SAOBRAAJNI FAKULTETTRAVNIK

PALETIZACIJA I KONTEJNERIZACIJASEMINARSKI RAD

Predmet: Multimodalni transport

Mentor: Student:

Travnik, 2014.SADRAJ1. UVOD............................................................................................................................... 1.2. POJAM I PODJELA PALETA.................................................................................... 2.2.1. Podjela paleta prema obliku............................................................................... 3.

2.2. Podijela paleta s obzirom na dimenziju.............................................................. 6.

2.3. Podijela paleta s obzirom na namjenu................................................................ 7.

2.4. Podijela paleta s obzirom na vrstu materijala od kojeg su izraene................... 7.

2.5. Podijela paleta s obzirom na konstrukcijske osobine..........................................8.

3. OBRAZOVANJE PALETNIH JEDINICA................................................................. 8.

4. MODUL SISTEM........................................................................................................... 9.

4.1. Sistem paletizacije.............................................................................................. 9.

5. KONTEJNERIZACIJA............................................................................................... 12.5.1. Podjela kontejnera............................................................................................. 13.

5.2. Oznaavanje kontejnera..................................................................................... 16.

6. ZAKLJUAK................................................................................................................. 18.

7. POPIS LITERATURE................................................................................................... 19.

8. POPIS SLIKA I TABELA............................................................................................. 20.

1. UVODPod pojmom paletizacije, podrazumjeva se skup fiksnih i mobilnih tehnolokih elemenata namenjenih za mehanizovano manipulisanje paletama u svim fazama proizvodnje i transporta od poiljaoca do primaoca. Karakteristike ravnih paleta, definisane su standardima.Kontejneri prestavljaju prirodni nastavak razvoja paleta ka veim transportnim jedinicama. Kroz ovaj seminarski rad obradit emo podjelu paleta, sistem paletizacije, te kontejnerizaciju kao dio transportne opreme, podjelu kontejnera i oznaavanje kontejnera.

12. POJAM I PODJELA PALETAU strunoj terminologiji pod pojmom paleta se podrazumjeva specijalno izraena, najee drvena, podloga na koju se po odreenim pravilima slau komadni tereti (kartoni, sanduci, vree, bale, gajbe, bave, role i sl..) radi oblikovanja veih standardizovanih teretnih jedinica kojima se sigurno, jednostavno, brzo i raconalno manipulie. Dakle, paleta najee kao drvena podloga odreenih normatizovanih dimenzija, slui za tovarenje, slaganje robe., tj. palete su namjenjene integraciji-zdruivanju manjih tovarnih jedinica u vee. Ona je po svojoj funkciji pomona oprema koja omoguava formiranje kompaktnog i vrstog paketa, sloenog iz raznih vrsta komadne robe. Kako se radi o opremi koja se upotrebljava u transportu i skladitenju, to su i njene karakteristike pa i pojam standardizovan na nain da se pod paletom podrazumjeva.[footnoteRef:1] [1: Materijal namjenjen studentima VI semestra kolske 2011/2012. godine, Studijski program: Menadment u carinskom, pediterskom i agencijskom poslovanju.2]

tovarna podloga koja se uglavnom sastoji od dva poda da se njome lako rukuje viljukama viljukara ili paletnim kolicima. Uoava se naglaavanje: namjene (tovarna podloga) ; konstrukcije (dva poda) i tehnologija rukovanja (viljukama viljukara). Ravna dvoulazna paleta prikazana je na slici koja slijedi.

Slika 1. Ravna paleta (dvoulazna)

Danas se u svjetu koriste razliite palete. Razlike u posmatranju mogu nastati s obzirom na: oblik palete, dimenziju, namjenu, vrstu materijala od kojeg su izraene, konstrukcijske osobine i dr. 2.1. Podjela paleta prema obliku

Dominantne su ravne palete - palete sa ravnom podlogom (Sl.1); palate s nadgradnjom i boks-palete (Sl.6). Pored ove osnovne podjele po obliku susreemo niz raznih vrsta i podvrsta koje su dio programa dananjih osamdesetak vrsta najeih paleta koje se susreu u praksi.

Slika 2. Konstruktivne karakteristike palete EUR-EPAL

Ravna paleta najee je drvena ravne podloge sa ili bez noica, na koju se slau pojedini komadi robe u cilju realizacije jedinstvene tovarne jedinice kojom se moe lako i brzo manipulisati pomou viljukara. Veina evropskih zemalja usvojio je paletu 800x1200 mm. Osim drvenih ravnih paleta navedenih dimenzija u eksploataciji se nalaze i ravne drvene palete sledeih dimenzija: 800 mm x 1000 mm 1000 mm x 1000 mm 1200 mm x1600 mm 1200 mm x 1800 mm Sve ravne drvene palete sa naprijed navedenim dimenzijama usvojila je Meunarodna organizacija ISO. Ipak se kako u Evropi i u svjetu najvie koriste ravne palete dimenzija 800 x 1200 mm (oko 80% od ukupnog obima paleta), a zatim palete dimenzija 1000 x 1200 mm. Ravne drvene palete se s obzirom na mogunost zahvatanja i primjene mogu podjeliti na palete sa: jednim otvorom i dva ulaza;3 dva otvora i etiri ulaza; jednom noseom povrinom; dvije nosee povrine i na specijalne ravne palete. Dvoulazna paleta, koja se jo naziva i paleta sa dvostrukim podom, prikazana je na Sl.3. Manipulacija ovom paletom mogua je samo primjenom viljukara. Kod etvoroulazne paltete, koja je nastala od dvoulazne, prilaenje je mogue sa sve etiri strane.

Slika 3. Dvoulazna paleta sa dvostrukim dnom

Poseban oblik palete, koja se sve ee koristi u prevozu predstavljaju ravne palete od elika sa klizaima ( Sl.4) One imaju dimenzije 800 x 1200 mm i 1000 x 1200 mm, a opremljeni su sa tri klizaa. Palete istog tipa dimenzije 800 x 1000 mm i 500 x 800 mm imaju po dva klizaa.

Slika 4. Ravna paleta sa podom od elinog lima tipa P-5

4Poseban tip ravne palete predstavljaju palete podeene za nemjetanje branika od elinih cjevi, koje slue za zatitu robe pri transportu. Karakteristian tip prikazan je na Sl.5.

Slika 5. Paleta sa branikom od elinih cjevi

Boks-paleta je paleta sa najmanje tri vertikalne pregrade (Sl.6). Ove pregrade mogu biti pune, sa otvorima ili reetkma, fiksne, sloljive ili na rasklapanje. Boks-palete mogu, ali ne moraju biti opremljene pokrivaima. Boks paleta se upotrebljava za transport razliitih vrsta roba, kao to su srednji i mali djelovi maina, visokovrijedna neambalana komandna roba, rasuta roba, neambalairana roba nepravilnog oblika koja se teko slae, kao i sva druga finija ambalana roba koja se mora uvati od oteenja.

Slika 6. Boks palete: a) plastina; b) sanduasta metalna 5Konstrukcije boks paleta (sanduastih) su razliite sa tendencijom da se to bolje prilagode vrstama robe za koje je paleta namenjena, kao i lakem slaganju i vaenju robe iz nje. Radi brzine utovara i istovara, kod boks paleta sa vrstim stranicama jedna od bonih stranica najee ima trouglasti otvor. Uglavnom postoje boks-palete dimenzija kao i ravne palete: 800 x 1200 mm; 1000 x 1200 mm i 800 x 1000 mm.

U avio saobraaju se upotrebljavaju namjenske palete sa metalnom osnovom, prekrivene mreom ili icom . Standardne dimenzije odreuje IATA[footnoteRef:2], a najee se koriste palete dimenzija 318 x 224 cm ; 318 x 153 cm i 606 x 224 cm. Visina je 102-203 cm. [2: http://www.fms-tivat.me/predavanja3god/Integralni4tekst.pdf6]

Tehnolokim unapreenjima i izmjenama Poly-Verbund je kapacitet paleta poveao 5 puta, uz isti broj radnika, tako da je postignuta uteda od 80%. Ovim jo nijesu bili zadovoljeni strogi konstrukcijski kriterijumi. Zbog toga je razvijen prvi sendvi-element (njemaki Verbundelement) prema uzorima iz prirode, nakon ega je uslijedilo uspjeno testiranje paleta za avio - transport proizvedenih po novom sendvi-sistemu.

Slika 7. Sendvi palete

2.2. Podijela paleta s obzirom na dimenziju

Najea podjela vrena je za ravne palete, tako se razlikuju tipovi paleta: Tip 0 dimenzije: 600x800 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 18 [kg]; Tip 1 (Euro paleta) dimenzije: 800x1200 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 22 [kg]; Tip 2 (Standardna paleta) dimenzije: 1000x1200 [mm]; nosiovost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 40 [kg] i Tip 3 dimenzije: 1200x1200 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 45 [kg].

2.3. Podijela paleta s obzirom na namjenu

Podjela paleta s obzirom na namjenu zavisi od pozicije posmatranja. Kada se namjena posmatra s obzirom na vijek trajanja ili uestalost korienja, tada se palete svrstavaju u jednokratne (nepovratne) i viekratne (vie puta se koriste ili razmjenjuju). Podjela s obzirom na vrstu robe kojoj su namjenjene vri se na: univerzalne i specijalne. Za razliku od specijalnih ili specifinih, univerzalne palete su namijenjene razliitim vrstama tereta. Namjena paleta u funkciji pakovanja se moe poveavati, pa se tako poveava i univerzalnost. Podjela paleta s aspekta namjene moe se izvriti i prema teretu kojemu su namijenjene. Tako npr. moemo razvrstati palete za tekui, komadni i rasuti teret.

2.4. Podijela paleta s obzirom na vrstu materijala od kojeg su izraene

Najea podjela zasnovana na materijalu od kojeg su paletete izraene je na: drvene, metalne i plastine palete.

Drvene Ove palete se najee upotrebljavaju iz razloga to se lako prave i imaju prihvatljivu nosivost, jeftine su za izradu i nemaju preveliku sopstvenu masu . Sa druge strane imaju relativno kratak vjek trajanja, podloe su truljenju, nijesu pogodne za transport tekih tereta. Najee se koriste pri transportu robe srednjih teina do 500 kg i u sredstvima sa zatvorenim tovarnim prostorom. Metalne Upotrebljavaju se u tekoj industriji i transportu veoma tekih ili tereta koji emituje visoku temperaturu ( koriste se u elianama, tekoj preraivakoj industriji, u fabrikama teke mehanizacije ...). Prednosti ovih palata su: podnose visoke temperature i velike teine; imaju dug vijek trajanja ... Nedostaci: podlonost; velika sopstvena teina; visoka cjena izrade ... Od metala za izradu najee se koristi aluminijum. Plastine Ove palete su u sve eoj upotrebi: Koriste se prilikom transporta najrazliitije vrste robe, ak i veih teina. Prednosti: mala sopstvena teina; nia cjena u odnosu na metale palete; otpornost na koroziju i truljenje; mogunost pravljenja bilo kakvih eljenih oblika paleta. Nedostaci: slabije podnose visoke temperature; komplikovana izrada , a samim tim i via cjena u odnosu na drvene . Kao materijal izrade koristi se i karton, te se kartonske palete koriste pri transportu lakog tereta i to samo u unutranjem transportu. Prednosti su im: lagane su, mogu da se izradjuju od reciklanih tj. od sekundarnih sirovina. Nedostaci: visoka cijena izrade, mala nosivost, neotpornost na vlagu i slaba dostupnost. 72.5. Podijela paleta s obzirom na konstrukcijske osobine

U konstrukcijske osobine ubrajaju se sposobnosti premjetanja prema emu se palete mogu podijeliti na statine i pomine. No, gotovo svaki tip palete posjeduje svoje konstruktivne specifinosti, uslovljene namjenom palete; specifinosti robe i posebno, manipulativnih sredstava koja mogu imati i razliite, zahvatne ureaje.

Palete se upotrebljavaju u tehnolokom procesu koji je vezan za pakovanje, skladitenje, pretovar i transport, te s obzirom na vlasnitvo razlikujemo sledee osnovne grupe: preduzea koja pruaju uslugu u prevozu (tu se prije svega misli na eljeznicu), preduzea koja koriste uslugu prevoza i primjenjuju palete prije svega u fazama unutanjih tokova proizvoda, preduzea koja posjeduju palete u procesu proizvodnje s tim da je paleta sastavni dio prevoznog procesa od izvora do cilja.

Prethodno su, kroz izvrenu podjelu paleta, date i osnovne informacije o tehniim i tehnolokim svojstvima na kojima se zasniva i rukovanje sa njima.

3. OBRAZOVANJE PALETNIH JEDINICA

Obrazovanje paletnih jedinica je postupak kojim se omoguava odravanje kompaktnosti tovara meusobno i u odnosu na paletu kako bi se odrao integritet tako formiranog tereta tokom daljeg rukovanja i transporta. Postoji pet osnovnih metoda kojima se ostvaruje obrazovanje paletnih jedinica: Slaganjem: meusobnim ukrtanjem kutija ili vrea; Ljepljenjem: velikim rastvorom ljepka, trakama ili samolijepljivim trakama koje se koriste za povezivanja tovara meusobno i u odnosu na paletu; Povezivanjem: konopcem, elinom icom ; plastinim trakama omotava se tovar u vrst kompaktan teret na paletama; Pakovanjem: u drvenim ili metalnim sanducima, korpama itd. Folijama: postavljaju sepreko tovara i paleta.

84. MODUL SISTEM

Paleta ima svoj modul sistem koji nije nita drugo nego dioba osnovne veliine - prepolovljene ili iz jo manjih djelova. Na primjer, u trgovini, koja najvie koristi standardnu paletu 800 x 1200 mm, modul ove palate i ambalae koji dolaze u obzir su veliine: 600 x 800 mm dva komada na paleti 8oo x 1200 mm, 400 x 600 mm etiri komada na paleti, 260 x 660 mm est komada na paleti, 200 x 600 mm osam komada na paleti, 160 x 600 mm deset komada na paleti, 400 x 400 mm est komada na paleti, 260 x 400 mm devet komada na paleti. To bi bili idealni moduli, koji bi se uklapali na raspoloivu povrinu standardne palate 800 x 1200 mm, kao i njeni moduli na kojima se roba moe slagati na paletama ili kao ambalaa na policama, stalaama, vitrinama ili drugim sredstvima za izlagaje proizvoda, prepolovljene ili iz jo manjih delova. Na primer, u trgovini, koja najvie koristi standardnu paletu.

4.1. Sistem paletizacije

Naprijed je naglaeno da okrupljavanje tereta na paletama predstavlja uslov za paletizaciju. Pod paletizacijom podrazumjevamo skup organizaciono povezanih sredstava za rad i tehnolokih postupaka za automatizovano manipulisanje i transport okrupljenim jedinicama tereta od sirovinske baze do potroaa. Paletizacija moe biti obavljena na relaciji: pakovanje proizvoda skladitenje; proizvodnja raspodjela potronja; pretovar proizvoda iz vozila u vozilo, iz skladita na vozilo i obratno; iz skladita na mjesto prodaje robe.

Sistem paletizacije najpotpunije i najuniverzalnije povezuje pojedinane komadne terete u okrupljenim jedinicama tereta i omoguuje uspostavljanje neprekidnog lanca svih uesnika od sirovinske baze do potroaa. Ovaj sistem je kompatibilan sa drugim savremenim transportnim tehnologijama, kao to su kontejnerizacija, RO-RO i HUCKEPACK tehnologija.

Vidljivi efekti palatizacije ogledaju se u niim manipulativnim trokovima, trokovima skladitenja i prevoza. Ralanjivanje prednosti i nedostataka paletizacije dato je u tabeli 1.

9Tabela 1. Prednosti i nedostaci paletizacije

PrednostiNedostaci

smanjenje teine i cijene transporta ambalae smanjenje oteenja i gubitaka (do 70% je manji gubitak robe kod paletizovanih nego kod pojedinanih poiljki) na robi ubrzanje utovara i istovara poveava se stepen upotrebe saobraajne infrastrukture svoenje broja runih manipulacija na minimum (do 400% bre se manipulie sa paletizovanom robom pri emu se ostvari uteda od 35%) smanjenje radne snage zbog smanjenja runih manipulativnih operacija vei stepen iskoritenosti kapaciteta sredstava i opreme za manipulaciju robe velika uteda skladinog i transportnog prostora higijensko - tehnika zatita robe minimiziranje trokova administrativno-tehnikog osoblja gubitak i nestanak paleta esta oteenja i popravci odravanje paletnog fonda razmjena paleta evidencije paleta

Najvanije sredstvo za rad u sistemu paletizacije je viljukar. Viljukar je specifino mehanizovano, transportno-pretovarno sredstvo snadbjeveno sa posebnim viljukama koje podilaze ispod paleta, koju podiu ili sputaju u cilju prenoenja sa jednog mjesta na drugo, prlikom uskladitenja ili iskladitenja, utovara, istovara ili pretovara.

Viljukari su dizalino-transporta sredstva unutranjeg transporta i namenjena su transportu unutar fabrikih hala i skladita, kao i transportu na kraim rastojanjima u krugu preduzea. Slue za transport veih komadnih tereta, manjih komadnih tereta na paletama i rasutog tereta u sanducima ili korpama. Upotrebom dodatnog ureaja umjesto viljuki, mogue je manipulisati razliitim teretima ( transport cijevi, tepiha, rolni, buradi itd) ili izvoditi radnje koje nijesu direktno vezane za transportovanje.

10Sastoje se iz asije osnovnog vozila sa pogonom kretanja, vertikalnog stuba sa jednim ili vie ramova, pogonskog sistema za dizanje sa zahvatnim organom u obliku viljuki koje se kreu du stuba, sistema za naginjanje rama i upravjakog ureaja smjetenog u kabini viljukara. Oslanjaju se na etiri ili tri toka, tako da su prednja dva toka pogonska i neupravljaka, a zadnja dva ili samo jedan slue za upravljanje. Zahvaljujui svojim karakteristikama obezbedili su nezamenjivu ulogu u poslovima podnog unutranjeg transporta.

Viljukari su unutar navedene oblasti stekli veliku prednost u odnosu na druga transportna sredstva jer posjeduju sledee karakteristike: velika manevarska sposobnost, relativno velika nosivost, ne zahtijevaju posebne kolosijeke i staze za kretanje, relativno velike brzine kretanja i dizanja, nezavisnost manipulativnog prostora od izvora energije, relativno velika visina dizanja u sluaju primjene teleskopskog rama, dodatnom nadgradnjom proiruju oblast primjene, slobodna i brza primjena u svim oblastima preduzea, laka prilagodljivost promjenama tehnolokog procesa.

Pored navedenih prednosti viljukari imaju i odreene nedostatke: mala prohodnost, ograniena nosivost i sposobnost utovara, zahtijevaju kvalifikovan personal, rad na granici stabilnosti. Danas je razvijen veliki broj viljukara, a njihova podijela zavisi od vrste pogona, tehnikih karakteristika, lokacije, namijene itd.

Razmatrajui sve navedene kriterijume, klasifikacija se moe izvriti tako da se svi viljukari mogu svrstati u sledee grupe: klasini eoni viljukar, viljukar za horizontalni transport, viljukar sa teitem u bazi, viljukar sa pokretnom katarkom, viljukar sa obrtnom viljukom, boni viljukar, etvorosmjerni viljukar, regalski slaga, sredstva za manipulisanje kontejnerima. 11Funkcionalne osobine: tri stepena slobode kretanja nosaa t. zahvatnog ureaja; mogunost slaganja robe na velikoj visini; vlika funkcinalna i kapcitivna fleksibilnost, doprinijeli su brz ekspnzii viljukarsk thnik u blsti industri, trgvine i sbr. S tih razloga smtr s d s dnas nalzi u ekspltcii neklik milina viljukar Knvncinalna knstrukci viljukar primrn prilgna z rd s kmpktnim t. lgistikim dinicm u bliku plt ili kntner. Viljuka ni dini blik zahvatnog ureaja ki s kristi u viljukarsk thnici, prd viljuk kristi s itv niz rzliitih blika zhvtnih naprv k su prilgne rzliitim blicim trt i zdtka.

Z klsifikaciu viljukar slg krist s rzliiti kritriumi: nosivst, pl tit trt u dnosu na bzu viljukar, d li su s sjditm ili bz sdit (s rudom), prm vrsti pgnskr grgt i dr. Naznanii kritrium z klsifikaciu viljukar slg pl tit trt u dnosu na bzu viljukar. Bz viljukar s dfini ka pvrina ivina dodirnim tkam tkv s tlm. Prm vm kritriumu viljukari slgi s klsifikuu na: ne (frntlne) s titm trt izvn bz viljukar; s titm u bzi (viljukari bz prtivtg) i hibridne s pmjrnjm trt pri zhvtnju i dlgnju i z rd u viskrglnim sklditim. Runi viljukar (runi paletar) za euro palete prikazan je na slici 2.9. Odlikuje se izuzetnom lakoom manipulacije, istrajnou i kvalitetom. Posjeduje eline tokove za upravljanje integrisane sa leajevima koji su presvueni specijalnom plastikom. Tokovi za upravljanje imaju radijus manipulacije od 180 stepeni to olakava upravljanje na tjesnom prostoru. Sopstvena masa mu iznosi 74 kg a nosivost mu je do 2500 kg.

5. KONTEJNERIZACIJA

Rje kontejner opte je poznata u cijelom svjetu, u naem jeziku ima znaenje: kutija ili posuda. Na stranim jezicima ovaj izraz ima znaenje: freight container (engleski), conteneur (francuski), Transportbehlter (nemaki) i (ruski). Naziv kontejner potie od engleske rijei "container" (contain - sadravati) a znai sve ono to u sebi moe sadravati neto drugo.

Kontejneri prestavljaju prirodni nastavak razvoja paleta ka veim transportnim jedinicama. Kontejner, kao dio standardizovane, transportne opreme : a) Koji ima trajne osobine i prema tome je dovoljno vrst da se moe ponovo upotrebljavati, 12b) Tako konstruisan da olaka prevoz tereta bez oteenja, sa jednim ili sa vie prevoznih sredstava, c) Opremljen elementima koji omoguavaju lako rukovanje, naroito kada se vri pretovar sa jednog na drugo prevozno sredstvo, d) Konstruisan da omoguava lako punjenje i pranjenje, e) Koji ima unutranju zapreminu od najmanje 1 . Sa strunog aspekta kontejner shvatamo kao: posebnu napravu, prenosivi spremnik, transportni sanduk, transportnu posudu, savitljivo sloenu posudu, pokretnu transportnu opremu ili drugu slinu konstrukciju koja treba ispunjavati sledee uslove: potpuno ili djelomino zatvorena, ali da ine razdvojeni prostor namijenjen za smjetaj robe, sa najmanje jednim vratima, konstruisan tako da se brzo, sigurno i jednostavno puni i prazni, konstruisan tako da se ubrza prevoz robe sa jednim ili vie prevoznih sredstava bez indirektnog prekrcaja, opremljen ureajima pogodnim za brzo, sigurno i jednostavno rukovanje, posebno pretovar sa jednog na drugo prevozno sredstvo, izraen od postojanog materijala i dovoljno vrst, otporan na vremenske prilike i prikladni za viestruku uporebu izraen sa obimom od najmanje jednog metra kubnog. U smislu problematike kojom se bavimo navodimo i sledee definicije kontejnera: Generalno pojam kontejnera podrazumjeva: kutiju ili posudu koja omoguava bri i sigurniji transport praktino svih vrsta roba. Kontejner je manipulacijska prijevozna oprema, najee u obliku zatvorene posude, koja slui za formiranje krupnih manipulativnih jedinica tereta u cilju racionalizacije manipulacijskih i skladinih operacija.

"Kontejner je jedan od najsavremenijih sudova koji omoguava ukrupljavanje tereta i odvajanje robe od transportno pretovarnog i prevoznog sredstva na cjelom transportnom putu od proizvoaa do potroaa.

5.1. Podjela kontejnera

Zavisno od karakteristika koje se posmatraju, kontejneri se dijele prema: namjeni, vrsti robe koja se u njima prevozi, nosivosti, 13 vrsti materijala od kojeg su izgraeni, vrsti konstrukcije, mjestu korienja, nainu prevoza, vrsti ureaja kojima su opremljeni, podobnostima i mogunstima pretovara i sl. Uoava se iroka lepeza karakteristika koja je pored subjektivnog stava posmatraa, osobe koja vri podjelu, uslovljena i injenicom da postoji preko 20.000 tipova kontejnera.Podjela kontejnera prema namjeni: Najuoptenija podjela, razvrstavanje kontejnera po namjeni odnosi se na podjelu u dvije osnovne grupe: univerzalne kontejnere i specijalne kontejnere.

Podjela kontejnera prema vrsti robe koja se u njima prevozi: Podjela kontejnera s obzirom na vrstu robe koja se u njima prevozi vri se na: komadna, rifuzna, tena. Podjela kontejnera prema nosivosti: Uobiajna podjela kontejnera je na: a) male sa ukupnom masom do ~ 2,5 t, koji su bii paletama,b) srednje sa ukupnom masom do ~ 10 t i c) velike ili teke sa ukupnom masom preko 10 t. Mali kontejneri, podjela i namjena:

Mali kontejneri se djele na obine i specijalne. Specijalni kontejneri graeni su kao otvoreni ili zatvoreni i primenjuju se samo za prevoz odreene vrste robe. Obini kontejneri upotrebljavaju se uglavnom za transport lomljive robe koja je osetljiva na vlagu. Dijele se na: 1. Kategorija A unutranje zapremine od 1-1,2,2. Kategorija B unutranje zapremine od 1,2-2 ,3. Kategorija C unutranje zapremine od 2-3 .

Srednji kontejneri, podjela i namjena: Srednjim kontejnerima se smatraju kontejneri korisne zapremine od 3-10 i duine manje od 6m i bruto teine 2,5 do 5 t. Zapremina srednjih kontejnera moe biti i do 21. U ovu grupu ubrajaju se i tzv PA-kontejneri8. Kod transporta srednjih kontejnera se uglavnom primjenjuju sledee dvije tehnologije: 1. Tehnologija transporta srednjih kontenera bruto teine 2,5-5t,14 2. Tehnologija transporta PA-kontejnera. Veliki kontejneri, podjela i namjena:

Velikim kontejnerima u strukturi svih kontejnera zajedno pripada posebno mjesto i znaaj. To je osnovni razlog zbog kojeg se pridaje panja ovoj grupi kontejnera na meunarodnom planu.To su kontejneri sa korisnom zapreminom veom od 10 i spoljanjom duinom veom od 6m. esto se nazivaju i transkontejneri. Ova vrsta kontejnera naroito je pogodna za kombinovane i prevoze od vrata do vrata. Za meukontinentalni transport upotrebljavaju se sledei kontejneri: 1. univerzalni kontejneri za univerzalnu upotrebu, zatvoreni kontejneri sa jednim ili vie otvora,2. specijalni kontejneri,3. kontejneri cistern,4. kontejneri za prevoz vrstih materijala u prahu,5. plato kontejneri bez nadgradnje,6. plato kontejneri sa ogranienom nadgradnjom,7. kontejneri za prevoz robe u vazdunom saobraaju. Za razliku od gabarita srednjih kontejnera, veliki kontejneri, uprkos pojavi odstupanja u gabaritima, imaju standardne dimenzije koje se iskazuju u stopama.

Slika 8. Tipovi ISO kontejnera

15Podjela kontejnera prema vrsti materijala od kojeg su izgraeni. Materijali od kojih se rade kontejneri je raznolik. Najee je to: drvo, metal, plastika, .. Podjela kontejnera prema vrsti konstrukcije: klasini, sklapajui, samoistovarajui.Podjela kontejnera prema mjestu koritenja: nacionalni, meunarodni, interkontinentalni. Podjela kontejnera prema nainu prevoza: direktni i kombinovani Postoje jo mogunosti podjele prema: vrsti ureaja kojima su opremljeni; prema podobnostima i mogunostima pretovara ...

5.2. Oznaavanje kontejnera

ISO organizacija propisala je jedinstveni sistem oznaavanja kontejnera koji su prihvaeni od strane svih glavnih svjetskih proizvoaa kontejnera (spremnika).

Ukupan kodni klju za oznaavanje kontejnera sadri oznaku vlasnika, zemlje, tip i veliinu kontejnera, te serijski broj (6 cifara) i kontrolni broj (1 cifra). Prva cifra u kodnoj oznaci tipa kontejnera oznaava posebnu grupu u koju kontejner spada (zatvoreni kontejner, rashladni kontejner, tank kontejner).

Slika 9. Oznaka kontejnera

16Konvencijom IMCO o sigurnosti kontejnera koja je donijeta 1972. godine pod nazivom SCS utvreno je da se na svakom kontejneru nalaze ove oznake i podaci: naziv zemlje koja je izdala potvrdu o sigurnosti; datum izrade kontejnera; identifikacijski broj; najvea bruto teina i doputena teina pri slaganju. Uz te podatke na kontejneru se nalaze i dopunske oznake: naziv zemlje kojoj pripada kontejner; oznaka vlasnika kontejnera; posebne oznake vlasnika.

Razvojem tehnologije prevoza sa primjenom paleta poboljavaju se i eksploataciona obiljeja ovih transportnih ureaja. Kao elementi uporeenja izmeu kontejnera najee se koriste: nosivost, volumen, operativna povrina i utovarno - istovarni elementi (otvori). Nosivosti kontejnera, posebno kada je rije o neto i bruto nosivosti ima vaan znaaj.[footnoteRef:3]Kod iskorienja nazivne zapremine, oekuje se iskorienje vee od 80%. Iskoritenje operativne povrine u funkciji je iskoritenja zapremine ali je osim toga i o tom iskorienju potrebno voditi rauna. [3: Kriterijum neto prema bruto teini znai da na masu kontejnera kao transportnog ureaja moe otpasti 15-20% teine17]

Prethodno smo ve ukazali na injenicu da konteneri predstavljaju prirodni nastavak razvoja paleta ka veim transportnim jedinicama. Poetak ovog razvoja je 1831. godina, kada se na eleznikoj pruzi Liverpul-Manester razmiljalo o vagonima sa sanducima koji se mogu smatrati preteom dananjih kontenera.

Dakle, eljeznice su bile inicijatori za uvoenje kontejnera u upotrebu, a vojne potrebe i ratovi su pospijeile bri razvoj i vee korienje kontejnera. Ovo se prvenstveno odnosi na Sjedinjene Amerike Drave koje, kao svijetska ekonomska i vojna sila neposredno prije i svijetskog rata pa do danas, imaju potrebe za velikim prekomorskim transportima.

6. ZAKLJUAK

Kroz navedeno moemo zakljuiti da je paletizacija sjedinjavanje vie komadnih roba u jednu cjelinu, zbog lakeg manipulisanja tom robom. Pri utovaru i istovaru se koriste razne vrste maina, kao to su viljukari runi ili mehanozovani. Paletizacijom dobijamo utedu vremena na utovaru i istovaru te robe, te skladitenjem robe koja je paletizovana dobijamo vie prostora.

Pomenuli smo konterjnerizaciju, koja slui za lake transportovanje robe. Kako se razne vrste robe tako transportuju iz raznih dijelova svijeta, imamo i oznake koje slue da bi se znalo porijeklo robe, veliina kontejnera, vlasnik robe, te ostale bitne informacije.

187. POPIS LITERATURE

1. Materijal namjenjen studentima VI semestra kolske 2011/2012. godine, Studijski program: Menadment u carinskom, pediterskom i agencijskom poslovanju.

- Internet izvori: http://www.fms-tivat.me/predavanja3god/Integralni4tekst.pdf

198. POPIS SLIKA I TABELA

Slika 1. Ravna paleta (dvoulazna).......................................................................................... 2.

Slika 2. Konstruktivne karakteristike palete EUR-EPAL...................................................... 3.

Slika 3. Dvoulazna paleta sa dvostrukim dnom..................................................................... 4.

Slika 4. Ravna paleta sa podom od elinog lima tipa P-5.................................................... 4.

Slika 5. Paleta sa branikom od elinih cjevi......................................................................... 5.

Slika 6. Boks palete: a) plastina; b) sanduasta metalna...................................................... 5.

Slika 7. Sendvi palete........................................................................................................... 6.

Slika 8. Tipovi ISO kontejnera.............................................................................................. 15.

Slika 9. Oznaka kontejnera.................................................................................................... 16.

Tabela 1. Prednosti i nedostaci paletizacije.......................................................................... 10.

20