Komparacija gotičke arhitekture u Engleskoj i Italiji

Gotički stil je nastao između 1137. i 1144. godine u Francuskoj. Smatra se da je gotika ustvari nastala kao sinteza obilježja romanike, te se njenim osnivačem smatra opat Siže.Gotika zagovara ideju sklada kao izvora ljepote, po kojem on biva zakon po kome je božanski um sagradio vasionu.Prvenstveno se reflektira u sakralnoj arhitekturi, a prva gotička arhitektura jeste u Francuskoj,Saint Denis.Gotička arhitektura teži visini,prozračnim formama i „nedokučivim prostorima“ .Osnovni konstrukcijski elementi gotičke arhitekture su;

-šiljasti luk (prelomljeni)-rebrasti svod (krstasti + rebro)- kontrafor (vanjski, potporni luk)-transept koji je sada pomaknut u sredinu građevine-rozeta ,potrebna za osvjetljenje kome teži čitava gotička arhitektura-visoki prozori

Osim ovih elemenata, arhitekte gotike koriste tehniku vitraža čime postižu da crkveni prostor gubi težinu i postaje transcendentan.

Engleska gotika nije direktno proizašla iz anglo-normanske romanike nego se je razvila iz gotike „Il de Frans“ (1175.) te je poprimila interesantne osobine sa sasvim nesvakidašnjim izgledom. Dijelom se to dogodilo jer se postavljala kao rival Francuskoj u politickom smislu te zbog toga nikada nije došlo do potpunog preuzimanja francuske gotike. Gotika u Engleskoj je za manje od 50 godina razvila sopstvena obilježja poznata i pod nazivom ranog engleskog stila . Englezi su oprezno primali elemente gotičke arhitekture te ih spojili sa ličnom arhitektonskom tradicijom. S druge strane Italijanski umjetnici odnosno arhitekte,nikada nisu primili takvu gotiku kakva je bila „Il de Frans“ nego su mudro kombinovali romanički stil i vizantske elemente kako bi dokučili gotički izraz. Italija nikada nije prihvatila gotički način zidanja te potporne sisteme i skeletne konstrukcije kakve su prepoznatljive za gotiku. Prema tome gotika u Italiji je bila izuzetno dekorativna naspram gotičkih izraza u npr. Engleskoj.

GOTIKA U ENGLESKOJ

Gotika u Engleskoj se je razvijala paralelno sa drugim pravcima koji su svoje korijene pronašli u Europi. Izvorna gotika se je podijelila na različite pravce i stilove.. Gotička arhitektura se nastavila razvijati čak 150 godina nakon što se u Firenci pojavila renesansna umjetnost, koju je gotika u nekim kasnijim godinama I dijelom definisala i izvršila uticaj na njih . Mnoge od najpoznatijih engleskih građevina i jesu izgrađene za vrijeme trajanja ovog pravca. Među prvim građevinama u Engleskoj iz period gotike je Canterburska katedrala .

Stilovi u engleskoj gotici:

Rano razdoblje / rani engleski stil

Rano razdoblje engleske gotike je ustvari bilo nadograđivanje postojećih građevina iz anglo-normanskog perioda. U ovom periodu su izgrađena i neka najpoznatija djela kao što je katedrala u Solzberiju.

Rano englesko razdoblje traje od 12. stoljeća pa do polovine .U kasnom 12. vijeku Rani engleski stil je sintetizirao normanski I romanski stil u jednu cijelinu koji se krajem 13. stoljeća počeo razvijati u tzv. Dekorativni stil koji se provukao do sredine 14. vijeka. Kako se je vremenom moda mijenjala ,mijenjali su se i elementi na crkvama i katedralama Iako poznat pod nazivom ranog engleskog stila on nije u potpunosti se razvio na prostoru Engleske, on I dalje svoje korijene ima u Parizu,Francuskoj Smatra se da je ovaj stil utemeljen upravo katedralom u Solzberiju.(slika br:1)

Dekorativni stil

Primjer ovog stila je York Minster. Dekorativni stil ili još poznat kao dekorativna gotika je ustvari stil između stilova. Radi se od razdoblju između 1250 i 1350. Razvio se iz ranog englekog stila, a razvio se kasnije u perpendikularni stil. Ustvario je to prelaz između geometrijskog stila i stila krivih linija te se tu našao kao kombinacija ta dva stila. Primjeri ovog stila se mogu pronaći u mnogim crkvama u Engleskoj.

Perpendikularni stil

Izgled katedrala iz ovog perioda podsjeća na prikaz kafeza. Kombinacija je to stakla i kamena, karakteristična za ovaj stil. Perpendikularni stil je treći u nizu stilova gotike koji su se razvili i još se naziva i kasnim periodom . Za njega su karakteristične vertikalne linije, a kao početak mu se uzima godina 1350.

KATEDRALA U SOLZBERIJU ( rani engleski stil )

Izgled ove katedrale se znatno razlikuje od gotičkih katedrala u Francuskoj. Očigledno je da nema težnje ka visini, građevina je duga, niska i ravna. Kule su niske i zdepaste. U osnovi pronalazimo obilježja romaničkih građevina i to u dubokom, dvostrukom transeptu.

Slika br:1Katedrala u Solzberiju( vanjski izgled) Slika br:2 Unutrasnjost katedrale u Solzberiju

Apsida,četvrtastog oblika potiče od cistercitske arhitekture. Ulaskom u glavni brod ove katedrale pronalazimo iste elemente kao u gotičkoj arhitekturi u Francuskoj. Stubovi se ističu nad pozadinom i od tamnog su mermera. Njihova posebna uloga je naglašena i takvo naglašavanje je jedno od obilježja ranoenglekog stila. Još jedno od važnih obilježja ovog stila je oštra krivina svoda glavnog broda; rebra se uzdižu počevši od nivoa triforijuma. Zahvaljujući tome zid s prozorima izgleda usječen među svodove.

Slika br:3 tlocrt katedrale u Solzberiju

YORK MINSTER ( dekorativni stil )

York Minster je katedrala u Yorku u Engleskoj. Jedno je od najvećih zdanja u Europi. Ustvari je na njoj kombinovano više stilova, ali najočigledniji je upravo dekorativni stil.

Ova građevina je na prelazu između ranog gotičkog stila i perpendikularnog. Započeta je 1230 . a završena 1472. godine, s tim da je bila prepravljana uslijed oštećenja.Na sjevernom transeptu je povezana sa oktagonalnom krstionicom a na zapadnom pročelju ima dva tornja te jedan centralni. Minster je dug 158 metara (518 ft) a svaki od njegova tri tornja dostiže visinu od 60 metara(200 ft) dok je svod glavnog broda 31 metar visok(102 ft).

GOTIKA U ITALIJI

Za italijansku gotičku arhitekturu se smatra da je posebna pojava u Europi. Naspram gotike „Il de Franse“ ,ova umjetnost se teško i mogla nazvati gotičkom. U svom gotičkom stilu ,italijanski arhitekti kombinuju elemente romanike i vizanta. Uklapaju ih u prividni stil gotike ali bez osnovne konstrukcije i potpornog skeleta prepoznatljivog za gotiku. Gotika ovog podneblja više za cilj ima dekoraciju nego postizanje istinskih gotičkih vrijednosti. Svoje vrijednosti više zasniva upravo na cistercitskoj koncepciji naspram „Il de Fransa“ .Prve građevine ovog tipa su se javile u sjevernoj i srednjoj Italiji već krajem 12. stoljeća a svoje ideje su crpili direktno iz francuskih opatija. U okviru italijanske gotike građevine koje su se gradile su ,za razliku od Engleske, bile i stambene zgrade,javne zgrade te naravno sakralne i fortifikacijske građevine.

SANTA KROČE U FIRENCI

Crkva Svetog Krsta,posvećena 1208.godine.To je remek-djelo gotičke arhitekture.Izbori materijala i oblika se ne temelje samo na tadašnjim običajima već proizilazi iz želje da se na taj način franjevačko siromaštvo poveže sa tradicijom rane crkve.Ova građevina svojim vanjskim izgledom (osim prelomljenih lukova) ne odaje da je gotička,no sama unutrašnjost odaje taj pravac u svakom pogledu.Zidovi glavnog broda imaju bestežinski,providni karakter Sjevera, a prozori i igra svjetlosti podsjećaju na San Deni.

KATEDRALA U FIRENCI

Katedrala u Firenci je planirana kao monumentalni spomenik koji se uzdiže nad cijelim gradom,a gradila se je od 1296.Kupola je podignuta između 1420. i 1436. godine.

Izuzimajući prozore i vrata, apsulutno ništa ne asocira na to da je građevina iz perioda gotike.Koncept prvobitne građevine je zasigurno bila kupola,da bi se kasnije pretvorila u veliki središnji prostor koji umanjuje ulogu glavnog broda.Unutrašnjost je pomalo hladna za razliku od ostalih crkvi. Krstasto rebrasti svod glavnog broda počiva neposredno na lukovima ,te se time naglasak stavlja na širinu a ne visinu ,kako smo navikli u gotici.Pojedinosti u crkvi ne odaju da je riječ o gotičkom načinu rada nego više romaničkom izrazu.Još jedan element tipičan za Italiju jeste toranj, koji više nije na zapadnom pročelju, odvojen od građevine. I tu se odbacuje francuska gotika I njihov naglasak na toranj na zapadnom pročelju.

BAPTISTERIJ U PARMI

Baptisterij

1) Bazen u rimskim i grčkim kupalištima 2) U kršćanskoj arhitekturi od IV stoljeća ,građevina namijenjena obredu krštenja,krstionica ( vezana uz crkvu ili posebna građevina ), redovito kružnog ili poligonalnog oblika s bazenom za uronjavanje krštenika. U kasnijim razdobljima ne grade se posebni baptisteriji ; krštenje se obavlja polijevanjem, a bazen zamjenjuje kamena školjka smještena u pobočnoj kapeli, brodu crkve ili sakristiji.

Građevina poznata zbog svojih freski koje su vremenom zbog nedovoljnog pridavanja važnosti tehnološkim aspektima skoro sasvim uništene.

MILANSKA KATEDRALA

Zbog svoje veličine,ali i komplikovanosti gradnje, crkve u Italiji, za vrijeme gotike, su se gradile i po nekoliko stotina godina. Tako je i s katedralom u Milanu, najvećom gotičkom građevinom na Sjeveru. Ona je započeta 1386. godine a dovršena početkom 20. stoljeća.Gotovo cijela građevina je promijenila svoj,prvobitnim planom zamisljen, izgled ,osim apside.Ona pripada kitnjastoj fazi gotike a njene odlike su nagomilavanje ukrasa,koji su vremenom gotovo mehanički dodavane.