Kalkulacija cene koštanja

Tipovi proizvodnje i kalkulacija cene koštanja

Masovna proizvodnja i diviziona kalkulacija

Pojedinačna proizvodnja i dodatna kalkulacija cene koštanja

Diviziona kalkulacija - vrste

Čista diviziona kalkulacija (masovna proizvodnja istovrsnih proizvoda, pivara, cementara)

Diviziona kalkulacija pomoću ekvivalentnih brojeva (pekara, proizvodnja crepova i cigli)

Kalkulacija cene koštanja kuplovanih proizvoda (naftna industrija)

Čista diviziona kalkulacija

jedan standardizovan proizvodjednostepena, dvostepena, višestepena

Jednostepena čista diviziona kalkulacija

proizvedene i prodate količine se poklapaju, nema zaliha gotovih proizvoda (električna energija, vodena para, usluge)

Formula:Komercijalna cena koštanja = Ukupni

troškovi proizvodnje i prodaje / ukupna proizvedena količina

Obratiti pažnju

Razlika između proizvodne i komercijalne cene koštanja

Proizvodna Ck = Troškovi materijala + Troškovi konverzije zaliha

Komercijalna cena koštanja = Proizvodna cena koštanja + Troškovi prodaje

Dvostepena čista diviziona kalkulacija cene koštanja

Proizvedena i prodata količina se ne podudaraju

Proizvedeno 10.000 komadaProdato 8.000 komada

Dvostepena čista diviziona kalkulacija

Troškovi proizvodnje 100.000 dinTroškovi prodaje 24.000 din

Proizvodna cena koštanja = 100.000/ 10.000 jedinica proizvodnje = 10 din po proizvedenoj jedinici

Troškovi prodaje po jedinici prodaje = 24.000 din / 8.000 jedinica prodaje = 3 din

Komercijalna cena koštanja = 10 din + 3 din = 13 din

Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase raznovrsnih proizvodaimaju istu supstancu,ali različite dimenzijepekara, ciglana, kamenolomi

Primer ciglane: crep proizvedeno 10.000 kom, monta- 15.000 kom, cigla-40.000 kom)

Ključ za utvrđivanje ekvivalentnih brojeva je njihova težina:

crep – 1.50 kgmonta – 1.40 kgcigla – 1 kg

Ekvivalentni broj

različiti proizvodi se svode na uslovnu jedinicu mere i mogu se porediti

Cena koštanja

Ukupni troškovi proizvodnje / Broj ekvivalentih jedinica mere ukupne proizvodnje

Pomoćna tabela za obračun ekvivalentnih jedinica i cene koštanja

Proizvod Količina

(2)

Ekvivalentni broj

(3)

Uslovne jedinice

(4)= (2 x3)

Cena koštanja uslovne jedinice

(5)

Ukupni troškovi

(6) =

(4x5)

Cena koštanja proizvedene jedinice (7) = 6 : 2

Cigla 40.000 1.00 40.000 10 400.000 10

Crep 10.000 1.50 kg 15.000 10 150.000 15

Monta 15.000 1.40 kg 21.000 10 210.000 14

Ukupno - - 76.000 - 760.000 -

Cena koštanja uslovne jedinice = Ukupni troškovi / Ukupan broj uslovnih jedinica = 760.000 din /76.000 jedinica = 10 din po ekvivalentnoj jedinici

Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase kuplovanih proizvoda

od iste mase proizvode se proizvodi različiti po supstanci (rafinerije nafte):glavni proizvodinusproizvodiupotrebljivi otpaci

Kalkulacija cene koštanja ovde treba da reši pitanja: cene koštanja glavnog proizvoda

metod prodajne vrednosti metod zajedničke fizičke jedinice mere metod prosečnih troškova metod prosečnih ponderisanih troškova

cene koštanja nusproizvoda (neto prodajna vrednost nusproizvoda umanjena za troškove prodaje, pretpostavljeni dobitak i troškove prerade je vrednost koja služi za umanjenje cene koštanja glavnog proizvoda)

cene koštanja upotrebljivih otpadaka (mere se po oportunitetnim troškovima materijala izrade koji se štedi njihovim ubacivanjem u proizvodnju kao korisnih otpadaka), oduzimaju se od cene koštanja glavnih proizvoda

Diviziona kalkulacija u proizvodnji mase kuplovanih proizvoda

Kalkulacija cene koštanja nusproizvoda

Prodajna cena nusproizvoda- Troškovi prodaje- Pretpostavljeni dobitak Neto vrednost nusproizvoda

Cena koštanja nusproizvoda = Neto vrednost nusproizvoda / Proizvedena količina

PrimerProdajna vrednost nusproizvoda

60.000

Troškovi prodaje 3.000

Pretpostavljeni profit (10%) 6.000

Neto vrednost nusproizvoda 51.000

Količina nusproizvoda 5.100 komada

Cena koštanja nusproizvoda 10 din

Primer

Koliko iznosi iznos nusproizvoda za koji treba umanjiti troškove proizvodnje glavnog proizvoda, ako su troškovi prerade nusproizvoda 18.000 din.

Formula:Neto vrednost nusproizvoda – Troškovi

prerade = 51.000-18.000 =33.000

Primer

Cena koštanja glavnog proizvoda umanjena za troškove nusproizvoda:

Troškovi materijala 100.000

Troškovi prerade glavnog proizvoda 50.000

troškovi nusproizvoda 33.000 (sa slajda18)

Obračun: 100.000+50.000--33.000=117.000

Kalkulacija cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje

Metode:metod prodajne vrednostimetod zajedničke fizičke jedinice meremetod prosečnih troškovametod prosečnih ponderisanih troškova

Kalkulacija cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje- Metod prodajne vrednosti

Metod prodajne vrednostiPrimer:proizvode se dva proizvoda A i Bprodajne cene su im 20 din za A i 30 din

za BUkupna proizvedena količina A -10.000 i

B -20.000 komadaUkupni troškovi proizvodnje za A i

B=400.000

Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje metodom prodajne vrednosti

Proizvod Količina

(2)

Prodajna cena

(3)

Prodajna vrednost

(4)=

2x3

Troškovi po jedinici prodajne vrednosti (5)

Ukupni troškovi

(6) =5x4

Cena koštanja po jedinici (7) = 6:2

A 10.000 20 200.000 0.50 100.000 10

B 20.000 30 600.000 0.50 300.000 15

Ukupno - - 800.000 - 400.000 -

Troškovi po jedinici prodaje = Ukupni troškovi proizvodnje / Neto prodajna vrednost = 400.000/800.000=0.50

Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod zajedničke fizičke jedinice mere

kod proizvoda koji se pojavljuju kao različiti zbog agregatnog stanja

svođenje na uporedive količine vrši se primenom stope fizičkog prinosa (% iskorišćenosti sirovina)

Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod zajedničke fizičke jedinice mere

Proizvod Prinos po stopi sirovine

(2)

Odnos sirovine prema jedinici proizvoda

(3)

Iskorišćenje tone sirovine po kg

(4)=

2x3

Procenat učešća u iskorišćenosti sirovine (5)

Ukupni troškovi

(6)

Količina proizvoda (7)

Cena koštanja

(8)

= 6:7

A 420 kg 0.90 378 kg 60% (zadato) 1.200.000 42.000 kg 28.57 din po kg

B 200 litara 1.30 260 kg 40%

(zadato)

800.000 20.000 litara

40 din po litri

Ukupno - - 638 kg 100% 2.000.000

(zadato)

- -

samo za vezanu proizvodnju u kojoj se proizvodi izražavaju istom jedinicom mere i međusobno se ne razlikuju

reč je o primeni čiste divizione kalkulacije u kuplovanoj proizvodnji većeg broja proizvoda (ponoviti ovu kalkulaciju sa slajda 5)

Obračun cene koštanja glavnih proizvoda kuplovane proizvodnje – metod prosečnih troškova

Obračun cene koštanja glavnih proizvoda u kuplovanoj proizvodnji – metod prosečnih ponderisanih troškova

pojavljuje se više proizvoda koji se razlikuju po svojim hemijskim , fizičkim, vrednosnim i drugim karakteristikama

prvo treba obračunati pondereza obračun pondera koristi se:

sadržina korisne supstanceenergetska vrednost proizvodakoličina hranjivih sastojakaaposorbovana količina sirovineprocenjena težina i slični.

Obračun pondera za proizvod A

Apsorbovana količina sirovine (ponder 1)Odnos dužine i težine tehnološkog

postupka (ponder 0.8)Ukupno ponder = 1+0.8=1.8

Obračun cene koštanja proizvoda A

Proizvod Količina Ponder Svedena količina

Zajednički troškovi po jedinici svedene količine

Ukupni troškovi proizvoda A

Cena koštanja proizvoda A

A 10.000 kg

1.8 10.000 x 1.8 = 18.000

2 din (zadato)

18.000 x 2=

36.000

36.000: 10.000 kg = 3.6 din

DODATNA KALKULACIJA CENE KOŠTANJA

Primenjuje se u proizvodnji po individualnim porudžbinamaako se radi o proizvodnji po komadnim radnim

nalozima, tada je radni nalog i osnova za izračunavanje cene koštanja proizvoda

ukoliko je u pitanju serijski radni nalog tada se za obračun cene koštanja primenjuje čista diviziona kalkulacija cene koštanja