MENINGOKOKNA INFEKCIJA

MENINGOKOKNA INFEKCIJAMENINGOKOKNA INFEKCIJA Definicija. Meningokokna bolest je teško, Definicija. Meningokokna bolest je teško,

kontagiozno infektivno oboljenje koje kontagiozno infektivno oboljenje koje izazivaizaziva Neisseria meningitidis, a koje se Neisseria meningitidis, a koje se najčešće manifestujenajčešće manifestuje kao meningitis ili kao meningitis ili sepsa.sepsa.

Etiologija. Etiologija. Neisseria meningitidis je gramNeisseria meningitidis je gram negativannegativan

nepokretan diplokok, ima polisaharidnunepokretan diplokok, ima polisaharidnu kapsulu kapsulu i fimbrije, odnosno pile kojima se i fimbrije, odnosno pile kojima se pripisuje značajna uloga u adherenciji pripisuje značajna uloga u adherenciji bakterije za ćelije bakterije za ćelije epitela.epitela.

Za nastanak meningokokne bolesti poseban Za nastanak meningokokne bolesti poseban značaj pripisuje se morfološko-funkcionim značaj pripisuje se morfološko-funkcionim strukturama:strukturama:

• • kapsularnom polisaharidu,kapsularnom polisaharidu, • • fimbrijamafimbrijama • • proteazi sekretornih imunoglobulina (IgA),proteazi sekretornih imunoglobulina (IgA), • • lipooligosaharidu (endotoksinu),lipooligosaharidu (endotoksinu), • • proteinima spoljašnje membrane i proteinima spoljašnje membrane i • • vvezikulamaezikulama koje se na njoj nalaze,koje se na njoj nalaze, •• metaboličkim putevima, među kojima semetaboličkim putevima, među kojima se

posebno izdvaja korišćenje gvožđa od posebno izdvaja korišćenje gvožđa od strane strane patogenih sojeva.patogenih sojeva.

Meningokok najčešće naseljava Meningokok najčešće naseljava nazofaringealninazofaringealni region gornjih disajnih region gornjih disajnih puteva.puteva.

Kliconoštvo, epidemiologija i Kliconoštvo, epidemiologija i imunologijaimunologija meningokokne infekcije. meningokokne infekcije.

Poseban značaj u nastanku Poseban značaj u nastanku i i održavanju meningokokne bolesti ima održavanju meningokokne bolesti ima kliconoštvo.kliconoštvo.

Ono se može javiti u tri oblika Ono se može javiti u tri oblika :: Hronično kliconoštvo označava Hronično kliconoštvo označava

nastanjenjenastanjenje meningokoka u nazofarinksu meningokoka u nazofarinksu do 2 godine, pa i do 2 godine, pa i duže, dok duže, dok

povremeno i prolazno kliconoštvopovremeno i prolazno kliconoštvo označavaju kratkotrajnije prisustvo označavaju kratkotrajnije prisustvo bakterije, kojebakterije, koje ima veći značaj sa aspekta ima veći značaj sa aspekta nastanka oboljenja.nastanka oboljenja.

Opasnost od epidemije izrazito raste kada Opasnost od epidemije izrazito raste kada broj kliconošabroj kliconoša u populaciji pređe 20%.u populaciji pređe 20%.

Pored uslova stanovanja i gustine Pored uslova stanovanja i gustine smeštaja,smeštaja,

širenju kliconoštva i bolesti pogoduju širenju kliconoštva i bolesti pogoduju različiti klimatskirazličiti klimatski uslovi: temperatura, uslovi: temperatura, vlažnost i strujanjevlažnost i strujanje v vazduhaazduha

U većini evropskih zemalja, pa i kod nas, U većini evropskih zemalja, pa i kod nas, meningokokna bolest se održava u meningokokna bolest se održava u granicamagranicama kontrolisanog obolevanja sa kontrolisanog obolevanja sa stopom od 1-2 na stopom od 1-2 na 100.000.100.000.

U zaštiti od meningokokne bolesti važna U zaštiti od meningokokne bolesti važna jeje uloga sekretornih IgA antitela uloga sekretornih IgA antitela

Kompromitovana funkcija slezine, Kompromitovana funkcija slezine, najčešćenajčešće zbog splenektomije, zbog splenektomije, nedvosmisleno je povezananedvosmisleno je povezana sa sa nastankom oboljenja izazvanih nastankom oboljenja izazvanih N. N. meningitidis,meningitidis, pri čemu istovremeno pri čemu istovremeno postoji i veća sklonostpostoji i veća sklonost za infekcije koje za infekcije koje izazivaju izazivaju Streptococcus pneunioniaStreptococcus pneunionia i i Haemophihis influenzae.Haemophihis influenzae.

PatogenezaPatogeneza Savremeno viđenje razvoja Savremeno viđenje razvoja

meningokoknemeningokokne bolesti počinjebolesti počinje:: nazofaringealnom kolonizacijom,nazofaringealnom kolonizacijom,

odnosno lokalnom invazijom, kojoj slede odnosno lokalnom invazijom, kojoj slede bakterijemija,bakterijemija, zahvatanje moždanica, zahvatanje moždanica, replikacija bakterijareplikacija bakterija i inflamacija i inflamacija subaralinoidnog prostora.subaralinoidnog prostora.

U nazofarinksnoj fazi infekcije važno je U nazofarinksnoj fazi infekcije važno je pripajanjepripajanje meningokoka za epitelne meningokoka za epitelne ćelije koje olakšavajućelije koje olakšavaju fimbrije bakterije, i fimbrije bakterije, i nedostatak specifičnognedostatak specifičnog sekretornog sekretornog imuniteta.imuniteta.

Potom sledi prPotom sledi proolaz krozlaz kroz fagocitne fagocitne vakuole epitelnili ćelija i despevanje u vakuole epitelnili ćelija i despevanje u submuko'zu za oko 24 časa, gde submuko'zu za oko 24 časa, gde bakterija dolazi u bakterija dolazi u kontakt sa krvnim kontakt sa krvnim sudovima i imunokompetentnimsudovima i imunokompetentnim ćelijama. ćelijama.

Infekcija virusom influenaeInfekcija virusom influenae A olakšava A olakšava nastanak meningokokne infekcije,nastanak meningokokne infekcije,

Nastanak bolesti takođe olakšavaju Nastanak bolesti takođe olakšavaju mehaničkamehanička oštećenja sluznice oštećenja sluznice nazofarinksanazofarinksa

Po prodoru u krv, Po prodoru u krv, N. meningitidis dolazi u N. meningitidis dolazi u kontakt sa različitim sistemima odbrane, u kontakt sa različitim sistemima odbrane, u kojem kojem centralnu ulogu imaju specifična antitela centralnu ulogu imaju specifična antitela klaseklase IgM i IgG, sistem komplementa i fagocitne IgM i IgG, sistem komplementa i fagocitne ćelije.ćelije.

Nedostatak antitela (kod dece, npr.) ili njihovaNedostatak antitela (kod dece, npr.) ili njihova funkciona blokada, nedostatak komponenti funkciona blokada, nedostatak komponenti sistemasistema komplementa (C5-C9) ili funkciona komplementa (C5-C9) ili funkciona slabostslabost fagocitnog sistema (nedostatak slezine) fagocitnog sistema (nedostatak slezine) uslovi suuslovi su razvoja meningokokne infekcije.razvoja meningokokne infekcije.

Ako nakon prodora bakterija u krv one ne Ako nakon prodora bakterija u krv one ne budu budu neutralisane, nastaje njihova proliferacija saneutralisane, nastaje njihova proliferacija sa oslobađanjem lipopolisaharida (LPS), poznatijegoslobađanjem lipopolisaharida (LPS), poznatijeg kao kao endotoksinendotoksin, koji pokreće složen , koji pokreće složen poremećajporemećaj homeostaze koji bez odgovarajuće homeostaze koji bez odgovarajuće terapijske terapijske intervencije vodi smrtnom ishoduintervencije vodi smrtnom ishodu

Posebna karakteristika meningokokne infekcijePosebna karakteristika meningokokne infekcije je izrazito velika produkcija endotoksina, uje izrazito velika produkcija endotoksina, u težim težim oblicima bolesti 50-100 puta veća nego uoblicima bolesti 50-100 puta veća nego u infekcijama izazvanim drugim gram-negativniminfekcijama izazvanim drugim gram-negativnim bakterijama. bakterijama.

Po oslobađanju iz bakterije LPSPo oslobađanju iz bakterije LPS-endotoksin-endotoksin se se vezuje za posebne "LPS-vezujuće belančevine" i vezuje za posebne "LPS-vezujuće belančevine" i stvara kompleks. stvara kompleks.

Stvoreni kompleks vezuje se za Stvoreni kompleks vezuje se za CD 14 receptore CD 14 receptore na monocitima, makrofagnimna monocitima, makrofagnim ćelijama i PMN ćelijama i PMN leukocitima.leukocitima.

Rezultat tih vezaRezultat tih veza je oslobađanje brojnih je oslobađanje brojnih medijatoramedijatora zapaljenjske rekacije, među kojima zapaljenjske rekacije, među kojima posebnoposebno važno mesto zauzimaju faktor nekroze važno mesto zauzimaju faktor nekroze tumoratumora (TNF-alfa) i interleukin l (11,-1) (TNF-alfa) i interleukin l (11,-1)

Imunsko-metaboličke reakcije koje citokiniImunsko-metaboličke reakcije koje citokini pokreću, zajedničke su za meningokoknu sepsu i pokreću, zajedničke su za meningokoknu sepsu i sepse izazvane drugim mikroorganizmima.sepse izazvane drugim mikroorganizmima.

U humoralnoj fazi razvoja meningokokneU humoralnoj fazi razvoja meningokokne infekcije posebno je važan poremećaj infekcije posebno je važan poremećaj koagulacije koagulacije krvi, vezan za izrazito dermo- krvi, vezan za izrazito dermo- i endotelonekrotičkoi endotelonekrotičko dejstvo endotoksina dejstvo endotoksina meningokoka. meningokoka.

On se beležiOn se beleži kod najvećeg broja obolelih kod najvećeg broja obolelih kod kojih se oboljenjekod kojih se oboljenje završava smrtnim završava smrtnim ishodom.ishodom.

Koagulacija krvi može bit pokrenuta Koagulacija krvi može bit pokrenuta preko unutrašnjeg i vanjskog putapreko unutrašnjeg i vanjskog puta..

Oslobađanje endotoksina izaziva i niz drugihOslobađanje endotoksina izaziva i niz drugih patofizioloških poremećaja, među kojima su patofizioloških poremećaja, među kojima su odod posebnog značajaposebnog značaja::

propustljivost kapilara, propustljivost kapilara, ggubitakubitak tečnosti iz intravaskularnog tečnosti iz intravaskularnog

prostora, prostora, vvazodilatacijaazodilatacija i oštećenje funkcije srčanog i oštećenje funkcije srčanog

mišića. mišića. KompenzatomiKompenzatomi odgovor organizma na odgovor organizma na

vazodilataciju,vazodilataciju, kapilarnu propustljivost i kapilarnu propustljivost i gubitak tečnosti jegubitak tečnosti je::

ubrzanje srčanog rada i pojačanje ubrzanje srčanog rada i pojačanje kontraktilnostikontraktilnosti miokarda, kao i miokarda, kao i

vazokonstrikcija krvnih sudovavazokonstrikcija krvnih sudova kože, kože, splanhičke regije i bubrega, u cilju splanhičke regije i bubrega, u cilju održavanjaodržavanja prokrvljenosti vitalnih organa.prokrvljenosti vitalnih organa.

Većina pacijenata obolelih od Većina pacijenata obolelih od meningokokcemijemeningokokcemije ima na koži ima na koži petehijalnu ili purpuričnupetehijalnu ili purpuričnu ospu. ospu.

Promene variraju od sitnih ružičastih Promene variraju od sitnih ružičastih petehijapetehija do fulminantne purpure, koju do fulminantne purpure, koju karakteriše brzkarakteriše brz razvoj ekhimoza i razvoj ekhimoza i hemoragičnih plikova koji zahvatajuhemoragičnih plikova koji zahvataju velike površine kože.velike površine kože.

Meningokok zahvata u toku rasejavanja dubljeMeningokok zahvata u toku rasejavanja dublje slojeve kože, izazivajući oštećenje endotela slojeve kože, izazivajući oštećenje endotela krvnihkrvnih sudova, lokalno oslobađanje medijatora sudova, lokalno oslobađanje medijatora septičkogseptičkog procesa, što za rezultat ima razvoj procesa, što za rezultat ima razvoj lokalnog lokalnog vaskulitisa hemoragija i formiranje vaskulitisa hemoragija i formiranje krvnih ugrušaka.krvnih ugrušaka.

Ishemija ekstremiteta, odnosnoIshemija ekstremiteta, odnosno prstiju, nastaje prstiju, nastaje kao posledica malog udarnog volumenakao posledica malog udarnog volumena srca, srca, periferne vazokonstrikcije, vaskulitisa,periferne vazokonstrikcije, vaskulitisa, mikrotromboza i razvijenog DIK-a. mikrotromboza i razvijenog DIK-a.

Ako kontrolni mehanizmi organizma budu Ako kontrolni mehanizmi organizma budu nadvladani navedenim procesima, infekcija se nadvladani navedenim procesima, infekcija se većveć u ovoj fazi može nepovoljno okončati u ovoj fazi može nepovoljno okončati razvojemrazvojem ireverzibilnog septičkog šoka i pre ireverzibilnog septičkog šoka i pre razvoja meningitisa.razvoja meningitisa.

Sledeća faza u razvoju meningokokne infekcijeSledeća faza u razvoju meningokokne infekcije je nastanak meningitisa, odnosno inflamacija je nastanak meningitisa, odnosno inflamacija subarahnoidnog prostora subarahnoidnog prostora

KLINIČKI OBLICIKLINIČKI OBLICI MENINGOKOKNE MENINGOKOKNE BOLESTIBOLESTI

Meningokokcemija označava oblik Meningokokcemija označava oblik bolesti ubolesti u kojem su dominantne kliničke kojem su dominantne kliničke manifestacijemanifestacije vezane za diseminaciju vezane za diseminaciju bakterija krvnom strujom, a zahvatanje bakterija krvnom strujom, a zahvatanje moždanica i simptomatologija od moždanica i simptomatologija od strane strane nervnog sistema potpuno odsustvuju ili nervnog sistema potpuno odsustvuju ili susu u drugom planu.u drugom planu.

Kliničke manifestacije variraju od lakšihKliničke manifestacije variraju od lakših formi bolesti do drastično ispoljene slike formi bolesti do drastično ispoljene slike munjevitogmunjevitog razvoja šoka sa razvoja šoka sa multiorganskim popuštanjemmultiorganskim popuštanjem i smrtnim i smrtnim ishodom.ishodom.

Bakterijemija bez razvoja sepse je redak Bakterijemija bez razvoja sepse je redak oblikoblik

bolesti u kojem se nalazom u hemokulturi, bolesti u kojem se nalazom u hemokulturi, najčešćenajčešće retrogradno, potvrđuje prisustvo retrogradno, potvrđuje prisustvo N. N. MMeningitidiseningitidis u krvi. u krvi.

Bolest ima najčešće povoljni tok saBolest ima najčešće povoljni tok sa spontanim oporavkom, čak i bez primene spontanim oporavkom, čak i bez primene antimikrobne terapije.antimikrobne terapije.

Uobičajen tok meningokokne sepse Uobičajen tok meningokokne sepse nene završava se povoljno bez lečenja. završava se povoljno bez lečenja.

Bolest po praviluBolest po pravilu počinje naglo, obično iz počinje naglo, obično iz dobrog zdravstvenogdobrog zdravstvenog stanja povišenom stanja povišenom telesnom temperaturom,telesnom temperaturom, obično između 39-41obično između 39-41 C, kojoj prethode groznica,C, kojoj prethode groznica, bolovi u mišićima i bolovi u mišićima i zglobovima, glavobolja,zglobovima, glavobolja, mučnina i povraćanje. mučnina i povraćanje.

Istovremeno se u više odIstovremeno se u više od 75% pacijenata po 75% pacijenata po koži javlja ospa. koži javlja ospa.

Ona od početka Ona od početka može imati hemoragičan može imati hemoragičan karakter, obično jekarakter, obično je u vidu petehija i manjih u vidu petehija i manjih krvnih podliva, ekhimoza,krvnih podliva, ekhimoza, koje imaju prečnik koje imaju prečnik manji od 10 mm, ali su veće i "nepravilnije" od manji od 10 mm, ali su veće i "nepravilnije" od sličnih pramena koje se sličnih pramena koje se nalaze u toku nalaze u toku trombocitopenije.trombocitopenije.

Ospa povremenoOspa povremeno ima makulopapulozni karakter ima makulopapulozni karakter sa pretežnom distribucijomsa pretežnom distribucijom na trupu i na trupu i ekstremitetima. ekstremitetima.

BBakterija se u njima može naćiakterija se u njima može naći biopsijom i biopsijom i aspiracijom, čak i nakon započinjanjaaspiracijom, čak i nakon započinjanja terapije terapije antibioticima. antibioticima.

Ako se bolest ne leAko se bolest ne lečči ili se,i ili se, uprkos terapiji, razvija, uprkos terapiji, razvija, hemoragijske promene sehemoragijske promene se povećavaju i proširuju povećavaju i proširuju sa trupa i ekstremiteta na sa trupa i ekstremiteta na sve delove kože sve delove kože zazahvatajući lice i vežnjače, "slivaju“hvatajući lice i vežnjače, "slivaju“ se, dobijaju se, dobijaju karakteristike velikih krvnihkarakteristike velikih krvnih podliva ili mehurova podliva ili mehurova u kojima nastaju ulceracije.u kojima nastaju ulceracije.

Delovi kože i zahvaćenih mekih tkiva izumiru paDelovi kože i zahvaćenih mekih tkiva izumiru pa se razvijaju rane koje dopiru do kostiju. se razvijaju rane koje dopiru do kostiju.

Progresija Progresija promena na koži odvija se paralelno sa promena na koži odvija se paralelno sa poremećajemporemećajem opšteg stanja pacijenta. opšteg stanja pacijenta.

Bolesnik, najčešćeBolesnik, najčešće dete, u početku svesno, obično dete, u početku svesno, obično uznemireno, toneuznemireno, tone u pospanost. u pospanost.

Poremećaj kardiovaskularne i respiratorne Poremećaj kardiovaskularne i respiratorne funkcije nagoveštaju fatalan ishod oboljenja.funkcije nagoveštaju fatalan ishod oboljenja.

Fulminantan tok meningokokne sepse srećeFulminantan tok meningokokne sepse sreće se u 10-se u 10-20% obolelih i poznat je kao fulminantna 20% obolelih i poznat je kao fulminantna meningokokcemija (Purupura fulminanas)meningokokcemija (Purupura fulminanas)

Odlikuje se vrlo brzim razvojem bolesti koja za Odlikuje se vrlo brzim razvojem bolesti koja za nekoliko sati dovodi do smrtnog ishoda. nekoliko sati dovodi do smrtnog ishoda.

PromenePromene na koži imaju progresivnu evoluciju, sa na koži imaju progresivnu evoluciju, sa dodomminatnominatnom perifernom distribucijom, gde vrlo brzoperifernom distribucijom, gde vrlo brzo nastaju "plaže" krvnih podliva. nastaju "plaže" krvnih podliva.

Početnu hiperPočetnu hiperttermijuermiju brzo zamenjuje hipotermija, ili je brzo zamenjuje hipotermija, ili je ona od ona od početka prisutna. početka prisutna.

Brzo se razvijaju cirkulatorniBrzo se razvijaju cirkulatorni šok, DIK i šok, DIK i multiorganska insuficijencija. multiorganska insuficijencija.

PurpuričnePurpurične promene koje zahvataju kožu promene koje zahvataju kožu nalaze se i na nalaze se i na sluznicama, a obdukcijom se sluznicama, a obdukcijom se potvrđuju u parenhimatopotvrđuju u parenhimatozznim organimanim organima

Svest možeSvest može biti dugo očuvanabiti dugo očuvana Metabolička acidoza, hiperazotemija,Metabolička acidoza, hiperazotemija,

leukopenija (u ovim oblicima bolestileukopenija (u ovim oblicima bolesti značajno značajno češća od leukocitoze), trombocitopenija,češća od leukocitoze), trombocitopenija, nizak nizak nivo faktora koagulacije, antitrombinanivo faktora koagulacije, antitrombina III i III i proteina C najvažnije su laboratorijske proteina C najvažnije su laboratorijske manifestacijemanifestacije koje prate ovaj oblik koje prate ovaj oblik meningokoknemeningokokne infekcije.infekcije.

Klinička dijagnoza ovog oblika Klinička dijagnoza ovog oblika meningokoknemeningokokne infekcije postavlja se na infekcije postavlja se na osnovu četiriosnovu četiri kardinalne manifestacije:kardinalne manifestacije:

• • naglog nastanka febrilne bolesti naglog nastanka febrilne bolesti (najčešće u dece i mladih odraslih (najčešće u dece i mladih odraslih osoba),osoba),

• • brzog širenja brzog širenja hhemoragijske ospe po emoragijske ospe po koži ikoži i sluznicama,sluznicama,

• • brzog nastanka šoknog stanja,brzog nastanka šoknog stanja, • • kliničko-laboratorijskikliničko-laboratorijskihh znakova znakova

koagulopatijkoagulopatija.a. ššok, čija je najvažnija maniok, čija je najvažnija maniffestacija pad estacija pad

arterijskogarterijskog krvnog pritiska, je stanje koje krvnog pritiska, je stanje koje treba štreba šttoo ranije prepoznati.ranije prepoznati.

Meningitis je posebno karakteristična Meningitis je posebno karakteristična manifestacijamanifestacija zahvatanja nervnog zahvatanja nervnog sistema sistema N. meningitidis.N. meningitidis.

Bolesti prethodi hematogena Bolesti prethodi hematogena diseminacijadiseminacija bakterije iz nazofarinksa bakterije iz nazofarinksa koja može imati svekoja može imati sve kliničke kliničke karakteristike opisane karakteristike opisane meningokokcemije,meningokokcemije, ali se meningitis ali se meningitis može razviti i uz vrlo diskretnemože razviti i uz vrlo diskretne promene promene na koži, ili čak bez njihovog prisustva.na koži, ili čak bez njihovog prisustva.

Kliničke manifestacije meningokoknog Kliničke manifestacije meningokoknog meningitisameningitisa odgovaraju slici akutne odgovaraju slici akutne bakterijske infekcijebakterijske infekcije

Karakteristične pojave su povišenaKarakteristične pojave su povišena telesna telesna temperatura, glavobolja i povraćanje.temperatura, glavobolja i povraćanje.

Opisane tegobe mogu biti praćene gušoboljom,Opisane tegobe mogu biti praćene gušoboljom, opštom hiperestezijom i fotofobijom. opštom hiperestezijom i fotofobijom.

UznemirenostUznemirenost je često prisutna kod dece mlađeg je često prisutna kod dece mlađeg uzrasta,uzrasta, posebno u ranoj fazi oboljenja, koju posebno u ranoj fazi oboljenja, koju smenjuje smenjuje različit stepen poremećaja svesti. različit stepen poremećaja svesti.

ManifestacijeManifestacije meningitisa u odojčeta često su meningitisa u odojčeta često su nekarakteristične.nekarakteristične.

Poremećaj zainteresovanosti za okolinu, Poremećaj zainteresovanosti za okolinu, promena promena kvaliteta plača, boje tena, odbijanje kvaliteta plača, boje tena, odbijanje hrane, izmenahrane, izmena odnosa prema roditeljima, odnosa prema roditeljima, pospanost i povišenapospanost i povišena telesna temperatura mogu telesna temperatura mogu nagovestiti prisustvonagovestiti prisustvo bakterijske neuroinfekcije. bakterijske neuroinfekcije.

Proliv je u ovom uzrastuProliv je u ovom uzrastu češći u odnosu na češći u odnosu na druge starosne grupe.druge starosne grupe.

Fizičkim pregledom se uz karakterističneFizičkim pregledom se uz karakteristične meningealne znakemeningealne znake

Meningoencefalitičnu formu bolesti Meningoencefalitičnu formu bolesti karakterišekarakteriše rana pojava poremećaja rana pojava poremećaja svesti, od letargije svesti, od letargije do duboke kome. do duboke kome.

Prisustvo fokalnih neurološkihPrisustvo fokalnih neuroloških poremećaja: poremećaja: paralize kranijalnih nerava, poremećenaparalize kranijalnih nerava, poremećena okulomotorika, ispadi vidnog polja, okulomotorika, ispadi vidnog polja, hemiparezehemipareze sa hiperaktivnimsa hiperaktivnim patološkimpatološkim refleksima i ataksija, obeležja su ovog refleksima i ataksija, obeležja su ovog oblikaoblika bolesti.bolesti.

Patofiziološka osnova ovim kliničkim Patofiziološka osnova ovim kliničkim manifestacijamamanifestacijama je raznorodna, mada je je raznorodna, mada je najvećim delom čini pritisak na kranijalne i najvećim delom čini pritisak na kranijalne i moždane nerve, moždane nerve, koji u subarahnoidnom koji u subarahnoidnom prostoru vrši inflamatorniprostoru vrši inflamatorni eksudat.eksudat.

Važnu komponentu predstavlja i povišenVažnu komponentu predstavlja i povišen intrakranijumski pritisak zbog edema mozga.intrakranijumski pritisak zbog edema mozga.

Promenama na krvnim sudovima, koje su Promenama na krvnim sudovima, koje su sinonim sinonim meningokokne infekcije, a koje kao meningokokne infekcije, a koje kao karakteristikukarakteristiku imaju mikrotromboze i imaju mikrotromboze i hemoragije, takođe sehemoragije, takođe se mora pridati posebna mora pridati posebna važnost. važnost.

One poseban značajOne poseban značaj imaju u nastanku imaju u nastanku hemipareza. hemipareza.

Konvulzije, koje često prate bakterijskiKonvulzije, koje često prate bakterijski meningitis (oko 20%), rede se javljaju u tokumeningitis (oko 20%), rede se javljaju u toku meningokokne infekcije, kao i fokalni neurološkimeningokokne infekcije, kao i fokalni neurološki ispadi.ispadi.

Promene u CST u toku meningokoknog Promene u CST u toku meningokoknog meningitisa imaju karakteristike klasičnog meningitisa imaju karakteristike klasičnog bakterijskogbakterijskog meningitisa.meningitisa.

Lečenje meningokokne infekcije. Lečenje meningokokne infekcije. LLekek izbora za lečenje sviizbora za lečenje svihh oblika meningokokne oblika meningokokne

infekcijeinfekcije izuzev kliconoštva, ostaje, i nakon više izuzev kliconoštva, ostaje, i nakon više decenijadecenija upotrebe, penicilin G (250.000 IJ/kg upotrebe, penicilin G (250.000 IJ/kg dnevno),dnevno), ili ampicilin 300-400 mg/kg dnevno), koje ili ampicilin 300-400 mg/kg dnevno), koje trebatreba davati u podeljenim dozama na 4 sata, davati u podeljenim dozama na 4 sata,

Dužina terapije zavisi od brzine oporavka, odnosno Dužina terapije zavisi od brzine oporavka, odnosno prisustva bakterija u CST i obično traje 7-10 dana.prisustva bakterija u CST i obično traje 7-10 dana.

Rezistencija meningokoka na penicilin Rezistencija meningokoka na penicilin je je prisutna prisutna u većini zemalja, kao i kod nas.u većini zemalja, kao i kod nas.

Obavezuje na pomno praćenje obolelog u toku Obavezuje na pomno praćenje obolelog u toku lečenja penicilinom i testiranje osetljivost i nalečenja penicilinom i testiranje osetljivost i na antibiotike svakog izolovanog soja meningokoka.antibiotike svakog izolovanog soja meningokoka.

Kako sojevi rezistentni na penicilin pokazuju Kako sojevi rezistentni na penicilin pokazuju osetljivost na cefalosporine treće generacije osetljivost na cefalosporine treće generacije (ceftriakson,(ceftriakson, cefotaksim), koji se mogu uz oprezcefotaksim), koji se mogu uz oprez upotrebiti i za terapiju osoba alergičnih na upotrebiti i za terapiju osoba alergičnih na penicilin (pod uslovom da ona nije anafilaktičkog penicilin (pod uslovom da ona nije anafilaktičkog tipa), ovi lekovi postaju danas izrazito važni i utipa), ovi lekovi postaju danas izrazito važni i u terapiji meningokokne infekcije.terapiji meningokokne infekcije.

U svrhe lečenja koagulopatije u toku U svrhe lečenja koagulopatije u toku sepse, pasepse, pa i meningokokne, najčešće se i meningokokne, najčešće se koristi sveže smrznutakoristi sveže smrznuta plazma (20 ml/kg plazma (20 ml/kg u toku 20 minuta) u osoba u toku 20 minuta) u osoba koje imaju koje imaju protrombinsko i/ili parcijalno protrombinsko i/ili parcijalno tromboplastinskotromboplastinsko vreme 2-3 puta vreme 2-3 puta produženo u odnosu na kontrolne produženo u odnosu na kontrolne vrednosti, prisutne vrednosti, prisutne razgradrazgradnne produkte e produkte fibrina, koncentraciju fibrinogenafibrina, koncentraciju fibrinogena ispod ispod 100 mg/dl, odnosno vidne kliničke 100 mg/dl, odnosno vidne kliničke znake znake koagulopatije (krvarenja).koagulopatije (krvarenja).

MENINGITISI IZAZVANIMENINGITISI IZAZVANI GRAM-GRAM-NEGATIVNIM BAKTERIJAMANEGATIVNIM BAKTERIJAMA

Gram-negativne bakterije učestvujuGram-negativne bakterije učestvuju u u njihovoj etiologiji sa 4-7%. njihovoj etiologiji sa 4-7%.

Ove bakterije suOve bakterije su najčešći stanovnici najčešći stanovnici gastrointestinalnog traktagastrointestinalnog trakta čoveka, odakle čoveka, odakle povremeno mogu da prodru u krv, povremeno mogu da prodru u krv, izazivajući sepsu i meningitis.izazivajući sepsu i meningitis.

Etiologija. Etiologija. GGram-negativne bakterije najčešćeram-negativne bakterije najčešće izazivaju izazivaju

meningitis u neonatalnom periodu, takomeningitis u neonatalnom periodu, tako da da E. coli izaziva više od dve trećine E. coli izaziva više od dve trećine neonatalnihneonatalnih meningitisa i sepsi. meningitisa i sepsi.

Sem nje, u ovom uzrastu meningitisSem nje, u ovom uzrastu meningitis često često izaziva i izaziva i Klebsiella spp., a ponekad iKlebsiella spp., a ponekad i SaSalmlmonella spp.onella spp.

Kod neurohirurških bolesnika prvi kliničkiKod neurohirurških bolesnika prvi klinički znaci su temperatura i psihičke promene znaci su temperatura i psihičke promene kojekoje često nastaju postepeno i diskretno, često nastaju postepeno i diskretno, pa se ponekadpa se ponekad mogu pripisati i mogu pripisati i uobičajenom postoperativnomuobičajenom postoperativnom toku. toku.

Ukočen vrat i drugi meningealni znaci Ukočen vrat i drugi meningealni znaci ne ne moraju biti prisutni. moraju biti prisutni.

Zbog toga, u svim slučajevimaZbog toga, u svim slučajevima postojanja povišene telesne postojanja povišene telesne temperature,temperature, postojanja mentalnih postojanja mentalnih promena i slabijeg reagovanjapromena i slabijeg reagovanja bolesnika bolesnika na spoljašnje draži, treba isključitina spoljašnje draži, treba isključiti meningitis.meningitis.

Komplikacije su kao i kod drugih Komplikacije su kao i kod drugih bakterijskih bakterijskih meningitisa: konvulzije, meningitisa: konvulzije, fokalni neurološki znaci,fokalni neurološki znaci, koma, moždani koma, moždani apsces, gluvoća i hidrocefalusapsces, gluvoća i hidrocefalus

Terapija. Terapija. Preokret u lečenju gram-negativnihPreokret u lečenju gram-negativnih

bakterijskih meningitisa donela je bakterijskih meningitisa donela je upotreba cefalosporinaupotreba cefalosporina treće generacije. treće generacije.

Koriste se Koriste se ceftriakson,ceftriakson, cefotaksim i cefotaksim i ceftazidini. Cefalosporini četvrteceftazidini. Cefalosporini četvrte generacije, čiji je predstavnik generacije, čiji je predstavnik cefepim, cefepim, pokazuju pokazuju još veću aktivnost protiv još veću aktivnost protiv enterobakterija i drugihenterobakterija i drugih gram-negativnih gram-negativnih bacila.bacila.

TUBERKULOZNI MENINGITIS -TUBERKULOZNI MENINGITIS - MENINGITIS MENINGITIS TUBERCULOSATUBERCULOSA

Tuberkulozni meningitis jeTuberkulozni meningitis je hronično zapaljenje mekih hronično zapaljenje mekih moždanica, najčešćemoždanica, najčešće izazvano humanim sojem izazvano humanim sojem tuberkuloznog bacilatuberkuloznog bacila (Mycobncteriuin tuberculosis), (Mycobncteriuin tuberculosis), znatno reznatno ređđee bovinim ili ptičjim sojevimabovinim ili ptičjim sojevima..

Etiologija. Etiologija. MycobMycobaacterium tuberculosis,cterium tuberculosis, Kochov bacil je Kochov bacil je

aerobanaeroban. . Ćelijski zid Ćelijski zid Kochovog bacila sadrži veliki procenat Kochovog bacila sadrži veliki procenat

lipida, alilipida, ali sadrži i proteine, polisaharide, peptide i sadrži i proteine, polisaharide, peptide i glikolipideglikolipide sa specifičnim imunološkim sa specifičnim imunološkim karakteristikama. karakteristikama.

UU citoplazmi bakterije takocitoplazmi bakterije takođđe se nalaze specifičnie se nalaze specifični antigeni koji determinišu specifični imunološkiantigeni koji determinišu specifični imunološki odgovor. odgovor.

Kultiviše seKultiviše se na tečnoj i čvrstoj Lowensteinovoj na tečnoj i čvrstoj Lowensteinovoj podlozi, na kojoj podlozi, na kojoj kolonije postaju vidljive tek nakon kolonije postaju vidljive tek nakon 4-6 nedelja4-6 nedelja

Tuberkulozni bacil je fakultativni Tuberkulozni bacil je fakultativni intracelularni intracelularni patogen,patogen, ali je sposoban da ali je sposoban da se razmnožava ise razmnožava i ekstracelularno. ekstracelularno.

Ukoliko inficirani domaćin nije Ukoliko inficirani domaćin nije sposoban sposoban da mobiliše dovoljno efikasan ćelijskida mobiliše dovoljno efikasan ćelijski imunski odgovor, mikroorganizmi dovode imunski odgovor, mikroorganizmi dovode do lizedo lize ćelija (makrofaga) i nastavljaju da ćelija (makrofaga) i nastavljaju da proliferišuproliferišu ekstracelularnoekstracelularno

Epidemiologija. Epidemiologija. Prema podacima SvetskePrema podacima Svetske zdravstvene zdravstvene

organizacije (SZO), trećina čovečanstvaorganizacije (SZO), trećina čovečanstva je inficirana tuberkuloznim bacilom. je inficirana tuberkuloznim bacilom.

Oko Oko 50-100 000 000 ljudi inficirano je 50-100 000 000 ljudi inficirano je multirezistentnimmultirezistentnim sojevima sojevima tuberkuloznog bacilatuberkuloznog bacila

Patogeneza i patološka anatomija.Patogeneza i patološka anatomija. Centralni nervni sistem (CNS) nije nikad Centralni nervni sistem (CNS) nije nikad

primarna lokalizacija tuberkulozne infekcije, primarna lokalizacija tuberkulozne infekcije, već ona već ona nastaje diseminacijom nastaje diseminacijom mikroorganizama iz nekihmikroorganizama iz nekih ekstraneuralnih ekstraneuralnih tuberkuloznih ognjišta kojatuberkuloznih ognjišta koja mogu biti mogu biti aktivna ali su, često klinički inaparentna.aktivna ali su, često klinički inaparentna.

Ekstraneuralna tuberkulozna ognjišta suEkstraneuralna tuberkulozna ognjišta su nastala prethodnom hematogenom nastala prethodnom hematogenom diseminacijom,diseminacijom, u toku prealergijske faze u toku prealergijske faze plućne primoinfekcijeplućne primoinfekcije ili reinfekcije.ili reinfekcije.

Tuberkulozni meningitis kod dece nastaje,Tuberkulozni meningitis kod dece nastaje, najčešće, diseminacijom bacila iz primarnognajčešće, diseminacijom bacila iz primarnog plućnog tuberkuloznog ognjišta, dok je kodplućnog tuberkuloznog ognjišta, dok je kod odraslih češća ekstrapulmonalna odraslih češća ekstrapulmonalna lokalizacija primarnoglokalizacija primarnog ognjišta.ognjišta.

Hematogena diseminacija, međutim, nije Hematogena diseminacija, međutim, nije jedinijedini način afekcije CNS-a. način afekcije CNS-a.

U toku primoinfekcije U toku primoinfekcije može doći do može doći do hematogene diseminacije bacila i dohematogene diseminacije bacila i do CNS-a, CNS-a, gde se u nervnom tkivu i moždanicamagde se u nervnom tkivu i moždanicama formiraju kazeozna tuberkulozna ognjišta. formiraju kazeozna tuberkulozna ognjišta.

U U većini slučajeva ova ognjišta su "sterilna", većini slučajeva ova ognjišta su "sterilna", ali se uali se u nekima infekcija latentno održava nekima infekcija latentno održava (izgleda da kod(izgleda da kod tuberkuloze ne postoji tuberkuloze ne postoji "anatomsko" izlečenje,"anatomsko" izlečenje, pošto se bacilli uvek pošto se bacilli uvek zadržavaju u nekim tkivima).zadržavaju u nekim tkivima).

Kada dođe do depresije lokalne ili opšte Kada dođe do depresije lokalne ili opšte otpornosti otpornosti inficirane osobe, nastaje ruptura inficirane osobe, nastaje ruptura ovih tuberkuloznihovih tuberkuloznih ognjišta (tuberkula), ognjišta (tuberkula), pražnjenje njihovogpražnjenje njihovog sadržaja i prelazak sadržaja i prelazak tuberkuloznih bacila u cerebrospinalnu tuberkuloznih bacila u cerebrospinalnu tečnost (CST). tečnost (CST).

Najvažnije patološko-anatomske Najvažnije patološko-anatomske promene upromene u toku tuberkuloznog toku tuberkuloznog meningitisa su inflamatornimeningitisa su inflamatorni eksudat koji eksudat koji je najizraženiji na bazi mozga ("bazilarni je najizraženiji na bazi mozga ("bazilarni meningitis"), vaskulitis sa trombozama imeningitis"), vaskulitis sa trombozama i ishemičkim cerebralnim infarktima i ishemičkim cerebralnim infarktima i opstruktivniopstruktivni ili komunikantni ili komunikantni hidrocefalus.hidrocefalus.

Klinička slika. Meningitis je jedna od najtežih Klinička slika. Meningitis je jedna od najtežih kliničkih manifestacija ekstrapulmonalne kliničkih manifestacija ekstrapulmonalne tuberkulozetuberkuloze

Početak bolesti je obično postepen, saPočetak bolesti je obično postepen, sa nespecifičnim nespecifičnim simptomima prodromalnog stadijumasimptomima prodromalnog stadijuma koji traje 2-3 koji traje 2-3 nedelje ili duže. nedelje ili duže.

Pacijenti suPacijenti su malaksali, imaju povišenu temperaturu, malaksali, imaju povišenu temperaturu, obilno seobilno se znoje, bez apetita su, ponekad su znoje, bez apetita su, ponekad su razdražljivi ilirazdražljivi ili apatični. apatični.

Kod odraslih bolesnika može nastatiKod odraslih bolesnika može nastati "izmenjeno "izmenjeno ponašanje" što sugeriše neko psihijatrijskoponašanje" što sugeriše neko psihijatrijsko oboljenje. oboljenje.

Kod dece se, uz povraćanje, moguKod dece se, uz povraćanje, mogu javiti i bolovi u javiti i bolovi u trbuhu, pa se pomišlja na gastrointestinalnotrbuhu, pa se pomišlja na gastrointestinalno oboljenje. U ovoj fazi bolesti neurološkioboljenje. U ovoj fazi bolesti neurološki nalaz je nalaz je uredan.uredan.

U drugom stadijumu ispoljavaju se simptomiU drugom stadijumu ispoljavaju se simptomi i znaci i znaci meningitisa, a, zbog inflamacije bazalnih meningitisa, a, zbog inflamacije bazalnih meninga, meninga, javljaju se znaci oštećenja kranijalnihjavljaju se znaci oštećenja kranijalnih nerava koji nerava koji kroz njih prolaze.kroz njih prolaze.

Zbog arteritisa bazalnih krvnih sudovaZbog arteritisa bazalnih krvnih sudova mogu mogu nastati hemipareze i hemiplegije, disfazija,nastati hemipareze i hemiplegije, disfazija, poremećaji funkcije bazalnih ganglija, koji seporemećaji funkcije bazalnih ganglija, koji se ispoljavaju različitim patološkim pokretima ispoljavaju različitim patološkim pokretima kaokao što su horea, atetoza, hemibalizam itd. što su horea, atetoza, hemibalizam itd. PoremećajaPoremećaja svesti nema.svesti nema.

Ukoliko lečenje nije započeto, bolest Ukoliko lečenje nije započeto, bolest progrediraprogredira u završni, najčešće fatalni u završni, najčešće fatalni stadijum. stadijum.

PacijentiPacijenti su poremećene svesti, nastaju su poremećene svesti, nastaju znaci oštećenjaznaci oštećenja funkcije moždanog stabla, funkcije moždanog stabla, decerebraciona rigidnost,decerebraciona rigidnost, konvulzije, konvulzije, multiple lezije kranijalnih nerava,multiple lezije kranijalnih nerava, poremećaji poremećaji funkcije hipotalamusafunkcije hipotalamusa

Komplikacije. Komplikacije. Hidrocefalus je jedna od Hidrocefalus je jedna od najčešćih najčešćih

komplikacija tubekuloznog meningitisakomplikacija tubekuloznog meningitisa i javlja se i javlja se kod 30-80% pacijenata. kod 30-80% pacijenata.

PoremećajiPoremećaji vida, sluha, hemipareze i plegije i vida, sluha, hemipareze i plegije i endokriniendokrini poremećaji su moguće komplikacije, poremećaji su moguće komplikacije, ali mogu ali mogu zaostati i kao definitivne sekvele. zaostati i kao definitivne sekvele.

DigestivnaDigestivna krvarenja, infekcije dekubitalnih rana, krvarenja, infekcije dekubitalnih rana, trombozetromboze vena ekstremiteta, plućna embolija, vena ekstremiteta, plućna embolija, kardiocirkulatornakardiocirkulatorna i respiratorna insuficijencija i respiratorna insuficijencija su teškesu teške komplikacije bolesti i zahtevaju komplikacije bolesti i zahtevaju adekvatnu medikamentoznuadekvatnu medikamentoznu terapiju i sve terapiju i sve potrebne mere reanimacijepotrebne mere reanimacije i intenzivne nege.i intenzivne nege.

Dijagnoza. Jedini apsolutno siguran način zaDijagnoza. Jedini apsolutno siguran način za potvrdu dijagnoze tuberkuloznog meningitisa jepotvrdu dijagnoze tuberkuloznog meningitisa je izolacija Kochovog bacila iliizolacija Kochovog bacila ili nervnog tkiva nervnog tkiva dobijenog biopsijom. Kultivacijadobijenog biopsijom. Kultivacija bacila na bacila na LoLowwensteinovoj podlozi je još uvekensteinovoj podlozi je još uvek "zlatni "zlatni standard"standard"

Terapija. Terapija. Osnovni princip terapije tuberkuloznogOsnovni princip terapije tuberkuloznog

meningitisa je istovremena primena višemeningitisa je istovremena primena više lijekovalijekova zbog mogućeg prisustva zbog mogućeg prisustva prirodno rezistentnihprirodno rezistentnih sojeva sojeva tuberkuloznog bacila(primarna tuberkuloznog bacila(primarna rezistencija),rezistencija), radi sprečavanja nastanka radi sprečavanja nastanka sekundarnesekundarne rezistencije i postizanja rezistencije i postizanja sinergističkog efekta.sinergističkog efekta.

lzoniazid i rifadin su najvažniji ATL i lzoniazid i rifadin su najvažniji ATL i preporučujupreporučuju se u svim terapijskim se u svim terapijskim protokolima protokolima tuberkuloznog meningitisa, tuberkuloznog meningitisa, imaju baktericidniimaju baktericidni efekat i deluju i na efekat i deluju i na intracelulaine i na ekstracelularne intracelulaine i na ekstracelularne populacije tuberkuloznog bacila. populacije tuberkuloznog bacila.

Multicentrične,Multicentrične, dobro dokumentovane dobro dokumentovane studije su pokazale studije su pokazale da se i primenom da se i primenom samo izoniazida i rifadina u inicijalnojsamo izoniazida i rifadina u inicijalnoj i i intermitentnoj fazi terapije mogu postići intermitentnoj fazi terapije mogu postići odlični rezultati.odlični rezultati.

Mogući neželjeni efekti ATMogući neželjeni efekti ATL L su su:: toksični hepatitis,toksični hepatitis, trombocitopenija, hemolitička anemija,trombocitopenija, hemolitička anemija, influenza-like sindrom, gastrointestinalne influenza-like sindrom, gastrointestinalne

smetnje,smetnje, ospa po koži, vrtoglavica, retrobulbarni i ospa po koži, vrtoglavica, retrobulbarni i

periferniperiferni neuritis, konvulzije, psihoza, bolovi u zglobovima neuritis, konvulzije, psihoza, bolovi u zglobovima

ii kostima, miastenični sindrom. kostima, miastenični sindrom. Rizik nastankaRizik nastanka neželjenih efekata je znatno neželjenih efekata je znatno

manji pri primeni manji pri primeni "kratkotrajnih, intremitentnih "kratkotrajnih, intremitentnih šema terapije".šema terapije".

Poslednjih godina dokazano je povoljno Poslednjih godina dokazano je povoljno dejstvo dejstvo hinolona, cefalosporina III generacije ihinolona, cefalosporina III generacije i drugih drugih inhibitora sinteze ćelijske membrane uinhibitora sinteze ćelijske membrane u terapiji terapiji tuberkuloznog meningitisa.tuberkuloznog meningitisa.

BCG vakcina, koja se daje novorođenoj BCG vakcina, koja se daje novorođenoj deci,deci, sprečava nastanak teških formi sprečava nastanak teških formi tuberkuloze utuberkuloze u dečjem uzrastu, kao što su dečjem uzrastu, kao što su milijarna i meningealnamilijarna i meningealna tuberkuloza.tuberkuloza.

ANTHRAXANTHRAX(Crni prišt, bedrenica, (Crni prišt, bedrenica,

prostrel)prostrel)

Definicija. Definicija. Antraks je zoonoza, Antraks je zoonoza, bolest zajednička ljudima i bolest zajednička ljudima i životinjama. životinjama.

Klinički se ispoljava kao spoljni Klinički se ispoljava kao spoljni antraks.antraks.

(pustula maligna i maligni edem) (pustula maligna i maligni edem) i unutrašnji antraks (crijevni, i unutrašnji antraks (crijevni, plućni i antraksna sepsa).plućni i antraksna sepsa).

EpidemiologijaEpidemiologija

Antraks je u prvom redu bolest Antraks je u prvom redu bolest životinja, i to biljoždera, koja se životinja, i to biljoždera, koja se povremeno može prenijeti na povremeno može prenijeti na čovjeka. čovjeka.

Izvor infekcije je bolesna ili Izvor infekcije je bolesna ili uginula životinja i njeni produkti: uginula životinja i njeni produkti: meso, koža, vuna, rogovi, dlaka.meso, koža, vuna, rogovi, dlaka.

Od antraksa najviše obolijevaju Od antraksa najviše obolijevaju zemljoradnici, mesari, veterinari, ali i zemljoradnici, mesari, veterinari, ali i industrijski radnici koji prerađuju industrijski radnici koji prerađuju inficiranu vunu, kožu, dlaku i drage inficiranu vunu, kožu, dlaku i drage produkte. produkte.

Bolest se može prenijeti Bolest se može prenijeti vegetativnim oblikom bacila, a češće vegetativnim oblikom bacila, a češće sporama koje su veoma otporne.sporama koje su veoma otporne.

EtiologijaEtiologija

Uzročnik antraksa je bacil.Uzročnik antraksa je bacil. To je veliki gram-pozitivni štapić koji To je veliki gram-pozitivni štapić koji

stvara spore. stvara spore. U kulturi se nalazi u dugačkim lancima U kulturi se nalazi u dugačkim lancima

koji liče na bambusove štapove. U krvi i koji liče na bambusove štapove. U krvi i tkivu bacili imaju kapsulu. Spore su tkivu bacili imaju kapsulu. Spore su veoma otporne pa mogu u zemlji, koži i veoma otporne pa mogu u zemlji, koži i vuni ostati u životu i desetak godina. vuni ostati u životu i desetak godina.

Posjeduje toksin koji je sastavljen iz tri Posjeduje toksin koji je sastavljen iz tri faktora koji imaju patogeno djelovanje faktora koji imaju patogeno djelovanje samo ako su udruženi, a najvažniji među samo ako su udruženi, a najvažniji među njima je hemolizin.njima je hemolizin.

PatogenezaPatogeneza Uzročnici prodiru u organizam kroz Uzročnici prodiru u organizam kroz

minimalne povrede na koži, ili sluznici. Tu minimalne povrede na koži, ili sluznici. Tu se razmnožavaju izazivajući oštećenje i se razmnožavaju izazivajući oštećenje i propustljivost kapilara, hiperemiju, edem i propustljivost kapilara, hiperemiju, edem i infiltraciju polinukleara. infiltraciju polinukleara.

Nakon toga dolazi do krvarenja i Nakon toga dolazi do krvarenja i hemoragične koagulacione nekroze tkiva. hemoragične koagulacione nekroze tkiva.

Limfnim putem uzročnici dospijevaju do Limfnim putem uzročnici dospijevaju do regionalnih limfnih žlijezda prouzrokujući regionalnih limfnih žlijezda prouzrokujući edem i upalu. edem i upalu.

Iznimno, uzročnici mogu prodrijeti u krvotok Iznimno, uzročnici mogu prodrijeti u krvotok i izazvati teško septično stanje sa i izazvati teško septično stanje sa hemoragičnom eksudacijom na seroznim hemoragičnom eksudacijom na seroznim opnama i meningama, kolapsom i šokom.opnama i meningama, kolapsom i šokom.

Klinička slikaKlinička slika

Bolest se može podijeliti na Bolest se može podijeliti na nekoliko kliničkih oblika: pustula nekoliko kliničkih oblika: pustula maligna, maligni edem, plućni maligna, maligni edem, plućni antraks, crijevni antraks i antraks, crijevni antraks i antraksna sepsa.antraksna sepsa.

Pustula malignaPustula maligna

Obično se nalazi u otkrivenim dijelovima Obično se nalazi u otkrivenim dijelovima kože. Na mjestu ulaska uzročnika prvo se kože. Na mjestu ulaska uzročnika prvo se pojavi makula, zatim papula koja brzo pojavi makula, zatim papula koja brzo raste i prelazi u vezikulu. raste i prelazi u vezikulu.

U sredini vezikule se pojavi nekroza, a U sredini vezikule se pojavi nekroza, a zatim se stvori crno-smeđa krasta a oko zatim se stvori crno-smeđa krasta a oko nje vijenac mjehurića koji se nazivaju nje vijenac mjehurića koji se nazivaju Šosijerova areola. Šosijerova areola.

Mjehurići su ispunjeni seroznim ili Mjehurići su ispunjeni seroznim ili hemoragičnim sadržajem.hemoragičnim sadržajem.

Limfne žlijezde su otečene i bolne Limfne žlijezde su otečene i bolne dok pustula maligna ne boli ali dok pustula maligna ne boli ali svrbi. svrbi.

Opšti simptomi su dosta slabo Opšti simptomi su dosta slabo izraženi. izraženi.

Temperatura je povišena, Temperatura je povišena, ponekad praćena drhtavicom koja ponekad praćena drhtavicom koja se u toku dana više puta ponavlja.se u toku dana više puta ponavlja.

Sedmog do desetog dana bolesti Sedmog do desetog dana bolesti krasta se počinje demarkirati, krasta se počinje demarkirati, zatim otpadne ostavljajući iza zatim otpadne ostavljajući iza sebe svjež ožiljak ili dublju sebe svjež ožiljak ili dublju ulceraciju koja se docnije ispuni ulceraciju koja se docnije ispuni granulacionim tkivom i zaraste sa granulacionim tkivom i zaraste sa ožiljkom.ožiljkom.

Ako je pustula lokalizovana na Ako je pustula lokalizovana na licu ili vratu, onda je obično licu ili vratu, onda je obično kombinovana sa jakim edemom kombinovana sa jakim edemom koji se veoma brzo širi u okolinu i koji se veoma brzo širi u okolinu i dubinu pa može dovesti do dubinu pa može dovesti do deformacije nosa, usta i deformacije nosa, usta i izobličenja lica.izobličenja lica.

M al i g n i e d e mM al i g n i e d e m

je opisan velikim blijedim pihtijastim ili je opisan velikim blijedim pihtijastim ili tjestastim edemima. tjestastim edemima.

Koža kasnije postaje crvenkasta, mogu se Koža kasnije postaje crvenkasta, mogu se na površini stvoriti vezikule koje prskaju i na površini stvoriti vezikule koje prskaju i na tim mjestima se stvaraju nekroze. na tim mjestima se stvaraju nekroze.

Opšti simptomi su teški, znakovi Opšti simptomi su teški, znakovi intoksikacije jako izraženi I bolesnici umiru intoksikacije jako izraženi I bolesnici umiru u kolapsu ili se guše ukoliko dođe do u kolapsu ili se guše ukoliko dođe do edema larinksa. edema larinksa.

Najčešća lokalizacija malignog edema je Najčešća lokalizacija malignog edema je na očnim kapcima, licu i vratu.na očnim kapcima, licu i vratu.

P l u ć n i a n t r a k P l u ć n i a n t r a k ss nastaje nakon inhalacije spora antraksa. nastaje nakon inhalacije spora antraksa. Bolest počinje suhim kašljem, mialgijama I Bolest počinje suhim kašljem, mialgijama I

subfebrilnom temperaturom. Nakon nekoliko dana subfebrilnom temperaturom. Nakon nekoliko dana pojavi se visoka temperatura, dispnoja i cijanoza. pojavi se visoka temperatura, dispnoja i cijanoza.

Ispljuvak je sangvinolentan i u njemu se mogu naći Ispljuvak je sangvinolentan i u njemu se mogu naći antraksni bacili. antraksni bacili.

Fizikalnim pregledom pluća mogu se naći simptomi Fizikalnim pregledom pluća mogu se naći simptomi bronhopneumonije ili pleuralnog izljeva.bronhopneumonije ili pleuralnog izljeva.

Rendgenskim pregledom pluća otkrivaju se Rendgenskim pregledom pluća otkrivaju se mnogobrojna konfluentna bronhopneumonična žarišta, mnogobrojna konfluentna bronhopneumonična žarišta, eventualno pleuralni izljev i jako otečene eventualno pleuralni izljev i jako otečene medijastinalne limfne žlijezde. medijastinalne limfne žlijezde.

Temperatura, koja je u početku bila visoka, može Temperatura, koja je u početku bila visoka, može postati subfebrilna i bolesnik pada u kolaps u kome postati subfebrilna i bolesnik pada u kolaps u kome može da nastupi smrt ili se javi sepsa sa svim svojim može da nastupi smrt ili se javi sepsa sa svim svojim simptomima.simptomima.

C r i j e v n i a n t r a C r i j e v n i a n t r a k sk s se javlja od 6 do 12 sati nakon upotrebe se javlja od 6 do 12 sati nakon upotrebe

nedovoljno termički obrađenog mesa u nedovoljno termički obrađenog mesa u kome se nalaze spore antraksa. Bolest kome se nalaze spore antraksa. Bolest počinje bolovima u trbuhu, mučninom, počinje bolovima u trbuhu, mučninom, povraćanjem i proljevom. povraćanjem i proljevom.

Stolice su sluzavo-krvave, trbuh je Stolice su sluzavo-krvave, trbuh je palpatorno osjetljiv, docnije baloniran zbog palpatorno osjetljiv, docnije baloniran zbog ispoljenog ascitesa. ispoljenog ascitesa.

Smrtnost kod ovog kliničkog oblika Smrtnost kod ovog kliničkog oblika antraksa je visoka jer može doći do antraksa je visoka jer može doći do perforacije crijeva i peritonitisa.perforacije crijeva i peritonitisa.

A n t r a k s n a s e p A n t r a k s n a s e p s as a može da nastane u toku svakog može da nastane u toku svakog

kliničkog oblika antraksa, ali je kliničkog oblika antraksa, ali je najčešća u toku unutrašnjeg antraksa. najčešća u toku unutrašnjeg antraksa.

Često je praćena meningealnim Često je praćena meningealnim simptomima koji su posljedica simptomima koji su posljedica hemoragičnog meningitisa.hemoragičnog meningitisa.

Smrt nastaje dragog ili trećeg dana Smrt nastaje dragog ili trećeg dana bolesti zbog kardiovaskularnog bolesti zbog kardiovaskularnog kolapsa, koji je posljedica infekcije i kolapsa, koji je posljedica infekcije i intoksikacije.intoksikacije.

Dijagnoza Dijagnoza se postavlja na se postavlja na osnovu epidemioloških podataka i osnovu epidemioloških podataka i kliničke slike.kliničke slike.

Uzročnik se može izolovati iz Uzročnik se može izolovati iz serozne tečnosti pustule, serozne tečnosti pustule, sputuma, stolice i krvisputuma, stolice i krvi

Terapija Terapija antraksa je etiološka i antraksa je etiološka i sirnptomatska.sirnptomatska.

U etiološkoj terapiji U etiološkoj terapiji na na prvo mjesto prvo mjesto dolazi dolazi ciprofloksacin 500 mg ili ciprofloksacin 500 mg ili doksiciklin 100 mgdoksiciklin 100 mg. .

PorePoredd antibiotika, može se dati i antibiotika, može se dati i antraksni serum u količini od 80 do antraksni serum u količini od 80 do 100 ccm dnevno, i to samo kod 100 ccm dnevno, i to samo kod najtežih kliničkih oblika antraksanajtežih kliničkih oblika antraksa

Simptomatska terapija sastoji se Simptomatska terapija sastoji se u antišok terapiji u koju spadaju i u antišok terapiji u koju spadaju i kortikosteroidi i reanimacija. kortikosteroidi i reanimacija.

Ako dođe do opstrukcije traheje Ako dođe do opstrukcije traheje edemom koji prijeti ugušenjem, edemom koji prijeti ugušenjem, dolazi u obzir i traheotomijadolazi u obzir i traheotomija

ProfilaksaProfilaksa

Sastoji se u spaljivanju ili dubokom Sastoji se u spaljivanju ili dubokom zakopavanju leševa uginulih životinja, zatim zakopavanju leševa uginulih životinja, zatim u preduzimanju zaštitnih mjera u industriji u preduzimanju zaštitnih mjera u industriji koja se bavi preradom vune, kože i dlakekoja se bavi preradom vune, kože i dlake

Osobama za koje postoji sumnja da su bile Osobama za koje postoji sumnja da su bile u kontaktu sa bolesnom ili uginulom u kontaktu sa bolesnom ili uginulom životinjom treba dati preventivno penicilin.životinjom treba dati preventivno penicilin.

U suzbijanju antraksa kod životinja uspješno U suzbijanju antraksa kod životinja uspješno se primjenjuje aktivna imunizacija živom se primjenjuje aktivna imunizacija živom vakcinom spravljenom od živih antraksnih vakcinom spravljenom od živih antraksnih spora ili akapsuliranih sojeva uzročnika.spora ili akapsuliranih sojeva uzročnika.

BRUCELOSISBRUCELOSIS(Malteška groznica, Bangova(Malteška groznica, Bangova bolest, bolest, ssrredozemna groznica,edozemna groznica,febris undulans)febris undulans)

Definicija Definicija Bruceloze su zoonoze, bolestiBruceloze su zoonoze, bolesti

zajedničke ljudima i životinjama.zajedničke ljudima i životinjama. Bolest se karakteriBolest se karakterišeše akutnim, akutnim,

subakutnimsubakutnim i hroničnim tokom. i hroničnim tokom. Septikemija,Septikemija, sa posebnim sa posebnim

afinitetom premaafinitetom prema nervnom nervnom sistemu, zglobovima i jetri, je sistemu, zglobovima i jetri, je oblik oblik bruceloze.bruceloze.

EpidemiologijaEpidemiologija Izvor infekcije suIzvor infekcije su domaće životinje: domaće životinje:

koze, ovce, goveda,koze, ovce, goveda, svinje, konji, psi i svinje, konji, psi i ptice. ptice.

Od ovih životinjaOd ovih životinja ljudi se inficiraju preko ljudi se inficiraju preko mlijeka,mlijeka, mesa (od koza), mliječnih mesa (od koza), mliječnih proizvoda proizvoda (sir, puter, kajmak)(sir, puter, kajmak). .

Bolest je profesionalne prirode pa Bolest je profesionalne prirode pa obolijevaju: obolijevaju: mesari, veterinari, mesari, veterinari, zemljoradnicizemljoradnici i laboranti. i laboranti.

Ulazna vrata infekcijeUlazna vrata infekcije su probavni trakt i lesu probavni trakt i leddirana irana koža.koža.


Uzročnici su brucele,Uzročnici su brucele, gram-negativni gram-negativni kokobacili. kokobacili.

Brucella melitensisBrucella melitensis je najčešći uzročnik je najčešći uzročnik obolijevanjaobolijevanja koza i ovaca, od kojih se koza i ovaca, od kojih se prenosi prenosi na ljude (Febris melitensis). na ljude (Febris melitensis).

BrucellaBrucella abortus Bang dovodi do oboljenja abortus Bang dovodi do oboljenja govedagoveda (Brucellosis Bang). (Brucellosis Bang).

Brucella suisBrucella suis dovodi do obolijevanja svinja, dovodi do obolijevanja svinja, a prekoa preko njih i ljudi (Brucellosis suis). njih i ljudi (Brucellosis suis).

BrucellaBrucella canis izaziva obolijevanje pasa.canis izaziva obolijevanje pasa.

PatogenezaPatogeneza

Kod životinja se bolestKod životinja se bolest manifestira kao manifestira kao lokalna, generaliziranalokalna, generalizirana ili inaparentna ili inaparentna infekcija.infekcija.

Ulazna vrata infekcije kod ljudi suUlazna vrata infekcije kod ljudi su probavni trakt i ledirana koža. probavni trakt i ledirana koža.

Na ulaznom Na ulaznom mjestu javi se lokalna mjestu javi se lokalna upala. Saupala. Sa ovog ishodišta, bilo da je to ovog ishodišta, bilo da je to koža ilikoža ili sluznica, bacili prodiru preko sluznica, bacili prodiru preko limfnihlimfnih sudova do obližnjih limfnih sudova do obližnjih limfnih žlijezdažlijezda gdje se počnu razmnožavati gdje se počnu razmnožavati (prima(primarnrnoo žarište). Ovaj period žarište). Ovaj period odgovara inkubaciji.odgovara inkubaciji.

Odavde, preko limfnih sudova, dospijevajuOdavde, preko limfnih sudova, dospijevaju u krvotok (primarna bakteriemija)u krvotok (primarna bakteriemija) kojim kojim kolaju i zadrže se u jetri, kolaju i zadrže se u jetri, koštanoj srži, koštanoj srži, slezeni, testisu, bubregu,slezeni, testisu, bubregu, endokardu, endokardu, meningama i udaljenimmeningama i udaljenim limfnim žlijezdama, limfnim žlijezdama, gdje segdje se stvaraju granulomi sastavljeni od stvaraju granulomi sastavljeni od mononukleamononuklearnrnihih epiteloidnih ćelija. epiteloidnih ćelija.

PonekadPonekad se stvaraju mali apscesi u se stvaraju mali apscesi u pojedinimpojedinim organima (metastatska žarišta).organima (metastatska žarišta).

Iz ovih metastatskih žarišta može doćiIz ovih metastatskih žarišta može doći do do ponovnog prodora uzročnika u krv ponovnog prodora uzročnika u krv (sekundarna bakteriemija).(sekundarna bakteriemija).


Akutna brucelozaAkutna bruceloza Inkubacija traje od 7 Inkubacija traje od 7 do 21 dan.do 21 dan. Klinička slika pokazuje izraziti Klinička slika pokazuje izraziti

polimorfizam.polimorfizam. Početak bolesti je ili jedva Početak bolesti je ili jedva primjetan ili sa primjetan ili sa

izraženim opštim infektivnimizraženim opštim infektivnim s sindromomindromom.. Najdominantniji su simptomi:Najdominantniji su simptomi: temperatura temperatura

undulantnog tipa, obilnoundulantnog tipa, obilno znojenje, izraženi znojenje, izraženi bolovi u mišićima,bolovi u mišićima, zglobovima i kostima. zglobovima i kostima.

Iza svakog talasa slijedi period apireksije.Iza svakog talasa slijedi period apireksije.

Temperatura u fazi akmisa prelazi 40°Temperatura u fazi akmisa prelazi 40° (febris (febris undulans). undulans).

Znojenje je obilnoZnojenje je obilno profuzno i predominira kada profuzno i predominira kada temperaturatemperatura pada. pada.

Bolesnik se prosto „kupa u Bolesnik se prosto „kupa u znojuznoju””, a znoj ima miris , a znoj ima miris ““trule slametrule slame””..

Objektivni nalaz u ovom febrilnom Objektivni nalaz u ovom febrilnom početku početku (akutno-febrilni stadij) traje(akutno-febrilni stadij) traje najmanje 7 dana i najmanje 7 dana i pokazuje sljedeće pokazuje sljedeće simptome: arterijalnu simptome: arterijalnu hipotenziju, tahikardiju,hipotenziju, tahikardiju, laki faringitis i lako laki faringitis i lako povećanupovećanu jetru i slezenu. Ponekad se možejetru i slezenu. Ponekad se može konstatovati subikterus i poliadenopatija.konstatovati subikterus i poliadenopatija.

Najrazvijeniji simptomi su primijećeniNajrazvijeniji simptomi su primijećeni tek u tek u četvrtoj sedmici bolesti. Hematološkičetvrtoj sedmici bolesti. Hematološki nalaz u ovom nalaz u ovom stadiju pokazuje stadiju pokazuje leukopeniju sa limfocitozom, leukopeniju sa limfocitozom, hipohromnuhipohromnu anemiju i trombocitopeniju.anemiju i trombocitopeniju.

U daljem toku se javljaju simptomi lokalizacije U daljem toku se javljaju simptomi lokalizacije procesa koji se na ovaj stadij procesa koji se na ovaj stadij prosto neprimjetno prosto neprimjetno nadovežu (viscnadovežu (visceralnieralni stadij ).stadij ).

Subakutna bruceloza. Subakutna bruceloza. Nelečena ili neadekvatnoNelečena ili neadekvatno lečena akutna lečena akutna

bolest poprima dalji tok, u bolest poprima dalji tok, u kome kome dominira zapaljenje jednog ili više dominira zapaljenje jednog ili više organa.organa.

Temperatura je obično povišena. Temperatura je obično povišena. Najčešće seNajčešće se viđaju artritisi (malih ili viđaju artritisi (malih ili velikih zglobova) orhiepididimitisvelikih zglobova) orhiepididimitis u u mlađih muškaraca.mlađih muškaraca.

Hronična bruceloza. Hronična bruceloza. Hroničnu fazu bolestiHroničnu fazu bolesti karakterišu tegobe karakterišu tegobe

kao što su hronični zamor ikao što su hronični zamor i depresija, depresija, koji se održavaju ili ponavljaju duže odkoji se održavaju ili ponavljaju duže od godinu dana. godinu dana.

Istovremeno se uočavaju neutropenija,Istovremeno se uočavaju neutropenija, anemija i trombocitopenija.anemija i trombocitopenija.

U povratnom (rekurirajućem) obliku, U povratnom (rekurirajućem) obliku, tegobe i povišena tegobe i povišena temperatura se temperatura se smenjuju sa periodima oporavkasmenjuju sa periodima oporavka

DijagnozaDijagnoza Za dijagnozu veoma važnuZa dijagnozu veoma važnu ulogu imaju dobri anamnestički ulogu imaju dobri anamnestički

podaci,podaci, objektivni nalaz i evolucija bolesti.objektivni nalaz i evolucija bolesti. Hemokultura za vrijeme febrilnihHemokultura za vrijeme febrilnih ataka, a naročito u fazi ataka, a naročito u fazi

akmisa je skoro akmisa je skoro uvijek pozitivna. uvijek pozitivna. Brucele se mogu iskultivisati iz pleuralnogBrucele se mogu iskultivisati iz pleuralnog eksudata, iz eksudata, iz

zgloba, urina, koštanezgloba, urina, koštane srži i punktata žlijezda. srži i punktata žlijezda. BrucelozaBruceloza se često može serološki dokazati već u prvojse često može serološki dokazati već u prvoj nedelji bolesti. nedelji bolesti. U trećoj nedelji su gotovo sviU trećoj nedelji su gotovo svi bolesnici pozitivni. bolesnici pozitivni. Najširu primenu ima testNajširu primenu ima test aglutinacije (STA). Za akutnu aglutinacije (STA). Za akutnu

infekciju značajnim infekciju značajnim se smatraju titrovi viši od 1/320. se smatraju titrovi viši od 1/320. Antitela klaseAntitela klase IgM se javljaju u prvoj nedelji bolesti. AntitelaIgM se javljaju u prvoj nedelji bolesti. Antitela klase Igklase Iggg; se ; se

javljaju u toku druge ili treće nedeljejavljaju u toku druge ili treće nedelje bolesti, održavaju se u bolesti, održavaju se u hroničnoj infekcijihroničnoj infekciji

Lečenje bruceloze zavisi od lokalizacijeLečenje bruceloze zavisi od lokalizacije infekcije a izbor antibiotika od njihoveinfekcije a izbor antibiotika od njihove sposobnosti prolaska kroz hematoencefalnu sposobnosti prolaska kroz hematoencefalnu barijerubarijeru i prodiranja u zglobne prostore ili i prodiranja u zglobne prostore ili kosti.kosti.

Obično se kombinuju dva ili tri antibiotika.Obično se kombinuju dva ili tri antibiotika. U leU leččenju bruceloze odraslih daje se enju bruceloze odraslih daje se

peroralnoperoralno kombinacija doksiciklina kombinacija doksiciklina (doxycyclin(doxycyclin

200mg u200mg u prvoj dozi, zatim 100 mg na 12 prvoj dozi, zatim 100 mg na 12 časova, sa rifampicinom,časova, sa rifampicinom, 300 mg na 6 do 8 300 mg na 6 do 8 časova tokom 6 nedelja.časova tokom 6 nedelja.

Alternative Alternative rifampicinrifampicinu su streptou su streptommicin i icin i gentamicin.gentamicin.

Liječenje traje još 10 dana nakon pada Liječenje traje još 10 dana nakon pada temperature. temperature.

Zbog pojave recidiva,Zbog pojave recidiva, preporučuje se preporučuje se obnavljanje terapije za obnavljanje terapije za 20 do 25 dana20 do 25 dana

ProfilaksaProfilaksa Najefikasnije su veterinarskeNajefikasnije su veterinarske mjere koje mjere koje

se moraju striktnose moraju striktno sprovoditi.sprovoditi. U prevenciji bruceloze najvećiU prevenciji bruceloze najveći značaj značaj

imaju vakcinacija i uništavanje obolelihimaju vakcinacija i uništavanje obolelih domaćih životinja. domaćih životinja.

Sprečavanje prenošenja bolestiSprečavanje prenošenja bolesti postiže se postiže se upotrebom zaštitnih odela i rukavicaupotrebom zaštitnih odela i rukavica prilikom rada sa stokom ili drugim prilikom rada sa stokom ili drugim životinjama.životinjama.

U ishrani ljudi je neophodna pasterizacija U ishrani ljudi je neophodna pasterizacija mleka mleka koja efikasno uništava bacile.koja efikasno uništava bacile.

BotulizamBotulizam

Botulizam je alimentarnaBotulizam je alimentarna intoksikacija izazvana toksinima intoksikacija izazvana toksinima ClostridiumClostridium botulinuma. Glavni botulinuma. Glavni kliničkiklinički simptomi su ekstremna simptomi su ekstremna slabost poprečno-prugaste i slabost poprečno-prugaste i glatke muskulature, sekretorniglatke muskulature, sekretorni poremećaji i digestivne smetnjeporemećaji i digestivne smetnje

Izvor infekcijeIzvor infekcije je uglavnom je uglavnom konzervirana hrana kojakonzervirana hrana koja sadrži toksin sadrži toksin ClostriClostriddium botulinumaium botulinuma..

Najčešće se radi o suhom mesu koje Najčešće se radi o suhom mesu koje jeje sušeno na dimu, usoljenom mesu i sušeno na dimu, usoljenom mesu i konzerviranomkonzerviranom povrću, grašku, povrću, grašku, grahu, boraniji, zatim ribljim grahu, boraniji, zatim ribljim konzervama: tunjevini,konzervama: tunjevini, sardinama i sardinama i ribljim jajima. ribljim jajima.

Etiologija Etiologija

Uzročnik je ClostriUzročnik je Clostriddiumium botulinum. To je botulinum. To je gram-pozitivan anaeroban gram-pozitivan anaeroban bacil bacil koji stvara spore. koji stvara spore.

Luči veomaLuči veoma jak egzotoksin koji jak egzotoksin koji spada u red spada u red najtoksičnijih kliničkih najtoksičnijih kliničkih produkata.produkata.

Patogeneza Patogeneza

Kada toksin sa zagađenomKada toksin sa zagađenom hranom dospije u hranom dospije u tanko crijevo, on tanko crijevo, on se resorbse resorbujeuje u krv i putem u krv i putem krvi dospijevakrvi dospijeva do sinapsi eferentnih do sinapsi eferentnih parasimpatičnihparasimpatičnih živaca i motornih ploča. živaca i motornih ploča.

Djeluje na Djeluje na demijelinizirane fibrile demijelinizirane fibrile holinergičnihholinergičnih vlakana, sprečava sprovođenje vlakana, sprečava sprovođenje impulsaimpulsa kroz fibrile i oslobađanje kroz fibrile i oslobađanje acetilholina.acetilholina.

Posljedica prekidanja prenosa na Posljedica prekidanja prenosa na neuromuskularnomneuromuskularnom spoju su mlitave spoju su mlitave oduzetostioduzetosti sa arefleksijom i hipotonijom.sa arefleksijom i hipotonijom.

Oštećenje holinergičnog autonomnogOštećenje holinergičnog autonomnog prenosa ima za posljedicu smanjenoprenosa ima za posljedicu smanjeno lučenje pljuvačke znoja, suza, lučenje pljuvačke znoja, suza, meteoimeteoirrizam,izam, zatvor, retenciju mokraće i zatvor, retenciju mokraće i brabraddikarikarddiju.iju.


Inkubacija kod botulizmaInkubacija kod botulizma je od je od nekoliko sati do 8 dananekoliko sati do 8 dana

BolestBolest počinje naglo, glavoboljom, počinje naglo, glavoboljom, vrtoglavicom,vrtoglavicom, brzim umaranjem i brzim umaranjem i slabošću mišića.slabošću mišića.

Slijedi zatim pareza akomodacije, Slijedi zatim pareza akomodacije, diplopija,diplopija, ptoza očnih kapaka i ptoza očnih kapaka i strabizam ili samo pojedini od ovih strabizam ili samo pojedini od ovih simptoma.simptoma.

Gutanje je otežano, glas oslabljen iGutanje je otežano, glas oslabljen i afoničan. afoničan.

Usta su suha zbog smanjenogUsta su suha zbog smanjenog lučenja lučenja pljuvačke, a oslabljena je i sekrecijapljuvačke, a oslabljena je i sekrecija suznih i znojnih žlijezda. Poredsuznih i znojnih žlijezda. Pored toga, toga, može se javiti paraliza peristaltikemože se javiti paraliza peristaltike i i mokraćnog mjehura.mokraćnog mjehura.

Na donjim ekstremitetima pojave seNa donjim ekstremitetima pojave se pareze i paralize koje zahvataju pareze i paralize koje zahvataju pretežno pretežno proksimalne dijeloveproksimalne dijelove

Bolest se može letalno završitiBolest se može letalno završiti u u prva dva dana zbog respiratorneprva dva dana zbog respiratorne insuficijencije.insuficijencije.

Dijagnoza Dijagnoza

Dijagnoza se postavlja na osnovu Dijagnoza se postavlja na osnovu dostadosta karakteristične kliničke karakteristične kliničke slike, epidemiološkihslike, epidemioloških podataka, podataka, ako oboli višeako oboli više osoba istovremeno, osoba istovremeno, a potvrđuje dokazom a potvrđuje dokazom toksina u toksina u krvi, izbljuvku ili sadržajukrvi, izbljuvku ili sadržaju koji se koji se dobije ispiranjem želucadobije ispiranjem želuca i i ostacima hrane.ostacima hrane.

Lečenje. Botulizam se leči u bolničkim Lečenje. Botulizam se leči u bolničkim uslovima,uslovima, a najsigurnije u jedinicama a najsigurnije u jedinicama intenzivne nege.intenzivne nege.

Specifično lečenje se sastoji u primeni Specifično lečenje se sastoji u primeni polivalentnogpolivalentnog antibotulinskog seruma, koji antibotulinskog seruma, koji sadrži A, B isadrži A, B i E antitoksine botulizma. E antitoksine botulizma.

Serum treba dati što pre,Serum treba dati što pre, sa namerom da sa namerom da specifična antitela vežu slobodnespecifična antitela vežu slobodne količine količine toksina koje su u cirkulaciji i spreče njegovotoksina koje su u cirkulaciji i spreče njegovo dalje prodiranje u nervno tkivo. dalje prodiranje u nervno tkivo.

Serum seSerum se daje kod težih, brzo napredujućih daje kod težih, brzo napredujućih oblika bolesti.oblika bolesti.

S obzirom da je serum životinjskog porekla, S obzirom da je serum životinjskog porekla, potrebnopotrebno ga je dati s probom i uz ga je dati s probom i uz desenzibilizaciju.desenzibilizaciju.

Antibiotici nemaju efekta na toksin Antibiotici nemaju efekta na toksin botulizma,botulizma,

ali se primenjuju za eliminaciju ali se primenjuju za eliminaciju vegetativnihvegetativnih

oblika bakterija, koje se mogu naći u oblika bakterija, koje se mogu naći u digestivnomdigestivnom

sistemu obolelih. Preporučuje se sistemu obolelih. Preporučuje se intravenska primenaintravenska primena

kristalnog penicilina u dnevnoj dozi odkristalnog penicilina u dnevnoj dozi od 10-15 000 000 jedinica, podeljenog u tri 10-15 000 000 jedinica, podeljenog u tri

pojedinačnepojedinačne doze. Pored penicilina, može se primenitidoze. Pored penicilina, može se primeniti intravenski intravenski metronidazolmetronidazol

U samom početku dolazi u obzir U samom početku dolazi u obzir isispiranje želuca i klizma, a zatim piranje želuca i klizma, a zatim se dajuse daju infuzije vode i elektrolita. infuzije vode i elektrolita.

Kod respiratorne insuficijencije Kod respiratorne insuficijencije potrebna je intubacijapotrebna je intubacija

Nespecifične mere lečetija treba da Nespecifične mere lečetija treba da pomognupomognu bolesniku u smanjenju bolesniku u smanjenju subjektivnih tegoba.subjektivnih tegoba.

Najčešće se koriste inhibitori Najčešće se koriste inhibitori holinesteraze, kao štoholinesteraze, kao što su su fizostigmin fizostigmin ili prostigntin. ili prostigntin.

Oni pomažu oslobađanjeOni pomažu oslobađanje acetil-holina acetil-holina na nivou sinapsi i dovode dona nivou sinapsi i dovode do pojačanja mišićne i žlezdane pojačanja mišićne i žlezdane aktivnosti.aktivnosti.

Prevencija. Prevencija. Specifična zaštita protiv botulizmaSpecifična zaštita protiv botulizma se sprovodi primenom polivalentne se sprovodi primenom polivalentne

vakcine,vakcine, koja sadrži A, B i E tipove botulinskog koja sadrži A, B i E tipove botulinskog

anatoksina.anatoksina. Daje se u tri doze, uzDaje se u tri doze, uz revakcinaciju poslerevakcinaciju posle

godinu dana. godinu dana. Vakcinacija je fakultativna a najčešćeVakcinacija je fakultativna a najčešće se se

vakcinišu laboratorijski i veterinarski vakcinišu laboratorijski i veterinarski radnici.radnici.

Vakcinalni imunitet traje oko pet godina.Vakcinalni imunitet traje oko pet godina.

Prevencija botulizma sePrevencija botulizma se sastoji u sastoji u nadzoru nad proizvodnjom nadzoru nad proizvodnjom konzervirane hranekonzervirane hrane

Pregled konzervirane hranePregled konzervirane hrane Termička obrada hrane preko 10 Termička obrada hrane preko 10

minutaminuta

GASNA GANGRENAGASNA GANGRENA (GANGRAENA (GANGRAENA GASEOSA)GASEOSA)

Gasna gangrena je teško infektivno Gasna gangrena je teško infektivno oboljenjeoboljenje koje izazivaju različiti tipovi koje izazivaju različiti tipovi klklostridija. Odlikuje seostridija. Odlikuje se karakterističnim karakterističnim lokalnim promenama kontaminiranelokalnim promenama kontaminirane rane i teškim sistemskim rane i teškim sistemskim manifestacijama.manifestacijama.

Etiologija. Klostridije su gram-pozitivni,Etiologija. Klostridije su gram-pozitivni, obligatno anaerobni bacili. obligatno anaerobni bacili. Stvaraju centralno postavljeneStvaraju centralno postavljene spore, spore,

koje su otporne u spoljašnjoj koje su otporne u spoljašnjoj sredini.sredini.

U organizmu inficiranih osoba, u U organizmu inficiranih osoba, u anaerobnim anaerobnim uslovima, iz spora se uslovima, iz spora se razvijaju vegetativni oblicirazvijaju vegetativni oblici bakterija, koje bakterija, koje produkuju različite egzotoksine.produkuju različite egzotoksine.

Gasnu gangrenu izaziva nekoliko Gasnu gangrenu izaziva nekoliko različitihrazličitih vrsta klostridija. Najčešći vrsta klostridija. Najčešći uzročnik bolesti jeuzročnik bolesti je

Clostridium perfringens, a zatim Clostridium perfringens, a zatim Costridium oedematiens,Costridium oedematiens, Clostridium septicum, Clostridium Clostridium septicum, Clostridium hystoliticumhystoliticum i dr. i dr.

Ove klostridije izazivaju lokalniOve klostridije izazivaju lokalni edem, edem, nekrozu tkiva i sistemsku intoksikaciju.nekrozu tkiva i sistemsku intoksikaciju.

Epidemiologija. Spore klostridija se Epidemiologija. Spore klostridija se nalaze u nalaze u digestivnom sistemu različitih digestivnom sistemu različitih životinja, odakleživotinja, odakle dospevaju u spoljašnju dospevaju u spoljašnju sredinu i kontaminiraju sredinu i kontaminiraju zemljište.zemljište.

Čovek se inficira sporama preko kože, Čovek se inficira sporama preko kože, odnosno odnosno povređenog tkiva. povređenog tkiva.

Kontaminacija klostridijama može nastati Kontaminacija klostridijama može nastati i pri i pri hirurškim intervencijama, porođaju i hirurškim intervencijama, porođaju i abortusu,abortusu, koji se ne obavljaju u sterilnim koji se ne obavljaju u sterilnim uslovima.uslovima.

Gasna gangrena se najčešće javlja na Gasna gangrena se najčešće javlja na povređenimpovređenim ekstremitetima i trbušnim ekstremitetima i trbušnim organima.organima.

Patogeneza i patološka anatomija. Patogeneza i patološka anatomija. SporeSpore koje kontaminiraju ranu, u anaerobnim koje kontaminiraju ranu, u anaerobnim

uslovima uslovima prelaze u vegetativne oblike bakterija. prelaze u vegetativne oblike bakterija. One suOne su sposobne da stvaraju biološki veoma sposobne da stvaraju biološki veoma potentne potentne egzotoksine.egzotoksine.

Clostridium perfringens, kao najčešći Clostridium perfringens, kao najčešći izazivačizazivač bolesti, produkuje 12 različitih bolesti, produkuje 12 različitih egzotoksina.egzotoksina.

Toksini imaju sposobnost da menjaju lokalne Toksini imaju sposobnost da menjaju lokalne oksido-reduktivne uslove, dovodeći do stvaranjaoksido-reduktivne uslove, dovodeći do stvaranja anaerobne sredine. anaerobne sredine.

Neki toksini klostridija imajuNeki toksini klostridija imaju osobine proteolitičkih osobine proteolitičkih enzima, kolagenaza, lecitinaza,enzima, kolagenaza, lecitinaza, dezoksiribonukleaza, itd. dezoksiribonukleaza, itd.

Rezultat njihovogRezultat njihovog dejstva su edem i nekroza dejstva su edem i nekroza tkiva, koji se brzo šire itkiva, koji se brzo šire i dovode do sistemske dovode do sistemske intoksikacije organizma iintoksikacije organizma i teškog, septično-teškog, septično-toksičnog stanja.toksičnog stanja.

Klinička slika. Inkubacija Klinička slika. Inkubacija se od nekoliko sati do se od nekoliko sati do 3-4 dana, retko do 20 dana.3-4 dana, retko do 20 dana.

Bolest počinje naglo, Bolest počinje naglo, bbolom na mestu povrede,olom na mestu povrede, koji je prisutan i u okolnom, zdravom tkivu.koji je prisutan i u okolnom, zdravom tkivu.

Koža iznad zahvaćenog mesta je glatka, Koža iznad zahvaćenog mesta je glatka, napeta,napeta, edematozna i bleda (lokalni celulitis).edematozna i bleda (lokalni celulitis).

Daljim širenjem,Daljim širenjem, promene se brzo menjaju. promene se brzo menjaju. Javlja se vodenast,Javlja se vodenast, ubrzo sukrvičav sekret iz ubrzo sukrvičav sekret iz rane. rane.

Na pritisak,Na pritisak, pod kožom se osećaju krepitacije. pod kožom se osećaju krepitacije. Mogu se istisnutiMogu se istisnuti gasgasninii mehurući iz zahvaćenih i mehurući iz zahvaćenih

promena.promena. Nekada se vidi prolabirani, edematozni mišić, Nekada se vidi prolabirani, edematozni mišić,

potisnutpotisnut većom količinom stvorenih gasova. većom količinom stvorenih gasova. RezultatRezultat litičkih lokalnih procesa su nekroza i litičkih lokalnih procesa su nekroza i

gangrenagangrena obolelog mišićnog tkiva.obolelog mišićnog tkiva.

Napredovanjem lokalnih promena Napredovanjem lokalnih promena ispoljavajuispoljavaju se znaci opšte intoksikacije. se znaci opšte intoksikacije. Bolesnici su bledi i adinamični.Bolesnici su bledi i adinamični.

Javljaju se tahikardija i arterijska Javljaju se tahikardija i arterijska hipotenzija.hipotenzija.

Ispoljena je sklonost ka kolapsu i šoknom Ispoljena je sklonost ka kolapsu i šoknom stanju. stanju.

RRazvijaju seazvijaju se akutna tubularna nekroza i akutna tubularna nekroza i bubrežna insuficijencija.bubrežna insuficijencija.

Nelečena bolest dovodi do toksičnog Nelečena bolest dovodi do toksičnog šoka,šoka, poremećaja svesti i smrtnog poremećaja svesti i smrtnog ishoda.ishoda.

Dijagnoza. Za dijagnozu bolesti Dijagnoza. Za dijagnozu bolesti odlučujućeodlučujuće

su tipične lokalne promene prethodno su tipične lokalne promene prethodno povređenogpovređenog tkiva, prisustvo gasnih tkiva, prisustvo gasnih mehurića i krepitacijamehurića i krepitacija u tkivnim u tkivnim promenama, kao i brzo širenje nekroza.promenama, kao i brzo širenje nekroza.

Na rendgenskom snimku lokalnih Na rendgenskom snimku lokalnih promena promena mogu se videti in ehu rici mogu se videti in ehu rici gasova u potkožnomgasova u potkožnom tkivu i mišićima.tkivu i mišićima.

LečenjeLečenje Hirurško lečenje lokalnih promena je obavezno.Hirurško lečenje lokalnih promena je obavezno. Neophodno je ukloniti eventualno strano teloNeophodno je ukloniti eventualno strano telo i druge prisutne izvore infekcije.i druge prisutne izvore infekcije. TTakođe je važnoakođe je važno ukloniti sve oštećene delove ukloniti sve oštećene delove

tkiva, čime se sprečavatkiva, čime se sprečava dalja intoksikacija dalja intoksikacija organizma. U hirurškimorganizma. U hirurškim postupcima treba biti postupcima treba biti radikalan, uključujući iradikalan, uključujući i amputaciju ekstremiteta.amputaciju ekstremiteta.

Neophodna je primena antibiotika. Neophodna je primena antibiotika. Oni suzbijaju bakterije na ulaznom mestu Oni suzbijaju bakterije na ulaznom mestu

infekcije i infekcije i sprečavaju sistemske komplikacije. sprečavaju sistemske komplikacije. PreporučujuPreporučuju se se penicilin u visokim dozama, ili penicilin u visokim dozama, ili

neki od sledećih neki od sledećih a t i b i o t i k a a t i b i o t i k a : : metronimetroniddazol, hloraazol, hlorammfenikol, klindafenikol, klindammicinicin ili ili aamikacin.mikacin.

Seroterapija ima svoje mesto u lečenju Seroterapija ima svoje mesto u lečenju gasnegasne gangrene. gangrene.

Primenjuje se polivalentni serum kojiPrimenjuje se polivalentni serum koji sadrži sadrži antitela protiv 5 najčešćih toksina gasneantitela protiv 5 najčešćih toksina gasne gangrene. gangrene.

On neutrališe slobodno cirkulišućeOn neutrališe slobodno cirkulišuće toksine toksine u krvi obolele osobe.u krvi obolele osobe.

Savremeno lečenje gasne gangrene Savremeno lečenje gasne gangrene sprovodisprovodi se i primenom kiseonika pod se i primenom kiseonika pod povišenim pritiskompovišenim pritiskom u tzv. hiperbaričnim u tzv. hiperbaričnim komorama. komorama.

Ovim Ovim postupkom se smanjuju anaerobni postupkom se smanjuju anaerobni uslovi tkivneuslovi tkivne sredine, poboljšava sredine, poboljšava oksigenacija zahvaćenogoksigenacija zahvaćenog tkiva, sprečava tkiva, sprečava razvoj klostridija i smanjuje njihovrazvoj klostridija i smanjuje njihov patološki patološki efekat.efekat.

CHOLERACHOLERA(Kolera, azijska kolera)(Kolera, azijska kolera)

Definicija. Definicija. Kolera je crijevna zarazna bolest Kolera je crijevna zarazna bolest

prouzrokovana vibrionom cholerae. prouzrokovana vibrionom cholerae. Glavni klinički simptomi su:Glavni klinički simptomi su:

povraćanje, proljev, veliki gubitak povraćanje, proljev, veliki gubitak tečnosti i elektrolita, šok i tečnosti i elektrolita, šok i metabolična acidoza.metabolična acidoza.

EpidemiologijaEpidemiologija

Izvor infekcije je bolesnik ili Izvor infekcije je bolesnik ili kliconoša, a bolest se prenosi kliconoša, a bolest se prenosi uglavnom preko vode i hrane. uglavnom preko vode i hrane.


Uzročnik kolere je vibrio kolere. To Uzročnik kolere je vibrio kolere. To je gram-negativan savijeni štapić u je gram-negativan savijeni štapić u obliku zareza, veoma pokretan, koji obliku zareza, veoma pokretan, koji na jednom polu ima flagelu koja na jednom polu ima flagelu koja mu omogućava brzu pokretljivost.mu omogućava brzu pokretljivost.

Vibrio kolere stvara egzotoksin koji Vibrio kolere stvara egzotoksin koji je odgovoran za kliničku sliku je odgovoran za kliničku sliku bolesti.bolesti.

PatogenezaPatogeneza

Sa zagađenom vodom ili hranom uzročnici Sa zagađenom vodom ili hranom uzročnici dospijevaju u želudac i tanko crijevo gdje dospijevaju u želudac i tanko crijevo gdje se razmnožavaju i oslobađaju egzotoksine. se razmnožavaju i oslobađaju egzotoksine.

Ovi egzotoksini se vežu na epitel sluznice Ovi egzotoksini se vežu na epitel sluznice crijeva i stimulišu aktivaciju adenil-ciklaze crijeva i stimulišu aktivaciju adenil-ciklaze koja katalizira pretvaranje adenozin-koja katalizira pretvaranje adenozin-trifosfata u ciklički adenozin-monofosfat.trifosfata u ciklički adenozin-monofosfat.

Adenozin-monofosfat, opet, sa svoje Adenozin-monofosfat, opet, sa svoje strane izaziva veoma jaku sekreciju vode i strane izaziva veoma jaku sekreciju vode i soli i tako nastaje enormno izlučivanje soli i tako nastaje enormno izlučivanje izotonične otopine u lumen tankog crijeva.izotonične otopine u lumen tankog crijeva.

Gubitak može biti i jedan litar na Gubitak može biti i jedan litar na sat, što ima za posljedicu veliki sat, što ima za posljedicu veliki gubitak tečnosti i elektrolita, gubitak tečnosti i elektrolita, hemokoncentraciju, povećanje hemokoncentraciju, povećanje proteina plazme, acidozu, proteina plazme, acidozu, hiponatrijemiju, hipokalijemiju, hiponatrijemiju, hipokalijemiju, kolaps-šok i insuficijenciju kolaps-šok i insuficijenciju bubrega.bubrega.

Smrt nastupa samo u slučaju ako Smrt nastupa samo u slučaju ako bolesnik nije adekvatno liječen, i bolesnik nije adekvatno liječen, i to zbog hipovolemičnog šoka, to zbog hipovolemičnog šoka, nekompenzovane metabolične nekompenzovane metabolične acidoze i akutne insuficijencije acidoze i akutne insuficijencije bubrega.bubrega.

Inkubacija je od jedan do pet dana.Inkubacija je od jedan do pet dana. Bolest počinje naglo, proljevom i Bolest počinje naglo, proljevom i

povraćanjem.povraćanjem. Prve stolice su fekulentne, Prve stolice su fekulentne,

smrdljive, ali veoma brzo postaju smrdljive, ali veoma brzo postaju vodenaste, bijele, bez žučnih boja i vodenaste, bijele, bez žučnih boja i podsjećaju na vodu u kojoj je podsjećaju na vodu u kojoj je kuhana ili prana riža.kuhana ili prana riža.

Broj stolica može biti od 30 do 40 u 24 Broj stolica može biti od 30 do 40 u 24 sata, često se izbacuju u mlazusata, često se izbacuju u mlazu

U početku bolesnik povrati želučani U početku bolesnik povrati želučani sadržaj, a docnije samo bezbojnu tekućinu sadržaj, a docnije samo bezbojnu tekućinu sa krpicama sluzi.sa krpicama sluzi.

Koža je blijeda, pokrivena hladnim Koža je blijeda, pokrivena hladnim ljepljivim znojem, oči su upale, nos ušiljen, ljepljivim znojem, oči su upale, nos ušiljen, usnice cijanotične, jezik suh, ispucao, glas usnice cijanotične, jezik suh, ispucao, glas afoničan — vox cholericaafoničan — vox cholerica

Bolest traje od nekoliko sati do nekoliko Bolest traje od nekoliko sati do nekoliko danadana

U 80% slučajeva se letalno završi U 80% slučajeva se letalno završi u hipovolemičnom šoku ili u hipovolemičnom šoku ili nekompenziranoj metaboličnoj nekompenziranoj metaboličnoj acidoziacidozi

Klinički obliciKlinički oblici

Teški oblici kolere. Teški oblici kolere. U teške oblike, pored klasične kolere, U teške oblike, pored klasične kolere,

spada još: spada još: c h o l e r a s i c c ac h o l e r a s i c c a . . Kolera sika ili suha kolera je veoma Kolera sika ili suha kolera je veoma

težak klinički oblik kolere u toku težak klinički oblik kolere u toku koga bolesnik umire još prije, u koga bolesnik umire još prije, u kolapsu, nego što se javi proljev.kolapsu, nego što se javi proljev.

Zbog teške intoksikacije, dolazi do Zbog teške intoksikacije, dolazi do paralize crijevaparalize crijeva

Laki oblici kolere. Laki oblici kolere. K o l e r i n aK o l e r i n a je blagi oblik je blagi oblik

kolere. kolere. Bolest počinje bolovima u trbuhu i Bolest počinje bolovima u trbuhu i

protiče kao blagi enterokolitis ili protiče kao blagi enterokolitis ili enteritis.enteritis.

Dijagnoza Dijagnoza se postavlja na se postavlja na osnovu epidemioloških podataka, osnovu epidemioloških podataka, kliničke slike i izolacije uzročnika kliničke slike i izolacije uzročnika iz stolice, izbljuvka i sadržaja iz stolice, izbljuvka i sadržaja crijeva kod umrlih bolesnika.crijeva kod umrlih bolesnika.

Terapija Terapija kolere je simptomatska kolere je simptomatska i etiološka. Nadoknada izgubljene i etiološka. Nadoknada izgubljene tečnosti i elektrolita dolazi na tečnosti i elektrolita dolazi na prvo mjesto.prvo mjesto.

Nadoknada se vrši u dvije faze: početna Nadoknada se vrši u dvije faze: početna rehidracija i rehidracija za održavanje rehidracija i rehidracija za održavanje ravnoteže.ravnoteže.

Količina tečnosti koja se daje u početku Količina tečnosti koja se daje u početku rehidracije iznosi od 1 do 2 litra s tim da rehidracije iznosi od 1 do 2 litra s tim da se 1 litar aplicira u roku od 15 minuta.se 1 litar aplicira u roku od 15 minuta.

Infuzija se nastavlja istom brzinom sve Infuzija se nastavlja istom brzinom sve dok radijalni puls ne postane dobro dok radijalni puls ne postane dobro palpabilan.palpabilan.

R e h i d r a c i j a za o d r ž a v a R e h i d r a c i j a za o d r ž a v a n j e r a v n o t e ž en j e r a v n o t e ž e

Nakon što se uspostavio normalni Nakon što se uspostavio normalni acidobazni status i postigla normalna acidobazni status i postigla normalna hidracija,hidracija, količina tečnosti zavisi od količina tečnosti zavisi od gubitkagubitka

Od antibiotika, u prvom redu se Od antibiotika, u prvom redu se preporučujupreporučuju tetraciklini u dozi od 40 tetraciklini u dozi od 40 mg/kg tt/dnevno podemg/kg tt/dnevno podelljeni na 4 doze jeni na 4 doze tokom 2 dana (maksimalno do 2 g tokom 2 dana (maksimalno do 2 g dnevno). dnevno).

Umesto tetraciklina mogu se dati i Umesto tetraciklina mogu se dati i trimetoprim-trimetoprim- sulfametoksazol, kao i sulfametoksazol, kao i cefalosporini cefalosporini III III generacije. generacije.

Međutim, primarna je simptomatskaMeđutim, primarna je simptomatska terapija.terapija.

Documents

MENINGOKOKNA INFEKCIJA