Kalesija Pod AU Upravom

UVOD

SADRAJ

2I. UVOD

3II. OPE PRILIKE U BOSNI I HERCEGOVINI U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVE S POSEBNIM OSVRTOM NA PROSTOR KALESIJE

6III. STANOVNITVO, PRIVREDA I RELIGIJA NA PROSTORU KALESIJE U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVE

63. 1. Stanovnitvo na prostoru Kalesije

3. 1. 1. Kotar Donja Tuzla6143. 1. 2. Kotar Vlasenica

153. 1. 3. Kotar Zvornik

203. 2. Privreda na prostoru Kalesije

213. 2. 1. Kotar Donja Tuzla

253. 2. 2. Kotar Vlasenica


273. 3. Religija na prostoru Kalesije

273. 3. 1. Kotar Donja Tuzla



32IV. KULTURNE PRILIKE NA PROSTORU KALESIJE U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVE

324. 1. Sakralni objekti na prostoru Kalesije

324. 1. 1. Damije na prostoru Kalesije

334. 1. 2. Mektebi na prostoru Kalesije

344. 1. 3. Vakufi na prostoru Kalesije

364. 2. kolstvo na prostoru Kalesije

37V. ZAKLJUAK

38IZVORI I LITERATURA

I. UVOD

Prostor dananje opine Kalesija u teritorijalnom i administrativnom pogledu u prolosti nije bio istovjetan dananjem. U odreenim razdobljima njen teritorij uveavao se ili umanjivao.

Prostor Kalesije veoma je malo istraen. I ono radova to je napisano, uglavnom se odnose na neke pojedinane dogaaje, iako postoji bogata arhivska graa. Tako i ova tema pod nazivom Prostor Kalesije u doba Austro-Ugraske uprave veoma je malo istraen. U ovoj radu nastojau prikazati prostor Kalesije u doba Austro-Ugrske uprave na osnovu popisa stanovnitva, te neka obiljeja iz kulture i politike historije na osnovu dosptunih knjiga koje su pisale o Kalesiji.Austro-Ugarska Monarhija je izvrila etiri popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine i to 1879., 1885., 1895. i 1910. godine te se na osnovu ovih popisa moe pratiti koliko je stanovnitva ivjelo na ovim prostorima, misli se na prostor Kalesije, zatim kakva je bila vjerska pripadnost stanovnitva i kakve su privredne prilike vladale na ovim prostorima.Rad je podijeljen na tri poglavlja od koji prvi govori o opim prilikama u Bosni i Hercegovini u vrijeme Austro-Ugarske uprave s posebnim osvrtom na prostor Kalesije, drugo poglavlje govori o Stanovnitvu, privredi i religiji na prostoru Kalesije u vrijeme Austro-Ugarske uprave i tree poglavlje govori o kulturnim prilikama na prostoru Kalesije u vrijeme Austro-Ugarske uprave.Ovaj rad je prije svega skroman doprinos o boljem poznavanju historije Kalesije u vrijeme Austro-Ugarske uprave.

II. OPE PRILIKE U BOSNI I HERCEGOVINI U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVE S POSEBNIM OSVRTOM NA PROSTOR KALESIJEBerlinskim ugovorom iz 1878. godine Austro-Ugarska je dobila mandat velikih sila da okupira i upravlja pokrajinama Bosnom i Hercegovinom. Okupacija Bosne i Hercegovine prestavlja najznaajniji period u njenoj historiji od sredine XV. stoljea. Nakon 415 godina vladavine Osmanlija, Bosna i Hercegovina se nala u sastavu Austro-Ugarske Monarhije.

To je imalo dalekosene posljedice u njenom daljem razvitku. Bosna i Hercegovina se od tada vee za evropsku civilizaciju. Uz prisustvo orijentalno-islamske kulture stvoreni su uslovi za formiranje novog drutva. Okupacijom su zaokruene istorne granice Bosne i Hercegovine, odreene meunarodnim priznanjem granica Srbije, Crne Gore i Osmanskog carstva. Meunarodni i dravnopravni status Bosne i Hercegovine temeljio se na 25. paragrafu Berlinskog ugovora, Carigradskoj konvenciji izmeu Osmanskog carstva i Austro-Ugarske od 21. 4. 1879. godine, te Zakonu o upravljanju Bosnom i Hercegovinom od 22. 2. 1880. godine.

Osvajanjem Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske znailo je prelazak iz jedne civilizacije u drugu, sasvim razliitu kulturu i nain ivota, to nije teklo ni jednostavno ni bezbolno, niti brzo. Bonjaci su posredstvom religije uli u jedinstven islamski kulturni krug i integrirali se u specifino osmansko drutvo, koje je obuhvatalo svo muslimansko stanovnitvo Osmanske carevine. Muslimansko drutvo bilo je klasno struktuirano i obuhvalato je srednjovjekovni stale: spahije, ulemu (sveenstvo), trgovce, zanatlije, slobodne i zavisne seljake (raju). Mnogostranost i razvijenost unutranjeg kulturnog i politikog ivota bonjakog drutva stavljale su ga na prvo mjesto meu etnikim zajednicama u Bosni i Hercegovini. Bonjake je vezivalo na stotine ekonomskih, politikih, kulturnih i psiholokih niti, stvaranih i razvijanih stoljeima u centrima politikog, vjerskog i kulturnog ivota islamskog svijeta.

Bosna i Hercegovina je imala status posebnog podruja nad kojim su pored austrijskog cara ingerenciju imali i zajednika vlada Austrije i Maarske. Vrhovna vlast je povjerena zajednikoj vladi, a u njeno ime poslove je obavljalo Zajedniko ministarstvo finansija. Ministarstvo je preko Zemaljske vlade u Sarajevu upravljalo Bosnom i Hercegovinom. Austro-Ugarska je uglavnom zadrala osmansku administrativno-teritorijalnu podjelu ma okruge. Zemlja je bila podjeljenja na est okruga: sarajevski, travniki, bihaki, banjaluki, mostarski i tuzlanski. Okruzi su podijeljeni na srezove (kotareve) i ispostave (politike ekspoziture-opine).

Prostor Kalesije u vrijeme austrougraske uprave administrativno je ulazilo u sastav tri kotara: Donja Tuzla, Vlasenica i Zvornik. U sastavu kotara Donja Tuzla ulazilo je 4 demata (politike opine): Hrasno, Kikai, Petrovice i Vukovije. U kotar Vlasenice ulazilo je takoer 4 demata: Gojin, Osmaci, Papraa i Vacetina, a u kotaru Zvornik nalazilo se 8 demata Bulatovci, Dubnica, Kalesija, Kusonje, Miljanovci, Prnjavor, Rainci i Sarai.

Ustanci i borba protiv okupacije, uspostavljanje austrougarske vlasti, teke ekonomske prilike izazvale su velike ljudske gubitke i migracije bosanskohercegovakog stanovnitva, to je uticalo na promjenu etnike i demografske slike u cijeloj Bosni i Hercegovini, a samim tim i na kalesijskom prostoru. Neposredno nakon okupacije u Bosni i Hercegovini su se doselili i brojni inovnici (uglavnom iz Austrije, Ugarske i Njemake), zatim obtnici, trgovci, zanatlije i dr.

Nakon okupacije Bonjaci su se u nekoliko navrata odluivali za iseljavanje u Tursku, prvenstveno zbog tekih politikih i ekonomskih prilika. Prvi val iseljavanja uslijedio je neposredno nakon okupacije 1878. godine, drugi nakon uvoenja vojne obaveze 1881. godine i nakon ustanka 1882. godine, trei u vrijeme borbi za vjersku vakufsko-mearifsku autonomiju muslimana koja je poela 1889., etvrti nakon aneksije 1908. godine i peti poslije Balkanskih ratova 1912. 1913. godine.

Zbog navedenih okolnosti, ukupan broj muslimana je smanjen, dok je broj pravoslavaca i katolika poveao doseljavanjem iz drugih zemalja. Tako se poveavao i broj Jevreja doseljavanjem njemakih Akeneza. Kako su muslimani bili osnovni nosioci bosanske posebnosti za vrijeme osmanske vladavine, oni su se smatrali najdravotvornijim narodom. Zato je Benjamin Kalaj radio na afirmaciji bonjake nacije, sa obiljejima bosaanske zastave, grba i bosanskog jezika. Na taj nain izraena je posebnost Bosanskih Muslimana, koji su izdvojeni iz tokova srpske i hrvatske nacionalne propagande u Bosni i Hercegovini.

III. STANOVNITVO, PRIVREDA I RELIGIJA NA PROSTORU KALESIJE U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVE

3. 1. Stanovnitvo na prostoru Kalesije

Za veinu stanovnitva koje je ivjelo na kalesijskom prostoru, glavno zanimanje bila je poljoprivreda. Tokom austrougarske vladavine najvei broj stanovnika ivio je na selu. Najbrojniji su bili kmetovi, zatim slobodni seljaci-zemljoposjednici. Istovremeno su i brojni gradovi imali agrarni karakter. U njima su najbrojnije bile zanatlije i trgovci, zatim agrarno stanovnitvo, vojska, inovnici i inteligencija. Ovdje u nastojati prikazati broj stanovnika koji se nalazio po kotarima u okviru mjesta koje su ulazila u kotare. Pa tako donijeu podatke o broju stanovnika za mjesta u kotaru Donja Tuzla sa mjestima Babina Luka, Dubrave, Hrasno, Seljublje, Kikai, Jeginov Lug, Petrovice, Lipovice, Vukovije i Tojii, zatim za kotar Vlasenica za mjesta Jelovo Brdo i Zelina, te za kotar Zvornik za mjesta Bulatovci, Dubnica, Kalesija, Miljanovci, Prnjavor, Rainci i Sarai. 3. 1. 1. Kotar Donja Tuzla

Babina Luka je po prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine imala 62 kue, 62 stana, sa 326 stanovnika od ega je 173 mukog a 153 enskog spola. U drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine navedeno da je Babina Luka mjesto u opini Kikai, da ima 7 kua, 7 stanova, sa ukupno 38 stanovnika od ega 23 mukog i 15 enskog spola. Od ovog broja 38, 15 je bilo neoenjenih, 20 oenjenih i 3 obudovjela, ukupno je ena i djece bilo 23. Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Babina Luka je imala 11 kua od ega 10 nastanjenih i 1 nenastanjena kua, sa 11 stanova. Ukupan broj stanovnika bio je 46, od ega 25 mukih i 21 enska osoba. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Babina Luka je imala 13 kua od ega 11 nastanjenih i 2 nenastanjene sa 11 stanova, broj stanovnika iznosio je 52 od ega 23 mukih i 30 enskih osoba.

Dubrave. U prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Dubrave su naselje u optini Dubrave, kotar Donja Tuzla. Optina Dubrave po tom popisu sastojala se od mjesta: Dubrave (124 kue, 124 stanova sa ukupno 667 stanovnika od ega 342 mukih stanovnika i 325 enskog stanovnitva), Dubrava Sabit (70 kua, 70 stanova sa ukupno 348 stanovnika od ega 178 mukih stanovnika i 170 enskog stanovnitva) i Muradija (25 kua, 25 stanova sa 197 stanovnika od ega 93 mukih stanovnika i 104 enskog stanovnitva). U drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Dubrave su naselje u optini Dubrave, kotar Donja Tuzla. Optina Dubrave po tom popisu sastojala se od mjesta: Dubrave donje (73 kue, 73 stana sa ukupno 370 stanovnika od ega 196 mukih stanovnika i 174 enskog stanovnitva. Od ovog broja 370, 207 je bilo neoenjenih, 144 oenjena i 17 obudovjela, dok su 2 bilo razvjenano, ukupno je ena i djece bilo 263), Dubrave gornje (148 kua, 148 stanova sa ukupno 771 stanovnik od ega 407 mukih stanovnika i 364 enskog stanovnitva. Od ovog broja 771, 403 su bilo neoenjeno, 323 oenjeno i 43 obudovjela, dok su 3 bilo razvjenano, ukupno je ena i djece bilo 555) i Dubrave katolike Muradije (36 kua, 36 stanova sa ukupno 227 stanovnika od ega 109 mukih stanovnika i 118 enskog stanovnitva. Od ovog broja 227, 143 je bilo neoenjenih, 73 oenjeno i 11 obudovjeli, ukupno ena i djece je bilo 167).

Prema austrougarskom popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Dubrave su naselje u optini Dubrave, kotar Donja Tuzla. Optina Dubrave po tom popisu sastojala se od mjesta: Dubrave (86 kua od ega su 72 bile nastanjene a 14 nenastanjenih, sa 72 stana. Ukupan broj stanovnika je bio 397, od ega 213 mukog i 184 enskog stanovnitva), Dubrave gornje (176 kua od ega je bilo 155 nastanjenih i 21 nenastanjena, sa 157 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 835, od ega 442 mukog i 393 enskog stanovnitva) i Dubrave katolike ( 39 kua od ega 37 nastanjenih i 2 nenastanjena sa 37 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 212, od ega 107 mukog i 105 enskog stanovnitva).

Prema austrougarskom popisu od 10. oktobra 1910. godine Dubrave su optini Dubrave, kotar Donja Tuzla. Optina Dubrave su po tom popisu sastojala se od mjesta: Donje Dubrave (99 kua od kojih su sve bile nastanjene, i sa 100 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 529, od ega 268 mukog i 261 enskog stanovnitva), Dubrave katolike (50 kua od ega je bilo 48 nastanjenih i 2 nenastanjene sa ukupno 49 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 268, od ega 147 mukog i 121 enskog stanovnitva) i Gornje Dubrave (197 kua od kojih su sve bile nastanjene, i sa 199 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 1014, od ega 544 mukog i 470 enskog stanovnitva).

Hrasno. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Hrasno je imalo 92 kue sa 92 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 501, od ega je 261 mukog i 240 enskog stanovnitva. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Hrasno je imalo 93 kue sa 90 stanova. Ukupan broj stanovnika je bio 530, od ega je bilo 284 mukog i 246 enskog stanovnitva. Od ovog broja 530, 292 je bilo neoenjenih, 216 oenjena sa 21 obudovjela, dok je 1 bilo razvjenano. Ukupan broj ena i djece je iznosio 380.

Prema austrougarskom popisu od 22. aprila 1895. godine Hrasno je imalo 109 kua od ega je 95 bilo nastanjeno a 14 nenastanjenih, sa 101 stanom. Ukupan broj stanovnika je bio 534, od ega je 285 mukog i 249 enskog stanovnitva.

Prema popisu stanovnitva od 10. oktobra 1910. godine, Hrasno je imalo 150 kua od ega je 139 bilo nastanjeno i 11 nenastanjeno, sa 139 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 638, od ega je 318 mukog i 320 enskog stanovnitva.

Seljublje. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Seljublje se nalazilo u optini Hrasno, kotar Donja Tuzla. Prema prvom popisu Seljublje je imalo 37 kua sa 37 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 183, od ega je 100 mukog i 83 enskog spola. U drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Seljublje je imalo 43 kue sa 40 stanova, sa ukupnim brojem od 191 stanovnika, od ega je 104 mukog i 87 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 191, 88 je bilo neoenjeno, a 90 oenjeno sa 13 obudovjeli. Ukupan broj ena i djece je bilo 126.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Seljublje je imalo 46 kua od ega 41 nastanjenu i 5 nenastanjenih sa 49 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 230, od ega je 121 mukog i 109 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Seljublje je imalo 70 kua od ega 62 nastanjene i 8 nenastanjenih , sa 62 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 301, od ega je bilo 147 mukog i 154 enskog spola.

Kikai. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Kikai su se nalazili u optini Hrasno, kotar Donja Tuzla. Prema prvom popisu Kikai su imali 39 kue sa 39 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 261, od ega je 135 mukog i 126 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Kikai imaju 52 kue sa 52 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 289, od ega je 153 mukog i 136 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 289, 146 je bilo neoenjenih, 123 oenjeno sa 15 obudovjeli. Ukupan broj ena i djece iznosio je 202.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Kikai su imali 54 kue od kojih je 46 bilo nastanjeno i 8 nenastanjenih sa 52 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 301, od ega je 160 mukog i 141 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Kikai su imali 85 kua od kojih je 74 nastanjeno bilo, a 11 nenastanjenih, sa 74 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 383, od ega je 207 mukog i 176 enskog spola.

Jeginov Lug. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Jeginov Lug se nalazi u optini Lipovice, kotar Donja Tuzla. Prema popisu Jeginov Lug je imao 29 kua sa 30 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 194, od ega je 102 mukog i 92 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885, godine Jeginov Lug se nalazi u optini Petrovice Gornje. Po ovom drugom popisu Jeginov Lug je imao 36 kua sa 36 stanova. Ukuppan broj stanovnika je iznosio 232, od ega je 121 mukog i 111 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 232, 135 je bilo neoenjeno, 87 oenjeno i 10 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece je iznosio 171.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Jeginov Lug je imao 37 kua od kojih je 35 nastanjeno i 2 nenastanjene sa 38 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 225, od ega je 111 mukog i 114 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Jeginov Lug je imao 50 kua od kojih je 42 bilo nastanjeno i 8 nenastanjeno sa 49 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 265, od ega je 136 mukog i 130 enskog spola.

Petrovice. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Petrovice su se nalazile u optini Lipovice, kotar Donja Tuzla. Prema prvom popisu Petrovice su imale 47 kua sa 52 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 287, od ega je 148 mukog i 139 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Petrovice se nalaze u optini Gornje Petrovice, kotar Donja Tuzla. Prema ovom popisu Petrovice su imale 48 kua sa 48 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 293, od ega je 152 mukog i 141 enskog spola. O d ukupnog broja stanovnika 293, 148 je bilo neoenjeno, 129 oenjeno i 16 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 203.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Petrovice su imale 53 kue od kojih je 48 bilo nastanjeno i 5 nenastanjenih, sa 52 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 288, od ega 137 mukog i 151 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Petrovice su imale 71 kuu, od kojih je 59 bilo nastanjeno a 12 nenastanjeno sa 60 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 386, od ega je 197 mukog i 189 enskog spola.

Lipovice. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Lipovice su bile naselje u optini Lipovice, kotar Donja Tuzla. Prema prvom popisu Lipovice su imale 38 kua sa 45 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 226, od ega je 106 mukog i 120 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Lipovice su u optini Kikai, kotar Donja Tuzla. Prema ovom popisu Lipovice su imale 46 kua sa 46 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 243, od ega 123 mukog i 120 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 243, 128 je bilo neoenjeno, 100 je bilo oenjenih i 15 obudovjela. Ukupan broj ena i djece iznosio je 163.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Lipovice su imale 47 kua od kojih je 44 bilo nastanjeno a 3 nenastanjene, sa 50 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 251, od ega je 135 mukog i 116 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Lipovice su imale 63 kue od kojih je 51 bila nastanjena a 12 nenastanjenih, sa 61 stan. Ukupan broj stanovnika je iznosio 306, od ega je 170 mukog i 136 enskog spola.

Vukovije. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Vukovije su bile mjesto u optini Vukovije, kotar Donja Tuzla. Po ovom popisu Vukovije su imale 169 kua sa 180 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 848, od ega je 451 mukog i 397 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Vukovije su imale 197 kua sa 188 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 988, od ega je 515 mukog i 473 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 988, 504 je bilo neoenjeno, 437 je oenjeno i 47 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece je iznosio 693.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Vukovije su bile podijeljene na Vukovije Donje i Vukovije Gornje i oba ova mjesta su se nalazila u optini Vukovije, kotar Donja Tuzla. Vukovije Donje su po ovom popisu imale 121 kuu, od kojih je 113 bilo nastanjeno, a 8 nenastanjenih sa 119 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 518, od ega je 260 mukog i 258 enskog spola. Vukovije Gornje su imale 104 kue, od ega je 93 bilo nastanjeno, a 11 nenastanjeno sa 104 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 526, od ega je 283 mukog i 243 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Vukovije Donje su imale 131 kuu od kojih je 125 bilo nastanjeno, a 6 nenastanjeno sa 125 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 548, od ega je 285 mukog i 263 enskog spola. U Vukovijama Gornjim bilo je 126 kua, od kojih je 119 bilo nastanjeno, a 7 nenastanjeno i sa 119 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 557, od ega je 298 mukog i 261 enskog spola.

Tojii. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Tojii su bili mjesto u optini Vukovije, kotar Donja Tuzla. Prema prvom popisu Tojili su imali 87 kua sa 90 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 466, od ega je 247 mukog i 219 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Tojii su imali 97 kua sa 90 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 501, od ega je 266 mukog i 235 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 501, 244 je bilo neoenjeno, 225 je bilo oenjeno i 32 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 346.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Tojii su imali 112 kua od kojih je 104 bile nastanjene, a 8 nenastanjenih sa 110 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 538, od ega je 290 mukog i 248 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine, Tojii su imali 128 kua od kojih je 125 bilo nastanjeno, a 3 nenastanjene sa 125 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 617, od ega je 343 mulpg i 274 enskog spola. 3. 1. 2. Kotar Vlasenica

Jelovo Brdo. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Jelovo Brdo je mjesto u optini Gojin, kotar Vlasenica. Jelovo Brdo je prema prvom popisu imalo 26 kua sa 26 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 135, od ega je 68 mukog i 67 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Jelovo Brdo je imalo 26 kua, sa 27 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 146, od ega je 68 mukog i 78 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 146, 72 je bilo neoenjeno, 65 oenjeno i 9 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece je iznosio 106.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Jelovo Brdo je imalo 40 kua, od kojih je 35 nastanjeno, 5 nenastanjeno sa 35 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 156, od ega je 76 mukog i 80 enskoog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Jelovo Brdo je imalo 32 kue od kojih su sve bile nastanjene, sa 34 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 168, od ega je 87 mukog i 81 enskog spola.

Zelina. Prema prvom austriugarskom popisu od 16. juna 1879. godine Zelina se nalazila u optine odnosno demata Vacatina, kotar Vlasenica, a rezultati popisa stanovnitva dati su sumarno za cijelu Vacatinu ( 150 kua, 150 stanova, 927 stanovnika od ega je 514 mukog i 413 enskog spola). Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Zelina je imala 12 kua, sa 12 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 98, od ega 46 mukog i 52 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 98, 61 je bilo neoenjeno, 34 oenjeno i 3 obudovjela. Ukupan broj ena i djece iznosio je 72.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Zelina je imala 17 kua od kojih je 16 bilo nastanjeno i 1 nenastanjena, sa 16 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 103, od ega je 52 mukog i 51 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Zelina je imala 24 kue od kojih su sve bile nastanjene sa 24 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 184, od ega 87 mukog i 97 enskog spola.


Bulatovci. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Bulatovci su mjesto u optini Bulatovci, kotar Zvornik. Prema ovom popisu Bulatovci su imali 134 kue sa 134 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 721, od ega 375 mukog i 346 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Bulatovci su imali 160 kua sa 162 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 836, od ega je 439 mukog i 397 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 836, 448 je bilo neoenjeno, 329 oenjenih i 56 obudovjela, dok je 3 bila razvjenana. Ukupan broj ena i djece je iznosio 602.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Bulatovci su imali 174 kue, od kojih je 157 bilo nastanjeno, a 17 nenastanjenih sa 159 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 867, od ega 468 mukog i 399 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. goodine, Bulatovci su bili podijeljeni na Bulatovce srpske (36 kua, od ega je 34 nastanjeno i 2 nenastanjene, sa 34 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosi 203, od ega je 102 mukog i 101 enskog spola) i Bulatovci turski sa 185 kua, od kojih je 173 nastanjeno i 12 nenastanjenih sa 173 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 903, od ega 485 mukog i 418 enskog spola.

Dubnica. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Dubnica je bila mjesto u optini Prnjavor, kotar Zvornik. Prema prvom popisu Dubnica je imala 73 kue sa 73 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 469, od ega je 261 mukog i 208 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Dubnica je imala 89 kua, sa 92 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 537, od ega je 292 mukog i 245 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 537, 296 je bilo neoenjeno, 221 je oenjeno, dok je 20 bilo obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 386.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine Dubnica je imala 128 kua od kojih je 118 bilo nastanjeno, a 10 nenastanjeno, sa 118 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 702, od ega je 385 mukog i 317 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Dubnica je imala 141 kuu od kojih je bilo 127 nastanjenih, a 14 nenastanjenih, sa 130 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 709, od ega je 371 mukog i 338 enskog spola.

Kalesija. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Kalesija je bila mjesto u optini Prnjavor, kotar Zvornik. Prema ovom popisu Kalesija je imala 170 kua sa 170 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 963, od ega je 521 mukog i 442 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Kalesija je imala 188 kua sa 188 stanova i sa ukupno 1057 stanovnika, od ega je 522 mukog i 485 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 1057, 558 je bilo neoenjenih, 435 oenjenih i 44 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 736.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Kalesija je imala 232 kue od kojih je 212 nastanjeno i 20 nenastanjeno, sa 222 stana. Ukupan broj stanovnika je iznosio 1120 sa 8 stanovnika koji su bili austrougarski vojnici, broj mukog stanovnitva je iznosio 586, a enskog stanovnitva 526, dok je ostalih 8 bilo vojnici.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine stanovnitvo Kalesije je bilo popisano na osnovu vjerskog pripadnitva: na Kalesiju srpsku koja je imala 74 kue od kojih je 70 nastanjenih, a 4 nenastanjene, sa 70 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 444. od ega je 230 mukog i 214 enskog spola, i na Kalesiju tursku koja je imala 195 kua od kojih je 175 nastanjeno i 20 nenastanjeno, sa 186 stanova. Ukupan broj vojnika je iznosio 1001, od ega 531 mukog i 470 enskog spola.

Miljanovci. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Miljanovci su bili mjesto u optini Prnjavor, kotar Zvornik. Prema prvom popisu Miljnovci su imali 71 kuu sa 71 stanom. Ukupan broj stanovnika je iznosio 425, od ega je 231 mukog i 194 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine, Miljanovci su imali 82 kue sa 84 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 466, od ega je 215 mukog i 216 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 466, 235 je bilo neoenjeno, 209 oenjano sa 22 obudovjela. Ukupan broj ena i djece iznosio je 309.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Miljanovci su imali 93 kue od kojih je 86 nastanjenih i 7 nenastanjenih, sa 91 stanom. Ukupan broj stanovnika je iznosio 484, od ega je 269 mukog i 215 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine, Miljanovci su imali 107 kua, od kojih je 102 nastanjene i 5 nenastanjeno sa 106 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 518, od ega je 292 mukog i 226 enskog spola.

Prnjavor. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine Prnjavor je bio mjesto u istoimenoj optini, kotar Zvornik. Prema prvom popisu Prnjavor je imao 60 kua sa 60 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 316, od ega je 159 mukog i 157 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine, Prnjavor je 96 kua sa 98 stanova. Ukupn broj stanovnika je iznosio 545, od ega je 296 mukog i 249 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 545, 310 je bilo neoenjeno, 203 oenjeno i 32 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 396.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Prnjavor je imao 98 kua, od kojih je 86 nastanjeno, a 12 nenastanjeno, sa 89 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 453, od ega je 242 mukog i 211 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine, Prnjavor je imao 155 kua, od kojih 139 nastanjenih i 16 nenastanjenih sa 147 stanova. Ukupan broj stanovnika je iznosio 722, od ega je 374 mukog i 342 enskog spola.

Rainci. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine, Rainci su bili mjesto u optini Prnjavor, kotar Zvornik. Prema prvom popisu Rainci su imali 132 kue sa 132 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 715, od ega je 373 mukog i 342 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine, Rainci su imali 135 kua sa 144 stana. Ukupan broj stanovnika iznosio je 824, od ega je 437 mukog i 387 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 824, 442 je bilo neoenjeno, 339 oenjeno i 42 obudovjelo, dok je jedno bilo razvjenano. Ukupan broj ena i djeca je iznosio 576.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Rainci su imali 182 kue, od kojih je 163 nastanjene, a 19 nenastanjenih, sa 178 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 901, od ega je 488 mukoog i 413 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine, Rainci su bili podijeljeni na vjerskoj osnovi na: Rainci srpski koji su imali 22 kue od kojih je 19 bilo nastanjeno, a 3 nenastanjeno, sa 19 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 85, od ega je 46 mukog i 39 enskog spola, i Rainci turski koji su imali 178 kua, od kojih je 160 nastanjeno, a 18 nenastanjeno, sa 169 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 908, od ega 493 mukog i 415 enskog spola.

Sarai. Prema prvom austrougarskom popisu od 16. juna 1879. godine, Sarai su mjesto u optini Prnjavor, kotar Zvornik. Prema prvom popisu Sarai su imali 12 kua, sa 12 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 83, od ega je 42 mukog i 41 enskog spola. Prema drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Sarai su imali 13 kua sa 13 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio 92, od ega je 39 mukog i 53 enskog spola. Od ukupnog broja stanovnika 92, 37 je bilo neoenjeno, 46 oenjeno i 9 obudovjelo. Ukupan broj ena i djece iznosio je 67.

Prema popisu stanovnitva od 22. aprila 1895. godine, Sarai su imali 16 kua, od kojih je 13 nastanjeno, a 3 nenastanjeno, sa 16 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 99, od ega je 55 mukog i 44 enskog spola.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine, Sarai su imali 18 kua, od kojih je 17 nastanjeno i jedna nenastanjena, sa 17 stanova. Ukupan broj stanovnika iznosio je 115, od ega 65 mukog i 50 enskog spola.

3. 2. Privreda na prostoru Kalesije

Tokom austrougarske vladavine najvei broj stanovnika ivio je na selu. Najbrojniji su bili kmetovi, zatim slobodni seljaci zemljoposjednici. Istovremeno su i brojni gradovi imali agrarni karakter. U njima su najbrojnije bile zanatlije i trgovci, zatim agrarno stanovnitvo, vojska, inovnici i inteligencija. Iako je u periodu Austro Ugarske dolo do breg razvoja privrede, naroito industrije i gradnja komunikacija, kalesijsko podruje je ostalo i dalje agrarni prostor bez ijednog industrijskog postrojena. Poetkom XX. Stoljea izraen je jedino makadamski put Tuzla Zvornik, preko Poarnice i Kalesije, te je na taj nain prostor Kalesije povezan sa industrijskim centrima (Zvornik i Tuzla).

Pored malobrojnih putni komunikacija postojali su brojni duani, haanovi i druge zanatske radnje, kao i dva vojna objekta, od kojih se jedan nalazio u centru dananjeg grada Kalesije, a drugi u naselju Caparde. Ta gradnja je nastavljena i uz novosagraeni makadamski put Tuzla Zvornik. Pred Prvi svjetski rat poela je izgradnja eljeznike pruge Tuzla Zvornik koja je prekinuta ratnim dejstvima.

Za veinu stanovnitva koje je ivjelo na kalesijskom podruju, prema popisima koje je obavila austrougarska vlada, glavno zanimanje je bila poljoprivreda, te u daljem kontekstu se na tome i bazirati. Na osnovu popisa u nastojati prikazati privredu na prostoru Kalesije, s tim u vezi da po prvom popisu od 16. juna 1879. godinenisu navedeni podaci o privredi.3. 2. 1. Kotar Donja Tuzla

Optina Dubrave. Prema popisu stanovnitva od 1. maja 1885. godine u kotaru Donja Tuzla, u optini Dubrave, sa mjestima Dubrave Donje nalazimo podatke da je 87 stanovnika bilo teaci, jedan kmet, 17 pomonih radnika nadniara, sluga i 2 osobe koji su bili mukarci kojima je vie bilo od 16 godine, a uestvovali u radu u privredi. Dubrave Gornje su imale 175 teaka, 2 tvornira, trgovca i obrtnika, 33 pomonih radnika nadniara (sluga) i 3 osobe mukarci sa vie od 16 godina. Dubrave katolike (Muradija) sa 12 teaka, 42 kmeta, 3 pomona radnika nadniara (sluga) i 3 osobe mukarci sa vie od 16 godina.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine u Dubravama je bilo zabiljeeno 27 vlasnika zemlje, 348 slobodnih seljaka zemmljoposjednika, 4 slobodna zemljoposjednika koji su kmetovi, 5 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom, dok je ostalo civilno stanovnivo iznosilo 13, tako da je ukupni broj osoba koje se bave poljoprivredom iznosio 384. Dubrave Gornje, jedan vlasnik zemlje, 764 slobodna seljaka zemljoposjednika, 35 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom i 35 ostalog civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj koji se bavio poljoprivredom iznosio 800. Dubrave katolike, nema vlasnika zemlje, 40 slobodnih seljaka zemljoposjednika, 86 kmetova, 68 slobodnih zemljoposjednika koji su kmetovi, 6 je ostalih osoba koje se bave poljoprivredom i 12 ostalog civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj osoba koji se bavio poljoprivredom iznosio 200.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u optini Dubrave sa mjestima Dubrave Donje, Dubrave katolike i Dubrave Gornje zabiljeeni su podaci o posjednicima stoke, zatim donose se podatke da je i stoarstvo bilo razvijeno, te koje su sve ivotinje drali i uvali, izmeu ostalog to su: konji, goveda, koze, ovce,svinje, guske, patke kokoi itd.

Optina Hrasno. Prema popisu stanovnitva od 1. maja 1885. godine optina Hrasno se satojala od dva mjesta Hrasno i Seljublje. Hrasno je prema ovom popisu imalo 113 teaka, 7 kmetova, 26 pomonih radnika nadniara (sluga), te 4 osobe mukarce sa vie od 16 godina. Seljublje je imalo 60 teaka i 2 pomona radnika nadniara (sluge) i 2 osobe mukarce sa vie od 16 godina.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine, Hrasno je imalo 474 slobodna seljaka zemljoposjednika, 27 kmetova, 19 seljaka zemljoposjednika koji su kmetovi, 14 ostali osoba koje se bave poljoprivredom, tako da je ukupni broj osoba koji se bavio poljoprivredom iznosio 534. Seljublje je imalo 221 slobodnog seljaka zemljovlasnika, 8 ostalih osoba koji su se bavili poljoprivredom i jedna osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj osoba koji se bavio poljoprivredom iznosio 229.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u optini Hrasno sa mjestima Hrasno i Seljublje zabiljeeni su podaci o posjednicima stoke, zatim donose se podatke da je i stoarstvo bilo razvijeno, te koje su sve ivotinje drali i uvali, izmeu ostalog to su: konji, goveda, koze, ovce,svinje, guske, patke kokoi itd.

Optina Kikai. Prema popisu od 1. maja 1885. godine optina Kikai je imala tri mjesta i to: Babina Luka (14 teaka, jedan pomoni radnik nadniar), Kikai (65 teaka, 5 kmetova, 17 pomonih radnika nadniara) i Lipovice (74 teaka, 5 pomonih radnika nadniara).

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Babina Luka je imala 41 slobodni seljak zemljoposjednik, 4 ostale osobe koje se bave poljoprivredom i jedna osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupno osoba koji se bave poljoprivredom iznosio 45. Kikai su imali 9 vlasnika zemlje, 262 slobodna seljaka zemljoposjednika, 9 kmetova, 21 ostale osobe koje se bave poljoprivredom, tako da je ukupni broj osoba koje se bave poljoprivredom iznosio 301. Lipovice su imale 245 teaka, jednu ostalu osobu koja se bave poljoprivredom i 5 ostalog civilnog stanovnitva, tako je ukupni broj osoba koji se bave poljoprivredom iznosio 246.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u optini Kikai sa mjestima Babina Luka, Kikai i Lipovice zabiljeeni su podaci o posjednicima stoke, zatim donose se podatke da je i stoarstvo bilo razvijeno, te koje su sve ivotinje drali i uvali, izmeu ostalog to su: konji, goveda, koze, ovce,svinje, guske, patke kokoi itd.

Optina Petrovice. Prema popisu od 1. maja 1885. godine, optina Petrovice se sastojala do tri mjesta Jeginov Lug (60 kmetova, jedna pomoni radnik nadniar), Petrovice (72 teaka, 18 pomonih radnika nadniara) i Svrai.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Jeginov Lug je imao 5 slobodnih seljaka zemljoposjednika, 85 kmetova, 120 slobodnih zemljoposjednika koji su kmetovi, 15 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom, tako da je ukupan broj osoba koji se bavi poljoprivredom iznosi 225. Petrovice su imale 247 slobodna seljaka zemljoposjednika, 26 ostali isiba koji se bave poljoprivredom i 15 osoba civilnog stanovnitva, tako je ukupan broj osoba koji se bavi poljoprivredom iznosio 273.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u optini Petrovice sa mjestima Jeginov Lug, Petrovice i Svrai zabiljeeni su podaci o posjednicima stoke, zatim donose se podatke da je i stoarstvo bilo razvijeno, te koje su sve ivotinje drali i uvali, izmeu ostalog to su: konji, goveda, koze, ovce,svinje, guske, patke kokoi itd.

Optina Vukovije. Prema popisu od 1. maja 1885. godine optina Vukovije se sastojala od dva mjesta Tojii (127 teaka, jedan kmet, 6 tvorniara, 20 pomomih radnika nadniara) i Vukovije ( 260 teaka, jedan kmet, 32 pomona radnika nadniara). Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Tojii su imali 491 slobonih seljaka zemljoposjednika, 9 kmetova, 5 slobodnih zemljoposjednika koji su kmetovi, 24 ostale osobe koje se bave poljoprivredom i 9 osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupan broj osoba koji se bave poljoprivredom iznosio 529. Vukovije Donje imale su 6 valsnika zemlje, 437 slobodnih seljaka zemljoposjednika, 75 ostalih osoba koji se bave poljoprivredom, tako da je ukupan broj osoba koji se bave poljoprivredom iznosi 518. Vukovije Gornje su imale 30 vlasnika zemlje, 462 slobodna seljaka zemljoposjednika, 20 ostalih osoba koji se bave poljoprivredom i 14 osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupan broj osoba koji se bave poljoprivredom iznosi 512.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u optini Vukovije donose se podaci o stoarstvu i to: Tojii su imali 99 posjednika stoke, 26 konja, 480 goveda, koza 88, 12 ovaca, dvije patke i 348 kokoi. Donje Vukovije su imale 90 posjednika stoke, 74 konja, 771 goveda, 11 koza i 347 kokoi. Vukovije Gornje su imale 96 posjednika stoke, 52 konja, 634 goveda, 13 koza, 26 ovaca, 10 patki i 421 kokoi.


Jelovo Brdo i Zelina. Jelovo Brdo je prema popisu od 1. maja 1885. godine imali 39 teaka, dok je Zelina imala 26 kmetova, dok ostalih podataka o tvorniarima, vlastelina i drugim zanimanjima nema podataka.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Jelovo Brdo je imalo jednog vlasnika zemlje, 145 slobodna seljaka zemljoposjednika, 9 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom i jedna osoba civinog stanovnitva, tako da je ukupan broj osoba koji bave poljoprivredom iznosio 155. Zelina je imala 35 slobodnih seljaka zemljoposjednika, 31 kmeta, 37 ostalih osoba koji se bave poljoprivredom, tako da je ukupan broj osoba koji se bave poljoprivredom iznosio 103.

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Jelovo Brdo je imalo 26 posjednika stoke, 26 konja, 243 goveda, 35 koza, 250 ovaca, 19 svinja, jedna patka i 103 kokoi, dok je u Zelini takoer bilo razvijeno stoarstvo te donose se podaci koje ivotinje su posjedovali.


Optina Bulatovci. Bulatovci su prema popisu od 1. maja 1885. godine imali 164 teaka, 22 kmeta, 2 tvorniara, 42 pomona radnika nadniara i 3 osobe mukarci sa vie od 16 godina. Prema popisu od 22. aprila 1895. godine, Bulatovci su imali 11 vlasnika zemlje, 347 slobodna seljaka zemljoposjednika, 204 kmeta, 271 slobodnih zemljoposjednika koji su kmetovi, 20 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom i 14 osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupan broj osoba koji se bavi poljoprivredom iznosio 853.

Optina Prnjavor. Prema popisu od 1. maja 1885. godine optina Prnjavor se sastojala od est mjesta i to: Dubnica (77 teaka, 48 kmeta, 26 pomona radnika nadniara), Kalesija (228 teaka, 12 kmetova, 2 posjednika kue i rente, jedan tvorniar, 54 pomona radnika nadniara i 2 osobe mukarci sa vie od 16 godina), Miljanovci (147 teaka, jedan kmet, 9 pomonih radnika nadniara), Prnjavor (85 teaka, 9 kmetova, jedan tvorniar, 47 pomonih radnika nadniara, 7 osoba mukaraca sa vie od 16 godina), Rainci (205 teaka, 14 kmetova, 5 tvorniara, 19 pomonih radnika nadniara i 4 osobe mukarci sa vie od 16. godina) i Sarai ( 25 teaka).

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine, Dubnica (619 slobodna zemljoposjednika, 36 kmettova, 47 slobodni zemljoposjednici koji su kmetovi, tako je ukupno osoba koje sse bave poljoprivredom iznosio 702), Kalesija (9 vlasnika zemlje, 986 slobodna zemljoposjednika, 34 kmetova, 63 slobodna zemljoposjednika koji su kmetovi, 4 ostale osobe koje se bave poljoprivredom i 16 osoba civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj koji se bavio poljoprivredom iznosi 1096), Miljanovci (468 slobona zemljoposjednika, 12 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom, 4 osobe civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj osoba koje se bave poljoprivredom iznosi 480), Prnjavor (7 valsnika zemlje, 413 slobodnih zemljoposjednika, 10 kmetova, 20 ostalih osoba koje se bave poljoprivredom, 3 osobe civilnog stanovnitva i 2 pripadnika carskog vijea), Rainci (25 vlanika zemlje, 762 slobodna zemljoposjednika, 27 kmeta, 30 slobodnih zemljoposjednika koji su kmetovi, 33 ostale osobe koje se bave poljoprivredom i 24 osobe civilnog stanovnitva, tako da je ukupni broj osoba koje se bave poljoprivredom iznosio 877) i Sari (99 slobodna zemljoposjednika, tako da je ukupni broj osoba koje se bave poljoprivredom iznosio 99).

Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Kalesija je bila podijeljena prema vjeroispovjesti na Kalesija srpska (67 posjednika stoke, 43 konja, 311 goveda, 616 koza, 488 ovaca, 454 svinje, 2 guske i 329 kokoi), dok je Kalesija turska( 141 posjednik stoke, 139 konja, 1120 goveda, 78 koza, 331 ovaca, 39 patki i 571 koko). Miljanovci su imali 85 posjednika stoke, 75 konja, 646 goveda, 95 koza, 90 ovaca, 2 patke i 373 kokoi. Prnjavor je imao 105 posjednika stoke, 135 konja, 762 goveda, 37 koza, 62 ovce, 4 svinje, 2 guske, 25 patki i 384 kokoi. Rainci su bili podijeljeni po vjeroispovjesti na Rainci srpski (18 posjednika stoke, 6 konja, 100 goveda, jedna ovca, 60 svinja i 149 kokoi) i Rainci turski (141 posjednik stoke, 84 konja, 1327 goveda, 78 koza, 172 ovce, 14 patki i 724 kokoi). Sarai su imali 19 posjednika stoke, 19 konja, 167 goveda, 3 koze, 14 ovaca i 191 kokoi.

3. 3. Religija na prostoru Kalesije

Na prostoru Kalesije u vremenu Austro-Ugarske monarhije bile su zastupljene tri vjere, islam, katolianstvo i pravoslavlje. Tako su na prostoru Kalesije ivjeli pripadnici sva tri vjere, a njihova prisutnost se moe pratiti na osnovu austrougarskih popisa stanovnitva. Zbog tekih politikih i ekonomskih prilika, broj muslimana je opadao, dok se poveavao broj pravoslavaca i katolika doseljavanjem iz drugih zemalja. Takoer se poveavao i brroj Jevreja doseljavanjem njemakih Akeneza.3. 3. 1. Kotar Donja Tuzla

Optina Dubrave. Prema popisu od 16. juna 1879. godine Dubrave su imale 667 muslimana, Dubrave Sabit takoer imale 348 muslimana, dok je Muradija imala 197 katolika. Po drugom austrougarskom popisu od 1. maja 1885. godine Dubrave Donje su imale 370 muslimana, Dubrave Gornje su imale 771 muslimana, dok je Dubrave katolike (Muradija) imale 6 muslimana i 221 katolika. U Dubravama Gornjim je zabiljeen i jedan sveenik.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Dubrave su imale 397 muslimana, Dubrave Gornje su imale 835, dok su Dubrave katolike imale 2 muslimana i 210 katolika. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Dubrave su imale 529 muslimana, Dubrave Gornje 1014 muslimana, dok su Dubrave katolike imale 268 katolika.

Optina Hrasno. Prema popisu od 16. juna 1879. godine Hrasno je imalo 501 muslimana, dok je Seljublje imalo 183 muslimana. Prema popisu od 1. maja 1885. godine Hrasno je 488 muslimana i 42 pravoslavca, dok je Seljublje imalo 191 muslimana. Prema popisu od 22. aprila 1895 godine Hrasno je imalo 498 muslimana i 36 pravoslavca, dok je Seljublje imalo 230 muslimana. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Hrasno je imalo 612 muslimana i 26 pravoslavca, dok je Seljublje imalo 301 muslimana.

Optina Kikai. Prema prvom popisu Kikai su imali 261 muslimana, Babina Luka je imala 275 muslimana i 51 pravoslavca, dok su Lipovice imale 226 muslimana. Prema drugom popisu od 1. maja 1885 godine Kikai su imali 289 muslimana, Babina Luka je imala 38 muslimana, dok su Lipovice imale 243 muslimana.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Kikai su imali 301 muslimana, Babina Luka je imala 46 muslimana, dok su Lipovice imale 251 muslimana. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Kikai su imali 383 muslimana, Babina Luka je imala 52 muslimana, dok su Lipovice imale 306 muslimana.

Optina Petrovice. Prema prvom popisu od 16. juna 1879. godine Petrovice su imale 287 muslimana, dok je Jeginov Lug imao 194 pravoslavca. Prema popisu od 1. maja 1885. godine Petrovice su imale 293 muslimana, dok je Jeginov Lug imao 232 pravoslavca. Prema popisu od 22. aprila 1895. godine petrovice su imale 286 muslimana i 2 pravoslavca, dok je Jeginov Lug imao jednog muslimana i 224 pravoslavca. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Petrovice su imale 380 muslimana, 5 pravoslavaca i jednog katolika, dok je Jeginov Lug imao 265 pravoslavaca.

Optina Vukovije. Prema prvom popisu od 16. juna 1879. godine Vukovije su imale 848 muslimana, dok su Tojii imali 466 muslimana. Prema drugom popisu od 1. maja 1885. godine Vukovije su imale 988 muslimana, dok su Tojii imali 501 muslimana. Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Vukovije Donje su imale 518 muslimana, Vukovije Gornje su imale 526 muslimana, dok su Tojii imali 526 muslimana i 12 pravoslavaca. Prema popisu stanovnitva od 10. oktobra 1910. godine Vukovije Donje su imale 548 muslimana, Vukovije Gornje su imale 557 muslimana, dok su Tojii imali 608 muslimana i 9 pravoslavaca.


Jelovo Brdo i Zelina. Prema prvom popisu od 16. juna 1879. godine, Jelovo Brdo je imalo 135 muslimana, dok je Zelina koja je pripadala optini Vacetina, prema prvom popisu dati su opti podaci o vjeroispovjesti za optinu Vacetina i to 381 muslimana i 546 pravoslavaca. Prema popisu od 1. maja 1885. godine Jelovo Brdo je imalo 116 muslimana, a prema ovom popisu zabiljeen je i jedan sveenik u Jelovom Brdu, dok je u Zelini bilo 98 pravoslavaca. Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Jelovo Brdo je imalo 156 muslimana, dok je Zelina imala 103 pravoslavca. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine u Jelovom Brdu je bilo 153 muslimana i 15 pravoslavaca, dok je u Zelini bilo 184 pravoslavca.


Optina Bulatovci. Prema popisu od 16. juna 1879. godine Bulatovci su imali 580 muslimana i 141 pravoslavca. Prema drugom popisu od 1. maja 1885. godine Bulatovci su imali 709 muslimana i 127 pravoslavca, zabiljeen je i jedan sveenik. Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Bulatovci su imali 737 muslimana, 128 pravoslavca i 2 katolika. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Bulatovci srpski su imali 203 pravoslavca, a Bulatovci turski 889 muslimana, jedan pravoslavac, 10 katolika i 3 jevreja.

Optina Prnjavor. Prema prvom popisu od 16. juna 1879. godine Dubnica je imala 469 pravoslavaca, Kalesija je imala 708 muslimana i 255 pravoslavaca, Miljnovci su imali 425 muslimana, Prnjavor je imao 316 muslimana, Rainci su imali 634 muslimana i 81 pravoslavac, dok su Sarai imali 83 muslimana. Prema popisu od 1. maja 1885. godine Dubnica je imala 537 muslimana, Kalesija je imala 761 muslimana i 276 pravoslavca, Miljanovci su imali 466, Prnjavor je imao 536 muslimana, 6 pravoslavaca i 3 katolika, Rainci su imali 740 muslimana i 84 pravoslavaca, a zabiljeeno je i postojanje jednog sveenika, dok su Sarai imali 92 muslimana.

Prema popisu od 22. aprila 1895. godine Dubnica je imala 100 muslimana i 602 pravoslavca, Kalesija je imala 808 muslimana i 304 pravoslavca, Miljonovci su imali 484 muslimana, Prnjavor je imao 451 muslimana i 2 katolika, rainci su imali 800 muslimana i 101 pravoslavaca, dok su Sarai imali 99 muslimana. Prema popisu od 10. oktobra 1910. godine Dubnica je imala 709 pravoslavaca, Kalesija srpska je imala 442 pravoslavca i 2 katolika, a Kalesija turska je imala 996 muslimana, 3 pravoslavca, jedan katolik i jedan jevrej. Miljanovci su imali 513 muslimana i 5 pravoslavaca, Prnjavor je imao 695 muslimana, 17 pravoslavaca i 3 katolika, Rainci srpski su imali 85 pravoslavaca, a Rainci turski 908 muslimana, dok su Sarai imali 115 muslimana. IV. KULTURNE PRILIKE NA PROSTORU KALESIJE U VRIJEME AUSTRO-UGARSKE UPRAVEU kulturnom pogledu stanje na podruju Kalesije u ovom periodu se manifestovalo kao i u cijeloj dravi Bosni i Hercegovini. Pored vjerskog obrazovanja, koje se obavljalo u 12 damija i 42 mekteba kod muslimana, pravoslavci su ueni vjerskoj pouci u jednoj crkvi i jednome manastiru. Prva osnovna kola izgraena je 1906. godine u Kalesiji. Najvei dio kulturno prosvjetnih objekata naslijeen je iz perioda osmanske uprave.

4. 1. Sakralni objekti na prostoru Kalesije Prema podacima popisa stanovnitva od 1895. godine i gruntovnih knjiga (prvih upisa 1889., 1893. i 1896. godine), pored damija koje su sagraene za vrijeme osmanske uprave, izgraene su jo etiri damije koje su imale i svoje vakufe i to damija u Prnjavoru, Donjim Raincima, Donjim Vukovijama i Hajvazima (Capardima).

4. 1. 1. Damije na prostoru Kalesije Damija u Hajvazima (Capardima). Damija u Hajvazima je sagraena oko 1890. godine. Prvobitno je sagraena od drveta i kao takva postojala je do 1923. godine, kada je sagraena nova etverovodna damija od kamena, prekrivena crijepom i sa drvenom munarom. U Drugom svjetskom ratu nije stradala. Godine 1964. je omaltarena i renovirana. Pored stare damije 1989. godine sagraena je i otvorena nova etverovodna damija sa zidanom munarom koja je ljeta 1992. godine minirana od strane agresora. U isto vrijeme stara damija je zapaljena, potom minirana, tako da i danas postoje ostaci zidina.

Damija u Prnjavoru. Damija je sagraena poetkom austrougarske uprave. Bila je sagraena od drveta sa drvenom munarom. Damija nije stradala tokom Prvog i Drugog svjetskog rata. Zbog dotrajalosti 1950. godine na mjestu stare damije, sagraena je etverovodna damija od cigle sa zidanom munarom. Do 1990. godine jednom je renovirana. Pored nje, iste godine sagraena je potkupolna damija sa munarom. Damija je maja mjeseca 1992. godine oteena agresorskim projektilima, a njena munara potpuno je sruena avionskim raketama.

Damija u Raincima Donjim. Damija je sagraena poetkom austrougarske uprave. Bila je sagraena od drveta, sa drvenom munarom. Tokom dva svjetska rata nije stradala. Zbog dotrajalosti, na istom mjestu 1959. godine sagraena je etverovodna damija od kamena sa drvenom munarom.

Damija u Donjim Vukovijama. Damija je sagraena poetkom austrougarske uprave. Bila je sagraena od drveta sa drvenom munarom. Tokom Prvog i Drugog svjetskog rata nije stradala. Postojala je do 1962. godine kada je na istom mjestu sagraena zidana etverovodna damija od kamena sa kamenom munarom.

4. 1. 2. Mektebi na prostoru Kalesije

Mektebski sistem obrazovanja u naim krajevima uveden je u vrijeme osmanske uprave. Krajem osmanske i poetkom austrougarske uprave dolazi do reformi u vjerskom obrazovanju, to je imalo za posljedicu da pored postojeih mekteba (sibjan-mekteba) nastaju i mektebi-ibtidaje, koji su ozakonjeni 1892. 1893. godine.

Na kalesijskom podruju u periodu od 1878. 1918. godine postojalo je i djelovalo 27 mekteba, o emu svjedoi njihova vakufska imovina. Meutim, pored njih u istom periodu postojalo je jo 15 mekteba o kojim svjedoi usmena tradicija.

Nakon 1892. godine nastale su i prve ibtidaje, kojih je na kalesijskom podruju do 1918. godine bilo tri, o emu svjedoi i popis samostalnih vakufa iz 1913. godine. Ti su Ibtidaje u Gornjim Vukovijama, Ibtidaja u Saraima (Miljanovci) i Ibtidaja u eheru (Vacetini).

Mektebi koji su u vrijeme austrougarske uprave imali svoje vakufe su: mekteb Borogovo, mekteb ive (Gornje Vukovije), mekteb Donje Hrasno, mekteb Donji Kikai, mekteb Drvenice, mekteb Gojin, mekteb Gornje Hrasno, mekteb Gornji Kikai, mekteb Jahii (Miljanovci), mekteb Jaarevii (Gornje Vukovije), mekteb Jusufovii (Gornja Kalesija), mekteb Kalesija, mekteb Kovai, mekteb Krievci (Brda), mekteb Lipovice, mekteb Husii (Lipovice), mekteb Luanski, mekteb Mahmutovii, mekteb Masle, mekteb Papraa, mekteb Petrovice Gornje, mekteb Prnjavor, mekteb Rainci Donji, mekteb Seljublje, mekteb Subaii ( Gornje Vukovije), mekteb ehii (Gornji Rainci) i mekteb Tojii.

Mektebi koje pamti usmena tradicija iz vremena austrougarske uprave su: mekteb Sarai, mekteb Kadrii (Gornja Kalesija), mekteb Daferovii (Caparde), mekteb Hrustii (Kusonje), mekteb Jajii, mekteb Karii (Hajvazi), mekteb kod damije (Donje Vukovije), mekteb Kurtii (Tojii), mekteb Majdanii (Donje Vukovije), mekteb Mejtefite (Donje Vukovije), mekteb Memii, mekteb Musii (Mea), mekteb eher, mekteb Zenuni ( Donje Vukovije) i mekteb Halilovii (Zukii).

4. 1. 3. Vakufi na prostoru Kalesije

Vakufi su zadubine takve vrste ija je namjena trajna, i nakon sudskog registriranja, ta se namjena nemoe mijenjati voljom pojedinca. U vrijeme austrougarske uprave kalesijsko podruje je bilo prema gruntu podijeljeno na devet katastarskih opina: Bulatovci, Gojin, Hrasnoo, Kusonje, Kikai, Lipovice, Prnjavor, Vukovije i Vacetina.

U vrijeme austrougarske uprave na podruju Kalesije u svim katastarskim opinama bilo je ukupno 587.182 dunuma vakufske imovine i to: Bulatovci ( 29.470 metara kvadratnih), Gojin (2.790), Hrasno (135.663), Kusonje (28.670), Kikai (7.040), Lipovice (46.125), Prnjavor (190.514), Vukovije (89.890) i Vacetina (57.020). U svim katastarskim opinama na prostoru Kalesije bilo je ukupno 93.196 dunuma mulka vakufa i to: Bulatovci (100), Gojin (2.790), Hrasno (10.280), Kusonje (28.670), Kikai (2.700), Lipovice (5.710), Prnjavor (4.686), Vukovije (15.720) i Vacetina (2.540). Ukupno 493.986 dunuma mirje vakufa je bilo u svim katastraskim opinama na podruju Kalesije i to: Bulatovci (29.470), Hrasno (125.383), Kikai (4.340), Lipovice (20.415), Prnjavor (185.828), Vukovije (74.170) i Vacetina (54.480), dok Gojin i Kusonje nisu imali mirje vakufa.

Na podruju Kalesije u svim katastarskim opinama bilo je ukupno 19.290 dunuma mulka damije i to: Bulatovci (100), Gojin (2.790), Hrasno (3.610), Kusonje (120), Lipovice (460), Prnjavor (3.560), Vukovije (6.110) i Vacetina (2.540), dok u Kikaima nije bilo mulka damije. Na drugoj strani ukupno je bilo 219.103 dunuma mirje damije i to: Bulatovci (11.250), Prnjavor (114.423), Vukovije (38.950) i Vacetina (54.480), dok u Gojinu, Hrasnu, Kusonjima, Kikaima i Lipovicama nije bilo mirja damije. Takoer na podruju Kalesije u svim katastarskim opinama postojao je i mulk mekteba koji je ukupno iznosio (10.766), zatim mirje mekteba (142.225), kao i mulk mezarja koji je ukupno u svim katarstarskim opinama na podruju Kalesije iznosio 63.140 kvadratnih metara i mirje mezarja 132.658 kvadratnih metara. Najvea povrina vakufske imovine proknjiena je u periodu od 1893. 1896. godine. Meutim, u ovu povrinu ubrojeno je i nekoliko vakufskih parcela povrine 37.640 metara kvadratnih koje su uvakufljene tokom 1900., 1909., 1911. i 1918. godine. Za potpuno istraivanje vakufsk imovine najbolju mogunost pruaju gruntovne knjige.

4. 2. kolstvo na prostoru Kalesije

Kada se govori o kolstvu na podruju Kalesije, mnogi to posmatraju iskljuivo sa aspekta dravnih kola, kakve je osnivala austrougarska uprava, zaboravljajui pri tome na medrese i mektebe kao obrazovne ustanove u osmanskom periodu. Nema podataka u izvorima da li je na prostranom podruju Kalesije postojala mederesa, ali nije iskljueno da ih je bilo. U vrijeme austrougarske uprave uvode se reformisani mektebi, nazvani mektebi ibtidaje (u narodnom govoru esto skraeno ebtedije). Zabiljeeno je postojanje ibtidajia na kalesijskom podruju u eheru (Vacetini), Saraima i Gornjim Vukovijama, takoer i u Seljublju i Memiima. esto su neke od ovih ibtidaja u narodu nazivane i medresama, mada to one zvanino nisu bile.Prva kola na kalesijskom podruju pod austrougarskom upravom sagraena je 1906. godine, na mjestu gdje se nalazi dananja kola. Zna se da su uitelji bili Tasi, Naim Pai iz Maglaja (bio i upravitelj), Mijo tofekov, Mirko Topi iz Prijedora, Radila Ranki iz Novog Sada. Na prostoru Kalesije iz vremena austrougarske uprave zabiljeeno je i postojanje uitelja koji su radili su kolama. O postojanju tih uitelja na prostoru Kalesije svjedoi popis od 1. maja 1885. godine, gdje se navodi sledee: u Dubravama Gornjim bila su dva uitelja, u Seljublju jedan uitelj, u Lipovicama jedan uitelj, u Tojiima jedan uitelj, te u Vukovijama i Kalesiji po dva uitelja.

V. ZAKLJUAK

Prostor Kalesije u vrijeme Austro Ugarske uprave prema popisima stanovnitva bilo je podijeljeno na demate ili politike optine, a ulazilo je u sastva tri kotara Donja Tuzla, Vlasenice i Zvornika. U ovom periodu dolazi do znatno breg razvoja privrede, naroito industrije, zatim do gradnje komunikacije.Prostor Kalesije je ostalo i dalje agrarni prostor bez ijednog industrijskog postrojena. Dolo je i do izgradnje i makadamskog puta Tuzla Zvornik, te je preko Poarnice i Kalesije, prosotr Kalesije bio povezan sa industrijskim centrima Zvornika i Tuzle.

U kulturnom pogledu stanje na podruju Kalesije u ovom periodu manifestovalo se kao i u cijeloj dravi Bosni i Hercegovini. Pored vjerskog obrazovanja, koje se obavljalo u 12 damija i 42 mekteba kod muslimana, pravoslavci su uueni vjerskoj pouci u jednoj crkvi i jednom manastiru. Prva osnovna kola izgraena je 1906. godine u Kalesiji, a zabiljeeno je i postojanje nekoliko uitelja na prostoru Kalesije.

Prostor Kalesije u vrijeme austrougarske uprave karakterisalo je novo administrativno ureenje, zatim popisi stanovnitva koji su obavljeni u Bosni i Hercegovini, zatim poeci privrednog preobraaja koji se najee manifestovalo kroz gradnju puteva, kola i sakralnih objekata, kao i vakufa koji su umali veliki znaaj u pogledu djelovanja islamsko vjerskih, kulturno-prosvjeznih i drugih humanih ustanova. IZVORI I LITERATURA

Objavljeni izvori:1. Federalni zavod za statistiku, Kanton Tuzla u brojkama, Sarajevo 1999.

2. Glavni pregled politikog razdiljenja Bosne i Hercegovine, Rezultati popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine od 16. juna 1879. godine.3. Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886.4. Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896.5. Rezultati popisa stanovniitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, Sarajevo 1912.6. Rezultati popisa stanovniitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, knjiga II, podaci o privredi u Bosni i Hercegovini za 1910. godinu, Sarajevo 1912.Knjige:1) Bandovi Safet, Iseljavanje Bonjaka u Tursku, Sarajevo 2006.

2) Bandovi Safet, Iseljeniki pokreti na Balkanu krajem XIX. i poetkom XX. stoljea, Almanah 3 4, Podgorica 1998.

3) Halilovi Samir, Zuli Mujo, Kalesija, crtice iz kulturno historijske prolosti, Kalesija 2003.

4) Grupa autora, Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata, Sarajevo 1998.

5) Imamovi Sejfulah, Vukovije, Tuzla 2010.

6) Imamovi Mustafa, Historija Bonjaka, Sarajevo 1998.

7) Imamovi Mustafa, Pravni poloaj i unutranjo politiki razvitak Bosne i Hercegovine od 1878. do 1914., Sarajevo 1976.

8) Jaki Grgur, Bosna i Hercegovina na Berlinskom kongresu (rasprava iz diplomatske historije), Beograd 1955.9) Koar Azem, Historija Bosne i Hercegovine, Tuzla 2007.

10) Kraljii Tomislav, Kalajev reim u Bosni i Hercegovini 1882. 1903., Sarajevo 1987.

11) Lovrenovi Dubravko, Sueska Avdo, Tepi Ibrahim, Azinovi Vlado, Istina o Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1990.

12) Omerbegovi Sead, Tubi Halid, Kalesija, priprema i odbrana od agresije 1992. godine, Kalesija 1997.

13) Pejanovi ore, Stanovnitvo Bosne i Hercegovine, Srpska akademija nauka, Posebna izdanja, Knjiga CCXXIX, Odjeljenje drutvenih nauka, Nova serija, Knjiga 12, Beograd 1955.

14) Tosunbegovi Devad, Gornja Sprea, Prilozi za monografiju s posebnim osvrtom na prolost Kalesijskog podruja, Kalesija 2007. Grgur Jaki, Bosna i Hercegovina na Berlinskom kongresu (rasprava iz diplomatske historije), Beograd 1955., str. 65.

Sead Omerbegovi, Halid Tubi, Kalesija, priprema i odbrana od agresije 1992. godine, Kalesija 1997., str. 15. (dalje: S. Omerbegovi, H. Tubi, Kalesija)., Sejfula Imamovi, Vukovije, Tuzla 2010., str. 20. (dalje: S. Imamovi, Vukovije).

Samir Halilovi, Mujo Zuli, Kalesija, crtice iz kulturno-historijske prolosti, Kalesija 2003. str. 102. (dalje: S. Halilovi, M. Zuli, Kalesija).

Dubravko Lovrenovi, Avdo Sueska, Ibrahim Tepi, Vlado Azinovi, Istina o Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1990., str. 51, 54 i 56.

Mustafa Imamovi, Historija Bonjaka, Sarajevo 1998., str. 361.

Vie vidi: Imamovi Mustafa, Pravni poloaj i unutranjo politiki razvitak Bosne i Hercegovine od 1878. do 1914., Sarajevo 1976., Azem Koar, Historija Bosne i Hercegovine, Tuzla 2007., Grupa autora, Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata, Sarajevo 1998., Mustafa Imamovi, Historija Bonjaka, Sarajevo 1998.

Opina Kalesija smjetena je u sjeveroistonoj Bosni na podruju gornjeg toka rijeke Spree, u njenoj aluvijalnoj ravni i junim obroncima planine Majevice, te na sjevernim rubnim dijelovima Javornika. Opinsko podruje danas ima povrinu od 201 kilometar kvadratni i ini 0,39% teritorije Bosne i Hercegovine. Prema veliini teritorije Kalesija spada u red veih opina u Tuzlanskom kantonu i obuhvaa 7,5% njenog teritorija. Preko njene teritorije prolazi magistralna putna saobraajnica Tuzla-Zvornik. Na ovu saobraajnicu veu se putevi regionalnog znaaja Kalesija-Sapna i Kalesija-Dubrave-ivinice. Takoer, preko kalesijske teritorije prolazi eljeznika pruga Tuzla-ivinice-Kalesija-Zvornik. Federalni zavod za statistiku, Kanton Tuzla u brojkama, Sarajevo 1999, str. 5.

Glavni pregled politikog razdiljenja Bosne i Hercegovine, Rezultati popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine od 16. juna 1879. godine.

Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886. Ovdje je potrebno naglasiti da je prema prvom popisu stanovnitva od 16. juna 1879. godine da je prostor Kalesije u kotaru Zvornik bio podijeljen na dvije opine/demata i to: opina Bulatovci sa mjestima Bajkovica gornja, Bulatovci, Dugi dio, Guteri, Meea, Nezuk i Potoani i opina Prnjavor sa mjestima Dubnica, Kalesija, Miljanovci, Prnjavor, Rainci i Sarai.

S. Halilovi, M. Zuli, Kalesija, str. 103.

Vie o iseljavanju Muslimana/Bonjaka vidi: Safet Bandovi, Iseljavanje Bonjaka u Tursku, Sarajevo 2006., Isti, Iseljeniki pokreti na Balkanu krajem XIX. i poetkom XX. stoljea, Almanah 3-4, Podgorica 1998.

ore Pejanovi, Stanovnitvo Bosne i Hercegovine, Srpska akademija nauka, Posebna izdanja, Knjiga CCXXIX, Odjeljenje drutvenih nauka, Nova serija, Knjiga 12, Beograd 1955., str. 40-52.

Vie o Kalajevoj nacionalnoj politici, metodi i sredstvima njenog sprovoenja vidi: Tomislav Kraljii, Kalajev reim u Bosni i Hercegovini 1882. 1903., Sarajevo 1987., str. 88-295.


Babina Luka, poznata meu narodom i kao Horaije, esto je ubrajana u zaseoke Kikaa, mada se moe smatrati i zasebnim naseljem. Smjetena je uz Gribaju, uzvodno od utoka Hraljanske rijeke.

Glavni pregled politikog razdiljenja Bosne i Hercegovine, Rezultati popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine od 16. juna 1879. godine, str. 81.

Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886., str. 122-123.

Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896., str. 286.

Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, Sarajevo 1912., str. 122.









Naselje se nalazi u kotlini Gribaje, koja izvire ispod Stolica, najveeg vrha Majevice (915 metara nadmorske visine). Tanije glavni izvor Gribaje je Oru, koji se nizvodno sastaje sa potokom Repuine, kod mjesta Sastavci.









Naselje se nalazi 5 kilometara zapadno od Kalesije. Naziv naselja je vjerovatno po nekom Jeginu koji je tu imao posjede. Naselje se pojavljuje u austrougarskim popisima u okviru optine Gornje Petrovice.









Naselje 6 kilometara sjeverozapadno od Kalesije, na obroncima Majevice. Kroz naselje je prolazio Pain put, koji je povezivao Tuzlu (Donju), Gornju Tuzlu i Zvornik.













Naselje se nalazi na oko 4 kilometra juno od Kalesije, na junim obroncima brda Kamenice, koji se tu sputaju prema Maloj Sprei.

U kotaru Vlasenica postojala su 4 demata ili optine koje su obuhvatale prostor Kalesije, a to su: Gojin sa mjestima Jelovo Brdo, Kova, Makalii, Purkovii, Raevo, Seremetovii, Vrelo i Vukovina, optina Osmak(Osmaci) sa mjestima Kakanj, Mramorak i Podborogovo s tim da je prema popisu od 1. maja 1885. godine u ovoj optini postojalo i mjesto Osmaci, optina Papraa sa mjestima Borogovo, anojevci, Korijen, Matkovac, Papraa, Velika Njiva, Vilievii i Zidonje, i optina Vacatina sa mjestima Drvenice, Like, Pantelii, Podborogovo, Rakono Brdo, Ravanii, Sajtovii, eherdik i Zelina.





Naselje je smjeteno na sjevernim i istonim padinama brda Kameniica i Vis (2 kilometra juno od Kalesije), sa zaseocima Pucari, Perii, Delii, Glavica i Vukovina.





Naselje se nalazi 6 kilometara istono od Kalesije, na mjestu gdje se pobra Majevice sputaju prema gornjem dijelu Spreanskog polja. Naziv naselja vjerovatno ima veze sa vlakim plemenom Bulatovia, vjerovatno je donijet sa doseljavanjem iz podruja Skadra, za koji se vee porijeklo Bulatovia.

U optini Bulatovci pored mjesta Bulatovci, postoje jo i Bajkovica Gornja, Dugi dio, Guteri, Meea, Nezuk i Potoani. Da bi se po popisu od 1. maja 1885. godine u ovoj optini nalazilo i mjesto Kusonje koje je prema prvom popisu od 16. juna 1879. godine bilo mjesto u optini Kamenica, kotar Srebrenica.





Naselje je smjeteno u dolini rjeice Dubnice (1,5 kilometara od Kalesije prema sjeverozapadu) i na okolnim obroncima Majevice koji je uokviruju, a prua se od Lisae, jednog od majevakih vrhova, pa sve do Prnjavora i puta Tuzla Zvornik. Naziv naselja je vjerovatno nastao od slovenske rijei dub (hrast).









Naselje se nalazi oko 2 kilometra od Kalesije, sudei prema tragovima starijih naselja, naseljeno je od davnina. Postoji predaja da je prvobitno naselje bilo na brdu koje danas nosi naziv Bonjci. Nije poznato kako se naslje zvalo, oito je dananji naziv skorijeg datuma, jer se u osmanskim propisima ne navodi se naselje pod nazivom Miljanovci. Sadanji naziv naselja evidentiran je tek u austrougrarskim popisima.


Ovdje pri voenju popisa od strane austrougarskih vlasti, nainjena je greka, pri brojanju koliko ima mukog, a koliko enskog stanovnita. Ukupam broj stanovnika je 466, dok zbroj mukog i enskog stanovnitva daje broj 431.




Naselje je smjeteno uz dananju Kalesiju, oko rjeice Kalesice i njenog ua u Dubnicu. Naziv naselja vjerovatno potie od rijei sprnjavoriti se, skuiti se, a nastao je zbog toga to su preci dananjih stanovnika Prnjavora najveim dijelom kao muhadiri doseljeni iz Uica i drugih prekodrinskih nahija poetkom XIX. Vijeka, tanije u vrijeme i nakon srpskih ustanaka u Srbiji. Protjerani sa svijih imanja, u Bosnu su dolazili samo sa onim to su mogli ponijeti, na ovom podruju su od osmanski vlasti dobijali zemlju na kojoj su poinjali ispoetka, tu su se sprnjavorili.





Naselje je smjeteno 4 kilometra zapadno od Kalesije, pored magistralnog puta Tuzla Zvornik. Danas postoji Rainci Gornji koji se uobiajno kod naroda naziva tradicionalno Mea ili Mea Dom, i Rainci Donji takoer uobiajno se kod naroda nosi tradicionalni naziv Lug.





Nalazi se 4 kilometara sjeverozapadno od Kalesije, a naziv je vjerovatno dobilo po saraima, zanatlijama koji izrauju razne predmete od koe.





S. Halilovi, M. Zuli, Kalesija, str. 103-104.

Isto, str. 104.

Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886., str. 121.


Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, knjiga II, podaci o privredi u Bosni i Hercegovini za 1910. godinu, Sarajevo 1912., str. 60.













Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886., str. 159 i 163.

Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896., str. 363 i 373.

Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, knjiga II, podaci o privredi u Bosni i Hercegovini za 1910. godinu, Sarajevo 1912., str. 63-67.




Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896., str. 377, 379 i 381.

Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, knjiga II, podaci o privredi u Bosni i Hercegovini za 1910. godinu, Sarajevo 1912., str. 68, 69 i 70.








Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, Sarajevo 1912., str. 122-123.

Glavni pregled politikog razdiljenja Bosne i Hercegovine, Rezultati popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine od 16. juna 1879. godine, str. 81 i 83.












Glavni pregled politikog razdiljenja Bosne i Hercegovine, Rezultati popisa stanovnitva Bosne i Hercegovine od 16. juna 1879. godine, str. 94 i 99.


Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896., str. 363 i 373.

Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, Sarajevo 1912., str. 128-129 i 134.







Glavni rezultati popisa iteljstva u Bosni i Hercegovini od 22. aprila 1895. godine, podaci o teritorijalnom razdiljenju, javnim zavodima i rudnim vrelima, Sarajevo 1896., str. 377, 379 i 381.

Rezultati popisa stanovnitva u Bosni i Hercegovini od 10. oktobra 1910. godine, Sarajevo 1912., str. 136, 138, 139, 140, 141, 142, 143.


S. Omerbegovi, H. Tubi, Kalesija, str. 15.


Isto, str. 135.

Isto, str. 135.

Isto, str. 136.

Isto, str. 138.

Ibtidaja se nalazila u Gornjim Vukovijama, u blizini dananje ambulante. Prema predanju nije stradala tokom dva rata. Nakon rata imala je ulogu sibjan-mekteba. Taj mekteb i danas postoji na istom mjestu i slui svojoj svrsi.

Ibtidaja se nalazila nie magistralnog puta Tuzla Zvornik u mahali Hasanovii (Sarai), pored puta koji vodi od tranzita prema Mokraama. kolu je sagradio Ibro (Hasan) Hasanovi prije 1910. godine. U koli se izuavala vjerska i svjetovna nastava sa djecom od naselja Prnjavora do Meaa. Ibtidaja je djelovala do 1928. godine kada je vlast zabranila njen rad.

Ibtidaja se nalazila u centru ehera i djelovala je u vrijeme austrougarske uprave sve do poetka Prvog svjetskog rata.


Isto, str. 122.

Isto, str. 123.

Isto, str. 123.

Isto, str. 122 i 124.

S. Omerbegovi, H. Tubi, Kalesija, str. 15., S. Halilovi, M. Zuli, Kalesija, str. 104.

Devad Tosunbegovi, Gornja Sprea, Prilozi za monografiju s posebnim osvrtom na prolost Kalesijskog podruja, Kalesija 2007., str. 272.

Statistika mjesta i iteljstva Bosne i Hercegovine po popisu naroda od 1. maja 1885. godine, Sarajevo 1886., str. 121, 123, 125 i 167.

PAGE 1

Documents

Kalesija Pod AU Upravom