32
Magazyn Techniczno- -Informacyjny nr 3(77), 2014, Rok XIV MAJ czerwiec 2014 ISSN 1642 5391 nak ad 8000 egz.

Pomiar 3 2014

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Najnowszy numer magazynu Pomiar, Automatyka i Elektronika!

Citation preview

Page 1: Pomiar 3 2014

Magazyn Techniczno-- -Informacyjny nr 3(77), 2014, Rok XIVMAJ — czerwiec 2014 ISSN 1642-5391

nakład: 8000 egz.

Page 2: Pomiar 3 2014
Page 3: Pomiar 3 2014

Szanowni Państwo!Przed Państwem trzeci w tym roku numer naszego dwu-

miesięcznika, a zarazem ostatnia edycja przed okresem wakacyjnym. Nieniejsze wydanie jest związane pośrednio z czerwcowymi targami ITM w Poznaniu oraz XXXII Konferen-cją techniczną z zakresu utrzymania ruchu, organizowaną przez nasze wydawnictwo w Huciskach k/ Zawiercia w dn. 12-13 czerwca.

Życzę miłej i pożytecznej lektury.

Z poważaniemdr Ryszard Hahn

Redaktor naczelny

Szanowni Państwo, zachęcamy do prenumeraty magazynu Pomiar, Automatyka & Elektronika. Periodyk ten, tworzony jest przy współpracy specjalistów z myślą o kadrze techniczno-inżynieryjnej z branży AKP i A.

Naszą ideą jest, aby magazyn był dla Państwa ciekawą lek-turą i inspiracją do nowych, lepszych rozwiązań. Koszt

roczny to tylko 64,80 zł. Możecie Państwo wpłacić na po-czcie lub przelewem na konto 03 1140 2004 0000 3102 3480 6705, odbiorca: Wydawnictwo Wag-Tech Hahn Ka-tarzyna, ul. Główna 12, 47-411 Czerwięcice, z dopiskiem PRENUMERATA. Zamówienie możecie przysłać mailem na adres [email protected] lub faksem 32 414 92 25.

Magazyn Pomiar, Automatyka& Elektronika jest również dostępny w sieci Kolporter, Ruch, Garmod Press.

Naszą misją jest, aby magazyn Pomiar, Automatyka& Elektronika stał się Vademecum, każdej osoby zwią-

zanej z automatyką. Chcemy także, najnowsze technologie, rozwiązania ze świata automatyki i pomiarów tworzyć i od-krywać razem z Państwem. Zapraszamy do współpracy.

SPIS TREŚCI:

Nowości techniczne ...................................................................... 5

Telemetria w automatyce na przykładzie

EC350 firmy Netbiter .................................................................. 12

Bezkonkurencyjne czujniki średniego zasięgu ........................... 14

Przemysłowe mierniki FLIR Systems ........................................ 16

Okiełznać dane pomiarowe – cz. 2 ............................................ 18

Nowe opcje pirometrów z serii MI3 firmy Raytek ....................... 20

Pomiary z HBM .......................................................................... 22

Zawory regulacyjne do materiałów sypkich ................................ 25

Na jesieni wystartuje budowa

nowego bloku Elektrowni Jaworzno ........................................... 28

PGE rozbuduje Elektrownię Opole za 11,5 mld zł.

To rentowna inwestycja .............................................................. 29

Prezes Grupy Azoty zadowolony z wyników I kw.,

optymistyczny co do reszty roku ................................................ 30

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20143

Zamówienie prenumeratyZamówienie prenumeraty

Page 4: Pomiar 3 2014

kolorystyka:Energetyka - C40, M100, Y70, K40Elektrotechnika - C0, M0, Y0, K50& - C20, M50, Y35, K0Kwartalnik - C0, M0, Y0, K80

Utrzymanieruchudiagnostyka+

Konferencje Naukowo-TechniczneNasze spotkania na stałe wpisały się w kalendarz imprez branżowych

i z każdym rokiem odnotowujemy wzrost zainteresowania ze strony gości uczestniczących w kolejnych sympozjach. Poniżej prezentuję Państwu harmonogram konferencji na rok 2014.

więcej informacji na: www.pomiar.com

www.energetykaelektrotechnika.comwww.urd.com.pl

Tytuł konferencji Data Miejsce Ogólny zakres tematyczny Do kogo skierowana

XXXI Konferencja

„Efektywność w Automatyce, Systemach Pomiarowych oraz Bezpieczeństwo i Oszczędność”

Początek marca 2014

Ustroń • Aparatura kontrolno-pomiarowa• Napędy i układy sterowania napędów• Zawory• Roboty przemysłowe i manipulacyjne• Automatyka przemysłowa• Elektronika przemysłowa• Bezpieczeństwo maszyn

Zakłady produkcyjne wszystkich gałęzi przemysłowych.uczestnicy:• Kierownicy AKPiA.• Dyrektorzy ds. Technicznych• Główni Automatycy,• Szefowie Utrzymania Ruchu,

XXXII Konferencja

„Ciągłość w Procesach Produkcyjnych. Bezpieczeństwo. Oszczędne technologie i Redukcja Kosztów”

Połowa czerwca 2014

Gdańsk • Automatyzacja procesów produkcyjnych• Procesy kontrolno-pomiarowe• Automatyka przemysłowa• Napędy i sterowanie• Robotyzacja• Zapobieganie awariom i przestojom podczas produkcji / wczesne

wykrywanie problemów• Podnoszenie efektywności produkcji• Aplikacje w procesach produkcyjnych• Technika liniowa• Kontrola jakości• Telemetria/ monitoring• Transport wewnętrzny• Komunikacja przemysłowa/ wewnątrzzakładowa• Utrzymanie Ruchu i Urządzeń• Logistyka • Łańcuchy• Dostawy• Bezpieczeństwo Pracy• Monitorowanie i diagnostyka w procesach produkcyjnych• Systemy wizualizacji produkcji• Systemy informatyczne w inżynierii produkcji

Zakłady produkcyjne wszystkich gałęzi przemysłowych.uczestnicy:• Dyrektorzy ds. Technicznych, • Szefowie AKPiA• Dyrektorzy i szefowie dz. produkcji• Szefowie Utrzymania Ruchu, • Główni Inżynierowie Zakładów, • Dyrektorzy ds. Inwestycji, • Główni Automatycy

XXXIII Konferencja

„Efektywność w Unikaniu Awarii w Instalacjach Elektrycznych. Inteligentna Automatyka. Bezpieczeń-stwo, Oszczędności, Remonty i Usługi elektryczne w Instalacjach”

Początek września 2014

Karczowiska k. Lubina

(woj. Dolnośląskie)

• Przesyłanie i dystrybucja energii elektrycznej• Aparatura kontrolno pomiarowa, • Systemy automatyki, sterowania i informatyki• Elektrotechniczne instalacje, sprzęt • Sieci niskiego i średniego napięcia • Systemy zasilające i sterujące • Systemy alarmowe i zabezpieczające • Inżynieria elektryczna i elektroniczna oraz usługi• Systemy oszczędności energii

Elektrownie, elektrociepłownie, zakłady energetyczne, przedsiębiorstwa i zakłady energetyki cieplnejuczestnicy:• Główni Energetycy, • Główni Elektrycy,• Kierownicy Działów Energetycznych i Elektrycznych, • Dyrektorzy ds. Inwestycji, • Kierownicy Produkcji, • Operatorzy sieci, • Dyrektorzy ds. Technicznych.

XXXIV Konferencja

„Oszczędne i Innowacyjne Rozwiązania w Utrzymaniu Ruchu i Diagnostyce”

Koniec listopada 2014

Karczowiska k. Lubina

(woj. Dolnośląskie)Teresin-Paprotnia

(woj. Mazowieckie)

• Automatyka przemysłowa• Aparatura kontrolno-pomiarowa• Diagnostyka • Napędy i układy sterowania napędów• Outsorsing dla utrzymania ruchu• Zawory• Gospodarka Smarownicza• Mechanika• Elektrotechnika

Zakłady produkcyjne wszystkich gałęzi przemysłowych.uczestnicy:• Szefowie Utrzymania Ruchu, • Dyrektorzy Techniczni, • Kierownicy Działów Elektrotechnicznych, • Główni Inżynierowie Zakładów, • Dyrektorzy ds. Inwestycji, • Główni Automatycy oraz • Główni Mechanicy

Page 5: Pomiar 3 2014

Gateway G13

Gateway G13 pozwala na integrację liczników energii elektrycz-nej serii A i B produkcji ABB ze środowiskiem systemowym AMR. Od strony systemu G13 łączy się za pomocą sieci Ethernet i jest pojedynczym punktem dostępowym do sieci maks. 32 liczników. Wszelkie dane pomiarowe są przechowywane w licznikach, gateway tylko konwertuje dane i przesyła je do systemu w postaci protokołu JSON. Dodatkowo, gateway po-siada serwer WWW służący do łatwego przeglądania danych i konfiguracji zarówno G13, jak i liczników.

Dwugazowy detektor GD-8, najnowszy i najlepszy przenośny detektor ga-zów wybuchowych pro-dukowany przez firmę Alter S.A., został uhonoro-wany prestiżowym wy-różnieniem – Złotym Me-dalem Międzynarodo-wych Targów Poznań-skich.

Dwugazowy detektor typ GD-8 jest prostym w obsłudze urządzeniem do jednoczesnego wykrywa-nia dwóch mediów: gazu ziemnego i LPG lub in-nych gazów wybucho-wych. Wyposażony jest w półprzewodnikowy czujnik dużej czułości o zakresie do 10 000 ppm, co pozwala na wykrywanie nawet najmniejszego stężenia gazu. Detektor przeznaczony jest do lokalizacji punktów wycieku mierzonego gazu wszędzie tam, gdzie istnieje możliwość pojawienia się jego niebezpiecznego stężenia. Przede wszystkim znajduje zastosowanie w przydo-mowych instalacji gazowych, instalacjach zamieszkania zbio-rowego, użyteczności publicznej jak i przemysłowych instalacji gazowych, przeglądów kotłowni, zaworów, liczników gazu itp.

Nowoczesną konstrukcję detektora GD-8 doceniła kapituła Złotego Medalu MTP – jednego z najbardziej prestiżowych wyróżnień przyznawanych na polskim rynku. Do konkursu

o Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich rocznie startuje niemal 500 produktów. Jednak tylko te z nich, które spełnią regulaminowe kryteria i zyskają pozytywne rekomen-dacje profesjonalnego jury, otrzymują to prestiżowe wyróżnie-nie. Sąd Konkursowy, czyli zespół ekspertów, w którego skład wchodzą wybitni specjaliści reprezentujący odpowiednie dziedziny życia gospodarczego poszukuje produktów nowocze-snych, innowacyjnych i wytworzonych w oparciu o najwyższej klasy technologie. Złoty Medal MTP jest zatem potwierdzeniem doskonałości produktu.

– Jest nam niezmiernie miło, że tak prestiżową nagrodę otrzymał jeden z naszych najnowszych produktów. Stanowi to dla nas uznanie, a jednocześnie zachętę do dalszych działań i stałego rozwijania oraz doskonalenia oferty – powiedział Grzegorz Wasielewski, Prezes Zarządu Alter SA.

BiT 1000® Power firmy BITNER

to kabel zasilający łączący w sobie cechy kabli sterowniczych (giętkość i łatwość instalowania) oraz energetycznych (obcią-żalność długotrwała kabli izolowanych polietylenem usiecio-wanym XLPE). Kabel nadaje się do instalowania na korytkach i drabinkach kablowych, w kanałach kablowych, oraz innych miejscach o utrudnionym dostępie. Dzięki odporności na dzia-łanie czynników atmosferycznych, może być układany na ze-wnątrz bez dodatkowych osłon oraz bezpośrednio w ziemi.

Nowości w sklepie Conrad!Przyrządy pomiarowe, kondensatory, kable do transmisji da-nych, kable sieciowe, mocowania i materiały montażowe oraz wiele innych produktów dla przemysłu trafiło do oferty sklepu Conrad.pl.

Uzupełnienie asortymentu o ok. 160 tys. nowości oraz niedawne otwarcie strefy EPA (certyfikowanej przez TÜV NORD CERT) jest kontynuacją programu wdrażania innowacyjnych produktów i usług spełniających potrzeby klientów B2B.

Conrad Business Supplies – nowości rynkowe i sprawdzone rozwiązania!

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20145

Page 6: Pomiar 3 2014

Nowa technologia klawiatur ze stali nierdzewnej

Seria CLICKinox wykonana jest z cienkich arkuszy blachy ze stali nierdzewnej, dzięki czemu, możli-wy jest do uzyskania w prosty sposób wymagany kształt, nato-miast dzięki przetłoczeniom zamiast szparom w około klawiszy uzyskujemy wysoki stopień ochrony IP, która uniemożliwia ingerowanie środowi-ska zewnętrznego do wewnątrz urządzenia i gwarantuję bezproble-mową pracę przed długi okres eksploatacji.

www.dacpol.eu

Danfoss uhonorowany tytułem Business Superbrands

Marka Danfoss została uznana za jedną z najsilniejszych marek na polskim rynku i otrzymała tytuł Business Superbrands 2103/2014.

ServicesSuperbrands, organizacja nagradzająca najbardziej rozpoznawalne i najsilniejsze marki, po raz kolejny wyłoniła liderów na rynku polskim wśród marek korporacyjnych i marek dla biznesu (B2B). O przyznaniu tytułów Business Superbrands w bieżącej edycji decydowała Rada Marek, składająca się z przedstawicieli polskiego biznesu, rynku kapitałowego, me-diów gospodarczych a także ekspertów od wizerunku marek biznesowych. Dwuetapowy proces certyfikacji, którego celem było wyłonienie najsilniejszych wizerunkowo marek bizneso-wych na polskim rynku, obejmował nominacje eksperckie oraz obrady Rady Marek.

Przyznany marce Danfoss i potwierdzony certyfikatem tytuł Business Superbrands 2013/2014 świadczy o jej przynależno-ści do elitarnego grona najsilniejszych marek.

Międzynarodowa organizacja The Superbrands Ltd., działa-jąca obecnie w 87 krajach, od ponad 19 lat przyznaje tytuły Superbrands, które są prestiżowym wyróżnieniem dla zarzą-dów oraz działów marketingu, konsekwentnie budujących siłę marki.

Przemysłowa stacja transformatorowa ICZ-E

jest dedykowana specjalnie dla przemysłu. Umieszcza się ją wewnątrz hal produkcyjnych, budynków użyteczności publicz-nej itd.

Korzyści wynikające z zastosowania ICZ-E:• wymierne korzyści finansowe wynikające z wyeliminowania

drogich kabli 0,4 kV; • wymierne korzyści finansowe polegające na zmniejszeniu

kosztów stałych przedsiębiorstwa poprzez zmniejszenie strat w przesyle energii elektrycznej;

• zwiększone bezpieczeństwo;• proekologiczność produktu.

NOWOŚĆ W OFERCIEŚrednionapięciowe transformatory ETR z uzwojeniami HV wykonanymi w technologii rowingowej.• Moc do 2,5 MVA;• Napięcie HV do 6,3 kV;• Napięcie LV do 1 kV.

Transformatory serii ETR wykonane są z materiałów niepal-nych i trudnopalnych, co potwierdzone jest odpowiednimi próbami i certyfikatami. Są idealnym rozwiązaniem przezna-czonym do stosowania w instalacjach przemysłowych gdzie występuje zagrożenie pożarowe jak i w budynkach użyteczno-ści publicznej. Są alternatywą dla transformatorów olejowych.

Epicor Software Corporation

Firma Epicor Software Corporation ogłosiła wprowadzenie ulepszonej metodologii wdrożeń Signature oraz poszerzenie zakresu oferowanych usług. Celem podjętych działań jest oferowanie klientom powtarzalnych, szybszych oraz efektyw-nych kosztowo wdrożeń systemu planowania zasobów przed-

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20146

Page 7: Pomiar 3 2014

siębiorstwa (ERP). Metodologia wdrożenia Epicor Signature zapewnia elastyczne ramy do zaplanowania, zaprojektowania, zatwierdzenia i wdrożenia rozwiązań Epicor ERP.

Złączki jednotorowe niskoprofilowe typu zjun-…

Zakład Aparatury Elektrycznej ERGOM wprowadził do swojej oferty nowy typ złączek jednotorowych w wykonaniu niskopro-filowym. Złączki te dedykowane są do przewodów aluminio-wych i miedzianych o przekrojach znamionowych 2,5-240 mm2, oferowane są w trzech kolorach umożliwiających (szary, niebie-ski, żółto-zielony) jednoznaczne wizualne oznaczenie przewo-dów fazowych, neutralnych i ochronnych. Złączki o przekrojach 2,5-95 mm2 ze względu na swoją wysokość mają możliwość montażu na szynie TS35 bezpośrednio pod osłoną modułową.

UPS serii POWERLINE GREEN 33

marki EVER otrzymał Złoty Medal MTP podczas Targów Energetyki EXPOPOWER 2014. Urządzenie umożliwia kompensację mocy biernej, działa w trybie pracy hy-brydowej i posiada dynamiczny algorytm sterowania chłodze-niem. Dedykowane jest do współ-pracy ze szczególnie wrażliwymi urządzeniami zasilanymi z 3-fazowej sieci elektroenergetycznej. POWERLINE GREEN pozwala też na osiągnięcie oszczędności finansowych związanych z eksploatacją urządzeń odbiorczych.

Więcej na: www.ever.eu

Nowy przenośny oscyloskop Fluke ScopeMeter® 190-504

Fluke rozszerza linię przenośnych oscyloskopów ScopeMeter® z serii Fluke 190 II o nowy produkt – Fluke 190-504. Ten czte-

rokanałowy oscyloskop o paśmie przenoszenia 500 MHz umożliwia ba-danie stanu urządzeń te-lekomunikacyjnych oraz systemów pracujących z wysoką częstotliwością. Posiada pamięć 10 000 punktów na przebieg ka-nału, częstotliwość prób-kowania 5 GS/s, czas narastania 0,7 ns oraz wbudowany dedykowany multimetr.

Więcej na www.fluke.pl

Firma ADLINK rozszerzyła ofertę łatwych w obsłudze profesjonalnych modułów akwizycji danych USB o nowy model. USB-2405 posiada cztery wejścia analogowe 24-bitowe z rów-noczesnym próbkowaniem 1~128 kS/sek. Wbudowany bufor FIFO umożliwia zapa-miętanie do 2 k próbek dla

każdego kanału. Zakres napięć wejściowych wynosi ±10 V. Moduł jest zasilany z interfejsu USB i pobiera 400 mA.

Guru Control Systems jest autoryzowanym dystrybutorem firmy ADLINK. Zapraszamy na www.kamlab.pl.

ARCHMI to seria niedrogich, bezwentylatorowych komputerów panelo-wych APLEX, w aluminiowej obudowie. Komputery są dostępne w rozmiarach 7, 8, 12 i 15 cali i są wyposażone w ekran doty-kowy rezystywny lub pojemnościowy PCT, odporny na zaryso-wania. Obie wersje posiadają płaski, estetyczny front. Panele wyposażone są w 2-rdzeniowy procesor Atom, 2GB RAM, dysk HDD lub SSD i/lub kartę SD oraz złącza 2xUSB, 2xGbit LAN, 2xRS232, audio, opcjonalnie WLAN. Na życzenie liczba portów może zostać zwiększona.

www.inee.pl [email protected] tel. 32-235 45 69

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20147

Page 8: Pomiar 3 2014

SMARMAX®DLTDożywotni syntetyczny smar dimocznikowy EP++ o niskim momencie startu i pracy w bardzo niskich temperaturach

• dożywotnie smarowanie;• łatwy rozruch w niskich temperaturach od –55°C;• gwarantuje najlepsza ochronę łożysk: 10-krotnie grubszy

film smarny w łożysku w porównaniu do smarów litowych;• najszerszy zakres temperatur pracy: (od –55 do 200)°C;• chemoodporny;• cuper stabilny w wodzie;• antykorozyjny;• wielozadaniowy: łożyska toczne zamknięte, ślizgowe, me-

chanizmy, przeguby;• przenosi ekstremalne obciążenia.

Rejestrator czasu pracy silnika

Rejestrator UX90-004 rejestruje czas pracy silnika wykorzystu-jąc rozproszone pole magnetyczne na obudowie silnika lub sygnał dwustanowy (napięciowy lub stykowy) doprowadzony do wejścia. Okres rejestracji może wynosić do kilku miesięcy przy załączeniach silnika w odstępach do kilkunastu sekund. Wyniki są dostępne na komputerze w formie wykresów lub tabel. Oprogramowanie HOBOware zapewnia bogate funkcje obliczeniowe i statystyczne. Rejestrator jest produktem firmy Onset (USA).

Kontakt: www.mera-sp.com.pl

Cyfrowe systemy analizy procesowej

takie jak systemy z technologią inteligentnego zarządzania czujnikiem (ISM®) METTLER TOLEDO łączą w sobie zalety ana-

lizy on-line z korzyściami, które niesie ze sobą technologia cy-frowa. Czujniki ISM posiadają wbudowany mikroprocesor, który przekształca sygnał analogowy pochodzący z elementu detekcyjnego czujnika w rzeczywisty wynik pomiaru parametru oraz przesyła go w postaci sygnału cyfrowego do przetwornika i systemu sterującego procesem. Przetwornik samoczynnie przeprowadza własną konfigurację bez jakiegokolwiek udziału technika. Funkcje „Plug & Measure” (Podłącz i Mierz) w połą-czeniu z wcześniejszą kalibracją czujnika sprawiają, że znika całkowicie ryzyko popełnienia błędu przez człowieka.

Firma NSK stworzyła aplikację mobilną pozwalającą wyliczyć oszczędności, jakie można uzyskać używając łożyska NSK w wybranych za-stosowaniach. Funkcjonalność pozwala m.in. na porównanie kosztu zakupu i instalacji łożysk, konserwacji, a także wylicze-nie przestojów wynikających ze stosowania łożysk innych producentów. Aplikacja została udostępniona dla systemów: Apple, Android i Windows w smartfonach i tabletach. Można ją bezpłatnie pobrać za pośrednictwem Apple Store, Google Play, Windows Store.

GVAM – mufa do kabli telekomunikacyjnych – nowość w ofercie RADPOL

Radpol wprowadził do swojej oferty handlowej mufę żelową przelotowo – rozgałęźną do kabli telekomunikacyjnych np. typu XzTKMXpw, NTKMXFtlN, TKMXn, do zastosowania z dowolnymi złączkami. Mufa służy do wielokrotnego otwierania celem przyłączania kolejnych przewodów. Montaż nie wymaga użycia palnika. Jej doskonałe właściwości gwarantują szerokie zasto-sowanie: m.in. w gruncie, na masztach (odporność na promie-

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20148

Page 9: Pomiar 3 2014

niowanie UV), w pomieszczeniach i kanałach instalacyjnych. Mufa jest całkowicie szczelna – odporność na zalania do 4 m słupa wody.

RENEX dystrybutorem jonizatorów Panasonic w Polsce

Panasonic Electric Works to część koncernu Panasonic oferują-ca komponenty, automatykę przemysłową oraz szereg innych produktów do zastosowań przemysłowych. Do grupy produk-tów automatyki przemysłowej zaliczają się nowoczesne joni-zatory powietrza przeznaczone głównie dla producentów i serwisów elektroniki. Za pośrednictwem RENEX – dystrybuto-ra jonizatorów Panasonic w Polsce – producent oferuje joniza-tory stołowe, jonizatory pistoletowe oraz urządzenia jonizujące w formie listwy przeznaczone głównie na linie produkcyjne.

Z urządzeniami Panasonic można zapoznać się w Centrum Technologicznym Renex we Włocławku – możliwe jest przepro-wadzenie testów urządzeń. Alternatywą jest zamówienie bez-płatnej wizyty Doradcy Technicznego, który w siedzibie firmy zapewni prezentację jonizatorów oraz poprowadzi doradztwo w zakresie doboru rozwiązań technologicznych.

SIWAREX WP321: technologia wagowa w kompaktowej obudowie

Wagi platformowe, grawimetryczny pomiar poziomu w silosach i zasobnikach oraz pomiary wagowe w strefach zagrożonych wybuchem – wszystkie te aplikacje można zrealizować korzy-stając z modułu SIWAREX WP321. Wielofunkcyjność, moduło-wość i skalowalność są jego najważniejszymi cechami, które pozwolą Ci realizować pomiary wagowe korzystając z syste-mów rozproszonych ET 200SP.

Trójtorowe łączniki miniaturowe 83138

Firma PROMET wprowadziła do oferty miniaturowe łączniki krańcowe o trzech torach prądowych. Występują w wersjach z popychaczem zwykłym oraz z popychaczem teleskopowym. Możliwe jest zamówienie łącznika z dowolną konfiguracją styków zwiernych i rozwiernych. Łączniki posiadają funkcję otwierania skutecznego i mogą być stosowane w układach bezpieczeństwa. Wewnątrz obudowy wykonanej z tworzywa znajdują się styki o działaniu wolnym,

TME kończy II etap inwestycji w rozwój firmy, uruchamiając nową układnicę!

Firma Transfer Multisort Elektronik zakończyła właśnie II etap inwestycji i otwiera nową układnicę pojemnikową typu mini--load, która będzie obsługiwać 22 000 pojemników o wydajno-ści 140 podwójnych cykli na godzinę. Docelowo w magazynie wysokiego składowania TME będzie działało 5 układnic pale-towych i 5 pojemnikowych.

Na lata 2014-2015 zaplanowano III etap inwestycji – budo-wę nowego budynku biurowego dla pracowników TME oraz kontynuację rozbudowy centrum wysyłkowo-magazynowego w Łodzi.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20149

Page 10: Pomiar 3 2014

Firma Tespol wprowadziła na rynek nową rodzinę zaawansowanych oscylo-skopów Tektronix MDO3000, integrujących analizator widma, analizator logiczny i analizator protokołów oraz generator funkcyjny i cyfrowy multimetr (woltomierz/częstościomierz). Funkcjonalność urządzeń można nie tylko konfigurować we-dług potrzeb, ale też łatwo i elastycznie poszerzać. Oscylosko-py te są dostępne w wersjach z dwoma lub czterema kanałami analogowymi, o szerokości pasma pracy od 100 MHz do 1 GHz.

AFC-200 – kompaktowy falownik o sterowaniu wektorowym

AFC-200 to przemiennik częstotliwości o kompaktowych wy-miarach zasilany napięciem jednofazowym 1x230 V@50 Hz. Sterowanie silnikiem odbywa się w sposób skalarny U/f lub wektorowy. Falownik posiada 2 wejścia i 1 wyjście analogowe, 6 wejść cyfrowych oraz 2 wyjścia przekaźnikowe. Wyposażony jest także w interfejs komunikacyjny RS-485, wewnętrzny re-gulator PI oraz 7 programowalnych prędkości stałych. Ofero-wany zakres mocy: 0,37÷3,0 kW.

www.twerd.pl

Otwarte Warsztaty VIXVIX Automation zaprasza do udziału w kontynuacji cyklu bez-płatnych spotkań, poświęconych oprogramowaniu Proficy. Część 4, odbywająca się 14 maja, przybliży uczestnikom funk-cjonowanie oprogramowania Proficy iFIX oraz Proficy Historian. Forma warsztatów daje szansę praktycznego zapoznania się z oprogramowaniem i przekonania się „na własnej skórze” jakie możliwości oferują rozwiązania Proficy. Nie przegap kolejnej edycji – zapisz się do newslettera VIX Automation: www.vix.com.pl/newsletter

Aplikacja WebVisu WAGO – mobilna obsługa procesów automatyzacji

Przy pomocy nowej aplikacji WebVisu, zainstalowanej na smartfonie lub tablecie, można łatwo monitorować wybrane procesy automatyzacji. Jest ona idealnym uzupełnieniem sys-temu sterowania WAGO, bazującym na programie CODESYS 2 – umożliwia dostęp do procesów automatyzacji poprzez urzą-dzenie mobilne. Można w niej bezpośrednio otwierać strony internetowe, stworzone na bazie programu CODESYS. Dzięki temu możliwe jest odczytywanie stanów oraz wpływ na pracę urządzeń, bez względu na lokalizację.

Aplikacja ułatwia obsługę najczęściej używanych sterow-ników WAGO, jak np. PFC200, sterownika ETHERNET, czy BACnet/IP. Poprzez adres URL można uzyskać bezpośredni dostęp do maksymalnie 100 sterowników. Pełna wersja apli-kacji jest bezpłatna i stanowi wartość dodaną urządzeń wy-posażonych w kompatybilne z nią sterowniki WAGO. Dzięki łatwemu w obsłudze interfejsowi, obsługa aplikacji jest w pełni intuicyjna.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201410

Page 11: Pomiar 3 2014

Przepływomierze Micro Motion Elite CMFS produktem roku

Z radością informujemy, że nowa seria przepływomierzy Mi-cro Motion Elite CMFS została wybrana na Produkt Roku 2013 w konkursie organizowanym przez miesięcznik Control Engineering Polska w kategorii: „Kontrola procesu – przepły-womierze”. Było nam niezmiernie miło odebrać dyplom na uroczystej gali w dniu 26 marca. Jeszcze raz pragniemy go-rąco podziękować za wszystkie oddane głosy.

Czujniki Elite CMFS to całkowicie nowa, kompaktowa i łatwo drenowalna konstrukcja. Oferuje szeroki wybór rozmia-rów i zapewnia precyzyjne pomiary, dzięki czemu nadaje się nawet do najbardziej wymagających aplikacji. Nowe czujniki są rozszerzeniem istniejącej platformy przepływomierzy maso-wych Coriolisa. Zapewniają precyzyjne pomiary dla małych przepływów (wielkości poniżej DN50).

Nowe czujniki zostały zaprojektowane pod kątem maksy-malnej skalowalności oraz standaryzacji. Chociaż dostępne będzie 9 różnych czujników w rozmiarach od 1 mm do 50 mm, do ich budowy zostały wykorzystane tylko 3 kompaktowe obudowy (jedna obudowa na 3 rozmiary). Czujniki Elite CMFS charakteryzują się dokładnością ±0,05% dla przepływu maso-wego cieczy, ±0,25% dla przepływu masowego gazów oraz dokładnością ±0,2kg/m3 dla gęstości cieczy i pokrywają zakres przepływów od 1 kg/h do 54000 kg/h.

Czujniki oferują dużą zakresowość pomiaru, nawet 30:1, zapewniając przy tym najwyższą stabilność i czułość. Wytrzy-mała konstrukcja pozwala na dokładne pomiary w trudnych i niesprzyjających warunkach przepływu takich jak zmiany gęstości, ciśnienia, temperatury lub lepkości. Dodatkowo mier-niki Elite zapewniają pewne i powtarzalne pomiary mediów dwufazowych.

Nowe czujniki Elite CMFS dzięki szerokiej gamie przetworni-ków przeznaczonych zarówno do montażu zdalnego, jak i bezpośredniego, są łatwe do integracji z istniejącymi systema-mi. Przetworniki oferują bogaty wybór protokołów komunikacyj-nych włączając w to HART, Foundation Fieldbus, Profibus PA, Profibus DP, Modbus lub EtherNet/IP. Sieć laboratoriów kalibra-cyjnych certyfikowanych wg ISO/IEC17025 z niepewnością ±0,014% pozwala na precyzyjną kalibrację przepływomierzy.

WIKA wprowadziła na rynek

nowy przetwornik procesowy model UPT-2X. Jest to solidny, bardzo dokładny przyrząd o wszechstronnym zastosowaniu. Posiada wytrzymałą konstrukcję oraz miejscowy regulowany, dobrze widoczny wyświetlacz. Komunikuje się za pośrednic-twem najnowszego standardu HART® (v7). Przetwornik ten jest odpowiedni także dla stref wybuchowych. Przyrząd jest ła-twy w użyciu, a także ekono-miczny. Beznarzędziowa obsługa oszczędza czas, a stabilność długookresowa zapewnia niskie koszty eksploatacji.

Przetwornik ciśnienia WIKA do pomp, model O-10-5WIKA posiada w swojej

ofercie przetwornik ciśnienia O-10-5, który przeznaczony jest do pomiaru ciśnienia w pom-pach. Model ten oferuje szeroki zakres przyłączy procesowych i elektrycznych, jak również powszechnie używanych zakre-sów ciśnień i sygnałów wyjścio-wych. Dla aplikacji, w których medium jest woda, dla ochrony przed skutkami uderzenia hy-draulicznego, dostępne jest 5-krotne zabezpieczenie przez przeciążeniem, wraz z obudową szczelną kondensacyjnie.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201411

Page 12: Pomiar 3 2014

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201412

mateusz Sikorski

Telemetria w automatyce na przykładzie EC350 firmy Netbiter

Jak powszechnie wiadomo, tam, gdzie sterowanie obiektem jest automatyczne lub półautomatyczne wymagana jest kontrola i monitoring takiego procesu. Jeśli jednak centrum nadzoru miałoby się znajdować w odległym miejscu oraz w ekstremalnie skrajnych temperaturach pracy to potrzeba czegoś co zapewni bezpieczną i nieprzerwaną komunikację.

Z pomocą przychodzi tu szwedzka firma Netbiter, lider urządzeń telemetrycznych w automatyce przemysłowej, która z dumą prezentuje swoje nowe dzieło – EC350. Urządzenie to przeznaczone jest przede wszystkim do zarządzania alarmami i rejestrowania danych. Umożliwia ono zdalny dostęp do we/wy cyfrowych oraz analogowych poprzez GSM/GPRS czy nawet 3G (aż 5 zakresów), Ethernet LAN oraz Internet.

EC350 jest ponad 20 razy szybsze niż jego starsi bracia EC150, EC220 czy EC250. Posiada także zdecydowanie większą pamięć wewnętrzną – 512MB FLASH oraz 1024MB RAM, dzięki czemu możemy być pewni, że niczego nam nie zabraknie. Nowo-ścią jest także wbudowany, bardzo dokładny nadajnik GPS, który pozwoli nam wiedzę, gdzie w danej chwili znajduje się nasze urządzenie. EC350 posiada dwa niezależne porty Etherne-towe WAN oraz LAN (domyślnie wyłączony), port RS232 oraz RS485, dzięki którym można podłączyć inne urządzenia poprzez protokół Modbus RTU, Modbus TCP, SNMP czy w przyszłości Ethernet/IP.

Największą zaletą takiego rozwiązania, jak EC350 jest pro-stota w jego programowaniu. Dzięki systemowi Netbiter Argos nie wymaga ona żadnej specjalistycznej wiedzy IT. Odbywa się ono przez stronę www przez co nie ma potrzeby dodawania wyjątków do zapory firewall, nie wymagane jest połączenie VPN a także brak przymusu posiadania karty SIM ze stałym adresem IP. Wystarczy tylko login i hasło do systemu i cała komunikacja jest dostępna z dowolnego komputera na świecie.

Akwizycja danych odbywa się także w systemie Netbiter Argos, gdzie każdy dowolny sygnał jest zapisywany i gotowy do eksportu do pliku m.in. XLS w celu dalszej obróbki. Istnieje możliwość wysyłania SMS’ów poprzez GSM lub e-maili poprzez GPRS w celu diagnostyki lub kontroli procesów. Nowością jest tzw. funkcja Remote Access, czyli zdalny dostęp. Jest bezpieczne udostępnienie portów Ethernetowego LAN, RS232 oraz RS485 poprzez platformę Argos np. do programowania lub podglądu zmiennych w sterownikach PLC. Najproście opisują, funkcja ta mapuje wirtualne porty na naszym komputerze.

Cała rodzina Netbiter EasyConnect może pracować w bar-dzo niekorzystnym zakresie temperatury, nawet od –40 do +75°C. Dzięki małem poborowi mocy (do 3W) przy zasilaniu 9-24 Vdc, cały system nie wpływa prawie w żaden sposób na koszty jego utrzymania.

Za pomocą tak prostego i niedrogiego urządzenia pracują-cego w sieci GSM/GPRS/3G można przesyłać dane pomiędzy oddalonymi obiektami a stacją nadzorująco-kontrolną. Rodzina Netbiter jest zbiorem prostych urządzeń pomiarowych, pozwa-lających na budowę rozproszonej sieci czujników, a dzięki wbudowanemu przełącznikowi Ethernet/GPRS, komu-nikacja staję się niezawodna.

Page 13: Pomiar 3 2014
Page 14: Pomiar 3 2014

Bezkonkurencyjne czujniki średniego zasięgu

Nowe czujniki ultradźwiękowe o minimalnych strefach martwych i zasięgu do 300 cm minimalizują liczbę magazynowanych urządzeń.

W przypadku konieczności wykrywania obiektów znajdujących się w odległości liczonej w centymetrach istnieje możli-wość wykorzystania czujników różnego typu – np. indukcyjnych lub pojemno-ściowych. Obiekty znajdujące się znacz-nie dalej mogą być wykrywane za pomo-cą czujników fotoelektrycznych lub rada-rowych. Do wykrywanie elementów na średnim dystansie do 300 centymetrów czujniki ultradźwiękowe są najczęściej najlepszym wyborem. Jednakże ich pod-stawową wadą są strefy martwe. Tym większe im większy jest zasięg. Z tego też względu w przypadku konieczności kontroli kilku zakresów w ramach śred-niego zasięgu użytkownik musi stoso-wać kilka różnych wariantów urządzenia. Idealnym zastosowaniem dla czujników

ultradźwiękowych jest wykrywanie obiektów przeźroczystych lub o wysokiej połyskliwości, jak np. szkło, ciecze czy granulaty. Ze względu na ich niewrażli-wość na refleksy świetlne ich zastosowa-nie jest tutaj znacznie bardziej efektyw-ne niż rozwiązań fotoelektrycznych.

Wyzwanie ultradźwiękoweDźwięk to fala mechaniczna, która roz-chodzi się w ciałach stałych, gazach i cieczach. Prędkość rozprzestrzeniania zależy od czynników takich, jak ciśnienie, temperatura i temperatura otoczenia (powietrza). Czujniki ultradźwiękowe mierzą czas przemieszczania się dźwię-ku. Dokładność pomiaru zależna jest od jego prędkości. Oznacza to, że czynniki ignorowane przy korzystaniu z innych technologii mają tutaj kluczowe znacze-nie. Ciśnienie powietrza oraz jego skład to w normalnych warunkach wartości stałe, podczas gdy temperatura może się zmieniać. Dlatego czujniki ultradźwięko-we wyposażane są w wewnętrzną lub zewnętrzną kompensację czasu prze-

mieszczania się dźwięku zależnie od temperatury.

Kolejna szczególna cecha narzucana jest przez zasadę działania: wszystkie czujniki ultradźwiękowe posiadają zaraz przed przetwornikiem dźwięku duże strefy martwe. Ich rozmiary zależą od częstotliwości przełączania pomiędzy nadawaniem i odbieraniem. Jeżeli obiekt jest za blisko czujnik nadal nadaje pomi-mo, że sygnał już został odbity i powi-nien być odbierany. Sytuację można porównać do rozmowy: jeżeli odpowiedź przychodzi za szybko, czujnik jej nie słyszy, bo wciąż mówi. Czujniki o dużych zakresach detekcji pracują na niskiej częstotliwości i dlatego posiadają duże strefy martwe. Celem każdego produ-centa jest uzyskanie czujnika o jak naj-mniejszej strefie martwej przy równo-czesnym możliwie największym zasięgu.

Firma Turck wraz z nową serią czuj-ników ultradźwiękowych serii RU-U do-konała milowego kroku w tym zakresie. Wraz z rozwojem nowej technologii specjaliści firmy Turck wykorzystali dłu-

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201414

Page 15: Pomiar 3 2014

goletnie doświadczenie kładąc nacisk na redukcję słabych stron wcześniejszych czujników ultradźwiękowych. Uzyskane w ten sposób urządzenia są wyjątkowo wytrzymałe oraz pracują na szczególnie dużych zakresach przy jednocześnie niewielkich strefach martwych. Nowa seria czujników ultradźwiękowych ofe-ruje również wysoką elastyczność i proste programowanie, dzięki funkcji uczącej i kompatybilności z IO-Link.

Niewielkie strefy martwe, duże zakresy pomiaroweWyjątkowo małe strefy martwe umożli-wiają wykrywanie obiektu bardzo blisko czujnika. Np. wykonanie w obudowie M18 z zasięgiem do 40 cm ma strefę martwą wynoszącą tylko 2,5 cm. Zwięk-sza to w wielu sytuacjach możliwości montażowe. Głębokości montażu – np. w aplikacjach detekcji poziom – są mniej-sze, nie trzeba rezerwować tyle przestrze-ni na strefy martwe. Mniejsze strefy martwe oznaczają również mniejszą liczbę urządzeń w serii. Najnowsze prze-tworniki dźwięku oferują szczególnie duże zasięgi: w obudowie M18 do 130cm oraz w rozmiarze M30 do 300 cm.

Specjalną cechą nowych urzą-dzeń jest kompatybilnośćz wcze-śniejszą serią. Każdy star-szy czujnik można z łatwością zastą-pić nową serią RU-U. Z nową se-rią można również stosować wcześ- niejsze akcesoria.

Zwiększone bezpieczeństwo pracyCzujniki ultradźwiękowe najczęściej sto-suje się w trudnych warunkach, dlatego muszą być odporne na różne czynniki środowiskowe takie, jak pył, woda, zmia-ny temperatur lub wibracje. Seria RU-U spełnia wszystkie te wymagania. Ponad-to obudowa i złącze są zaprojektowane jako jeden metalowy element. Dzięki temu zwiększa się bezpieczeństwo pracy, odporność na uszkodzenia w ciężkich warunkach i przy niskich temperaturach.

Poza tym gładka powierzchnia prze-twornika została zaprojektowana w sposób zapobiegający osadzaniu się zabrudzeń, które mogą mieć wpływ na wynik detekcji.

Proste programowanieZależnie od typu czujnika użytkownik może programować urządzenie za po-

mocą przycisków znajdujących się na obudowie, zdalnie za pośrednictwem przewodu uczącego lub posługując się adapterem. W ten sposób można usta-wić punkty przełączania lub zakres po-miarowy. Przycisk znajdujący się na obudowie jest wbudowany tak, aby nie można było go aktywować w przypad-kowy sposób.

Pełna swoboda w opcji zaawansowanejZaawansowana wersja nowego czujnika ultradźwiękowego wyposażona jest w interfejs komunikacyjny IO-Link, za pomocą którego można przeprowadzić również parametryzację. Dokonać tego można przy pomocy popularnego, dar-mowego środowiska Pactware, które umożliwia szczególnie precyzyjne nasta-wy parametrów szczególnie istotnych dla konkretnych aplikacji. Np. czujniki ultradźwiękowe mogą być konfigurowane jako tylko odbiornik lub tylko nadaj-nik, dzięki

czemu dwa urządzenia mogą stworzyć czujnik ultradźwiękowy

przeciwsobny. Dostępne są także bardziej zaawan-

sowane funkcje programowania takie, jak blokada czasowa, wewnętrzna i ze-wnętrzna kompensacja temperaturowa, ustawienia pozytywnego lub negatyw-nego nachylenia charakterystyki wyjścia analogowego, a nawet ustawienia do-datkowego wyjścia dwustanowego. W razie potrzeby wyjście analogowe i dwustanowe można przeprogramować na dwa sygnały dwustanowe wybierając przy typ polaryzację PNP lub NPN oraz funkcję NO lub NZ. Ponadto, jeżeli kilka urządzeń pracuje w bezpośrednim są-siedztwie użytkownik może je odpo-wiednio zsynchronizować w celu prze-ciwdziałania wzajemnym zakłóceniom. Poza parametryzacją interfejs IO-Link może być wykorzystany do komunikacji pomiędzy czujnikiem a masterem. Jeże-li nie wymagany jest sygnał analogowy lub dwustanowy, to za pośrednictwem

IO-Link można w dowolnym momencie odczytać ostatnią wartość procesową.

Elastyczność zapewniana przez IO-Link pozwala na poprawę obsługi czujników ultradźwiękowych w wielu aplikacjach cechujących się szczególny-mi wymaganiami. Natomiast dla klien-tów chcących wymienić stare czujniki ultradźwiękowe na innowacyjne rozwią-zania firmy Turck dużym ułatwieniem będzie kompatybilność złączy oraz kon-figuracji pinów.

Trzy linie produktówWśród nowych czujników ultradźwięko-wych można wyróżnić trzy linie produk-tów. Kompaktowa seria M18 zaadreso-wana jest dla szerokiego rynku urządzeń z jednym wyjściem dwustanowym. Dzięki możliwości konfiguracji charakte-rystyki wyjścia (tryb odbiciowy lub prze-

ciwsobny z wyjściem dwustanowym NO

lub NZ) jedynie dwa typy urzą-d z e ń o zasięgu 40 i 100 cm wy-

starczają, aby zastąpić znacznie

większą liczbę typów dostępnych w starszej se-

rii. Nastawy przeprowadza się za pomoc przewodu uczącego

lub adaptera. Czujniki firmy Turck z dwoma wyj-

ściami dwustanowymi są wersją standar-dową. Punkty przełączania, zakres detek-cji i funkcje wyjścia można ustawić za pomocą przewodu uczącego/adaptera lub przy użyciu przycisków znajdujących się na obudowie. Możliwa jest również praca w trybie okna. W takiej sytuacji tylko ustawiane jest tylko wyjście 1, na-tomiast wyjście 2 jest domyślnie połączo-ne z wyjściem 1. Pozwala to na ustawie-nie trzech zakresów równocześnie. Do-stępne są wykonania o zasięgu 40 i 130 cm w obudowie M18 i 300 cm w obudo-wie M30.

Dla szczególnie wymagających apli-kacji firma Turck zarezerwowała serię zaawansowaną. Została ona wyposażo-na w interfejs IO-Link, który zapewnia pełną elastyczność. Oferowana ona jest w obudowie M18 (zasięgi 40 i 130 cm) i M30 (zasięgi 130 i 300 cm).

Czujniki bezprzewodowe serii SureCross Q45Firma Turck wprowadziła do swojej oferty pierwszy samodzielny, bezprzewodowy czujnik fotoelektryczny stanowiący rozwiązanie dla licznych aplikacji w dziedzinie monitoringu i kontroli. W kompaktowej, solidnej obudowie nowego urządzenia SureCross Wireless Q45 zintegrowano czujnik, moduł komunikacji radiowej oraz baterię.

Q45 należy do sprawdzonej rodziny produktów komunikacji radiowejSureCross. Cechujesiępodobnymizaletami (m.in.zastosowaniem techniki TDMA, FHSS, szerokim zakres tempe-raturypracyczywysokimstopniemochronyIP67)itakąsamądeterministyczną budową zapewniającą pełną kontrolę nad komunikacją i jej statusem. Użytkownik w dowolnym momen-cie może sprawdzić stan i jakość połączenia za pomocą zaim-plementowanego w modułach algorytmu SuiteSurvey. Ponadto nowe rozwiązanie jest w pełni kompatybilne ze starszymi modułami DX80, z którymi może być łączone w jedną sieć kontrolowaną przez wspólny gateway sieci bezprzewodowej pracujący w topologii gwiazdy.

Nowa seria czujników bezprzewodowych obejmuje rozwią-zania pracujące w różnych trybach (odbiciowym, refleksyjnym, światłowodowym)umożliwiającrealizacjęfunkcjisprawdzaniaobecności/braku, pozycjonowania, zliczania, monitoringu i detekcji. W ofercie znajduje się również specjalne wykonanie czujnika bezprzewodowego Q45, który przystosowany został do obsługi jednego lub dwóch sygnałów zewnętrznych pocho-

Wyłączny dystrybutor w Polsce: TURCK Sp. z o.o. ul. Wrocławska 115 45-836 Opole tel. (+48) 77 443 48 00, (+48) 77 414 00 30 fax (+48) 77 443 48 01, fax: (+48) 77 404 50 11 e-mail: [email protected]

dzących np. z czujników o wyjściach tranzystorowych, przekaź-nikowych lub NAMUR. Żywotność baterii urządzenia sięga pięciu lat w zależności od wersji czujnika i zastosowania.

Gateway sieci bezprzewodowej może obsługiwać do 47 urządzeń serii Q45. Dzięki prostej procedurze ich dodawania do sieci czas poświęcany na instalację nowego czujnika można skrócić do kilku minut, szczególnie jeżeli weźmie się pod uwa-gębrakokablowania.KomunikacjaradiowaSureCrosszapew-nianiezawodnepołączenieczujnikazPLCnadystansiedo1kmnapaśmieISM2,4GHz.Wprzypadkuutratypołączeniabez-przewodowego możliwe jest wykorzystanie specjalnego wyjścia alarmowego.

Czujnikibezprzewodowezaprojektowanozmyśląoszyb-kim i ekonomicznym wdrożeniu oraz niezawodnej pracy w dowolnej aplikacji. Dlatego sprawdzają się m.in. przy prze-syłaniu sygnałów przekaźnikowych, zastępowaniu niespraw-nych instalacji kablowych, oczujnikowaniu aplikacji mobilnych, wymiany łańcuchów kablowych oraz komunikacji z lokalizacja-mi, z którymi dotychczas było to niemożliwe zarówno z powo-dów praktycznych, jak i ekonomicznych.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 20138

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201415

Page 16: Pomiar 3 2014

Przemysłowe mierniki FLIR Systems

Firma FLIR Systems – światowy lider w projektowaniu, wytwarzaniu oraz sprzedaży systemów obrazowania w podczerwieni dla klientów z branży wojskowej, rządowej oraz komercyjnej, przedstawia nową linię sprzętu do badań i pomiarów wielkości elektrycznych. Nowe urządzenia potwierdzają jakość, innowacyjność i niezawodność – cechy znane już z dotychczasowych produktów FLIR Systems.

Nowa gama produktów składa się z uni-wersalnego miernika cyfrowego FLIR DM93, dwóch mierników cęgowych FLIR CM83 i CM78, termohigrometru FLIR MR 77, detektora napięcia FLIR VP52 oraz wideoskopu FLIR VS70. Wszystkie mier-niki wyposażone są w duże wyświetlacze LCD, latarki z silnym źródłem LED, łącz-ność Bluetooth z urządzeniami Andro-id oraz posiadają możliwość wysyłania danych do kamer termowizyjnych FLIR z obsługą METERLiNKTM.

Krótka charakterystyka mierników:

FLIR DM93 to wytrzymały, uniwersalny cyfrowy miernik z zaawansowanym fil-trowaniem VFD i ekranowaniem, który umożliwia dokładną analizę niestan-dardowych fal sinusoidalnych i zaszu-mionych sygnałów, pochodzących ze sprzętu sterowanego przemiennikami częstotliwości. Dzięki trybowi niskiej impedancji LoZ eliminującemu błędne odczyty rejestracji danych, w celu wykry-wania przejściowych zakłóceń. FLIR DM 93 stanowi idealne narzędzie do wykony-wania zaawansowanych pomiarów.

FLIR MR77 to wytrzymały termohigro-metr pozwalający na szybkie odczyty. MR77 jest w stanie wykrywać wilgoć do głębokości 0,75” pod powierzchnią ma-teriałów budowlanych. Miernik posiada pirometr ze wskaźnikiem laserowym,

wymienny czujnik temperatury/wilgot-ności, a także funkcję łączności przez Bluetooth z urządzeniami z systemem Android.

FLIR CM83 to przemysłowy miernik cę-gowy pozwalający na pomiar wartości skutecznej prądu do 1000 A. CM 78 jest przeznaczony dla elektryków potrzebu-jących bezpiecznego i wielofunkcyjne-go urządzenia z funkcjami analizy zasi-lania oraz filtrowania VFD, przeznaczony do testowania systemów trójfazowych i sprzętu sterowanego przemiennikami częstotliwości. Tryb pomiaru zawartości harmonicznych pozwala na wykrywanie szumu z różnych źródeł elektrycznych, a możliwość odwracania fazy pozwala na potwierdzenie jej orientacji w syste-mach trójfazowych.

FLIR CM78 to miernik cęgowy 1000 A, który łączy w sobie możliwości cyfrowe-go miernika uniwersalnego pozwalają-cego na pomiar rzeczywistej wartości skutecznej (True RMS), miernika cęgo-wego oraz pirometru ze złączem typu K. Miernik CM78 pozwala na pracę ze sprzętem przemysłowym i skompliko-wanymi maszynami. Urządzenie umoż-liwia również szybkie wykonywanie do-kładnych odczytów AC/DC w zakresie do 1000 A i 1000 V.

FLIR DM93

FLIR MR77

FLIR CM83

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201416

Page 17: Pomiar 3 2014

EC Test Systems Sp. z o.o. ul. Lublańska 34 31-476 Kraków tel. +48 12 627 77 77 kom. +48 664 192 081 e-mail: [email protected] www.ects.pl

FLIR CM78

FLIR VP52

FLIR VS70

FLIR VS70 to solidny, odporny na wstrzą-sy i wodę wideoskop, posiadający intu-icyjny system sterowania pozwalający

użytkownikowi na kierowanie wąską sondą, wyposażoną w kamerę, w cia-snych przestrzeniach, w celu uzyskania ostrego i żywego obrazu na koloro-wym wyświetlaczu LCD o przekątnej 5,7’’. Zaawansowane rozwiązania kontrolne, możliwość wymiany głowic pomiarowych oraz dodat-kowe akcesoria pozwalają użyt-kownikowi na wykorzystanie wi-deoskopu VS70 w wielu innych zastosowaniach kontrolnych.

Detektor napięcia FLIR VP52 z latarką jest wyposażony w alarm wibracyjny, dzięki temu znajduje zastosowanie w hałaśliwym środowisku przemysło-wym. Umieszczone na końcu detektora kontrolne światło ułatwia wykonywa-nie pomiarów w słabo oświetlonych pomieszczeniach. Dzięki trybom niskiej i wysokiej czułości możliwe jest wykrycie napięcia w środowisku przemysłowym oraz niskonapięciowych instalacjach.

Szczegółowe informacje na temat no-wości w ofercie FLIR Systems można zna-leźć na stronie www.ects.pl.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201417

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

Page 18: Pomiar 3 2014

Andrzej Łobzowski, Michał Konieczny, Wojciech Szkolnikowski

Okiełznać dane pomiarowe – cz. 2Nieco więcej o możliwościachW pierwszej części artykułu przedsta-wiony został nowy przyrząd, jakim jest koncentrator danych LB-480, który za-stępuje swojego ubogiego w zasoby pamięciowe LB-487 oraz dość „leciwego i ułomnego” poprzednika LB-731A. Kon-centrator LB-480, dzięki zastosowaniu modułów rozszerzeń, umożliwia obsługę nawet do 17 termohigrometrów, np. LB--710A, a zastosowanie równoległego za-pisu na karcie SD daje duże możliwości, jeśli chodzi o liczbę zapisywanych rekor-dów danych. Koncentrator LB-480 po-siada właściwość, którą trudno odnaleźć w przyrządach o podobnej funkcjonalno-ści i gabarytach. Właściwością tą jest kon-figurowalność sprzętowa w zależności od aktualnych potrzeb. Przyrząd, oprócz standardowych ośmiu wejść pomiaro-wych, ma możliwość „obsadzenia” trzech portów specjalizowanymi modułami funkcjonalnymi. Dzięki takim możliwo-ściom można wykorzystywać go w wielu różnych zastosowaniach, aplikacjach.

Moduły funkcjonalne Moduł przekaźnikowy LB-499-R2W module znajdują się dwa konwencjo-nalne przekaźniki o dużej obciążalności prądowej styków przełącznych (zwier-ne i rozwierne). Każdy z przekaźników może zostać zaprogramowany do re-alizacji funkcji logicznej w przypadku wystąpienia zdarzenia binarnego, np. przekroczenie zaprogramowanej war-tości granicznej parametru, wystąpienie stanu alarmowego, itp. W przypadku zastosowania trzech modułów, można zrealizować sześć funkcji np. sterowania logicznego czy regulacji progowej.

Moduł LB-499 RS-232Moduł portu szeregowego RS-232 poz- wala na:

• podłączenie dowolnego urządzenia wykorzystującego port transmisji sze-regowej RS-232 i bezpośrednią komu-nikację z koncentratoremLB-480;

• podłączenie dowolnego urządzenia z portem RS-232 i pośrednictwo w komunikacji pomiędzy urządze-niem, a programem LBX (port zdalny);

• podłączenie do komputera i komuni-kację programu LBX z koncentrato-rem LB-480, w sytuacji, gdy połącze-nie przez Ethernet nie jest możliwe.

Moduł LB-499 RS-485Moduł portu szeregowego RS-485 po-zwala na:• podłączenie dowolnego urządzenia

wykorzystującego port transmisji szeregowej RS-485 i bezpośred-nią komunikację z koncentratorem LB-480;

• podłączenie dowolnego urządze-nia z portem RS-485 i pośrednictwo w komunikacji pomiędzy urządze-niem, a programem LBX (port zdal-ny, np. do sieci MODBUS lub regula-torów LB-762, LB-600);

• podłączenie do komputera i komuni-kację programu LBX z koncentrato-rem LB-480, w sytuacji gdy połącze-nie przez Ethernet nie jest możliwe (np. polaczenie na duże odległości).

Moduł LB-499 GPSModuł odbiornika GPS pozwala na lokalizację urządzenia oraz odczyt precyzyjnego czasu z systemu GPS. Lokalizacja może być przydatna w przy-padku rozproszonych systemów z wielo-ma urządzeniami. Odczyt czasu pozwa-la na precyzyjną synchronizację czasu. W przypadku systemów, gdzie nie jest dostępne niezawodne łącze z siecią In-ternet i tym samym nie jest możliwe sko-rzystanie z serwerów NTP, odbiornik GPS

zapewni prawidłową rejestrację danych z rzeczywistym czasem wystąpienia zda-rzeń.

Moduł LB-499 GSM/GPRSModuł telefonii komórkowej umożliwia wysyłanie przez LB-480 komunikatów SMS o zdarzeniach w systemie, np. alar-my od przekroczeń wartości granicz-nych, a również poprzez wysyłanie np. z telefonu komórkowego polecenia do urządzenia, realizację przez urządze-nie wskazanej/wybranej funkcji. Moduł GSM/GPRS umożliwia również poprzez sieć telefonii komórkowej transfer da-nych z urządzenia, pod wskazany adres serwera lub serwera „proxy”.

Moduł LB-499 BTModuł ten umożliwia komunikację kon-centratora LB-480 z systemem kompu-terowym, z tabletem, telefonem komór-kowym posiadającymi odpowiednie oprogramowanie obsługi Bluetooth. Ko-munikacja urządzeń w systemie BT do-tyczy niewielkich odległości (zwykle do 10m) lecz np. w ramach pomieszczenia biurowego, gdzie mierzone są „parame-try środowiskowe w miejscu pracy”, taki bezprzewodowy system jest ze wszech miar wskazany..

Moduł LB-499 WIFIModuł ten umożliwia łączność z termo-higrometrami np. LB-523WF, a także z innymi kompatybilnymi aplikacjami zainstalowanymi na urządzeniach prze-nośnych. Łączność WiFi przewidzia-na jest dla urządzeń zlokalizowanych w niewielkiej (do ok. 100m) odległości od punktu dostępowego tzw. hotspot.

Moduł LB-499 AINModuł wejść pomiarowych, umożliwia dołączenie do koncentratora LB-480

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201418

Page 19: Pomiar 3 2014

trzech dodatkowych przyrządów z in-terfejsem S-300, sygnałem analogowym prądowym 0/4...20 mA, napięciowym 0/2...10 V, sygnały binarne (zwarcie/roz-warcie), sygnały stanu obwodu (zwar-cie/rozwarcie/normalnie/przerwa) oraz możliwość bezpośredniego podłączenia czujnika termistorowego do pomiaru temperatury. Umiejscowienie trzech ta-kich modułów w koncentratorze LB-480, czyni go przyrządem umożliwiającym pomiar i rejestrację zmiennych z siedem-nastu termohigrometrów z rodziny LB- -710, a ponieważ termohigrometr mie-rzy temperaturę i wilgotność względną, dlatego mamy rejestrację siedemnastu temperatur i tyleż wilgotności. Przy wy-korzystaniu termometrów ośmiokanało-wych LB-711, otrzymujemy możliwość pomiaru i rejestracji 17*8 = 136 tempe-ratur.

Moduł LB-499 RTFModuł radiowy służy do przekazywania danych przesyłanych drogą radiową z termohigrometrów rodziny LB-525. Moduł ten pośredniczy jedynie w trans-ferze danych do programu LBX, jako że dane zapisywane są w pamięci termo-higrometrów. Przy większej liczbie ter-mohigrometrów, rozproszonych w du-żej przestrzeni, można zastosować kilka koncentratorów LB-480 z modułami LB-499 RTF, zlokalizowanych w różnych miejscach monitorowanego pomiesz-czenia.

Niebagatelną zaletą koncentratora LB-480 jest możliwość jego konfigura-cji i podgląd danych pomiarowych oraz stanów binarnych (np. alarmów) przez przeglądarkę www, a przede wszystkim możliwość pracy autonomicznej urzą-dzenia, bez udziału systemu kompute-rowego.

Protokoły komunikacyjneKoncentrator LB-480 używa następują-cych standardowych protokołów komu-nikacyjnych i formatów danych:

• HTML/HTTP (WWW): dostęp przez WWW pozwala na podgląd bieżą-cych danych i zmianę konfiguracji modułu;

• JSON/HTTP: dla zapewnienia współ-pracy z innymi różnorodnymi syste-mami (np. aplikacje sieciowe) zestaw wyników dostępny jest w postaci JSON;

• XML/HTTP: dla zapewnienia współ-pracy z innymi różnorodnymi syste-mami (np. aplikacje sieciowe) zestaw wyników dostępny jest w postaci XML;

• SNMP: dostęp do danych w postaci zmiennych MIB zapewnia współpra-cę z typowymi programami do zarzą-dzania siecią; możliwe jest alarmo-wanie w przypadku przekroczenia progów dla mierzonych wielkości za pomocą pułapek (SNMP TRAP);

• SMTP: wysyłanie wiadomości ema-il w reakcji na wystąpienie sytuacji alarmowych,

• NTP: synchronizacja czasu;• MODBUS/TCP: zapewnia współpracę

z typowymi programami klasy SCADA.

Przykłady aplikacjiKoncentrator LB-480, oprócz swoich funkcji, realizowanych przez wersję podstawową czyli pomiary i rejestracja sygnałów z ośmiu wejść, dzięki zasto-sowaniu modułów rozszerzeń zwiększa swoje właściwości funkcjonalne. Po-niżej przedstawiamy kilka przykładów aplikacji koncentratora LB-480 realizo-wanych przez dołączone moduły funk-cjonalne:

1. Modbus: obsada portów – P1-LB-499 RS-485, P2-LB-499-R2 i P3-LB-499 GSM/GPRS. Przedsta-wiona konfiguracja realizuje funkcję:a. moduł dwóch przekaźników R2

z których pierwszy załącza sygnaliza-tor optyczno-akustyczny, działający w momencie wystąpienia przekrocze-nia nastawionego progu granicznego temperatury dla warunku „większa niż”, drugi załącza drugi sygnalizator w przypadku „mniejsza niż”;

b. do koncentratora podłączono re-gulator LB-600 realizujący regulację temperatury, ciśnienia, wilgotności wg własnych algorytmów regula-cji. Podłączony do RS-485 w trybie „Modbus RTU” poprzez oprogramo-wanie LBX rejestruje dane w bazie danych i prezentuje bieżące zmien-ne na wykresach;

c. moduł GSM/GPRS realizuje wysyła-nie SMS-ów w przypadkach wystą-pienia stanów alarmowych oraz wy-syła dane na serwer.

2. Radio: obsada portów – P1-LB-499 RTF, P2-LB--499-R2 i P3-LB-499 GSM/GPRS.Przedstawiona konfiguracja realizuje funkcję:a. moduł radiowy RTF odbiera dane

z kilkudziesięciu termohigrometrów radiowych LB-525A umieszczonych w przestrzeni hali pewnego z ma-gazynów produktów farmaceutycz-nych i przekazuje je poprzez opro-gramowanie LBX do bazy danych;

b. moduł przekaźnikowy R2 – pierwszy z przekaźników uruchamia sygnali-zator optyczno-akustyczny, informu-jący o zaistnieniu sytuacji alarmowej, drugi przekaźnik włącza wentylator cyrkulacyjny w przypadku przekro-czenia granicznej wartości wilgotno-ści względnej ;

c. moduł GSM/GPRS realizuje wysyła-nie SMS-ów w przypadkach wystą-pienia stanów alarmowych.

3. Sygnały binarne i zasilanie: obsada portów – P1-LB-499 AIN, P2-LB-499-R2 i P3-LB-499 GSM/GPRS.Przedstawiona konfiguracja realizuje funkcję:a. moduł sygnałów wejściowych AIN,

skonfigurowany do odbioru sygna-łów binarnych (włączone/wyłączo-ne). Dwa z nich pochodzą z klima-tyzatora i włączają się w przypadku awarii agregatu chłodniczego, co daje informacje o awarii urządzeń zanim nastąpią zauważalne zmiany

Rys. 1. Koncentrator LB-480, widok od tyłu, na którym uwidoczniono PORTY 1 – 3, do montowania modułów funkcjonalnych

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201419

Page 20: Pomiar 3 2014

temperatury – jest to tzw. wczesne ostrzeganie. Trzeci sygnał binarny pochodzi z zasilacza UPS – informuje o awarii zasilania sieciowego i prze-łączeniu na zasilanie awaryjne;

b. moduł przekaźnikowy R2 – pierwszy z przekaźników uruchamia sygnali-zator optyczno-akustyczny, informu-jący o zaistnieniu sytuacji alarmowej, drugi przekaźnik stanowi rezerwę;

c. moduł GSM/GPRS realizuje wysyła-nie SMS-ów do służb serwisowych w przypadku wystąpienia awarii agregatu chłodniczego – wczesne ostrzeganie oraz do użytkownika sys-temu monitoringu, w przypadkach wystąpienia stanów alarmowych od przekroczenia zaprogramowanych progów wartości parametrów mie-rzonych.

4. Integracja z 4...20 mA: obsada portów – P1--LB-499 AIN, P2-LB-499-AIN i P3-LB-499 AIN.Przedstawiona konfiguracja realizuje funkcję:• trzy moduły AIN, zostały skonfigu-

rowane do odbioru ośmiu analo-gowych sygnałów standardowych 4…20 mA pochodzących z różnych obwodów regulacji pewnego syste-mu. Pomiary analogowe pochodzące głównie z przetworników ciśnienia, temperatury, przepływu, poziomu, z obiektu dostarczane są do szafy sterowniczej, gdzie są podłączone do sterownika. Klient zażyczył sobie, aby dane pomiarowe z ośmiu obwo-dów regulacji były archiwizowane w pamięci koncentratora LB-480, a stamtąd przekazywane do systemu wizualizacyjnego SCADA.

Z uwagi na ograniczoną ilość miej-sca na artykuł nie jesteśmy w stanie przedstawić większej liczby przykładów aplikacyjnych. Nie została omówiona praca autonomiczna koncentratora LB-480, realizacja kompletnej stacji meteorologicznej, praca koncentratora w charakterze regulatora progowego oraz wykorzystanie możliwości współ-pracy z urządzeniami Bluetooth czy WiFi.

Wszystko jednak przed nami. W kolejnych artykułach zaprezentuje-my nieopisane do tej pory możliwo-ści koncentratora LB-480, który dzięki wykorzystaniu modułów rozszerzeń znacznie wzbogaca podstawową swą właściwość jaką jest akwizycja danych pomiarowych o elementy sterowania i ostrzegania o niebezpieczeństwach.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201420

Nowe opcje pirometrów z serii MI3 firmy Raytek

Pirometry MI3 zbudowane są z przetwornika oraz miniaturowej głowicy połączonej z przetwornikiem przewodem odpowiedniej długości. Dostępnych jest kilka wersji przetworników oraz kilkanaście różnych głowic pomiarowych.

Dzięki komunikacji cyfrowej między gło-wicą a przetwornikiem możliwe jest dowolne łączenie głowic z przetwornika-mi, podłączenie do 8 głowic do jednego przetwornika a także wyeliminowane są błędy pomiarowe związane np. z uszko-dzonym przewodem. Większość prze-tworników wyposażona jest w duży, podświetlany wyświetlacz LCD a wszyst-kie mają interfejs USB. Same głowice też mogą być wykorzystane jako pirometry i pracować bez przetworników. Rozwią-zanie to skierowane jest głównie do odbiorców typu OEM, którzy są w stanie stworzyć własne oprogramowanie do obsługi głowic i zadeklarują zamówienia na poziomie min. 100 szt. rocznie. W komplecie z pirometrami dostarczane jest oprogramowanie pod Windows do wizualizacji i archiwizacji pomiarów w polskiej wersji językowej.

Głowice optyczne pirometrów z serii MI3 mogą bez chłodzenia standardowo pracować w temperaturze otoczenia do 120°C. Wyjątkiem jest głowica LTH o za-kresie pomiarowym 0..1000°C, która ma możliwość pracy w temperaturze do 180°C otoczenia bez chłodzenia. Teraz firma Raytek wprowadza do oferty obudo-wę do chłodzenia wodą wraz z przedmu-chem soczewki dla głowic wysokotempera-turowych MI3 1M o zakresie 500..1800°C oraz MI3 2M o zakresie 250..1400°C. Obudowa ta pozwoli na montaż tych gło-wic w otoczeniu o temperaturze do 180°C. Głowice 1M i 2M przeznaczone są przede wszystkim do pomiaru temperatur w pro-cesach obróbki metali. Wyróżniają się

bardzo dobrą rozdzielczością optyczną oraz wbudowanym celownikiem lasero-wym znacznie ułatwiającym ustawianie głowicy zwłaszcza przy pomiarze małych elementów lub częstej zmianie asortymen-tu. Nowa obudowa do chłodzenia pozwo-li na montaż tych głowic bliżej gorących procesów np. w pomiarze przez otwory wziernikowe w piecach. Wszystkie głowice z serii MI3 mają wbudowany czujnik tem-peratury wewnętrznej i można uruchomić alarm w przypadku problemów z chłodze-niem lub przy niespodziewanym wzroście temperatury otoczenia.

Więcej informacji na temat tych piro-metrów na stronie www.irtech.pl oraz www.raytek.com

Page 21: Pomiar 3 2014

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201421

Page 22: Pomiar 3 2014

Pomiary z HBMSynchroniczny pomiar wysokich napięć elektrycznych wraz z innymi parametrami fizycznymi

Firma HBM rozszerzyła modułową platformę akwizycji danych QuantumX o wysoce precyzyjny moduł dla napięć z zakresu do 1kV.

Nowy moduł MX403B z rodziny Quan-tumX oferuje cztery różnicowe kanały pomiarowe do bezpośredniego pomiaru napięć elektrycznych z zakresu do 1000 V, wysoce izolowane celem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa.

Moduł został opracowany zgodnie z najnowszymi wytycznymi normy IEC

61010:2013 i został certyfikowany przez VDE. Swobodnie parametryzowane za-kresy pomiarowe 10 V, 100 V i 1000 V umożliwiają akwizycję zarówno wyso-kich napięć, jak i mniejszych napięć różnicowych z wysokich potencjałów względem masy odniesienia. Każdy kanał jest wyposażony w analogowe filtry antyaliasingowe, filtry cyfrowe oraz 24-bitowe przetworniki A/C i wy-syła dane z częstotliwością próbkowa-nia do 100kS/sek/kanał i osiąga pasmo sygnału do 38 kHz. Spójna integracja w rodzinie QuantumX umożliwia synchro-

niczną w czasie akwizycję wielkości mechanicznych, elektrycznych i tempe-ratur i cyfrowych sygnałów sieciowych. Różne moduły QuantumX mogą być zintegrowane w czasie rzeczywistym za pomocą wyjść takich jak standaryzowa-ne napięcie, EtherCAT lub CAN i mogą być również przestrzennie dystrybu-owane.

To kompletne i elastyczne rozwiąza-nie jest używane głównie dla testów stacjonarnych i mobilnych systemów przechowywania energii lub złożonych układów mechatronicznych.

MX403B wspiera modułową platformę akwizycji danych QuantumX w zakresie pomiaru napięć elektrycznych do 1000 V

Akcesoria do układów ważących o konstrukcji higienicznej zatwierdzone przez FDA

Firma HBM oferuje klientom pierścienie uszczelniające zatwierdzone przez FDA do różnych układów ważących w sektorze spożywczym.

Jako pierwszy platformowy prze-twornik wagi o konstrukcji higienicznej z certyfikatem EHEDG, PW27 umożliwia optymalne bezpieczeństwo higienicz-ne dla układów ważących w sektorze

spożywczym o wysokiej dokładności wa-żenia. Aby spełnić nawet najwyższe wy-magania odnośnie higieny, HBM oferuje teraz różne pierścienie uszczelniające, np. O-ringi, wykonywane z materiału NBR stosowanego do uszczelnień. Charakte-ryzują się wysoką elastycznością również przy niskich temperaturach i bardzo dobrą odpornością na smary i oleje. W niektórych aplikacjach do czyszczenia używane są kwa-sy lub zasady. Uszczelki wykonane z EPDM

mogą sprostać takim warunkom i mogą być używane nawet w wysokich temperaturach występujących podczas pracy, jak i czysz-czenia. Uszczelki pod łby śrub mocujących są również dostępne jako akcesoria. Posia-dają uszczelnione zewnętrzne obrzeża za pomocą elastomeru EPDM. Wszystkie pier-ścienie uszczelniające zostały zatwierdzone przez FDA i dzięki temu stanowią optymal-ne akcesoria montażowe dla układów wa-żących o konstrukcji higienicznej.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201422

Page 23: Pomiar 3 2014

Wzmacniacz pomiarowy HBM optymalizuje procesy produkcyjne i testowe

Łatwy dostęp do wszystkich danych produkcyjnych za pomocą PMX web server

Przemysłowy wzmacniacz pomiarowy PMX umożliwia szybką integrację w kompletnych systemach i konstrukcjach maszyn, dostarczając liczne opcje sterowania wspierane sieciowo.

Zabezpieczenie jakości i integracja tech-nologii pomiarowej z systemem ważny-mi zagadnieniami w produkcji przemy-słowej i w końcowych stanowiskach te-stowych dla sukcesu samego produktu. Firma HBM Test and Measurement opracowała do tego celu system wzmac-niacza pomiarowego PMX. Dostęp do wszystkich danych dotyczących produk-cji jest zabezpieczony hasłem i możliwy za pomocą przeglądarki internetowej i urządzenia obsługującego połączenie internetowe. To gwarantuje podgląd całego procesu i zapewnia maksymalne bezpieczeństwo.

Połączenie technologii Ethernet i in-ternetowej umożliwia nieskomplikowa-ną zdalną obsługę. Możliwy jest dostęp do układu testowego umieszczonego

w HBM w Darmstadt z całego świata pod adresem: http://pmxdemo.hbm.com. Użytkownik może parametryzować sys-tem w ciągu kilku sekund używając upgrade’owanej bazy danych czujników w oprogramowaniu przeznaczonym do akwizycji danych. Pomiary podczas

rozruchu i w celu sterowania jakością mogą być niezwłocznie wizualizowane i zapisywane. Dodatkowo darmowy zestaw sterowników umożliwia łatwą integrację za pośrednictwem istniejące-go oprogramowania z całym systemem lub maszyną.

HBM oferuje różne pierścienie uszczelniające do montażu przetwornika platformowego PW27 zgodnego z wymaganiami EHEDG

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201423

Page 24: Pomiar 3 2014
Page 25: Pomiar 3 2014

Zawory regulacyjne do materiałów sypkich

Wiele zakładów przemysłowych, w tym chemicznych i spożywczych, boryka się z kłopotami związanymi z regulowaniem strumienia proszków.

Typowym przykładem jest napełnianie bezpośrednio z silosa lub worka typu big bag pojemników stoją-cych na wadze. Stosując tradycyjne zawory odmie-rzanie jest niedokładne i niewygodne. Rozwiązaniem może być zastosowanie zaworów irysowych.

Zasada pracy tego typu zaworów jest prosta – elastyczna tuba (membrana) skręcana z obu końców w przeciwną stronę szczelnie zamyka prześwit.

Chciałbym w skrócie przedstawić zalety i zasto-sowania tych urządzeń.

Nie zakleszczają się i nie blokująProszek przesypujący się przez zawór nie ma w żadnym momencie styczności z ruchomym ele-mentem mechanicznym zaworu. Dzięki temu nie ma możliwości, aby proszek mógł zablokować ja-kąś szczelinę lub prowadnicę.

Odporne chemicznieProszek styka się wyłącznie z membraną. W większości przypadków odporny na proszek musi być tylko ten element zaworu. Reszta, tj. obej-my, mocowania itp., mogą być wykonane z niedrogich materiałów, jak np. aluminium. Dla specjalnych zastosowań dostępne są zawory całkowicie wykonane ze stali kwasoodpornej.

Regulowany otwórPoprzez regulację jednego z końców wspomnianej na wstępie tuby, tj. obrót w zakresie 0–180° koła

podtrzymującego, uzyskuje się płynne zwiększanie lub zamkniecie otworu.

Okrągły, koncentryczny prześwitNiezależnie od stopnia otwarcia zaworu proszek zawsze wydostaje się środkiem przez okrągły otwór.

Precyzyjna regulacjaPod koniec odważania zawór można przy-

mknąć tak, że proszek będzie się sypał niemal „zia-renko po ziarenku”. Umożliwia to bardzo dokładne

odmierzenie wymaganej porcji oraz sterowanie wielkości przepływu nawet przy bardzo małej prze-pustowości.

Zawory mogą być wyposażone w specjalne nacię-cia na obwodzie umożliwiające zatrzymanie zawo-ru w zadanej pozycji, np. otwarcie 30%.

Prosta obsługaRegulacja zaworu polega na obrocie raczki od 0 do

180°. Zawór może być wyposażony nie tylko w rączkę, ale także w koło sterujące dookoła całego urządzenia. Obsługa ma wówczas wygodny dostęp

z każdej strony. Do procesów sterowanych automatycznie stoso-wane są zawory irysowe napędzane elektrycznie

lub pneumatycznie.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201425

Page 26: Pomiar 3 2014

Niewielkie rozmiaryZawór irysowy nie wymaga dużo miejsca. Dotyczy to zarówno wymiaru w pionie, gdyż są one wyjątkowo wąskie, jak również dookoła ruro-ciągu. Jedynym elementem wystającym jest rączka do obsługi zaworu.

MembranyMembrany wykonywane są z odpornych mechanicznie i chemicznie elastomerów naturalnych i syntetycznych, tkanin pracu-jących w wysokich temperaturach i agre-sywnych środowiskach oraz tkanin pokry-wanych elastomerami. Dzięki tak szerokiej gamie materiałów moż-na zawsze dobrać odpowiedni do danej aplikacji.

WkładkiDo niektórych aplikacji należy stosować wkładki. Są to dodatkowe tuby wkła-dane wewnątrz zaworu, zapewnia-jące odporność chemiczną i mecha-niczną wewnętrznej warstwy.

Wykonania sanitarneZawory produkowane są także w wykona-niach dla przemysłu spożywczego, kosmetycz-nego i farmaceutycznego. Konstrukcje są łatwe do mycia i zapewniają najwyższy stopień higieny. Seria zaworów dla przemysłu farmaceutycznego umożli-wia ich szybkie zdjęcie z instalacji bez konieczności używania narzędzi i umycie zaworu standardowymi metodami stosowanymi w zakładzie.

Układy naciagania membranyPo dłuższym czasie użytkowania membrana może się nieco rozciągnąć. Nie oznacza to konieczności jej wymiany. Wiele zaworów wyposażonych jest w układ naciągania membrany. Naciąganie można stosować kilka razy, dzięki czemu znacząco przedłuża się czas jej użytkowania.

Sytuacje awaryjneZawory irysowe sprawdzają się w sytuacjach awaryjnych. Sytu-acją taką jest np. dostanie się dużego elementu obcego do proszku. W przypadku zamknięcia zaworu na takim zanieczysz-czeniu, membrana szczelnie owinie się wokół niego, skutecznie blokując wysyp proszku.

Niskie koszty eksploatacyjneJedynymi elementami eksploatacyjnymi są membrany i wkład-ki. Są one łatwe do wymiany i niedrogie.

Brak wyciekówZawory irysowe są bardzo szczelne, dzięki czemu nie następu-je niekontrolowany przesyp przy zamkniętym zaworze. Praca z zaworami irysowymi jest przyjazna dla środowiska i proszek nie jest „marnowany”.

DelikatnePomimo skutecznego zamknięcia zawory irysowe są bardzo „delikatne” dla proszków. Jako przykład delikatności działania

można podać przepuszczenie przez te zawory żywych ryb w celu pozyskania ikry. Zawór powoduje masaż ryb bez ich uszkadzania.

Dobre także dla mokrych proszkówPrzy właściwym doborze zaworu

i membrany, często mogą one skutecznie zamykać przepływ także proszków zawilgo-conych oraz zawiesin.

Bezpieczna obsługaDzięki szczelności i sposobie regula-

cji zaworu irysowe są bezpieczne dla osób je obsługujących.

Przykładowe aplikacje Warto wymienić przynajmniej

kilka typowych zastosowań zaworów irysowych.

• zawór irysowy umożliwił dokładne odmierzanie proszku przesypywanego ze stacji rozła-dunku big bagów do beczek. Dzięki zastosowaniu zaworu

irysowego beczki są zawsze cał-kowicie wypełnione, a proszek nie

jest rozsypywany.• wielu klientów używa zaworów

irysowych do odmierzania proszków i granula-tów do zbiorników stojących na wadze. Dzięki

opcji „sączenia” proszku, tj. przepływu bardzo małym otworem, zbiornik jest dokładnie napełniany do zadanej masy. Zastosowanie wagi z wyjściem sygnałowym i zaworu z napędem elektrycznym umożliwia zautomatyzowanie tej operacji.

• producenci materiałów ściernych stosują zawory irysowe, gdyż wbrew oczekiwaniom żywotność mem-

brany oraz możliwość jej łatwej i szybkiej wymiany jest lepszym rozwiązaniem niż częste remonty zaworów typowych.• regulacja przesypywania proszków niebezpiecznych dla

zdrowia lub wysoce sanitarnych – brak wycieków z i do atmosfery jest niezwykle ważny przy takich aplikacjach.

• dosypywanie danej porcji w regularnych odstępach czasu, jak np. nakładanie tartego sera żółtego przy przemysłowej produkcji pizzy.

Jako zastosowania nietypowe można przytoczyć trzy przykłady:• zawór irysowy z uwagi na delikatność uchwytu i skutecz-

ność jej używany do podtrzymywania głów psów podczas ekstrakcji zębów,

• dzięki koncentryczności otwarcia i skuteczności uszczelnie-nia wokół obiektu zawory irysowe są stosowane do zdej-mowania smaru podczas produkcji kabli,

• zawór irysowy jest bardzo dobrym sposobem na przepro-wadzenie kabli do pomieszczenia czystego – zawór stanowi swego rodzaju „okno”, które szczelnie zamyka wiązkę ka-blową, niezależnie od tego, ile kabli jest poprowadzonych.

mgr inż. Andrzej G. Baciński POMPY i SYSTEMY Sp. z o.o. ul. Kolibrów 4, 02-818 Warszawa tel. 22-5497940, fax 22-5497950 www.pompy.pl

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201426

Page 27: Pomiar 3 2014
Page 28: Pomiar 3 2014

Na jesieni wystartuje budowa nowego bloku Elektrowni Jaworzno

Rozpoczęły się prace projektowe przy budowie bloku węglowego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Jak informuje wiceprezes Tauronu Stanisław Tokarski, prace budowlane mogą wystartować jesienią.

– Podpisaliśmy umowę z konsorcjum, mamy gwarancję należytego wykonania, co było warunkiem podpisania umowy. Teraz konieczna jest gwarancja zwrotu zaliczki, która umożliwi wypłatę pierw-szej części zaliczki w wysokości 5 proc. wartości kontraktu, co powinno się od-być w miesiąc po podpisaniu umowy. Jesteśmy pod koniec tych prac. Druga część zaliczki, też w wysokości 5 proc., powinna być wypłacona po pół roku – powiedział Stanisław Tokarski, wicepre-zes Tauronu ds. strategii i rozwoju.

Dodał, że „wielkość zaliczki może być kształtowana potrzebami konsor-cjum i zależy od udzielonej gwarancji zwrotu zaliczki”.

Poinformował, że rozpoczynają się prace projektowe, które prowadzi na

zlecenie konsorcjum firma z grupy Bil-finger.

– Zakładamy, że jesienią będzie można się przymierzyć do wbicia sym-bolicznej łopaty. Można założyć, że skuteczne wmurowanie kamienia węgielnego będzie możliwe na prze-łomie roku. W międzyczasie zostaną udzielone zamówienia na produkcję urządzeń, turbiny, generatora – dodał.

17 kwietnia Tauron Wytwarzanie podpisał z konsorcjum Rafako i Mo-stostalu Warszawa umowę na budo-wę węglowego bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworz-no III. To największa inwestycja Tau-ronu – zapewni 5 proc. obecnego za-potrzebowania Polski na energię. Jej wartość to 4,4 mld zł netto (5,4 mld zł brutto).

Zgodnie z harmonogramem inwe-stycja zostanie oddana do eksploata-cji po niespełna pięciu latach i ma pozwolić na uzupełnienie wycofywa-nych z użytkowania po roku 2016 starszych jednostek węglowych.

Tokarski poinformował, że realizo-wana wspólnie z PGNiG inwestycja budowy bloku gazowo-parowego o

mocy 450 MW w Stalowej Woli jest w kluczowej fazie montażu urządzeń produkcyjnych.

– Budowa bloku w Stalowej Woli przebiega w miarę płynnie, rozpoczy-namy montaż urządzeń. Część z nich jest już na terenie elektrociepłowni, część jest w trakcie transportu – po-wiedział wiceprezes.

Transport urządzeń był nieco utrudniony z powodu niskiego stanu Wisły.

– Nie mamy komunikatu o zmianie harmonogramu ze strony wykonawcy ze względu na kwestie związane m.in. z transportem urządzeń, ale zarządza-my ryzykiem. We wrześniu trzeba uruchomić ogrzewanie, dostarczyć ciepło do systemu. To oznacza, że mamy trzy miesiące i mam nadzieję, że się zmieścimy w tym czasie – po-wiedział Tokarski.

Tauron Polska Energia jest jedną z największych polskich firm. Zajmuje się wydobyciem węgla oraz wytwarza-niem, dystrybucją i sprzedażą energii. Obejmuje swoim działaniem 18 proc. powierzchni kraju.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201428

Page 29: Pomiar 3 2014

PGE rozbuduje Elektrownię Opole za 11,5 mld zł.

To rentowna inwestycjaRynek energii nie sprzyja budowie nowych elektrowni, ale prognozy zużycia energii cen węgla i polityki klimatycznej pozwalają założyć, że dwa nowe bloki w Opolu będą rentowne – uważa prezes PGE Marek Woszczyk.

Kierownictwo PGE potwierdziło, dwa nowe bloki na węgiel kamienny mają mieć łączną moc 1800 MW, koszt inwe-stycji to ponad 11,5 mld zł brutto.

Jak mówił prezes PGE Marek Wosz-czyk, cała Europa zdaje sobie już sprawę, że obecny model rynku energii nie sprzy-ja budowie nowych elektrowni i trwają poszukiwania środków zaradczych. Szereg krajów UE wdrożyło, wdraża albo poważnie dyskutuje o różnych elemen-tach tzw. rynku mocy, czyli wynagradza-nia za posiadanie zdolności wytwórczych energii, a nie jedynie za jej sprzedaż. Woszczyk przypomniał, że w Polsce od początku roku wprowadzane są rozwią-zania tego rodzaju, co dla inwestycji w Opolu jest okolicznością sprzyjającą.

Kolejną taką okolicznością jest pro-jektowany przez rząd system wsparcia źródeł odnawialnych energii (OZE), który zakłada osiągnięcie europejskich celów jak najmniejszym kosztem, czyli i przy jak najniższym udziale OZE. Im mniej uprzywilejowanych OZE, tym na rynku energii więcej miejsca dla konwencjonal-nej energetyki – wskazał Woszczyk.

Kolejnym czynnikiem jest cena emisji CO2. Już przy cenie CO2 rzędu 7 euro za tonę przewaga kosztowa nowej elek-trowni węglowej o wysokiej sprawności – jak Opole II – nad starą, mniej efektyw-ną wynosi ok. 40 zł na każdej MWh, a wraz ze wzrostem ceny CO2 ta przewa-ga jeszcze rośnie – podkreślił prezes PGE. Nowe bloki w Opolu mają emito-wać o jedną czwartą mniej CO2 na jed-nostkę energii w porównaniu do starych bloków.

Wiceprezes ds. rozwoju PGE Dariusz Marzec zaznaczył, że w prognozie przy-jęto konserwatywne założenia. Np. ceny emisji CO2 są zgodne z ocenami KE z października 2013 r., mówiącymi, że w 2020 r. cena emisji tony dwutlenku

będzie wynosić 10 euro, a w 2035 r. – 35 euro.

Kolejnymi założeniami – mówił Ma-rzec – są stabilizacja cen węgla kamien-nego w Polsce do 2016 r., a następnie ich zbieżność z prognozami Międzynaro-dowej Agencji Energii – czyli wzrost. Skumulowany roczny wskaźnik wzrostu cen w latach 2016-2030 przyjęto na poziomie ok. 1,5 proc. Marzec przypo-mniał, że cena węgla dla Opola II jest zawarta w dedykowanym kontrakcie z Kompanią Węglową. Umowa ta do-brze rozkłada ryzyka między strony – zaznaczył.

PGE przyjęło też średnioroczny wzrost zapotrzebowania na energię w Polsce po 2018 r. w wysokości 0,9 proc., natomiast wzrost nominalnych cen energii elektrycznej w latach 2016-2030 oszacowano na poziomie 4,7 proc. Nominalna cena energii elektrycznej sięgnie poziomów z 2012 r. po 2020 r. – podkreślił Marzec.

W efekcie zarząd PGE ocenił, że przy założeniu funkcjonowania mechani-zmów rynku mocy, zmniejszeniu kosz-tów wsparcia dla OZE i utrzymaniu wsparcia dla instalacji energetycznych pracujących w kogeneracji stopa zwrotu z inwestycji w przypadku Opola II będzie wyższa niż średni koszt kapitału dla Grupy Kapitałowej PGE, co oznacza ren-towność inwestycji.

Opole II ma budować konsorcjum Rafako-Polimex Mostostal-Mostostal Warszawa oraz Alstom. PGE zapewnia, że mechanizm finansowania inwestycji jest gotowy. Pierwszy blok ma być gotowy w IV kw. 2018 r., drugi – w I kw. 2019 r. Bloki będą miały sprawność ponad 45 proc., przy obecnej średniej krajowej rzędu 30-35 proc., będą spełniać unijną dyrektywę o emisjach przemysłowych i mieć najlepsze dostępne technologie dla obniżenia emisji CO2. Rocznie Opole II ma zużywać ponad 4 mln ton węgla.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201429

Page 30: Pomiar 3 2014

Prezes Grupy Azoty zadowolony z wyników I kw., optymistyczny co do reszty roku

Grupa Azoty zakończyła bardzo dobrze I kw. tego roku i nie widzi symptomów sugerujących, by jakieś negatywne wydarzenia mogły odbić się na wynikach całego roku, poinformował agencję ISBnews prezes spółki Paweł Jarczewski.

– Pierwszy kwartał zakończyliśmy bar-dzo dobrze, choć był on skomplikowany, patrząc na globalną sytuację na rynku chemicznym i nawozowym. Z jednej strony była to sytuacja na Ukrainie, ale z drugiej – bardzo szybki start sezonu z powodu braku zimy w Polsce – po-wiedział Jarczewski w rozmowie z ISB--news.

Dodał, że zupełnie inna sytuacja miała miejsce w USA, gdzie akurat zima

była wyjątkowo ostra. E efekcie wyniki tamtejszych spółek wyraźnie spadły.

– Natomiast my wykorzystaliśmy dobry czas, a dzięki krótkiej zimie ceny gazu spadły i nadal spadają. Są one niższe od ceny kontraktowych, a my już 30% naszych potrzeb zapewniamy sobie w zakupach spotowych – powiedział też Jarczewski.

Podkreślił, że dzięki krótkiej ziemie tegoroczny sezon sprzedaży nawozów został zakończony znacznie wcześniej. Spółka przygotowuje się więc do ko-niecznych remontów oraz odbudowywa-nia zapasów.

– Cały rok mamy praktycznie zakon-traktowany, więc nie widać symptomów, by jakieś negatywne wydarzenia mogły odbić się na wynikach tego roku. Zawsze jednak musimy przyglądać się wydarze-

niom na Ukrainie, gdyż mogą one rzuto-wać na przyszłe ceny gazu – podsumo-wał prezes.

Grupa Azoty odnotowała 149,35 mln zł skonsolidowanego zysku netto w I kw. 2014 r. wobec 410,31 mln zł zysku rok wcześniej. Skonsolidowane przychody ze sprzedaży sięgnęły 2.702,79 mln zł w I kw. 2014 r. wobec 2.677,55 mln zł rok wcześniej.

Grupa Azoty zajmuje drugą pozycję w UE w produkcji nawozów azotowych i wieloskładnikowych, a takie produkty jak melamina, kaprolaktam, poliamid, alkohole OXO czy biel tytanowa mają również silną pozycję w sektorze che-micznym znajdując swoje zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Jej skonso-lidowane przychody ze sprzedaży się-gnęły 9.821 mln zł w 2013 r.

ELEKTRONIKA • ApARATuRA pOmIAROwA • Au TO mA Ty KA

MAJ/CZERWIEC 201430

Page 31: Pomiar 3 2014
Page 32: Pomiar 3 2014

XXXII Konferencja

Oszczędne i Innowacyjne Rozwiązania w Utrzymaniu Ruchu i Diagnostyce

Dzięki tej konferencji, uczestnicy będą mieli możliwość zgłębienia wiedzy na tematy dotyczą-ce utrzymania ruchu, produkcji, automatyzacji, diagnostyki urządzeń oraz wszelkich usprawnień tych procesów. Konferencja będzie również doskonałą okazją do spotkania się z innymi „kolegami po fachu” i przedyskutowania wielu praktycznych kwestii, jak również usprawnień zastosowanych w innych zakładach produkcyjnych.

Podczas trwania obrad będą zabierać głos przedstawiciele firm wystawienniczych, zostanie poruszona następująca tematyka:

Możliwości systemu w zakresie utrzymania ruchu, nowoczesny standard w doku-mentacji technicznej, narzędzia dla działów utrzymania ruchu, diagnostyka zasobów produkcyjnych przedsiębiorstwa, nowoczesne środki smarne, wykorzystanie kamer w utrzymaniu ruchu, pomiar, nadzór, regulacja, systemy pomiarowe w diagnostyce maszyn, kierunki w CMMS.

Zakres tematyczny będzie obejmował następujące panele:

• Nowoczesne rozwiązania dotyczące automatyki przemysłowej oraz jej wpływ na bezawaryjność ;

• Unikanieawarii–Rozwiązaniadotyczącepomiarówiwizualizacjadanych• Olejeismary• Urządzeniakontrolno-pomiarowe• Okablowanieorazosprzętłączeniowy• Oprogramowaniastosowanewzarządzaniuprocesamiprodukcyjnymi• Mechanika

Przewidujemy, że w konferencji weźmie udział ok. 180 podmiotów gospodarczych.

Podczas tego spotkania zostanie również rozstrzygnięty konkurs na najlepsze stoisko. Jedną z ważniejszych informacji jest fakt, iż każdy słuchacz otrzyma imienny certyfikat świadczący o udziale w warsztatach.

Serdeczniezapraszamydoudziałuwszystkichzainteresowanych.

Zapraszamy do udziału!

12-13 czerwca 2014 r. • Hotel Orle Gniazdo • Hucisko koło Zawiercia