Kalite Yönetim Sistemi - volkanturker.com.tr · oluĢturdukları bir araç sayesinde kontrol etmekteydiler (Kalite Kontrol). Dr. Volkan Türker 12 Kalite Olgusunun Tarihsel GeliĢimi

01.10.2011

1

Kalite Yönetim Sistemi

Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKER

T.C. Marmara Üniversitesi

ĠĠBF - ĠĢletme Bölümü

Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı

[email protected]

www.volkanturker.com.tr

Dr. Volkan Türker

Kalite nedir?

2

Dr. Volkan Türker

3

Ferrari mi, Renault mu daha kalitelidir?

Ferrari Renault

599 GTB Fiorano Megane II

Dr. Volkan Türker

4

Ferrari mi, Renault mu daha kalitelidir?

Ferrari Renault

599 GTB Fiorano Megane II

mailto:[email protected]

01.10.2011

2

Dr. Volkan Türker

Kalite Ne Değildir?

Kalite; “En iyi”, “en güzel”, “en hızlı”, “en

güçlü” vb. anlamı taĢımaz.

Kalite; “Daha iyi”, “daha güzel”, “daha hızlı”,

“daha güçlü” anlamı da taĢımaz.

Kalite bir sıfat değildir. Amaca uygunluk

derecesidir.

Kalite görecelidir, yani kiĢiden kiĢiye

değiĢiklik gösterir.

5

Dr. Volkan Türker

6

Kalite Nedir?

MUTLAK ANLAMDA EN ĠYĠ

AMACA UYGUNLUK DERECESĠ

Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya

olabilecek ihtiyaçları karĢılama kabiliyetine

dayanan özelliklerin toplamıdır.*

*ISO 9005 Kalite Sözlüğü

Dr. Volkan Türker

7

Kalite Nedir?

Kalite bir süreçtir; hammaddeden satıĢ

sonrası hizmete, ihtiyaçtan memnuniyete

sürekli geliĢmeyi kapsar.

Kalite aynı zamanda bir yatırımdır; Uzun

dönemde bir iĢi ilk defada doğru olarak

yapmak, hatayı sonradan düzeltmekten

daha düĢük maliyetlidir.

Dr. Volkan Türker

8

Kalite Nedir?

Kalite hareketinin dünya çapında önde gelen

liderlerinden J.M. JURAN kaliteyi tanımlarken

Ģu ifadelerin altını çizmiĢtir;*

“Kalite ürün tatmini sağlamak amacı ile bir

ürünün müĢteri gereksinimlerine uyum

koĢullarını tanımlayan özelliklerdir.”

* Milli Prodüktivite Merkezi, Toplam Kalite

Yönetimi, Ankara.

01.10.2011

3

Dr. Volkan Türker

9

Kalite Olgusunun Tarihsel GeliĢimi

Kalite kavramı ile ilgili bilgilerle

M.Ö.1760 tarihli Hammurabi

yasalarında karĢılaĢılmaktadır. Bu

yasalarda yer alan hükümlerden 229.

madde Ģu Ģekildedir:

“Bir inĢaat ustasının inĢa ettiği bir ev

ustasının yetersizliği ve iĢini gerektiği

gibi yapmaması nedeniyle yıkılarak ev

sahibinin ölümüne yol açarsa, o usta

öldürülecektir.”

Dr. Volkan Türker

10


Bu yasa vahĢice görünse de kalite felsefesini

içinde barındırır. ġöyle ki; ev yaptıran her

insan, inĢaat ustası veya mühendisi olamaz,

bu nedenle yaptırdığı veya aldığı evin

sağlamlığını kendisi kontrol edemez.

Fakat aldığı evde güvenle oturmak da onun

hakkıdır. Bu nedenle evin sağlamlığının

kontrolü ve sorumluluğu evi yapanda

olmalıdır.

Dr. Volkan Türker

11


M.Ö. 1450 yılında ise

antik Mısır‟da piramitlerin

yapımında görevli

muayene elemanları, taĢ

blokların yüzeylerinin

dikliğini telden

oluĢturdukları bir araç

sayesinde kontrol

etmekteydiler (Kalite

Kontrol).

Dr. Volkan Türker

12


M.S. 1489 – 1588 Mimar Sinan‟ın yapıtları

Ġstanbul‟da, Alibey deresi

üzerinde yapılmıĢ olan

Mağlova Kemeri inĢa

edildiği 1562 yılından bu

yana (449 yıldır) ayakta

durmakta iĢlevini yerine

getirmektedir.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Code-de-Hammurabi-2.jpghttp://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Code-de-Hammurabi-2.jpg

01.10.2011

4

Dr. Volkan Türker

13


Osmanlı Devleti‟nde Lonca sistemi, Ahilik

gelenekleri… tarihte yer alan önemli

sosyal ve ekonomik boyutlu iĢ yapma

standartlarıdır.

Bu örneklerden çıkartılabilecek genel

sonuç; tarih boyunca kalitenin iĢin doğru

yapılması ile eĢ anlamlı tutulduğudur.

Dr. Volkan Türker

14


Kalite kavramının bir sistem olarak ele alınması ve önceden belirlenmiĢ ilkelere dayandırılması ilk olarak ABD‟de ortaya çıkmıĢ, daha sonra Japonya ve Avrupa‟daki geliĢmelerle zirveye ulaĢarak, yönetim bilimi içerisindeki yerini almıĢtır.*

* Muhittin ġimĢek, Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemleri, Alfa yayınevi, Ġstanbul, 2000, s.1

Dr. Volkan Türker

15


Japonya, batıda geliĢtirilen kalite sistemini,

kendi toplum yapısına ve üretim sistemine

uygun hale getirerek, kaliteyi ucuza üretmeyi

baĢarmıĢtır.

Japonya‟nın kalite kavramına olan katkısı,

“DüĢük maliyetli kalite”dir denebilir.

Dr. Volkan Türker

16

Rekabet gücünde yaĢanan değiĢim ve kalitenin artan önemi

Üretim Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1960

Maliyet Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1970

Kalite Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1980

Hız Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1990

Yenilik ve Yaratıcılık Üst. ile Rek. Gücü

2000

01.10.2011

5

Genel Sistem Teorisi

Ludwig von Bertalanffy

(1901-1972)

Süreçlerle Yönetim -

Genel Sistem Teorisi ile ĠĢletmeyi Analiz Etmek

Dr. Volkan Türker

Süreç

Geçirgen çevre sınırı

Çıktı Girdi

Geri Bildirim

Çevre

Temel Sistem Unsurları

Dr. Volkan Türker

Süreç

Geçirgen çevre sınırı

Çıktı Girdi

Geri Bildirim

Süreç

Geçirgen olmayan çevre sınırı

Çıktı Girdi

Geri Bildirim

Açık Sistem

Kapalı Sistem

Dr. Volkan Türker

20

ĠĢletme – Çevre Modeli

Çevre Nedir?

Bir sistemin dıĢında olup, sistemi etkileyen her Ģey o sistemin çevresini

oluĢturur.

01.10.2011

6

Dr. Volkan Türker

21

İşletmenin Çevresi

Yakın Çevre Genel

Çevre

Uluslararası Çevre

İşletme – Çevre Modeli

Dr. Volkan Türker

İşletme

Yönetimi

İnsan

Kaynakları

Fiziksel

varlıklar

Üretim Süreci

Çıktı Girdi

Geri Bildirim

Dr. Volkan Türker

İşletme

Yönetimi

İnsan

Kaynakları

Fiziksel

varlıklar

Alıcılar Satıcılar

Rakipler

Finans Kuruluşları

Sendikalar Kamuoyu

Üretim Süreci

Yakın (1.) Çevre

Çıktı Girdi

Dr. Volkan Türker

İşletme

Yönetimi

İnsan

Kaynakları

Fiziksel

varlıklar


Rakipler

Finans Kuruluşları

Sendikalar Kamuoyu

Üretim Süreci

Ekonomik Çevre

Hukuki- Politik çevre

Doğal Çevre

Sosyo-kültürel Çevre

Teknolojik

Çevre

Genel (2.) Çevre

Yakın (1.) Çevre

Çıktı Girdi

01.10.2011

7

Dr. Volkan Türker

İşletme

Yönetimi

İnsan Kaynakları

Fiziksel

varlıklar


Rakipler

Finans

Kuruluşları

Sendikalar Kamuoyu

Üretim Süreci

Ekonomik Çevre

Hukuki- Politik çevre

Doğal

Çevre

Sosyo-kültürel Çevre

Teknolojik Çevre

Uluslararası Sosyo-kültürel

Çevre

Uluslararası Teknolojik

Çevre

Uluslararası Ekonomik

Çevre

Doğal Çevre

Uluslararası Hukuki-Politik

Çevre

Uluslararası (3.) Çevre

Genel (2.) Çevre

Yakın (1.) Çevre

Çıktı Girdi

TOPLAM KALĠTE YÖNETĠMĠ

Total Quality Management

Dr. Volkan Türker

27

TKY Nedir?

Klasik yönetim anlayıĢının alternatifi olarak

doğan, geliĢen ve geliĢimine devam

etmekte olan modern ve etken yönetim

anlayıĢının bugünkü adıdır.

2. Dünya savaĢı sonrasında Japonya‟da elde

edilen baĢarıları, 70‟li yılların sonunda, 80‟li

yılların baĢında kendilerine adapte etmek

isteyen ABD firmalarınca dünya çapında etki

gösteren yeni bir yönetim akımına

dönüĢmüĢtür.

Dr. Volkan Türker

28

Neden Toplam ?

Tüm çalıĢanların katılımı

(Kalite herkesin

sorumluluğundadır)

Yapılan iĢlerin tüm yönleri

Tüm müĢteriler

Tüm üretilen ürünler (mal ve

hizmetler)

T

01.10.2011

8

Dr. Volkan Türker

29

Neden Kalite ?

Kalite; müĢterilerin bugünkü

beklenti ve ihtiyaçlarını tam

ve zamanında karĢılayıp,

onlara gelecekteki

beklentilerini aĢan ürün ve

servisler sunmaktır… K

Dr. Volkan Türker

30

Neden Yönetim ?

Yönetimin her konuda

çalıĢanlara liderlik yapması

ġirket çapında katılımcı

yönetimin sağlanması Y Dr. Volkan Türker

31

Kalite Organizasyonlarının TKY’den önceki ve sonraki fonksiyonları

ESKİ YENİ

Kalite planlama Kalite fonksiyonunun yayılması

Spesifik dizayn Müşteri beklentilerine uygun dizayn

Umulabilen kalite anlayışı

Sürekli gelişme anlayışı

Üretimin katılması Tüm fonksiyonları içermesi

Kalite departmanı kaliteden sorumlu

En alttan en üste kadar her departman kendi kalitesinden

sorumlu

Dr. Volkan Türker

32

Toplam Kalite Yönetiminin Amacı Nedir? (1)

MüĢteri ihtiyaçlarının doğru Ģekilde tespit

edilmesi sonucunda tüm süreçleri bu

ihtiyaçlara göre yönlendirmek.

Mümkün olan en yüksek kalite seviyesine

ulaĢmak (ürün ve hizmetler ile diğer

alanlarda) müĢteri tatmininin arttırılması yolu

ile Ģikayetlerin en aza indirilmesi.

Ürün geliĢtirme süresinin kısaltılması.

01.10.2011

9

Dr. Volkan Türker

33

Toplam Kalite Yönetiminin Amacı Nedir? (2)

Maliyetlerin ve israfın azaltılması.

Moral ve verimliliğin arttırılması.

Etken iletiĢim yöntemlerinin oluĢturulması.

Problem çözümünde ekip yaklaĢımının

geliĢtirilmesi.

Etkili bir rekabet stratejisinin oluĢturulması.

Süreçlerde sürekli bir iyileĢtirme ve geliĢme

ortamının sağlanması.

Dr. Volkan Türker

34

TKY’nin Endüstri ve Hizmet Sektörleri Ġçin Yararları Nelerdir? (1)

Pazar payı, verimlilik, rekabet gücü ve karlılık artar.

ÇalıĢanların motivasyonu artar.

Üretim hataları, tamirat ve gereksiz stok gibi nedenlerden kaynaklanan giderler azalır.

ÇalıĢanlar arasında dikey ve yatay iletiĢim artar. Tedarikçi ve taĢeronlar ile olan iliĢkiler iyileĢir. Ürün geliĢtirme süresi kısalır.

Dr. Volkan Türker

35

TKY’nin Endüstri ve Hizmet Sektörleri Ġçin Yararları Nelerdir? (2)

Sürekli geliĢme ilkesi sayesinde, kurumun

devamlılığı garanti altına alınır.

Süreç içi iĢlem sayısı azalır ve teslim süreleri

kısalır.

(Ġç ve DıĢ) MüĢteri tatmini artar ve Ģikayet

sayısı azalır.

(Ġç ve DıĢ) MüĢterilerin güveni kazanılır veya

varolan güven sürdürülür.

Dr. Volkan Türker

36

Toplam Kalite Yönetimi ile Geleneksel Yönetim AnlayıĢının KarĢılaĢtırılması

Geleneksel Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi

Fazla beklentisi olmayan müşteri Her şeyi isteyen müşteri, fazla

seçenek ve büyük rekabet

Aynı türden çok sayıda üretim Müşteri isteklerine uygun, çok

seçenekli esnek üretim

Eğitim düzeyi düşük, ucuz

eleman

İşin gerektirdiği eğitime sahip,

kalifiye eleman

Kontrole dayalı kalite anlayışı Hatanın oluşmasını önleyici

yaklaşım

Yüksek maliyetli kaliteli ürünler Daha ucuz ve daha yüksek

kalitede ürünler

01.10.2011

10

Dr. Volkan Türker

37



Optimum stokla çalışma Sıfır stokla çalışma hedefi

Kabul edilebilir hata düzeyi Sıfır hataya ulaşma hedefi

Kabul edilebilir nitelik limitleri

arasında üretim

Hedeflenen değerlere uygun

üretim

Ortaya çıkan sorunlara çözüm

geliştiren bir yönetim anlayışı

Olası sorunları düşünüp,

bunların oluşmasını engellemeye yönelik çalışma

Dr. Volkan Türker

38



Uzmanlaşmaya dayalı sistem

geliştirme

Kurumlar arası işbirliği ile sistem

geliştirme

Birimler arası ayrımlara dayanan

organizasyonlar

Birimlerin işbirliğine dayanan

organizasyonlar

Ödül ve cezaya dayalı

motivasyon sistemleri

Cesaretlendirme, takdir ve

ödüllendirmeye dayanan motivasyon sistemleri

Pazarlık ve kontrole dayalı

tedarikçi ilişkileri

Karşılıklı güvene ve anlayışa

dayanan ortak iyileştirme projelerinin yapıldığı tedarikçi ortaklığı

Dr. Volkan Türker

39



Kısa sürede yüksek kar

amaçlayan yaklaşım

Uzun vadede var olma ve kazanç

sürekliliğinin sağlanması

Yeni ürünlerin AR-GE ve

pazarlama birimlerince geliştirilmesi

Tüm birimlerin ürün geliştirme

sürecine katılması

“İşi en iyi bilen o işi yönetendir”

anlayışı

“İşi en iyi bilen o işi yapandır”

anlayışı

Tecrübe ve inisiyatife dayanan

yönetim anlayışı

Ölçüm sonuçları ve verilerin

analizine dayanan yönetim anlayışı

Dr. Volkan Türker

40

TKY’nin Kabul GörmüĢ Özellikleri

Ġnsana saygı esastır.

MüĢterinin tam ve sürekli tatmini hedeftir.

Kurum politikasına kalite kavramı yön vermelidir.

Kalite bilinci yaygınlaĢtırılmalı ve çalıĢanların tamamı bu bilinçle her alanda kaliteyi artırmaya çalıĢmalıdır.

Herkesin iĢini zamanında, ilk defada ve doğru olarak yapması esastır.

01.10.2011

11

Dr. Volkan Türker

41

TKY’nin Kabul GörmüĢ Özellikleri

Sürekli geliĢme anlayıĢı esas olmalı, ürünün

kontrolü değil sürecin kontrolü önem

taĢımalıdır.

Yöneticiler dahil bütün çalıĢanların katılacağı

sürekli bir eğitim programı uygulanmalıdır.

Her kademede ekip çalıĢması yapılmalıdır.

Her kademede katılımcı yönetim

uygulanmalıdır.

Dr. Volkan Türker

42

Toplam Kalite Yönetimi’nin Temel Ġlkeleri

1. Tüm ÇalıĢanların GeliĢtirilmesi ve Tam

Katılımın Sağlanması

2. Sürekli GeliĢme (Kaizen)

3. Üst Yönetimin Liderliği

4. MüĢteri Odaklılık

İnsan Kaynakları Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimi

İlişkisi

Toplam Kalite

Yönetimi’nin Temel

Ġlkeleri

1. Tüm ÇalıĢanların

GeliĢtirilmesi ve Tam

Katılımın Sağlanması

Dr. Volkan Türker

44

Bir gün Mısır‟da bağımsızlık mücadelesi için çalıĢan

liderlerden biri, Mustafa Kemal‟i görmeye gelmiĢtir.

Kendisine:

- Bizim hareketin de başına geçmek istemez misiniz?

diye sorar.

Olabilecek Ģey değildir ama Mustafa Kemal:

- Yarım milyonunuz bu uğurda ölür mü? diye sorar.

Adamcağız yüzüne baka kalır:

- Fakat paşa hazretleri yarım milyonun ölmesine ne

lüzum var? Başımızda siz olacaksınız ya… der.

- Benimle olmaz beyefendi, yalnız benimle olmaz. Ne

zaman halkınızın yarım milyonu ölmeye karar verirse

o vakit gelip beni ararsınız.

* Falih Rıfkı Atay, Çankaya, syf.318

01.10.2011

12

Dr. Volkan Türker

45

Ġnsan Kaynakları ve Kalite Yönetimi ĠliĢkisi

ÇalıĢan katılımı, Güçlendirme ve TKY

Fortune Dergisi‟nin 1000 Ģirket üzerinde

yaptığı araĢtırma;

%80 çalıĢan katılımı TKY‟nin bir

parçasıdır.

Personel Güçlendirme katılımın ileri bir

Ģeklidir.

Dr. Volkan Türker

46

Ġnsan Kaynakları ve Kalite Yönetimi ĠliĢkisi

ĠĢletmeler TKY‟de baĢarılı olmak

istiyorlarsa bunun özel bir kültür (kalite

kültürü) gerektirdiğini unutmamalıdırlar.

Bu bit altyapıya benzetilebilir.

Bu altyapıya sahip olmayan bir

iĢletmede TKY‟nin hayata geçirilmesi

imkansız olacaktır.

Dr. Volkan Türker

47

TKY’yi destekleyen ĠK özellikleri

Açık ĠletiĢim

Güven

ÇalıĢma istikrarı

Performans değerleme

Dr. Volkan Türker

48

Açık ĠletiĢim

TKY‟de; tüm çalıĢanlardan, kendi iĢlerinde

problem çözücü ve karar verici olmaları

beklenir.

ÇalıĢanların karar verebilmesi için bilgiye

ihtiyaçları vardır. Bu nedenle açık iletiĢim

Ģarttır.

Ayrıca bu sayede korkular azalır, hızlı değiĢime

ayak uydurulması sağlanır.

01.10.2011

13

Dr. Volkan Türker

49

Güven

Her zaman iki taraflı olmalıdır.

Bunu sağlamak için;

1. Açık iletiĢim,

2. Tutarlı iletiĢim (her çalıĢana aynı),

3. Dürüstlük,

4. Adalet (her çalıĢana eĢit haklar),

5. BaĢkalarının fikirlerine saygı,

esastır.

Dr. Volkan Türker

50

ÇalıĢma Ġstikrarı

Bilim dünyası yeni süreç ve teknolojiler

geliĢtirmek için çalıĢtıkça bazı iĢ ve meslekler

önemini yitirmektedir.

Öncelikle çalıĢma istikrarı güvence altına

alınmalıdır.

Ör: Japonya – uzun bir dönem boyunca,

“hayat boyu istihdam” ilkesi izlenmiĢtir.

Dr. Volkan Türker

51

Performans Değerleme

Sadece fiili durumu tespit etmek değildir.

Asıl amacı; az çalıĢanla çok çalıĢanı ayırmak ya da

ücretlendirme için kullanmak olmamalıdır.

PD; var olunan noktayla ulaĢılmak istenen nokta

arasındaki farkı ortaya koyup, hedefe varmak için

yapılması gerekenleri tespit edebilmenin ilk adımıdır.

PD; sadece kiĢinin baĢarısını değil, sistemin baĢarısını

ölçer.

PD; çalıĢanların potansiyellerini arttırmaya yönelik bir

çalıĢmadır.

Dr. Volkan Türker

52

Tüm ÇalıĢanların GeliĢtirilmesi ve Tam Katılımının Sağlanması

Mutlu çalıĢan, mutlu müĢteri yaratır.

Kalite sadece üst yönetimin

değil, tüm çalıĢanların sorumluluğundadır.

01.10.2011

14

ĠĢ Tatmini SağlanmıĢ ÇalıĢanların Kalite Sistemindeki

Önemi

Toplam Kalite


Ġlkeleri

2. Sürekli GeliĢme

(Kaizen)

Dr. Volkan Türker

54

Sürekli GeliĢme (KAIZEN)

Japoncada Kai=DeğiĢim, Zen=Ġyi, daha

iyi, anlamına gelmektedir.

Bu iki kelimenin birleĢiminin

Türkçemizde kullanımı “Sürekli

iyileĢtirme, sürekli geliĢme” Ģeklinde

olmuĢtur.

“Yaptıklarımızı asla yeterli görmüyoruz.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

Dr. Volkan Türker

55

Sürekli GeliĢmenin Ġlkeleri

Kaizen, geliĢmenin; belirli bir geliĢmiĢlik

düzeyinde sıçrama yoluyla değil, düzenli ve

küçük atılımlar yolu ile olacağını ifade eder.

(Devrim – Evrim farkı)

Kaizen de hedef, belirli bir standardı tutturmak

değil, ulaĢılan seviye ne olursa olsun, o

seviyeyi sürekli olarak geliĢtirmektir.

ġirketin bütün birimlerinde, her gün mutlaka

bir miktar geliĢme yaĢanmalıdır.

Dr. Volkan Türker

56

Müşteri Odaklılık Toplam Kalite Yönetimi

Robot Teknolojisi Kalite Kontrol Çemberleri Öneri Sistemi Otomasyon

İşyerinde Disiplin Toplam Verimli Bakım

Kanban (işaret panosu) Kalite İlerlemesi

Tam-Zamanında Sıfır Hata Küçük-grup Aktiviteleri İşçi-Yönetim İlişkileri Verim Artışı

Yeni-ürün Tasarımı

01.10.2011

15

Dr. Volkan Türker

57

Deming Döngüsü

KAIZEN felsefesine katkıda bulunanlardan

W.E.Deming, 1950‟lerde yaptığı Japonya

seyahatlerinde Ġstatistiksel Kalite Kontrol

çalıĢmaları yapmıĢtır. Deming ayrıca, Sürekli

GeliĢme kavramını Japonya‟ya kabul ettiren

en önemli Kalite Kontrol araçlarından biri

olan “Deming Döngüsünü” tanıtmıĢtır.

Dr. Volkan Türker

58

Deming Döngüsü (PUKD)

Planla

Uygula

Düzelt

Kontrol Et

1

2 3

4

Dr. Volkan Türker

59

Deming Döngüsü (PUKD)

D P

K U

GeliĢ

me

Dr. Volkan Türker

60

Sürekli GeliĢmenin Yararları

Tüm faaliyetlerde canlılık meydana gelir.

ġirkette amaç ve hedef birliği sağlanır.

ÇalıĢanların bilgi ve beceri düzeyi sürekli

olarak geliĢir.

ÇalıĢanların motivasyonu artar.

EtkileĢim içindeki birimlerin ortak sorunları,

en kısa yoldan ve kalıcı bir Ģekilde çözülür.

Üretim ve diğer rekabet unsurları, daha hızlı

bir geliĢme gösterir.

01.10.2011

16

ĠĢ Tatmini SağlanmıĢ ÇalıĢanların Kalite Sistemindeki

Önemi

Toplam Kalite


Ġlkeleri

3. Üst Yönetimin

Liderliği

Dr. Volkan Türker

62

Üst Yönetimin Liderliği

Kurumun üst yönetimi, TKY‟yi kurumdaki

diğer herkesten daha iyi bilmelidir. Kalite

süreçlerinin nasıl yürütüldüğünü araĢtırıp,

sorunları iyi anlamalıdır.

TKY‟nin unsurlarının, ilkelerinin ve

yararlarının neler olduğunun tüm çalıĢanlarca

anlaĢıldığından ve bunlara sahip

çıkıldığından emin olmalıdır. Bunun için;

Dr. Volkan Türker

63

Üst Yönetimin Liderliği

gerekli olan; eğitimin, motivasyonun ve yetki

devrinin astlarına sunulmasından

sorumludur.

Kalite hedeflerine ne ölçüde ulaĢıldığını

kontrol etmeli ve gerekli iyileĢtirmelerin

yapılmasını sağlamalıdır.

Astlarının, kendisini model aldığını asla

unutmamalı ve herkesten önce kendisini

kalite felsefesine adamalıdır.

İnsan Kaynakları Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimi

İlişkisi

Toplam Kalite


Ġlkeleri

4. MüĢteri Odaklılık

01.10.2011

17

Dr. Volkan Türker

65

MüĢteri Odaklılık

TKY‟de müĢteri kavramı;

ĠĢletme/organizasyon içinde yer alan tüm

çalıĢanlar ĠÇ MÜġTERĠ,

Üretilen ürün yada hizmeti satın alanlar ise

DIġ MÜġTERĠ.

Dr. Volkan Türker

66

MüĢteri Odaklılık

Ürün ve hizmetlerin kalitesini en son noktada müĢteri değerlendirir.

Dolayısıyla müĢteri odaklılık denildiğinde, "müĢteri istek ve beklentileri" ve "katma değerin nasıl sunulabileceği" anlaĢılmaktadır.

MüĢterilerin beklentilerini aĢan ürün ve hizmetler sağlayarak onların baĢarılarına katkıda bulunulur. ĠĢletmelerin uzun dönemli amaçlarına ulaĢması müĢterilerde oluĢturacakları güvene bağlıdır.

Dr. Volkan Türker

67

MüĢteri Odaklılık (Ġç MüĢteri)

Üretim

Süreci Çıktı Girdi

Satış


İK


Finans


Dr. Volkan Türker

68

Kalite YaklaĢımları

Önleyici Sistem YaklaĢımı:

Hatalar ortaya çıkmadan, önlemeye

çalıĢıldığından kalitede geliĢme ve iyileĢme

sağlanmakta ve sonuçta pazara girme süreci

daha hızlı olmaktadır.

Düzeltici Sistem YaklaĢımı:

Hatayı ortadan kaldırmak için müĢteri

Ģikayetinin analizi veya hatanın yakalanması

beklendiğinden daha yavaĢ tepki verir.

01.10.2011

18

Dr. Volkan Türker

69

Kalite Maliyetleri

Kaliteyi artırmak için yapılan çalıĢmalar sonucu önleme ve ölçme maliyetleri yükselmeye baĢlar. Kalite düzeyi ilerledikçe maliyet artıĢı hızlanır.

Buna karĢılık, kusurlu ürüne bağlı olan baĢarısızlık maliyeti kalite iyileĢtikçe azalır.

Toplam “Kalite Maliyeti” iki eğrinin kesiĢtiği noktada en küçük değerini alır.

Dr. Volkan Türker

70

Kalite Maliyetleri

Önleme ve ölçme

maliyetleri BaĢarısızlık

(Kalitesizlik)

maliyetleri

Toplam “Kalite

Maliyetleri”

Kalite Düzeyi Yüksek DüĢük

Bir

im Ü

rün

Maliyeti

DüĢük

Yüksek

Dr. Volkan Türker

71

Kalitesizlik Maliyetleri Buzdağı

MüĢteri Kaybı

Pazar Kaybı

Ġmaj Kaybı

Güven Kaybı

…

Uzun vadede tesir eden çok ciddi kayıplardır

Hurda, ıskarta

Üretim Kaybı...

Kolay ölçülebilen

kalitesizlik

maliyetleri

Kolay

ölçülemeyen

kalitesizlik maliyetleri

Dr. Volkan Türker

Robert Bosch tercihinde çok haklı zira

insanların/müĢterilerin güvenini kaybetmek

uzun vadede çok daha büyük parasal kayıpları

beraberinde getirecektir!

Kalitesizlik Maliyetleri Buzdağını unutmayın!

72

01.10.2011

19

Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Sistem ve Araçları

• Kalite Çemberleri

• Sıfır Hata (Poke-Yoke)

• Tam Zamanında Üretim (JIT)

• Kanban

Dr. Volkan Türker

74

Kalite Çemberleri

Kurumlarda aynı alanda çalıĢan, benzer iĢleri

yapan ve düzenli aralıklarla bir araya

gelerek; kendi iĢleri ile ilgili sorunları

saptayan, inceleyen, çözen ve gönüllü

katılımın esas olduğu, üye sayısının 5-9 kiĢi

arasında değiĢtiği gruplardır.

Bu yöntem; Önleyici Sistem YaklaĢımı’nı

esas alır.

Dr. Volkan Türker

75

Kalite Çemberleri

Dr. Kaoru ISHIKAWA, Kalite Çemberleri (KÇ)

etkinliklerini Ģöyle tarif etmektedir;

“KÇ, kalite kontrol etkinliklerini gönüllü olarak

aynı iĢ yerinde yürütülen küçük bir gruptur. Bu

küçük grup sürekli olarak firma çapında kalite

kontrolün bir parçası olarak bütün üyelerin

katılımıyla kendini geliĢtirme ve karĢılıklı

geliĢme, atölye içinde denetim ve ilerleme, kalite

kontrol etkinliklerinden yararlanma iĢini yürütür.”

Dr. Volkan Türker

76

Kalite Çemberlerinin Özellikleri

Gönüllülük

Kendini geliĢtirme

KarĢılıklı öğrenme

Canlılık ve süreklilik

Üst Yönetimin desteği

Ekip çalıĢması – takım ruhu

01.10.2011

20

Dr. Volkan Türker

77

Kalite Çemberlerinin Amaçları

Önleyici Kalite Kontrol sisteminin yerleĢmesi,

Bireylerin motivasyonunun artırılması,

Bireylerin katılmasıyla yaratıcı yeteneklerinin

ortaya çıkarılması için teĢvik edilmesi,

Örgüt içinde haberleĢmenin daha etkin hale

getirilmesi,

Yönetici iĢçi iliĢkilerinin artırılması,

ĠĢletmenin geliĢmesine katkıda bulunmasının

sağlanması.

Dr. Volkan Türker

78

Her yapılan iĢte 1000’de 1 oranında hata yapılsaydı ne olurdu?

Havaalanlarında her gün bir uçak

tehlikeli iniĢ yapardı,

Ġstanbul'da her yıl 20,000 yanlıĢ reçete

yazılırdı,

Her hafta 500 yanlıĢ ameliyat yapılırdı,

Kalbimiz yılda 32,000 kez dururdu!

O halde…

Sıfır Hata (Poke-Yoke)

Dr. Volkan Türker

79


Japonca‟da;

– Poke = Hata

– Yoke = Sakınma

Hatadan Sakınma (veya Sıfır Hata)

Hataların oluĢumunda, özürlü mal ve

hizmet üretim süreçlerinin kullanılmasını

önleme sistemidir.

Dr. Volkan Türker

80


Önemli olan, hataların tekrarını önlemeyi

amaçlayan, sürekli iyileĢtirilebilen üretim

sistemlerinin kurulmasıdır.

01.10.2011

21

Dr. Volkan Türker

81

Sıfır Hata Araçları

Hataya neden olabilecek durumların ve

kusurlu ürün veya süreçlerin belirlenmesine

yönelik mekanik, elektronik (ürünler için),

sosyal, yönetsel (hizmetler için) sistemler.

Dr. Volkan Türker

82

Tam Zamanında Üretim Just In Time (JIT) Toyota – Taichi Ohno

Sıfır Stok

Sıfır Hata

MüĢteri iliĢkilerini doğru zamanda ve miktarda, en ekonomik düzeyde karĢılayabilmek için hammaddeden, bitmiĢ ürüne dek tüm aĢamalarda stokları kontrol edilebilir en az seviyede tutarak, stok maliyetini en aza indirmeyi amaçlayan üretim sistemidir.

Dr. Volkan Türker

83

Tam Zamanında Üretim

Dayandığı prensipler;

MüĢterinin istediği kadar üretilmelidir.

Üretim hızı, talep değiĢimlerine uymalıdır.

Iskarta oranı hemen hemen sıfır olmalıdır.

ĠĢçilik, malzeme ve kapasite kaybı sıfır

olmalıdır.

Ġnsan kaynağının eğitimine ve geliĢmesine

önem verilmelidir.

Dr. Volkan Türker

84

TZÜ Sisteminin Özellikleri

Mamul politikası: Pazar sınırlıdır, mümkün

olduğunca az çeĢit, yüksek kalite,

Kapasite kullanımı: Son derece esnek, verim

nispeten düĢük,

Fabrika düzeni: Sürekli akıĢ, kısa taĢıma

mesafeleri,

ĠĢgücü: DeğiĢik yeteneklere sahip, esnek,

Üretim programları: Küçük parti hacimleri, bir

çeĢitten diğerine geçiĢ süresi kısa,

01.10.2011

22

Dr. Volkan Türker

85

TZÜ Sisteminin Özellikleri

Stoklar: Minimum stok,

Tedarik Kaynakları: Az sayıda tedarikçi, etkin

iletiĢim, zamanında teslim,

Kalite: Çok düĢük ıskarta, seyrek muayene,

sürekli süreç kontrolü,

Tamir-Bakım: Koruyucu bakım öncelik taĢır,

Üretim kontrolü; Kontrol sistemleri basit

olmalı, kayıt az olmalıdır.

Dr. Volkan Türker

86

ĠĢ Ġstasyonu 1 ĠĢ Ġstasyonu 2

ĠĢ akıĢ yönü

Kanban (Japonca=kart) Yöntemi

Dolu araba Dolu araba

BoĢ araba BoĢ araba

KALĠTE GÜVENCE ve

YÖNETĠM SĠSTEMLERĠ

Dr. Volkan Türker

88

Meclis'e 'kazalı' ISO

TBMM BaĢkanlığı'na, sandalyelerin art arda

kırıldığı bir törenle ISO 9001 Kalite Belgesi verildi

TBMM BaĢkanı Bülent Arınç'ın isteği üzerine üç yıl

önce baĢlatılan kalite çalıĢması sonuçlandı. Meclis'te

resepsiyonların verildiği tören salonu organizasyon

için tülle süslenmiĢ sandalyelerle donatıldı. Ancak

tören sırasında art arda beĢ sandalye kırıldı.

Oturanların zor anlar yaĢadığı kazaların, plastik

sandalyelerin daha önce güneĢli bir ortamda

kullanılması nedeniyle yumuĢamıĢ olmasından

kaynaklandığı kaydedildi.

Törenin ardından, sandalyelerin alındığı firmayla

sözleĢmenin feshedildiği ve ücretin de ödenmeyeceği

bildirildi.

Kaynak: 27-06-2006 Milliyet gazetesi

http://www.milliyet.com/2006/06/27/siyaset/siy07.html

01.10.2011

23

Dr. Volkan Türker

89

Geç baĢlayınca belge gidiyordu

Tören tam saatinde baĢlamayınca Sanayi ve

Ticaret Bakanı Ali CoĢkun'dan, "Gecikme olursa

kalite belgesini alırız ona göre" diye esprili bir

uyarı geldi.

10 dakika geç baĢlayan törende ses düzeninde

de küçük aksaklıklar yaĢandı.

Arınç, dünyada bu belgeyi alan tek parlamento

olduklarını belirterek, "Bundan büyük gurur

duyuyoruz" dedi.

(haberin devamı) Kaynak: 27-06-2006 Milliyet gazetesi

http://www.milliyet.com/2006/06/27/siyaset/siy07.html

Dr. Volkan Türker

90

TANIMLAR

KALĠTE GÜVENCE (Quality Assurance)

Ürün veya hizmetin, kalite için belirlenen

istekleri karĢılamak amacıyla, yeterli güveni

sağlamak için gerek duyulan planlama ve

sistem kurma faaliyetlerinin bütünüdür.

Dr. Volkan Türker

91

TANIMLAR

KALĠTE SĠSTEMĠ (Quality System)

Kalite yönetiminin uygulanması için gerekli

olan kuruluĢ yapısı, sorumluluklar,

prosedürler, süreçler ve kaynaklardan oluĢan

bütündür.

Dr. Volkan Türker

92

KALĠTE GÜVENCE SĠSTEMĠNĠN TEMEL ĠġLEYĠġ SÜRECĠ

Yaptığını Yaz

Yazdığını Yap

Yaptığını Kaydet

Kaydettiğini Gözden Geçir

01.10.2011

24

Dr. Volkan Türker

93

Standart Nedir?

Üretimde, ölçmede ve deneyde beraberlik,

aynılık manasına gelmektedir.

Ör: Ürettiğiniz ilk ürün ile, bir milyonuncu

ürünün aynı nitelikte olması.

Ör: Verdiğiniz ilk hizmet ile, yüzüncü hizmetin

aynı nitelikte olması.

Dr. Volkan Türker

94

Standart Türleri

1. Yapı karakterine göre standartlar

– Madde, mamül, mahsül, metod, hizmet

2. Uygulama Ģekillerine göre

– Tercihe bağlı, zorunlu

3. Uygulama alanlarına göre

– ĠĢletme, Endüstriyel, Ulusal (TS, DIN), Bölgesel

(EN), Uluslararası (ISO)

Dr. Volkan Türker

95

Standardizasyon

Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda

sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım

ve iĢbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu

kuralları uygulama iĢlemidir.

Esas itibariyle mal ve hizmet üretiminde

aranacak özellikleri ortaya koymakla beraber,

diğer alanlarda da (hukuk, yönetim, vbg.)

kullanılmaktadır.

Dr. Volkan Türker

96

Standardizasyonun Üreticiye Faydaları

Üretimde plan ve programlama

Uygun kalite ve seri imalat imkanı

Kayıp ve ıskartanın en aza inmesi

Verimlilik ve karda artıĢ

Depolama ve taĢıma kolaylığı, stokların

azalması

Maliyetlerin düĢmesi

01.10.2011

25

Dr. Volkan Türker

97

Standardizasyonun Ekonomiye Faydaları

Kaliteyi teĢvik eder,

Ġhracat ve ithalatta üstünlük sağlar,

Rekabeti geliĢtirir,

Kötü, kusurlu malı piyasadan kovar,

AnlaĢmazlıkları ortadan kaldırır,

Yan sanayinin geliĢmesini sağlar.

Dr. Volkan Türker

98

Standardizasyonun Tüketiciye Faydaları

Can ve mal güvenliğini korur,

Seçim kolaylığı sağlar,

Fiyat ve kalite yönünden aldanmaları önler,

(Maliyetleri düĢürdüğü için), ucuzluk sağlar,

Tüketicinin bilinçlenmesini sağlar,

Dr. Volkan Türker

99

Standart Sistemlerinin GeliĢimi

SAVUNMA SANAYĠ

1963 ABD Savunma Teknolojisi MIL-Q-9858

1968 NATO (Allied Quality Assurance Publication) AQAP

ENERJĠ SEKTÖRÜ

1970 Quality Assurance Criteria for Nuclear Plants and

Fuel Processing Plants 10 CFR50 App.B

1971 Quality Assurance Program Requirements for

Nuclear Facilities ANSI N 45.2

1978 ASME III NCA 4000 Quality Assurance

1978 Quality Assurance for Nuclear Power Plants

Dr. Volkan Türker

100

Standart Sistemlerinin GeliĢimi

ULUSAL GENEL AMAÇLI STANDARTLAR

1978 Kanada CSA 229.1-4

1979 Ġngiltere BS 5750

1979 ABD ANSI Z-1.15

ULUSLARARASI STANDARTLAR

1987 International Standardization

Organization ISO 9000

1988 Avrupa Standartları Örgütü EN 29000

01.10.2011

26

ISO 9000 KALĠTE GÜVENCE VE YÖNETĠM SĠSTEMĠ

Dr. Volkan Türker

102

“Sizin bir ĠSO 9001 belgeniz varmıĢ…”

“Kaç paraysa hemen alalım, bir hafta

sonra kamu ihalesine gireceğiz…”

www.iso.org.tr www.iso.org

Ġstanbul Sanayi Odası

Üye ĠliĢkileri ġubesi Yöneticisi

Dr. Volkan Türker

103

ISO (International Standards Organization)

Uluslararası Standartlar Organizasyonunun kısaltmasıdır.

Uluslararası standardizasyonu sağlamak amacıyla 23 ġubat 1947 tarihinde kurulmuĢtur.

ISO, 135 ülkeden ulusal standart kuruluĢlarının katılımıyla; Uluslararası ticareti arttırmak, tedarikçi ve müĢteri arasındaki güveni oluĢturmak amacıyla faaliyetlerini sürdürmektedir.

Dr. Volkan Türker

104

Etkili bir yönetim sisteminin, nasıl kurulabileceği,

dokümante edilebileceği ve sürdürülebileceği

konusunda yol göstermek,

Firmalar arasında güven ortamı yaratmak,

Proseslerin yönetilmesiyle ürün/hizmet kalitesinin

sağlanması, devam ettirilmesi ve iyileĢtirilmesi,

MüĢteriye ürün ve hizmetlerin tutarlılığının güveninin

verilmesidir.

ISO 9000 Kalite yönetim sistemi standartları tüm

kuruluĢlara; tipine, büyüklüğüne ve ürün cinsine

bakılmaksızın uygulanabilir nitelikte hazırlanmıĢtır.

ISO 9000 Serisi Standartların Amacı

01.10.2011

27

Dr. Volkan Türker

105

Kalite yönetim sistemine sahip olmanın yararları

Uluslararası tanınan standarda uygun

çalıĢtığınızı belgeleyerek yeni iĢ olanakları

kazanırsınız.

Etkin uygulama sayesinde müĢteri

Ģikayetinde azalma kaydedersiniz

Ürün ve hizmetin kalitesini geliĢtirerek

maliyetli hataları azaltırsınız

Zaman ve malzeme kaybını azaltarak para

kazanırsınız

Dr. Volkan Türker

106

Üretim, planlama ve

problem çözme

çalıĢmalarının etkenliğini

arttırabilirsiniz.

ÇalıĢanların

motivasyonunda ve

kurum içi iletiĢimde

iyileĢme sağlarsınız.

Kalite yönetim sistemine sahip olmanın yararları

Dr. Volkan Türker

107

ISO 9000 KALĠTE YÖNETĠM SĠSTEMĠ SÜREÇ YAKLAġIMI

Ġhtiyaçlar

ve

Planla

Uygula Kontrol et

Düzelt

Dr. Volkan Türker

108

ISO Protokolleri standartların her beĢ yılda bir

uygunluğun devamı, revize ihtiyacı veya

iĢlemden kaldırma amacı ile gözden

geçirmeyi gerektirmektedir.

Ġlk olarak 1987 yılında yayınlanan ISO 9000

Standardının mevcut içeriği 1994 ve 2000

yıllarında güncellenmiĢtir.

Standardın son olarak 2008 yılında

güncellemesi yapılmıĢtır.

ISO 9000 Revizyonları

01.10.2011

28

Dr. Volkan Türker

109

ISO 9000 Revizyonları

1987 Ġlk yayınlanma

1994 Ġlk küçük değiĢiklikler revizyonu

2000 Ġlk büyük revizyon

2008 Ġkinci küçük değiĢiklikler revizyonu

2012-2014 Ġkinci büyük revizyon öngörüsü

Dr. Volkan Türker

110

1994 2000

Ülkemizde de yaygın bir uygulama alanı bulmuĢ olan 1994 versiyonu, 2000 yılında tekrar gözden geçirilerek, revize edilmiĢ ve 15 Aralık 2000 tarihinde yayınlanmıĢtır.

2000 versiyonunu bu çerçevede ele alırsak, standartları kullanan kurumların değiĢen ihtiyaçlarını karĢılayabilmek için ilgili standartların ISO tarafından gözden geçirilmesi ve çarpıcı değiĢikliklerin hayata geçirilmesi olarak tanımlayabiliriz.

Dr. Volkan Türker

111

2000 Revizyonuna Duyulan Ġhtiyaç

Standartlar hakkında değiĢen ihtiyaçları daha

iyi görebilmek için ISO, dünya çapında bir

anket çalıĢmasında bulunmuĢ ve temel

olarak aĢağıda maddelenen unsurlar elde

edilmiĢtir.

Dr. Volkan Türker

112

2000 Revizyonuna Duyulan Ġhtiyaç

ISO 14001‟e uygunluk

Süreç odaklı bir yapı

Sürekli geliĢme

Verimlilik ve performans

Tüm paydaĢlara yönelik olma

Standartlarının tüm sektörlerde uygulanabilirliliğinin arttırılması

Kullanım kolaylığı ve öz değerlendirme

01.10.2011

29

Dr. Volkan Türker

113

ISO 9000:2000 Revizyonu

Bu unsurlarlarla birlikte ISO‟nun standartların kullanımına yönelik geçmiĢ tecrübeleri de dikkate alması sonucu, 2000 versiyonunun, hem müĢteri ihtiyaçlarını daha etkin bir biçimde karĢılaması hem de kalite güvence ve yönetim sistemine yapılan yatırımların iĢletmelere daha yüksek performans ve aynı zamanda ürün ve hizmet kalitesinde artıĢ sağlaması amaçlanmıĢtır.

Dr. Volkan Türker

114


ISO 9000:2000 versiyonu ile seri, 4 temel

standarda indirgenmiĢtir. Böylece önceki

versiyonda bulunan fazla sayıda standart ve

dokümanın oluĢturduğu kargaĢa ortadan

kaldırılmaya çalıĢılmıĢtır.

Dr. Volkan Türker

115

ISO 9000:2000 Serisi Standartlar

ISO 9000:2000 : Kalite Yönetim Sistemleri – Temel Terimler ve Sözlük

ISO 9001:2000 : Kalite Yönetim Sistemleri – ġartlar*

ISO 9004:2000 : Kalite Yönetim Sistemleri – Performansın ĠyileĢtirilmesi Ġçin Kılavuz

ISO 19011 : Çevre ve Kalite Yönetim Sistemleri Tetkik Kılavuzu

* Ayrıntılı bilgi için bkz.; TÜRK STANDARDI, TS EN ISO

9001:2000 KALĠTE YÖNETĠM SĠSTEMLERĠ – ġARTLAR, Türk Standartları Enstitüsü yayınları, Kasım 2001.

Dr. Volkan Türker

116

ISO 9000:2000

Yeni versiyon ile gündeme gelen önemli bir

konu, standart kapsamları ile ilgilidir.

Bilindiği gibi 1994 versiyonunda, standardı

kullanan kuruluĢ, sahip olduğu faaliyetler ve

verdiği hizmetler doğrultusunda farklı

kapsamlardaki standartlardan birisini seçip

buna göre belgelendiriliyordu.

Söz konusu farklı kapsamlı standartlar; 9001,

9002 ve 9003‟tü.

01.10.2011

30

Dr. Volkan Türker

117

ISO 9000:2000

Yeni versiyon ile birlikte bu durum ortadan

kaldırılarak belgelendirme modeli tek‟e

indirilmiĢ, bununla beraber sahip olunmayan

bir proses ile ilgili maddeyi kapsam dıĢında

tutabilme kolaylığı getirilmiĢtir.

Ancak kapsam dıĢı tutma sebebi kuruluĢun

Kalite El Kitabında gerekçeli olarak

belirtilmek durumundadır ve kapsam dıĢı

bırakılan proses, müĢteri tatminini ve

ürün/hizmet kalitesini olumsuz yönde

etkilemeyecek durumda olmalıdır.

Dr. Volkan Türker

118

ISO 9000:1994 - ISO 9000:2000 Arasındaki Temel Farklar

ISO 9000:1994 ISO 9000:2000

Kalite Güvence Standardı Kalite Yönetim Sistemi

Prosedür odaklıdır Süreç odaklıdır

SipariĢ yönlendirmelidir Pazar yönlendirmelidir

Madde temellidir Süreç temellidir

Eğitim gerektirir Beceri gerektirir

Raporlama gerektirir ĠletiĢim gerektir

Ürünün planlanması ĠĢin planlanması

Düzeltici faaliyet Sürekli iyileĢtirme

Ġmalat sektörü unsurları Her sektöre uygulanabilme

kolaylığı

Dr. Volkan Türker

119


15 Kasım 2008 tarihinde ISO tarafından yayınlandı ve bu tarihten itibaren yürürlüğe girdi.

2008 Ġkinci küçük değiĢiklikler revizyonudur.

Örnek:

Dr. Volkan Türker

2000: KuruluĢun kalite yönetim sisteminin

tasarımı ve uygulanması çeĢitli ihtiyaçlardan,

özel hedeflerden, sunulan ürünlerden,

çalıĢılan proseslerden ve kuruluĢun

büyüklüğü ve yapısından etkilenir.

2008: KuruluĢun kalite yönetim sisteminin

tasarımı ve uygulanması çeĢitli ihtiyaçlardan,

kurumsal çevreden, çevredeki

değiĢikliklerden, veya çevreden

kaynaklanacak risklerden, özel hedeflerden,

sunulan ürünlerden, çalıĢılan proseslerden

ve kuruluĢun büyüklüğü ve yapısından

etkilenir. 120

01.10.2011

31

Dr. Volkan Türker

121

Rakamlarla Türkiye’de ISO 9000 KYS’nin yayılımı

1990 yılı; Ülkemizde ilk ISO 9000 belgesi TSE

tarafından verilmiĢtir; Demirdöküm (ISO9002)

1992 yılı; ISO9001 belgesini ilk alan; Brisa

ISO‟nun 2000 - 2008 yılları arasında

yayımlamıĢ olduğu “ISO Survey” raporları

incelendiğinde görüleceği üzere;

90‟lı yılların baĢından bugüne kadar kadar

ülkemizde ISO 900x KYS‟ni benimseyen

iĢletmelerin sayısı sürekli olarak artıĢ

göstermiĢtir.

Dr. Volkan Türker

122

Revizyon Yıl Sürdürülen ISO 900x Belge

Sayısı (Kümülatif)

ISO 9000:1994

revizyonu[1]

1993 65

1994 106

1995 434

1996 606

1997 1,284

1998 1,607

1999 1,672

2000 2,287

ISO 9000:2000

revizyonu[2]

2001 72

2002 911

2003 3,248

2004 5,009

2005 10,929

2006 12,350

2007 12,802

[1] _____, http://www.iso.org/iso/en/iso9000-14000/pdf/survey10thcycle.pdf

[2] _____, http://www.iso.org/iso/survey2007.pdf

Dr. Volkan Türker

123

2000 ile 2001 yılları arasında görülen

kopukluğun nedeni, 2000 revizyonuna geçiĢ

olarak yorumlanmaktadır.

Bu geçiĢ sürecinde, yeni belge alımları hızını

kaybetmiĢ, 1994 revizyonuna sahip iĢletmeler

2000 revizyonuna uyum sürecine önem

vermiĢlerdir.

2004 yılından 2005 yılına geçiĢe

baktığımızda, bir yıl gibi kısa bir sürede, ülke

genelinde sahip olunan belge sayısının ikiye

katlanması altı çizilmesi gereken bir husustur.

Dr. Volkan Türker

124

Yabancı Sermayeli KuruluĢların Türkiye’de ISO 9000 KYS’nin yayılımına etkisi

80‟li yılların ikinci yarısında…

Oyak-Renault, Brisa, Simko, Türk Siemens,

Arçelik, Türkiye ġiĢe Cam, NetaĢ Ģirketleri

Arçelik haricinde yabancı sermaye paylı

Ģirketlerdi.

Benimseme süreçlerine bakıldığında, hepsinin,

yabancı ortaklarının inisiyatifi ile harekete

geçtikleri görülmektedir.

01.10.2011

32

Dr. Volkan Türker

125

Yabancı Sermayeli KuruluĢların Türkiye’de ISO 9000 KYS’nin yayılımına etkisi

Peki Neden?

Rekabet / Farklılık ?

Aynı Dili KonuĢan, Örgütsel Topluluklar ?

Güncel Örnek TS (Teknik Spesifikasyon) 16949:2002

Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.07

Türkiye* 98 265 384 504

* http://www.iso.org/iso/survey2007.pdf

Dr. Volkan Türker

126

ve bir e-posta…

DĠĞER KALĠTE GÜVENCE SĠSTEMLERĠ

Dr. Volkan Türker

128

KALĠTE GÜVENCE SĠSTEMLERĠ

HACCP / TS 13001 GIDA GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ

TS EN ISO 14000:2004 ÇEVRE YÖNETĠM SĠSTEMĠ

TS 18001 (OHSAS) Ġġ SAĞLIĞI ve GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠM SĠSTEMĠ

SA 8000 SOSYAL SORUMLULUK STANDARDI

01.10.2011

33

HACCP / TS 13001 GIDA GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠMĠ

(Hazard Analysis and Critical Control Point -

Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları)

Dr. Volkan Türker

130

HACCP / TS 13001 Nedir?

HACCP, gıda güvenliğini olumsuz etkileyen

mikrobiyolojik, kimyasal veya fiziksel

tehlikeleri ve bunların kontrolü için gerekli

ölçüleri tanımlayan bir risk yönetimi

sistemidir.

Dr. Volkan Türker

131

HACCP / TS 13001 Belgesini hangi kuruluĢlar alabilir?

Çiftlikten sofraya kadar, ham ve yardımcı

maddeler ile gıda katkılarının üretildiği yerler,

iĢletme, depolama alanları, tüketim noktaları,

dağıtım ve satıĢ organizasyonlarının yer

aldığı gıda zincirinin tüm aĢamalarında her

ölçekteki kuruluĢa uygulanabilir.

Dr. Volkan Türker

132

HACCP ne zaman ortaya çıktı?

HACCP, ilk olarak 1960'larda ABD'de

Phillsbury firması tarafından ABD ordusu ve

NASA için 'sıfır hatalı' ürün üretimi amacına

yönelik olarak geliĢtirilmiĢtir.

1970'lerden baĢlayarak da FDA(Food and

Drug Administration-ABD Gıda ve Ġlaç

Dairesi) tarafından resmi denetimlerde

referans olarak kullanılmaya baĢlanmıĢtır.

01.10.2011

34

Dr. Volkan Türker

133

HACCP’in geliĢimi

Önce sadece ABD'de uygulanan HACCP

sistemi baĢta Avrupa Topluluğu olmak üzere

diğer ülkelerinde dikkatini çekmiĢ ve 14

Haziran 1993 tarihli 93/43/EEC Gıda

Maddelerinin Hijyeni Direktifi ile topluluk

içindeki bütün gıda üretimlerinde HACCP

uygulamalarını zorunlu kılmıĢtır.

Dr. Volkan Türker

134

HACCP sisteminin yararları

1- ġu anda mevcut olan en iyi gıda hijyeni kontrol sistemidir. Özellikle, iĢletmelerin uzun dönemde karĢılaĢabileceği problemlere kalıcı çözümler getirebilmesi açısından önemlidir.

2- (ĠĢletmeler kritik kontrol noktalarını ve buralardaki kritik limitleri belirler ve kayıtlarını tutarlar.) Bu sayede iĢletme çalıĢmaları ile bilgilere kolaylıkla ulaĢılmıĢ olur. Klasik kontrol yöntemlerinden hem daha hızlı hem daha güvenilirdir. ĠyileĢtirmeler için fırsat yaratır.

3- Ürün güvenliğini sağlayarak kalite artırımına yönelik bir avantaj sağlar.

Dr. Volkan Türker

135

4- Sorunların giderilmesine değil önlenmesine yönelik bir sistem olduğu için özellikle tüketici sağlığını tehlikeye atacak üretimin olmamasını sağlar.

5- Olası tehlikelerin önceden belirlenip buna göre gerekli önlemlerin alınması ile iĢletmede kayıplar azaltılarak maliyetlerin düĢürülmesi ile dolaylı bir karlılığa neden olur.

6- Ürünün standart kalitede üretilmesine bağlı olarak satıĢların ve karlılığın doğrudan artmasını sağlar.

7- Uluslar arası düzeyde tanınan bir sistem olması nedeniyle ihracat kolaylığı sağlar.


Dr. Volkan Türker

136

8- Tüketicilerin gıda güvenliği ve hijyen ile ilgili

talepleri karĢılanır.

9- ÇalıĢma ortamının iyileĢtirilmesi ile

çalıĢanların iĢ veriminin ve memnuniyetinin

artırılması sağlanır.

10- ÇalıĢanların hijyen ve gıda güvenliği

konusunda bilinçlenmesi sağlanır.

11- Yasa ve mevzuatlara uyum sağlanır.


01.10.2011

35

TS EN ISO 14000:2004 ÇEVRE YÖNETĠM SĠSTEMĠ

Dr. Volkan Türker

138

ISO 14000 ÇYS Nedir?

Kurumların çevreye verdikleri veya

verebilecekleri zararların sistematik bir

Ģekilde azaltılması ve mümkün ise ortadan

kaldırılabilmesi için geliĢtirilen yönetim

sistemine "Çevre Yönetim Sistemi" adı verilir.

Dr. Volkan Türker

139

ISO 14000

ISO 14000 bir ürün standardı değil sistem

standardıdır ve ne üretildiğinden ziyade, nasıl

üretildiği ile ilgilenir.

Çevre performansının izlenmesi ve sürekli

iyileĢtirilmesi temeline dayanır.

Çevre faktörlerine iliĢkin olarak ilgili mevzuat

ve kanunlar tarafından tanımlanmıĢ koĢullara

uymayı Ģart koĢar.

Dr. Volkan Türker

140

ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi ile paralellik gösteren ISO 14000 Çevre Yönetim Sisteminin yararları kısaca Ģunlardır:

1- Kurum faaliyetlerinin çevreye olan etkiyi ve riskleri belirlenerek kontrol edilebilir ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurlar azaltılır.

2- Maliyet kontrolünün geliĢtirilmesiyle kaynakların etkin kullanılması (enerji, su, vb. tasarrufu) ile masraflar azaltılarak verimlilik arttırılır.

3- Ulusal ve/veya uluslararası yasa ve mevzuatlara uyum sağlanır.

4- Acil durumlarda (deprem, yangın, sel vb.) meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır veya tamamıyla ortadan kaldırılır.

01.10.2011

36

Dr. Volkan Türker

141

ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi ile paralellik gösteren ISO 14000 Çevre Yönetim Sisteminin yararları kısaca Ģunlardır:

5- Ulusal ve uluslararası arenada kullanılan

ortak bir dil olduğundan iĢletmenin prestij ve

pazar payının arttırılması sağlanır.

6- MüĢterinin çevreye yönelik beklentilerinin

karĢılanması ile bilinçli tüketicilere eriĢebilme

ve onları kazanma Ģansı artar.

7- ĠĢletme personeline verilen eğitimler

sayesinde çalıĢanlarda çevre bilinci artar.

TS 18001 (OHSAS) Ġġ SAĞLIĞI ve GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠM

SĠSTEMĠ

OHSAS: Occupational Health and Safety Assurance System

Dr. Volkan Türker

143

OHSAS Nedir?

Kurumlarda iĢlerin gerçekleĢtirilmesi

esnasında, çeĢitli nedenlerden kaynaklanan

sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer

etkenlerden korunmak ve daha iyi çalıĢma

ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve

bilimsel bir Ģekilde tehlikelerin ve risklerin

önceden tespiti (belirlenmesi) ve bu

tehlikelere ve risklere yönelik önlemlerin

alınması çalıĢmalarını kapsayan bir

bütündür.

Dr. Volkan Türker

144

OHSAS Nedir?

OHSAS 18001 kuruluĢların ürün ve

hizmetlerinin güvenliğinden çok

çalıĢanlarının sağlığına ve iĢ güvenliğine

yönelik bir standarttır.

01.10.2011

37

Dr. Volkan Türker

145

OHSAS nasıl ortaya çıktı?

OHSAS 18001, öncelikle ağır ve tehlikeli iĢyerleri için kılavuz niteliği taĢıyan ilk sağlık ve güvenlik standardı "BS 8800 Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistem Rehberi" olarak 1996'da Ġngiliz Standartlar Enstitüsü (BSI- British Standards Institute) tarafından yayınlanmıĢtır. Daha sonra BSI öncülüğünde uluslararası kabul edilebilecek bir sağlık ve güvenlik standardı hazırlanmasına yönelik bir komisyon toplanması kararlaĢtırılmıĢ ve bu komisyonun çalıĢmaları sonucunda 1999 yılında OHSAS 18001 standardı oluĢturulmuĢtur.

Hazırlanan bu standart, 2001 yılında TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından kabul edilerek TS-18001 olarak yayınlanmıĢtır.

Dr. Volkan Türker

146

OHSAS ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi'nin sağladığı yararlar Ģunlardır:

1. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği riskleri belirlenir ve bu riskler gerekli önlemlerle asgari seviyeye indirilir,

2. ĠĢ kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluĢabilecek iĢ ve iĢ gücü kayıplarını en aza indirgeyerek, iĢ veriminde artıĢ ve maliyetlerin düĢürülmesi sağlanır,

3. ÇalıĢma ortamlarında alınan tedbirlerle, iĢletmeyi tehlikeye sokabilecek yangın, patlama, makine arızaları vb. durumlara yönelik gerekli hazırlıklar yapılarak iĢletme güvenliği sağlanır,

4. Ulusal ve uluslararası yasa, yönetmelik ve standardlara uyum güvence altına alınır,

5. Rekabet üstünlüğü ve prestij kazanılır,

6. ÇalıĢan motivasyonu ve iĢ performansı artmaktadır.

Dr. Volkan Türker

147

Türkiye’de OHSAS ÇMĠS OHSAS 18001 PROJESĠ

2003 yılı eylül ayında 26 çimento fabrikasını kapsamak üzere “Çimento Müstahsilleri ĠĢverenleri Sendikası” tarafından baĢlatılmıĢtır.

Bir sektörü kapsaması açısından dünyada yapılan ilk belgelendirme projesidir.

26 fabrikada ön denetim yapılıp, rapor hazırlanmıĢtır.

Her fabrikada proje grupları oluĢturmuĢtur.

Proje gruplarına OHSAS 18001 bilgilendirme eğitimi, risk değerlendirmesi eğitimi ve iç tetkikçi eğitimleri verilmiĢtir.

Dr. Volkan Türker

148

ÇMĠS OHSAS 18001 PROJESĠ

Fabrikalarda istihdam edilen yaklaĢık 10.000 çalıĢana acil durum eğitimleri verilmiĢtir.

Fabrikalarda toz ve gürültüye maruziyet ölçümleri tamamlanmıĢtır.

Ġlkyardımcı eğitimleri halen devam etmektedir.

Ġlkyardım kitabı hazırlanarak tüm çalıĢanlara dağıtılmıĢtır.

01.10.2011

38

Dr. Volkan Türker

149

OHSAS 18001 BELGESĠ ALANLAR

BOLU ÇĠMENTO FABRĠKASI

GÖLTAġ ÇĠMENTO FABRĠKASI

ÇORUM ÇĠMENTO FABRĠKASI

SAMSUN ÇĠMENTO ÖĞÜTME TESĠSĠ

NEVġEHĠR ÇĠMENTO ÖĞÜTME TESĠSĠ

BATIÇĠM ÇĠMENTO FABRĠKASI

BATISÖKE ÇĠMENTO FABRĠKASI

ADANA ÇĠMENTO FABRĠKASI

DENĠZLĠ ÇĠMENTO FABRĠKASI

OYSA NĠĞDE ÇĠMENTO FABRĠKASI

OYSA ĠSKENDERUN ÖĞÜTME TESĠSĠ

Dr. Volkan Türker

150

Uluslararası Bir BaĢarı

Ve sendika da OHSAS 18001 belgesini alarak

dünyada bu belgeye sahip ilk iĢveren sendikası

olmuĢtur.

SA 8000 SOSYAL SORUMLULUK

STANDARDI

SOCIAL ACCOUNTABILITY 8000

Dr. Volkan Türker

152

SA 8000’e duyulan ihtiyaç

Günümüzde, kalite ve maliyet kadar, sosyal

sorumluluklara ve ahlaka uygun faaliyet

göstermek de rekabet edebilmenin önemli bir

koĢulu haline gelmeye baĢlamıĢtır.

“kaliteli ürünler, ancak işgörenlerin mutlu

olduğu çalışma koşullarında üretilebilir”

01.10.2011

39

Dr. Volkan Türker

153

SA 8000 Nedir?

SA 8000, ISO 9001 ve ISO 14001‟i örnek alan bir standarttır.

Ekim 1997‟de (CEPAA; “The Council on Economic Priorities Accreditation Agency) Ekonomik Öncelikler Konseyi Akreditasyon Bölümü tarafından geliĢtirilen ve “Amnesty International” ve “The National Child Labor Committee” gibi sivil toplum örgütlerince desteklenen standart, Avon Cosmetics, Toys „R‟ Us (ABD), Sainsbury (Ġngiltere) ve Otto Versand (Almanya) gibi iĢletmelerin yanı sıra, çeĢitli insan hakları grupları, iĢgören sendikaları ve KPMG-Peat Marwich ve SGS-ICS gibi muhasebe Ģirketlerinin de desteğine sahip bulunmaktadır.

Tedarikçi seçiminde dünyadaki ilk evrensel ahlak standardı olma özelliğine sahip olan SA 8000‟in, küresel iĢletmelerin tedarikçilerinden, ISO belgelerinin yanı sıra isteyeceği önemli bir standart olacağına inanılmaktadır.

Dr. Volkan Türker

154

SA 8000 ile kurumların uymak zorunda oldukları bu koĢullar aĢağıdaki gibi sıralanabilir;

Çocuk iĢgören. 15 yaĢın altında çocuk iĢgören çalıĢtırılamaz. Bu yaĢın üzerindeki çocuk iĢgören eğer okula da devam ediyorsa, iĢ için harcayacağı toplam zaman, günde (iĢ+okul+ulaĢım dahil) 10 saati geçemez.

Zorla çalıĢtırılan iĢgören. ĠĢletme zorla iĢgören çalıĢtıramaz veya iĢgörenlerin, kimliklerini ya da belli bir “deposit”i iĢletmeye bırakmalarını isteyemez.

Sendika kurma ve toplu pazarlık hakkı. ĠĢgörenler sendika kurma, sendikaya katılma ve toplu pazarlık hakkına sahiptirler.

ÇalıĢma saatleri. ĠĢgörenler haftalık 48 saatten fazla çalıĢtırılamaz ve (kısa dönemli olağan üstü iĢ koĢulları hariç) fazla mesailer, haftalık 12 saati geçemez.

Dr. Volkan Türker

155

MaaĢ ve ücretler. Ücretler en azından ülkenin “asgari ücret” seviyesinde ve personelin temel ihtiyaçlarını karĢılamaya yetecek kadar olmak zorundadır.

Sağlık ve güvenlik. ĠĢletme, sağlıklı bir çalıĢma ortamı sunmak, kaza ve yaralanmaları önleyici tedbirleri almak, sağlık ve güvenlik eğitimi vermek, temiz sağlık tesisleri ve içilebilir su sağlamak zorundadır.

Ayırımcılık ve disiplin uygulamaları. ĠĢgörenler cinsiyet, etnik köken vb nedenlerden dolayı farklı muameleye tabi tutulamaz ve iĢgörenlere dayak, küfür vb. fiziksel ve psikolojik baskı uygulanamaz.

SA 8000 ile kurumların uymak zorunda oldukları bu koĢullar aĢağıdaki gibi sıralanabilir;

Dr. Volkan Türker

156

SA 8000 Belgesini kimler verebilir?

Bir kurumun SA 8000 Standardı‟na uygun

faaliyet gösterip göstermediği, SGS-

International Certification Services gibi kar

amaçsız, bağımsız denetim Ģirketlerince

kontrol edilmekte ve gerekli koĢulları

sağladığına karar verilen iĢletmelere belge

verilmektedir.

01.10.2011

40

Dr. Volkan Türker

157

Türkiye’de SA 8000

SA 8000 kapsamına giren konular açısından

ülkemiz oldukça kötü bir durumdadır.

Özellikle, çocuk iĢgören çalıĢtırma

konusunda ülkemizin notu çok düĢüktür.

ÇalıĢan kesim, özellikle de iĢçi ve memurlar,

insan onur ve gururuna yakıĢır bir ücret

alamamaktadırlar.

Katılımınız için teĢekkür eder, baĢarılarınızın

devamını dilerim.

Dr. M. Volkan Türker

[email protected]

www.volkanturker.com.tr
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]

Documents

Kalite Yönetim Sistemi - volkanturker.com.tr · oluĢturdukları bir araç sayesinde kontrol etmekteydiler (Kalite Kontrol). Dr. Volkan Türker 12 Kalite Olgusunun Tarihsel GeliĢimi