść z cienia do słońcaMałżeństwo z Fotisem Tzokasem

i narodziny córki Afrodyty były dla Eleni spełnieniem marzeń i wiel-ką radością. To był najszczęśliwszy okres w jej życiu prywatnym i za-

wodowym. Wtedy też powstały jej wielkie przeboje „Na miłość nie ma rady”, „Miłość jak wino uderza do głowy”. I nagle, niespodziewa-nie spotkała piosenkarkę ogromna tragedia – jej córka Afrodyta, sie-demnastoletnia uczennica liceum plastycznego, została zastrzelona przez byłego chłopaka. Po tak wiel-kim szoku zrozpaczona i pełna bólu szukała ukojenia i wsparcia w Bogu. Modlitwy, rozmowy z Bogiem, wy-jazdy do Częstochowy na Jasną Górę pozwoliły przetrwać jej ten trudny czas po śmierci córki. Aby nie utknąć w mrokach rozpaczy pio-senkarka musiała wyjść z cienia do słońca. Chcąc uwolnić się od złych emocji, nienawiści, tego co niszczy i zabija od środka - Eleni przeba-czyła. Tę trudną sztukę wybaczania wyniosła z domu. Rodzice piosen-karki nauczyli ją kochać, nauczyli ją miłości i szacunku do drugiego człowieka. W 1999 roku Eleni otrzy-mała Międzynarodową Nagrodę im. Świętej Rity z Cascii. Ta przyznawa-na jest kobietom, które naśladując św. Ritę w swoim życiu - tak jak ona - potrafią wybaczyć.

Piękny głos z wielkim przesła-niem

Po śmierci córki, Eleni wróciła do występów na estradzie po trzech miesiącach. Śpiewanie, euforyczne przyjęcie przez publiczność po-zwoliło jej odzyskać równowagę i panowanie nad sobą. W 1995 roku nagrała płytę „Nic miłości nie po-kona”, którą zadedykowała zmarłej córce, a dla innych zmagających się z okrutnym losem stała się pomoc-ną dłonią, wzorem siły człowieka i adwokatem życiowego celu. Po koncercie, dla mnie zrobiła wyją-tek i udzieliła krótkiego wywiadu. O czym rozmawiałyśmy? Chyba o wszystkim, o rodzinie marzeniach, miłości i cierpieniu.

- Jakże piękną lekcję można od-naleźć w jednym z Pani utworów, myślę tu o piosence: „Coś z Odysa”

- Eleni uśmiechnęła się, tak ma Pani rację. -Nie żałuję niczego, wyznaje. - Jak wszyscy miewałam wzloty i upadki, ale też życie wie-le mnie nauczyło. Staram się nie zrzucać winy na wszystko dooko-ła.A nasze życie jest niczym podróż, a my często zagubieni (…) Starajmy się zachować harmonię, ale też nie ustawajmy w walce, by osiągnąć cel. Nie wolno nam się poddawać, bo przecież wiara i miłość są na tym świecie właśnie po to, by nami ste-rować i pomagać, by nie pogubić się w życiu. Każdy z nas jest Ody-sem- i jak on musimy być mądrzy i konsekwentni w naszych czynach, nie dajmy szans zwątpieniu a za-wsze dotrzemy do wymarzonego portu - mówi artystka.

–W pani piosenkach, potęgowa-nych przepiękną muzyką, docho-dzi do głosu cała gama uczuć od rozczarowania po miłość i ten nie-zwykły przekaz duchowy. Czy pani zdaniem każdy może się znaleźć:

„Po słonecznej stronie życia”? – O tak, po słonecznej, ale i po tej

ciemnej stronie, a w życiu bywa tak jak w piosence. Śpiewam taki grecki tekst, że po burzy zawsze wychodzi słońce. Może to i brzmi banalnie, ale

jest bardzo prawdziwe, bo życie, to echo - co wysyłasz - wraca; - co da-jesz - dostajesz; - to, co widzisz w in-nych, istnieje tak naprawdę w Tobie – podsumowuje.

Krystyna Anna Jurys


Przepisy

TTe wielkanocne święta są e wielkanocne święta są wyjątkowe, ponieważ ktoś wyjątkowe, ponieważ ktoś nie będzie mógł pojechać nie będzie mógł pojechać

do krewnych we Włoszech, do ko-do krewnych we Włoszech, do ko-goś nie przyjdą przyjaciele z Nie-goś nie przyjdą przyjaciele z Nie-miec, ktoś odmówi odwiedzenia miec, ktoś odmówi odwiedzenia świątyń... Można powiedzieć, że świątyń... Można powiedzieć, że taki niebezpieczny koronawirus taki niebezpieczny koronawirus zgromadził wszystkich mieszkań-zgromadził wszystkich mieszkań-ców planety w ich domach. Ale ców planety w ich domach. Ale we wszystkim trzeba szukać po-we wszystkim trzeba szukać po-zytywów. Oferujemy zaaranżo-zytywów. Oferujemy zaaranżo-wanie Włoch, Niemiec lub innego wanie Włoch, Niemiec lub innego kraju, w którym wymarzyłeś sobie kraju, w którym wymarzyłeś sobie spędzenie Wielkanocy, u siebie spędzenie Wielkanocy, u siebie w domu. W tym celu wystarczy w domu. W tym celu wystarczy stworzyć niezbędną atmosferę: ko-stworzyć niezbędną atmosferę: ko-munikować się z drogimi osobami munikować się z drogimi osobami za pośrednictwem wideo, włączyć za pośrednictwem wideo, włączyć odpowiednią muzykę i upiec tra-odpowiednią muzykę i upiec tra-dycyjne przysmaki z innego kra-dycyjne przysmaki z innego kra-ju. W naszej tradycyjnej kolumnie ju. W naszej tradycyjnej kolumnie znajdziecie najlepsze przepisy na znajdziecie najlepsze przepisy na Wielkanoc z Anglii (Simnel Cake), Wielkanoc z Anglii (Simnel Cake), Włoch (Тorta pasqualina i Colomba Włoch (Тorta pasqualina i Colomba di Pasqua)), Niemiec (Osterfladen) di Pasqua)), Niemiec (Osterfladen) czy też Wielkiej Brytanii (Hot Cross czy też Wielkiej Brytanii (Hot Cross Buns). Buns).

Simnel Cake.Simnel Cake.Legenda głosi że Simon i Nell, Legenda głosi że Simon i Nell,

dwoje rodzeństwa, postanowili dwoje rodzeństwa, postanowili upiec na dzień Matki ciasto. Długo upiec na dzień Matki ciasto. Długo dyskutowali jak je przygotować, dyskutowali jak je przygotować, a efekt końcowy otrzymał nazwę a efekt końcowy otrzymał nazwę stworzoną ze skrótu ich imion. Od stworzoną ze skrótu ich imion. Od wieków młode dziewczyny i chłopy wieków młode dziewczyny i chłopy będący na służbie u możnych przy-będący na służbie u możnych przy-gotowywali takie ciasta na dzień gotowywali takie ciasta na dzień Matki (w czwartą niedzielę Wielkie-Matki (w czwartą niedzielę Wielkie-go Postu). Był to jeden z niewielu go Postu). Był to jeden z niewielu dni wolnych od pracy i mogli wy-dni wolnych od pracy i mogli wy-brać się wtedy z wizytą do domu. brać się wtedy z wizytą do domu. Ciasto takie było przechowywane Ciasto takie było przechowywane aż do Wielkanocy, stąd tradycja aż do Wielkanocy, stąd tradycja jedzenia go własnie w to święto. jedzenia go własnie w to święto. Ciasto pokryte jest marcepanem Ciasto pokryte jest marcepanem z 11 symbolicznymi kulkami - każda z 11 symbolicznymi kulkami - każda reprezentuje jednego z apostołów reprezentuje jednego z apostołów (wyjąwszy Judasza). (wyjąwszy Judasza).

Ciasto wyszło przepyszne! Przy-Ciasto wyszło przepyszne! Przy-pomina angielskie ciasto Bożona-pomina angielskie ciasto Bożona-rodzeniowe, lecz bez dodatku alko-rodzeniowe, lecz bez dodatku alko-holu.holu.

Simnel cake Simnel cake ciasto ciasto 175 g masła175 g masła175 g drobnego cukru do wypie-175 g drobnego cukru do wypie-

kówków3 jajka3 jajka250 g mąki ( np.tortowej )250 g mąki ( np.tortowej )1,5 łyżeczki proszku do pieczenia1,5 łyżeczki proszku do pieczeniaszczypta soliszczypta soli1/2 łłyżeczki mieszanki mixed 1/2 łłyżeczki mieszanki mixed

spice (można zastąpić przyprawą spice (można zastąpić przyprawą do pierników)do pierników)

5 łyżek mleka5 łyżek mleka2 łyżeczki golden syrup (można 2 łyżeczki golden syrup (można

użyć miodu)użyć miodu)450 g currants (drobniutkie ro-450 g currants (drobniutkie ro-

dzynki)edzynki)e50 g zwykłych rodzynek50 g zwykłych rodzynek100 g rodzynek sułtanek100 g rodzynek sułtanek25g kandyzowanych wiśni (po-25g kandyzowanych wiśni (po-

siekanych)siekanych)100 g mieszanej skórki kandy-100 g mieszanej skórki kandy-

zwoanejzwoanej450 g marcepanu450 g marcepanudżem morelowydżem morelowyrozbełtane jajko do posmarowa-rozbełtane jajko do posmarowa-

nia na wierzchunia na wierzchu

Sposób przygotowania:Sposób przygotowania:1. Ucieramy dobrze masło z cu-1. Ucieramy dobrze masło z cu-

krem. Dodajemy nadal ucierając po krem. Dodajemy nadal ucierając po jednym jajku i odrobinie mąki (wy-jednym jajku i odrobinie mąki (wy-

mieszanej z proszkiem do piecze-mieszanej z proszkiem do piecze-nia). nia).

2. Dodajemy przyprawy, mleko 2. Dodajemy przyprawy, mleko i syrop (miód) i nieco mąki. Miesza-i syrop (miód) i nieco mąki. Miesza-my dokładnie. my dokładnie.

3. Na koniec dodajemy pozosta-3. Na koniec dodajemy pozosta-łą mąkę oraz rodzynki, czereśnie łą mąkę oraz rodzynki, czereśnie i skórkę kandyzwoaną i mieszamy i skórkę kandyzwoaną i mieszamy dokładnie. dokładnie.

4. Tortownicę o średnicy 20 cm 4. Tortownicę o średnicy 20 cm smarujemy masłem i wykładamy smarujemy masłem i wykładamy papierem do pieczenia.papierem do pieczenia.

5. Przekładamy połowę ciasta do 5. Przekładamy połowę ciasta do formy. Połowę marcepanu wałkuje-formy. Połowę marcepanu wałkuje-my w kształcie koła o średnicy 20 my w kształcie koła o średnicy 20 cm i kładziemy do formy na wierzch cm i kładziemy do formy na wierzch ciasta. ciasta.

6. Na marcepan nakładamy po-6. Na marcepan nakładamy po-zostałą połówkę ciasta i wkładamy zostałą połówkę ciasta i wkładamy do piekarnika nagrzanego do 180 do piekarnika nagrzanego do 180 C. Pieczemy godzinę po czym skrę-C. Pieczemy godzinę po czym skrę-camy temperaturę do 140 C i pie-camy temperaturę do 140 C i pie-czemy dalsze 2,5 godziny. W razie czemy dalsze 2,5 godziny. W razie potrzeby przykryć papierem do pie-potrzeby przykryć papierem do pie-czenia, żeby ciasto zbytnio się nie czenia, żeby ciasto zbytnio się nie zrumieniło z wierzchu. zrumieniło z wierzchu.

7. Przed wyjęciem sprawdzamy 7. Przed wyjęciem sprawdzamy patyczkiem czy jest dobrze upie-patyczkiem czy jest dobrze upie-czone. czone.

8. Zostawiamy w tortownicy na 8. Zostawiamy w tortownicy na kratce aż przestygnie. kratce aż przestygnie.

9. Pozostały marcepan dzieli-9. Pozostały marcepan dzieli-my na 2 części. Jedną wałkujemy my na 2 części. Jedną wałkujemy w kształcie koła o średnicy 20 cm, w kształcie koła o średnicy 20 cm, z pozostałej częśći formujemy 11 ku-z pozostałej częśći formujemy 11 ku-lek. Ciasto smarujemy po wierzchu lek. Ciasto smarujemy po wierzchu rozpuszonym dżemem i kładziemy rozpuszonym dżemem i kładziemy rozwałkowany marcepan. Smaruje-rozwałkowany marcepan. Smaruje-my rozbełtanym jajkiem, układamy my rozbełtanym jajkiem, układamy 11 kulek i je również smarujemy jaj-11 kulek i je również smarujemy jaj-kiem. kiem.

10. Ciasto umieszcamy w roz-10. Ciasto umieszcamy w roz-grzanym piekarniku pod grillem na grzanym piekarniku pod grillem na kilka minut by się marcepan lekko kilka minut by się marcepan lekko zbrązowił. Gotowe!zbrązowił. Gotowe!

Torta pasqualinaTorta pasqualina

To jedno z najbardziej popular-To jedno z najbardziej popular-nych dań wielkanocnych we Wło-nych dań wielkanocnych we Wło-szech. Ciasto to doczekało się wielu szech. Ciasto to doczekało się wielu wersji, ale zawsze smakuje wyśmie-wersji, ale zawsze smakuje wyśmie-nicie i wygląda podobnie.nicie i wygląda podobnie.

Składniki: ( tortownica o śr.ok.25 Składniki: ( tortownica o śr.ok.25 cm)cm)

ciasto:ciasto:300 g mąki pszennej300 g mąki pszennej4 łyżki oliwy z oliwek4 łyżki oliwy z oliwekwoda/ 2-3 łyżki/woda/ 2-3 łyżki/szczypta soliszczypta solinadzienie:nadzienie:800 g świeżego szpinaku800 g świeżego szpinaku400 g ricotty /lub twarożku/400 g ricotty /lub twarożku/80 g parmezanu /plus 1 łyżka/80 g parmezanu /plus 1 łyżka/¼ łyżeczki gałki muszkatołowej¼ łyżeczki gałki muszkatołowej8 jajek8 jajek50 g masła50 g masła½ cebuli½ cebuliok.1/2 łyżeczki majeranku/uży-ok.1/2 łyżeczki majeranku/uży-

łam świeży/łam świeży/sól i pieprz do smakusól i pieprz do smakujajko do posmarowania ciastajajko do posmarowania ciasta

Sposób przygotowania:Sposób przygotowania:1. Mąkę wsypać do miski, dodać 1. Mąkę wsypać do miski, dodać

sól, oliwę i dolewając stopniowo sól, oliwę i dolewając stopniowo wodę połączyć składniki. wodę połączyć składniki.

2. Przełożyć na blat i wyrobić 2. Przełożyć na blat i wyrobić gładkie, sprężyste ciasto, zawinąć gładkie, sprężyste ciasto, zawinąć w folię i wstawić do lodówki na go-w folię i wstawić do lodówki na go-dzinę. dzinę.

3. Umyte, mokre liście szpinaku 3. Umyte, mokre liście szpinaku umieścić w rondelku i bez dodatku umieścić w rondelku i bez dodatku wody dusić, pod przykryciem, kilka wody dusić, pod przykryciem, kilka minut na małym ogniu. Miękkie li-minut na małym ogniu. Miękkie li-ście wystudzić i drobniutko pokroić.ście wystudzić i drobniutko pokroić.

4. Posiekaną cebulę podsmażyć 4. Posiekaną cebulę podsmażyć na maśle, dodać rozdrobniony szpi-na maśle, dodać rozdrobniony szpi-nak i dokładnie wymieszać. nak i dokładnie wymieszać.

5. Przestudzony szpinak przeło-5. Przestudzony szpinak przeło-żyć do miski, wbić 2 jajka, dodać 2 żyć do miski, wbić 2 jajka, dodać 2 łyżki ricotty, połowę startego par-łyżki ricotty, połowę startego par-mezanu i dokładnie wymieszać. mezanu i dokładnie wymieszać. Doprawić do smaku solą, pieprzem Doprawić do smaku solą, pieprzem i majerankiem. i majerankiem.

6. Do drugiej miski przełożyć ri-6. Do drugiej miski przełożyć ri-cottę, dodać 2 jajka i starannie wy-cottę, dodać 2 jajka i starannie wy-mieszać, doprawić do smaku solą mieszać, doprawić do smaku solą pieprzem i gałką muszkatołową. pieprzem i gałką muszkatołową.

7. Schłodzone ciasto podzielić na 7. Schłodzone ciasto podzielić na dwie części, jedna nieco większa. dwie części, jedna nieco większa.

8. Większy kawałek ciasta cie-8. Większy kawałek ciasta cie-niutko rozwałkować i umieścić niutko rozwałkować i umieścić w nasmarowanej tłuszczem okrą-w nasmarowanej tłuszczem okrą-głej foremce, użyłam papieru do głej foremce, użyłam papieru do pieczenia, posmarować białkiem pieczenia, posmarować białkiem i nakłuć lekko widelcem. Ciasto po-i nakłuć lekko widelcem. Ciasto po-winno wystawać poza krawędzie winno wystawać poza krawędzie foremki.foremki.

9. Na warstwę ciasta nało-9. Na warstwę ciasta nało-żyć masę szpinakową ,wyrównać żyć masę szpinakową ,wyrównać wierzch i przykryć masą serową. wierzch i przykryć masą serową.

10. Przy pomocy łyżki zrobić 10. Przy pomocy łyżki zrobić w równych odstępach 5 wgłębień w równych odstępach 5 wgłębień i wbić w nie po jednym jajku tak, by i wbić w nie po jednym jajku tak, by je nie uszkodzić.je nie uszkodzić.

11. Posypać po wierzchu resztą 11. Posypać po wierzchu resztą parmezanu, pieprzem i przykryć parmezanu, pieprzem i przykryć drugim kawałkiem rozwałkowane-drugim kawałkiem rozwałkowane-go ciasta. go ciasta.

12. Boki zawinąć do środka. Cia-12. Boki zawinąć do środka. Cia-sto nakłuć, posmarować jajkiem sto nakłuć, posmarować jajkiem rozmieszanym z odrobiną wody, rozmieszanym z odrobiną wody, można dowolnie ozdobić. można dowolnie ozdobić.

13. Foremkę wstawić do piekar-13. Foremkę wstawić do piekar-nika nagrzanego do temp. 180- 190 nika nagrzanego do temp. 180- 190 st.C i piec ok. 40- 50 min. st.C i piec ok. 40- 50 min.

14. Wierzch ciasta powinien być 14. Wierzch ciasta powinien być ładnie przyrumieniony. Podawać na ładnie przyrumieniony. Podawać na ciepło po lekkim schłodzeniu.ciepło po lekkim schłodzeniu.

Colomba di PasquaColomba di PasquaColomba di Pasqua to włoskie Colomba di Pasqua to włoskie

wielkanocne drożdżowe ciasto wielkanocne drożdżowe ciasto świąteczne. Bogate ciasto drożdżo-świąteczne. Bogate ciasto drożdżo-we formowane na kształt gołębicy we formowane na kształt gołębicy (colomba) i przed pieczeniem de-(colomba) i przed pieczeniem de-korowane migdałami i cukrem per-korowane migdałami i cukrem per-łowym lub migdałowym lukrem. łowym lub migdałowym lukrem. Pysznie aromatyczna dzięki dodat-Pysznie aromatyczna dzięki dodat-kowi skórki cytrusowej, z chrupiącą kowi skórki cytrusowej, z chrupiącą cukrową skórką. Ciasto symboliką cukrową skórką. Ciasto symboliką sięga aż do Biblii, gdzie gołąb był sięga aż do Biblii, gdzie gołąb był przedstawiany jako symbol pokoju, przedstawiany jako symbol pokoju, odrodzenia, miłości. Nie martwcie odrodzenia, miłości. Nie martwcie się, jeśli nie posiadacie specjalnej się, jeśli nie posiadacie specjalnej foremki, można ją upiec również foremki, można ją upiec również w tortownicy.w tortownicy.

Składniki:Składniki:20 g świeżych drożdży lub 10 g 20 g świeżych drożdży lub 10 g

drożdży suchychdrożdży suchych175 ml mleka, letniego175 ml mleka, letniego480 g mąki pszennej480 g mąki pszennej100 g masła, roztopionego 100 g masła, roztopionego

i przestudzonegoi przestudzonego3 duże jajka3 duże jajka1 duże żółtko1 duże żółtko100 g drobnego cukru do wypie-100 g drobnego cukru do wypie-

kówkówpół łyżeczki solipół łyżeczki soli1 łyżeczka ekstraktu z wanilii1 łyżeczka ekstraktu z waniliiświeżo otarta skórka z 1 poma-świeżo otarta skórka z 1 poma-

rańczyrańczyświeżo otarta skórka z 1 cytrynyświeżo otarta skórka z 1 cytryny65 g rodzynków65 g rodzynków65 g kandyzowanej skórki poma-65 g kandyzowanej skórki poma-

rańczowej lub cytrynowejrańczowej lub cytrynowejPonadto:Ponadto:1 jajko roztrzepane z 1 łyżką 1 jajko roztrzepane z 1 łyżką

wody, do posmarowaniawody, do posmarowania

obrane migdały w całości do wy-obrane migdały w całości do wy-łożenia na wierzchłożenia na wierzch

cukier perłowy lub cukier puder cukier perłowy lub cukier puder do oprószenia babkido oprószenia babki

Sposób przygotowania:Sposób przygotowania:1. Mąkę pszenną wymieszać z su-1. Mąkę pszenną wymieszać z su-

chymi drożdżami (ze świeżymi naj-chymi drożdżami (ze świeżymi naj-pierw zrobić rozczyn), dodać resztę pierw zrobić rozczyn), dodać resztę składników (oprócz bakalii) i wyro-składników (oprócz bakalii) i wyro-bić, pod koniec dodając roztopiony bić, pod koniec dodając roztopiony tłuszcz. tłuszcz.

2. Wyrobić ciasto, odpowiednio 2. Wyrobić ciasto, odpowiednio długo, by było miękkie i elastyczne. długo, by było miękkie i elastyczne. Pod sam koniec wyrabiania dodać Pod sam koniec wyrabiania dodać bakalie i wyrobić. bakalie i wyrobić.

3. Z ciasta uformować kulę, wło-3. Z ciasta uformować kulę, wło-żyć do oprószonej mąką miski, od-żyć do oprószonej mąką miski, od-stawić w ciepłe miejsce, przykryte stawić w ciepłe miejsce, przykryte ściereczką, do podwojenia objęto-ściereczką, do podwojenia objęto-ści (około 1,5 godziny).ści (około 1,5 godziny).

4. Po tym czasie ciasto wyjąć, 4. Po tym czasie ciasto wyjąć, wyrobić raz jeszcze. wyrobić raz jeszcze.

5. Przygotować formę do Co-5. Przygotować formę do Co-lomba do Pasqua (w kształcie go-lomba do Pasqua (w kształcie go-łębicy; papierowe formy dostępne łębicy; papierowe formy dostępne przez internet). Nałożyć do niej przez internet). Nałożyć do niej ciasto. W ciasto powtykać migdały. ciasto. W ciasto powtykać migdały. Przykryć i odłożyć w ciepłe miejsce Przykryć i odłożyć w ciepłe miejsce do podwojenia objętości (ciasto do podwojenia objętości (ciasto powinno wyrosnąć po brzegi fore-powinno wyrosnąć po brzegi fore-mek).mek).

6. Przed samym pieczeniem bab-6. Przed samym pieczeniem bab-kę posmarować rozstrzepanym jaj-kę posmarować rozstrzepanym jaj-kiem i suto posypać perłowym cu-kiem i suto posypać perłowym cu-krem. Piec w temperaturze 180ºC, krem. Piec w temperaturze 180ºC, aż patyczek wetknięty w babkę aż patyczek wetknięty w babkę będzie suchy, przez około 25 - 30 będzie suchy, przez około 25 - 30 minut. Nie piec dłużej niż potrzeba, minut. Nie piec dłużej niż potrzeba, bo ciasto będzie zbyt suche. Wyjąć, bo ciasto będzie zbyt suche. Wyjąć, wystudzić na kratce. Jeśli nie był wystudzić na kratce. Jeśli nie był używany perłowy cukier teraz moż-używany perłowy cukier teraz moż-na babkę oprószyć cukrem pudrem.na babkę oprószyć cukrem pudrem.

Drożdżowy chlebek wielkanocny Drożdżowy chlebek wielkanocny (Osterfladen)(Osterfladen)

Składniki:Składniki:Ciasto drożdżowe:Ciasto drożdżowe:250ml mleka250ml mleka80g masła80g masła42g świeżych drożdży42g świeżych drożdży500g mąki pszennej500g mąki pszennej70g cukru70g cukruszczypta soliszczypta soli2 kropelki aromatu waniliowego 2 kropelki aromatu waniliowego

(opcjonalnie)(opcjonalnie)1 jajko1 jajko80g rodzynek80g rodzynek50g migdałów w słupkach lub 50g migdałów w słupkach lub

posiekanych bez skórkiposiekanych bez skórkiDodatkowo:Dodatkowo:1 żółtko1 żółtko50g migdałów w płatkach50g migdałów w płatkach100g cukru pudru100g cukru pudru

Sposób przygotowania:Sposób przygotowania:1. Rozkruszone drożdże wymie-1. Rozkruszone drożdże wymie-

szać z łyżką cukru, szklanką mąki szać z łyżką cukru, szklanką mąki i lekko ciepłym mlekiem. Zaczyn i lekko ciepłym mlekiem. Zaczyn przykryć i odstawić w ciepłe miejsce przykryć i odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia na ok. 10- 15 minut.do wyrośnięcia na ok. 10- 15 minut.

2. Masło roztopić i ostudzić.2. Masło roztopić i ostudzić.3. Do wyrośniętego zaczynu do-3. Do wyrośniętego zaczynu do-

dać jajko, masło, resztę cukru, sól, dać jajko, masło, resztę cukru, sól, aromat i resztę mąki. Zagnieść cia-aromat i resztę mąki. Zagnieść cia-sto. Dodać rodzynki i migdały. Jesz-sto. Dodać rodzynki i migdały. Jesz-cze raz zagnieść. Ciasto przykryć cze raz zagnieść. Ciasto przykryć ściereczką i pozostawić w ciepłym ściereczką i pozostawić w ciepłym miejscu do wyrośnięcia, aż podwoi miejscu do wyrośnięcia, aż podwoi swoją objętość (ok. 30 minut).swoją objętość (ok. 30 minut).

4. Po wyrośnięciu z ciasta ufor-4. Po wyrośnięciu z ciasta ufor-mować kulę.mować kulę.

5. Kulę przełożyć na blachę wy-5. Kulę przełożyć na blachę wy-łożoną papierem do pieczenia i na łożoną papierem do pieczenia i na górze ciasta zrobić nożem kratkę.górze ciasta zrobić nożem kratkę.

6. Ciasto posmarować rozkłóco-6. Ciasto posmarować rozkłóco-nym żółtkiem.nym żółtkiem.

7. Piec w nagrzanym piekarniku 7. Piec w nagrzanym piekarniku ok. 30 minut w temperaturze 180°C, ok. 30 minut w temperaturze 180°C, grzałka góra - dół.grzałka góra - dół.

8. Przygotować lukier. Do cukru 8. Przygotować lukier. Do cukru pudru dodać trochę gorącej wody pudru dodać trochę gorącej wody i rozetrzeć na gładką masę. Ciepłe i rozetrzeć na gładką masę. Ciepłe ciasto polukrować i posypać płatka-ciasto polukrować i posypać płatka-mi migdałów.mi migdałów.

Hot Cross Buns Hot Cross Buns

Zaczyn:Zaczyn:40 g mąki chlebowej40 g mąki chlebowej190 g letniego mleka190 g letniego mlekapół łyżki cukrupół łyżki cukru2 i 1/4 łyżeczki drożdży suchych 2 i 1/4 łyżeczki drożdży suchych

(9 g) lub 18 g drożdży świeżych(9 g) lub 18 g drożdży świeżychWszystkie składniki dokładnie Wszystkie składniki dokładnie

wymieszać, drożdże powinny się wymieszać, drożdże powinny się rozpuścić. Następnie przykryć folią rozpuścić. Następnie przykryć folią i odstawić na 30 - 40 minut.i odstawić na 30 - 40 minut.

Ciasto właściwe:Ciasto właściwe:cały wcześniejszy zaczyncały wcześniejszy zaczyn340 g mąki pszennej chlebowej340 g mąki pszennej chlebowej4 łyżki miękkiego masła4 łyżki miękkiego masła1 jajko1 jajko1/4 szklanki cukru (60 g)1/4 szklanki cukru (60 g)pół łyżeczki solipół łyżeczki solipół łyżki przyprawy do piernika pół łyżki przyprawy do piernika

(dałam mniej)(dałam mniej)100 g koryntek100 g koryntek40 g kandyzowanej skórki poma-40 g kandyzowanej skórki poma-

rańczowej lub cytrynowej.rańczowej lub cytrynowej.

Sposób przygotowania:Sposób przygotowania:Wsypać do miski mąkę i dodać Wsypać do miski mąkę i dodać

miękkie masło. Wymieszać do-miękkie masło. Wymieszać do-kładnie mikserem. Dodać jajko, kładnie mikserem. Dodać jajko, cukier, sól i przyprawy – ponownie cukier, sól i przyprawy – ponownie wymieszać całość. Dodać zaczyn, wymieszać całość. Dodać zaczyn, wymieszać mikserem, a następnie wymieszać mikserem, a następnie wyrabiać ciasto ręcznie przez około wyrabiać ciasto ręcznie przez około 10 minut. Przykryć ciasto folią i na 10 minut. Przykryć ciasto folią i na godzinę odstawić w ciepłe miejsce.godzinę odstawić w ciepłe miejsce.

Wyrośnięte ciasto zagniatać lek-Wyrośnięte ciasto zagniatać lek-ko kilka razy i podzielić na 12 części, ko kilka razy i podzielić na 12 części, z których należy uformować nie-z których należy uformować nie-wielkie bułeczki. Następnie ułożyć wielkie bułeczki. Następnie ułożyć je na wysmarowanej tłuszczem je na wysmarowanej tłuszczem blaszce w odstępach min. 1,5 cm. blaszce w odstępach min. 1,5 cm. Przykryć ręcznikiem kuchennym Przykryć ręcznikiem kuchennym i pozostawić w ciepłym miejscu na i pozostawić w ciepłym miejscu na godzinę dla zwiększenia objętości.godzinę dla zwiększenia objętości.

Pasta na krzyżyki:Pasta na krzyżyki:110 g mąki pszennej110 g mąki pszennej35 g oleju35 g oleju80 g wody80 g wodyWszystkie składniki dokładnie Wszystkie składniki dokładnie

wymieszać. Pasta powinna mieć wymieszać. Pasta powinna mieć taką gęstość, aby nie rozlewała się taką gęstość, aby nie rozlewała się na bułkach, ale też, by można ją na bułkach, ale też, by można ją było wycisnąć przez rękaw cukierni-było wycisnąć przez rękaw cukierni-czy (ewentualnie woreczek z odcię-czy (ewentualnie woreczek z odcię-tym rogiem). Na wyrośnięte bułki, tym rogiem). Na wyrośnięte bułki, przed samym pieczeniem wycisnąć przed samym pieczeniem wycisnąć pastę – najpierw rzędy poziome, na-pastę – najpierw rzędy poziome, na-stępnie pionowe.stępnie pionowe.

Syrop:Syrop:8 łyżek cukru8 łyżek cukrupół szklanki wodypół szklanki wodyWymieszane składniki syropu Wymieszane składniki syropu

gotować przez chwilę, ciągle mie-gotować przez chwilę, ciągle mie-szając.szając.

Piec bułeczki w 220 stopniach Piec bułeczki w 220 stopniach przez około 15 minut. Warto mieć przez około 15 minut. Warto mieć pod ręką folię aluminiową, ponie-pod ręką folię aluminiową, ponie-waż bułeczki szybko brązowieją.waż bułeczki szybko brązowieją.

Zaraz po wyjęciu z piekarnika, Zaraz po wyjęciu z piekarnika, jeszcze gorące należy posmarować jeszcze gorące należy posmarować syropem.syropem.

Smacznego!Smacznego!


AKSON – Adres redakcji: ul. Sandomierska 126 a pokój 329, 27-400 Ostrowiec Św.Kontakt: Redakror naczelny Grigor Szaginian tel. 577 191 212, dział techniczny tel. 660 080 164, dział reklamy tel. 530 734 115, dział dystrybucji tel. 883 161 612, [email protected]

Redakcja zastrzega sobie prawo niewykorzystania materiałów nie zamówionych, a także prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz opatrywania własnymi tytułami. Wyrażane opinie są po-glądami autorów i nie zawsze odzwierciedlają stanowisko redakcji oraz wydawcy. Redakcja zastrzega sobie także prawo odmowy przyjęcia reklamy lub ogłoszenia. Za treść reklam, ogłoszeń oraz listów redakcja i wydawca nie odpowiadają. Ponadto autorzy tekstów, zdjęć i fotografii (również innych form fotografiki) oświadczają, że nadesłane przez nich materiały w żaden sposób nie naruszają praw autorskich osób trzecich i są uprawnieni do rozporządzania nimi.

REKLAMA

********

Pierwsza ofiara koronawirusa w Moskwie!

Dzisiaj obywatel D. został prze-wieziony karetką do miejskiego szpitala klinicznego 1. Diagnoza: uraz głowy, krwiak w prawym oku, liczne siniaki i otarcia na ciele i twa-rzy. Złamanie lewej ręki.

Wyjaśnienie pacjenta:- Właśnie zakaszlałem w autobu-

sie.

********

W metrze- Khe-khe-khe.- Człowieku, kaszlesz, masz koro-

nawirusa !!- Uspokój się! Mam otwartą po-

stać gruźlicy!- Uff,. Bogu dzięki

********

- Czy masz koronawirusa?- Tak

- Czy masz to z Chin czy Iranu?- Obrażasz mnie, mam oryginalny,

włoski!

********

Głównym sposobem rozprze-strzeniania się koronawirusa jest Internet.

********

Ktoś puka do drzwi, otwiera Jaś:- Zbieram na osiedlowy basenJaś biegnie do taty i mówi:- Przyszedł jakiś pan i zbiera na

basen osiedlowy, mam mu coś dać?- Tak, daj mu dwa wiadra wody.

********

Na lekcji plastyki Pani zadała pracę zatytułowaną „Mój tata”Nazajutrz pani pyta Jasia:- Jasiu dlaczego narysowałeś swoje-mu tacie niebieskie włosy???- Bo nie miałem łysej kredki - odpo-wiedział Jasio

********

Amerykanie wylądowali na Mar-sie.

Nagle podbiega do statku grupka zielonych ludzików i zaspawała im wyjście.

Amerykanie męczą się i męczą, aż w końcu po 2 godzinach otwierają drzwi, wychodzą, a kosmici tarzają się na ziemi ze śmiechu i mówią:

- Polacy otwarli drzwi w piętna-ście minut!!

- Polacy? To Polacy tu byli?- No tak. I nawet dostaliśmy pre-

zenty!- Prezenty? Jakie?- Jakiś wpier*ol, ale każdy dostał!

********

Pamiętaj, nigdy nie jesteś bezu-żyteczny! Zawsze możesz służyć, jako zły przykład.

********

Myślisz, że jesteś oryginalny, wy-jątkowy?! To spróbuj wybrać sobie login na Gmailu.

********

- Misiaczku, czy uważasz, że mam jakieś wady?

- Masę…- To znaczy?! Jakie dokładnie?!!!- Przecież powiedziałem - masę.Najnowsze badania dowodzą, że

kobieta, która ma kilka kilogramów nadwagi żyje dłużej niż mężczyzna, który o tym wspomni...

********

Pokojówka prosi chlebodawczy-nię o podwyżkę. Na pytanie o po-wód, przytacza argumenty:

- Po pierwsze prasuję lepiej od Pani.

- A kto powiedział, że prasujesz lepiej ode mnie?

- Pani mąż.- Aha...- Po drugie, gotuję lepiej od Pani.

- A kto powiedział, że gotujesz le-piej ode mnie?!

- Pani mąż!- Naprawdę...- A trzeci powód jest taki, że je-

stem w łóżku lepsza od Pani!- Czy mój mąż tak powiedział?!!!- Nie, proszę Pani, to opinia

ogrodnika.

********

Byłam piekna, mądra, zmysłowa... Po cholerę było mi trzeźwieć?!

********

Uśmiechnij się

Documents

Prawda jest tym, co upraszcza świat, nie tym, co tworzy chaos · 2020-04-24 · Prawda jest tym, co upraszcza świat, nie tym, co tworzy chaos - Antoine de Saint-Exupéry dla powiatów