12/28/2015

1

PORODIČNI RIZIČNI

FAKTORI

RIZIČNI FAKTORI

Individualni faktori

Sredinski faktori

Porodičnifaktori

Vanporodični

faktori

12/28/2015

2

PORODIČNI RIZIČNI FAKTORI

Neefektivno roditeljstvo

Neadekvatno porodično

funkcionisanje

Nepovoljna struktura porodice

Psihopatologija roditelja

Zanemarivanje i zlostavljanje dece

Grupe faktora

RODITELJSTVO

VEŠTINE roditeljstva

STILOVI roditeljstva

Neefektivno roditeljstvo

RESPONZIVNO roditeljstvo

12/28/2015

3

Veštine roditeljstva

VEŠTINE roditeljstva

DisciplinovanjeGrubo i

nedosledno disciplinovanje

Kontrola i supervizija

Slaba kontrola i supervizija

Pozitivno angažovanje

Nizak nivo pozitivnog

angažovanja

Disciplinovanje

KOERSIVNI porodični procesi

(Paterson)

Nerazvijene veštine

disciplinovanja

Odsustvo čvrstih i jasnih pravila

ponašanja

Nedoslednost u disciplinovanju

Korišćenje prinude (grubo disciplinovanje)

Usvajanje koersivnih obrazaca ponašanja (prinudom do cilja)

Osnaživanje putem mehanizma negativnog

potkrepljenja

Koersivnost kao dobitna porodična

strategija

Generalizacija na vanporodično

okruženje

12/28/2015

4

Kontrola i supervizija

Slaba kontrola i supervizija

Odsustvo kontrole i supervizije

Nedoslednost kontrole i supervizije

Izbor prijatelja i aktivnosti u slobodnom vremenu (prostor za delovanje vanporodičnih rizičnih faktora)

Pozitivno angažovanje

VEŠTINE pozitivnog

angažovanja

PodsticanjeOdavanje priznanja

za pozitivno ponašanje

Usmeravanje

Davanje saveta, sugestija, smernica i

uputstava za pozitivno ponašanje

MotivisanjePružanje mogućnosti

za pozitivno ponašanje

Nizak nivo pozitivnog angažovanja �neprihvatanje i odbacivanje deteta ili intruzivna kontrola

12/28/2015

5

Stilovi roditeljstva

STILOVI roditeljstva

(Baumrind)

Autoritarni (strog)

Emocionalna hladnoća i čvrsta

kontrola

Autoritativni (dosledan)

Emocionalna toplina i čvrsta

kontrola

Permisivan (popustljiv)

Emocionalna toplina i slaba

kontrola

Indiferentan (zanemarujući)

Emocionalna hladnoća i slaba

kontrola

Dimenzija

EMOCIONALNOSTI

Dimenzija

KONTROLE

Responzivno roditeljstvo

RESPONZIVNO roditeljstvo

Autoritativnoroditeljstvo

Emocionalna toplina, briga, podrška i

razumevanje

Čvrsta kontrola kroz jasne zahteve i

dosledno disciplinovanje

Pozitivno angažovanje

Podsticanje, usmeravanje i motivisanje ka

pozitivnom ponašanju

SENZITIVNOSTRESPONZIVNOST

Sposobnost roditelja da prepoznaju i

odgovore na potrebe deteta

Fizička i emocionalna dostupnost roditelja

12/28/2015

6

Roditeljstvo

RODITELJSTVO

EFEKTIVNO RESPONZIVNO

POZITIVAN RAZVOJ

NEEFEKTIVNO NERESPONZIVNO

BIHEJVIORALNI PROBLEMI

VEŠTINE roditeljstva

STIL roditeljstva

Neefektivno roditeljstvo

Neefektivno (neresponzivno)

roditeljstvo

Karakteristikedeteta

Težak temperament

Impulsivnost

Opozicionalnost

Hiperaktivnost

Poremećaj pažnje

Karakteristike roditelja

Adolescencija (majke)

Dečaci i mlađi uzrast (do 10 godina)

Ponašanjemajke

12/28/2015

7

Neadekvatno porodično funkcionisanje

Narušeni porodični odnosi

DISFUNKCIONALNE porodice

Razvod roditelja

Porodični konflikti

Porodično nasilje

Razvod roditelja

Razvod ili separacija

roditelja

Deca iz “razrušenih porodica”

Eksternalizovani problemi

Delinkventno ponašanje

Napuštanje školovanja

Poremećaji ponašanja

Druženje sa delinkventima

Dečaci – rano i srednje detinjstvoDevojčice - adolescencija

RODITELJSKI KONFLIKTI koji prethode, traju za vreme

i slede nakon razvoda

12/28/2015

8

Porodični konflikti i nasilje

Roditeljskikonflikti

Verbalni konflikti

Fizički konflikti

Eksternalizovani problemi

Delinkventno ponašanje

Ekstremni fizički napadi

Ubistva

Nasilje kao sredstvo rešavanja interpersonalnih problema

Mehanizam socijalnog učenja

Hipersenzitivnost na strah i pretnje

Nepovoljna struktura porodice

STRUKTURA porodice

Veličina porodice

Roditeljski status

Porodice niskog socio-ekonomskog statusa

12/28/2015

9

Veličina porodice

Velika brojnost porodice

Četvoro i više dece

Pol deteta

Redosled rođenja deteta

Muški pol

Isključivo u porodicama niskog socio-ekonomskog

statusa

Srednje muško dete

Roditeljski status

Samohrano roditeljstvo

Majka

Bihejvioralni problemi

Nasilno ponašanje

Otac

Rekonstruisana porodična struktura nema snagu protektivnog faktora

Spoljašnji resursi kao kompenzacija u porodicama visokog materijalnog statusa

Muški pol detetaNizak socio-ekonomski status

Urbana sredina

12/28/2015

10

Psihopatološki problemi roditelja

Bolesti zavisnosti Depresija

Antisocijalni poremećaj

ličnosti

Uticaj sredinskih i genetskih faktora

Psihopatologija roditelja

Bolesti zavisnosti

Oblici zavisnosti

Zavisnost od alkohola

Poremećaji ponašanja

Opozicioni prkosni poremećaj

Poremećaj pažnje i hiperaktivnost

Anksioznost i depresija

Zavisnost od opijata

Eksternalizovani i internalizovani

problemi

Zavisnost oba roditelja

Zavisnost majke

Dečaci

Devojčice

12/28/2015

11

Depresija

Neurotična i psihotična depresija

Otac

Majka

Poremećaji ponašanja

Emocionalni problemi

Neefektivno roditeljstvo

Kvalitet roditeljskih veština

Kvalitet interakcije sa detetom

Antisocijalni poremećaj ličnosti

Poremećaj ličnosti odraslih

Majka

Otac

Antisocijalno ponašanje

Delinkventno ponašanje

Kriminalno ponašanje

Psihopatologija roditelja (dva i više faktora)

Alkoholizam oca

Istorija kriminalnog ponašanja

12/28/2015

12

Zanemarivanje i zlostavljanje dece

MALTRETIRANJE dece

Zanemarivanje Zlostavljanje

Interakcija sa psihosocijalnim i neurobiološkim faktorima

Maltretiranje

Oblici maltretiranja

Zanemarivanje

Deficijentnost roditeljske brige o deci

Nivo brige koji je neprihvatljiv u odnosu

na aktuelne profesionalne i

standarde zajednice

Zlostavljanje

Seksualno i/ili fizičko maltretiranje dece od strane osoba koje su

po pravilu starije i staraju se o njimaInternalizovani i

eksternalizovani problemi

Mlađi uzrast (pre pete godine)

12/28/2015

13

Print master

• Popović-Ćitić, B. (2008). Prevencija nasilnog ponašanja učenika u školskoj sredini. Doktorska disertacija. Beograd: Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. – Porodični rizični faktori (str. 44-54)

Literatura