Šta je Lokalni plan upravljanja otpadom

opštine Vrbas?

Za sve dodatne informacije u vezi sprovođenjaLokalnog plana upravljanja otpadom u opštini Vrbas možete kontaktirati:

Aleksandar Krunićčlan opštinskog veća za komunalno-stambene poslove, saobraćaj i zaštitu životne sredine

Telefon: 064/80-53-107E-mail: alkrunic@yahoo.com

web sajt opštine Vrbas: www.vrbas.net

Brošura “Šta je Lokalni plan upravljanja otpadom opštine Vrbas? ” štampana je zahvaljujući podršci Deutsche Gesellschaft

für Internationale Zusammenarbeit GmbH (GIZ), u sklopu projekta “Jačanje lokalne samouprave”. Brošura je sačinjena na

osnovu Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Vrbas od strane Udruženja “Inženjeri zaštite životne sredine” u saradnji

sa predstavnicima Međuopštinske radne grupe za zaštitu životne sredine i održivi razvoj Južnobačkog upravnog okruga.

7

Umesto zaključkaDosadašnji način prikupljanja i odlaganja komunalnog otpada na nivou opštine Vrbas moraće da se unapredi u cilju bolje zaštite zdravlja ljudi i životne sredine.

Novi sistem upravljanja otpadom na teritoriji Republike Srbije podrazumeva regionalni pristup i udruživanje više opština u region za upravljanje otpadom. On će se zasnivati na zajedničkom uprav-ljanju regionalnom deponijom otpada, na koju će se odlagati sav komunalni otpad, koji predhodno ne bude selektovan, recikliran ili na neki drugi način ponovo vraćen u funkciju.

Da bi novi sistem prikupljanja i odlaganja komunalnog otpada uspešno funkcionisao, potrebno je da se svi akteri u društvu uključe u njegovo sprovođenje, jer zdrava i bezbedna životna sredina je zajednički interes svih.

Novi sistem prikupljanja i odlaganja otpada će morati da pored troškova prikupljanja uzme u obzir i troškove odlaganja otpada na regionalnu deponiju. Za svaku odloženu tonu komunalnog otpada, opština tj. njeni stanovnici, će morati da plate preduzeću koje bude upravljalo regionalnom deponi-jom. Divlje i nesanitarne deponije neće više moći da postoje na teritoriji nijedne opštine, a oni koji ne budu odlagali otpad na način predviđen Lokalnim planom upravljanjem otpadom, moraće da plate visoke kazne i da preuzmu odgovornost za ugrožavanje zdravlja sugrađana i svoje životne sredine.

Kako bi se troškovi deponovanja na regionalnu deponiju smanjili, svaka opština ima mogućnost da razvije različite sisteme za selekciju otpada i motiviše razvoj preduzetništva u oblasti reciklaže i po-novne upotrebe onog dela komunalnog otpada koji je za to pogodan. Tu na prvom mestu mislimo na materijale koji se mogu reciklirati (aluminijum, plastika, papir, metali...).

Kako bi troškovi prikupljanja i odlaganja otpada bili što manji moramo pravilno upravljati komunal-nim otpadom i pomoći da se Lokalni plan upravljanja otpadom sprovede.

Lokalni plan upravljanja otpadom je put da mi i naši potomci živimo u zdravoj i bezbednoj životnoj sredini.

Odgovornost za naše zdravlje i životnu sredinu je u rukama svakog pojedinca.

Misli globalno, deluj lokalno!

2

Poštovani,

Veliko nam je zadovoljstvo što se pred vama nalazi brošura “Šta je Lokalni plan upravljanja otpadom opštine Vrbas?“ koja u kratkim crtama objašnjava dokument koji je izrađen u okviru projekta “Jačanje lokalne samouprave” Nemačke organizacije za međunarodnu saradnju – Deutsche Gesellschaft für Inter-nationale Zusammenarbeit GmbH (GIZ), preduzeća Vlade Savezne Republike Nemačke koje po njenom nalogu sprovodi projekte u raznim sektorima od opšteg društvenog značaja, u cilju ostvarivanja održivog razvoja.

Dokument je nastao zajedničkim radom i saradnjom između Fakulteta tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu, Međuopštinske radne grupe za zaštitu životne sredine i održivi razvoj, Južnobačkog uprav-nog okruga, jedanaest opština Južnobačkog okruga, eksperata GIZ i Udruženja “Inženjeri zaštite životne sredine”.

Cilj ove brošure je da svim zainteresovanima približi strateški dokument “Lokalni plan upravljanja otpa-dom opštine Vrbas” i na sažet način ih upozna sa osnovama ovog plana. Svi oni koji žele da se u potpuno-sti upoznaju sa “Lokalnim planom upravljanja otpadom opštine Vrbas” ili više saznaju o pojedinim tema-ma, koje u ovoj brošuri nisu mogle da budu detaljno opisane, dobrodošli su da kontaktiraju predstavnike i predstavnice Međuopštinske radne grupe za zaštitu životne sredine i održivi razvoj u svojoj opštini.

Međuopštinska radna grupa za zaštitu životne sredine i održivi razvoj Južnobačkog okruga oformljena je 2008. godine sa ciljem da se kroz međuopštinske projekte pomogne razmeni informacija među opština-ma Južnobačkog okruga, pomogne razvoj ljudskih kapaciteta opština u oblasti zaštite životne sredine i održivog razvoja, kao i da se konkretnim projektima doprinese razvoju svake opštine, ali i njihove među-sobne saradnje.

U želji da opština Vrbas, Južnobački okrug, AP Vojvodina i Republika Srbija budu zdrava i bezbedna ži-votna sredina za sve njene građane i građanke, pozivamo vas da zajedničkim snagama doprinesemo sprovođenju Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Vrbas.

Misli globalno, deluj lokalno!

S poštovanjem,

Međuopštinska radna grupa za zaštitu životne sredinei održivi razvoj Južnobačkog okruga

3

Lokalni plan upravljanja otpadom

Lokalni plan upravljanja otpadom (LPUO) usvojen je na sednici Skupštine opštine Vrbas 24.06.2011.godine, objavljen u Službenom listu opštine Vrbas broj 06/2011 i time postao obavezujući dokument koji mora da se sprovodi u skladu sa Akcionim planom koji je njegov sastavni deo.

Lokalni plan upravljanja otpadom opštine Vrbas predstavlja dokument kojim se organizuje proces upravljanja otpadom na nivou opštine Vrbas. Zakonom o upravljanju otpadom („Službeni glasnik RS”, broj 36/09 i 88/10) definisana je obaveza izrade Lokalnog plana upravljanja otpadom za svaku opštinu, koji treba da se usaglasi sa Regionalnim planom upravljanja otpadom za region kome ta opština pripada.

Svrha Lokalnog plana upravljanja otpadom je dugoročno uspostavljanje održivog sistema za uprav-ljanje otpadom, pre svega na nivou opština, ali i regiona, na način koji ima minimalan štetni uticaj na životnu sredinu i zdravlje sadašnjih i budućih generacija, uz racionalno korišćenje resursa i poštova-nje savremenih principa upravljanja otpadom, a uz koordinisano učešće svih subjekata upravljanja otpadom – lokalne vlasti, domaćinstava, privatnog sektora, organizacija civilnog društva, svakog po-jedinca, republičke i pokrajinske vlasti.

Lokalni plan upravljanja otpadom omogućava da se:• stekne potpuni uvid u sadašnju situaciju u upravljanju otpadom u opštini,• definišu ciljevi u upravljanju otpadom na nivou opštine u skladu sa domaćim zakonodavstvom,• definiše optimalni sistem za upravljanje otpadom,• definiše metod i optimalni rokovi za implementaciju plana,• definišu ukupna finansijska ulaganja kao i finansijska ulaganja za prioritetne delove plana koje je

neophodno odmah implementirati.

Kao jedan od važnijih ciljeva Lokalnog plana upravljanja otpadom je i obezbeđivanje odgovora na mnoga otvorena pitanja koja determinišu uspostavljanje potpuno novog sistema upravljanja ot-padom, koji se zasniva na smernicama Strategije upravljanja otpadom Republike Srbije, Zakona o upravljanju otpadom, evropskim standardima i drugim zakonskim merama koje uređuju ovu oblast.

6

Pretovarna (transfer) stanica u Opštini VrbasTransfer stanice ili pretovarne stanice su lokacije gde se otpad iz lokalnih vozila za sakupljanje otpada privremeno skladišti i pretovara u veća vozila kojima se odvozi na sanitarnu deponiju. Na ovaj način se postiže da se i druga, nestandardna i priručna vozila (manja vozila, traktori, podizači kontejnera pa čak i vozila kojima bi građani dovozili u određeno vreme određene vrste otpada) koriste kao podrška lokalnom sakupljanju otpada, ali i obezbeđuje ekonomičniji i racionalniji prevoz otpada do udaljene sanitarne deponije.

Transfer stanice predstavljaju i lokacije gde će se i ostale vrste otpada sakupljati pre transporta na sa-nitarnu deponiju (na primer, neopasan industrijski otpad, otpad koji bi dovozili sami građani, vlasnici manjih preduzeća, zanatskih radnji, ugostiteljskih objekata, kabasti otpad, opasan komunalni otpad, otpadna ulja, akumulatori i slično).

Planom upravljanja otpadom predviđa se izgradnja transfer stanice na teritoriji Opštine Vrbas na koju bi lokalno komunalno preduzeće odvozilo otpad, a kasnije bi taj otpad bio transportovan do regionalne deponije u Novom Sadu. Planom je predviđena izgradnja postrojenja za separaciju ot-pada na transfer stanici u Vrbasu. Najpogodnija lokacija za transfer stanicu opštine Vrbas je postojeća deponija. Lokacija je pogodna zbog izmene saobraćajne infrastrukture, čime bi bili smanjeni troškovi sakupljanja smeća i odvoza na transfer stanicu.

Šema klasične transfer stanice

Princip rada na stanici je jednostavan, na platou se istovara otpad iz autosmećara i zatim se otpad ručno ili uz pomoć malog utovarivača ubacuje u preskontejnere u kojima dolazi do višestepenog kompaktiranja otpada. Svaki napunjen preskontejner se transportuje do regionalne deponije kami-onom navlakačem.

5

Za glavnu deponiju u opštini Vrbas urađena je revizija plana sanacije i zatvaranja dela deponije, kako bi se smanjili negativni uticaji na životnu sredinu i zdravlje ljudi i kako bi se utvrdilo da li stanje depo-nije koje je obrađeno u projektu odgovara trenutnom stanju.

Projekat sanacije je koncipiran da se pored mera koje treba da obezbede minimizaciju negativnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi, kao što su prodor procednih voda u okolinu deponije, od-nosno podzemne vode i zemljište, nagomilavanje deponijskog gasa u telu deponije i slično, obez-bedi i adekvatan prostor za odlaganje otpada u narednim godinama, dok u potpunosti ne zaživi regionalna deponija u Novom Sadu.

Regionalni pristup rešavanju problema upravljanja otpadomKao i kod svih opština sa manjim brojem stanovnika, jedini racionalni i realni oblik organizacije uprav-ljanja otpadom u opštini Vrbas zasniva se na formiranju regiona upravljanja otpadom za više opština, odnosno do obezbeđivanja optimalnog broja korisnika usluga, što prema Strategiji upravljanja otpa-dom Republike Srbije iznosi minimalno 200.000 stanovnika. Izgradnja sanitarne deponije, a posebno nekih naprednijih oblika tretiranja otpada, predstavlja preveliku investiciju za pojedinačnu opštinu, pa se kao jedino rešenje za adekvatno upravljanje otpadom nameće formiranje regiona.

Opština Vrbas je 2010. godine potpisala sporazum o formiranju regiona sa opštinama okupljenim oko Grada Novog Sada. Pored opštine Vrbas, saglasnost da pristupe tom regionu upravljanja otpa-dom izrazile su i opštine Bačka Palanka, Bački Petrovac, Temerin, Srbobran i Žabalj. S obzirom na uda-ljenost i vrstu i prohodnost puteva, gravitiranje regionu u čijem centru se nalazi Novi Sad predstavlja racionalnu odluku za opštinu Vrbas.

Uključivanjem opštine u region u kojem će se na adekvatan način upravljati otpadom neizbežno će povećati troškove upravljanja otpadom u odnosu na trenutnu situaciju u kojoj se odlaganje otpada ne plaća. Izgradnjom sanitarne regionalne deponije biće uveden sistem plaćanja po količini otpada koji će se odložiti na deponiju („gate fee“), što može u značajnoj meri povećati troškove komunalnog preduzeća.

Planom se predviđa da komunalno preduzeće vrši sakupljanje otpada sa cele teritorije opštine Vrbas i transportuje ga do transfer stanice. S obzirom na odnos veličina opština u smislu broja stanovnika i raspoloživih finansijskih sredstava ne predlaže se bilo kakvo učešće opštine u obezbeđivanju finan-sijskih sredstava i ostalog za izgradnju deponije ili dodatnih sistema za upravljanje otpadom, osim eventualnih opcija za upravljanje otpadom na nivou opštine kao što su dvorišta za kompostiranje ili slično.

4

Upravljanje otpadom na teritoriji opštine Vrbas Nadležni organ u opštini Vrbas za upravljanje otpadom je Odeljenje za urbanizam, komunalno stam-bene poslove i zaštitu životne sredine. Lokalna samouprava je osnivač Javnog komunalnog preduze-ća „Standard“ i njemu je poverena nadležnost za prikupljanje i transport otpada i ono ima pravo da ove usluge naplati. Preduzeću JKP „Standard“, opštinskom odlukom je povereno iznošenje i depono-voanje komunalnog otpada na teritoriji Opštine Vrbas. Ovo preduzeće je odgovorno i za održavanje komunalne deponije. Ovo preduzeće nema operativnu dozvolu za sakupljanje, transport, tretman ili odlaganje otpada, kao što i komunalna deponija nema upotrebnu dozvolu. Odlukom o održavanju čistoće u gradu i naseljima opštine Vrbas reguliasno je održavanje čistoće.

Preblematika upravljanja otpadom u strategiji razvoja opštine i prostornom planu nije detaljnije obrađivana. U navedenim dokumentima konstatovano je da upravljanje otpadom na teritoriji op-štine Vrbas treba organizovati na način koji će biti u skladu sa Strategijom upravljanja otpadom u Republici Srbiji. U skladu sa Strategijom upravljanja otpadom, opština Vrbas je saglasna da je potreb-no da bude deo regiona upravljanja otpadom opština okupljenih oko grada Novog Sada. Takođe, do uspostavljanja regiona i izgradnje regionalne deponije i transfer stanice, prema strategiji razvoja opštine i prostornom planu planira se korišćenje postojeće glavne deponije.

Broj stanovnika kojima se pružaju usluge odnošenja otpada (broj korisnika usluga) na teritoriji opšti-ne Vrbas je 46.588, tj. stepen pokrivenosti je 100%. To su domaćinstva iz gradskog naselja Vrbas i iz svih seoskih naselja Bačko Dobro Polje, Zmajevo, Kucura, Ravno Selo i Savino Selo.

Prosečna dnevna količina komunalnog otpada koja se prikupi u rastresitom stanju na teritoriji opšti-ne Vrbas iznosi 140 m3, prosečna količina inertnog neopasnog industrijskog otpada iznosi 26m3 plus oko 5 m3 medicinskog i 22m3 klaničkog otpada.

Na teritoji opštine Vrbas ne postoji razvijeno tržiste sekundarnih sirovina. Nema ekonomskih i dru-gih podsticajnih mehanizama za korišćenje materijala iz otpada. Od septembra 2010. godine JKP “Standard” je počeo sa primarnom selekcijom PET ambalaže u naseljenom mestu Vrbas. Posavljeno je ukupno 29 žičanih kontejnera za prikupljanje PETa u okviru stambenih blokova sa višeporodičnim objektima u Vrbasu, a stanovništvu koje je naseljeno u porodičnim kućama, se dele jednom meseč-no, plastične kese za istu namenu. Ne postoji ustanovljen i razvijen sistem obuke i jačanja javne svesti za rešavanje problema otpada.

JKP „Standard“ - Vrbas otpad odlaže na gradskoj deponiji koja se nalazi istočno od grada na udalje-nosti od 400 m od poslednjih kuća u naselju. Deponija je približno elipsoidnog oblika, prostire se na površini od 6,65 ha. Visina otpada na deponiji iznosi u proseku 1,5m, na osnovu čega se dobija da se na lokaciji deponije nalazi oko 99.750 m3 otpada. Gradska deponija je locirana na zaravni van grada, pored puta Novi Sad – Vrbas.

Pored glavne deponije na teritoriji opštine Vrbas postoji i 5 divljih deponija. Takoreći svako selo ima jednu ili više divljih deponija.