Japonya Modeli

ÜNİVERSİTE SANAYİ İŞBİRLİĞİJAPONYA MODELİ

Prof. Dr. Metin O. KAYAİTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekanı

04 Nisan 2014

22

Özgeçmiş Topluma Yönelik Araştırma Eğitim

ÜNİVERSİTE SANAYİ İŞBİRLİĞİÇok hızlı değişen bilim ve teknoloji dünyasında sanayi, teknolojik

rekabet üstünlüğünü sürdürmek için üniversitelerden nasıl yararlanmalıdır?

Üniversiteler, hem ülke ekonomilerine önemli bir katkı sağlayacak hem de sanayi ve devletten finansman desteği alabilecek şekilde sanayiinin bilimsel bilgi ve hızla pazara çıkma gereksinimlerini karşılayıp bu konuda sanayiye nasıl destek olmalıdır?

Devlet üniversite ile sanayi arasında, her iki tarafa da fayda sağlayacak şekilde nasıl bir yönetim ve rol üstlenmelidir?

33


Üniversite-sanayi işbirliği, ulusal inovasyon sistem ve politikasının bir alt başlığıdır, onunla doğrudan ilişkilidir ve etkilenir.

Ulusal inovasyon sisteminin gelişimi ise, geçmişte izlenen yolun bir devamı şeklinde gidilecek yolun planlanmasının gerektiği (path-dependent) evrimsel bir özellik gösterir.

Türkiye’nin, mevcut sanayi yapısı, alışkanlıkları, kültürü vb. durumlarını yok sayarak bilgi toplumuna doğru yeni bir ufuk açılamaz. Gideceğiniz yol, geldiğiniz yolun devamıdır.

Ancak, yapının evrimsel özelliği nedeniyle, sistemin tüm aktörleri birbirleriyle etkileşerek, her birinin kendini ve birbirini dönüştürmesinde yani eş evriminde etkili olurlar.

Bir alt başlık olarak üniversite-sanayi işbirliğinde de davranış biçimi aynı olacaktır.

44


SANAYİ

ÜNİVERSİTE

DEVLET

D

S Ü

1- Devletçi 2- Liberal

ÜNİVERSİTE-SANAYİ-DEVLET İŞBİRLİĞİ

ÜS

D3- Üçlü sarmal

DÜçlü ağyapılar,

Hibrid organizasyonlar

ÜS

55


ÜNİVERSİTE,

Eğitim ve araştırma çalışmaları için finansal destek sağlamak,

Sanayi ile işbirliğini önkoşul olarak gören kamu fonlarından yararlanmak,

Kamu fonlarına nazaran daha az kural ve sınır içeren özel fon akışını çoğaltmak,

Kamu yararına hizmet sunma misyonunu yerine getirmek,

Öğrencilerine ve fakültelerine endüstriyel tecrübe alanları açmak,

Anlamlı problemler belirlemek,

Mezunlarına iş alanları yaratmak.

66


DEVLET,

Ekonomik gelişme ve fark yaratmayı ileri götürmek,

Kamu yararını hakim kılmak ve beklentilerin karşılanmasını sağlamak,

İleri görüşlü olmayı benimsetmek,

En son teknolojileri sürekli takip ederek yaşam boyu öğrenme ve araştırma yaklaşımını cesaretlendirmek,

Uzun dönemli stratejilerle temel araştırmaları desteklemek,

Yeni teknoloji ve stratejik konularda derinlemesine çözümlemeler yapabilme yetenek ve sistemlerinin geliştirilmesini özendirmek.

77


SANAYİ,

Üniversitenin araştırma altyapısına ve insan kaynaklarına erişmek,

Kendisinde olmayan laboratuar uzmanlıklarına erişmek,

Üniversitelerce sağlanan sürekli eğitim faaliyetlerinden yararlanmak,

Şirket prestiji ve imajını yükseltmek,

Teknolojilerinin genişlemesine ve yenilenmesine olanak sağlamak,

Gelecekteki elemanlarını seçebilmek,

Kendi araştırma kapasitesini artırmak,

Bölge ve ülkeye karşı sosyal sorumluluk görevini yerine getirmek

88


Bayh-Dole yasası

Tüm dünyadaki teknoloji transferi ve TTM yaklaşımını derinden etkileyen ve belirleyen gelişme ABD’de 1980’de hazırlanan ve 1 Temmuz 1981’de yürürlüğe giren Bayh-Dole yasası olmuştur.

Bu yasa ile özetle kamu kaynakları ile desteklenen araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesinden elde edilecek gelirlerin şu üç şekilde kullanılmasına izin verilmiştir;

1- Teknoloji transfer fonksiyonunu sağlamak üzere idari giderler olarak TTM’ye,2- Teknoloji transfer amaçlı çalışmaları nedeniyle buluşun sahibine,3- Eğitim ve daha ileri Ar-Ge çalışmalarında kullanılmak üzere üniversiteye.

99


JAPON KALKINMA MODELİ1. Meiji dönemi (1868 – 1912): İmparator Meiji’nin 45 yıllık saltanatını

kapsar, 23 Ekim 1868’den 30 Temmuz 1912’ye kadar sürmüştür. Bu süre zarfında Japonya çağdaşlaşmıştır ve dünyada güçlü bir statüye yükselmiştir. Bu devrin adı “Aydınlanmış Yönetimin Dönemi”dir.

Devletin yönlendirmesi, destekleri ve işbirliğiyle hızlı bir sanayileşme süreci yaşamıştır Devletin oynadığı role rağmen, sanayileşme özel sektör şirketleri eliyle gerçekleşmiştir. Japon devletinin ana sloganları “zengin millet-güçlü asker” ve “sanayiyi geliştir, şirketleri destekle” idi. Kalkınma/dönüşüm politikaları doğrudan sanayileşme dışında bir çok alana yayılmıştı:

Başta liman ve demiryolları olmak üzere, Ulaştırma ve haberleşme yatırımları, Tek bir para biriminin ve bankacılık sisteminin oluşturulması, Yeni okul inşaatları, Yurt dışına eğitim için insan gönderilmesi ve yurt dışından eğitimcilerin Japonya’ya getirilmesi gibi eğitim yatırımları yapılmıştır.

1010


JAPON KALKINMA MODELİ2. Hızlı Büyüme Dönemi (1953 – 1973): Meiji Restorasyonuyla başlayan

sanayileşme sürecinin temel amacı, askeri gücün geliştirilmesine zemin hazırlamakken, İkinci Dünya Savaşı sonrası sanayileşme sürecinin temel amacı refahın artırılması oldu.

• Hızlı Büyüme Dönemi’nde, Japon devleti uyguladığı sanayi politikalarıyla yaptığı müdahalelerle şunları amaçladı: Sektörel önceliklerin oluşturulması, Bu sektörlerin gelişiminin hızlanması için kaynakların harekete geçirilmesi, Bebek sanayilerin korunması, Yatırım seviyeleri üzerinde yol göstericilik, Rasyonalizasyon ve durgunluğu önleyici kartellerin oluşturulmasının sağlanması, Yabancı döviz kredilerinin tahsisi, Japonya içine ve dışına teknoloji akımlarının düzenlenmesi, Yabancı yatırımların kontrol altında tutulması, Yarı –resmi idari yönlendirmeler (gyosei şido) yayınlanması

• Sanayi politikalarında ana rolü MITI (Uluslar arası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı)’nin oynadığı bilinmektedir. Önemli rol oynayan diğer kurumlar arasında Maliye Bakanlığı, İktisadi Kalkınma Ajansı, Keidanren gibi şirketlerin oluşturdukları birlik ve dernekler, bankalar sayılabilir.

1111


JAPON KALKINMA MODELİ3. Sonrasi (1973 – şimdi): Hızlı Büyüme Dönemi’nin sonunda (1973),

Japonya dünyanın en büyük ve gelişmiş ekonomilerinin arasına girmiştir.

• Bunun sağlanmasından sonra, Japonya’da liberasyon politikaları ağırlık kazanmış ve “geleneksel” sanayi politikaları gündemden düşmüştür.

• Son yıllardaki tartışmalar, “yeni nesil” sanayi politikaları çevresinde oluşmuştur. Bu yeni nesil politikalar ve devletin rolü geleneksel sanayi politikalarına göre farklılık göstermektedir; yeni nesil politikalarda yenilikçilik, AR-GE gibi unsurlar öne çıkmaktadır.

1212


1313


1998’de bir uygulama ile program kapsamında uygun bulunan üniversite TTM’lerine kamu kaynaklarından 300.000 USD ile sınırlı olmak üzere faaliyet giderlerinin 2/3’ü tutarında 5 yılı geçmemek üzere destek sağlanmaya başlanmıştır.

5 yıl sonunda TTM’lerin kendi gelirleri ile faaliyetlerini sürdürmeleri beklenmiştir. 5 yıllık süre sonrasında bu duruma ulaşamayan merkezlere yeni bir destek programı yürürlüğe sokulmuştur.

2004 yılında çıkarılan bir yasa ile tüm ulusal üniversitelere bağımsızlık sağlanarak TTM’lerine ortak olma imkanı sağlanmıştır.

Japonya’da Üniversite Sanayii İşbirliği

1414


Bazı Japon üniversitelerinde TTM’lere destek olmak üzere kar amacı güden şirketler kurulmuş, bu şirketler aracılığı ile üniversite Ar-Ge sonuçlarını ticarileştirecek start-up firmalarının kurulumu ve öğretim üyelerinin bu şirketlerden hisse almaları özendirilmiştir.

Japonya’da bir üniversite veya araştırma kurumunun lisans veya teknoloji transfer kuruluşunu belirtmek için genellikle “Teknoloji Lisanslama Ofisi (TLO)”ifadesi kullanılmaktadır. Bu kavram aslında sadece teknoloji lisanslama faaliyetlerini değil, iş kuluçkaları, üniversite sanayi ortak araştırma projelerini ve bilgi yayımı gibi faaliyetleri de içermektedir. Bu ofislerin temel amacı, kamu araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesidir.

Japonya’da Üniversite Sanayii İşbirliği

OVERVIEW ON FUNCTION AND OPERATION OF TECHNOLOGY LICENSING OFFICE (TLO)

Courtesy Hidekatsu KASHIWARA, Senior Consultant, Technology research Development, Chiyoda U-Tech Co. Ltd.

1616


91 91 93 94 95 96 97 98 99 0 1 2 30

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5 USA

JPN

Germany

France

UK

Üniversite – Sanayii İşbirliği”

1717


Örnek Projeler

1818


İNOVASYON(Fikir Üretme)

1919

En geniş anlamıyla İNOVASYON BİLGİNİN (FİKRİN) EKONOMİK ve

TOPLUMSAL FAYDAYA DÖNÜŞTÜRÜLMESİDİR.

Düzey 1 % 32

Düzey 2 % 45

Düzey 3 % 19

Düzey 4 % 4

Düzey 5 % 0.3’den az

HER FİKİR DEĞERLİ MİDİR? Buluşlar beş düzeye ayrılabilir.

2020

Deneme-Yanılma Yöntemi

Beyin Fırtınası

Morfolojik Analiz

Sinektik

Pareto Analizi

Dagılım Diyagramları

Kontrol Çizelgeleri

Neden-Sonuç Diyagramları

Histogramlar

Poka-Yoke (Hatadan Sakınma) Analizi

Taguchi Yöntemleri

Altı Sigma Yöntemi

Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA)

Deneysel Tasarım

PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ

2121

YARATICI

PROBLEM

ÇÖZME

TEKNİĞİ

Teoriya

Resheniya

Izobretatelskikh

Zadatch

Теория

Решения

Изобретательских

Задач

Theory of

Inventive

Problems

Solving

TRIZ NEDİR?

22

DÜNYADA DURUM

Rusya 300 eğitim kurumunda (üniversite/okul/çalışma grupları)

Japonya

Diğer ülkeler

NASIL UYGULAYACAĞIZ ?

23

TRIZ’in EĞİTİME NÜFUZU

Ana hedef mühendisler’dir. Türkiye’deki şirketler TRIZ’den

2011’den beri haberdardırlar. Özellikle, yüksek öğretimde

TRIZ’in kullanılması önemlidir.

YERDEN GÖĞE

BİLİM, TEKNOLOJİ, MÜHENDİSLİK

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

UUBF

Documents

Japonya Modeli