Politiki Oikonomia Tsotsoros 3

Σ Μ Η Μ Α Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α

Α Κ Α Γ Η Μ Α Ϊ Κ Ο Δ Σ Ο 2 0 1 1 - 2 0 1 2

Α ΄ Δ Ξ Α Μ Η Ν Ο

Δ Ι Α Γ Ω Γ Η Σ Η Ν Π Ο Λ Ι Σ Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α

Μ Δ Ρ Ο Α

Δ Π Σ Α Μ Α Θ Η Μ Α Σ Α Μ Ι Κ Ρ Ο Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Η

1

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ, ΕΝΤΟΛΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗ

Μέξνο Α: Αληαγσληζκόο, Δληνιή θαη Μεηαβνιή

Οη ξίδεο ηεο Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο.

2


Πνιηηηθή Οηθνλνκία Τξόπνο θαηαλόεζεο ηνπ θαπηηαιηζκνύ. Οη ζεκαληηθόηεξνη νηθνλνκνιόγνη πνπ ζπλέβαιαλ ζηε δηακόξθσζε ηεο

Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο είλαη νη:

Adam Smith. Λεηηνπξγία αγνξάο σο έλα ζύζηεκα ζπληνληζκνύ ησλ ηδησηηθώλ νηθνλνκηθώλ απνθάζεσλ.

Karl Marx. Καηαλόεζε ησλ ηάμεσλ θαη ηεο ηαμηθήο ζύγθξνπζεο. Joseph Schumpeter. Η θαηλνηνκία θαη ή ηερλνινγηθή αιιαγή νδεγνύλ

ηόζν ζε νηθνλνκηθή αζηάζεηα όζν θαη ζε άλνδν ηνπ βηνηηθνύ επηπέδνπ. John Keynes. Πξόβιεκα ηεο αλεξγίαο θαη αληηκεηώπηζε από ηελ

θπβέξλεζε.

Καλέλαο σζηόζν δελ έδσζε πιήξσο ηθαλνπνηεηηθέο απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα πνπ ν ίδηνο έζεζε.

3


Η γέλλεζε ηεο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο είλαη ζρεηηθά πξόζθαηε θαη είλαη ζπλέπεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπ θαπηηαιηζκνύ.

Σηελ πξν-θαπηηαιηζηηθή θνηλσλία, ε νηθνλνκία ήηαλ πιήξσο ελζσκαησκέλε ζηελ θνηλσλία θαη δελ είρε μερσξηζηή ή εμεηδηθεπκέλε κνξθή ύπαξμεο.

Ο θαπηηαιηζκόο ώζεζε ην δηαρσξηζκό νηθνλνκίαο θαη θνηλσλίαο θαη εμεηδηθεύηεθε ηόζν ώζηε λα ελζαξξύλεη έλα μερσξηζηό ηύπν έξεπλαο.

Αλαιπηηθά νη ηδέεο ησλ 4 κεγαιύηεξσλ νηθνλνκνιόγσλ έρνπλ σο εμήο:

4


ADAM SMITH (1723-1790) Γελλήζεθε ζηε Σθσηία ην 1723. Ο «Πινύηνο ησλ Δζλώλ» (1776) ε πξώηε ζύγρξνλε κειέηε γηα

ηελ Οηθνλνκηθή Δπηζηήκε, κε κεγάιε επηξξνή ζηελ νηθνλνκηθή ζθέςε.

Τξεηο ηδέεο ζηνλ «Πινύην ησλ Δζλώλ», πνπ απνηεινύλ ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο:

1. O Καηακεξηζκόο ηεο εξγαζίαο. Οηθνλνκηθή Αιιειεμάξηεζε κεηαμύ αηόκσλ.

2. Η απειεπζέξσζε ησλ αγνξώλ. Μείσζε θξαηηθνύ ειέγρνπ - laissez faire. 3. Η επηδίσμε ηνπ αηνκηθνύ ζπκθέξνληνο. Αόξαην ρέξη ζηελ νηθνλνκία.

5


Σηε ζει. 18 ηνπ «Πινύηνπ ησλ Εζλώλ» αλαθέξεη ην πην ραξαθηεξηζηηθό

απόζπαζκα ζε ζρέζε κε ην αηνκηθό ζπκθέξνλ:

«It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker that we

expect our dinner, but from their regard to their own interest. We address

ourselves, not to their humanity but to their self-love, and never talk to them of

our own necessities but of their advantages»

Παξά ην γεγνλόο όηη πξνσζνύζε ηελ πιήξε ειεπζεξία ζηηο αγνξέο, ζεσξνύζε

όηη ε επηδίσμε ηνπ αηνκηθνύ ζπκθέξνληνο ζε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο δελ

σθειεί ηελ θνηλσλία σο ζύλνιν. Ήηαλ ελάληηα ζηε θηώρεηα θαη ηελ εμαζιίσζε.

6


KARL MARX (1818-1883) • Γελλήζεθε ζηε Γεξκαλία ην 1818. • Θεσξείηαη ν εδξαησηήο ηεο

θνκκνπληζηηθήο ηδενινγίαο. • Τα έξγα ηνπ Κνκκνπληζηηθό

Μαληθέζην θαη Κεθάιαην, επεξέαζαλ ηε ζύγρξνλε νηθνλνκηθή ζθέςε.

Αλαγλώξηδε ηξία ζηνηρεία ηνπ θαπηηαιηζκνύ:

1. Σπλύπαξμε ζύγθξνπζεο θαη αξκνλίαο νηθνλνκηθώλ ζπκθεξόλησλ – Δηζάγεη ηελ έλλνηα ηεο εληνιήο ζηηο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο

2. Οκάδεο αλζξώπσλ πνπ πξνσζνύλ από θνηλνύ ην αηνκηθό ηνπο ζπκθέξνλ.

3. Γηαρξνληθή κεηαβνιή ησλ νηθνλνκηθώλ ζπζηεκάησλ αληηδξώληαο ζηνλ ίδην ηνλ ηξόπν ιεηηνπξγίαο ηνπο.

7

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Karl_Marx_001.jpg


Τν 1848 εθδίδεη ην Κνκκνπληζηηθό Μαληθέζην κε ηνλ Friedrich Engels θαη ην 1867 ην Κεθάιαην. Η πην ραξαθηεξηζηηθή θξάζε ζην Μαληθέζην:

“The history of all hitherto existing society is the history of class

struggles”. Αλαγλσξίδεη ηηο δπλαηόηεηεο ηνπ θαπηηαιηζκνύ. Όκσο ν

θαπηηαιηζκόο: Α) Δκπνδίδεη ηελ αμηνπνίεζε όινπ ηνπ παξαγσγηθνύ δπλακηθνύ ηεο νηθνλνκίαο. Β) Γεκηνπξγεί ηεξάζηηεο νηθνλνκηθέο αληζόηεηεο.

Θεσξεί όηη ν θαπηηαιηζκόο ζα αληηθαηαζηαζεί από ηνλ θνκκνπληζκό.

8


Οριζμός κομμοσνιζμού: Ο θνκκνπληζκόο είλαη ε θνηλσληθννηθνλνκηθή δνκή πνπ πξνσζεί κηα θνηλσλία ηζόηεηαο, ρσξίο ηάμεηο, όπνπ βαζίδεηαη ζηελ θνηλή ηδηνθηεζία ησλ κέζσλ παξαγσγήο θαη πεξηνπζίαο γεληθόηεξα. Σηνλ θνκκνπληζκό, ζα ππάξρεη ε εξγαηηθή ηάμε (ην πξνιεηαξηάην) όπνπ ζα αληηθαηαζηήζεη ηελ πινύζηα άξρνπζα ηάμε – κπνπξδνπαδία.

Σηηο απόςεηο ηνπ Μαξμ ζηεξίρζεθαλ ηα θνκκνπληζηηθά

ζπζηήκαηα ησλ ρσξώλ ηεο Αλαηνιηθήο Δπξώπεο ζηηο αξρέο ηνπ πξνεγνύκελνπ αηώλα.

Λόγνη πηώζεο ησλ θνκκνπληζηηθώλ θαζεζηώησλ ζηα ηέιε ηεο

δεθαεηίαο ηνπ ΄80.

9


Δγκαθίδρσζη κομμοσνιζμού: Οθησβξηαλή επαλάζηαζε - Β’ παγθόζκηνο πόιεκνο,

Οικονομικό ζύζηημα κομμοσνιζμού: Κνηλσληθνπνίεζε κέζσλ

παξαγσγήο θαη πιήξε θξαηηθνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο. Η νηθνλνκηθή δνκή ζπλίζηαηαη ζηελ θξαηηθή θπξηαξρία θαη ηνλ θεληξηθό ζρεδηαζκό ηεο νηθνλνκίαο.

Οη βαζηθέο αξρέο ηνπ ζρεδηαζκνύ ήηαλ νη εμήο: 1) Η ζσζηή εθηίκεζε ηεο ππάξρνπζαο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο θαη ν

ζσζηόο ππνινγηζκόο ησλ αλαγθώλ θαη ησλ πόξσλ, 2) Η ζπλνρή ηνπ ζρεδίνπ ζε βξαρππξόζεζκν θαη καθξνπξόζεζκν

επίπεδν, 3) Η επηζηεκνληθή ζεκειίσζε ησλ ζρεδίσλ, 4) Ο δεκνθξαηηθόο ζρεδηαζκόο ηεο νηθνλνκίαο.

10


Σηελ θεληξηθά ζρεδηαζκέλε νηθνλνκία, νη νηθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ «ζνζηαιηζηηθνύ» θξάηνπο είλαη:

1) Τν θξάηνο σο εθπξόζσπνο όιεο ηεο θνηλσλίαο θαη εθθξαζηήο ηεο

θνηλσληθήο ηδηνθηεζίαο, πξέπεη λα πξνγξακκαηίδεη ηελ παξαγσγή θαη λα θξνληίδεη γηα ηελ αλάπηπμή ηεο,

2) Έρεη ηε γεληθή επνπηεία θαη ην ζπληνληζκό όισλ ησλ θιάδσλ ηεο

νηθνλνκίαο θαη αλαζέηεη ζηηο επηρεηξήζεηο ζπγθεθξηκέλα θαζήθνληα θαη παξαγσγηθνύο ζηόρνπο. Γηα ηελ εθπιήξσζή ηνπο παξαρσξεί ζε απηέο ηνπο αληίζηνηρνπο νηθνλνκηθνύο πόξνπο θαη κε έλα ζύζηεκα δηνηθεηηθώλ κέηξσλ θαη απνθάζεσλ θαζνδεγεί όιε ηελ νηθνλνκηθή ηνπο δξαζηεξηόηεηα,

3) Τν θξάηνο έρεη ηελ νξγάλσζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ δηεζλώλ

νηθνλνκηθώλ ζπλαιιαγώλ ηεο ρώξαο.

11


Λόγοι καηάρρεσζης ηης κομμοσνιζηικής οικονομίας: 1) Ο δαπαλεξόο ραξαθηήξαο ηεο νηθνλνκίαο θαη ε θαηαζπαηάιεζε θπζηθώλ πόξσλ. 2) Η δπζθνιία ηαρείαο πξνζαξκνγήο ηεο ζνζηαιηζηηθήο νηθνλνκίαο ζηελ ηερλνινγηθή

πξόνδν. 3) Η αληζνκεξήο αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο παξαγσγήο. 4) Η έληνλε θξαηηθή θπξηαξρία. 5) Η δεκηνπξγία ηεξάζηησλ κνλνπσιίσλ. 6) Οη ζπλέπεηεο από ηελ πξνζπάζεηα αληηκεηώπηζεο ηεο αλεξγίαο. 7) Η έιιεηςε πιηθώλ θηλήηξσλ.

12


JOSEPH SCHUMPETER (1883 - 1950) • Γελλήζεθε ζηελ Απζηξία ην 1883. • Υπήξμε έλαο από ηνπο κεγαιύηεξνπο ζύγρξνλνπο

νηθνλνκνιόγνπο. • Γίδαμε ζην Φάξβαξλη ησλ ΗΠΑ, όπνπ θαηέθπγε κεηά

ηελ άλνδν ηνπ λαδηζκνύ ζηελ Δπξώπε.

Η ζπλεηζθνξά ηνπ ζηελ νηθνλνκηθή αλάιπζε είλαη ηξία βαζηθά ζεκεία:

1. Ο θαπηηαιηζκόο δελ είλαη ζηαηηθό αιιά δπλακηθό ζύζηεκα.

2. Οη θαηλνηνκίεο θαη ε πςειή παξαγσγή πξνζθέξνπλ αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα.

3. Δμέηαζε ηνπο θύθινπο ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηόηεηα.

13

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:1schumpeter.jpg


Τν πην ζεκαληηθό έξγν ηνπ ήηαλ ην βηβιίν «Καπηηαιηζκόο, Σνζηαιηζκόο θαη Γεκνθξαηία».

Δηζάγεη ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθήο θαηαζηξνθήο γηα λα

πεξηγξάςεη ηε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία ν παιηόο ηξόπνο κε ηνλ νπνίν γίλνληαλ ηα πξάγκαηα θαηαζηξεθόηαλ ελδνγελώο θαη αληηθαζίζηαην από λέν ηξόπν.

Θεσξνύζε όηη νη θαηλνηνκίεο είραλ θεληξηθή ζέζε ζηνλ

θαπηηαιηζκό, θαζώο έθεξλαλ επαλαζηαηηθέο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκηθή δνκή.

Θεσξνύζε επίζεο όηη ηα κνλνπώιηα ζπλέβαιιαλ ζηελ

αλάπηπμε ησλ θαηλνηνκηώλ ιόγσ επάξθεηαο πόξσλ.

14


JOHN MAYNARD KEYNES (1883 - 1946) • Γελλήζεθε ζηελ Αγγιία ην 1883.

• Έδσζε ππόδεηγκα νιόθιεξεο ηεο νηθνλνκίαο

(καθξννηθνλνκία) κε έλα κνλαδηθό ραξαθηεξηζηηθό, ηελ αλεξγία.

Σύκθσλα κε ηνλ Keynes ζηελ θαπηηαιηζηηθή νηθνλνκία δελ επηηπγράλεηαη ε ηζνξξνπία απηή ώζηε λα πξνζθέξνληαη ζέζεηο εξγαζίαο ζε όζνπο ζέινπλ λα εξγαζηνύλ ιόγν ηεο πξνζπάζεηαο γηα κείσζε ηνπ θόζηνπο παξαγσγήο.

Πξόηεηλε ηελ αλάγθε γηα θξαηηθή παξέκβαζε ώζηε λα δηαηεξείηαη ε ζπλνιηθή δήηεζε ζε πςειά επίπεδα.

15

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:John_Maynard_Keynes.jpg


Γηαθνξά κε λέν-θιαζζηθνύο νηθνλνκνιόγνπο: ε αλεξγία ζεκαίλεη ζηε λέν-θιαζζηθή νηθνλνκία όηη νη εξγάηεο αξλνύληαη απιά λα απνδερζνύλ ζέζεηο εξγαζίαο κε ρακειόηεξνπο κηζζνύο θαη ε ζεξαπεία γηα απηό είλαη ρακειόηεξνη κηζζνί γηαηί ε ηηκή ηζνξξνπίαο εμηζώλεη ηελ πξνζθνξά κε ηε δήηεζε.

Αληίζεηα ν Keynes ππνζηήξημε όηη ε πςειή αλεξγία νθείιεηαη ζηε ρακειή δήηεζε θαη όρη ζηνπο πςεινύο κηζζνύο θαη έδσζε έκθαζε ζηελ αλάγθε γηα επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή.

16


Βαζικές Ιδέες ηων 4 μεγάλων Οικονομολόγων: Adam Smith:

Η εξγαζία απνηειεί ηε βάζε ηνπ πινύηνπ θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλζξώπηλσλ αλαγθώλ ην κέηξν ηνπ πινύηνπ θάζε έζλνπο.

Ο θαηακεξηζκόο ηεο εξγαζίαο ζπλεπάγεηαη νηθνλνκηθή αιιειεμάξηεζε.

Οη αγνξέο είλαη απηνξξπζκηδόκελα ζπζηήκαηα πνπ ζπληνλίδνπλ κεζνδηθά ηνλ θαηακεξηζκό ηεο εξγαζίαο.

Τν άηνκν πνπ επηδηώθεη ηελ πξναγσγή ηνπ αηνκηθνύ ηνπ ζπκθέξνληνο, κέζα από ηηο δηαδξάζεηο ησλ αληαγσληζηηθώλ αγνξώλ παξάγεη σθέιηκα θνηλσληθά απνηειέζκαηα.

17


Βαζικές Ιδέες ηων 4 μεγάλων Οικονομολόγων: Karl Marx:

Όια ηα νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα δηαηξνύλ ηηο θνηλσλίεο ζε ηάμεηο ερόλησλ θαη κε ερόλησλ.

Τα κέιε ησλ ηάμεσλ ελώλνληαη κεηαμύ ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ησλ θνηλώλ ζθνπώλ ηνπο.

Η ηερλνινγηθή πξόνδνο, ε αύμεζε ηεο γλώζεο θαη ε ζύγθξνπζε αλάκεζα ζηηο ηάμεηο ππνθηλνύλ ηελ αέλαε κεηαβνιή.

Ο θαπηηαιηζκόο είλαη αλνξζνινγηθόο κε ηελ έλλνηα όηη ζηέθεηαη εκπόδην ζηελ αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ζύγρξνλεο επηζηήκεο θαη ηερλνινγίαο γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλζξώπηλσλ αλαγθώλ.

18


Βαζικές Ιδέες ηων 4 μεγάλων Οικονομολόγων:

Joseph Schumpeter:

Κιεηδί ηεο πξνόδνπ είλαη νη θαηλνηνκίεο θαη ν θαπηηαιηζκόο πεξηζζόηεξν από θάζε άιιν ζύζηεκα ελζαξξύλεη ηηο θαηλνηνκίεο.

Η ιεηηνπξγία ησλ ζύγρξνλσλ νηθνλνκηώλ θαζνξίδεηαη από έλα ζρεηηθά κηθξό αξηζκό κεγάισλ νξγαληζκώλ - επηρεηξήζεηο, εξγαηηθέο ελώζεηο, θπβεξλήζεηο – θαη όρη από έλα κεγάιν αξηζκό κηθξώλ επηρεηξήζεσλ θαη αηόκσλ.

Η αλάπηπμε ηεο θαπηηαιηζηηθήο νηθνλνκίαο είλαη άληζε – πεξίνδνη επεκεξίαο θαη ζηαζεξόηεηαο ελαιιάζζνληαη κε πεξηόδνπο ζηαζηκόηεηαο θαη αζηάζεηαο.

19


Βαζικές Ιδέες ηων 4 μεγάλων Οικονομολόγων:

John Maynard Keynes:

Τν ζύζηεκα ηεο αγνξάο δελ είλαη απηνξπζκηδόκελν. Αλ αθεζεί κόλν ζηνπο δηθνύο ηνπ κεραληζκνύο απνηπγράλεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ζπλεηά ηηο παξαγσγηθέο δπλαηόηεηεο ηεο θνηλσλίαο.

Η αλεξγία είλαη έλα ρξόλην πξόβιεκα ηεο θαπηηαιηζηηθήο νηθνλνκίαο.

Ο θξαηηθόο παξεκβαηηζκόο ζηελ νηθνλνκία κπνξεί λα κεηώζεη ηελ αλεξγία θαη ηελ αζηάζεηα ηνπ ζπζηήκαηνο.

20


Η νεοκλασική σκέψη

Σήκεξα ζηα πεξηζζόηεξα νηθνλνκηθά παλεπηζηήκηα δηδάζθεηαη ε λέν-θιαζζηθή

νηθνλνκηθή. Σηελ πξνζέγγηζε απηή ζηεξίδεηαη ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο κειέηεο πνπ γίλεηαη γηα ηνλ θαπηηαιηζκό ζηνλ Αγγινζαμνληθό θόζκν.

Καηά ηε λενθιαζηθή πξνζέγγηζε ε αγνξά ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγήζεη κόλε ηεο θαη ν

ζπληνληζκόο ζα γίλεη βάζεη απηήο. Οπνηαδήπνηε θξαηηθή παξέκβαζε πεξηνξίδεηαη ζηε δηαηήξεζε ησλ δηθαησκάησλ ηδηνθηεζίαο θαη όρη ζηελ εύλνηα ζπγθεθξηκέλσλ θνηλσληθώλ θνξέσλ.

Σύκθσλα κε ηελ λενθιαζηθή ζθέςε ζα πξέπεη επίζεο λα ππάξρεη πιήξσο

απειεπζεξσκέλε αγνξά εξγαζίαο, ηζρπξή εηαηξηθή δηαθπβέξλεζε από ηνπο κεηόρνπο ησλ εηαηξεηώλ θαη ρξεκαηνδόηεζε πνπ ζα ζηεξίδεηαη ζηελ θεθαιαηαγνξά θαη όρη ζην θξάηνο. Γεληθά είλαη έλαο όξνο πνπ απνδίδεηαη ζηηο πξνζεγγίζεηο ζηα νηθνλνκηθά πνπ εζηηάδνπλ ζηνλ θαζνξηζκό ησλ ηηκώλ, ηνπ παξαγόκελνπ πξντόληνο θαη ηεο δηαλνκήο ηνπ εηζνδήκαηνο κέζσ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο.

21


Ο Milton Friedman θαη ην Chicago School of economics είλαη νη θύξηνη εθθξαζηέο απηήο ηεο πξνζέγγηζεο πνπ ππεξαζπίδεηαη ηελ πιήξε ειεπζεξία ηεο αγνξάο (κνλεηαξηζηέο = εζηηάδνπλ ζηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο σο βαζηθνύ πξνζδηνξηζηηθνύ παξάγνληα ηνπ πιεζσξηζκνύ).

Ο Friedman ππνζηήξημε όηη ε πνιηηηθή ηεο Κεληξηθήο Τξάπεδαο ζα πξέπεη λα εζηηάδεη ζηνλ λα θξαηάεη ηελ πξνζθνξά θαη ηε δήηεζε ρξήκαηνο ζε κηα ηζνξξνπία, αλάινγα κε ηελ αύμεζε ηεο παξαγσγηθόηεηαο θαη ηε δήηεζε.

22

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:MiltonFriedman2.JPG

Documents

Politiki Oikonomia Tsotsoros 3