POVEZANOST RODITELJSKOG STILA S DEPRESIJOM ISAMOPOTOVANJEM KOD ADOLESCENATAAnita uri DivkoviSVEUILITE HERCEGOVINAFAKULTET DRUTVENIH ZNANOSTI DR.MILENKA BRKIAStudijski smjer: Pedagogija i Psihologija

Odnos roditelja i adolescenataRoditelji su kljuni imbenici u razvoju depresije i samopotovanja kod adolescenataRoditelji imaju posebno vaan utjecaj na formiranje stavova o rodnim ulogama, braku, roditeljstvu, karijeri i slinim pitanjima o budunostiPeriod adolescencije obiljeen je procesom uspostavljanja neovisnog psiholokog identiteta, gdje je podrka roditelja vrlo vana

Roditeljski stiloviAutoritativni roditeljski stil - emocionalna toplina i vrsta kontrolaAutoritarni roditeljski stil - vrsta kontrola i emocionalna hladnoa Permisivni roditeljski stil - emocionalna toplina i slaba kontrolaNemarni roditeljski stil - slaba kontrola i emocionalna hladnoa

Samopotovanje kod adolescenata

Kljuni psiholoki konstruktGlobalno vrednovanje samog sebeRezultat neusklaenosti ili usklaenosti izmeu predodbe o sebi ili eljene slike o sebiNedostatak samopotovanja ne postojanje odnosa roditelj-adolescent

Depresija kod adolescenataDepresivni poremeaj je depresivni sindrom odreenog trajanja i jaineO poremeaju se radi kada depresivni simptomi imaju negativne posljedice na svakodnevno funkcioniranjePrvi znak depresije je poputanje u koli i odbijanje adolescenta da ide u kolu

Depresivni znakoviPromjena apetita uz znaajnije mravljenje ili debljanjePromjena u nainu spavanja Gubitak energije, umor bez vidljivog razlogaOsjeaji potitenosti, bespomonosti i beznadnostiStalna negativnost, ljutnja, razdraljivost i bijesLoe ocjene i problemi u koli, prestanak aktivnosti i druenja s prijateljimaProblemi s autoritetom, nisko samopotovanje, samodestruktivno ponaanje

Prethodna istraivanjaNisko samopotovanje i depresivni simptomi povezani s roditeljskim stilom koji karakterizira malo topline i prihvaanja, puno kriticizma, te visoke psiholoke kontroleDominatan prediktor za depresivnost bio je doivljaj odbacivanja od ocaSpol je znaajan prediktor roditeljskog ponaanjaOdbijanje od strane roditelja ima negativniji uinak na psihiko zdravlje adolescenata, nego to je to kontrola roditelja

Cilj i problemi istraivanjaIspitati da li su adolescenti manje anksiozni u odnosu na teorijski prosjek rezultataIspitati da li prihvaanje ili odbacivanje je povezano s razvojem anksioznosti i depresivnosti kod adolescenataIspitati da li majke vie prihvaaju majke, a odbacuju oeviIspitati da li postoje spolne razlike u prihvaanju/odbacivanju od strane majke, odnosno oca

Hipoteze istraivanjaH1 Adolescenti su manje anksiozni i depresivni, u odnosu na teorijski prosjek rezultata koritenog instrumentarijaH2 Prihvaanje i odbacivanje roditelja je povezano s razvojem anksioznosti i depresivnosti kod adolescenataH3 Adolescente statistiki znaajno vie prihvataju majke, a odbacuju oeviH4 Postoje statistiki znaajne spolne razlike u prihvaanju/odbacivanju od strane majke, odnosno oca

Uzorak istraivanjaU istraivanju je sudjelovalo 124 adolescenata, prosjene dobi M = 18,45 godina

Chart1

37

86

1

Sheet1

Muki spol370.2983870968

enski spol860.6935483871

Nedostaje podatak10.0080645161

Sheet1

Sheet2

Sheet3

Instrumentarij

Skala percepcije roditeljskog ponaanja

Coopersmithov upitnik samopotovanja

Skala depresivnosti, anksioznosti i stresa

Rezultati Deskriptivne statistike vrijednosti varijabli

VarijableNminmaxMSDSamopotovanje12402415,795,60Depresivnost12404210,9710,66Anksioznost12403810,028,37Stres12403714,168,98Majino prihvaanje12472115,903,77Oevo prihvaanje12472114,433,92Majino odbijanje12482311,733,86Oevo odbijanje12482413,404,41Kontrola od majke124102916,444,32Kontrola od oca124102916,024,94

Matrica interkorelacija subskala SPRP-a

* p < 0,001

Prihvaanje (majka)Prihvaanje (otac)Odbacivanje (majka)Odbacivanje (otac)Kontrola(majka)Kontrola (Otac)Prihvaanje (m)10,608*-0,749*-0,546*-0,600*-0,453*Prihvaanje (o)0,608*1-0,495*-0,782*-0,407*-0,507*Odbacivanje (m)-0,749*-0,495*10,645*0,543*0,453*Odbacivanje (o)-0,546*-0,782*0,645*10,523*0,595*Kontrola (majka)-0,600*-0,407*0,543*0,523*10,542*Kontrola (otac)-0,453*-0,507*0,453*0,595*0,542*1

Matrica interkorelacija subskala SPRP-aSvi koeficijenti korelacije izmeu subskala SPRP-a su umjereni do visoki i statistiki znaajniPrihvaanje od strane majke/oca je u negativnim korelacijama sa odbacivanjem i kontrolom, a odbacivanje od strane majke/oca je u pozitivnoj korelaciji sa kontrolom

Povezanost depresivnosti, anksioznosti i stresa Depresivnost, anksioznost i percipirani stres kod adolescenata su u meusobnim visokim i pozitivnim korelacijama Rezultati su u skladu sa pretpostavkom da je zajedniki imenitelj ove tri varijable neuroticizam, stoga imamo ovako visoke korelacije* p < 0,001

DepresivnostAnksioznostStresDepresivnost10,770*0,751*Anksioznost0,770*10,805*Stres0,751*0,805*1

Povezanost samopotovanja sa depresivnou, anksioznou i stresom Ove tri varijable u visokim negativnim korelacijama sa samopotovanjem adolescenata Adolescenti niskog samopotovanja skloni su depresivnosti, anksioznosti i doivljaju visoke razine stresa* p < 0,001

SamopotovanjeDepresivnost -0,789*Anksioznost-0,745*Stres-0,776*

Korelacijska matrica subskala SPRP, DASS i samopotovanja* p < 0,01** p < 0,001

DepresivnostAnksioznostStresSamopotovanjePrihvaanje (majka)-0,528**-0,411**-0,429**0,588**Prihvaanje (otac)-0,466**-0,374**-0,352**0,478**Odbacivanje (majka)0,546**0,403**0,492**-0,567**Odbacivanje (otac)0,531**0,421**0,397**-0,480**Kontrola (majka)0,279*0,237*0,286*-0,355**Kontrola (otac)0,311**0,315**0,247*-0,378**

Korelacijska matrica subskala SPRP, DASS i samopotovanjaPrihvaanje od strane majke u umjerenim negativnim korelacijama sa depresivnou, anksioznou i stresom a umjerenoj pozitivnoj korelaciji sa samopotovanjem Prihvaanje od strane oca u negativnim korelacijama sa: depresivnou, anksioznou i stresom, a u pozitivnoj korelaciji je sa samopotovanjem Ovi rezultati upuuju na to da je prihvaanje od strane oca i majke nuno za prevenciju: depresivnih reakcija i stanja, anksioznosti i doivljenog stresa kod adolescenata, te za razvoj visokog samopotovanja koje je preduvjet njihovog uspjenog psihosocijalnog sazrijevanja i razvoja

Razlike izmeu majinog i oevog prihvaanja, odbijanja i kontrole

majke vie prihvaaju svoju djecu nego oevi (M = 15,90 vs. M = 14,44)oevi vie ispoljavaju odbijajua ponaanja, nego majke (M = 13,39 vs. M = 11,73)majke pokazuju neto vie kontrolirajueg ponaanja (M = 16,44), nego oevi (M = 16,02)

Razlike izmeu prosjenih rezultata na subskalama DASS-aNe postoje statistiki znaajne razlike u stupnju depresivnosti i anksioznosti meu naim sudionicima Adolescenti koji su inili na uzorak su podjednako depresivni i anksiozniStatistiki su znaajno vie pod stresom, nego to su depresivni, odnosno anksiozniOvakvi rezultati se mogu objasniti samom prirodom stresnih, anksioznih i depresivnih reakcija i doivljaja

Povezanost percipirane roditeljske podrke i subskala DASS-a, te samopotovanja u uzorku mukih i enskih ispitanikaUsporedivi rezultate dobivene na uzorku mukaraca, odnosno ena, moemo rei da je u adolescenciji kod prvih bitnija uloga oca, a kod drugih uloga majkePokazalo se da je odnos i majke i oca bitan u oba uzorka adolescenata, ali ne podjednako bitanOvo moemo objasniti varijablama linosti i socijalnim interakcijama koje su bitne u ovom razvojnom perioduZa oba spola bitno da imaju dovoljno samopouzdanja, samopotovanja i odvanosti u kontaktu sa suprotnim spolom

RaspravaSvaki adolescent udi da bude voljen, prihvaen i primijeen, oni koji su u obitelji doivljavali ovakve pozitivne odnose, imaju povjerenja u sebe i u okolinu, te samouvjereno oekuju da e biti prihvaeni i pozitivno vrednovani od strane njihovog drutvaOni koji ''povlae'' nesigurnost, nepovjerenje i strah iz svoje obitelji, plae se negativne evaluacije od strane svojih vrnjaka i vrnjakinja, te potencijalnih partnera u veziKod njih se razvijaju depresivni i anksiozni simptomi, te lako podlijeu stresu i imaju predispozicije za razvijanje niskog samopotovanja i loe slike o sebi

ZakljuciAdolescenti su, uzimajui u obzir njihove prosjene rezultate, manje depresivni, anksiozni i pod stresom (aritmetike sredine njihovih rezultata na ovim subskalama DASS-a su nie nego teorijski prosjeci). Ipak, oni su vie pod stresom, nego to su depresivni i anksiozni (referiramo se na rezultate t-testa)Prihvaanje od strane majke i oca su veoma bitni za prevenciju depresivnosti, anksioznosti i doivljaja stresa, dok odbacivanje i kontrola od strane roditelja pogoduju razvoju depresivnih reakcija, simptoma anksioznosti i stresnih reakcija. Odbacivanje ima negativniji efekat od kontrole (to smo zakljuili na osnovu matrica korelacije)

Zakljuci3. Adolescenti izvjetavaju da vee prihvaanje imaju od strane majke, a vee odbacivanje od strane oca. Glede kontrole od strane roditelja, otac i majka su ujednaeni po svom utjecaju u ovom aspektu roditeljskog ponaanja (vidljivo iz rezultata t-testova)4. Postoje spolne razlike u djelovanju prihvaanja, odbacivanja i kontrole od strane roditelja na depresivnost, anksioznost, stres i samopotovanje adolescenata. U mukom uzorku, najbitnije je prihvaanje i nedostatak odbacivanja od strane oca. U uzorku ena (adolescentica), bitnija je uloga majke i njen odnos (prihvatanja, odbacivanja i kontrole). Ovaj zakljuak je formiran na osnovi posebnih korelacijskih matrica za uzorak mukaraca, odnosno ena.

Hvala na panji!!!

*