Upload
wwwtipfakultesi-org
View
4.320
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KEMİK VE EKLEM TÜBERKÜLOZUÖğr.Gör.Dr.İbrahim H.Kafadar Ortopedi ve Travmatoloji ABD
Tüberküloz, “Mycobacterium tuberculosis complex” olarak adlandırılan bir grup mikobakteri ( M.africanum, M.microti, M.tuberculosis, M.bovis) tarafından oluşturulan, infekte dokularda granülomların varlığı ile karakterize, değişik klinik görünümlere sahip, kronik nekrotizan bakteriyel bir infeksiyondur
Hastalığın oluşumundan %97-99 oranında M.tuberculosis sorumludur
Bugün dünya nüfusunun % 34’ü tüberküloz basili ile infektedir, her yıl yaklaşık 8 milyon kişi hastalığa yakalanmakta ve yaklaşık 2 milyon insan ölmektedir
Bugün ulaşılan noktada, tüberkülozun; hava yolu ile bulaşan hastalıkların klasik bir örneği olduğu kabul edilmiştir
Alkolizm, diabetes mellitus, silikozis, uzun süre kortikosteroid kullanımı, transplantasyon, HIV pozitifliği,KBY,KOAH,hamilelik, çocukluk, yaşlılık ve sigara bulaşmayı kolaylaştıran nedenler arasındadır
EKSTRAPULMONER TÜBERKÜLOZ
Akciğer dışı organ ve yumuşak doku tüberkülozlarına ekstrapulmoner tüberküloz (EPT) adı verilir
Bunların başlıcaları miliyer tüberküloz, tüberküloz menenjit, plevra, perikard, periton, kemik ve eklem, genitoüriner sistem, gastrointestinal sistem ve lenf bezi tüberkülozlarıdır
KEMİK VE EKLEM TÜBERKÜLOZU
Vücudun başka bir yerinde tüberküloz infeksiyonuna bağlı olarak oluşur. Akciğer gibi diğer organ tüberkülozlarından kan yolu ile taşınır
Osteomyelit, artrit, ekstraartiküler sinovit veya bursit şeklinde görülebilir
En sık görüldüğü yerler; omurga, kalça, diz, ayak bileği, ayak ve omuzdur
Genellikle vertebra korpusları,uzun kemiklerin metafiz ve epifiz gibi spongioz kemiklere yerleşir
Bazen özellikle çocuklarda kemiğin diafiz bölgesine özellikle el ve ayakta metakarp ve metatarslara yerleşir.Buna tüberküloz daktilitis veya spino ventoza denir
Tüberküloz osteomyelit çocuklarda daha çok metafize yerleşirken, erişkinlerde epifize yerleşir
İki tipte karşımıza çıkar:
1-Granüler tip: Sinsi başlar, yavaş seyirlidir. Epifizyal veya metafizyal tutulum vardır
2-Kazeöz tip veya eksüdatif tip: Sistemik semptomlar belirgindir, hızlı seyreder, abse oluşumu daha sık görülür
Tüberküloz osteomyelit en çok omurga tüberkülozu (Pott hastalığı) şeklinde görülür
Tüberküloz artrit herhangi bir eklemde görülebilir.Fakat en sık kalça ve diz ekleminde yerleşir
Genel özellikler
Sinsi başlar Başlangıçtan önce hastalık bölgesini etkileyen
travma öyküsü olabilir Diğer iç organ lezyonları saptanabilir Diğer aile bireylerinde tüberküloz öyküsü Monoartiküler veya monoosseöz tutulum Granüler veya eksüdatif tipte seyredebilir
Klinik bulgular
Sistemik bulgular (ateş, iştahsızlık, kilo kaybı, gece terlemesi,taşikardi,anemi)
Lokal bulgular (Hamur kıvamında şişlik,ağrı,duyarlılık,kas spazmı,çocuklarda gece ağlamaları,civar lenf bezlerinin şişmesi (Adenopathie-Satellites),eklem sıvısının artması,topallama,eklem hareketlerinde ağrılı kısıtlanma,eklem kontraktür ve deformiteleri,kaslarda kullanmama atrofisi)
Radyolojik bulgular
En erken bulgu lokal osteoporoz ve yumuşak doku şişliğidir
Başlangıçta eklem mesafesi genişler.Hastalık ilerledikçe eklem mesafesi daralır
Kemik destrüksiyonuna bağlı litik sahalar vardır İleri dönemlerde patolojik çıkık ve eklem
ankilozu oluşabilir
Laboratuvar bulguları
Sedimantasyon yükselir Lökositoz(lenfosit oranı artar) Tüberkülin deri testi pozitiftir Kültür (Lowenstein Jensen besiyeri)(en erken 3
haftada sonuç)
Tanı
Klinik bulgular Radyolojik bulgular Laboratuvar bulguları Biopsi(daha kesin ve daha süratle teşhis
konulmasını sağlar)
Tedavi Prensipleri
1-Anti tbc ilaç kullanımı esastır
2-Ortopedik tedavi: İstirahat, atelleme, cihaz, korseler vs.
3-Cerrahi tedavi:
a-Abse drenajı, debridman
b-Odak eksizyonu
c-Tüm kemiğin çıkarılması
d-Artrodez
e-Artroplasti
f-Amputasyon
Tüberküloz artrit
Her yaşta ortaya çıkabilir.Ancak çocuklarda (4-10 yaş) daha sık görülür
Vücut ağırlığını taşıyan eklem tbc’ si daha çok 60 yaşından küçüklerde
Vücut ağırlığını taşımayan eklem tbc’ si ise daha çok 60 yaşından büyüklerde
Granüler sinovit şeklinde olabileceği gibi kazeöz tipte de görülebilir
Granüler tip tbc en yaygın şekil olup çocuklarda sıktır
Kazeöz tipte ise semptomlar daha belirgin ve ağır olup sıklıkla apse oluşumu görülür, ankiloz gelişimi yaygındır
Tüberküloz basilleri kan yoluyla ya direkt olarak sinovyaya gelerek yerleşir (sinovyal tüberküloz) ya da komşu epifiz ve metafizdeki bir tüberküloz odağından indirekt olarak ekleme girerler (tüberküloz osteomyelit)
Zamanla kemikteki infeksiyon sinovyaya, sinovyadaki infeksiyon kemiğe yayılır
Genellikle monoartikülerdir
En sık tutulan kalça ve diz eklemleridir
Başlangıçta sinovyal hipertofi, eklemde effüzyon ve kapsülde distansiyon izlenir
Periartiküler osteoporoz ve marjinal erozyonlar gelişir
Eklem aralığı daralması geçtir
Asetabulumda kistik medial balonlaşma görülebilir
Femur başında Pertes benzeri fragmantasyon gelişebilir
Hastalığın evreleri ve tedavi Evre I : a-Sinovit vardır.
b-Kemik tutulumu yok veya minimaldir.
c-Anti tbc ilaç tedavisi önerilir. Evre II: a-Sinovit ile birlikte kemik tutulumu vardır.
b-Eklem aralığı normaldir.
c-Anti tbc ilaç tedavisi + sinovektomi + debridman yapılır. Evre III: a-Eklem harabiyeti ve sabit deformiteler vardır.
b-Anti tbc ilaç tedavisi + sinovektomi, debridman, artrodez veya artroplasti yapılabilir.
Evre IV: a-Herhangi bir evreye ek olarak sekonder enfeksiyon vardır.
Vertebral tüberküloz(Pott hastalığı)
İskelet tbc’sinin % 25-50’si omurgayı tutar
1779’da Percival Pott tarafından tanımlanmıştır
Omurga tbc’si ya komşuluk yolu, yada hematojen yolla oluşur
İlk odak, vertebranın anterior-süperior veya anterior- inferior
bölgesi
Buradan diğer vertebraya ve intervertebral diske yayılır
En sık tutulan alt torasik vertebralardır
Başlangıçta sırt ağrısı, ilerleyen dönemlerde paralizi ve
deformiteler gelişir
Patoloji
Enfeksiyon vertebra cisminin ön kısmında intervertebral diske yakın bölgeden başlar. Hastalık diski geçerek komşu vertebraya atlar
Vertebra cisminin önü çöker ve KİFOZ (GİBBUS)oluşur. Zamanla ABSE gelişir. Abseler lokalize kalabileceği gibi
yer değiştirebilir Örneğin; torakolumbal abseler psoas kılıfı boyunca kasık
bölgesine oradan femoral üçgene hatta adduktor kanala ulaşabilir
Abseler pürülan olgulardaki gibi lokal bulgulara sahip değildir bu nedenle SOĞUK ABSE olarak adlandırılır
Özellikle torakal omurlarda gibbus oluşumu sırasında,omurdaki abse ve içindeki muhteviyat cismin meduller kanala bakan arka yüzünü tahrip ederek sekestrize kıkırdak parçaları ve çöken omurların arka kenarları medullaya bası yaparak PARAPLEJİ VEYA NÖROLOJİK DEFİSİTE yol açabilir
Pott triadı
SOĞUK ABSE GİBBUS PARAPLEJİ YA DA NÖROLOJİK
DEFİSİT Pott hastalığının üç karakteristik özelliğidir
Klinik Bulgular
1-Genel tbc enfeksiyon bulguları,
2-Ağrı (Özellikle gece ağrısı tipiktir)
3-Kamburluk (Gibbus)
4-Vertebral bölgede paraspinal adale spazmı
5-Periferik apseler flüktan kitleler olarak palpe edilebilir
6-Medulla spinalis basısı varsa buna bağlı nörolojik defisit görülür
Radyolojik Bulgular
1-Hastalıklı vertebra cisminde harabiyet ve çökme
2-Disk mesafesinde daralma
3-Kifoz
4-Paravertebral abse gölgesi Kemik ve yumuşak dokuların değerlendirilmesi
açısından BT ve MRG yararlıdır
Ayırıcı tanı Omurganın piyojenik infeksiyonları Bruselloz Scheurmann kifozu ve konjenital kifoz İntervertebral disk lezyonları Euzonofilik granülom Multipl myelom Hemanjiyom Kist hidatik Hodgkin hastalığı Lösemi
Tedavi
Konservatif tedavi; antitüberküloz ilaç tedavisi,istirahat,proteinden zengin beslenme
Cerrahi tedavi; abse drenajı,debridman,anterior radikal rezeksiyon (gerekli ise meduller kanalın dekompresyonu) ve grefonaj yapılır.