Embed Size (px)
Citation preview
musika da bavSvebimoswavlis wigni
VI klasi
maia oTiaSvili
`wyarosTvali~2011
avtorimaia oTiaSvili
musikaluri redaqtorilevan mizandari
mxatvariTinaTin mRebriSvili
eTnomusikosinana valiSvili
literaturuli redaqtorimarina nonikaSviliTamar faSaliSvili
damkabadonebelikaxaber wurwumia
fonogramebis avtorimixeil vawaZe
audio reJisorimixeil kilosaniZe
mTavari redaqtorebinana RvinianiZeirina miqaZe
tel: 74 63 69; 27 30 73 8(99) 76 10 39; 8(99) 30 16 84el-fosta: [email protected]
© maia oTiaSvili© `wyarosTvali~ 2011
ISBN:
Maia OtiashviliMUSIC AND CHILDREN2011 © “Tskarostvali“
`wyarosTvali~
musika da bavSvebi
musikaVI klasi
sarCevi1. `anna-bulbuli~ ...................................................................... 52. solfejio ................................................................................ 63 wminda intervalebi ............................................................... 8 apoloni da piToni .............................................................. 104. didi intervalebi ................................................................ 115-6. `Sina-vorgil~ _ svanuri simRera .................................. 127. patara intervalebi ............................................................ 168-9. inola gurgulia. `saqanela~ ............................................ 1810. sanoto damwerloba _1 ..................................................... 1911-12. iakob boboxiZe. `fifqebi~ ................................................. 2013. sanoto damwerloba –2 ....................................................... 2214-15. cicinaTela............................................................................ 23 svanuri legenda ................................................................... 2516. banis gasaRebi ....................................................................... 2617-18. nunu gabunia. `Tovli modis cidan~ ................................ 2819. mcire oqtavis notebi ......................................................... 2920-21. `mravalJamier~ _ qalaquri simRera ............................. 30 pigmalioni da galaTea ....................................................... 3122. mcire oqtavis notebi xazebs Soris ............................... 3223-25. saSobao karnavali ............................................................... 3426. frenk CerCili. `fifqias simRera~ .................................. 3627. frenk CerCili. `jujebis simRera~ ................................. 3728. frederik lou. `Cemi mSvenieri ledi~ ........................... 3829. musikaluri karnaxi _ 3 ..................................................... 4030-31. Congurs simebi gavubi _ xalxuri simRera .................. 4232. violinos istoria _1 ........................................................ 4333. nikolo paganini .................................................................... 4534. violinos istoria _2 ........................................................ 4635. nikolo paganinis biografia ............................................ 4736. nikolo paganinis Semoqmedeba .......................................... 4937. guram bzvaneli. `samSoblos~ ........................................... 5038. organi ..................................................................................... 5239. maJori ...................................................................................... 5340. teodoro kotrau. `santa luCia~ .................................... 54
41. feliqs mendelsoni ............................................................. 5542. mendelsonis biografia ..................................................... 5643. tonikuri samxmovaneba ....................................................... 5744. mendelsonis Semoqmedeba .................................................. 5845-46. Conguri _ megruli simRera ............................................ 5947. mendelsonis koncertebi ................................................... 6048. jeri hermani. `Hello, Dolly” .................................................. 6149. minori ...................................................................................... 6250. `win wyaros~ mgalobeli SaSvi ........................................... 6551. karl Cerni .............................................................................. 6652. inola gurgulia. `nakadulo~ .......................................... 6853. frederik Sopeni ................................................................... 6954. Sopenis biografia ............................................................... 7055. Sopeni parizSi ...................................................................... 7156. revaz laRiZe. `herio, herio~ .......................................... 7257. Sopenis Semoqmedeba ............................................................ 7358-59. Zilispiruli _ iakob Straitis moTxroba .................. 7560. paraleluri minori ............................................................. 7661-62. qriste aRsdga _ sagalobeli .......................................... 7863. kvinturi wre .......................................................................... 8164. orxmiani savarjiSo ............................................................. 8265. gia maWaraSvili. `ocneba~ .................................................. 83 Ddasasruli .............................................................................. 84
5
`didi poetebi, garda sxva mravali iSviaTi Tvisebisa, albaT, winaTgr-Znobis niWiTac arian dajildoebulni.
vaJa-fSavelas dawerili aqvs erTi naklebad cnobili balada `anna- bulbuli~ _ rogor iqca oboli gogona Citad, rogor galobda yvela Cagrulze, yvela gulnatkenze, yvela mourCenel satkivarze; rogor amr-Telebda Tavisi galobiT yvela Wrilobas; rogor iqca mTeli misi arseba sinazisa da siyvarulis sayvirad. `ra turfad galobs, tkbilada,~ _ am-bobdnen misi simReriT moxibluli msmenelebi.
`anna-bulbuli~ _ ase hqvia am baladas. misi damweri TiTqos marTla grZnobda, rom saqarTvelos odesme uTuod moevlineboda aseTi suli~. es poeturi fiqrebi ana kalandaZis leqsebis krebulis pirvel gverdze amovikiTxe, romelic, qarTvel mweralsa da kritikoss, guram asaTians ekuTvnis. uneburad aRmomxda ana kalandaZis leqsze Seqmnili mSvenieri simRera:
`qari gimReris nanasa, zRapars giambobs Wadari...~Tu bolomde CaikiTxavT am leqss, darwmundebiT, rom ana Tavad exmau-
reba vaJa-fSavelas poezias...Tavisi pirveli leqsebi ana kalandaZem, pirvelad, maCablis quCaze,
mweralTa kavSiris patara darbazSi waikiTxa. im dRes darbazSi gatan-juli, naSimSilari, omgamovlili adamianebi isxdnen. anas leqsebma sico-cxlis wyurvili gauRviZa maT.
meore dRes Tbilisis quCebSi yvelas pirze ekera anas leqsi: `qari gimReris nanasa, zRapars giambobs Wadari...~mogvianebi, am leqsis mixedviT kompozitorma Temur nacvliSvilma Za-
lian lamazi simRera dawera. is dResac popularulia.
`anna-bulbuli~gakveTili 1
Temur nacvliSvili.`saqarTvelo lamazo~.mousmine simReras da daxate, an dawere Seni
STabeWdileba.
vaJa fSavela
ana kalandaZe.mxatvari
uCa jafariZe
5
6
solfejiosityva `solfejio~ warmodgeba ori notis: sol-isa da fa-s saxelwo-
debidan. solfejios gakveTilebi igive musikis gakveTilebia, romle-bsac piTagora-biWuna gitarebdaT. solfejios gakveTilebze bavSvebi swavloben musikis ana-banas, notebis werasa da simReras. maT uviTarde-baT ritmis SegrZneba, musikaluri smena da mexsiereba. axla gavixsenoT da gavimeoroT yvelaferi, rac gvaswavla Cvenma solfejios maswavle-belma _ piTagora- biWunam.
1. violinos gasaRebis dawera; 2. I da II oqtavis notebi da maTi gamRe-reba; 3. gama do-maJori da gamRereba; 4. myari da meryevi safexurebi; 5. tetraqordi; 6. notis grZlioba: mTeli, naxevari, meoTxedi, mervedi.
gakveTili 2
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& 44 www www www www
& 44 www www www www www
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& 44 www www www www
& 44 www www www www www
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& # 44 www www www www
& # 44 www www www www www
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& # 44 www www www www
& # 44 www www www www www
& w w w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w
& w w w w w w w w
& 44myari da meryevi
w w w w w w w w
& 44
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44intervalebi oTx meoTxedSi
w w w w w w w w w w w w w w w w
& 44
& w w w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w
& w w w w w w w w
& 44myari da meryevi
w w w w w w w w
& 44
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44intervalebi oTx meoTxedSi
w w w w w w w w w w w w w w w w
& 44
gaixsene da gaimRere
i. haidni.kaizer-kvarteti,
II nawili.mousmine musikas
da daxate, an dawere Seni STabeWdileba.
gaixsene i. haidnis Semo-qmedeba, moawyve prezen-tacia klasSi da SeafaseT erTmaneTi qulebiT.
7
dasartyami sakravebi
daasaxele sakravebi da ipove Secdoma
8
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
wminda intervalebi
_ intervali laTinuri sityvaa da, zogadad, Sualeds, gansxvave-bas, manZils niSnavs _ am sityvebiT daiwyo gakveTili klasSi Sesulma piTagora-biWunam da gaagrZela, _ musikaSi ki... _ da bavSvebs gadaxeda, maTgan daeloda pasuxs.
_ musikaSi ki intervali ewodeba manZils or bgeras Soris, _ erTx-mad upasuxes bavSvebma.
_ CamoTvaleT isini, _ mimarTa maswavlebelma. _ prima, sekunda, tercia, kvarta, kvinta, seqsta, septima, oqtava.
_ Cven ukve SeviswavleT da , amaRlebisa da dadablebis niSnebi, tonebi da naxevartonebi. isini dagvexmareba axali intervalebis Ses-wavlaSi. rogorc viciT, TeTri da Savi klaviSebi erTmaneTs ukavSird-eba garkveuli manZiliT, romelic qmnis tonebsa da naxevartonebs. mag; do-dan re-mde ramdeni tonia? _ do-dan do#-mde? _ ikiTxa maswavle-belma.
piTagora-biWuna mudmivad axsenebda ganvlil masalas bavSvebs, raTa ganmtkicebuliyo maTi codna da axali masala ufro advili gasagebi gamxdariyo.
imis mixedviT, Tu ramden tonsa da naxevartons Seicavs esa Tu is in-tervali, musikaSi gvaqvs wminda, didi da patara intervalebi. wminda in-tervalebia: prima, kvarta, kvinta da oqtava. axla daxedeT savarjiSos, gaimRereT da daadgineT, ramdeni tonisgan Sedgeba TiToeuli wminda intervali.
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
gakveTili 3
i.s. baxi.saviolino
koncerti #1,re minori, I nawili.
mousmine musikas da daxate, an dawere Seni STabeWdileba.
9
es intervalebi Semdegnairad gamoisaxeba: wminda prima – wm 1; wminda kvarta – wm 4;wminda kvinta – wm 5;wminda oqtava – wm 8. am intervalebis tonebis raodenoba arasodes icvleba. amitom ewo-
deba maT wminda intervalebi, danarCenebs ki _ didi da patara interva-lebi. maT Cven momdevno gakveTilze gavecnobiT.
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
gaixsene
wminda prima=0t wminda kvarta=21/2t wminda kvinta= 31/2t wminda oqtava= 6t
melodia berZnuli sityvaa da simReras niSnavs
gaimRere da idiriJore
gaimRere melodia da gamoicani ra simReraa
?
& 42sekvencia
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& c œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ .
& 43 œ œ œ . œ œ œ .
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& bbbdo minori
w w wb w w w w w w wb w
& bbsol minori
w w wb w w w w w w wb w
?
& 42sekvencia
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& c œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ .
& 43 œ œ œ . œ œ œ .
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& bbbdo minori
w w wb w w w w w w wb w
& bbsol minori
w w wb w w w w w w wb w
&
?
c
c
F
œ. œ.
∑
œ. œ.
∑
œ. œ.∑
etiudi
œ. œ. ∑
∑ œ. œ.
∑
œ. œ.
e. gnesina
∑
œ. œ.
∑
. .
&
?
#
#
43
43
∑
œ œ œ œ
∑
œ œ œ œ∑
œ œ œ œ
savarjiSo
∑œ œ
œ œ œ œ
∑
œ œ œ œ
∑
œ œ œ œ
∑
œ œ
∑
&
?
c
c
œ œ œ œ
œ œ œ œ
œ œ œ œœ œ œ œ
b. bartokis savarjiSo
œ œ œ œ
œ œ œ œ
œ œ œ œœ œ œ œ
œ œ œ œ
œ œ œ œ
œ œ œ œœ œ œ œ
w
w
& cmSvidad
œ œ œ œ œ œ œ
savarjiSo
Ó œ œ œ œ œ œ œ Ó
& w w w w w w w w w w w w
10
apoloni da piTonisinaTlisa da silamazis RmerTkacze _ apolonze ZvelberZnuli miTi
mogviTxrobs. delfos velze apolonma isriT gangmira sazareli gvele-Sapi _ piToni. aqedanaa apolonis zewodeba _ apolon piToeli. delfos velze, Wabuki apoloni, wminda taZris asaSeneblad adgils eZebda.
kldovani mTebidan sisiniT amoZvra piToni, igrixeboda da qvasac ki cecxls ukidebda. apolonma piTons isari esrola. urCxuli xmauriT ga-daeSva ufskrulSi. apolonma im ufskruls klde daafara Tavze. gaCnda mindori da aSenda apolonis samisno, delfos wminda taZari. am adgils piTiasac uwodebdnen. piTiebi _ ase ewodeboda im TamaSobebs, romlebic gazafxulze, apolonis sadidebel zeimebze imarTeboda delfos velze.
miTis Tanaxmad, delfos velze, swored iq, sadac apolonma piToni mokla, gaimarTa Sejibrebebi da pirveli aseTi asparezoba Zv. w. 586-82 ww-Si Catarda. am velze rva weliwadSi erTxel musikaluri Sejibrebebi ewyoboda. poetebi, momRerlebi, kiTaristebi erTmaneTs ejibrebodnen dakvra-simRerasa da leqsis TqmaSi. gamarjvebuls dafnis gvirgviniT ajildoebdnen. piTur asparezobaze gamarjvebuls piTionike ewodeboda.
apoloni oqros kiTaraze ukravda. es kiTara misma Zmam _ hermesma kus baknisgan daamzada da apolons gadasca. es uZvelesi simebiani sakravi apolonis ganuyreli atributi iyo.
uZvelesi kiTarebi 4, 7, 8 an 11-12-simiani iyo. mamaka-ci masze fexze damdgari ukravda. erT-erTi cno-bili kiTaraze damkvreli berZeni terpandre iyo,
romelmac daaxloebiT, Zv.w. aR. VII s.-Si spartaSi gamarTul musikalur asparezobaze gaimarjva. man kiTaris simebis raodenoba Svidamde aiyvana da dasabami misca axal profesiul skolas, kiTaraze dakvris e.w. kiTa-roidebis skolas, romelSiac moxaliseebs kiTaraze dakvras aswavlidnen.
am sakravs Cvenamde ar mouRwevia. misi gamosaxulebebi SemorCenilia uZveles Tixis larnakebsa da monetebze.
kiTara
apoloni da muzebi.nikola puseni. 1630 w.
apoloni kiTariT
apoloni ebrZvis piTons
11
gakveTili 4 didi intervalebipiTagora-biWunam kvlav gaagrZela intervalebis Tema. bavS-
vebi zedmiwevniT zustad mRerodnen wminda intervalebs, daimaxsovres ramdeni tonisgan Sedgeboda TiToeuli wminda intervali;
mag.: wminda prima _ wm 1=0t; wm 4=2 1/2t. wm 5=3 1/2t; wm 8=6t._ bavSvebo, axla, roca 8 intervalidan gamovarCieT da gamovyaviT
wminda intervalebi, CamoTvaleT, romeli intervalebi darCa?_ sekunda, tercia, seqsta, septima. es intervalebi aris rogorc
didi, ise patara. magaliTad:didi sekunda Sedgeba d2=1t.didi tercia Sedgeba d3=2tanalogiuria seqstasa da septimaze. didi seqsta _ d6=4 1/2t.didi septima _ d7=5 1/2t.
daasaxele da gaimRere wminda intervalebi.
didi intervalebi.
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
gaixsene
amrigad, musikaSi gvaqvs rva intervali. isini iyofa wminda, did da patara intervalebad. es klasifikacia eyrdnoba maTs agebulebasa da xmovanebas, imas, Tu ramdeni tonisa da naxevartonisgan Sedgeba TiToeuli maTgani. intervalebi, pirvelad, berZenma filosofosma, maTematikosma da musikosma, piTagoram daadgina, xelsawyo monoqor-dis daxmarebiT, Zv. w.-iT V saukuneSi, _ daasrula gakveTili piTagora-biWunam _ patara intervalebs ki Semdeg gakveTilze gavecnobiT.
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
d2=1t
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
d6=41/2t
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
d7= 51/2t
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
& # 42karnaxi g-dur-Si
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # g-dur-is zeda tetraqordi
w w w w
& w w
& w w#
&intervalebi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&wminda intervalebi
w w w w w w w w
&aamaRle naxevari toniT
w w w w ww w w
d3=2t
i. haidni.simfonia #94,
II nawili.mousmine musi-kas da daxate, an dawere Seni STabeWdileba.
