13.05.2019

1

Evaluering av MinerallovenØkonomiske perspektiv

“Stein og sånn”Stavanger, 8. mai 2019

KLAUS MOHN, professor, Handelshøgskolen ved UiShttp://www.uis.no/MohnTwitter: @Mohnitor

• 1539 - Christian III. Saksisk bergrett

• Bergfrihetens prinsipp

• Statens mineraler vs grunneiermineraler

• Einerett til finnaren

Djupe historiske røter

13.05.2019

2

Næringsutvikling vs miljøomsynPolarisering og konflikt skapar uvisse rundt utsiktene

Nordic Mining i NaustdalNussir i Kvalsundet

Rettar og pliktar knytt til urfolkMineralverksemd i Finnmark reiser konflikt – gong på gong

13.05.2019

3

Naturressursar og naturverdiarKnappleik kallar på koordinering

SolbakkDirdal

Forvaltning av naturressursarKnappleik sender konfliktnivået (og uvissa) i været

13.05.2019

4

MinerallovutvaletMedlemmar og mandat

Ernst Nordtveit

• «… å vurdere om mineralloven med forskrifter bidrar best mulig til oppfyllelse av Nærings- og fiskeridepartementets overordnede mål om å legge til rette for størst mulig samlet verdiskaping innenfor bærekraftige rammer.»

Knut Einar Rosendahl

Klaus MohnKatrine Broch Hauge

Evaluering av minerallovenTidleg og førebelse vurderingar

• Grunnleggande omsyn• Formål og virkeområde• Forholdet til annet regelverk• Retten til leiting• Retten til utvinning• Ekspropriasjon• Drift• Områder for unnatak• Sikring og opprydding

13.05.2019

5

Overordna synspunktTidleg og førebelse vurderingar

• Ei bærekraftig og samfunnsmessiglønsam næring

• Mineralutvinning gjev viktige råstoff• Samfunnsøkonomisk forvaltning

av naturressursar• Fri tilgang er neppe best eigna• Investorar vurderer alle sider

ved reguleringsregimet

Samfunnsøkonomisk lønsemdBrei evaluering av fordelar og ulemper – for samfunnet

• Fordelar og ulemperfor dei som eig og driv jorda• Effektar på tilknytte verksemder

(ringverknadar)

• Verknadar utan ein marknad,som ingen tek omsyn til

• Sum av alle verknadar, målt i dagens pengeverdi

++

=

13.05.2019

6

Inntekter og utgifter for gruveselskapetLønsemd frå privat perspektiv

• Inntekter frå sal Mineralverdiar Produksjonsvolum

• Kostnadar ved utvinning Volum og verdiar Ressurskvalitet Teknologibehov

• Vurderingar av uvisse

• Verdikjeder Leverandørar

• Produktmarknad Foredling og transport

• Andre næringar Aktivitet og sysselsetting

• Overføringar frå staten

Inntekter og utgifterfor tilknytte næringarVerknadar for andre delar av økonomien

13.05.2019

7

• Verdien av urørt natur• Økosystemtenester• Artsmangfold• Urfolkrettar

Verknadar utanein marknadAlt som ikkje utan vidare let seg måle

Utbygging gjer ein berre ein gongIrreversible inngrep under stor uvisse tilseiar stor varsemd

• Nedbygging kan ikkje gjerast om

• Dette gjev urørt naturein tilleggsverdi

• Høvet til å bygge ned har ein eigenverdi

• Denne verdien er påverka av uvisse

• Om uvissa er stor er det best å vente

13.05.2019

8

MinerallovutvaletPotensielle implikasjonar av økonomiske tankesett

• Avgifter på uttak• Prising av urørt natur• Verdien av irreversibilitet• Omsyn til urfolksinteresser• Fordeling av ressursinntekter

Takk for at de høyrte på!