Kako Da Komunicirate Se Mediumite

8/8/2019 Kako Da Komunicirate Se Mediumite

1/90

Makedonskiinstitutzamediumi

Kako daKOMUNICIRATE SO MEDIUMITE


2/90


3/90


4/90

S O D R @ I N A

DA ZAPO^NEME

[1] Mediumska strategija[2] Klu~ni lu|e i resursi[3] Razvivawe na porakata

Studija na slu~aj: Vklu~uvawe na zaednicata

ALATKI

[1] Soop{tenie za pe~at[2] Konferencija za pe~at[3] Brifing za novinari[4] Poseta za novinari

Studija na slu~aj: Vidlivost na va{ata rabota[5] Intervju[6] Ubeduva~ko pismo

[7] Mediumski nastani[8] Drugi formi (Bilten, pismo do urednikot)

$

%

'

!

'

1

11 "

#

!

!#

!%

"

"!

"$

"%#


5/90

KOMUNIKACIJA VO USLOVI NA KRIZA

[1] Komunikacija vo uslovi na krizaStudija na slu~aj:Komunicirawe za vreme na kriza

MONITORING I EVALUACIJA

[1] Monitoring i evaluacija

DODATOCI:

[1] Kodeks na novinarite na Makedonija[2] Poimnik[3] Kontakt informacii za glavnite mediumi

vo MakedonijaPriznanija i Bibliografija

#$

#&

111

18

8

$

$$

$%

%

%#

%'

$

##


6/90

Izdava~:Makedonski institut za mediumiPorta Buwakovec A2/1, 1000 Skopje - Republika Makedonijatel. +389 2 329 8466faks. +389 2 329 [email protected]

Prira~nikot go podgotvija:Marina Tuneva -Jovanovska i Jasmina Mironski

Urednik:Sally Broughton

Ureduva~ki odbor:

Frances Abouzeid

Biljana Bosiqanova

Vawa Mirkovski

Christa A. Skerry

@aneta Trajkoska

Prevod od angliski: Zoran Poposki

Lektura i korektura: Hatka Smailovi}

Grafi~ki dizajn i pe~atewe: KOMA lab.

CIP - Katalogizacija vo publikacijaNarodna i univerzitetska biblioteka Sv. Kliment Ohridski,Skopje

316.776(035)

TUNEVA-Jovanovska, MarinaKako da komunicirate so mediumite?/ (prira~nikot go podgotvijaMarina Tuneva-Jovanovska i Jasmina Mironski;urednik Sally Broughton; prevod od angliski Zoran Poposki).- Skopje: Makedonski institut za mediumi, 2003. - 86 str.; 30 sm

-Kor. nasl. Kodeks na novinarite na Makedonija: str. 67-70. -

Poimnik: str. 71-74. - Register. - Bibliografija: str. 79-80

ISBN 9989-2182-4-21. Mironski, Jasmina.

COBISS. MK-ID 53599242


7/90

VOVED

"Kako da komunicirate so mediumite?

Dokolku rabotata od Vas bara povremeno da komunicirate so mediumiteza da ja informirate javnosta za va{ite aktivnosti, da gi promovirateplanovite {to ste gi zacrtale, da pokaète transparentnost vo rabotata

ili da pridonesete vo re{avaweto na nekoi pra{awa od javen interes,toga{ ovoj prira~nik }e Vi pomogne ednostavno, efikasno i profe-sionalno da ja spakuvate i da ja ispratite va{ata poraka.

Poznavaweto na pravilata za uspe{na komunikacija so mediumite }e vipomogne da go organizirate dobro va{iot del, a novinarite da ja prenesatprecizno va{ata poraka do javnosta, bez mnogu napor i tro{ewe vreme.

Materijalot vo ovoj prira~nik e sistematiziran pregled na najva`nite

zaklu~oci od site seminari, rabotilnici i obuki na ovaa tema koiMakedonskiot institut za mediumi vo izminatiot period gi organizira{eza nevladini organizacii, edinici na lokalnata samouprava, zaportparoli i za podmladoci na politi~ki partii.

Vo nego se objasneti pravilata za razvivawe na mediumskata strategija,alatkite za komunicirawe so mediumite, pravilata za nadgleduvawe iprocenka na mediumskata pokrienost na va{iot nastan, a }e najdete idrugi korisni informacii {to }e vi ja olesnat komunikacijata.

ûvajte go ovoj prira~nik vo fioka ili na va{eto rabotno biro. Neka vibide postojano na dofat. Ne zaboravajte deka mediumite moàt da bidatvaèn sojuznik na patot kon va{iot uspeh.

Skopje, 15/07/2003 Makedonski institut za mediumi


8/90

IDa zapo~neme

[1]Mediumska strategija

[2]Klu~ni lu|e i resursi

[3]Razvivawe na porakata

Studija na slu~aj: VKLU^UVAWE na zaednicata


9/90

$|%

[1]Mediumska strategija

"""

Ako sakate da ostvarite dolgoro~ni i uspe{ni odnosi so mediumite, toga{va{a prva i glavna obvrska e da rabotite na sozdavawe mediumskastrategija. Pri odreduvaweto na elementite na uspe{nata mediumska stra-

tegija, va`no e da se utvrdat op{tite celi i rezultati koi ja poddrùvaatmisijata i vizijata na va{ata organizacija. Otkako }e bide razviena,mediumskata strategija treba kontinuirano da se aùrira. Sozdavawetomediumska strategija opfa}a pet osnovni ~ekori:

1. Odlu~ete koja }e bide namerata na va{ata organizacija za so-rabotka so mediumite.

2. Izloète ja nakuso celta {to sakate da ja postignete preku

odnosite so mediumite i identifikuvajte gi zada~ite koi }emora da gi izvr{ite za da stignete do nea.

3. Utvrdete koj }e bide odgovoren vo va{ata organizacija zasproveduvawe na strategijata i za nejzino aùrirawe.

4. Presmetajte kakvi resursi moète da izdvoite (vo smisla napersonal i oprema) i kakvi }e bidat va{ite dodatni potrebi.

5. Opredelete gi klu~nite identifikatori so koi }e moète dagi sporeduvate va{ite zada~i zaradi utvrduvawe na efektiv-

nosta pri implementacija na va{ata strategija.

Razvivaweto na mediumskata strategija obi~no e interaktiven proces{to vklu~uva nekolku ~lenovi ili lideri na edna organizacija. Taa moèda se pravi za organizacijata vo celina ili za odredeni proekti ilifazi na rabotata na organizacijata. Mediumskata strategija e instru-ment {to moè da go koristite vo sekoe vreme i sekoga{ treba da gozemete predvid pred interakcijata so mediumite.


10/90

Primer 2

Celi i zada~i

Cel: Mediumite da seiskoristat zapromovirawe naupotrebata nareciklirani materijali

Zada~a 1: Zgolemuvawe nakoli~estvoto informaciivo mediumite zarecikliranite proizvodi iza korista odrecikliraweto.

Zada~a 2: Pridobivawe nanovinarite kako pobornicina upotrebata nareciklirani proizvodipreku pozitivni prilozi zatemata.

Merila na uspehot

1. Brojot na ise~ociod vesnicite vopapkata za pres-kliping na temareciklirawe isoodnosot pome|upozitivnite inegativniteprikazni.

2. Istraùvawe najavnoto mislewe ilifokusna grupa {toispituva kolku selu|eto informiraniza reciklirawetopred i poimplementirawetona strategijata.

Resursi

Odgovoren personal:Kancelarijata za mediumisostavena od mediumskikoordinator i portparol

}e bide odgovorna zaimplementirawe nastrategijata i }epodnesuva izve{taj doUpravniot odbor.

Finansiski sredstva:Postojniot buxet zaproektot e 2.300 evra, nose ocenuva dekaKancelarijata za mediumi}e mora da sobere u{te5.000 evra za da jaimplementirastrategijata.

Primer 1

Celi i zada~i

Cel: Zgolemuvawe navidlivosta naorganizacijata prekuproaktivni odnosi sojavnosta

Zada~a 1:Vospostavuvawe iodrùvawe kontakti sorelevantnite lokalni inacionalni mediumi.

Zada~a 2: Zgolemuvawena mediumskatapokrienost naaktivnostite naorganizacijata.

Resursi

Odgovoren personal:Kancelarijata za mediumi,sostavena od mediumskikoordinator, portparol iavtor, }e bide odgovorna zaupravuvawe so strategijata iza nejzino implementirawe i}e mu podnesuva izve{taj nadirektorot.

Finansiski sredstva:Na Kancelarijata za mediumi}e & bide dodelen godi{enbuxet od 3.000 evra i }emoè povremeno da koristiedno od vozilata naorganizacijata.

Merila na uspehot

1. Brojot na mediumskiku}i pretstaveni sonovinari nanastanite naorganizacijata.

2. Brojot na ise~ociod vesnicite vopapkata za pres-kliping naorganizacijata.

3. Anketi zaprepoznatlivosta naorganizacijata i zanejzinata rabota vo

javnosta.


11/90

[2]Klu~ni lu|e i resursiIsklu~itelno e va`no vrvnite lu|e od va{ata organizacija da u~estvuvaatvo razvivaweto na mediumskite strategii. Istovremeno, koga ja defini-rate strategijata na va{ata organizacija, vklu~uvaweto na mediumite

treba da bide integralen del od planiraweto.

"Mediumski timDobriot i silen mediumski tim vklu~uva tri va`ni ulogi: mediumskikoordinator, avtor i portparol. Sekoj od niv e osobeno vaèn i zaprocesot na efikasno upravuvawe so mediumite. Ulogite moàt da se

preklopuvaat i ~estopati moè da gi izvr{uva edno lice, no sekoepodra~je na odgovornosti mora da bide pokrieno.

Mediumski koordinatorMediumskiot koordinator mora da bide komunikativen, sposoben da giizrazi temite koncizno i da bide podgotven pogolem del od vremeto da goposveti na telefonski razgovori. Ovaa li~nost se griì soop{tenijataza pe~at da bidat navremeno isprateni, gi aùrira spisocite na mediumi,

im se javuva na novinarite i za vreme na nastanite aktivno raboti zadscenata.

Na samiot nastan, mediumskiot koordinator se griì site novinari dadobijat izjava ili materijali, nivnoto prisustvo da bide zabeleàno, dabide obezbedena potrebnata scenografija i ozvu~uvawe, da bidatzadovoleni barawata za oddelni intervjua, fotografiraweto da se odvivaspored prethodniot plan (t.e. vistinskite lu|e da stojat na vistinskomesto itn.) i nastanot da se odviva nepre~eno.

Isto taka, mediumskiot koordinator gi zapoznava va{ite portparoli idrugite li~nosti od va{ata organizacija so najnovite prilozi vomediumite i gi sovetuva pred intervjuata, objasnuvaj}i im {to e interesnoza mediumite i kako e toa povrzano so komunikaciskite celi na va{ataorganizacija. """

&|'


12/90

"Potrebni resursiKoga vo va{ata organizacija osnovate kancelarija za komunikacii bitrebalo, vo najdobar slu~aj, na raspolagawe da imate izvesni resursi,me|u koi: telefon so direktna linija, kompjuter, internet, faks-aparat,fotokopir, {kaf~iwa za kartoteka, televizor, radio, videorekorder,kasetofon, prazni video i audiolenti, disketi, kompakt-diskovi itn..

Operacijata odnosi so javnosta mora da ima baza na podatoci za mediu-mite, po mo`nost na kompjuter,vo koja }e bidat navedeni imiwa, po{ten-ski i elektronski adresi, telefonski broevi, vebstranici i drugi po-trebni informacii za site mediumi na koi moè da im se obratite za daobjavat ili da emituvaat vesti za va{ata organizacija i za nejziniteaktivnosti. Podatocite za sekoj medium vo bazata treba da go sodràtimeto na novinarot, nazivot na mediumskata ku}a, adresata na redakcijata, """

PortparolMoè da se odlu~ite da imate samo edenportparol koj temelno }e bide zapoznat sosite detali na pra{aweto, ili, pak, nekol-ku portparoli koi se eksperti za razli~nipra{awa so koi se zanimava va{ata orga-

nizacija. Ako sakate da nau~ite da bidetedobar portparol, slu{ajte gi onie koidobro ja izvr{uvaat ovaa rabota. Istraè-te ja problematikata s$ dodeka ne ja zapoz-naete temelno za da bidete ramnopravensogovornik vo razgovorite ili vo deba-tite. Pomislete na site pra{awa koi mo-àt da vi gi postavat i vnimatelno odme-rete gi mo`nite odgovori. Bidete podgot-

veni za promeni i podobruvawa. Sekoga{moè da nau~ite ne{to novo.

" Prodlabo~eno ja poznava proble-matikata i va{ata organizacija;

" Dobar slu{atel e i dovolnointuitiven da znae koga novinarotse konfrontira, za da ne bideiznenaden;

" Komuniciraweto so novinarite mue prijatno i ne se pla{i od nastappred kamera ili vo ìvo na radio;

" Go znae sekoj novinar {to ja sledi

konkretnata tema ili region, kakoi negovata/nejzinata reputacija;

" Podgotven e da najde vreme zarazgovor so novinarite;

" Se oblekuva i se odnesuvapretstavitelno.

AvtorAvtorot ja sozdava prikaznata za site va{i pres-nastani. Pi{uvawetomora da bide jasno, koncizno i efektivno. Ako e nekoj dobar govornik,ne zna~i deka znae i da pi{uva. Treba da imate dobar urednik {to }emoè da gi stegne soop{tenijata, informaciite za brifinzite i infor-mativnite materijali. Se {to e napi{ano i objaveno mora to~no da goodrazuva stavot na va{ata organizacija. Pogriète se materijalot {togo podgotvuvate da bide pregledan od nekolku lica od mediumskiot timna va{ata organizacija.

Dobriot portparol mora

da gi ima slednive osobini:


13/90

" Atraktivno i efektivno zaglavie na pismata. Toa mora da gosodrì: logoto i celosniot oficijalen naziv na organizacijata,telefonskiot broj, faksot i adresata. Isto taka, dokolku postoi,

treba da bide navedeno i kratko moto, ili slogan, na va{ataorganizacija.

" Posteri. Moète da napravite poster so imeto, ili logoto, naorganizacijata, {to na konferencijata za pe~at }e go postavitezad govornikot, taka {to }e se pojavuva na sekoja fotografija.

" Vizit-karti~ki. Potrebni vi se vizit-karti~ki so va{eto ime,funkcija, adresa, direkten telefonski broj na rabota, faks,elektronska adresa, mobilen telefon, kako i vebstranica (dokolku

ja imate).

" Pres-paket/ mediumski vodi~. Vo sekoe vreme treba da imatestandarden komplet na materijali {to moè da im se isprati nanovinarite, bez ogled na tekstot {to go pi{uvaat. Ovoj pres-paket vklu~uva va`ni informacii za va{ata organizacija.Stavete go va{eto ime, informativna bro{ura, spisok naportparoli i temite za koi tie se stru~ni, pozitivni napisi odvesnicite, uvodnici i komentari. Dodadete i kopii od skore{niizve{tai, anketi ili soop{tenija za pe~at koi gi objavilava{ata organizacija. Vodete smetka vo materijalite da bide

navedeno va{eto ime, funkcija i direkten telefonski broj." Fotografii/videosnimki. Dokolku e mo`no, stavete i

fotografii od rakovodstvoto na va{ata organizacija i/ilifotografii na proekti, nastani i lu|e. Ova e korisno zavesnicite vo slu~aj koga ne moàt da ispratat svoj fotograf nanastanot {to go organizirate. Ako imate videosnimki, dajte imkopija na televiziite i tie moèbi }e ja emituvaat.

direktniot telefon, telefonot na redakcijata, faksovite, mobilniottelefon na novinarot i negovata elektronska adresa. Podatocite morada se klasificiraat spored vidot na mediumot ili spored koja bilodruga informacija. Bazata na podatoci treba da se aùrira barem dvapatigodi{no. Ako moète, korisno e da vodite smetka za tekovnata komuni-kacija so novinarite, vklu~uvaj}i lista na intervjua, rezimea na pri-

lozite za va{ata organizacija, datumi na objavuvawe ili emituvawe itn.Ne samo {to treba da imate podatoci za novinarite, nivnite telefonskibroevi, faksovi, adresi i interesi, tuku mora i da sledite {to rabotitei planirate vie. Sekoga{ koga }e po~nuvate nov proekt, site dokumentikoi se povrzani so nego (memorandumi, bele{ki, fotografii, nacrt-me-diumski planovi, povrzani novinarski tekstovi, materijal za ~itawe isl.) stavete gi vo edna papka. Papkata jasno ozna~ete ja, vo slu~aj da sepojavi neo~ekuvano intervju ili ako taa treba da se najde koga ne steprisutni. Va{iot sistem za arhivirawe treba da bide jasen, koncizen i

efikasen, za da moète brgu da gi pronajdete potrebnite informacii.Eve nekolku nasoki koi treba da gi imate predvid pri izvr{uvaweto nava{ata rabota vo odnosite so mediumite:

|


14/90

"Buxet i finansiraweFinansiraweto e klu~en element na efektivnite i uspe{nitekomunikacii. Treba da imate dobro isplaniran buxet za razvivawe nava{ite komunikaciski potrebi. Buxetot se planira odnapred, a ne voposleden mig. Procenete so kolkavi sredstva raspolagate vo momentot,

kako vo pogled na buxetski sredstva, taka i vo odnos na kapitalni sredstva(vozila, oprema, telefonski linii itn.). Ako imate mo`nost da soberetepove}e pari, buxetot mo`e da go napravite spored mediumskiot plan ida gi soberete parite potrebni za toj da se implementira. Vo sprotivenslu~aj, mediumskiot plan }e mora da bide ograni~en od buxetot so kojraspolagate (vidi: Mediumski plan, str. 18). Mnogu od alatkite iaktivnostite za gradewe uspe{ni odnosi so mediumite ne se skapi, taka{to so mal buxet mo`e da se napravat mnogu ne{ta.


15/90

[3]

Vo najmnogu tri reda treba da im kaète na novinarite, a preku niv i napo{irokata javnost, za {to se zalaga va{ata organizacija i {to pravitaa. Pritoa koristete zborovi {to moè sekoj da gi razbere. Prvata rabota

na koja treba da mislite e zo{to ja sozdavate porakata i {to sakate dapostignete so nea. Ovaa informacija doa|a direktno od mediumskatastrategija na va{ata organizacija. Strategijata }e odredi dali va{ataporaka za ne{to }e se zalaga, }e objasnuva, }e promovira ili }e alarmira.Vo zavisnost od va{ata strategija, moè da sozdadete samo edna porakaza celata organizacija, ili, pak, razli~ni poraki za razli~nite programiili oddeli vo va{ata organizacija.

No, kako da ja definirate porakata? Povedete smetka za slednovo.

"IstraùvaweSekoja organizacija {to komunicira efektivno ima strate{ki, dolgo-ro~ni planovi za dostavuvawe na informaciite do razli~na publika.Porakite {to }e gi razviete mora da odgovorat na pra{awata: Zo{to etoa va`no i zo{to da se dejstvuva? Mora da nau~ite na koj na~in va{atatema e povrzana so dominantnoto javno mislewe i vrednosti. Ako znaete

kako va{ata tema e sfatena vo javnosta, toa }e vi pomogne da ja artikuli-rate va{ata poraka i da utvrdite ramki za debata.

Kolku pove}e va{ata poraka gi odrazuva su{tinskite vrednosti na va{atazaednica, tolku e poverojatno deka stavovite na javnosta kon taainicijativa }e bidat povolni. Va`no e da bidete svesni deka ona {to viemislite deka e va`no, ne e sekoga{ va`no i za javnosta. Edna od najvrednitealatki vo razvivaweto na porakata e istraùvaweto na komunikaciite.Ako gi nemate ovie informacii, toga{ samo pretpostavuvate, a vo toj slu~aj

ima golemi {ansi deka ona {to vi e va`no vam i na va{ite partneri nemada naide na priem kaj mediumite ili vo javnosta. Istraùvaweto na javnotomislewe dava odgovori na slednive pet pra{awa:

Razvivawe na porakata

"""

|!


16/90

" Kogo mediumite i javnosta najmalku/naj-mnogu }e go slu{aat? Ova vi pomaga da iz-berete soodveten portparol.

" Koi se temite {to gi interesiraat i po-ziciite {to treba da gi zazemete za da gi

pridobiete na va{a strana?" Koga tie }e bidat pod najgolemo vlijanie

ili najmnogu motivirani za da dejstvuvaat?

" Kade e va{ata publika i kako tie gidobivaat informaciite?

" Zo{to tie gi sakaat, ne gi sakaat ili senesigurni vo pogled na konkretni temi iliorganizacii?

Vo zavisnost od va{iot

buxet, odgovorite na

ovie pra{awa }e gi

dobiete preku

diksusii naneformalni fokusni

grupi, brzi anketi ili

preku seopfatni

istraùvawa na

javnoto mislewe.

Isto taka, va`no e po ispra}aweto na porakata da napravite procenka naefikasnosta na upotrebenite tehniki na komunikacija, za da otkriete:

" Koj ja primil porakata?

" Dali porakata bila to~no prenesena preku soodveten medium?

" Dali porakata go imala posakuvaniot efekt (dali gi promenilastavovite ili odnesuvaweto na lu|eto)?

" Koi poefikasni metodi moàt da se upotrebat sledniot pat?

Alatkite za procenka treba da se inkorporiraat vo va{iot mediumski planu{te od samiot po~etok. Preku ednostavni proceduri, kako {to e sledewena ise~ocite od vesnicite, moè da dobiete informacii za da utvrditekolkava pokrienost vo mediumite dobiva va{ata tema ili va{ataorganizacija i kolku ~esto i dali tie prilozi se to~ni, pozitivni ilinegativni. Za ponavremena informacija, na specijalnite nastani moè da

podelite pra{alnici za vedna{ da dobiete povratni informacii od u~e-snicite.

"Celni grupiMnogu komunikaciski napori se neuspe{ni bidej}i se naso~eni kon site.Vo realnosta, pove}eto komunikaciski strategii treba da bidat naso~eni

kon konkretna grupa lu|e. Potrudete se da gi definirate sojuznicite{to vi se potrebni, za da ja fokusirate porakata, resursite i strategijata.Vnimatelno razmislete za publikata do koja treba da doprete.Targetiraweto vlijae i vrz porakite {to }e gi sozdadete i go odreduvaizborot na mediumskite ku}i. """


17/90

Celnapublika

"|#

5.Ja~ina na porakataIskoristete gi celnite krugovi za da na-

pravite nacrt-verzija na va{ata strate-gija za pridviùvawe na porakata koncentarot onolku pati kolku {to }e bidepotrebno za da se predizvika promena.Koristete pove}e strategii za da se osi-gurite deka va{ata poraka }e dojde docelta. Ne preteruvajte!

1. Sostavete go va{iot spisok na èlbi

Koga bi moèle da ubedite 130 lu|e denes da ja prifatat va{ata poraka, koibi bile tie? Zo{to? [to moàt tie da napravat za vas? [to mislat sega zava{ata tema? Koi se klu~nite raboti vo koi treba da veruvaat za da vipomognat? Fokusirajte se kako da vlijaete vrz ovaa celna publika.

2. Pronajdete go prijatelot na prijatelot

Kogo }e go poslu{a va{ata celna publika? Od kade taa gi dobivainformaciite? Koj ima najgolemo vlijanie vrz va{ata celna publika? Odkade tie gi dobivaat informaciite? Kade moè da gi najdete? Koj vlijae vrzlu|eto koi vlijaat vrz va{ata celna publika? Od kade tie gi dobivaat nivniteinformacii?

3. Nacrtajte go celniot krug

Ne trudete se da doprete do publikata se dodeka precizno ne nacrtate nekolkukrugovi na vlijanija okolu va{ata publika. Centarot e va{ata celna publika.Kako da gi opi{ete? Koja e porakata {to tie treba da ja razberat? Koja akcijatreba da ja prezemat? Sekoj prsten okolu krugot pretstavuva publika {tomoè da vi pomogne da stignete do celnata publika.

4. Prodrete vnatre vo krugot

Efektivnata strategija za komunikacija }e dopre dova{ata celna publika. Bidete direktni. Nikoga{ negi koristete mediumite ako e podelotvorno daodrìte sredba so va{ata publika.

Vlijanija vrzva{ata cel

Mediumi


18/90

"TestiraweRabotata na mediumskite profesionalci se sostoi od testirawe iproveruvawe na informaciite {to gi dobivaat od vas. Tie ne se prisutniza da go zastapuvaat va{iot interes; nivnata zada~a e da odlu~at daliva{ata poraka vredi da se prenese. Toa zna~i deka vie treba da go nadmi-nete nivnoto neznaewe (ili predrasudi) i da bidete podgotveni daodgovorite na site predizvici vo smisla na eksperti koi tie gi konsul-tirale za da ja testiraat verodostojnosta na va{ata poraka. Tie }e sakaatda znaat kolku, vsu{nost, moàt da se potprat vrz va{ite dokazi. Akosakate da ponudite {to e mo`no poverodostojni informacii, treba dapo~ituvate odredeni pravila. Ako sakate va{ata poraka da go poloìtestot, vnimavajte na slednive op{ti pravila:

" Pravilo 1: Imajte edna glavna poraka so maksimum tri osnov-ni temi vo nejzin prilog.

" Pravilo 2: Site poraki treba da gi poddrùvaat glavnite celina organizacijata.

" Pravilo 3: Porakite ne mora da bidat zborovi {to lesno vlegu-vaat vo uvo. Tie se idei koi se obiduvate da & gi pre-nesete na javnosta (porakite se zasiluvaat so vpe~at-livi zborovi, frazi, statisti~ki podatoci, anegdoti).

" Pravilo 4: Za da imaat vlijanie, porakite ne treba da semenuvaat ~esto.

" Pravilo 5: Porakite moàt da se prisposobuvaat na razli~napublika, a sepak da ostanat postojani.

" Pravilo 6: Doslednite poraki treba da se prisutni vo siteva{i komunikaciski akcii, a ne samo koga kontak-tirate so mediumite.

" Pravilo 7: Porakite mora da bidat ednostavni. Tie se idei koi

moè da se objasnat so edna do dve re~enici. Akovi e potreben eden pasus ili dva, prodolète darabotite na porakata.

" Pravilo 8: Zapomnete, sozdavaweto poraka bara vreme. Ne brzajte!

" Pravilo 9: Povtoruvajte, povtoruvajte, povtoruvajte ja va{ataporaka!

6. Sozdadete krugovi za povratna vrska

Testirajte ja to~nosta i efektivnosta na va{ata porakai nejzinata isporaka, pra{uvaj}i gi prijatelskiraspoloènite ~lenovi od sekoj prsten{to slu{aat.Dali ja razbiraat va{ata poraka? Dali va{ata celna

publika }e ja razbere?


19/90

"Upravuvaweso porakataOtkako vnimatelno }e ja razvieteva{ata poraka, upravuvaweto sonea }e vi pomogne s$ {to praviili izjavuva va{ata organizacijai nejziniot personal da ja odra-zuva porakata. Site nastani, in-tervjua, pe~ateni materijali i sl.bi trebalo da ja prenesuvaat po-rakata na grupata i da ja zasilu-vaat. Dobroto upravuvawe so po-rakata zna~i deka nikoga{ nemada ve odvedat nastrana od pora-kata (koga pravite ili velitene{to {to ne gi poddrùva temi-te na va{ata poraka). Toa ~esto-pati se slu~uva vo mediumite,koga nekoja tema sli~na na va{atae popopularna. Ova moè da bidei korisno ako vi gi otvori vra-tite na mediumite, no vnimavajtesosema da ne ve ottrgnat od pora-kata.

Ne treba sekoga{

samite da gi

prenesuvate va{ite

poraki. Razmislete za

koristewe razli~niglasovi i razli~ni

portparoli, kako od

va{ata organizacija,

taka i nadvor od nea.

Potvrduvaweto od

strana na treti lica -profesionalci ili

eksperti za taa oblast

ili lu|e vrz koi vlijae

va{ata rabota - moè

da im dade

kredibilitet na va{ite

motivi i da bide glas

vo koj drugite }e

veruvaat i }e go

slu{aat.

$|%


20/90

Mediumskiot plan }e posluì kako detalen plan za akcija - kako da gi postignete celitei zada~ite od mediumskata strategija i da ja prenesete porakata na va{ata organizacija.Celnata publika ve}e ja identifikuvavte pri procesot na razvivawe na porakata. Prisozdavaweto na mediumskiot plan }e utvrdite koi alatki za angaìrawe na mediumite se

najsoodvetni za da stignete do celnata publika, vrz osnova na zada~ite od strategijatana va{ata organizacija, dostapnite resursi i na porakata. Sekoja alatka }e bide objasnetapodetalno vo slednite poglavja.

"êkori1. Istraète koi vidovi mediumski programi ili

izdanija se najpopularni kaj va{ata celna publika.Tie informacii moè da gi dobiete od kompaniite

za istraùvawe na pazarot, a ~esto i od reklamniteagencii. Ako ja definirate jasno va{ata celnapublika, tie }e vi kaàt to~no koi mediumi trebada gi angaìrate za da doprete do taa grupa.

2. Izberete razli~ni alatki koi }e doprat do razli~nividovi mediumi identifikuvani so va{etoistraùvawe. Nekoi alatki }e vi ovozmoàt da sepojavite na ve~ernite vesti ili na naslovnata stranicaod vesnicite. No, va`no e da gi upotrebite i onie koi}e ve plasiraat vo programite so ìvotni prikazniili vo kulturnite programi, ili, pak, na stranicite kade{to se objavuvaat fi~ersi, za va{ata publika da izgradikomunikacija so va{ata organizacija.

3. Napravete raspored koga }e koristite odreden alatkaza odnosi so mediumite. Razmislete koi drugi ak-tivnosti {to moàt da se povrzat vo mediumski nas-tani moè da gi planirate. Ako ne moète precizno daisplanirate koga }e implementirate nekoi mediumskiaktivnosti, obidete se barem da go odredite redosledot

po koj }e gi upotrebuvate. Mnogu raboti moàt da senapravat istovremeno, pa zatoa ne ograni~uvajte se!4. Navedete gi i ~ekorite koi }e gi prezemete za da go

izmerite vlijanieto na va{iot mediumski plan. Od-lu~ete vo koja faza na planot }e vklu~ite nekoi an-keti ili drugi istraùvawa. Po~nete od merilatana uspehot koi gi navedovte vo mediumskata strate-gija na va{ata organizacija.

[4]Mediumski plan

Alatki za

opredeluvawe na celtaZa da se pojavitekako glavna vest:

" Soop{tenija za pe~at

" Konferencii zape~at

" Mediumski nastani

Za da dobieteprodlabo~eni prilozi:

" Brifinzi zanovinari

" Poseta za novinari

" Ubeduva~ki pisma

Za gradewe odnos

so publikata:" Intervjua

" Mediumski nastani(kulturni, sportskiitn.)

" Poseta za novinari


21/90


22/90

PorakaGlavnata poraka {to Ekomok saka da ja prenese e deka lu|eto od Milenovoi okolnite sela mora da prezemat odgovornost za ~istotata na rekata.Tie imaat dve poraki koi vleguvaat vo taa poop{ta poraka. Ednata enaso~ena kon op{tinata - deka otpadot vo selata po tekot na rekata trebaorganizirano da se sobira. Vtorata e deka ìtelite od gradot mora da

prestanat da frlaat smet vo rekata. Dvete poraki se napraveni zarazli~nite celni grupi koi tie gi identifikuvaa, no se povrzani vopoop{tata poraka.

AlatkiBidej}i Ekomok raspolaga so mal buxet, mora da izbere alatki zakomunikacija so mediumite koi nema mnogu da go ~inat. Sepak, tie imaataktivna grupa od dvaesetina volonteri, koi moàt da bidat angaìraniza aktivnosti {to baraat golem broj lu|e. Tie izbraa nekolku alatki, vozavisnost od razli~nite poraki i od trite celni grupi.

Konferencija za pe~at: Prviot poteg na Ekomok e da odrì konferen-cija za pe~at za da go najavi zapo~nuvaweto na kampawata i da gi prezen-tira rezultatite od istraùvaweto. Odlu~uvaat konferencijata za pe~atda ja odràt na bregot na rekata, blisku do eden od starite pe{a~ki most-ovi. Pravat golem plakat koj go zaka~uvaat na mostot i podgotvuvaat pres-paketi za prisutnite novinari, {to vklu~uva izve{taj od nivnotoistraùvawe, stranica so informacii za nivnata organizacija i zakampawata, plasti~na kesa za |ubre i ~ift gumeni rakavici. Po konfe-rencijata za pe~at izveduvaat akcija za ~istewe vo koja se vklu~eni niv-nite volonteri, a gi pokanuvaat i novinarite da im se pridruàt.

Pisma do urednikot: Bidej}i edna od silnite strani na Ekomok enegovata grupa volonteri, tie po~nuvaat da pi{uvaat pisma do urednikotna nedelnikot. Nivnite pisma se fokusirani na baraweto op{tinata dago pro{iri podra~jeto od koe organizirano }e go sobira smetot, kako ina odviknuvaweto na lu|eto da go frlaat smetot vo rekata. Nivnite volon-

teri oddelno posetuvaat nekoi po~ituvani ~lenovi na zaednicata, kakoprofesori, direktorot na bolnicata, liderite na delovnata zaednica, ibaraat od niv i tie da napi{at pisma. Za sekoj od ovie vlijatelni poedin-ci tie podgotvuvaat po edna stranica so informacii so delumno razli~enfokus. Na primer, posledicite od zagaduvaweto vrz zdravjeto na lu|eto,korista za biznisot dokolku bregovite na rekata se ~isti i moàt da seiskoristat za kafeani ili za slobodni aktivnosti.

Brifing za novinarite: Ekomok go pokanuva gradona~alnikot na Mile-

novo i direktorot na op{tinskoto komunalno pretprijatie na neformalenbrifing za nekolku lokalni novinari koi ja sledat nivnata kampawa.Celta na brifingot e bez pritisok od kamerite i mikrofonite da sediskutira za mo`nosta organiziranoto sobirawe na smetot da gi opfatii selata po tekot na rekata. Tie doveduvaat nezavisen moderator - profe-sorot po biologija od lokalnoto sredno u~ili{te, i go utvrduvaat """


23/90


24/90

"Implementirawe na mediumskiot planBez ogled koi alatki }e gi izberete, najdobar pat za dobliùvawe domediumite e preku zapoznavawe na novinarite. Postojan i cvrst odnosso niv moè da se razvie samo preku redovni sredbi i telefonskirazgovori.

" Prou~ete gi mediumite i identifikuvajte gi onie koi ja sledat va{atatema. Izgradete ja va{ata baza na podatoci za mediumite okolu ovienovinari.

" Ne ~ekajte novinarite da vi se javat, za{to toa se slu~uva retko.Identifikuvajte nekoj novinar ~ija rabota ve impresionirala. Javete mu sevo redakcijata i ~estitajte mu. Ova se slu~uva tolku retko {to toj sigurno }ebide zadovolen {to ste go napravile prviot ~ekor za da stapite vo kontakt.Podobro }e bide i dokolku imate da mu ponudite prikazna.

" Vospostavete i odrùvajte redovna komunikacija. Davajte im idei zaprikazni i pomagajte im pri pokrivaweto na temite.

" Davajte im kvalitetni informacii. Bidete kratki! Pove}eto novinarisekojdnevno dobivaat mnogu hartii. Zapomnete: Bidete dobar izvor!

" Pokaète interesirawe za nivnata rabota. Raspra{ajte se za rokovitena izdanijata ili programite na koi rabotat tie. Ne gledajte ja va{ata

rabota vo komunikacijata so mediumite kako zada~a da dobiete ne{to odurednicite i reporterite; va{ata funkcija, vsu{nost, e da im pomognetevo nivnata rabota.

" Pomognete im da utvrdat ramki za va{ite temi na na~in {to }e gi ubedinivnite urednici deka va{ata prikazna e va`na. Duri i ako i vie inovinarot mislite deka prikaznata e interesna, ima i mnogu drugi vesti{to se podednakvo va`ni! Sledete {to se slu~uva vo mediumite, bidetepodgotveni da ja povrzete va{ata tema so drugi tekovni diskusii i nastani.

" Odgovorete vedna{ na nivnite pra{awa. Novinarite imaat rokovi i

najverojatno }e vi se javat polovina ~as pred da im izmine rokot. Ako ne stepodgotveni da im odgovorite na pra{awata vo istiot mig, pobarajte nekolku minutiza da se podgotvite i javete im se povtorno so gotovi informacii.

" Izbegnuvajte: Ne znam. Priznajte deka vo momentot nemate takviinformacii i kaète mu na novinarot deka }e mu se javite podocna.Pogriète se NAVISTINA da mu se javite so odgovor.

" Ispolnuvajte gi vetuvawata. Ako na nekoj medium ste mu vetile eksklu-zivna prikazna, po~ituvajte go vetuvaweto i pridrùvajte se dovremenskiot raspored dogovoren so toj medium.

" Bidete konkretni. Koga razgovarate so novinar, imajte fakti, imiwa idetali {to }e ja poddràt va{ata prikazna. Treba da bidete dobroorganizirani, vo slu~aj novinarot da pobara dodatni detali za nekojaprikazna ili za faktite {to gi prezentirate. Bidete konkretni vo pogledna va{ata prikazna.

" Neoficijalno. Koga razgovarate so novinarite, ni{to ne e neoficijalno.

Zapomnete gi slednive nekolku soveti:


25/90

" Navremeni informacii: Pogriète se va{ata informacija dae od tekoven interes za javnosta.

" Lokalen interes: Potrudete se prikaznata {to ja raskaùvateda bide va`na za publikata na vesnikot, radioto ilitelevizijata. Lokalizirajte ja prikaznata {to ja raskaùvateza da go zgolemite nejzinoto zna~ewe i va`nost za publikata.

" @ivotni prikazni: Vo va{ata prikazna pobarajte go emotivniot

element ili, pak, nekoja univerzalna vistina, so {to }e jatrognete va{ata publika.

" Konflikt: Novinarite sakaat da izvestuvaat za prikazni vo koipostoi vnatre{en konflikt, kade {to ima sprotivstaveni straniili koga ima re{enie za nekoj dolgotraen konflikt.

" Slavna li~nost: Javnosta ~uvstvuva izvesna fascinacija konlu|eto i ne{tata koi se pro~ueni. Ne potcenuvajte ja neodolivatamo} na slavnite li~nosti.

" Verodostojnost:Novinarite osobeno se zagrièni za verodostoj-

nosta na izvorite koi im davaat idei za prikazni. Pogriète seva{ite informacii da bidat apsolutno to~ni i nivnata ve-rodostojnost da moàt da ja potvrdat i nezavisni izvori.

No, isto taka }e mora da se fokusiratei vrz slednive karakteristiki:

Smetajte na rokovite. Najdobriot na~in da zapo~nete telefonski razgovorso koj bilo novinar e da se pretstavite i da pra{ate: Dali imate nekolkuminuti za da porazgovarame ili imate rabota {to treba da ja zavr{ite voodreden rok?. Ako novinarot odgovori deka e zafaten ili deka treba da ja

predade prikaznata vo odreden rok, pra{ajte go koga e najdobro povtornoda se javite, a potoa u~tivo i brgu zavr{ete go razgovorot. Op{to zemeno,najdobro vreme za da im se javite na novinarite e pretpladne ili pred 13~asot. Izbegnuvajte na novinarite da im se javuvate koga go zatvaraatvesnikot ili gi podgotvuvaat svoite emisii, osven ako ne vozvra}ate nekojnivni iten povik.

|!

"Razbirawe na mediumite od glednato~ka na novinariteNovinarite se obiduvaat da sozdadat vesti i da pi{uvaat prikazni zakoi smetaat deka }e bidat interesni za po{iroka publika. Toa treba da gopravite i vie. Toa {to va{ata organizacija pravi prekrasni ne{ta, nezna~i deka tie avtomatski se i interesni. Pakuvaweto moè da bidemnogu va`no za toa dali va{ata prikazna }e bide interesna ili }e bidefrlena. Imaginacijata e va{ata najgolema vrednost, osobeno ako imateograni~en buxet. Treba da prezentirate poseben agol na gledawe na va{ataprikazna, za taa da privle~e mediumsko vnimanie. Potencirajte ja sekojakarakteristika na va{ata prikazna {to ja pravi neobi~na ilinesekojdnevna.


26/90

II

[1]Soop{tenie za pe~at

[2]Konferencija za pe~at

[3]Brifing za novinari

[4]Poseta za novinari

Studija na slu~aj:

Kako da ja napravite VIDLIVA va{ata rabota?

[5] Intervju

[6] Ubeduva~ko pismo

[7] Mediumski nastani

[8]Drugi formi

Alatki


27/90

Postojat pove}e vidovi soop{tenija za pe~at vo zavisnost od toa kakvise va{ite celi. Soop{tenieto za pe~at moè da prezentira stav za nekoepra{awe, pozicija ili mislewe. Isto taka, toa moè i da promovira nekojvaèn iden nastan. Moè da sodrì prognozi za idniot razvoj na orga-nizacijata i nejzinata rabota. Ako e potrebno, moè i da se iskoristi zane{to da se negira. Soop{tenijata za pe~at, kako forma na komunikacija,moè da se koristat kako redoven metod za komunicirawe so mediumite

ili kako del od nekoja kampawa {to bi vklu~uvala i intervjua, objavuvawepodatoci, organizirawe konferencii za pe~at, izlo`bi i drugi nastani.

Soop{tenieto za pe~at treba da bide fakti~ko, navremeno i da vklu~uvainformacii interesni za objavuvawe. Treba da znaete komu da mu go ispra-tite soop{tenieto za pe~at i vo nego zadolìtelno da go navedete licetoza kontakt vo va{ata organizacija i negoviot telefonski broj.

Soop{tenieto za pe~at se edno od najupotrebuvanite formi na komunikacija so mediumite.

Celta e da se isprati poraka do mediumite i da im se ovozmoì tie da ja prenesat dojavnosta. Dobroto soop{tenie za pe~at koristi fakti, statisti~ki podatoci i citati, nopred s$ ima prikazna {to e interesna za objavuvawe i e navremena.

" Najavuva ne{to {to }e se slu~i naskoro, kako sve~eno otvorawe

ili specijalen nastan;" Gi informira mediumite za po~etokot ili za krajot na nekoja

kampawa, proekt ili programa;

" Gi promovira rezultatite na nekoja anketa;

" Prezentira ne{to novo za nastan {to ve}e se slu~il;

" Obezbeduva informacii za s$ drugo {to smetate deka javnostatreba da go znae.

[1]Soop{tenie za pe~at

Soop{tenieto za pe~at moè da:

"|#


28/90

Kako treba da izgleda

glavata na soop{tenieto:

Vodata za piewe vo gradot Rankevo }ebide dostavena denes, od 8 do 10 ~asotpretpladne. Op{tinata Buenavistika}e obezbedi 10 cisterni so voda zapiewe, {to }e bide dovolno za dene{-nite dnevni potrebi na site gra|ani.Site detali }e gi soop{ti gradona~al-nikot na dene{nata konferencija zape~at vo Gradskoto sobranie vo 2 ~asotpopladne.

Soop{tenieto za pe~at mora da sodrì:Koj? Subjektot na prikaznata mora da bide identifikuvan i opi{an.[to? Predmetot ili nastanot {to se pokriva mora da bide jasen.Koga? Datumot, denot i ~asot na sekoj spomnat nastan {to se slu~il ilise najavuva treba da bide jasen.Zo{to? Pri~inata zo{to prikaznata ili nastanot e zna~aen mora da bideobjasneta.Kade? Lokacijata na nastanot treba da bide navedena, zaedno so upatstvakako da se stigne dotamu.Kontakti! Navedete gi telefonskite broevi, faksovite, i-mejl adresitei liceto za kontakt od va{ata organizacija.

Struktura na soop{tenieto za pe~at:

Naslov: Soop{tenijata za pe~at treba da bidat kratki i informativni.Naslovot e {ansa da go privle~ete vnimanieto na mediumite. No, za da gonapravite toa kako {to treba, potrebno e vreme za da promislite kakonaslovot ja zasiluva va{ata poraka. Zamislete si go va{iot naslov naprvata stranica od va{iot lokalen vesnik!

Glava: Najva`nite fakti treba da se stavat vo prviot pasus, odnosno vot.n. glava. Glavata gi sodrì odgovorite na pra{awata: Koj? [to? Koga?Zo{to? Kade? Taa treba da bide napi{ana so samo nekolku kratki re~enici.

"Kako se pi{uva soop{tenie za pe~at?

Kako ne treba da izgleda

glavata na soop{tenieto:

Op{tinata Buenavistika go ispra}a ova so-op{tenie za pe~at za da ve informira za kon-ferencija za pe~at {to }e se odrì deneskarano popladne vo Gradskoto sobranie. Seo~ekuva gradona~alnikot da zboruva zaneodamne{nite problemi so vodosnabduva-weto po zagaduvaweto {to se slu~i sino}a.Vodata za piewe }e bide dostavena denes od8-10 ~asot pretpladne, so 10 cisterni, {to edovolno za dene{nite potrebi na gra|anite.

"Nalikuva na promotivna bro{ura.

" Ima kup podatoci, no ne i konkretna informacija.

"Mediumot na koj ste go ispratile ne e soodveten za toj vid prikazna.

Soop{tenieto za pe~at }e bide ignorirano ako:


29/90

Tekst: Najva`nite raboti, duri i ako se slu~ile posledni, treba da sestavat prvi. Detalite koi se najmalku va`ni za nastanot treba da senavedat kon krajot na prikaznata. Toa im ovozmoùva na urednicite dagi isfrlat bekgraund informaciite, ako moraat, bez da gubat od svoetovreme pri podgotvuvaweto na vestite i po~ituvaweto na rokovite.

Etiketa: Sekoga{ stavete kratko rezime na va{ata izjava za misijataili etiketa {to gi dava klu~nite bekgraund informacii za va{ataorganizacija, a moè da vklu~uva i op{to rezime na va{iot proekt, brojotna lu|eto, finansiskite sredstva i informacii za va{ite partneri.Etiketata moè da bide vgradena vo tekstot na soop{tenieto za pe~at, zada pomogne vo objasnuvaweto zo{to e vklu~ena va{ata organizacija.

Kontakt informacii: Ne zaboravajte da ginavedete imeto i telefonskiot broj na

va{iot portparol ili mediumski koordina-tor. Ovaa informacija stavete ja na vrvot nastranicata od va{eto soop{tenie za pe~at,nasproti logoto na va{ata organizacija, i po-griète se taa da se najde na sekoja stranicaod soop{tenieto (vo slu~aj stranicite da seizme{aat vo faksot).

Fotografii: Ako imate, moète da koristitefotografii za da ja ilustrirate va{ata vest,ili informirajte gi mediumite deka foto-grafiite im se na raspolagawe.

"DistribucijaDodeka go pi{uvate soop{tenieto za pe~at treba da gi definirate icelnite mediumi i da gi imenuvate konkretnite novinari na koi }e imgo distribuirate soop{tenieto. Doznajte gi nivnite rokovi za predavawena tekstovite i ostavete si dovolno vreme za otkako }e im gi ispratiteinformaciite po faks ili po elektronska po{ta, da im se javite i natelefon. Vo Makedonija e najdobro soop{tenieto za pe~at da im go dosta-vite na novinarite pred 13 ~asot.

Ako va{eto soop{tenie za pe~at e odgovor ili pojasnuvawe na nekoj po-gre{en novinarski tekst, javete se vo mediumot i kaète im deka im ispra-}ate soop{tenie, za tie {to e mo`no pobrgu da mu go predadat na odgovor-niot urednik ili novinar.

Ako imate vebstranica, objavete go soop{tenieto za pe~at poskoro i navidlivo mesto.

ZABELE[KA:

Sekoga{proveruvajte dalisoop{tenieto zape~at stignalo domediumite. Javetese na telefon i akone bilo primeno,vedna{ ispratete go

povtorno.

$|%


30/90

REGIONALEN DEMOKRATSKI KAMP ZA LIDERIVojdan ernodrinski 2A Skopje, Makedonija

tel/faks:+389 2 111 111E-mail: [email protected]

Soop{tenie za pe~at

Sredno{kolci - funkcioneri vo lokalnata samouprava

V ~etvrtok 3-ti juli, vo Kriva Palanka, nevladinata organizacija Prijateli naMakedonija }e go organizira tretiot po red Regionalen demokratski kapm za lideri.

Vo rabotata na ovoj kamp }e bidat vklu~eni {eesetina sredno{kolci od deset op{tinivo Makedonija koi }e simuliraat ve`ba na tema funkcionirawe na lokalnata samo-uprava.Preku ovaa ve`ba, u~esnicite }e se zapoznaat so osnovnite principi na demokratijata i}e prakticiraat donesuvawe odluki preku upravuvawe so osnovnite funkcii na lokalnata

samouprava.Vo rabotata na kampot }e u~estvuvaat i direktorot na Kancelarijata za tranzicii naUSAID, g-din Dejvid Tejlor i zamenikot direktor na USAID vo Makedonija, g-|a AlfredaBruer.Po~nuvaj}i od avgust 2002 godina vo trite kampa dosega u~estvuvale vkupno 180sredno{kolci od cela Makedonija.

Rabotata na kampovite finansiski e podr`ana od Inicijativata za gradewe doverba voMakedonija (CBI), programa na Vladata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi,

implementirana preku Me|unarodnata organizacija za migracii (IOM). Pomo{ vo orga-niziraweto na kampovite dadoa i Regionalnata agencija za razvoj od Kriva Palanka iop{tinata Kriva Palanka.

Za dopolnitelni informacii, kontaktirajte ja kancelarijata na Regionalniot demo-kratski kamp za lideri na tel: 02/999 999 ili e-mail: [email protected]

Lice za kontakt: Yvonko Gelev

mobilen tel: 070/ 999 999e-mail: [email protected]


31/90

" Ograni~ete go soop{tenieto na edna stranica (30 reda). Podobroda e i pokratko.

" Upotrebuvajte kratki re~enici, ako e mo`no so maksimum 20 zbo-rovi.

" Ako spomnuvate nekoja li~nost, treba da i go navedete celoto imei prezime, nejzinata funkcija i nekoi dopolnitelni podatociod nejzinata biografija.

" Imajte predvid deka soop{tenieto za pe~at ne e nameneto samoza edna celna grupa, tuku e za po{iroka publika.

" Koga spomnuvate organizacii ili institucii, prvo napi{ete goceliot naziv i stavete ja kratenkata vo zagradi, a vo ostatokot od

tekstot koristete ja samo kratenkata." Izbegnuvajte akademski stil ili nepoznati stranski zborovi. Koga

upotrebuvate stranski zborovi ili specifi~na terminologija,najdobro e da go objasnite nivnoto zna~ewe.

" Ne zaboravajte go praviloto za pette pra{awa.

" Glavnata poenta stavete ja prva, a ne posledna.

" Ne po~nuvajte so objasnuvawe za organizacijata, za nejzinatarabota itn.. Tie informacii ostavete gi za etiketata/ zavr{niot

pasus." Barem eden den pred planiraniot datum za ispra}awe na soop-

{tenieto do mediumite, treba da isplanirate kako toa }e izgledai kakva }e bide negovata sodrìna.

" Ako va{ata prikazna ima silen vizuelen element, kaète koga,kade i kakvi vidovi fotografii moàt da se snimat.

SOVETI:

&|'


32/90


33/90


34/90

VremeMnogu e va`no da smetate na vremeto. Op{to zemeno, vo Makedonija naj-dobro vreme za odrùvawe konferencija za pe~at e pome|u 10 i 13 ~asot.Vo sprotivno, rizikuvate da nema odyiv od medimuite. Vo Makedonijanovinarite obi~no po~nuvaat da rabotat okolu 9 ~asot (osven voradiostanicite). Krajnite rokovi za predavawe na tekstovite vo

pe~atenite mediumi se rano popladne. Potrudete se va{ata konferencijaza pe~at da ne se odrùva vo isto vreme so nekoj drug vaèn nastan iliso druga konferencija za pe~at. Proverete vo nekoja od golemite novinskiagencii dali se slu~uvaat i drugi nastani vo isto vreme.

VremetraeweVremetraeweto na konferencijata za pe~at e mnogu bitno. Taa ne trebada trae podolgo od 45 minuti. Trudete se da ostanete fokusirani vrzedna tema i vo vovednoto obra}awe u~tivo istaknete gi pravilata ipotsetete gi novinarite deka }e odgovarate samo na pra{awa koi se po-vrzani so va{iot nastan. Toa ne zna~i deka ne treba da bidete podgotveniza neo~ekuvanoto.

StrukturaAko imate moderator, toa obi~no pomaga konferencijata za pe~at da seodviva spored planot. Moderatorot treba da gi pretstavi site u~esnicipo ime, funkcija i organizacija (mediumite ovie podatoci treba da gi

dobijat i vo pismena forma); da go kontrolira vremeto na prezentaciitei sesiite za pra{awa i odgovori; i da ja zatvori konferencijata za pe~at.

Po~etok: Moderatorot ili voditelot ja pozdravuva publikata i gi pret-stavuva govornicite. Sekoe lice treba da bide pretstaveno so celotoime i prezime i so funkcijata.

Izjavi: Izjavite treba da bidat kratki, jasni i konkretni, i vkupno nepodolgi od 15 minuti. Imajte gi izjavite i vo pismena forma i na pove}e

jazici (ako e potrebno). Na krajot na konferencijata za pe~at podeleteim gi na novinarite.

Pra{awa: Sekoj novinar {to postavuva pra{awe treba da si go kaèimeto i mediumskata organizacija koja ja pretstavuva. Ako novinarot nesamo {to pra{uva, tuku se obiduva i da otvori nekakva debata, potrudetese da ne bidete vovle~eni vo nea.

Zatvorawe: Moderatorot ili voditelot treba da i se zablagodari na

publikata i da ja povtori glavnata poraka ili informacija na konfe-rencijata.


35/90

SOVETI:

" Ne izbegnuvajte da odgovorite na pra{awata.

" Ne velete deka }e odgovorite podocna, a potoa da ne odgovorite.

" Ne velete: Nemam komentar ili: Ne znam. Ako ne ste podgotveni

da dadete precizen odgovor, najdobro re~ete: Odgovorot }e godobiete vo tekot na denot, i potrudete se toa navistina da bidetaka.

" Ako vi postavat pra{awe koe e nadvor od temata, odgovorete go,no potoa obidete se da se vratite na glavnata tema na konferen-cijata za pe~at.

" Ne zaboravajte deka ne se pretstavuvate samo sebesi, tuku i va{ataorganizacija.

"

Prviot prezenter treba da gi rezimira pette pra{awa vo ednakratka izjava {to }e se fokusira vrz tri glavni to~ki i nema datrae podolgo od 5 minuti.

" Pravilata kaète gi odnapred: kolku }e trae konferencijata, kol-ku vreme e predvideno za pra{awa i odgovori i dali po nea imamo`nost za oddelni intervjua (prvenstveno za TV i za radiostani-cite na koi im trebaat konkretni kratki izjavi za nivniteprilozi).

" Podgotvete spisok na koj novinarite }e se potpi{uvaat koga }e

pristignat na konferencijata za pe~at. Neka go navedat nivnotoime, funkcija, organizacija i kontaktni informacii (broj namobilen telefon, faks, i-mejl adresa). Podatocite moè da giiskoristite za da ja aùrirate va{ata baza na podatoci. Ova }evi pomogne da gi identifikuvate i da stapite vo kontakt so oniemediumi ~ii novinari prisustvuvale na va{ata konferencija zape~at. Toa ovozmoùva da stapite vo kontakt so niv i da im dadetedopolnitelni informacii, ako smetate deka e potrebno.

" Vo pove}eto slu~ai, na konferencijata za pe~at treba da ima

najmnogu dvajca govornici i eden ekspert za temata." Koga }e ja distribuirate pokanata za konferencijata, ne zabora-

vajte gi nacionalnite novinski agencii. Pove}eto od niv do ko-risnicite ispra}aat spisok na dnevni nastani.

!|!!


36/90

Edna nedela pred konferencijata za pe~at:

Proverete ja prostorijata;

Rezervirajte ozvu~uvawe i mikrofoni;Dizajnirajte i izrabotete pozadina;

Napravete spisok za potpi{uvawe na novinarite i pres-paketi;

Pokanite ispratete gi po faks, po{ta ili preku li~na isporaka na: urednicite,redakciite, reporterite, nacionalnite novinski agencii.

Eden den prethodno:

Formalizirajte go redosledot na govornicite i koj {to }e ka`e;Javete im se na site relevantni mediumi i insistirajte na nivno prisustvo;

Ispe~atete gi imiwata i funkciite na govornicite za da im gi dadete namediumite.

Toa utro:

Povtorno proverete ja prostorijata nekolku ~asa pred po~etokot nakonferencijata za pe~at;

Proverete ja celata oprema i elektrikata.

Za vreme na konferencijata za pe~at:

Napravete spisok za prisustvo na novinarite so nivni imiwa i adresi;

Podelete pres-paketi (vidi ja listata za proverka na pres-paket na str. 39);

Podelete ispe~aten spisok na u~esnici;

Obratete se so voveden zbor i pretstavete gi govornicite;

Na barawe, dogovorete i oddelni intervjua;Snimajte ja konferencijata na audiolenta i napravete fotografii za internaupotreba i za publikacii.

Po konferencijata za pe~at:

Ispratete im pres-paket na onie koi ne do{le na konferencijata za pe~at;

Javete im se na nekoi novinari koi ne do{le, no ne bidete premnogu agresivni;

Sledete gi i snimajte gi izve{taite na lokalnite elektronski mediumi i

ise~ete gi napisite objaveni vo pe~atot;Soberete gi materijalite na edno mesto i {to poskoro ispratete im gi na u~es-nicite zaedno so kus izve{taj.

RASPORED


37/90

Brifingot za novinari e forma na komunikacija so mediumite, ~ija glav-na cel e informirawe na novinarite, namesto preku niv direktno da seinformira javnosta. Tie moàt da se iskoristat i za da se dade infor-macii za sledni prikazni. Ova moè da bide efikasen metod va{iteidei za prikazni da im gi prezentirate na novinarite i e dobra mo`nostza sredba na va{iot personal so niv.

Brifingot moè da se organizira kako zatvorena konferencija za pe-~at, na koja novinarite dobivaat podetalni informacii otkolku navoobi~aenite konferencii za pe~at, bez kameri, fotografi i mikrofoni.

Toj ~esto se smeta za neformalna komunikacija so mediumite. Odrùva-weto redovni brifinzi (edna{ mese~no) na novinarite im dava infor-macii koi tie moè da gi iskoristat za prikazni. Prikaznite koi pro-izleguvaat od brifinzite za novinari moè da pomognat i vo naporitena va{ata organizacija da dobie pogolemo prisustvo vo mediumite. Durii ako ne gi organizirate edna{ mese~no, moè da gi koristite sekoga{koga }e po~uvstvuvate potreba da im dadete najnovi informacii za va{itepostignuvawa, da gi informirate za rezultatite na nekoe istraùvaweili inicijativa, ili da gi zapoznaete so nekoja tema od lokalno zna~ewe.

Brifinzite se obi~no odli~en i evtin (od organizaciski i od tehni~kiaspekt) na~in va{iot personal odgovoren za delovnata politika da se sretneso novinarite i so niv da razmeni informacii i mislewa. Moète da giorganizirate nadvor od va{ite delovni prostorii, na lokacijata kade {tose izveduva proektot ili vo sorabotka so drugi partneri, ako e toa adekvatno.No, zapomnete deka iako se tie neformalni, ni{to ne e neoficijalno.

"Kako se organizira brifing za novinari?Najdobro e brifinzite za novinari da se organiziraat vo sala za kon-ferencii ili vo nekoja golema kancelarija. Ne se pokanuvaat site me-diumi. Izberete gi onie koi se najrelevantni za va{ite temi i pokanete6 do 12 novinari. Imajte predvid deka treba da pokanite dvojno pogolembroj otkolku {to o~ekuvate da dojdat i deka nekoi novinari }e otpadnatvo posleden moment.

[3]Brifing za novinari

"""

!"|!#


38/90

SOVETI:

Sekoga{ e korisno da podgotvite pe~ateni materijali i dopolnitelni infor-macii. Ako odrùvate redovni brifinzi za da gi zapoznaete mediumite sova{ite najnovi dostignuvawa i so slednite aktivnosti, za novinaritepodgotvete kopii od biltenot, dokolku go imate (vidi: Bilteni, str. 51),raspored na slednite nastani i, moèbi, edna stranica so postignuvawaili selektirani neodamne{ni uspesi. Vo drugi slu~ai, brifingot goorganizirate za da pretstavite odredeni informacii, kako {to se rezul-tati od istraùvawa ili strate{ki planovi, so {to na novinarite }e imdadete informacii za nekoja lokalna tema za koja bi sakale pove}e da sezainteresiraat. Vo toj slu~aj treba da podgotvite jasni izve{tai vo pismenaforma (ne pove}e od ~etiri stranici), so osnovnite informacii koi }e giprezentirate, i da im dadete kopii od site grafikoni, tabeli ili dijagramikoi }e gi koristite. Dobro e daim dadete i spisok na drugi lu|eili organizacii na koi moàtda im se obratat za dopolnitel-

ni informacii za temata. Odva{iot tim treba da povikatenajmnogu tri lica da prisustvu-vaat na brifingot. Treba dabidat prisutni portparolot ieden ekspert.

Moderiraweto na diskusijataza vreme na brifingot }e po-mogne va{ata grupa i pokane-

tite novinari da imaat plodnadiskusija, a ne oficijalnaprezentacija po koja bi sledu-vale pra{awa. Isto taka, mode-ratorot }e se pogriì vo dis-kusijata da ne dominira samoeden novinar.

]e znaete deka ste bile uspe{-ni ako novinarite prodolàt

da rabotat na temite od brifingot i ako po~nat da izvestuvaat za niv iponatamu da istraùvaat. Toa }e bide o~igledno i ako tie prodolàt dadoa|aat na va{ite brifinzi i dokolku po~nat da se obra}aat vo va{ataorganizacija kako izvor na informacii, duri i nadvor od kontekstot nava{ite brifinzi.

" Rezervirajte konferenciskasala ili pogolemakancelarija;

" Povikajte i li~no pokanete 6do12 novinari;

" Potvrdete go u~estvoto naportparolot i na ekspertite(2 do 3 lica);

" Razvijte gi va{ite temi iglavnitepoenti;

" Podgotvete pe~atenimaterijali i dopolnitelniinformacii.

" Za vreme na brifingot, na va{ite govornici pretstavete im ginovinarite i zapoznajte gi me|usebno.

" Ponudete im kafe, ~aj ili bezalkoholni pijalaci.

" Sekomu dajte mu {ansa da zboruva.

" Odrùvajte kontakti so novinarite i po brifingot.

Nekolku dena prethodno...


39/90

[4]Poseta za novinariPosetata za novinari od lokalnite, nacionalnite, ili od stranskite mediumi moè dabide mnogu mo}en alatka za dobivawe poddr{ka i vidlivost na proektite i programite.Uspe{nata poseta za novinari }e vi pomogne da izgradite posilen odnos so mediumitei }e vi dade vreme podobro da objasnite koi ste i {to, vsu{nost, pravi va{ataorganizacija.

Edna od glavnite nameni na posetite za novinari e detalno da se pretstavat uspesite ilidostignuvawata i/ili da se otkrijat slabostite i problemite na proektite i programite.Tie moàt vizuelno da go dokaàt va{eto tvrdewe. Organiziraj}i poseta na novinari, tiedobivaat pristap do rakovodstvoto i partnerite na va{ata kompanija ili organizacija.Posetite se organiziraat so cel va{ata organizacija da ja pretstavat pred izbrani,vlijatelni pripadnici na pe~atot zaradi razgovori lice v lice, {to moè da gi zgolemi{ansite za podobro mediumsko pokrivawe na va{ata organizacija. Posetite na novinari

moàt da se organiziraat na nekolku lokacii i aktivnosti i moè da vklu~uvaat pove}erazli~ni mediumi.

Ne zaboravajte da razmisluvatestrate{ki i dobro da se podgotvite.Odnosite sozdadeni preku uspe{naposeta za novinari ne samo {to }e

rezultiraat so potencijalni novinski

napisi za va{ata organizacija, tuku}e otvorat pat i za ponatamo{no

mediumsko vnimanie.

"Kako se organizira poseta za novinari?Pred posetata

1. Otkako }e odlu~ite da organizirate poseta za novinari, napra-vete spisok na site mediumski ku}i {to sakate da gi pokanite.

2. Isplanirajte koj }e bide vklu~en vo nastanot i koi aktivnostisakate da gi potencirate. Pogriète se da gi vklu~ite onie koise direktno pod vlijanie na va{ata rabota ili direktno giimplementiraat va{ite programi.

!$|!%


40/90

3. Izberete fokus ili glavna prikazna za posetata, kako i drugi pri-kazni povrzani so nea, koi moàt da bidat ìvotni prikazni iliza nadminuvawe na predizvicite vo va{ata rabota.

4. Utvrdete koi novinari se najsoodvetni za nastanot, vrz osnovana nivnata dosega{na rabota ili za kakva organizacija rabotat.

5. Definirajte ja programata, obezbedete prevoz i osveùvawe zavreme na posetata.

6. Ispratete gi pokanite direktno do novinarite i do nivniteurednici. Ako e potrebno akreditirawe, pobarajte da gi potvrdatimiwata.

7. Kontaktirajte so novinarite po telefon za da go potvrditenivnoto u~estvo i ne zaboravajte da zapi{ete koj medium }eisprati i kamerman ili fotograf.

8. Smislete plan ili kriteriumi za akreditirawe, ako e potrebno.Ova se voobi~aeni proceduri koga na nastanot u~estvuvaat i gostiod visok rang, kako ambasadori ili va`ni politi~ari.

9. Podgotvete dopolnitelni informacii, statisti~ki podatoci,kni{ki, bro{uri i drugi soodvetni materijali.

10. Potvrdete ja so site partneri programata i site detali za pre-vozot.

11. Obezbedete dovolno preveduva~i za soodvetnite jazici. ]e vibide potreben po eden preveduva~ na sekoi tri novinari koizboruvaat ist jazik.

Za vreme na posetata

1. Za vreme na vozeweto do mestoto na posetata, dajte & gi na grupatapotrebnite materijali i bidete podgotveni da objasnete {to }eim pokaète za vreme na posetata.

2. Eden od va{ite partneri ili kolegi neka se sretne so grupata na

sekoja lokacija, za da gi pre~eka i da gi zapoznae so toa {to gogledaat.

3. Reakciite na celnata publika i okolinata snimete gi so kamera(ako imate).

4. Ostavete gi novinarite i partnerite ili korisnicite slobodnoda razgovaraat. Na toj na~in }e nau~at zo{to raznovidniteaktivnosti, proizvodi ili proekti se va`ni i korisni, {to zna~attie za zaednicata, kako tie se soo~uvaat so niv, zo{to e toa va`no.

5. Pri krajot na posetata, na novinarite dajte im dodatni pe~ateniinformacii so to~nite imiwa na lokaciite, poedincite i gru-pite, statisti~kite podatoci {to gi imate za va{ata tema iliproekt, bro{uri, fotografii itn..

6. Po vra}aweto vo kancelarijata, ne zaboravajte da im se javite nanovinarite za da vidite dali imaat u{te nekoi pra{awa.


41/90

SOVETI:

" Zapomnete deka novinarite ~estopati se mnogu zafateni i imaatmnogu nepredvidlivi rasporedi, taka {to koga }e gi pokanuvate naposeta za novinari obidete se da bidete kratki i jasni okolurasporedot na posetata i odu{eveni zaradi nivnoto u~estvo.

" Za da gi dovedete ovie reporteri na teren, najverojatno }e treba da giprivle~ete so ne{to, na primer so demonstracija na proizvod, so gostiod visok rang, diskusija za idnite planovi ili so prikazna za vesti.

" Imajte odgovor na pra{aweto: Zo{to da se sretnam so va{atakompanija/organizacija?

" Imajte na um deka pomala grupa e podobra. Zna~i, ne pove}e od 25lu|e, vklu~uvaj}i gi i kamermanite i fotografite.

" Vnimavajte na vremeto i predvidete dopolnitelno vreme za da

stignete od eden sostanok na drug." Najdobri portparoli za va{ata rabota se onie koi imaat korist

od va{iot proekt. Prikaznata za nivnite ivoti, problemi, griìi ceneweto na va{ata rabota }e najde mesto vo delot so fi~erstorii.

" Oddelete vreme za odnapred da se sovetuvate so va{ite partneriili korisnici vo vrska so posetata na novinarite. Tie moèbinemaat iskustvo so mediumite, pa zatoa pogriète se da znaat{to da o~ekuvaat, koja e porakata, koi se nekoi od mo`nite

pra{awa itn.." Pogriète se za vreme na posetata novinarite so sebe da gi imaat

site podgotveni materijali {to }e gi zadràt i po posetata.

" Bidete iskreni vo vrska so s$ i ne pla{ete se da gi otkrieteproblemite ili predizvicite so koi ste se sretnale. Ednostavno,objasnete gi i potoa kaète {to prezemate vo momentot za nivnonadminuvawe.

" Soop{tenie za pe~at ili izjava so lice za kontakt i telefonski broj;

" Lista na fakti za temata (temite);

" Citati, komentari, potvrdeni so soodvetni citati od politi~arii od drugi va`ni lobisti;

" Ise~oci od vesnicite za temata;

" Tabeli, grafici, fotografii ili drugi vizuelizacii, kakoposteri, letoci, primeroci od proizvodi i sl.;

" Kratki biografii na glavnite govornici;

" Opis na va{ata grupa/organizacija ili na proektot (na edna stranica);

" Spisok na site involvirani grupi i nivni kontakt informacii.

Lista za proverka na pres-paketot:

!&|!'


42/90

"Mediumski predizvikInstitutot za razvoj na zaednicite e osnovan vo 2000 godina i raboti so ruralnite

zaednici {irum zemjata. Tie se pred zavr{uvaweto na nivniot stoti proekt i baraatna~ini za promovirawe na rabotata i misijata na nivnata organizacija. Sega imaatdokaàni uspesi vo rabotata i smetaat deka moàt da privle~at pove}e zaednici da sevklu~at ako soodvetno gi publiciraat postignuvawata na zaednicite so koi tiesorabotuvale. Institutot gi poddrùva lokalnite inicijativi za podobruvawe naìvotniot standard vo ruralnite zaednici, preku unapreduvawe na sposobnosta naìtelite za samoorganizirawe, identifikuvawe na finansiskata poddr{ka, a potoa ipreku implementirawe na potrebnite promeni. Nivnite proekti ramnomerno se podelenina onie koi gi podobruvaat uslovite vo obrazovnite ustanovi ili pristapot do niv i naonie koi gi podobruvaat uslovite za sozdavawe prihodi i rabotni mesta.

"Odgovor na predizvikotZada~aCelta na Institutot e da gi informira lu|eto za svojata rabota i da gopopularizira modelot {to go koristi za sorabotka so zaednicite.

Celna publika

Celnata publika za mediumskata kampawa na Institutot go opfa}a rural-noto naselenie {irum zemjata, {to zna~i deka se obiduvaat da doprat dolu|e od razli~ni etni~ki grupi i religii.

PorakaZaednicite moàt da uspeat da gi podobrat svoite uslovi i {ansi, aInstitutot za razvoj na zaednicite moè da im pomogne vo toa.

AlatkiInstitutot za razvoj na zaednicite ima soliden buxet za mediumskakampawa, {to e va`no bidej}i prirodata na nivnata celna grupa zna~ideka tie treba da angaìraat mediumski ku}i na dràvno nivo.

Poseta na novinari: Institutot odlu~i po povod stotiot proekt daorganizira poseta na seloto vo koe se implementira proektot. Pokanija

Studija na slu~aj:

Kako da ja napravite VIDLIVA va{ata rabota?


43/90

odbrana grupa od okolu 20 novinari od nacionalnite mediumski ku}i iorganiziraa prevoz od glavniot grad. Najprvo go posetija obnovenotou~ili{te, kade {to novinarite dobija mo`nost da porazgovaraat so nekoiod u~enicite i da vidat izlo`ba na fotografii za toa kako u~ili{tetoizgledalo prethodno. Po posetata na u~ili{teto sleduva{e sredba soselanite, pri koja klu~nite ~lenovi na zaednicata go objasnija procesot

na organizacija na proektot za podobruvawe na u~ili{teto i na~inot nakoj na{le poddr{ka preku Institutot. Na krajot na posetata novinaritedobija pres-paketi vo koi ima{e opis na celite na Institutot i naprocesot na vklu~uvawe na zaednicata, spisok na site nivni proekti,fotografii od rabotite izvedeni na u~ili{teto i od zavr{eniot proekt,kako i dve kratki prikazni za vlijanieto na dva drugi uspe{ni proekti.

Soop{tenie za pe~at: Bidej}i ne be{e mo`no da se pokanat pove}e od20 novinari za poseta na seloto, Institutot isprati i soop{tenie za

pe~at najavuvaj}i go zavr{uvaweto na stotiot proekt, vo koe nakratko seopi{uva procesot za vklu~uvawe na zaednicite. Onie novinari koi neu~estvuvaa vo posetata, informacii za programata dobija preku soop-{tenieto za pe~at.

Brifinzi za novinarite: Koristej}i gi kontaktite ostvareni prekuposetata za novinarite, Institutot sekoj mesec po~na da organiziraredovni brifinzi za novinarite. Tie gi pokanuvaat novinarite koi jasledat nivnata rabota i/ili u~estvuvale vo posetata organizirana zanovinarite. Brifinzite za novinarite se nare~eni Pojadoci za razvojna zaednicite i se odrùvaat vo ~etvrtok vo 10 ~asot, so kafe i pe~iva.Na sekoj brifing se pretstavuva razli~en proekt, a Institutot pretstavuvaeden ili dvajca klu~ni ~lenovi na zaednicata vklu~ena vo proektot. Nasekoj brifing, portparolot na Institutot go objasnuva procesot i na~i-nite kako i drugi zaednici moàt da se vklu~at. Novinarite koi ja sle-dele prikaznata gi koristat ovie brifinzi i za da ukaàt na potenci-

jalni zaednici kade {to Institutot moè da se angaìra.

"Analiza na odgovorot[to be{e nivniot predizvik?Vo ovoj slu~aj ima dva glavni predizvika. Prviot e novinarite, a prekuniv i publikata, navistina da go razberat procesot {to go koristiInstitutot i na~inot na koj toj raboti. Bidej}i nivnata kampawa seodnesuva na promovirawe eden model i {to pove}e zaednici da sezainteresiraat za nego, modelot mora da bide soodvetno pretstaven, zada se izbegnat {pekulacii ili nerealni o~ekuvawa. Vtoriot predizvik

e novinarite od mediumskite ku}i koi rabotat na nacionalno nivo da sezainteresiraat za prikazni od ruralnite delovi na zemjata. Novinariteod golemite gradovi imaat malku kontakti so ruralnite oblasti, a imaati malku vreme ili resursi za patuvawe do tie delovi od zemjata. Tiemoraa da gi dovedat novinarite na samoto mesto, a lu|eto od ruralnitezaednici da gi dovedat vo gradot za da se sretnat so novinarite.

"|"


44/90

[to napravija kako {to treba?I so posetite za novinarite i so redovnite brifinzi, Institutot seobide na novinarite da im obezbedi {to e mo`no pove}e direktni kon-takti so korisnicite i partnerite vo nivniot proekt. Ova sekoga{ e da-leku poefikasno otkolku pretstavnici od organizacijata da objasnuvaatzo{to e uspe{na nekoja aktivnost ili nekoj proekt. Mediumite naj~esto

sakaat da ~ujat prikazni so ~ove~ki interes od zaednicite vrz koi proek-tot vlijael direktno. Korisna be{e i taktikata da se odrùvaat kontaktiso postojana grupa novinari. Ovie novinari navistina }e go razbiraatprocesot {to Institutot go koristi i pri~inata zo{to e toj vaèn zazaednicite. Tie moàt da stanat dopolnitelni pobornici na programata.

[to moèle drugo da napravat?Pokraj delumno neformalnite brifinzi,moèle da organiziraat i nekoi poofi-cijalni intervjua vo specijalni emisiiili vo kontaktnite programi. Portparoloti direktorot na Institutot, a moèbi i ne-koi klu~ni ~lenovi na zaednicite vo koiInstitutot rabotel uspe{no, bi bile dobrisogovornici za intervju. Nivnata taktikabe{e fokusirana re~isi edinstveno vrznacionalnite mediumi, no bi bilo korisnoda gi posetat lokalnite televiziski i ra-diostanici vo zemjata za da dadat inter-vjua vo vrska so programata.

Koi drugi nastani ili

pres-aktivnosti }e giorganiziravte dokolkubevte mediumski

koordinator na Institutotza razvoj na zaednicite?


45/90

"Kako se dava intervju?

[5]Intervju

" Koj e datumot i vremeto na intervjuto?" Kade }e se odrì intervjuto?" Koe e imeto i prezimeto na liceto koe intervjuira (zapoznajte se

so negovata prethodna rabota)?" Zo{to ve izbrale vas za intervjuto, {to o~ekuvaat?" Dali intervjuto }e odi vo ìvo ili }e bide snimeno, dali }e se

odviva po telefon ili }e treba da se sretnete?" Koga }e bide objaveno ili emituvano?"

Kolku dolgo treba da bide intervjuto?" Vo koja rubrika od vesnikot }e bide objaveno ili na koja programa}e bide emituvano?

" Dali }e ima fotografirawe?" Dali za publikacijata se intervjuiraat i drugi lica i koi se

tie?" Dali potoa }e moè da dobiete kopija na napisot ili programata?

Postojat razli~ni mediumi i razli~ni vidovi intervjua (za vesnik, radio ili za tele-vizija), no bez ogled koj go vodi intervjuto, vode~kiot princip e deka sekoga{ mora da jakontrolirate situacijata. Intervjuata vi davaat mo`nost da pojasnite nekoi pogre{ni

pretpostavki, jasno da gi prezentirate va{ite programi ili pozicii i da ostvaritedirekten i pozitiven kontakt so po{iroka publika.

Duri i koga }e ve pokanat da zboruvate na nekoja tema, imajte na um deka novinaritesakaat iznenaduvawa i sekoga{ }e ja iskoristat mo`nosta da ve pra{aat i za ne{todrugo. Zatoa e va`no odnapred da ja isplanirate va{ata mediumska strategija za daodlu~ite {to sakate da postignete so intervjuto. Zapomnete deka treba da ja povtoruvate,povtoruvate, povtoruvate va{ata poraka!

Pove}eto lu|e stanuvaat nervozni koga se podgotvuvaat za intervju. Ne o~ekuvajte deka

nervozata }e ja snema. Duri i mnogu iskusnite lu|e i novinari ~uvstvuvaat nervoza ineprijatnost koga izleguvaat pred kamera ili pred mediumite voop{to. Edinstven na~inda se podobri toa e da bidete {to e mo`no popodgotveni.

Koga }e vi pobaraat intervju, ne zaboravajte da pra{ate:

"|"!


46/90

PodgotovkaZlatno pravilo e deka sekoga{ trebada bidete podgotveni. Razmisletekoi pra{awa moàt da vi gi postavati podgotvete se za niv. Utvrdete gitrite najva`ni raboti {to sakate da

gi istaknete. Ova }e bidat va{itesigurni temi, na koi postojano }ese navra}ate za vreme na intervjuto.

Soberete gi site materijali koi mo-è da vi trebaat za va{ata organi-zacija, kompanija ili proekt, i sre-dete gi na na~in {to }e vi ovozmoìlesno da se snajdete so niv. Imajte

gi site informacii, fakti i statis-ti~ki podatoci, no nemojte premnoguda gi upotrebuvate. Brojkite ne semnogu pogodni za intervjua. Na edenlist hartija navedete nekoi odnajva`nite fakti i brojki, za damoè da gi poglednuvate za vreme naintervjuto.

Ako imate mo`nost da odlu~uvate za izborot na mestoto kade {to }e seodviva intervjuto, obidete se da izdejstvuvate toa da se napravi na teren,na mesto koe e reprezentativno za va{ata rabota ili, pak, na nekoj nastan{to se slu~uva. Za na televizija, dobro e odnapred da povedete smetka zaagolot na kamerata i za toa kakov vid akcija moè da se odviva vo po-zadinata na intervjuto {to bi moèla da ja ilustrira va{ata rabota.Ova sekoga{ iskoordinirajte go so novinarot ili so producentot prednivnoto doa|awe, za da moàt da se napravat potrebnite podgotovki.

Za vreme na intervjutoDodeka zboruvate, obidete se da bidete ìvopisni, upotrebuvajte inte-resni analogii ili obidete se da go menuvate tonot na glasot, osobenoako davate intervju za radio ili televizija. Iako e va`no da se podgot-vite dobro, ne u~ete gi napamet odgovorite na pra{awata i ne recitirajtego toa {to ste go zapomnile.

" Oble~ete sekonzervativno i udobno;

" Nosete postojani boi,

svetli, no ne bela;" Ne nosete svetkavi ili

sjajni tkaenini;

" Ne nosete premnogunakit;

" Stavete obi~na {minka;

" Ne sramete se da gipra{ateproducentitedali treba da nositene{to konkretno.

[to da oble~am?


47/90

SOVETI:

" Ne sramete se i ne dvoumete se." Bidete smireni, ne vozbuduvajte se lesno poradi nekoe neo~ekuvano pra{awe

ili brzo intervjuirawe." Sekoga{ zboruvajte ja vistinata."

Imajte gi site informacii, fakti i statisti~ki podatoci, no ne koristete gipremnogu." Tonot na glasot i gestovite na teloto neka vi bidat prijatelski i ubedlivi, a ne

vko~aneti ili monotoni." Potrudete se publikata da misli deka ste li~nost koja im se dopa|a i na koja & veruvaat." Ne bidete pasivni ili preterano u~tivi." Bidete ednostavni i direktni." Isklu~ete gi telefonite, osobeno mobilnite." Ne koristete profesionalen àrgon. Ako morate, objasnete go zna~eweto." Ako ne ~uete nekoe pra{awe, pobarajte toa da bide povtoreno." Ne gledajte vo kamerata ako ste vo studio so novinarot. No, koga davate izjava ili

koga novinarot ne se gleda vo kadar, toga{ gledajte direktno vo kamerata." Vnimavajte koga zboruvate vo mikrofon, obidete se da ne bidete premnogu glasni." Obidete se da ne izbegnuvate pra{awa, no ako zaglavite, vratete se na trite

glavni ne{ta {to sakate da gi istaknete, tie se va{ite sigurni temi, kako {torekovme prethodno.

" Ako vi postavat negativni pra{awa, ne povtoruvajte ja negacijata. Ne voznemi-

ruvajte se i ne zazemajte defanziven stav. Vedna{ ras~istete gi site nedorazbi-rawa i potoa preminete na va{ite pozitivni poenti." Ne zaboravajte da ja POVTORUVATE, POVTORUVATE, POVTORUVATE va{ata klu~na poraka!

Radioemisiite moàt da bidat eden od najfleksibilnite mediumski resursi zanevladinite i za drugite vidovi organizacii. Tie se relativno lesno dostapni i

nudat dosta vreme za prezentirawe na va{ite stavovi i komunicirawe so golemapublika.

Za da & ja ponudite va{ata prikazna na nekoja radiostanica:

" Podgotvete pe~ateni materijali (kako pres-paket) koi nudat agol na gledawe naprikaznata ili temata. Pe~ateniot materijal neka bide kratok.

" Predloète prikazni koi se navremeni, va`ni i soodvetni: ako stanuva zbor zalokalna radiostanica, pogriète se prikaznata za koja sakate da zboruvate daima lokalen agol.

" Koga }e mu se javite na urednikot na radioto, bidete podgotveni nakratko da muobjasnite za {to sakate da zboruvate.

" Ako ve odbijat, reagirajte u~tivo. Treba povtorno da im se javite so drugi idei zaprikazni. Zapomnete: Edna{ ne ne zna~i i zasekoga{ ne.

Ponudete gosti koi imaat znaewa i rabirliv stil na zboruvawe, koi svoite materijalimoàt da gi pretvorat vo kratki informacii i koi ne se pla{at od intervjua.

Radioemisii

""|"#


48/90

Ubeduva~kite pisma se predlozi vo pismena forma koi im gi ispra}ate na reporterite ina urednicite za da gi pottiknete da pokrijat konkretni nastani ili idei za prikazni.Tie ne gi sodr`at site informacii za prikaznata, tuku onolku kolku {to e potrebno zada privle~at interes. Mediumite sekojdnevno dobivaat nekolku ponudi za prikazni, taka{to ubeduva~kite pisma pomagaat vnimanieto da se fokusira vrz temata {to vie sakateda se pokriva. No, za da ja postignat glavnata namena, ubeduva~kite pisma mora da bidatdobro napi{ani i kratki. Se razbira, tie treba da bidat prosledeni so direkten kontaktso opredelen novinar ili producent.

Ubeduva~kite pisma imaat edna cel - da go pottiknat interesot

na novinarot za va{ata prikazna.

Ubeduva~kite pisma se osobeno korisni ako sakate nekoj od va{ata organizacija da sepojavi na televizija ili vo radioemisija za da zboruva za va{ata rabota. Kako {topi{uvate soop{tenie za pe~at za da gi ubedite novinarite da izvestuvaat od nastanot{to go organizirate vie, isto taka pi{uvate i ubeduva~ko pismo za producentot (ili zaurednikot), za da go ubedite da intervjuira nekogo od va{ata organizacija/kompanija,za da i dadete profil na va{ata tema.

[6]Ubeduva~ko pismo

"Kako da napi{ete ubeduva~ko pismo:

" Ne podolgo od ednastranica;

" Vo forma na pismo;

" Kreativno i vozbudlivo;

"

Direktno i jasno;" Da ne bide celata

prikazna;

" Prosledeno sotelefonski povik.

Ubeduva~koto pismotreba da bide:

Pismoto adresirajte go do producentot ili do re-porterot kogo sakate da go zainteresirate. Obidetese da go adresirate do konkretno lice, namesto da

ja stavite samo funkcijata. Pismoto zapo~nete goso pasus {to to~no ka`uva zo{to va{ata prikazna einteresna i va`na. Koga pi{uvate za odredenaprikazna ili za pokanuvawe odreden gostin na ra-dio ili na TV-programite, izbegnuvajte gi terminite

mora i treba. Po prviot pasus treba da sledikratok i konkreten opis na prikaznata i detali zakontaktirawe so mediumskiot koordinator nava{ata organizacija. Prosledete go ubeduva~kotopismo so telefonski povik sledniot den ilinajdocna eden den potoa.


49/90

Specijalnite nastani baraat silna ve{tina na organizirawe i planira-we, so posvetuvawe golemo vnimanie na detalite. Va{ite mediumski nas-tani mora da gi napravite privle~ni za mediumite. etiri elementi moèda ja zgolemat verojatnosta va{iot nastan da se pojavi vo vestite: inte-

resni lu|e, interesni mesta, interesni temi i dobar tajming.

[7]Mediumski nastani

Va{ite redovni sostanoci i specijalni nastani se idealni mo`nosti da steknete novi

~lenovi i da se pojavite vo lokalnite mediumi. Za uspeh na vakvite nastani, klu~no evnimatelno planirawe i realizacija.

Specijalnite nastani moè da pomognat va{eto ime i imeto na va{ata organizacija dase pojavat vo vestite. Specijalnite nastani moàt da bidat:

" Proslava (na primer, godi{nina);

" Otvorawe novi delovni prostorii;

" Najava za po~nuvawe nova programa ili proekt;

" Pretstavuvawe na rezultatite po realizacijata na nekojproekt ili programa;

" Dodeluvawe nagrada;

" Godi{na programa (na primer dodeluvawe stipendija);

" Nastan za pribirawe pari~ni donacii;

" Sponzorirawe nekoj lokalen ili dobrotvoren nastan;" Govor na lokalna ili na nekoja druga poznata li~nost.

"$|"%


50/90

"Kako se organizira mediumski nastan?

Lu|eGlavnata komponenta na eden uspe{en sostanok e dobar govornik. Obidete seda izberete gosti-govornici koi se poznati po svoite interesni prezentacii.

Izgradete odnos so vakvite lu|e, zapoznajte gi so va{ata tema i ne pla{ete seda pobarate da zastanat na va{a strana. Drug vid li~nost-magnet za mediumitee onaa {to moè da obezbedi prikazna so ~ove~ki interes. Pogriète seli~nosta da e prijatna ili privle~na individua {to dobro moè da se pretstavisebesi. Razmislete za toa gosti da vi bidat poznati ili javni li~nosti. Tiesamite po sebe privlekuvaat vnimanie, no treba da ja povtoruvaat va{ata porakai da bidat zapoznati so detalite na va{iot proekt.

Mesto

Koga e mo`no, va{iot nastan sekoga{ odrùvajte go na mesto {to }e jaodrazuva va{ata poraka. Na primer, ako zboruvate za nedostig na stanbenprostor so pristapni ceni, toga{ otidete vo nekoja prazna zgrada. Obidetese da pronajdete mesto kade {to novinarite obi~no ne odat, no potrudetese toa da ne bide tolku daleku {to nema da moàt da go pronajdat. Ako vidozvoluva buxetot, obezbedete i prevoz.

Koga planirate nekoj mediumski nastan, sekoga{ imajte predvid kakvivizuelni sliki im nudite na mediumite. Razmislete kade }e bidatmo`nostite za fotografirawe i {to }e pokaùvaat tie. Potrudete se

slikite ili snimkite od lokaciite koi ste gi izbrale vie da bidat di-nami~ni, nepre~eni i povrzani so va{ata poraka.

TemaMediumskite nastani treba da bidat ne{to nevoobi~aeno, nastani koine se slu~uvaat sekoj den. Tie treba da bidat ili ne{to sosema novo,kako {to e zapo~nuvawe proekt ili otvorawe, ili ne{to zabavno, kakoproslava ili dobrotvoren nastan. Pri planiraweto na nastanot bidete

{to pokreativni, za da go napravite unikaten i interesen.

VremeTempiraweto e od su{tinska va`nost za maksimirawe na potencijalot namediumskiot nastan. Vo Makedonija, ako sakate va{iot nastan da se pojavivo ve~ernite vesti ili vo utrinskite naslovi, najdobro vreme za nastanot eod vtornik do ~etvrtok od 10 do 12 ~asot. Utrinskite ~asovi se garancijadeka rokovite za zavr{uvawe na tekstot/prilogot }e bidat ispo~ituvani iovozmoùvaat prikaznata da bide dorazviena. Sepak, ako va{iot nastan e

golem op{testven nastan, kako dodeluvawe nagradi ili dobrotvoren koncert,}e treba da go isplanirate za ve~ernite ~asovi. Potrudete se ve~erta {toste ja izbrale da ne se poklopuva so drugi golemi nastani koi ve}e seisplanirani. Op{to re~eno, izbegnuvajte gi ponedelni~kite ve~eri. Takviteve~erni nastani poverojatno }e bidat pokrieni vo programite za kultura izabava ili, pak, vo delot od vesnicite i magazinite kade {to se objavuvaatfi~er storii. Ova e odli~en na~in da ostvarite raznovidnost na medium-skoto pokrivawe {to go dobiva va{ata organizacija.


51/90

" [to treba da bide nastanot?" Zo{to mediumite treba da dojdat?" Koj }e prisustvuva?" Koj }e zboruva?" Koi li~nosti od mediumite treba da

gi pokanite?" Koga treba da gi pokanite govornicite,

mediumite ili drugite doma}ini?" [to moè da napravite za da go

promovirate?" [to moè da napravite za daobez-

bedite dobra mediumska pokrienost?

Zapra{ajte se:

"""

PodgotovkiKako da go organizirate nastanot:Treba da imate glavna grupa lu|e koi }esorabotuvaat so mediumskiot koordinator od va{ata organizacija pri pod-gotvuvaweto na nastanot. Ovaa grupa }e mora da odlu~i za prirodata na nastanoti za lokacijata, da obezbedi u~estvo na nekoi slavni li~nosti ili drugi speci-

jalni gosti, da ja formalizira programata,

da im pomogne na pretstavnicite od orga-nizacijata ili na gostite pri pi{uvawetona nivnite govori i da podgotvi audio-vizuelni prezentacii, ako se potrebni.

Istovremeno, nekoj od va{ata organiza-cija }e mora da se pogriì i za logisti-kata. Toa zna~i da se napravat znaci zanaso~uvawe ili promocija, dobivawebezbednosni dozvoli ili dozvoli odpolicijata, dokolku treba, nabavka naosveìtelni pijalaci ili hrana, rezer-vacii za prevoz i smestuvawe itn..

Kako da gi dovedete mediumite?

1. Soop{tenieto za pe~at so najava za nastanot i pokana za mediumitetreba da se isprati 5 do 7 rabotni dena pred nastanot, za mediumiteda moàt da go najavat i da go stavat vo listite na lokalni nastaniili vo kulturnite kalendari. Ako nastanot ne se odrùva na nekojapoznata lokacija, napi{ete i kako novinarite da stignat dotamu.

2. Den-dva pred nastanot ispratete mediumski alarm do urednici-te/reporterite koi go dobile prvi~noto soop{tenie za pe~at.Mediumskiot alarm e vid skrateno soop{tenie za pe~at . Toj sluìkako potsetnik za nastanot {to naskoro }e se slu~i i moè dabide vo sledniov format: naslov, cel, govornici ili programa,kade i koga }e se slu~i nastanot, mo`nost za fotografirawe/intervjuirawe.

3. Eden den pred nastanot, javete se vo mediumite za da utvrdite koi

od niv planiraat da dojdat. Izvestete gi televiziite za vizuelniteelementi {to gi nudite (pr. intervju so nekoja poznata li~nost,prisustvo na gosti od visok rang).

4. Ako bide pobarano intervju so nekoj od govornicite/gostite,dogovorete go odnapred i pogriète se da se realizira. (Li~nosta{to treba da bide intervjuirana izvestete ja odnapred, za dapotvrdite deka e taa slobodna i za da gi utvrdite temite za koi }ese razgovara).

5. Ako nekoj novinar ili urednik ne moè da dojde, ponudete mu daispratite u{te edno soop{tenie po nastanot.

6. Podgotvete spisok i site prisutni novinari neka se potpi{at.Ova }e vi pomogne da napravite kontakti i da go sledite poten-cijalniot publicitet.

7. Na nastanot treba da ima pres-paketi, koi treba da im se ispratati na mediumite {to ne ispratile novinar na nastanot. Paketottreba da go sodrì slednovo: kopija na soop{tenieto za pe~at,lista na fakti za istorijatot na nastanot ili informacii za

"&|"'


52/90


53/90

[8]Drugi formi

"BilteniBiltenot e naj~esto upotrebuvaniot instrument za prenesuvawe na va{ata poraka domediumite i do drugite celni grupi. Biltenot e snimka na va{ata organizacija i moèda bide efikasen na~in za promovirawe i odrùvawe na va{iot imix. Na biltenot vedna{se zabeleùva logoto, toj ima lesno prepoznatlivi bukvi ili font, a negoviot izgled epostojan sekoj mesec. Biltenite moàt da nudat soveti, da najavuvaat nekoja novost i dapotenciraat nekoi nastani ili aktivnosti. So nivnoto distribuirawe do mediumskiteku}i, reporterite i urednicite dobivaat pri~ini za da stapat vo kontakt so vas i moèda bide pottik za idei za prikazni.

" Informacii za organizacijata, vklu~uvaj}i gi i nejzinite resursii aktivnosti;

" Striktno promotiven bilten;

" Edukativen bilten.

Kako se pravi bilten?

Ne

" Ne pravete nered na stranicata,upotrebuvajte mnogu praznini za da giodvoite tekstot i graficite;

" Ne popolnuvajte go biltenot so samoeden vid sodrìna - dolgi, infor-mativni tekstovi ili kratki napisi.Lu|eto }e se iznerviraat ako sekoga{im treba mnogu vreme za da go pro~i-

taat ili ako nikoga{ ne dobivaatdovolno informacii;" Ne predavajte se, va{iot bilten otprvin

moèbi nema da privle~e golemo vni-manie, no ako e dosleden lu|eto }e po~natda go smetaat za referenca vrz koja moàtda se potprat.

Da

" Napravete go biltenot koncizen,navremen i aktuelen;

" Naso~ete go kon va{ata publika inejzinoto nivo na stru~nost;

" Tematikata neka go diktira stilot idolìnata na biltenot;

" Koristete jasen i ~itliv font. Moèbi}e posakate da stavite pove}e fontovi,

no krajniot rezultat treba da izgleda~isto i lesno da moè da se sledi. Nezaboravajte da go napravite privle~enza okoto, so mali grafici, hederi i, serazbira, so fotografii;

" Steknete iskustvo za pi{uvawe vonovinarski stil.

Biltenite, glavno, moè da se podelat na tri kategorii:

#|#


54/90

Distribucija:Ne e dovolno samo da se podgotvi bilten. Treba da se definira va{atacelna publika i biltenot soodvetno i navremeno da se distribuira. Toanajmnogu pridonesuva za negoviot uspeh i vlijanie. Razmislete dali vie potrebna pe~atena verzija ili ne, ili dali eletronska poraka i inter-netot se vistinskite opcii za va{ata celna grupa. Od va{iot buxet }e

zavisi kolku }e potro{ite za proizvodstvo i za distribucija.

"Pismo do urednikot

" Za da objasnite kako, spored vas, temite od raboteweto na va{ata

organizacija se povrzani so drugi temi koi se prisutni vo vestite;" Za da pojasnite nekoja situacija po nekoe pogre{no, neprecizno

ili pristrasno pismo ili prikazna;

" Za da odgovorite na drugi uvodnici i redakciski komentari;

" Za da reagirate na nekoja vest ili fi~er;

" Za da ja podignete svesta na lokalnata javnost vo odnos na pra{awapovrzani so va{ata rabota;

" Za da ponudite uvid vo aktivnostite koi va{iot lokalen vesnik

gi

Documents

Kako Da Komunicirate Se Mediumite