Pismo vojvode Raosava iz Pive u martu 1608. vojvode a vojvode Raia ka . Kj , . , , , , 1608. GODINEU manastiru Morai odrzana su tri sastanka zastupnika zapadnocrnogorskijeh i istocnocrnogorskijeh plemena (koje su inicirali vojvoda Grdan i peki patrijarh Jovan), sa kojih su upuivane poruke papi Klimentu VIII o spremnosti pokretanja opteg ustanka protiv Turaka, ako zapadne zemlje (koje su pravile plan o pokretanju opsteg krstaskog rata protiv Turaka) poalju pomo u vojsci i naoruzanju. 1608. godine kada je u njemu odran Sabor, gdje su prisustvovali: Patrijarh Jovan i njegov sekretar Ananije, vojvoda Grdan, vojvoda Radosav, knez Vuki, knez Nikola, vojvoda Pavao, Sekula Cerovi, vojvoda Rai, knez Radak, Ivan knez Risanski, Ivan Petrovi Banjanin, knez Mato arkovi i drugi. To su bili poznati glavari, Crne Gore, Boke, Hercegovine, Brda, Rake, Zahumlja i t.d.1614. godine Turci su uhvatili patrijarha Jovana, poveli ga u Carigrad i objesili. Bilo je to u vrijeme kada je Turska doivjela prve poraze na zapadu i kada se usljed toga poloaj porobljenih naroda pod otomanskom vlau naglo pogorao. Nastala je opta pljaka i nevieni teror nad porobljenim narodima od strane okupatorske vlasti o osamostaljenih turskih zulumara. U takvim uslovima zapoeo je otpor okupatoru koji je doveo do ustanka u Banatu, Crnoj Gori a kulminirao je u Hercegovini. Na elu ustanka stajao je nikiki vojvoda Grdan i srpski patrijarh Jovan.Prema onome to je o ovom dogaaju pisao savremenik Lazar Soronco vidi se da su protiv Turaka ustali Hercegovci, Brani, Piperi, Kui Klimenti, Bjelopavlii i dr. Ustanici su u poetku imali veliki uspjeh - nanijeli su neprijatelju velike gubitke, ali su bili poraeni na Gatakom polju. No, i pored toga ustanak se rasplamsavao obuhvatajui i druga plemena. Uvidjevi da sami ne mogu stii do velikog cilja, vojvoda Gradan i patrijarh Jovan od poetka su razvili ivu diplomatsku aktivnost da bi obezbijedili pomo od hrianskih zemalja sa zapada. Za 15 godina koliko su stajali na elu pokreta voe ustanka obraali su se za pomo rimskom papi Klementu VIII, austrijskom caru Rudolfu II, panskom kralju, tadanjim italijanskim dravama Napulju, Torinu, Mantovi, Firenci, ali uzalud. Zapadne zemlje su oekivale da se balkanski narodi sami oslobode, pa da onda priteknu u pomo i bez napora dou do novih izvora bogaenja.Istovremeno, voe ustanka su nastojale da okupe to vie hercegovakih, brdskih, crnogorskih plemena i srpskog naroda sa prostora Rake, Kosova i Metohije i organizuju ih u borbi protiv zajednikog neprijatelja. Iz jednog dokumenta vidi se da su na zboru glavara odranom tim povodom u Manastiru Morai 13. decembra 1608. godine pored vojvode Grdana i patrijarha Jovana prisustvovali jo: 1.vojvoda Radosav, 2.vojvoda Jovan, 3.knez Vuki, 4.knez Nikola, 5.protopop Cvijan, 6.vojvoda Pavao, 7.Sekul Cerovi, 8.spahija Vukadin, 9.vojvoda Rai, 10.vojvoda Rajak, 11.knez Raji, 12.knez Raden, 13.spahija Vujo, 14.knez Sekul, 15.Ivan, knez Risanski, 16.Ivan Petrovi, Banjanin 17. spahija Toma, 18.Vuk, vojvoda od Hoe, 19. knez Marko, 20.knez Petar, 21.spahija Radosav, 22.vojvoda Rajak Raji, 23.spahija Tadija, 24.knez Mato arkovi, 25.knez Matija, 26.vojvoda Lale, 27.spahija Stepan, 28.knez Radul, 29.spahija Vojin, 30.knez Lale i 31.Vujo Rinjanin.Ne znamo tano kad je nestao vojvoda Grdan. Posljednji put pominje se 1612. godine. Ve sljedee godine kao nikiki vojvoda pominje se njegov sin vojvoda Jovan, a neto kasnije i njegov sinovac vojvoda Petar Gavrilovi. Realno gledano, ustanak vojvode Grdana nije mogao ostvariti postavljeni cilj s obzirom na snagu okupatora i izostanak pomoi hrianskih zemalja. Meutim, i pored toga on je od velikog znaaja za dalji tok oslobodilake borbe naeg naroda. Bila je to u stvari prva iskra slobode iskresana protiv monog neprijatelja poslije kosovske pogibije i pada srpskog carstva u ropstvo. Njime su vojvoda Grdan i njegovi ustanici pokazali evropskim zemljama da slobodarski duh naroda nije ugaen uprkos vjekovnom ropstvu i tiraniji okupatora. O ustanku vojvode Grdana i njegovim diplomatskim aktivnostima na poznati istoriar Jovan N. Tomi kae:Pred kraj XVI vijeka najznamenitija linost u srpstvu bez sumnje je vojvoda Grdan Niki. On je bio u vezi sa mnogim evropskim vladaocima i papom. Podigao ustanak protiv Turaka 1596. godine a idue godine potukao se sa Turcima na Gacko. Bio je glava jedne prostrane oblasti u Hercegovini i Budima.(Jovan N. Tomi, Graa za istoriju pokreta na Balkanu protivuTuraka krajem XVI i poetkom XVII vijeka, knj. 1. st. 368.).KNEZEVI I VOJVODE 1614. GODINE U seriji manje poznatih ili sakrivanih i neobjavljenih dokumenata vaznih za istoriju Crne Gore treba pomenuti i donji dokumenat. Radi se o skupu srpskih glavara iz poznatih bratstava, plemena i teritorija radi borbe za oslobodjenje od turske tiranije, odrzanom 15. jula 1614. g. Skup je bio u kuci kneza Voja, oca kneza Marka ( Conte Voio da Risano ). Ovaj dokumenat cini lijepu dopunu Opisu Sandzakata Skadarskoga iz 1614. g. od Marijana Bolice Kotoranina Luigi M. Ugolini Pagine Di Storia Veneta Str. 26-36. Documento II Maniera, et la volonta de gli SS.ri Illirici per liberarsi dalla tirannide turchesca e seguente. Nome delli deputati et delli assistenti della Simblea fatta li 15 di luglio 1614. Gradam Voivoda di Novogosto, Conte Lalla Drecallo da Cucci, Conte Vivo da Monte Negro, Gieli Prardi da Miradita, Protopo Ivanovich, Conte Nicola Otpiperi, Conte Serach della Liria, Voivoda Rais Bilopauligi, Rade Voivoda Otprano, Conte Petar Otpluzini, Conte Stipan Racuechi, Conte Drahigo Gelezo, Conte Mirieta Serniza, Conte Nicola Neghusse, Conte Gergi Ducagini, Conte Vule Dubigini, Conte Radosava Bronzi, Conte Marco de Monte Negro, Conte Giovanni da Zuppa superiore, Voivoda Vuchighi Clementi, Conte Tomaso da Versero, Conte Parvo Otpriseme, Voivoda Sechuli Odubocha, Conte Milia Otbiele, Conte Giovanni Plesisi, Conte Dragoi, Odrudina, Conte Miletta Rigano, Conte Giovanni Mustachi, Conte Milos Cechagni, Conte Michaile Otpreis, Conte Toma Otcosta, Conte Vuisco Obilessi, Conte Vigiorava Tosgriginich, Conte Vuchig Otusano, Conte Vuoin Otbalea, Conte Andoia da Zuppa inferiore, Conte Mile Otcupe, Conte Tomaso Otpegorizzi, Conte Cepivo Cescovopogle, Conte Vule Ozzete, Vuchossa Otrebusa, Conte Andoia Otplesivici, Papovvoin Ozosavina. Nomi Cognomi et Patria di tutti li Signori Congiurati et prima delli sei Capi Principali che tengono carico et Autorita di chiamare in occasione di Dieta tutti gli altri. 1. - Gradam Voivoda da Nuovo Goste, 2. - Conte Lalla Drezzalo da Cuggi, 3. - Conte Voio, da Risano, 4. - Conte Voio, da Monte Negro, 5. Giezibardi, da Miradita, 6. Protopo Ivanovich, 7. Conte Nicola Otpuperi, 8. Conte Selach, della Gria, 9. Voivoda Raizbilo Pauligi, 10. Rade Voivoda Otplano, 11. Conte Petar Otpluzive, 12. Conte Cepivo Lescovopoglie, 13. Conte Drazigo Gezero, 14. Conte Merzita Serniza, 15. Conte Nichulla Negzulla, 16. Genigergi Ducagini, 17. Conte Vule Dubigine, 18. Conte Radosava Bronci, 19. Conte Marco, da Monte Negro, 20. Conte Giovanni, da Zuppa di sopra, 21. Voivoda Vouzegi Clementi, 22. Conte Tomasso da Versevo 23. Conte Paucco Otpriseme, 24. Voivoda Seczuli Odubeza, 25. Conte Milia Otbiele, Quelli erano absenti : 26. Conte Giovanni Plesisi, 27. Conte Dragoi Odrudina, 28. Conte Miletta Rigani, 29. Conte Giovanni Mustachi, 30. Conte Miles Coccbagni, 31. Conte Michaello Otpreis, 32. - Conte Toma Otcosta, 33. Conte Vuisco Otbilossi, 34. Conte Vigioravan Osgriginch, 35. Conte Vulchegi Otusano, 36. Conte Vuoin Otbalea, 37. Conte Andria di Zuppa inferiore, 38. Conte Mile Oteupe, 39. Conte Romasso Otpegerizzi, 40. Conte Stepan Racchucco, 41. Conte Vule Ozzete Voivoda, 42. Vuchossa Otrebiesa, 43. Conte Andria Otplesivici, 43. Popouno in Orasanina.

SASTANAK GLAVARA U BEOGRADU 11. Novembra 1620.

1. GAVRILO, brat hercegovakog vojvode Grdana2. MILO UPANOVI iz Like3. MATIJA BANOVI Petrovo Polje4. NIKOLA PLANI, vojvoda iz Zenice5. Voj. Matija Tomi iz Poljica6. Knez Lale Drekalovi iz Kua7. Knez Marko iz Crne Gore8. Knez Rauzza vojvoda iz Somalo9. Protopop Ivanovi10. Knez ini er iz Dukaina11. Knez Toma iz Verceno12. Knez Andrija iz Donje upe13. Vojvoda Viccigi iz Klimenti14. Knez Vujo Rinjanin15. Vojvoda Paulinigi di Robabilia16. Knez Pietro Oglissine17. Knez Cepisco Lecconopiglio18. Knez Dragoje Odrezera19. Knez Mireta iz Cernice20. Vojvoda Vule iz Zete21. Knez ore iz Gornje upe22. Vojvoda Sekula iz Drobnjaka23. Knez Toma iz Podgorice24. Knez Stjepan Rasojevi iz Draevine Ljeanska nahija25.