ELBLĄSKA UCZELNIA

HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA

ARTUR BALCERAK

NR. ALBUMU 1951

ANALIZA FINANSOWA W PRZEDSIEBIORSTWIE

ODZIEŻOWYM „MIRAGE” W LATACH 1999-2001

PRACA LICENCJACKANAPISANA POD KIERUNKIEM

DR KRZYSZTOFA GRZELCA

MALBORK 2002

1

1

SPIS TREŚCI

strona

WSTĘP....................................................................................................3

ROZDZIAŁ 1

SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO ANALIZY FINANSOWEJ1.1 Sprawozdania finansowe jako źródło analizy finansowej.........................4 Podstawowe rodzaje sprawozdań...............................................................61.2 Bilans..........................................................................................................6 Rachunek zysków i strat...........................................................................131.3 Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych....................................18

ROZDZIAŁ 2

ANALIZA WSKAŹNIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

2.1 Istota i cel analizy finansowej....................................................................21 Klasyfikacja analiz.....................................................................................22 Istota analizy wskaźnikowej.......................................................................252.2 Płynność finansowa....................................................................................26 Statyczny pomiar płynności finansowej.....................................................27 Dynamiczny pomiar płynności finansowej................................................302.3 Rentowność i jej poziom............................................................................34 Rentowność majątku..................................................................................35 Rentowność kapitału..................................................................................36 Rentowność sprzedaży...............................................................................38 Efekty dźwigni finansowej.........................................................................39

ROZDZIAŁ 3

OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY ODZIEŻOWEJ "MIRAGE” NA PODSTAWIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH W LATACH 1999-2001

3.1 Analiza wskaźnikowa.................................................................................47 Analiza płynności finansowej.....................................................................473.2 Analiza rentowności firmy.........................................................................53 Badanie wpływu płynności finansowej na rentowność firmy....................56

PODSUMOWANIE.................................................................................................57BIBLIOGRAFIA......................................................................................................60Załączniki...................................................................................................................61

2

2

WSTĘP

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa polegające na pozyskiwaniu kapitałów

oraz ich lokowaniu w składnikach majątkowych w sposób prowadzący do

zwiększenia zyskowności kapitałów własnych, jest podstawową funkcją

kierownictwa firmy. Podobnie jest z utrzymaniem zdolności do terminowego

regulowania zobowiązań, jako warunkiem uzyskiwania kredytów i pożyczek.

Metodą uzyskiwania wglądu w przebieg operacji gospodarczych i

funkcjonowania przedsiębiorstwa jest analiza wskaźnikowa . Dzięki niej

można dokonać charakterystyki różnych aspektów ekonomicznych działalności

firmy.

Celem pracy jest zbadanie, czy płynność finansowa firmy ma wpływ na jej

rentowność. Przedmiotem badań jest Firma Odzieżowa „MIRAGE” z siedzibą w

Malborku. Analizą objęto trzyletni okres działalności firmy od 01.01.1999 do

31.12.2001 roku. W pracy zastosowano metodę wskaźnikową, w której ograniczono

się do podstawowych wskaźników płynności i rentowności.

W rozdziale 1 omówiono podstawowe rodzaje sprawozdań finansowych

sporządzonych w firmie „MIRAGE”.

Rozdział 2 poświęcony jest analizie wskaźnikowej jako formie oceny sytuacji

finansowej. Przedstawiono rodzaje i metody sporządzania analiz oraz typowe

wskaźniki płynności i rentowności a także sposób interpretowania otrzymanych

wyników. W tej części pracy przedstawiono także istotę dźwigni finansowej i

operacyjnej.

Rozdział 3 obejmuje ocenę sytuacji finansowej firmy, a rozpoczyna się od

wstępnego zbadania sprawozdań finansowych. W dalszej części tego rozdziału

dokonano analizy płynności i rentowności, zbadano zależności występujące między

płynnością a rentownością w badanej firmie.

Z uwagi na to, że firma odzieżowa „MIRAGE” w latach 1999 - 2000 nie

korzystała z obcych źródeł finansowania, w pracy nie zbadano efektu dźwigni

finansowej.

3

3

ROZDZIAŁ 1

SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO ANALIZY FINANSOWEJ

Głównym źródłem informacji, które stanowią podstawę podejmowania decyzji są

sprawozdania finansowe. Obejmują one dane wyrażone w jednostkach pieniężnych

i sporządzane są na podstawie ewidencji księgowej. Są one ściśle związane

z rachunkowością finansową i majątkową w określonym momencie .

Sprawozdania finansowe są źródłem analizy finansowej przedsiębiorstwa

i mogą być sporządzane z różną częstotliwością, która wynika z potrzeb zarządzania.

Zwykle są to sprawozdania miesięczne, kwartalne, roczne .

Zadaniem sprawozdań finansowych jest przedstawienie rezultatów spełnienia

przez kierownictwo firmy funkcji powierniczej nad majątkiem, a także funkcji

odpowiedzialności za efektywne wykorzystanie powierzonych im zasobów.

Wszystkie sprawozdania finansowe powinny być sporządzane zgodnie z

wymaganiami prawidłowości merytorycznej i formalno - rachunkowej. Powinny

charakteryzować się one :

- zrozumiałością dla użytkowników,

- istotnością, tzn. zawierać informacje potrzebne do podejmowania trafnych

decyzji

- wiarygodnością,

- porównywalnością.

Ponadto sprawozdania finansowe powinny uwzględniać :

- zasadę memoriałową - polegającą na ujmowaniu efektów operacji gospodarczych

w momencie ich wystąpienia i wykazywaniu w sprawozdaniu z którego dotyczą

- zasadę kontynuacji działania - zakładającą, że jednostka będzie kontynuowała

swoją działalność gospodarczą, z zachowaniem tych samych zasad ewidencji

działalności, a w przypadku ich zmian, w odpowiednim czasie ujawni ten fakt

4

4

- zasadę ostrożnej wyceny - nakładającą obowiązek dokonywania realnej wyceny

środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia

- zasadę ciągłości - zakładającą stosowanie w kolejnych latach tych samych zasad

księgowania, grupowania operacji gospodarczych na kontach, wyceny aktywów

i pasywów, a także ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań

finansowych

- zasadę istotności polegającą na oddzieleniu wszystkich operacji gospodarczych,

które umożliwiają dokonanie oceny sytuacji finansowej, wyniku finansowego

oraz rentowności przedsiębiorstwa.

Roczne sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ

zatwierdzający, a następnie złożeniu w sądzie lub innym organie prowadzącym

ewidencję działalności gospodarczej. Informacje ujęte w sprawozdaniach

finansowych nie tylko umożliwiają określenie rzeczywistej sytuacji

przedsiębiorstwa, ale również :

- pomagają w przeprowadzeniu kontroli majątku i działalności gospodarczej

- ułatwiają ocenić stopień realizacji założeń oraz wskazać przyczyny powstałych

odchyleń

- stanowią podstawę porównawczych analiz międzyzakładowych

- wspomagają w sporządzaniu planów i budżetów

- ułatwiają podejmowanie decyzji, zwłaszcza o charakterze strategicznym.

Sprawozdawczość finansowa stanowi uporządkowany, przetworzony

i usystematyzowany zbiór danych o działalności firmy w danym okresie czasu. Jest

ona sporządzona na podstawie ewidencji księgowej oraz kalkulacji.

Sprawozdawczość finansowa stanowi uporządkowany, przetworzony

i usystematyzowany zbiór danych o działalności firmy w danym okresie czasu. Jest

ona sporządzona na podstawie ewidencji księgowej oraz kalkulacji.

5

5

1.1 Podstawowe rodzaje sprawozdań

Głównym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie ekonomicznej

jest:

1. bilans,

2. rachunek wyników,

3. sprawozdanie z przepływów pieniężnych,

4. informacje dodatkowe ( noty do pozycji sprawozdań finansowych ).

Bilans odzwierciedla majątek przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania -

jest więc dokumentem statycznym. Rachunek wyników natomiast ma charakter

dynamiczny, gdyż wykazuje koszty i straty oraz przychody i zyski za okres

sprawozdawczy. Bilans i rachunek wyników są podstawą do statycznej

i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Na ich

podstawie sporządzany jest rachunek przepływów pieniężnych, który obrazuje ich

przepływ w przedsiębiorstwie oraz daje orientację o kierunkach zagospodarowania

gotówki i jej ekwiwalentów.

1.2 Bilans

Bilans to zestawienie środków gospodarczych, którymi dysponuje

przedsiębiorstwo oraz źródeł ich pochodzenia, sporządzone na ściśle określony

moment. Sporządzany jest on w określonej formie, na podstawie danych

wynikających z zapisów w księgach rachunkowych, potwierdzonych inwentaryzacją.

Jest to dokument zawierający zestawienie na określony dzień, w ujęciu

wartościowym, stanu majątku firmy oraz źródeł jego finansowania.

Bilans jest więc statycznym ujęciem zasobów majątkowych obejmujących

rzeczowe i pieniężne składniki oraz źródeł pochodzenia tych zasobów ( kapitałów

6

6

własnych i obcych ). Ogólna suma aktywów w bilansie jest równa ogólnej sumie

pasywów, co wynika z podwójnych zapisów księgowych. Stanowi to podstawową

zasadę bilansową określaną jako równowaga bilansowa.

Bilans przedsiębiorstwa może być sporządzany za okres krótszy niż rok ( miesiąc,

kwartał ), w zależności od potrzeb. Bilans zamknięcia sporządzany jest zazwyczaj na

dzień 31 grudnia, chociaż może być przyjmowany inny moment bilansowy, np. w

przypadku połączenia lub podziału jednostek gospodarczych, postawienia ich w stan

likwidacji lub upadłości. Bilans zamknięcia dla mijającego okresu obrotowego jest

jednocześnie bilansem otwarcia dla nowego okresu.

Zasady sporządzania bilansu zostały dość jednoznacznie uregulowane

przepisami prawa. Pozwala to na jednoznaczną ocenę prawidłowości sporządzania

bilansu oraz umożliwia porównanie danych bilansowych różnych firm. Bilans

sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie ma w pełni walorów

analitycznych. Dlatego w celu nadania rocznemu sprawozdaniu finansowemu

bardziej syntetycznego charakteru i tym samym w celu zwiększenia przejrzystości

informacji o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa, sporządzany jest

analityczny układ bilansu.

Bilans może być sporządzony według metody brutto, netto oraz mieszanej.

Metoda brutto polega na wykazywaniu sald wszystkich bilansowych kont

syntetycznych, a niekiedy również bilansowych kont analitycznych.

Metoda netto polega na wykazywaniu sald wyrażających rzeczywistą wartość

składników aktywów i pasywów.

Metoda mieszana stanowi kompromis pomiędzy metodą brutto i netto.

Dla celów sprawozdawczych bilans sporządzany jest w formie tabeli

dwustronnej. Po stronie lewej ujmowane są, z podziałem na podstawowe pozycje

rodzajowe aktywa, a po prawej stronie pasywa . Natomiast bilans analityczny w

zasadzie sporządzany jest w układzie pionowym.

Składniki majątkowe po stronie aktywów uszeregowane są w kolejności

wskazującej na rosnący stopień ich płynności finansowej tzn. łatwości z jaką mogą

być one zamienione na gotówkę. Z kolei pozycje pasywów wykazuje się według

stopnia pilności ich zwrotu, począwszy od składników pozostających do stałej

dyspozycji przedsiębiorstwa, jakim są kapitały własne, aż do zobowiązań bieżących.

Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich finansowania w przedsiębiorstwie

7

7

AKTYWA PASYWAA. Majątek trwały

I. Wartości niematerialne i prawneII. Rzeczowe składniki majątkuIII. Finansowy majątek trwałyIV. Należności długoterminowe

B. Majątek obrotowyI. ZapasyII. Rozliczenia międzyokresowe czynneIII. Należności i roszczeniaIV. Krótkoterminowe papiery wartościoweV. Środki pieniężne

A. Kapitały własneI. Kapitał podstawowyII. Należne, lecz nie wniesione wkłady na

poczet kapitału podstawowegoIII. Kapitał zapasowyIV. Kapitał rezerwowy z aktualizacji wycenyV. Pozostałe kapitały rezerwoweVI. Nie podzielony wynik finansowy z lat

ubiegłychVII. Wynik finansowy netto roku obrotowego

B. RezerwyC. Zobowiązania długoterminoweD. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze

specjalneI. Zobowiązania krótkoterminoweII. Fundusze specjalne

E. Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów

Razem aktywa Razem pasywaŹródło : Opracowanie własne na podstawie J. Czekaj. Z. Dresler Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa 1998.

Aktywa są to środki gospodarcze stanowiące własność przedsiębiorstwa, które

wykorzystywane są przy realizacji operacji gospodarczych. Mają one charakter

majątku trwałego lub obrotowego.

Majątek trwały, który cechuje długotrwały okres użytkowania obejmuje

wartości niematerialne i prawne tj.:

- nabyte prawa majątkowe, do których zalicza się : prawo wieczystego

użytkowania gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawa do

projektów patentów, znaków towarowych, użytkowanie praw autorskich, modeli

licencji, koncesje, programy komputerowe

- długotrwałe rozliczenia międzyokresowe szczególnego rodzaju, do których

zalicza się : koszty organizacji poniesione przy powstaniu lub późniejszej

rozbudowie spółki akcyjnej, koszty prowadzonych przez jednostkę prac

rozwojowych poprzedzających rozpoczęcie produkcji oraz dodatnia wartość

firmy stanowiąca różnicę pomiędzy ceną nabycia jednostki a niższą od niej

wartością rynkową poszczególnych składników majątku firmy.

.Rzeczowe składniki majątku, zwane środkami trwałymi stanowią kolejną

grupę majątku trwałego. Środki trwałe są przeznaczone do użytku przez okres

dłuższy niż rok i mogą stanowić własność lub współwłasność jednostki.

Należą do nich:

- nieruchomości obejmujące grunty, budynki, lokale budowle, inwestycje w

obcych obiektach, melioracje, budowle wodne oraz inne tego typu obiekty

8

8

- maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty

- wyposażenie tj. urządzenia sygnalizacyjno - alarmowe , sprzęt pożarniczy,

zaplecze produkcyjno - usługowe, a także instrumenty muzyczne.

Finansowe składniki majątku trwałego, to kolejna grupa aktywów trwałych,

która charakteryzuje się tym, że zainwestowany w nich kapitał jest zaangażowany w

obcej jednostce. Należą do nich : udziały w jednostkach obcych, długoterminowe

papiery wartościowe, udzielone pożyczki długoterminowe oraz inne finansowe

składniki majątku.

Należności długoterminowe wchodzące w skład majątku trwałego, to kwoty należne

przedsiębiorstwu od innych jednostek, z tytułu świadczonych usług lub

dostarczonych wyrobów, a których okres zwrotu przekracza jeden rok.

Majątek obrotowy przedsiębiorstwa - w skład tej pozycji aktywów wchodzą :

- zapasy obejmujące wartość surowców i materiałów w magazynie, produkcję w

toku, zapasy wyrobów gotowych, zapasy towarów, zapłacone zaliczki na poczet

przyszłych dostaw materiałów oraz wartość towarów nie rozliczonych do końca

roku bilansowego

- rozliczenia między okresowe pozwalające na wyeliminowanie z kosztów roku

obrotowego tej części nakładów już poniesionych, przypadających na rok

następny. Obejmują one m. in.: koszty zakupu materiałów , czynsze i dzierżawy

płatne z góry, opłaty leasingowe, koszty większych remontów środków trwałych

itp.

- należności i roszczenia jako sumy pieniężne należne przedsiębiorstwu od innych

podmiotów za wykonanie wcześniej świadczenia ( z tytułu dostaw i usług,

podatków, dochodzonych na drodze sądowej, czyli roszczenia sporne )

- krótkoterminowe papiery wartościowe obejmujące akcje. Obligacje, bony

skarbowe oraz czeki i weksle

- środki pieniężne, do których zaliczane są : środki pieniężne w kasie i na

rachunku bankowym oraz czeki i weksle obce.

Źródła finansowania majątku, zwane pasywami, wskazują kto wyposażył

przedsiębiorstwo w odpowiednie środki gospodarcze oraz na jakich warunkach.

9

9

Pasywa można podzielić na własne i obce źródła finansowania majątku. W pierwszej

grupie pasywów ujmuje się kapitały ( fundusze) własne, które obejmują:

I. Kapitał akcyjny wykazywany w wysokości zadeklarowanej, określonej w

statucie spółki

II. Należne lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału, do których zalicza

się zadeklarowane lecz nie wniesione wkłady kapitałowe

III. Kapitał zapasowy, który ujmowany jest według źródeł jego tworzenia, a

który powstaje:

1. ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej

2. z odpisów z zysku bieżącego do uzyskania kwoty równej jednej

trzeciej kapitału akcyjnego

3. zgodnie z postanowieniami zawartymi w statucie lub umowie spółki

4. z dopłat wspólników

5. z innych źródeł

IV. Kapitał rezerwowy, który powstaje z aktualizacji wyceny majątku

trwałego

V. Pozostałe kapitały rezerwowe tworzone z zysku do podziału lub z innych

źródeł określonych w uchwałach o tworzeniu tego kapitału

VI. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych, w którym wykazuje się

nie rozliczoną równowartość części ( lub całości ) wyniku finansowego

netto pochodzącego z lat poprzedzających rok obrotowy

VII. Wynik finansowy netto roku obrotowego, w którym strata pomniejsza

sumę kapitałów przedsiębiorstwa , natomiast wynik dodatni jest dzielony

na wypłaty dla akcjonariuszy i udziałowców, nagrody i premie dla

pracowników, na darowizny na cele społeczne oraz część, która

pozostaje w firmie w postaci zysków zatrzymanych.

Następna pozycja pasywów to rezerwy, które tworzone są na pokrycie

pewnych lub przewidywanych strat w operacji w toku, a przede wszystkim z tytułu

udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się

postępowania sądowego, lub wyceny niektórych składników majątku

( np. zaniechanie inwestycji, zamierzonej likwidacji środków trwałych).

Zobowiązania długoterminowe jest to grupa źródeł pochodzenia środków

gospodarczych, którą cechuje termin spłaty przekraczający jeden rok.

Są to:

10

10

- długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe

- długoterminowe kredyty bankowe

- pozostałe zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne jest to grupa pasywów do której

należą:

- pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe

- kredyty bankowe

- zaliczki otrzymane na poczet dostaw

- zobowiązania z tytułu dostaw i usług

- zobowiązania wekslowe

- zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych

- zobowiązania wewnątrzzakładowe

- pozostałe zobowiązania krótkoterminowe

Fundusze specjalne są to fundusze świadczeń społecznych, które służą do

finansowania działalności socjalnej i mieszkaniowej na rzecz pracowników i ich

rodzin. Charakteryzują się one tym że źródła ich tworzenia i wydatkowania są ściśle

określone przepisami prawa, a środki pieniężne nie mogą być wykorzystywane na

finansowanie innej działalności.

Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów związane są

z tworzeniem rezerw na pokrycie kosztów przyszłych okresów. Istotą rozliczeń

międzyokresowych jest przeniesienie, na następne okresy poniesionych już kosztów,

które dotyczą przyszłych okresów.

Do przychodów przyszłych okresów zalicza się wpłaty pobrane z góry, jak również

zaksięgowane należności i roszczenia podlegające zaliczeniu do wyniku

finansowego w przyszłych okresach. Stanowią je przede wszystkim :

- otrzymane w bieżącym roku opłaty za świadczenia, które zostaną wykonane w

latach następnych

- nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi ustalone na dzień

bilansowy

- nierozliczone różnice wartości przedsiębiorstwa

11

11

- dotacje, subwencje i dopłaty do inwestycji zarachowane w momencie ich

otrzymania.

Bilans nie jest dokumentem sprawozdawczym, który w pełni obrazuje sytuację

finansową i majątkową firmy. Przedstawia on jedynie stan majątku przedsiębiorstwa

i źródeł jego pochodzenia w danym momencie. Dlatego też w analizie ekonomicznej

wykorzystywane są również inne sprawozdania.

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest jednym z ważniejszych sprawozdań finansowych,

które przedsiębiorstwo sporządza na dzień bilansowy. Rachunek ten przedstawia

informacje o wyniku finansowym osiągniętym w okresie sprawozdawczym.

W rachunku wyników wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski

i straty nadzwyczajne jak również obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za

poprzedni i bieżący rok obrotowy . Rachunek zysków i strat ( rachunek wyników )

sporządzany jest w układzie porównawczym lub kalkulacyjnym, przy czym każdy

z nich może być ujęty jednostronnie ( w układzie pionowym ) lub dwustronnie

( w układzie poziomym ). Różnica między nimi polega na sposobie ujęcia kosztów

uzyskania przychodów.

W wariancie porównawczym istotne jest ustalenie wyniku finansowego

poprzez porównanie sumy przychodów ze sprzedaży z ogólną sumą kosztów ich

osiągnięcia. W przypadku wystąpienia różnic między stanem produktów na koniec

i na początek okresu, to ujmuje się je w grupie " Przychody ze sprzedaży i zrównane

z nimi ". W wariancie tym koszty ujęte są według ich rodzajów, a ogólną ich sumę

koryguje się o różnicę stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych na początek

i na koniec okresu sprawozdawczego. Pozostałe elementy rachunku zysków i strat w

obu wariantach są takie same .Rachunek wyników według wariantu porównawczego

przeznaczony jest dla jednostek gospodarczych prowadzących jednorodną, pod

względem rodzajowym i branżowym, działalność gospodarczą, a także wtedy gdy

nie zachodzi potrzeba sporządzania rachunku kosztów.

12

12

Rachunek wyników w wariancie kalkulacyjnym wykazuje natomiast koszty

według sposobów ich odnoszenia na jednostkę wyrobu. W układzie tym możliwe jest

przedstawienie związku kosztów z celem, dla osiągnięcia którego zostały one

poniesione . Rachunek zysków i strat w układzie kalkulacyjnym przeznaczony jest

dla jednostek , które stosują kalkulację kosztów, prowadzą różnorodną działalność

gospodarczą.

ANALITYCZNY UKŁAD RACHUNKU ZYSKÓW I START

A. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimiI. Przychody ze sprzedaży produktówII. Zmiana stanu produktówIII. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałówIV. Koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby

B. Koszty działalności operacyjnejI. Wartość sprzedanych towarów i materiałówII. Zużycie materiałów i energiiIII. Usługi obceIV. Podatki i opłatyV. WynagrodzeniaVI. Świadczenia na rzecz pracownikówVII. AmortyzacjaVIII. Pozostałe

C. Zysk / Strata ze sprzedaży (A-B)

D. Pozostałe przychody operacyjneI. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałegoII. DotacjeIII. Pozostałe przychody operacyjne

E. Pozostałe koszty operacyjneI. Wartość sprzedanych składników majątku trwałegoII. Pozostałe koszty operacyjne

F. Zysk / Strata na działalności operacyjnej (C+D+E)G. Przychody finansowe

I. Dywidendy z tytułu udziałówII. Odsetki uzyskaneIII. Pozostałe

H. Koszty finansowe I. Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych II. Odsetki od zapłaceniaIII . Pozostałe

I. Zysk / Strata na działalności gospodarczej (F+G-E)

13

13

J. Zyski Nadzwyczajne

K. Straty nadzwyczajneL. Zysk / Strata brutto (I+J+K)M. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

I. Podatek dochodowyII. Pozostałe obowiązkowe obciążenia

N. Zysk / Strata netto (L - M)

ANALITYCZNY UKŁAD RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

A. Przychody ze sprzedaży produktów i towarówB. Koszty sprzedanych towarów i produktówC. Zysk brutto na sprzedażyD. Koszty sprzedaży i ogólnego zarząduE. Zysk na sprzedażyF. Pozostałe przychody operacyjneG. Pozostałe koszty operacyjneH. Zysk na pozostałej działalności operacyjnejI. Zysk na działalności operacyjnejJ. Przychody finansoweK. Koszty finansoweL. Strata na operacjach finansowychM. Zysk brutto na działalności gospodarczejN. Zyski nadzwyczajneO. Wynik nadzwyczajnyP. Zysk bruttoQ. Obowiązkowe obciążenie zyskuR. Zysk netto

Rachunek wyników może być także przedstawiony w formie dwustronnej

tabeli. Po prawej jej stronie wykazywane są sumy przychodów i ewentualne zyski

nadzwyczajne, po prawej - koszty uzyskania przychodów oraz ewentualne straty

nadzwyczajne. W przypadku nadwyżki przychodów i zysków nadzwyczajnych nad

kosztami ich uzyskania i ewentualnymi stratami nadzwyczajnymi, przedsiębiorstwo

osiąga zysk. W przeciwnym razie przedsiębiorstwo ponosi stratę

Rachunek zysków i strat przedstawia wynik finansowy jako syntetyczną miarę

efektów finansowych osiągniętych w ramach prowadzonej działalności

gospodarczej.

Pozwala to na ustalenie wyniku finansowego poziomie operacyjnym przez ustalenie

wyniku operacyjnego

14

14

- poziomie finansowym przez ustalenie wyniku z działalności gospodarczej

- poziomie nadzwyczajnym przez ustalenie wyniku finansowego brutto

Tworzenie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

Koszty własne PrzychodySprzedaży ze sprzedażyProduktów produktów

Wartość sprzedanych przychodyTowarów i materiałów ze sprzedażyW cenie nabycia towarów i materiałów

Wynik na sprzedażyPozostałe koszty pozostałe Operacyjne przychody operacyjne

Wynik na działalności operacyjnej

Poziom operacyjny

Koszt operacji przychody Finansowych finansowe

Wynik na działalności gospodarczej

Poziom Finansowy

Straty ZyskiNadzwyczajne Nadzwyczajne

Wynik finansowy brutto

Poziom Nadzwyczajny

Obowiązkowe ObowiązkoweZmniejszenie zysku Zwiększenie straty

Wynik finansowy netto

Poziom Podziału wyniku

15

15

Wynik na działalności operacyjnej obejmuje:

a) wynik na sprzedaży produktów tj. przychody ze sprzedaży produktów

pomniejszone o :

koszty wytworzenia sprzedanych produktów

koszty ogólne zarządu

koszty sprzedaży

b) wynik na sprzedaży towarów i materiałów tj. przychody ze sprzedaży

pomniejszone o :

wartość sprzedanych towarów i materiałów według cen nabycia

koszty handlowe

c) wynik na pozostałych kosztach i przychodach operacyjnych tj. przychody

operacyjne pomniejszone o koszty operacyjne, które nie są związane bezpośrednio z

działalnością gospodarczą firmy.

Wynik z operacji finansowych przedstawia różnicę pomiędzy przychodami z

operacji finansowych a kosztami tych operacji.

Do przychodów finansowych zalicza się:

przychody ze sprzedaży akcji, udziałów, obligacji i papierów wartościowych

przeznaczonych do obrotu

odsetki bankowe od środków pieniężnych na rachunkach bankowych ; odsetki

należne jednostce od udzielonych kredytów, pożyczek, także za zwłokę w spłacie

rat ; odsetki od papierów wartościowych

dyskonto od udzielonych weksli i czeków obcych

dodatnie różnice kursowe ustalone przy spłacie należności i zobowiązań,

powstałe przy wycenie udziałów, papierów wartościowych .

Do kosztów operacji finansowych zalicza się:

odsetki od zaciągniętych kredytów i pożyczek, odsetki z tytułu zwłoki w spłacie

rat

dyskonto potrącone przy zakupie weksli i czeków obcych

ujemne różnice kursowe

straty ze sprzedaży papierów wartościowych

odpisy aktualizujące wartość majątku trwałego i krótkoterminowych papierów

wartościowych

16

16

Wynik finansowy brutto to wynik z działalności gospodarczej skorygowany o wynik

z operacji nadzwyczajnych. Straty i zyski nadzwyczajne to skutki finansowe zdarzeń

powstałych niepowtarzalnie poza zwykłą działalnością jednostki, a szczególnie

spowodowane zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem określonego

rodzaju czynności.

Wynik finansowy netto otrzymamy po skorygowaniu wyniku finansowego brutto

o obowiązkowe obciążenia.

1.3 Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Szczególne znaczenie informacyjne w ocenie płynności finansowej

przedsiębiorstwa ma sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Jest ono

narzędziem służącym do oceny płynności finansowej, które obrazuje wpływy

i wydatki środków pieniężnych w toku działalności gospodarczej firmy.

Przepływy środków pieniężnych w przedsiębiorstwie są wynikiem procesów

zamiany tych środków w majątek trwały i obrotowy. Procesy te wpływają natomiast

na strukturę aktywów i pasywów przedsiębiorstwa w roku obrotowym oraz na

poszczególne pozycje rachunku wyników.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych przedstawia rzeczywisty stan

sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Na jego podstawie można ocenić :

zdolność firmy do spłacania zobowiązań

przyszłe zapotrzebowanie na kredyty bankowe

dalsze możliwości kreacji gotówki

źródła powstałej różnicy między zyskiem a przyrostem gotówki z

działalności operacyjnej

rezultaty gotówkowe z działalności inwestycyjnej i finansowej.

Dzięki temu sprawozdaniu można uzyskać odpowiedzi na pytania związane

z zarządzaniem finansowym firmy np. w jakich sferach działalności przedsiębiorstwa

powstaje najwięcej środków pieniężnych, a jakie je najbardziej pochłaniają.

17

17

Informacja dodatkowa

Duże znaczenie informacyjne w zarządzaniu finansowym mają noty

uzupełniające, które dotyczą kształtowania się ważniejszych pozycji bilansu

i rachunku wyników. Informacje dodatkowe zawierają dane nie występujące w

sprawozdaniach finansowych, a służące do rzetelnego i jasnego przedstawienie

sytuacji finansowej i majątkowej, wyniku finansowego oraz rentowności

przedsiębiorstwa. Ich zakres jest zróżnicowany w zależności od charakteru

działalności i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jak również od potrzeb

odbiorców informacji.

W informacjach uzupełniających do bilansu podaje się przede wszystkim dane

dotyczące:

Stanu i zmian grup rodzajowych majątku trwałego z uwzględnieniem ich

umorzenia

Struktury i wykorzystania kapitałów własnych

Wielkości należności

Stanu i zmiany rezerw

Struktury zadłużenia ze względu na źródła, okres spłaty oraz wielkość

oprocentowania

Czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych

W notach uzupełniających do rachunku zysków i strat przedstawia się

informacje dotyczące między innymi:

Struktury przychodów

Struktury kosztów

Wyników nadzwyczajnych

Zysku i jego struktury

Innym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie finansowej są raporty

audytorów. Są to orzeczenia dyplomowanych biegłych rewidentów, które zawierają

informacje o podstawach formalno - prawnych i dokumentacji objętej badaniem.

18

18

Do prawidłowego przeprowadzenia analizy wykorzystuje się

również dane o otoczeniu przedsiębiorstwa, dotyczące konkurencji,

branż, gałęzi produkcyjnych, czy regionów. Pozwalają one na

dokonanie pozycji ekonomicznej firmy w stosunku do otoczenia.

19

19

ROZDZIAŁ 2

ANALIZA WSKAŹNIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA

OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

2.1. Istota i cel analizy finansowej

Zarządzanie finansami polega na optymalizacji bieżących i przyszłych

procesów gospodarczych poprzez wymuszanie podejmowania przedsięwzięć

efektywnościowych. Niezbędnym warunkiem sprawnego zarządzania finansami

firmy jest nie tylko znajomość istoty rynku, zasad jego funkcjonowania, instytucji na

nich występujących, lecz także działanie praw ekonomicznych. W tym celu dokonuje

się analizy finansowej.

"Pojęcie analizy obejmuje system różnorodnych metod badania naukowego,

które polegają na rozłożeniu badanego przedmiotu lub zjawiska na części składowe,

w celu wykrycia składników albo logicznej abstrakcji niezbędnej do pełnego

poznania całości i sformułowania odpowiedniej decyzji".

" Celem analizy finansowej jest przygotowanie informacji o działalności,

wynikach i sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstwa ". Informacje te z

kolei stanowią podstawę podejmowania decyzji gospodarczych. Szybkie

i wiarygodne informacje finansowo - ekonomiczne pozwalają na podejmowanie

trafnych decyzji dotyczących celów przedsiębiorstwa.

Na wyniki analizy finansowej decydujący wpływ mają materiały źródłowe,

służące do badania zjawisk gospodarczych. Dzielą się na :

Materiały wewnętrzne, zawierające informacje o przedsiębiorstwie

Materiały zewnętrzne, zawierające dane o otoczeniu przedsiębiorstwa.

Analizy ekonomiczne w przedsiębiorstwie dzielą się według różnych kryteriów.

Biorąc pod uwagę zakres rozwinięcia metod analizy w prowadzonym badaniu,

wyróżniamy :

analizę funkcyjną polegającą na rozłożeniu badanego przedmiotu na

poszczególne składniki z uwzględnieniem związków między nimi

20

20

analizę logiczną polegającą na podzieleniu badanego przedmiotu na składniki z

uwzględnieniem ich powiązań logicznych.

Z uwagi na tok analizy można wyróżnić :

metodę dedukcyjną, podczas której najpierw bada się zjawiska ogólne

i formułuje ogólne tezy, a następnie przechodzi się do szczegółów,

metodę indukcyjną, podczas której przyjmuje się odwrotny tok badania, tj.

wpierw rozpatruje się zjawiska szczegółowe, a następnie stopniowo przechodzi

się do zjawisk bardziej złożonych

metodę redukcji ( weryfikacji ), podczas której weryfikowane są tezy, wnioski

i oceny postawione na początku prac analitycznych w oparciu o materiały

źródłowe .

Klasyfikacja analiz

Analizy ekonomiczne w przedsiębiorstwie można podzielić uwzględniając

różne kryteria.

Z uwagi na szczegółowość badań analitycznych wyróżniamy :

analizę ogólną pozwalającą ocenić przedsiębiorstwo za pomocą odpowiednio

dobranych wskaźników syntetycznych ; przydatna jest przede wszystkim do

ogólnej oceny działalności gospodarczej,

analizę szczegółową obejmującą szczegółowe badania związków i zależności

określonego odcinka działalności przedsiębiorstwa, opartą na szerokim zakresie

informacji i wskaźników

Kryterium zakresu przedmiotowego badań analitycznych pozwala wyróżnić:

analizę całościową ujmującą całą działalność gospodarczą firmy,

analizę odcinkową zajmującą się badaniem jednego segmentu działalności

przedsiębiorstwa lub rozwiązaniem danego problemu .

Według kryterium częstotliwości prowadzenia analizy wyróżnia się :

analizy ciągłe prowadzone przez cały okres istnienia przedsiębiorstwa, a

dotyczące głównie pojedynczych zjawisk i procesów,

analizy okresowe stanowiące podstawę ogólnej i szczegółowej oceny

przedsiębiorstwa w badanym okresie,

21

21

analizy doraźne prowadzone jednorazowo w ściśle określonym celu, mające

charakter odcinkowy lub problemowy.

Według kryterium czasu prowadzenia analizy rozróżnia się :

analizę wstępną sporządzaną przed podjęciem decyzji, a polegającą na wyborze

wariantu optymalnego w danej sytuacji,

analizę bieżącą prowadzoną podczas realizacji określonych procesów; pozwala

ona na wykrycie nieprawidłowości występujących w firmie, jak również na

ukazanie szczególnie korzystnych obszarów działalności przedsiębiorstwa,

analizę następczą podejmowaną w celu zbadania i oceny dotychczasowej

działalności i stanu ekonomicznego podmiotu.

Biorąc pod uwagę zastosowane metody badawcze rozróżnia się :

analizę funkcjonalną polegającą na badaniu, przez określone osoby lub komórki

organizacyjne, oddzielnych zjawisk występujących w działalności

przedsiębiorstwa; np. analizę rentowności prowadzoną przez pion głównego

księgowego,

analizę kompleksową polegającą na całościowym badaniu działalności

gospodarczej przedsiębiorstwa poprzez stworzenie i wykorzystanie określonego

systemu metod badawczych oraz wskaźników,

analizę decyzyjną ukierunkowaną na badania wycinkowe, grupujące zjawiska

według zamierzonych lub realizowanych decyzji ; zjawiska ujmowane są tu w

ciągi zdarzeń w układzie przyczynowo - skutkowym i chronologicznym, co

pozwala na dokładne zbadanie zjawiska,

analizę systemową rozważającą badany przedmiot jako system złożony z

podsystemów powiązanych w określony sposób; analiza ta bada zjawiska z

punktu widzenia interesu firmy jako całości i dlatego może być traktowana jako

podstawowy instrument poszukiwania zasad kształtowania procesów

decyzyjnych, które łączą cele cząstkowe z celem głównym.

22

22

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa

Kryteria :

Kryteria :Szczegółowość ogólna szczegółowa

Źródło : J. Duraj Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Warszawa 1993.

Ze względu na kryterium rodzaju informacji analitycznej wyróżnia się:

analizę wskaźnikową polegającą na analizowaniu i łączeniu zbiorów liczbowych

za pomocą odpowiednio dobranych wskaźników charakteryzujących dane

zjawisko ; w analizie tej stosuje się mierniki bezwzględne ukazujące absolutne

rozmiary określonych zjawisk gospodarczych oraz mierniki względne

pozwalające określić relacje między nimi.

Analizę zależnościową, która jest kontynuacją analizy wskaźnikowej,

zmierzającą do sformułowania ocen oraz podjęcia odpowiednich decyzji;

opracowuje się tu siatkę powiązań przyczynowo - skutkowych obejmującą

istotne wskaźniki i współczynniki .23

23

Szczegółowość ogólna ogólna szczegółowa

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa

Zakres przedmiotowy

badań całościowa odcinkowa

CzęstotliwośćI czas

Prowadzeniaanalizy

Ciągła

wstępna

okresowa

bieżąca

doraźna

następcza

Metodybadań

funkcjonalna

Rodzajinformacji

wskaźnikowa zależnościowa

decyzyjna

systemowa

kompleksowa

niesystemowasystemowa

Wykorzystanie wskaźników finansowych przynosi wiele wymiernych

korzyści. Mogą być użyte zarówno do bieżącej analizy sytuacji firmy, jak

i prognozowania. Stosowanie wskaźników przez kilka okresów obrachunkowych

pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartości i stworzenie zbioru norm dla

porównań przyszłych wyników.

Istota analizy wskaźnikowej

Wykorzystanie wskaźników finansowych przynosi wiele wymiernych

korzyści. Mogą być użyte zarówno do bieżącej analizy sytuacji firmy, jak

i prognozowania. Stosowanie wskaźników przez kilka okresów obrachunkowych

pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartości i stworzenie zbioru norm dla

porównań przyszłych wyników.

Wskaźniki umożliwiają sprawowanie systematycznej kontroli nad

zyskownością przedsiębiorstwa i jego stabilnością finansową.

I tak :

wskaźniki wspomagania finansowego - wyjaśniają źródła finansowania

majątku oraz określają jego strukturę, stopień zadłużenia

wskaźniki efektywności wykorzystania majątku ( sprawności działania )

służą do oceny efektywności gospodarowania majątkiem przedsiębiorstwa

wskaźniki rentowności informują o szybkości zwrotu zaangażowanego w

przedsiębiorstwie kapitału, a tym samym o opłacalności zużycia zasobów.

Analiza wskaźnikowa jest więc sprawną i efektywną metodą uzyskiwania

wglądu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy.

2.2 Płynność finansowa

"Płynność finansowa określa łatwość z jaką składnik majątku firmy może być

zamieniony na inną dającą się wydatkować formę ( gotówkę ) , ta zamiana może

nastąpić z nieznaczną lub żadną utratą wartości. "

Łatwość jest określana przez dwa czynniki:

Niezbędny czas dokonania zamiany

Koszt konwersji ( zmiany).

24

24

Przedsiębiorstwo, w celu utrzymania właściwego poziomu gospodarowania ,

powinno zachowywać płynność finansową , a więc zdolność do wywiązywania się z

krótkoterminowych zobowiązań .

W zarządzaniu płynnością finansową firmy ogromne znaczenie mają sprawne

i terminowe spłaty należności.

Zadaniem kadry zarządzającej jest więc minimalizowanie ryzyka upadłości poprzez

sterowanie płynnością firmy, z zastosowaniem określonych procedur kontrolnych.

Pierwszym istotnym elementem kontroli kondycji finansowej firmy jest

sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych. Cash flow jest sprawozdaniem z

wpływów i wypływów gotówki do firmy.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych wykazuje wynik kasowy

działalności gospodarczej firmy, natomiast rachunek zysków i strat - wynik

memoriałowy.

W praktyce może się zdarzyć, że jednostka wykazująca zysk bilansowy nie ma

jednocześnie zdolności płatniczej i odwrotnie - podmiot wykazujący stratę może nie

mieć takich kłopotów , ponieważ korzysta np. z kredytu bankowego czy

kupieckiego.

Dlatego dokładnej informacji o rzeczywistych wpływach i wydatkach środków

pieniężnych dostarcza nam tylko cash flow. Sprawozdanie to uwzględnia działalność

operacyjną , inwestycyjną i finansową, pokazując jednocześnie , która z nich

pochłonęła najwięcej pieniędzy w danym okresie, a która zasiliła środki pieniężne

firmy.

Statyczny pomiar płynności finansowej

Do badania płynności w układzie statycznym służą stany zasobów środków

obrotowych i zobowiązań. Badanie to oparte jest na danych bilansowych i ma

charakter ograniczony.

Do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa służy wiele różnych

wskaźników o większym lub mniejszym zakresie zastosowania. Najważniejsze z

nich to :

Wskaźnik bieżącej płynności

Wskaźnik szybkiej płynności

25

25

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności

Wskaźnik bieżącej płynności informuje, czy i w jakim stopniu bieżące aktywa

pokrywają bieżące pasywa. Innymi słowy, pokazuje zdolność firmy do regulowania

swoich zobowiązań środkami obrotowymi. Jest on traktowany jako wskaźnik

bezpieczeństwa, mierzący płynność środków.

Poziom wskaźnika bieżącej płynności zależy od szeregu czynników, wśród których

najistotniejsze to : specyfika branży, zmieniające się warunki otoczenia oraz

przyjęta przez firmę strategia finansowania ( m.in. cykl inkasa należności

i regulowania zobowiązań ).

Wzrost poziomu tego wskaźnika oznacza poprawę płynności finansowej firmy, a

tendencja spadkowa jest sygnałem, informującym o możliwości wystąpienia

trudności płatniczych.

Zadawalający poziom wskaźnika płynności bieżącej waha się w przedziale 1,2 - 2,0

Co oznacza, że zachowanie równowagi finansowej firmy wymaga około

dwukrotnego pokrycia bieżących pasywów bieżącymi aktywami. Jeżeli poziom

wskaźnika zbliża się do 1,2 to zwiększa się ryzyko utraty przez przedsiębiorstwo

zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Brak płynności finansowej jest

tak samo niekorzystnym zjawiskiem , jak nadpłata finansowa. Wysoki poziom

wskaźnika informuje o spadku udziału zobowiązań bieżących w finansowaniu firmy.

Przyjęcie do oceny płynności finansowej łącznych aktywów bieżących

przedsiębiorstwa nie pozwala jasno określić jego zdolności do wywiązywania się z

zobowiązań krótkoterminowych.

26

26

Aktywa bieżące Wskaźnik bieżącej płynności = ------------------------------------------- Pasywa bieżące

Majątek obrotowy + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne = ------------------------------------------------------------------------------------------------------- zobowiązania bieżące + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe bierne + krótkoterminowe przychody przyszłych okresów

Przedstawiony wskaźnik bieżącej płynności nie uwzględnia różnej skali

szybkości zamiany poszczególnych składników środków obrotowych na gotówkę.

Dlatego w celu uzyskania pełniejszego obrazu płynności finansowej

przedsiębiorstwa korzysta się ze wskaźnika szybkiej płynności mającego postać :

Wskaźnik ten mierzy natychmiastową zdolność firmy do spłaty długów. Jest to

stosunek najbardziej płynnych aktywów do pasywów bieżących .

Z powyższej formuły wynika, że jako najbardziej płynne środki obrotowe uznane

zostały środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe oraz należności

krótkoterminowe. Z całości majątku obrotowego wyłącza się natomiast zapasy

i rozliczenia międzyokresowe czynne jako składniki najmniej płynne.

Wartość wskaźnika płynności szybkiej powinna kształtować się w okolicach

jedności, jednak jest to poziom idealny, rzadko spotykany w praktyce. Za

zadawalające uznaje się wskaźniki , których wartości mieszczą się w przedziale 1 -

1,2. Z chwilą , gdy wartość wskaźnika płynności przyśpieszonej spada poniżej

jedności, pojawia się zagrożenie bieżącej zdolności firmy do terminowego

regulowania jej zobowiązań . W takiej sytuacji jednostka będzie zmuszona szukać

pomocy na zewnątrz. Może to oznaczać konieczność zaciągnięcia kredytu, sprzedaży

aktywów lub akceptacji stopniowego wzrostu zobowiązań .

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej umożliwiający ocenę wypłacalności firmy w danym momencie przy wykorzystaniu do tego celu najbardziej płynnych środków obrotowych ma postać :

( 2.3 )

27

27

Aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynneWskaźnik płynności = ----------------------------------------------------------------------------------- Przyśpieszonej pasywa bieżące

Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościoweWskaźnik wypłacalności = -------------------------------------------------------------------------------- Gotówkowej zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten określa , jaką kwotę wymagalnych zobowiązań przedsiębiorstwo

jest w stanie pokryć z bezpośrednio dostępnych środków płatniczych. W liczniku

omawianej relacji uwzględnia się gotówkę w kasie, pieniądze na rachunkach

bankowych oraz inne środki pieniężne takie jak : weksle, czeki obce itp.

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej pozwala więc określić , jaką część zobowiązań

bieżących może przedsiębiorstwo spłacić, nie czekając na wpływ należności.

Wskaźnik ten nie przesądza jednak o stopniu wypłacalności firmy, a jedynie

informuje o jego sprawności płatniczej. Brak środków pieniężnych w

przedsiębiorstwie może prowadzić do strat wynikających z braku możliwości

zawierania szybkich korzystnych transakcji. Wskaźnik wypłacalności gotówkowej

powinien kształtować się na poziomie 0,2, co jest związane z zasadą ograniczania

środków pieniężnych do niezbędnego poziomu.

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności dostarcza informacji o tym, czy

przedsiębiorstwo może uregulować swoje płatności w określonym momencie.

Oblicza się go przy pomocy formuły :

Wskaźnik ten przedstawia stosunek środków pieniężnych do płatności

natychmiast wymagalnych, czyli takich, których okres wymagalności przypada na

najbliższe 3 miesiące .

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności kształtujący się poniżej wartości 1,0

informuje, że firma nie jest zdolna do terminowego regulowania swoich płatności.

Wskaźniki płynności udzielają informacji o poziomie krótkoterminowego

bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa. Jednakże ich wielkość powinna być

powiązana z poziomem wskaźników wykorzystania majątku. Krótszy okres obrotu

zapasami i ściągania należności oraz dłuższy okres spłaty zobowiązań, pozwala aby

firma wykazywała niższy poziom wskaźników płynności.

Obserwacja wskaźników płynności pozwala na rozpoznanie przez firmę

strategii w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym netto. Utrzymywanie

wskaźników płynności na wysokim poziomie wskazuje na ostrożne podejście

członków zarządu firmy do zarządzania jej aktywami i pasywami.

28

28

Środki pieniężneWskaźnik natychmiastowej wypłacalności = ------------------------------------------------------------ Natychmiast wymagalne zobowiązania

Utrzymywanie wskaźników na niskim poziomie wskazuje na bardziej

ryzykowne zarządzanie finansami firmy.

Dynamiczny pomiar płynności finansowej

Przy dynamicznym pomiarze płynności finansowej opieramy się na strumieniu

przepływu środków pieniężnych. Uzyskane informacje można wykorzystać do :

Oceny sterowania płynnością finansową

Oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa

Do oceny pozycji finansowej wykorzystuje się przepływy gotówkowe. W tym celu

używa się całej gamy wskaźników, które ujmowane są w 2 grupach :

Wskaźniki wydajności gotówkowej

Wskaźniki wystarczalności gotówkowej

Do oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa wykorzystujemy wskaźniki

wydajności gotówkowej, przy czym należy pamiętać , że pożądanym kierunkiem

zmiany jest wzrost ich poziomu w czasie.

Wskaźnik wydajności gotówki wyraża stosunek gotówki z działalności operacyjnej

do aktywów ogółem lub aktywów bieżących , pokazuje stopień jego sfinansowania

z tej gotówki.

1. WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ SPRZEDAŻY

2 WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKI Z ZYSKU

29

29

Gotówka netto z działalności operacyjnej ______________________________________________ sprzedaż netto

Gotówka netto z działalności operacyjnej _____________________________________________

zysk z działalności gospodarczej

3 WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ MAJĄTKU

4 WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ MAJĄTKU OBROTOWEGO

Grupę wskaźników opartych na przepływach gotówkowych stanowią

wskaźniki wystarczalności gotówkowej . Dostarczają informacji czy generowana

gotówka z działalności podstawowej , jest odpowiednio duża w relacji do różnych

wydatków i zobowiązań przedsiębiorstwa

1. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA SPŁATĘ DŁUGÓW OGÓŁEM

( 2.9 )

30

30

Gotówka netto z działalności operacyjnej __________________________________________

średnia wartość majątku ogółem

Gotówka netto z działalności operacyjnej _________________________________________

średnia wartość majątku obrotowego

Gotówka netto z działalności operacyjnej __________________________________________ zobowiązania ogółem

Wskaźnik ten informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłacenia jego zobowiązań

2. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA SPŁATĘ DŁUGÓW DŁUGOTERMINOWYCH

Wskaźnik ten informuje, czy dostępne , wygospodarowane z działalności

podstawowej, fundusze gotówkowe są wystarczające do spłaty zobowiązań w

okresie płatności dłuższym niż rok bilansowy .

3. WSKAŹNIK OGÓLNEJ WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ

Ten wskaźnik mierzy ogólną zdolność firmy do regulowania rocznych wydatków

( raty kredytów długoterminowych, wypłat dywidend, zakupy środka trwałego )

z gotówki uzyskanej z działalności operacyjnej. Jest to obraz bieżącej polityki

finansowej przedsiębiorstwa .

Wskaźnik równy bądź wyższy od 1 oznacza , że nie ma potrzeby sięgania po

dodatkowe źródła gotówki ( akcji , obligacji, kredytów długoterminowych )

31

31

Gotówka netto z działalności operacyjnej_____________________________________

zobowiązania długoterminowe

Gotówka netto z działalności operacyjnej____________________________________________

spłata zobowiązań długoterminowych + wypłata dywidend + zakupy majątku trwałego

4.WSKAŹNIK REINWESTYCJI GOTÓWKOWEJ

Wskaźnik ten wykorzystujemy przy określaniu , w jakiej relacji do aktywów

trwałych i kapitału obrotowego pozostają operacyjne wpływy gotówkowe

zatrzymane i zainwestowane w celu odtworzenia aktywów oraz na rozszerzenie

działalności podstawowej.

Poziom wskaźnika w zakresie 8 - 10% jest uważany za ogólnie satysfakcjonujący48.

4. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA ZAKUPY ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Ten wskaźnik udziela informacji o zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania

środków trwałych ze swego dochodu gotówkowego bez zaciągania pożyczki.

Na zakupy środków trwałych wykorzystywane są zysk netto i amortyzacja.

Powyżej wymienione wskaźniki oparte są na wielkościach rocznych i służą do

bieżącej oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa

32

32

Gotówka netto z działalności operacyjnej___________________________________________

środki trwałe + inwestycje + pozostałe aktywa + kapitał obrotowy

Gotówka netto z działalności operacyjnej_______________________________________

wydatki na środki trwałe

2.3 Rentowność i jej poziom

Rentowność jest to odpowiednio obliczony wynik finansowy działalności

gospodarczej firmy, który może występować jako zyskowność i deficytowość.

Zyskowność odnotowywana jest w przypadku, kiedy przedsiębiorstwo osiąga

dodatni wynik finansowy. Deficytowość natomiast jest odwrotnością zyskowności i

występuje , gdy firma uzyskuje ujemny wynik finansowy.

Przy pomocy wskaźników konstruowanych dla oceny efektywności

ekonomicznej funkcjonowania przedsiębiorstwa można charakteryzować różne

aspekty działalności gospodarczej firmy, a w śród nich także rentowność.

Podstawowymi miernikami służącymi do oceny szybkości zwrotu

zaangażowanego kapitału są wskaźniki rentowności, określane także wskaźnikami

zyskowności. Przy pomocy tych wskaźników można dokonać zarówno oceny

przedsiębiorstwa, jak również oceny zdolności kierownictwa firmy w realizowaniu

jej strategicznego celu, jakim jest zwiększanie jej wartości.

Wśród wskaźników rentowności wyróżnić można :

1. Wskaźnik rentowności majątku

2. Wskaźnik rentowności kapitału własnego

3. Wskaźnik rentowności sprzedaży.

Rentowność majątku

Rentowność majątku udziela informacji o wielkości zysku netto

przypadającego na jednostkę wartości

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU

Wskaźnik ten charakteryzuje efektywność wykorzystania majątku

przedsiębiorstwa. Uwzględnia on wpływ na wynik finansowy efektywności

wykorzystania zaangażowanych zasobów majątkowych.

33

33

Zysk brutto ( netto )________________________________ * 100

przeciętny stan aktywów ogółem

Rosnący poziom wskaźnika oznacza maksymalizację obrotu i obniżkę

kosztów własnych , a także racjonalną

gospodarkę majątkiem trwałym i obrotowym. Wyższa wartość wskaźnika

wskazuje na korzystniejszą sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Na wielkość wskaźnika zyskowności majątku ma wpływ szereg różnorodnych

czynników i dlatego przy obliczaniu wskaźnika określa się wpływ wybranych

czynników na jego poziom. W tym celu korzysta się z zależności :

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU TRWAŁEGO

Wskaźnik ten jest rozwinięciem podstawowego wskaźnika rentowności Pozwala on określić stopień efektywności finansowej majątku trwałego.

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU OBROTOWEGO

Zyskowność kapitału własnego można określić przez ogólne wskaźniki

zyskowności kapitału własnego lub wskaźniki zyskowności jednostkowych udziałów

kapitałowych.

34

34

Zysk netto zysk netto sprzedaż netto_____________ = _______________ * _______________aktywa ogółem sprzedaż netto aktywa ogółem

Zysk netto__________________* 100

majątek trwały

Zysk netto___________________*100

majątek obrotowy

Rentowność kapitału

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI KAPITAŁU CAŁKOWITEGO

Wskaźnik ten jest podstawowym miernikiem efektywności gospodarowania

przedsiębiorstwa. Przedstawia on wielkość zysku przypadającego na jednostkę

zainwestowanego kapitału i określa opłacalność jego angażowania. Im dłuższy cykl

produkcyjny, tym poziom rentowności powinien być wysoki.

Rentownością zaangażowanego kapitału własnego czyli tzw. Rentownością

finansową przedsiębiorstwa interesują się głównie akcjonariusze i udziałowcy

którzy obserwują stopę zysku, jaką przynosi im inwestycja w daną firmę.

W tym celu wyznacza się wskaźnik rentowności kapitału własnego według

formuły :

Wyraża on wielkość zysku przypadającą na średni stan kapitału własnego.

Pozwala on określić zdolność kapitału własnego do generowania zysku. Im wartość

wskaźnika jest wyższa, tym sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest korzystniejsza.

Wyższa efektywność kapitału własnego umożliwia bowiem uzyskanie wyższych

dywidend, a także dalszy rozwój firmy.

35

35

Zysk netto__________________________*100przeciętny stan kapitału całkowitego

Zysk netto________________________*100przeciętny stan kapitału własnego

Dla celów analitycznych wskaźnik rentowności kapitału własnego można

przedstawić jako iloczyn rentowności majątku i wskaźnika zaangażowania majątku

w stosunku do kapitału własnego. Wynika z tego, że rentowność finansowa zależy

od wielkości wygospodarowanego zysku, a także od źródeł finansowania majątku.

Przedstawia to poniższy wzór :

Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego ( akcyjnego, udziałowego ) jest pogłębieniem wskaźnika rentowności kapitału własnego i wyraża się go wzorem:

Wskaźnik ten określa wielkość zysku przypadającego na jednostkę kapitału np.

akcyjnego. Informuje on akcjonariuszy ( udziałowców o możliwych korzyściach w

formie dywidend. Im wyższa wartość wskaźnika, tym większe potencjalne zyski.

Wskaźniki rentowności umożliwiają określić perspektywiczną płynność

finansową przedsiębiorstwa. Wyższy poziom rentowności wskazuje na generowanie

większej nadwyżki finansowej, która w przyszłości może być w odpowiedni sposób

ulokowana.

36

36

Zysk netto aktywa ogółemWskaźnik rentowności = _____________________* _____________________Kapitału własnego aktywa ogółem kapitał własny

Zysk nettoWskaźnik rentowności ______________________________________ * 100Kapitału podstawowego = przeciętny stan kapitału podstawowego

Rentowność sprzedaży

Wskaźnik rentowności sprzedaży ma postać :

Wskaźnik ten ma charakter dynamiczny i określa zdolność przedsiębiorstwa do

generowania zysku przez sprzedaż. Określa on udział wyniku finansowego w

wartości uzyskanej ze sprzedaży produktów, towarów oraz zrealizowanych operacji

finansowych. Tendencja rosnąca tego wskaźnika przy porównaniu dwóch okresów

może świadczyć o wzroście sprzedaży, a także o osiąganiu korzystniejszych cen

sprzedaży i obniżaniu jednostkowych kosztów własnych. Im wyższa jest wartość

wskaźnika, tym większa opłacalność sprzedaży.

.Efekty dźwigni finansowej

Istnienie oraz pozycja firmy w warunkach gospodarki rynkowej uzależnione

są od zdolności do generowania zysku. Wielkość zysku jest podstawową miarą

efektywności działania przedsiębiorstwa, a także podstawą jego rozwoju.

Wskazuje to na rolę, jaką odgrywa planowanie zysku.

Narzędziem wykorzystywanym w bieżącym zarządzaniu przedsiębiorstwem jest

mechanizm dźwigni operacyjnej , który może być wykorzystywany w

krótkookresowej ocenie rentowności. Pozwala on oszacować zmiany zysku zarówno

przy wzroście, jak i w przypadku obniżenia wartości sprzedaż . Dźwignię operacyjną

oblicza się w celu ustalenia , jaka zmiana zysku towarzyszyć będzie danemu

przyrostowi sprzedaży. Działa ona tym silniej, im większy jest udział kosztów

stałych w kosztach ogółem. Jeżeli udział kosztów stałych w kosztach

ogółem jest wysoki, to wrażliwość zysku na wahania sprzedaży jest także wysoka

W przypadku, gdy udział kosztów stałych jest niski, to również zysk będzie

wykazywał niską wrażliwość na wahania sprzedaży.

37

37

Zysk brutto ( netto ) ___________________________________________ * 100

przychody ze sprzedaży

Zjawisko to nazywane jest dźwignią operacyjną, natomiast indeks

przedstawiający procentową zmianę zysku operacyjnego do zmiany wartości

sprzedaży określany jest stopniem dźwigni operacyjnej :

Jeśli zatem sprzedaż wzrośnie przykładowo o 5%, to zysk operacyjny wzrośnie

o 5% * DOL. Stopień dźwigni operacyjnej zależy zarówno od rentowności

sprzedaży, jak i od struktury kosztów stałych i zmiennych.

Stopień ten będzie zależał od poziomu sprzedaży. Im wyższy stopień dźwigni

operacyjnej, tym zysk firmy jest bardziej wrażliwy na wahania rozmiarów sprzedaży.

Stopień dźwigni operacyjnej może być wykorzystywany jako jedna z miar

ryzyka ponieważ wrażliwość zysku na zmiany warunków gospodarowania jest

przejawem wysokiego stopnia ryzyka. Im większe zmiany wielkości zysku pod

wpływem zmian w wielkości sprzedaży, tym ryzyko działalności operacyjnej jest

większe.

Stopień dźwigni operacyjnej

DOL

1

0 PR s.

38

38

% zmiana zysku operacyjnego DOL = ____________________________________

% zmiana wartości sprzedaży

gdzie: zysk operacyjny = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem ( EBIT )

Z wykresu przedstawiającego efekt dźwigni operacyjnej odczytać można, że

stopień dźwigni operacyjnej osiąga najwyższy poziom, gdy wielkość sprzedaży S

zbliża się do progu rentowności PR. Im dalej od progu rentowności tzn. im wielkość

sprzedaży jest większa, tym stopień dźwigni operacyjnej maleje i zbliża się do

jedności.

Dźwignia finansowa to efekt polegający na zwiększeniu siły zarobkowej

kapitału własnego, dzięki wprowadzeniu obcych kapitałów do struktury źródeł

finansowania lub też zwiększeniu ich udziału w tej strukturze. Dźwignia finansowa

odzwierciedla strukturę kapitału firmy i związana jest z ponoszeniem kosztów

finansowych, a przede wszystkim odsetek od kredytów i pożyczek. Ma ona miejsce

w chwili efektywnego wykorzystania obcych kapitałów dla zwiększenia

zyskowności kapitałów własnych. Jeżeli stopa odsetek płaconych od kredytów i

innych zobowiązań jest niższa od osiągniętej zyskowności majątku, to różnica z tego

tytułu korzystniej kształtuje zyskowność kapitałów własnych.

Efekt dźwigni finansowej wyrażony przez stopień dźwigni finansowej

przedstawia wzór :

lub

Stopień dźwigni finansowej informuje o ile procent zmieni się rentowność

kapitału własnego, w przypadku gdy zysk operacyjny zmieni się o 1 %

39

39

Zysk operacyjnyDFL = ----------------------------------------------

Zysk operacyjny - odsetki

% zmiana zysku na akcjęDFL = ---------------------------------------------------------

% zmiana zysku operacyjnego

gdzie :zysk operacyjny = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem

Stopień dźwigni finansowej

DFL

Kc

Kw

1

0 FPR P0F z

Z wykresu wynika, że stopień dźwigni finansowej osiąga najwyższy poziom,

gdy zysk operacyjny kształtuje się w pobliżu finansowego progu rentowności FPR.

Wzrost zysku powoduje oddalanie się od FPR oraz wpływa na zmniejszenie stopnia

dźwigni finansowej.

Analiza stanu zadłużenia udziela istotnych informacji na temat sytuacji

finansowej przedsiębiorstwa. Firma korzystająca z obcych źródeł finansowania

korzysta z dźwigni finansowej zwiększającej siłę zarobkową kapitałów własnych. W

tej sytuacji wzrost zobowiązań jest zjawiskiem korzystnym. Z drugiej strony znaczny

udział długu pociąga za sobą wysokie płatności związane z obsługą zadłużenia.

40

40

BIBLIOGRAFIA

1. L. Bednarski. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie. Warszawa 1999.

2. W. Bień. Czytanie bilansu przedsiębiorstwa. Warszawa 1999

3. W. Bień. Zarządzanie Finansami przedsiębiorstwa. Warszawa 1999

4. J. Czekaj. Z. Dresler Podstawy zarządzania finansami firm Warszawa 1995

5. J. Duraj. Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa Warszawa 1993

6. E. Eljasiak. W. Parteka. Przepływy gotówkowe. Gdańsk 1998

7. J. Gajdka. E. Walińska. Zarządzanie finansowe. T.1. Warszawa 1998

8. M. Gotlieb. W. Lewczyński Cash flow sprawozdanie z przepływu gotówki. Sopot

1993

9. K. Haski. Rachunkowość i analiza finansowa w kierowaniu firmą. Skierniewice

1999

10. J. Juszczyk. Sprawozdanie finansowe za 1998 rok - ogólne zasady sporządzania.

Buchalter Nr 25/98

11. T. Kiziukiewicz. Rachunkowość zarządcza. Wrocław 1997

12. B. Olzacka. R. Pałczyńska - Gościniak Leksykon zarządzania finansami Gdańsk

1998

13. B. Olzacka. R. Pałczyńska - Gościniak. Jak oceniać firmę. Gdańsk 1998

14. A. Rutkowski Analiza wskaźnikowa sprawozdań finansowych Prawo

przedsiębiorcy Nr 8/99

15. K. Sawicki Rachunkowość Finansowa Warszawa 1999

16. M.Sierpińska. T. Jachna. Ocena przedsiębiorstwa według standardów

światowych Warszawa 1996

17. M. Sierpińska . D. Wędzki. Zarządzanie płynnością finansową w

przedsiębiorstwie. Warszawa 1998

18. Tygodnik Finansowy : EDUK....:http://www.bci.krakow.pl/TF/leks.../

19. Tygodnik finansowy w w w. tf. pl - Wskaźniki finansowe Michael R. TYRAN

s.1.

20. Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r. Dz. U. Nr 121

21. Wykłady dr J. Kozłowski

41

41

SPIS TABLIC

1. Tablica 1.1. - Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich finansowania

w przedsiębiorstwie

2. tablica 3.1. - Układ analityczny rachunku wyników

2. tablica 3.2. - Bilans analityczny firmy

3. tablica 3.3. - Dynamika wyników na podstawie bilansu analitycznego

4. tablica 3.4. - Dynamiki wyników firmy na podstawie analitycznego

układu rachunku wyników

5. tablica 3.5. - Wskaźniki płynności finansowej

6. tablica 3.6. - Przepływ środków pieniężnych w działalności operacyjnej

7. tablica 3.7. - Wskaźniki wydajności gotówkowej

8. tablica 3.8. - Wskaźniki rentowności firmy

SPIS WYKRESÓW

1. wykres nr 1 - Stopień dźwigni operacyjnej

2. wykres nr 2 - Stopień dźwigni finansowej

3. wykres nr 3 - Kształtowanie się płynności finansowej w firmie

4. wykres nr 4 - Kształtowanie się wydajności gotówkowej

5. wykres nr 5 - Kształtowanie się rentowności w firmie

SPIS SCHEMATÓW

1. Schemat 1.1. - Tworzenie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie 16

2. schemat 2.1. - Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa 24

SPIS WZORÓW

1. wzór 2.1. - Wskaźnik bieżącej płynności 27

2. wzór 2.2. - Wskaźnik płynności przyśpieszonej 28

3. wzór 2.3. - Wskaźnik wypłacalności gotówkowej 29

4. wzór 2.4. - Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności 29

5. wzór 2.5. - Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży 31

6. wzór 2.6. - Wskaźnik wydajności gotówkowej z zysku 31

7. wzór 2.7. - Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku 31

8. wzór 2.8. - Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego 31

9. wzór 2.9. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę

42

42

długów ogółem 32

10. wzór 2.10. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę

długów długoterminowych 32

11. wzór 2.11. - Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej 33

12. wzór 2.12. - Wskaźnik reinwestycji gotówkowej 33

13. wzór 2.13. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakupy

środków trwałych 34

14. wzór 2.14. - Wskaźnik rentowności majątku 35

15. wzór 2.15. - - " -

16. wzór 2.16. - Wskaźnik rentowności majątku trwałego 35

17. wzór 2.17. - Wskaźnik rentowności majątku obrotowego 36

18. wzór 2.18. - Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego 36

19. wzór 2.19. - Wskaźnik rentowności kapitału własnego 37

20. wzór 2.20. - - " -

21. wzór 2.21. - Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego 38

22. wzór 2.22. - Wskaźnik rentowności sprzedaży 38

23. wzór 2.24. - Stopień dźwigni operacyjnej 39

24. wzór 2.25. - - " -

1.Istota i klasyfikacja sprawozdań finansowych.

43

43