John Havermans

noodzaak of overbodig?

Innovatie in conservering

Dr John HavermansTNO BenOBinnenmilieu & Gezondheid

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering2

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering3

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering4

1936Experimentele radaropstelling

1951Kwaliteitsonderzoek rijwielen

1954Deltar, rekenmachine voor watermanagement

1960Plastic melkkrat

1967aantasting glasElectronen micr. 1990 ecologisch onderzoek

waddenzee

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering5

Innovatie in Conserveringsonderzoek Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering6

Innovatie in ConserveringsonderzoekNoodzaak of overbodig?

• Historische Rock Band • (Woodstock 69)

• Type muziek: ACID

• 1984: Eerste brief over verzuring van ons cultureel erfgoed

• 1985: TNO Start ACBAM Onderzoek

• 1999: TNO dient EU voorstel in• Veroudering van papier door

luchtverontreiniging• Eerste EU project op ‘movable

heritage’ start in 1990!

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering7

Verzuring

• Verzuring door• luchtverontreinigingen

• het fabricage proces

• Oude restauraties

• De inkt• (iets complexer dan verzuring alleen)

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering8

Verzuring

• Vinden van een remedie door nabootsen proces

• Luchtverontreinigingen• TNO ontwikkelde verzuringsopstelling• Verbeteringen worden nu aangebracht in EU PaperTreat• CEN en ISO normen in ontwikkeling

• Het fabricage proces• Nieuwe kunstmatige verouderingsprocessen• Standaard voor het evalueren van materiaalkwaliteit• Evaluatie van ontzuringsprocessen in EU PaperTreat

• De inkt• EU Inkcor en EU MIP• Nieuwe kennis op gebied inktvraat• Nieuwe conserveringsmethoden d.m.v. anti-oxidant behandeling

• Fytaat / quartenaire broom verbindingen

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering9

Innovatie in Conserveringsonderzoek. Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering10

Ontzuring• Doel:

• Reduceren van de aanwezigheid van zure verbindingen in papier

Handmatig: Wei t’O

Neschen 900

DEZBookkeeper

PaperSavePaperTreat

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering11

Innovatie in Conserveringsonderzoek. Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering12

Schoonmaken• Doel:

• Verwijderen van ongewenst materiaal

Diagram of laser cleaning station set-up, consisting of the Nd:YAG laser, the scanning head and the digital camera.

Depulvera (stof)

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering13

Innovatie in Conserveringsonderzoek. Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering14

Herkennen

B G R NIR

B G R

Figure Visible image

Figure : Near Infrared image

Near Infrared

False color infrared

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering15

Innovatie in Conserveringsonderzoek. Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering16

Schimmels

Dose EffectRelation

4 kGy

0 2 4

Cobalt-60 isotope stored in water

Ethyleen oxide?Formaldehyde?

Wegborstelen?

Gammadoorstralen?

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering17

Innovatie in Conserveringsonderzoek. Noodzaak of overbodig?

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering18

Opslag: voorbeeld Vredespaleis Den Haag

Boeken met gamma behandeld, schoongemaakt en in schoon depot teruggezet

kiemgetalOude situatie: Gevaarlijk hoog (36)

Nieuwe situatie:Schoon (1-2)

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering19

Innovatie in Conserveringsonderzoek.

Verzuring Ontzuring

Schoonmaken Herkennen

OpslagSchimmels

Noodzaak of overbodig?

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering20EVTEK University of Applied Science EVTEK Institute of Art and ScienceIstván Kecskeméti 2007 istvan.kecskemeti@evtek.fi

http://conservation.evtek.fi/

INTERNET

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering21

JA

• Innovaties zijn noodzaak• Verbetering kwaliteit restauratie• Verbetering gezondheidsaspecten• Van stuks naar ‘massa’

• Toch• Blijft handwerk noodzakelijk• Zullen innovatieve methoden niet universeel worden

toegepast

• Een object blijft uniek en zullen sommige innovaties voor bepaalde objecten overbodig blijven

• Andere objecten hebben juist behoefte aan innovatie

Delft, The Netherlands, woensdag 23 mei 2007

Innovatie in conservering22