IXILPEKOHEGAZKINAK

ETARADARRA

Jon Otaolaurretxi

Gaur egun Moskuko Plaza Gorrianhegaxkin batek aurrez radarrak detektatugabe lurrartu duela entzuten dugunean,erabat harritzen gara guztiok. Nola ez!Defentsa-sistemak porrot egin du kasu

horretan, baina beste askotan ez daantzekorik gertatzen. Izan ere aspaldiko

lehia da erasorako eta defentsarakobitartekoen artekoa.

L ehia hau arlo milita-rrean pil-pilean dagogaur egun, eta arma era-sotzaileek aurrerakuntzaren bateskuratzen dutenean, jo eta keibiltzen dira detekzio-sistemakasmakuntza berrien bidez aurreahartzearren.

Gerrarako hegazkinak edo misilestrategikoak, beste inork detek-tatu gabe pasatzea dute helburue-tako bat. Horretarako teknika des-berdinak erabiltzen dituzte, eman-korrenak honako hauek direlarik:ALAP (edo erasorako lagun-garriak), stealth teknologia etakaptore optronikoak (isladapen

eta errefrakzioaz baliatzen dire-nak).

ALAP izenaz, etsaiarendetekzio-sistemei iruzur egitekoedo sistema horiek nahasteko ele-mentuak adierazten dira. Erakar-gailuak barreiatuz edo radarreanlainoa sortuz, defentsako behat-zaileen atentzioa desbideratzealortu nahi izaten da, ezkutuan edoixilpean pasatzea baino gehiago.

Beste gauza bat da ordea stealthteknologia delakoa. Teknologiahonen bidez, hegazkinek radarre-tan ahalik eta seinalerik txikienauzten dute. Hegazkin edo misilastealth izan dadin (ixilpekoa edo

klandestinoa alegia, eta ez ikuste-zina askotan gaizki esan denez),batetik forma berezia eduki behardu eta bestetik bere estalkiak rada-rrak igorritako uhinak isladatugabe zurgatu egin behar ditu. For-mari dagokionez, aurpegi launakbaztertu egin behar dira, uhinakongiegi isladatzen dituztelako.Ertz biziak eta puntak ere kaltega-rriak dira; azaleko korronteeksortutako energia antena gisa igo-rri egiten bait dute. Diedro, triedroeta zuloek ere ez diote mesederikegiten hegazkinari. Izan ere berta-ko isladapen eta errefrakzio ani-tzek katadioptri fenomenoak sorditzakete.

Hegazkin edo misilaren estal-kitzat, material edo pintura bere-ziak erabiltzen dira; radar-uhinenenergia bero bihurtzen dituztenak.Horrela uhinak oihartzun gisa ezbait dira isladatzen.

Labur esanda, ixilpeko hegazki-nak bere forma eta estalkiei eskerbeste edozein hegazkin normalekbaino mila aldiz arrasto txikiagoauzten du detekzio-radarretan.

Dena dela, kanpoko uhinak ezisladatzea bakarrik ez da aski.Ixilpeko hegazkinak izan ere, be-rak behar du beste radar bat, dabi-len lekuko inguruetan edo lurreanetsaiak sumatu ahal izateko. Etabere radarrak ere uhinak igortzenditu, noski, besteek detektatu ahalizateko moduan. Ixilpeko hegaz-kinak beraz, radarra ez eta bestezerbait eraman beharko du horrenordez soinean. Argitasun-mailatxikiko telebista adibidez, argi-anplifikaziorako kamerak kanpo-ko paisaia miatzen duelarik.Kaptore infragorriek tenperaturaldaketak erregistratuz, imajinakeskaintzen dituzte. Lidar edo lase-rrezko radarrak ere badaude.Hauek argi-izpia igortzen dute,baina hain mehea denez, ia-iadetektaezina da.

Asmatzekoa denez, gerra-hegazkinek urpekari berrienantzeko detekzio sistemak izangodituzte aurrerantzean. Hauek,beren sonar aktiboez gain sonarpasiboak ere badituzte; horrelaentzun egiten bait duteidentifikatuak izan gabe. Gerra-

hegazkinek ere laster antzekosistemak erabiliko dituzte,bertatik uhinak igorri gabe. Gal-datu baino gehiago, erantzunaentzun egingo dute.

Bestetik, hegazkin-pilotuakbere pantailan ikusiko dituen iru-diak ez dira hegazkin beraren de-

tektoreek hartutakoak izango.Zelatari hegalari, lurrean eta ai-rean barreiatutako radar eta urruti-ko kaptore optronikoek (laserrak,infragorriak, etab.) numerikokizifratutako datuak bidaliko diz-kiote eta horri esker ixilpeko he-

“Transhorizon” radarrek, uhin-luzera metrikoez funtzionatzen dute, hots, detektatu behar dituzten hegazkin eta misilentamainakoez. Horregatik hegazkina harrapatutakoan erresonantzi fenomenoak sortzen dira oihartzuna indartuz. Bestetik, uhinakionosferan isladatu eta hegazkinak goitik harrapatzen dituzte; isladapenaren kontra babesteko alderdi zailenetik hain zuzen.

gazkinak ezkutuan pasatzea izan-go du batetik, eta informaziozongi hornitua egongo da bestetik.Arriskua sumatu bezain laster,aireko zelatariek “pista sintetikohornituak” bidaliko dizkiotegerra-hegazkinari; etsaien hegaz-

beharko dute. Agian berak igorri-tako uhinak detektaezinak izangodira, baina antena derrigorrezizango du.

Emisorea martxan dagoenean,antena zertxobait berotu egiten daJoule efektua medio, eta kaptoreinfragorriek graduaren hamarrenaere biltzen dutenez gero, berehalaadierazten dute radarra (berazhegazkina) non dagoen.

Guzti honen ondorioz, radar-estazio hegalariek (AWACS edoHawkeye motakoek) laster besteestazio optronikoak alboan izan-go dituztela espero daiteke. Gauregun gainera, sentsoretan radarre-tako eta optronikako elementuakelkarturik erabil daitezke, eta ixil-peko hegazkinak sistema bati iru-zur egiten badio besteak salatukodu.

Ixilpeko hegazkinak, dena dela,azpitik gainetik baino hobetobabesturik daude. Azpian lurrar-tzeko trena, motore-karkasak,gorputza eta hegoen loturak etab.dituzte eta radarraren uhinak ezdira ongi isladatzen. Hegazkina-ren gainetik datozen uhinak baiordea, eta NASAkoek espaziotikdetektatu nahi dituzte beren

kinen posizioa, norabidea,abiadura, altuera, etab. erakustendituen irudi sintetikoak.

Gerra-hegazkinek ixilago etaezkutuago pasatzeko aukera ba-dute ere, detekzio-sistemek aldiberean aurrerapen handiak jasandituzte. Batetik, orain arte erabili-tako sistemak baliagarriak dira.Detektore optronikoak ere, zeresanik ez. Izan ere beren zehazta-sunei esker informazio bidaltzenaberatsak dira, nahiz eta distantzialuzetarako balio izan ez.

Ixilpeko hegazkinek bestetik,oraindik ere beren radarra eraman

etsaiak. Detekzio-sistemak di-bertsifikatu ere egin nahi dituzte,horrela arrautza guztiak saski be-rean (lurrekoan) egongo ez lirate-keelarik. Horri deitu diote hainzuzen “galaxiatako gerra” azkenaldi honetan eta Elhuyar aldizkarihonetantxe tratatua izan da gai hau(ikus “Basamortuetako pakea”M.J. Barandiaran & I Irazabalbei-tia. Elhuyar 11-1. 51.orr. 1985).

Hiru eratako radar espazialakerabiliko dituztela dirudi. 1984.urteko urtarrilean USAko Aire-Armadak satelitetan hogei radaripintzea proposatu zuen. Radar

Iparramerikarren Stealth bonbarderoa.

tzen da proiektu hau eta etsaienituak detektatzeko doitasun han-diagoa izango luke. Radar askoegoteak bestetik, sateliteen kon-trako armetatik multzoa babestua-go egongo litzatekeela esan nahidu.

Hirugarren proiektua, sistema“bistatiko” izenekoa da. Radarrasatelitean instalatua egongo litza-teke eta erradiazio-hargailuakhegazkin handitan egongo lirate-ke. Sistema honetan radarrak txi-kiagoak eta arinagoak dira eta is-ladatutako uhinak ez dago berrizsatelitean jaso beharrik, hegazkin

hauek 2.800 kilometroko altueranegongo ziratekeen (orbita ez-geoegonkorrean). Hogei haueta-ko estazio bakoitzak, 6.000 kilo-metrorainoko detekzio-ahalmenaizango luke, eta sistemak guztiraLurreko 50 milioi kilometro ka-rratu zelatatuko lituzke.

Bigarren sisteman, koordinatu-tako radar txiki batzuk satelitegisa egongo lirateke. DSA (Distri-buted Space Array) izenez ezagu-

handitan jasotzen direlako. He-gazkin hauek ixilpeko hegazkina-ren gainetik ibiliko lirateke etauhinen hartzaile huts izango lira-teke. Gainera, detekzio-sistemaoptronikoak ere izan ditzakete.

Bistan da potentzia militarrekelkarri erasotzeko eta elkarrenerasoetatik babesteko lehia bizianjo eta ke ari direla. Horretarakobadute gogorik, ahalmenik, irudi-menik, dirurik eta bitartekorik.