Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
1965-2015
1
Prof. Johan Put, gewoon hoogleraar KU Leuven
Instituut voor Sociaal Recht & Leuvens Instituut voor Criminologie
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
◦ Inleiding: 1965 = geboorte of ‘doorstart’?
◦ Evolutie in chronologie
◦ Evolutie in thema’s
◦ Conclusie
2
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
19653
1965◦ Geboorte?
of
◦ Doorstart?
4
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
19651912
- 16 jaar 18 (16) jaar
delinquentie delinquentie & delinquentie &
predelinquentie kinderen in gevaar
straffen & tbs controlemaatregelen pedagogische interventies
strafrechter kinderrechter jeugdrechter
jeugdbeschermingscomités
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
DE CHRONOLOGIE
6
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
1965
1980-88 jeugdbijstand
1912
1990-94
- staatshervorming
- nieuwe instituties en groterescheiding vrijwillige/gerechtelijkejeugdbijstand
- introductie POS-begrip
- diversiteit maatregelen en voorzieningen
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
1965
1989
1912
- Kinderrechtenverdrag
- ‘belang van het kind’ als maatstaf
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
19651912
2002
1988
1994
- arrest ‘Bouamar’ (1988)
- introductie rechtswaarborgen (1994)
- Everberg (2002)
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
1965 2006
jeugdrecht
1912
- modernisering federale jeugdrecht
- ‘modellenmix’
- diversifiëring maatregelen
- poging tot objectivering rechterlijkebesluitvorming
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
1965
1999-2004-2014integrale jeugdhulp
1912
- ontkokering & modulering jeugdhulp
- vraag- en krachtgericht
- introductie begrippen‘maatschappelijke noodzaak’ en ‘verontrustende situatie’
- nieuwe instituties (toegangspoort en gemandateerde voorzieningen)
gewoon strafrecht kinderbescherming jeugdbescherming
1965
2014 jeugd(sanctie)recht
1912
Jeugdbescherming in evolutie◦ Inleiding: 1965 = een ‘doorstart’?
◦ Evolutie in chronologie◦ 1965-1980: de bescherming (voorbij?): positief, maar
uitvoeringsniveau blijft achter en neveneffecten
◦ 1980-1990: de communautarisering
◦ 1990-2000: de rechtenbeweging: Bouamar en Kinderrechtenverdrag
◦ 2000-2010: de hervorming: Cornelis, Walgrave, Maes en Onkelinx
◦ 2010-2020: de (re-)integratie?: verdere staatshervorming en integrale jeugdhulp
◦ Evolutie in thema’s
13
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
DE THEMA’S
14
Jeugdbescherming in evolutie◦ Inleiding: 1965 = een ‘doorstart’?
◦ Evolutie in chronologie
◦ Evolutie in thema’s1. Bevoegdheid
2. Doelgroepen
3. Maatregelen en aanbod
4. Actoren
5. Wetenschap
6. De ‘cliënten’
7. Het ‘model’
15
1. Bevoegdheid◦ In etappes: 1980 – 1988 – 2014
◦ Van 1 naar 2 x 3/4 sporen
◦ Jeugdhulp: VL – FR – D (+ GGC, enkel voor gerechtelijke)
◦ Jeugddelinquentie: VL – FR – D – GGC
◦ Blijvende dwarsbalken
◦ Tot 2014: overlegverplichting
◦ Vanaf 2014: ‘strafrechtelijk’ beleid
◦ Territoriale afbakening
◦ Grensoverschrijdende situaties
◦ Stimulans én remmende factor
◦ « Eigenheid in complexiteit »
16
2. Doelgroepen◦ De eeuwige tweedeling
◦ ‘youth at risk’ & ‘youth as risk’
◦ Problematische derde: jongeren met psychische problemen
◦ Van MOF, naar MOF, naar ?
◦ Van jongeren in gevaar, naar POS, naar VOS
◦ Perspectiefverschuiving (persoon naar maatschappij)?
◦ Overlast – GAS
◦ Verontrusting & maatschappelijke noodzaak
◦ Van klassenstrijd naar diversiteit?
◦ Doelgroepen en aard problematiek
17
3. Maatregelen en aanbod◦ Eerst ‘one size fits all’ – rijksgestichten en weeshuizen
◦ Dan specialisatie, categorisering en desinstitutionalisering
◦ Dan MFC / EMK / organisaties
◦ = ‘one size fits all’ bis, maar met interne differentiatie
◦ De evergreen: waar is mijn plaats?
◦ Permanente zoektocht naar aangepastereacties
◦ alternatieve sancties
◦ herstelrecht
18
4. Actoren◦ Professionalisering organisaties en hulpverleners
◦ (Bijna) jeugdadvocaten
◦ ‘Gespecialiseerde’ opleiding jeugdmagistraten
◦ Toch nog ‘ruimte voor verbetering’?
◦ Specialisatie politiediensten
◦ Betere en voortgezette opleidingen
◦ Kennismaking met ‘vreemde’ elementen
◦ Bv. voor juristen: jongerencultuur, diversiteit, spreken met, diagnose- en interventiemodellen…
◦ Bv. voor hulpverleners: omgaan met recht, diversiteit…
◦ Stimuleren zelf-kritische reflectie
19
5. Wetenschap◦ Invloed op beleid en praktijk
◦ POS-begrip
◦ Herstelrecht
◦ Invloed mensen- en kinderrechten
◦ Evidence-based policy
◦ Conceptnota ‘jeugd(sanctie)recht’: mede op basis van nieuwejeugdcriminologische inzichten
◦ Evidence-informed practice
◦ Practice-based evidence
◦ Soms nogal voluntaristich: enkel indien en in de mate dat het uitkomt
20
6. ‘Cliënten’◦ Emancipatiebeweging
◦ Kinderrechten
◦ Hoorrecht
◦ Officiële betrokkenheid
◦ Balans kind/jongere – ouders
◦ Echte impact/luisterbereidheid?
◦ DRM en participatie (Zorginspectie / Cachet)
◦ Horen ≠ luisteren
21
7. Het ‘model’◦ Vooral m.b.t. aanpak jeugddelinquentie
◦ Beschermingsmodel
◦ Strafmodel
◦ Herstelmodel
22
MODELLEN CRITERIA
Beschermings Straf Herstel Sanctie Risico-management
Perceptie dader Onderliggende problemen
Intentioneel, uit eigen belang, slecht mensbeeld
Schade berokkentGoed, competent
Norm overtredenGoed, competent
RisicogroepPotentieel gevaarlijk
Verantwoord.mbt feiten
Verontschuldigend Verantwoordelijk Verantwoordelijk Verantwoordelijk(NE volwassenen)
Verantwoordelijk
Verantwoord.mbt gevolgen
Niet aangesprokenMeewerken
Straf passiefondergaan
Actief opnemen van verantw(ondersteund)
Actief opnemenvan verantw(ondersteund)
Nadruk op indivi-duele verantw en plichten
Centrale focus Persoon van dader, noden
Daad Schade Daad Persoon van dader, noden itv risico’s
Doel (middel) Behandeling,heropvoeding, hulp, bescherming van minderjarige
VergeldingAfkeuringMorele hervormingAfschrikking
Herstel van schade(symbolisch herstel tav samenleving)
NormstellingMorele hervorming
Neutralisering, opsluiting, toezicht en controle
Algemeen doel Inspelen op individuele noden
Voorkomen van criminaliteit
Herstel van verstoorde morele balans of rechtsordeVoorkomen van criminaliteit
Herstel van verstoorde sociale balansPacificatieVoorkomen van criminaliteit
Herstel van eenverstoorde rechtsorde
Voorkomen van criminaliteit
Voorkomen van criminaliteitOpenbare veiligheid
(+ systeemdoel)
Proportionaliteit In verhouding tot noden
In verhouding tot feiten
In verhouding tot aangerichte schade
In verhouding tot feiten (persoon)
In verhouding tot ingeschatte risico
Duur Onbepaalde duur Bepaalde duur Overeen te komen Bepaalde duur Onbepaalde duur
Proceswaarborgen Van ondergeschikt belang
Van groot belang Minimale formele controle
Van groot belang Van ondergeschiktbelang
Centrale actoren Consulenten,opvoeders, psych.
Advocaten Slachtoffers Jeugdadvocaten Gerechtelijke experten die aan risicotaxatie doen
Bron: doctoraatsonderzoek Eef Goedseels
Model van de Jeugdwet
◦ Voorafgaande Titel◦ Opvoeding; verantwoordelijkheidszin; resocialisatie; bescherming
maatschappij; diversie; rechtswaarborgen
◦ Beslissingsfactoren◦ Persoonlijkheid & leefomgeving; feiten & schade; vroegere
interventies; veiligheid
◦ Voorkeurregeling◦ Herstel > eigen project > ambulant > plaatsing > gesloten plaatsing
> uithandengeving
◦ Verstrengde motiveringsplicht igv plaatsing of combinatie
24
7. Het ‘model’◦ Vooral m.b.t. aanpak jeugddelinquentie
◦ Beschermingsmodel
◦ Strafmodel
◦ Herstelmodel
◦ Maar ook: samenhang met jeugdhulpverlening
◦ Gelijkaardige interventies
◦ Samenplaatsing in gemeenschapsinstellingen (VL ≠ FR)
◦ En ook: systeem apart van volwassenen?
◦ Uithandengeving als achilleshiel
◦ Jeugdrecht was voorloper van humanisering strafrecht?
25
JEUGDBESCHERMING IN EVOLUTIE
CONCLUSIE
26
« Niets is ooit, maar alles wordt » (Plato)
◦ Evolutie = temporeel en inhoudelijk
◦ Oude en nieuwe vragen
◦ Wisselende context◦ Maatschappelijke evoluties
◦ Systeemevoluties
◦ Politieke evoluties
◦ Oude vragen hercontextualiseren en nieuwe vragen ontdekken
◦ Permanent, gezamenlijk en geïnspireerd antwoorden zoeken
27