Pięć argumentów w obronie Karty Nauczyciela

Dorota Obidniak, ZNP

Rola nauczyciela

Nauczanie winno być postrzegane jako zawód, którego przedstawiciele pełnią służbę publiczną; zawód ten wymaga od nauczycieli nie tylko głębokiej wiedzy i szczególnych umiejętności nabytych i utrzymywanych za cenę rygorystycznie przestrzeganego ustawicznego kształcenia i studiów, a także poczucia odpowiedzialności osobistej i zbiorowej, jaką ponoszą za edukację i dobro uczniów, za których są odpowiedzialni.

1946 Idea Karty Nauczyciela sformułowana na konferencji w Paryżu

1954 międzynarodowa „Karta nauczyciela” proklamowana przez Komitet Porozumiewawczy trzech międzynarodowych federacji związków nauczycielskich

1957 Międzynarodowy Dzień Karty Nauczyciela ustanowiony podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie, obchodzony dzisiaj na świecie 5 października jako Międzynarodowy Dzień Nauczyciela

5 października 1966 Rekomendacja w sprawie statusu nauczycieli przyjęta przez Specjalną Konferencję Międzyrządową w sprawie statusu nauczycieli w Paryżu

Pragmatyka zawodowa=

Karta Nauczyciela

Pragmatyka wprowadza ład w funkcjonowaniu szkół i nauczycieli oraz wspiera proces profesjonalizacji tego zawodu, dając jednocześnie urzędnikom możliwość wywierania nacisku na nauczycieli i kontroli ich pracy.

1926 -1956 pierwsza polska Ustawa o stosunkach służbowych nauczycieli

1956 -1972 Ustawa o prawach i obowiązkach

1972 -1982 Karta praw i obowiązków nauczyciela

1982 - Karta Nauczyciela

Niektóre – korzystne dla nauczycieli – zapisy tej wersji Karty zostały uchylone przez kilkanaście nowelizacji, dokonanych po roku 1982.

Stabilizacja ekonomiczna

Jasne i klarowne zapisy dotyczące zasad wynagradzania powodują, że osoby podejmujące pracę nauczyciela/nauczycielki nastawiają się nie na zysk lecz na wypełnianie pewnej misji społecznej. A to ściśle wiąże się z przyjęciem na siebie określonej odpowiedzialności.

Stabilizacja zatrudnienia

Świadome podejmowanie decyzji o wykonywaniu zawodu nauczyciela/nauczycielki sprzyja stabilizacji zatrudnienia, co ma istotne znaczenie dla jakości pracy szkoły, ponieważ tylko w takich warunkach można budować to co określa się mianem kultury szkolnej. Przypomnijmy sobie jakie efekty przyniosła deregulacja związana z możliwością zatrudniania w szkołach w początku lat 90-tych osób niebędących nauczycielami do nauczania języków obcych.

Ochrona autonomii nauczyciela i gwarancja zapewnienia

odpowiednich warunków pracy Nauczyciele są największym atutem szkół. Nauczyciele uczą się w sposób naturalny w ciągu całej

swojej kariery. Nauczycieli nie można rozwijać. Oni rozwijają się sami.

Muszą oni być głęboko zaangażowani w podejmowanie decyzji dotyczących kierunków i procesów własnego uczenia się.

Sukces rozwoju szkoły zależy od sukcesu rozwoju nauczyciela.

Za planowanie i wspieranie rozwoju przez całą karierę są wspólnie odpowiedzialni nauczyciele, szkoły i rządy.

Christopher Day, Rozwój zawodowy nauczyciela,2004:17-18

jest jaskrawym przykładem przywileju uzyskanego przez określoną grupę zawodową w latach 80. ubiegłego wieku!

zawiera spis przywilejów! uniemożliwia zwalnianie nauczycieli, a przez to

stanowi przeszkodę w poprawie jakości pracy szkoły!

uniemożliwia przydzielanie nauczycielom prac i zadań związanych z dydaktycznymi i wychowawczymi zadaniami szkoły!Nie jest prawdą, że podobne do regulacji zawartych w Karcie Nauczyciela zapisy prawne nie istnieją w innych krajach.

zapewnia kontrolę państwa nad tym, kto podejmuje pracę w zawodzie nauczyciela, jakie obowiązki ma wypełniać i jak się z tego wywiązuje

utrudnia wyrzucanie z pracy nauczycieli, których poglądy nie są zgodne z panującą koniunkturą polityczną lub nie odpowiadają sympatiom czy antypatiom światopoglądowym lokalnych władz prowadzących szkoły

stanowi przeszkodę w manipulowaniu czasem pracy nauczycieli w celu zapewnienia doraźnych oszczędności i realizacji innych niż edukacyjne krótkowzrocznych celów

„Ponieważ z perspektywy historycznej praca nauczycieli jest postrzegana jako „czas kontaktu" z uczniami, nie stwarza im ona wielu szans na to, by(…)zbierali dane, dzielili się doświadczeniami z praktyki zawodowej z kolegami lub wspólnie dokonywali głębokiej refleksji nad i o ich nauczaniu i jego kontekstach, ani też nikt tego wszystkiego od nich zbytnio nie wymaga. Nie mają oni prawie żadnej kontroli nad czasem”.

„Ponieważ czas jest zawsze w cenie w procesie nauczania, rzadko spotyka się przypadki, gdy w czas pracy nauczycieli wlicza się też okresy poza kontaktem z uczniami. Na przykład w Norwegii i Szwecji w dzień pracy wkomponowany jest czas, który można wykorzystać na przemyślenie problemów, a dzieje się tak dlatego, że uznano, iż rozumienie złożonych, źle zdefiniowanych i wieloznacznych sytuacji jest głównym czynnikiem decydującym o jakości nauczania i że zapewnienie czasu na refleksję, która ma bardziej kontemplacyjną formę, stanowi niezbędną część rozwoju nauczyciela”.

Christopher Day, Rozwój zawodowy nauczyciela,2004:76

http://www.onsi.pl/info_galeria,2819.html

 „Profesjonalizm pedagogiczny jest wciąż traktowany jako drugorzędny, doskonale zastępowalny przez zdroworozsądkową wiedzę ogólnospołeczną, potoczne mniemania i obiegowe opinie. Nawet reprezentanci władz oświatowych niejednokrotnie szokują folkową pseudo-wiedzą na temat mechanizmów uczenia się, wiedzy, warunków rozwijania tożsamości. Pomijanie milczeniem skrajnej niekompetencji osób zajmujących się kreacją polskiej szkoły nieuchronnie prowadzi ją na manowce, czyniąc niezdolną do racjonalnej i etycznie wrażliwej odpowiedzi na pojawiające się zmiany kulturowe” (Klus-Stańska, 2008:32)

Dokąd zmierza polska szkoła, (red.), D. Klus-Stańska, Warszawa 2008, Wydawnictwo Akademickie „Żak”

Dziękuję za uwagę!

Dorota ObidniakZwiązek Nauczycielstwa Polskiego obidniak@znp.eu.pl