Embed Size (px)
Citation preview
REPUBLIKASRPSKAVLADA
INFORMACIJAOOSTVARIVANJUPRAVAIZBJEGLICA,RASELJENIHLICAIPOVRATNIKA
Banja Luka, novembar 2012.
2
1. UVOD Jedna od najtežih posljedica rata u periodu od 1991. do 1995. godine bile su migracije stanovništva. Preko milion ljudi napustilo je BiH i nastanilo se u zemljama širom svijeta, a još toliko raseljeno je unutar BiH. Takođe jedna od najtežih zadaća domaćih struktura vlasti bila je implementacija Aneksa 7. Dejtonskog mirovnog sporazuma. Uprkos značajnim rezultatima, u implementaciji Aneksa 7. posebno u onom dijelu koji se odnosi na povrat imovine i stanarskih prava čime su se stvorile pretpostavke za povratak, i danas su aktuelna pitanja izbjeglih, raseljenih i povratnika. U ovoj Informaciji manje smo se bavili do sada ostvarenim rezultatima rada, a više sadašnjim stanjem i načinima iznalaženja trajnih rješenja.
2. POLAZNEOSNOVEZAIZRADUINFORMACIJE
2.1. Pravni okvir ‐ Opšti okvirni Sporazum za mir u Bosni i Hercegovini, ‐ Zakon o prestanku primjene Zakona o korišćenju napuštene imovine (Prečišćeni tekst) („Službeni
glasnik Republike Srpske“, br. 16/10), ‐ Zakon o raseljenim licima, povratnicima i izbjeglicama u Republici Srpskoj („Službeni glasnik
Republike Srpske“, br. 42/05 i 52/12), ‐ Zakon o izvršenju odluka Komisije za imovinske zahtjeve izbjeglica i raseljenih lica („Službeni
glasnik Republike Srpske“, br. 31/99 i 65/01), ‐ Zakon o zdravstvenom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 18/99 i 51/03), ‐ Zakon o udruženjima i fondacijama („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 52/01 i 42/05), ‐ Zakon o poljoprivrednom zemljištu („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 93/06, 86/07, 14/10 i
05/12), ‐ Zakon o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 51/01, 96/03 i 120/08), ‐ Zakon o stanovima na kojima ne postoji stanarsko pravo („Službeni glasnik Republike Srpske“,br.
98/11), ‐ Podzakonski akti (pravilnici, procedure rada, uputstva ‐ smjernice), ‐ Godišnji programi rada Vlade Republike Srpske i Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica, ‐ Godišnji budžeti Republike Srpske.
2.2. Institucionalni okvir Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica formirano je od 22. decembra 1995. godine, nakon što je Narodna skupština Republike Srpske donijela Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o ministarstvima na sjednici održanoj 17. decembra 1995. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 26/95). Zakonom o republičkoj upravi iz 2008. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 118/08) definisano je da Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica obavlja upravne i druge poslove koji se odnose na: sistem zaštite raseljenih lica, izbjeglica i povratnika; ostvarivanje prava izbjeglica, raseljenih lica i povratnika u skladu sa Konvencijom o statusu izbjeglica iz 1951. godine i Protokolom o statusu izbjeglica od 1967. godine; obezbjeđenje pune pravne zaštite ovih lica u skladu sa Aneksom 6. i 7. Opšteg okvirnog Sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini; statusna i imovinska prava izbjeglica, raseljenih lica i povratnika; obezbjeđivanje alternativnog smještaja za izbjeglice, raseljena lica i povratnike; prava izbjeglica u Republici; rekonstrukciju i izgradnju, upravljanje i održavanje objekata za smještaj raseljenog socijalno ugroženog stanovništva; učešće u obnovi, rekonstrukciji i izgradnji
3
stambenog prostora, infrastrukture, kulturnih, vjerskih i javnih objekata u svrhu povratka i resocijalizacije; projektovanje, nadzor u oblasti obnove, rekonstrukcije i izgradnje iz nadležnosti Ministarstva; programe resocijalizacije socijalno ugroženih kategorija izbjeglica, raseljenih lica i povratnika; koordinaciju rada sa Ministarstvom za ljudska prava i izbjeglice Bosne i Hercegovine, Federalnim ministarstvom za raseljene osobe i izbjeglice Bosne i Hercegovine i međunarodnim organizacijama koje realizuju programe resocijalizacije izbjeglog i raseljenog stanovništva, izradu zakonskih i podzakonskih akata iz nadležnosti Ministarstva i druge poslove predviđene Zakonom. U aprilu 2000. godine Zakonom o Vijeću ministara BiH osnovano je Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice gdje je navedeno da „Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice preduzima radnje u ostvarivanju i zaštiti ljudskih prava izbjeglica, emigracije, imigracije i azila, u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine i Opštim okvirnim sporazumom za mir u BiH, međunarodnim konvencijama i zakonima i drugim aktima nadležnih institucija BiH, koordinira u poslovima prava izbjeglica i u tome ostvaruje saradnju sa entitetima". Time je i na nivou BiH formirano Ministarstvo koje se zajedno sa entitetskim ministarstvima, Ministarstvom za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske i Ministarstvom raseljenih osoba i izbjeglica Federacije BiH, bavi pitanjima ostvarenja prava raseljenih, izbjeglica i povratnika i koje svoj rad koordinira sa srodnim ministarstvima u Federaciji BiH i Republici Srpskoj. Donošenjem Zakona o kretanju i boravku stranaca i azilu („Sl.glasnik BiH“, br. 29/03 i 4/04) rješavanje statusnih pitanja izbjeglica prelazi u nadležnost Ministarstva bezbjednosti BiH.
2.3. Strateško‐programski okvir U Ministarstvu za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske je 2000. godine kreirana baza podataka o svim raseljenim i izbjeglim licima u Republici Srpskoj. U bazi su pohranjeni podaci sa popisa raseljenih i izbjeglih, koji su se, između ostalog, odnosili i na strukturu porodice, obrazovnu i stručnu kvalifikovanost, stanje stambenog fonda, ekonomsko‐socijalne potrebe, volju za povratkom itd. Pouzdani pokazatelji o potrebama ove populacije bili su kvalitetan osnov za programsko‐planski pristup rješavanju problema. Na temelju toga, Ministarstvo 2001. godine predlaže Vladi sveobuhvatan Program rješavanja problema raseljenih, izbjeglih i povratnika u Republici Srpskoj sa prijedlogom dugoročnih i kratkoročnih ciljeva i zadataka. Ovaj dokument, prihvaćen od strane Narodne skupštine Republike Srpske, bio je polazni osnov za utvrđivanje godišnjih programa rada u narednom desetljeću. Januara 2003. godine utvrđuje se strateški okvir i na državnom nivou, iniciran od strane UNHCR‐a, Ministarstva za ljudska prava i izbjeglice Bosne i Hercegovine i Kancelarije Visokog predstavnika za BiH (OHR). Uz aktivno sudjelovanje predstavnika Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske donesena je Strategija Bosne i Hercegovine za implementaciju Aneksa 7. u kojoj su razrađeni pravci djelovanja u vezi sa povratkom izbjeglica i raseljenih osoba i jačanja kapaciteta za prenos nadležnosti na domaće institucije. Strategija je imala četiri osnovna cilja: dovršetak procesa povratka izbjeglica i raseljenih lica, dovršetak procesa rekonstrukcije stambenih jedinica za potrebe povratka, realizacija povrata imovine i stanarskih prava, obezbjeđenje uslova za održivi povratak i reintegraciju u Bosni i Hercegovini. Juna 2010. godine usvojena je Revidirana strategija za implementaciju Aneksa 7. Dejtonskog mirovnog sporazuma, u kojoj se prepoznaju tri osnovna cilja: dovršetak procesa povratka izbjeglica iz BiH i raseljenih lica u BiH, uključujući dovršetak procesa obnove i rekonstrukcije stambenih jedinica i osiguranje uslova održivog povratka i procesa reintegracije u BiH; rješavanje problema raseljenih i izbjeglih lica iz kolektivnih centara i onih koji se ne mogu vratiti u ranija mjesta prebivališta; rješavanje pitanja naknade štete – kompenzacije za imovinu koja se ne može vratiti ni obnoviti.
4
3.SADAŠNJESTANJE
3.1.Pokazateljioraseljenimlicima,povratnicimaiizbjeglicamauRepubliciSrpskoj
3.1.1. Raseljena lica U Republici Srpskoj trenutno boravi 61.530 lica sa priznatim statusom raseljenih lica u 19.647 porodica. Ovo je četiri puta manje u odnosu na 2000‐tu godinu. Dakle, rezultat rada na ostvarenju prava raseljenih lica i povratnika u posljednjih deset godina je (re)integracija 75% raseljenih. Rješavanje preostalih slučajeva otežava izuzetno nepovoljan socio‐ekonomski položaj ove populacije. Usljed toga upućeni su na pomoć i brigu nadležnih institucija, a prije svega Minstarstva za izbjeglice i raseljena lica. Imovina 87% raseljenih porodica je u predratnim mjestima prebivališta porušena ili značajno uništena.
Broj raseljenih porodica u Republici Srpskoj prema statusu predratne imovine
Podaci, prikupljeni prilikom reregistarcije 2005. godine, pokazuju da je 79% nosilaca domaćinstava bez stalnog zaposlenja. Ovakva situacija dijelom je posljedica loše obrazovne i kvalifikacione strukture raseljenih lica. Naime, ukoliko se iz ukupnog broja raseljenih izuzmu domaćice, učenici i penzioneri, onda se ispostavlja da je 16% kvalifikovanih radnika, 21% nekvalifikovanih ili polukvalifikovanih, srednju stručnu spremu ima 47% raseljenih, a sa višom i visokom stručnom spremom je 6% raseljenih lica. U populaciji raseljenih evidentirano je 1.364 starih lica bez sredstava, 2.898 slučajeva tjelesne invalidnosti, 764 porodicе sa jednim roditeljem, 474 slučaja mentalnih poremećaja i 141 slijepo lice. U prosjeku u svakoj drugoj raseljenoj porodici živi neko sa posebnom potrebom. Izdržavanje raseljenih porodica najčešće počiva na socijalnoj pomoći.
3.1.2. Povratnici u Republici Srpskoj Nepovoljan socio‐ekonomski položaj karakterističan je i za populaciju povratnika. Zvanična UNHCR‐ova statistika iz septembra 2011. godine, bazirana na formalnoj prijavi prebivališta, bilježi preko 260.000 povratnika u Republiku Srpsku.
5
Manjinski povratak u Republiku Srpsku prema podacima UNHCR‐a Opštine B H Ostali Ukupno Opštine B H Ostali Ukupno
Doboj 24.272 671 0 25.183 Sokolac 1.382 1 0 1.383
Prijedor 16.132 503 0 16.635 Lopare 1.262 0 0 1.262
Zvornik 14.932 0 0 14.932 Šipovo 1.098 8 1 1.107
Bijeljina 13.798 4 0 13.802 Mrkonjić G. 795 222 7 1.024
Banja Luka 10.231 2.554 0 12.785 Trebinje 929 33 37 999
Teslić 8.187 796 0 8.983 Trnovo RS 833 0 0 833
Modriča 5.112 1.173 0 6.285 Han Pijesak 725 0 0 725
Gradiška 5.245 331 0 5.576 Čajniče 595 0 0 595
Novi Grad 4.598 0 0 4.598 Srbac 501 25 0 526
Prnjavor 3.805 537 0 4.342 Nevesinje 508 5 0 513
Srebrenica 4.096 0 0 4.096 Pale 489 1 0 490
Kotor Varoš 3.692 335 0 4.027 Kneževo 464 7 0 471
Bratunac 3.719 0 0 3.719 Rudo 425 0 0 425
Foča 3.388 0 0 3.388 Berkovići 385 0 0 385
Vukosavlje 2.035 461 0 2.496 B. Kostajnica 337 7 0 344
Brčko 2.600 0 0 2.600 Gacko 275 0 0 275
N. Goražde 2.321 0 0 2.321 Kasindo 240 22 0 262
Derventa 1.785 508 0 2.293 Čelinac 237 10 0 247
Šamac 791 1.425 0 2.216 Laktaši 65 173 2 240
Osmaci 2.213 0 0 2.213 Jezero 224 4 0 228
Milići 2.036 0 0 2.036 Donji Žabar 0 183 0 183
Bos. Brod 1.228 766 0 1.994 Šekovići 148 0 0 148
Rogatica 1.821 0 0 1.821 Ljubinje 89 0 0 89
Ugljevik 1.793 5 0 1.798 Oštra Luka 0 82 0 82
Vlasenica 1.644 37 0 1.681 Bileća 71 0 0 71
Višegrad 1.510 0 0 1.510 Kalinovik 48 0 0 48
K. Dubica 1.469 19 0 1.488 Petrovo 8 0 15 23
Pelagićevo 4 1.449 0 1.453 Ribnik/Ključ 0 19 0 19
UKUPNO 156.590 12.376 1.124 169.268
Srbi 94.666
UKUPNO 263.934
U Republici Srpskoj je predratnim vlasnicima vraćeno skoro 100.000 stambenih jedinica uslovnih za stanovanje. Obnovljeno je i sanirano preko 72.000 stambenih jedinica. Prema ovim parametrima moglo se u Republiku Srpsku vratiti preko 170.000 porodica, odnosno oko 600.000 lica. Međutim, stvarni broj povratnika ne može se mjeriti formalnim prijavama ili vraćenim objektima. Trenutno niko nema pouzdane podatke o stvarnom broju povratnika unutar BiH. Konačan, precizan odgovor na ovo pitanje dobiće se nakon popisa stanovništva u Bosni i Hercegovini, predviđenog za iduću godinu. Tim povodom, 2005. godine provedeno je terensko istraživanje u 51 opštini Republike Srpske na reprezentativnom uzorku od 10.000 porodica kojima je formalno vraćena imovina. Ispostavilo se da je, od ukupnog broja porodica kojima je formalno‐pravno vraćena imovina, 42% bilo nastanjeno u svojoj imovini, a u 58% slučajeva njihove kuće/stanovi bili su nenastanjeni, iznajmljeni, ili su u njima povremeno boravili neki članovi domaćinstva. Potvrđeno je da stvarni povratak nije u korelaciji sa brojem vraćenih stambenih jedinica, odnosno da je smještaj tek jedna od nužnih pretpostavki za povratak i reintegraciju i nažalost ni danas taj procenta nije ništa veći u odnosu na 2005. godinu.
6
Kada je 2006. godine Ministarstvo pokrenulo projekte održivog povratka, provedeno je istraživanje koje je dalo odgovore na pitanja o ekonomskim, socijalnim, etničkim, psihološkim, vjerskim, kulturnim i drugim faktorima integracije povratnika u lokalnim zajednicama. Cilj je bio da se sagledaju problemi socijalne integracije povratnika. Generalno loše ekonomske prilike odražavaju se na mogućnost zaposlenja cjelokupnog stanovništva, pa tako i povratnika. Više od polovine nosilaca povratničkih domaćinstava je u kategoriji nezaposlenih, penzionera ili povremeno zaposlenih i ta slika je i danas manje više slična. Nepovoljna kvalifikaciona i starosna struktura povratnika i danas dodatno otežava mogućnost zaposlenja. U povratničkoj populaciji je mnogo onih bez ikakavih kvalifikacija (57% među nosiocima domaćinstva i 43% među članovima). Među njima su uglavnom domaćice, fizički radnici i zemljoradnici. Srednju stručnu spremu ima 24% povratnika, a KV/VKV 7%. Učešće lica sa višom i visokom stručnom spremom je oko 2%. Ovo potvrđuju i podaci o povratnicima koji su zvanično prijavljeni na evidencijama Zavoda za zapošljavanje. Treba naglasiti da u posljednje vrijeme ima određenih konkretnih pomoći, a samim tim i pomaka za povratnike po pitanju održivosti povratka i stvaranja ekonomskih i egzistencionalnih uslova za održiv povratak. Ministarstvo, u okviru svojih finansijskih mogućnosti, pomaže povratnicima posebno kod pokretanja malih preduzeća i porodičnog biznisa. I danas tešku materijalnu situaciju i zdravstvene probleme prati 80% povratnika, što je i razumljivo, s obzirom na stanje zaposlenosti i starosnu dob povratničke populacije. Povratnici grade jake mikrosocijalne mreže kroz interaktivne porodične, rodbinske, prijateljske i susjedske veze. Njihova rodbinska mreža je u mjestima povratka postala “gušća”. Podaci o blizini članova rodbine pokazuju da su bliski srodnici povratnika uglavnom nastanjeni u njihovom bližem ili širem komšiluku. Zato postoji i dobra frekvencija kontakata sa članovima rodbine. Povratnici su u velikoj mjeri oslonjeni na podršku srodnika, onih koji su zajedno s njima nastanjeni u mjestima povratka, ali i onih koji su u inostranstvu. Zato je u 46% slučajeva novčana pomoć najčešći vid rodbinske pomoći, koji doprinosi ekonomskom opstanku.
3.1.3. Izbjeglice u Republici Srpskoj U Republici Srpskoj boravi 2.845 izbjeglih porodica ili 8.938 lica. Od toga je iz Republike Hrvatske 2.780 porodica (8.707 lica), iz Republike Slovenije 57 porodica (206 lica) i sa Kosova 8 porodica (25 lica). Najveći broj izbjeglica nastanjen je u Banja Luci (3.347), zatim u Prijedoru (974), Gradišci (962), Novom Gradu (637) i Kozarskoj Dubici (417). Ministarstvo obezbjeđuje alternativni smještaj svim izbjeglicama koji na to imaju zakonsko pravo, a to pravo danas koristi oko 170 porodica izbjeglih iz Republike Hrvatske. I danas su osnovni problemi, kada je u pitanju ova populacija, pitanje stanarskih prava u Republici Hrvatskoj, pitanje državljanstva (vrijeme boravka kao uslov za dobijanje državljanstva), problem dobijanja dokumenata i pitanje konvalidacije radnog staža koji je na dobrom putu da se riješi, kao i određena prava iz penzijsko‐invalidskog osiguranja. Kada su u pitanju stanarska prava i sada je od strane Republike Hrvatske otvorena mogućnost stambenog zbrinjavanja za bivše nosioce stanarskih prava. Krajem 2010. godine Vlada Republike Hrvatske je donijela Odluku i otvorila novi rok od devet mjeseci za podnošenje zahtjeva. Vlada Republike Hrvatske je, donijela Odluku o mogućnosti otkupa stanova iz Programa stambenog zbrinjavanja u područjima izvan posebne državne zaštite sa početnom cijenom od 800 evra po m2, uz određene povlastice od kojih treba istaći umanjenje od 1% za svaku godinu provedenu u izbjeglištvu. Zbog dobro poznatog problema izbjeglica iz Republike Hrvatske u vezi statusnih pitanja koja su prešla u nadležnost Ministarstva bezbjednosti Bosne i Hercegovine, a posebno nemogućnost izlaska iz takvog statusa, imalo je za posljedicu izdavanja ličnih dokumenata za ova lica samo na određeno
7
vrijeme u trajanju od dvije godine, Vlada Republike Srpske je predložila izmjene i dopune Zakona o raseljenim licima, povratnicima i izbjeglicama u Republici Srpskoj, a Narodna skupština donijela Zakon o izmjenama i dopunama tako da sada izbjegla lica iz Republike Hrvatske, koji žele da im prestane raniji status to pravo mogu ostvariti putem nadležnih odsjeka Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica i tako doći do CIPS‐ovih ličnih dokumenata sa dužim rokom trajanja i biti u ravnopravnom položaju kao i ostali građani Bosne i Hercegovine, odnosno Republike Srpske. Takođe treba naglasiti da prema zvaničnoj evidenciji UNHCR‐a i drugih nevladinih organizacija u Republiku Hrvatsku se vratilo 10.745 lica. Međutim zbog sporosti u ostvarivanju prava i nemogućnosti egzistencije većina tih lica i danas boravi u Republici Srpskoj. Zbog gore navedenih i sličnih problema u rješavanju izbjegličkih pitanja, četiri zemlje u regionu su se potpisivanjem Sarajevske deklaracije, januara 2005. godine, dogovorile da donesu Zajednički plan aktivnosti na rješavanju ovih problema (tzv. Mapa puta). Međutim, tek nakon šest godina konačno je pripremljen zajednički Projekat „Trajna rješenja za izbjeglice i raseljena lica – saradnja zemalja u regionu“, koji je rezultat Zaključaka Regionalne konferencije ministara vanjskih poslova Bosne i Hercegovine, Republike Hrvatske, Srbije i Crne Gore, od 25. marta 2010. godine, a Donatorska konferencija za Realizaciju ovog projekta održana je 24. aprila 2012 godine u Sarajevu. Kroz navedeni projekat, kada su u pitanju izbjeglice u Republici Srpskoj, trajno će se riješiti 600 porodica, uključujući i bivše nosioce stanarskih prava iz Republike Hrvatske, u sadašnjem mjestu boravišta, tj. integrisaće se u Republici Srpskoj. Realizacija Projekta počeće 2013. godine. U toku je priprema kriterija za odabir korisnika Projekta gdje će posebno biti definisani kriteriji za integraciju izbjeglica u sadašnjem mjestu boravišta čime će se obuhvatiti sve izbjeglice iz perioda 1991‐1995. godine, u statusu ili bez statusa, koji žive u kolektivnim ili drugim vrstama smještaja, formalnim ili neformalnim, kao i sve ugrožene izbjeglice iz tog perioda uključujući i ranije nosioce stanarskih prava koji žive u privatnom smještaju, a nemaju trajno rješenje u zemlji porijekla ili zemlji prihvata.
3.2.Obnovairekonstrukcija,održivipovratak,zatvaranjekolektivnihvidovastanovanja,alternativnismještajizdravstvenazaštita
3.2.1. Obnova i rekonstrukcija Ministarstvo je u tekućoj godini nastavilo sa obnovom i rekonstrukcijом stambenih jedinica i infrastrukture u svrhu povratka. Ukupno su planirana sredstva u iznosu od 5.818.500 KM.
Sredstva planirana za obnovu i rekonstrukciju i održivi povratak u 2012. godini Interventna sredstva 212.000,00
Namjenska izdvajanja za finansiranje povratka u Republiku Srpsku 4.348.500,00
Namjenska izdvajanja za finansiranje povratka u Federaciju BiH 425.000,00
8
Ulaganje po grantovima od 2006. do 2011. godine
N A M J E N S K A I Z D V A J A NJ A
God. Interno raseljena
lica
Infrastruktura u izbjegličkim naseljima
Zajednički projekti ‐ Fond za
povratak BiH
Finansiranje povratka u Republiku Srpsku
Finansiranje povratka u Federaciju
BiH
Program razvoja regiona Gornje
Podrinje ‐ UNDP
Program ''Trajna
rješenja za korisnike kolektivnih centara i
alternativnih vidova
stanovanja'' ‐ CRS
Program ''Socijalno stanovanje u BiH'' ‐ CRS
2006 1.404.586,59 2.854.179,74 4.000.000,00 4.236.694,83 1.722.047,73 378.040,50
2007 1.477.720,20 3.420.829,56 4.000.000,00 5.383.647,48 2.047.640,01 1.070.287,81 195.583,00
2008 1.879.550,52 3.328.072,93 4.000.000,00 6.791.198,72 2.672.395,60 681.114,65 195.583,00 209.667,00
2009 1.176.512,50 261.000,00 58.545,00 1.456.746,49 869.068,12 144.333,00 209.666,00
2010 1.582.923,18 2.743.517,61 5.555.289,41 1.445.915,91 144.333,00 209.667,00
2011 555.026,63 3.216.207,26 421.400,00 144.333,00
UKUPNO 8.076.319,62 12.607.599,84 12.058.545,00 26.639.784,19 9.178.467,37 2.129.442,96 824.165,00 629.000,00
U skladu sa planiranim sredstvima definisani su projekti koji će se, u cilju pružanja pomoći stambenom zbrinjavanju raseljenih lica i povratnika realizovati u 2012. godini, i to:
- Sanacija i izgradnja stambenih objekata u skladu sa Pravilnikom o minimumu stambenih uslova za 106 korisnika ukupne vrijednosti 1.595.000,00 KM;
- Pomoć u građevinsko‐zanatskom materijalu za 119 korisnika ukupne vrijednosti 1.627.000,00 KM;
- Pomoć u izgradnji i obnovi 37 infrastrukturnih objekata ukupne vrijednosti 1.329.000,00 KM.
3.2.2. Održivi povratak Programom rješavanja problema raseljenih lica, povratnika i izbjeglica za 2006. godinu prvi put su predviđena sredstva za održivi povratak. U proteklih šest godina ova sredstva su ulagana u održivi povratak interno raseljenih lica, povratnika u Republiku Srpsku i povratnika u Federaciju BiH. U šestogodišnjem periodu rada Ministarstvo je u održivi povratak ukupno uložilo 11.133.611,76 KM.
9
Ulaganja Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica u projekte održivog povratka u periodu od 2006. do 2011. godine
Grant/Godina Interno raseljena lica Povratak u RS Povratak u FBiH Ukupno (KM)
2006 89,985.99 1,003,750.21 92,495.30 1,186,231.50
2007 253,970.00 1,186,990.00 404,970.00 1,845,930.00
2008 396,715.00 2,175,815.00 375,899.73 2,948,429.73
2009 131,559.90 955,404.03 338,413.24 1,425,377.17
2010 309,918.57 1,482,491.25 296,173.03 2,088,582.85
2011 385,063.00 918,934.86 371,400.00 1,675,397.86
Ukupno (KM) 1,567,212.46 7,723,385.35 1,879,351.30 11,169,949.11
Sredstva su ulagana u opštinama povratka u Republici Srpskoj, ali i u opštinama i povratničkim naseljima u Federaciji BiH. Otvoren je određeni broj radnih mjesta, uređena je infrastruktura u velikom broju naselja (kanalizacije, putevi, vodovodi) pomognuta je obnova vjerskih i kulturnih objekata, uloženo u obnovu stočnog fonda i dr.
Vrsta pomoći u održivom povratku za period od 2006. do 2011. godine
Vrsta pomoći Po porodičnom domaćinstvu
Projekti infrastrukture
Motokultivatori 285 ‐
Plastenici 225 ‐
Sušare 20 ‐
Finansijska pomoć 634 ‐
Ostali projekti 49
Obnova infrastrukture ‐ 97
Obnova vjerskih objekata ‐ 153
Nabavka poljoprivredne mehanizacije 77
UKUPNO 1.290 250
Od 2006. godine, od kad se pruža pomoć održivom povratku, obnovljena su 153 vjerska objekta i pružena pomoć i podrška ekonomskoj samoodrživosti 1.290 povratničkih porodica. Ovakav vid ulaganja dao je veoma dobre rezultate na terenu, ali treba naglasiti da je to nedovoljno, s obzirom na potrebe. Sredstva za održivi povratka su raspoređena na transparentan način. Putem javnog oglašavanja u dnevnoj štampi prikupljane su prijave potencijalnih korisnika za održivi povratak, nakon čega je vršen odabir korisnika koji su dobili konkretnu pomoć.
3.2.3. Zatvaranje kolektivnih vidova stanovanja Prioritet u ovom periodu je zatvaranje kolektivnih vidova smještaja. U vezi s tim, Vlada Republike Srpske je maja 2008. godine donijela odluku i zadužila Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica da pristupi rješavanju ovih problema. U periodu od 2008. godine do danas, broj porodica iz kolektivnog smještaja smanjen je sa 643 na 202. Trenutna struktura porodica po lokalitetima daje se u narednom pregledu.
10
Pregled objekata kolektivnog smještaja sa brojem korisnika
R.br. Opština Naziv objekta Br. porodica Br. lica
1 Gradiška MZ Rovine 9 31
2 Doboj Dom penzionera 125 256
3 Modriča Donji Kladari 22 24
4 Višegrad Nezuci barake 5 7
5 Prijedor Ljubija‐Stadion 7 8
6 Trebinje Lastva barake 12 36
7 Zvornik Karakaj „Inžinjering“ 11 24
Karakaj „Metalno“ 11 19
UKUPNO 202 405
Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske u saradnji sa Ministarstvom za ljudska prava i izbjeglice BiH i Komisijom za izbjeglice i raseljene osobe BiH obezbjeđuje stambeno zbrinjavanje korisnika alternativnih vidova smještaja iz objekata kolektivnog stanovanja kroz izgradnju stambenih objekata u mjestima trenutnog boravka tih lica. U tabelarnom pregledu dat je prikaz projekta koji su realizovani, kao i sredstva koja su obezbijeđena za realizaciju projekata stambenog zbrinjavanja korisnika smještaja iz objekata kolektivnog stanovanja:
Pregled aktuelnih projekata stambenog zbrinjavanja porodica iz kolektivnog smještaja
Opština Naziv
projekta Br. stamb. jedinica
Sredstva (KM)
Napomena
Srebrenica Izgradnja stambenog objekta 32 1.220.000,00 Projekat realizovan
Bratunac Izgradnja stambenog objekta 32 1.220.000,00 Projekat realizovan
I. N.Sarajevo Izgradnja stambenog objekta 21 688.000,00 Projekat realizovan
Kotor Varoš Izgradnja stambenog objekta 20 500.000,00 Projekat realizovan
Teslić Izgradnja stambenog objekta 18 500.000,00 Projekat realizovan
Vlasenica Izgradnja stambenog objekta 13 306.232,95 Projekat realizovan
Bratunac Kupovina stambenih jedinica 4 110.193,60 Projekat realizovan
Doboj Kupovina stambenih jedinica 9 345.573,45 Projekat realizovan
Sokolac Izgradnja stambenog objekta 17 350.000,00 Izgradnja je u toku
UKUPNO 167 5.240.000,00
Gornjem pregledu treba dodati i izgradnju 14 stambenih jedinica u opštini Rogatica za bivše korisnike smještaja u „zgradi univerziteta“.
3.2.4. Alternativni smještaj Obaveza obezbjeđivanja alternativnog smještaja u Republici Srpskoj nastala je stupanjem na snagu Zakona o prestanku primjene Zakona o korišćenju napuštene imovine, dakle od 19.12.1998. godine, a praktična primjena može se slobodno reći uslijedila je početkom 2001. godine kada se implementacija imovinskih zakona morala rješavati hronološkim redom. Od tada do danas, kroz alternativni smještaj je prošlo oko 15.000 porodica ili blizu 50.000 lica. Ovdje želimo istaći da je jedan značajan broj dosadašnjih korisnika alternativnog smještaja sam rješavao svoje stambeno pitanje, budući da je značajan broj raseljenih lica u ranijem periodu dobio
11
besplatno građevinsko zemljište zahvaljajući Uredbi Vlade Republike Srpske iz 2000‐te godine koja je 2004. godine Odlukom Visokog predstavnika stavljena van snage, kao i kupovinom poljoprivrednog zemljišta i izgradnjom individualnih stambenih objekata u sadašnjem mjestu življenja. Kako je sada aktuelan postupak legalizacije novoizgrađenih objekata potrebno je u okviru zakonskih mogućnosti sa određenim olakšicama postaći postupak legalizacije. Zato ističemo olakšavajuće okolnosti koje imaju izbjeglice, raseljena lica i povratnici zahvaljujući izmjenama i dopunama Zakona o poljoprivrednom zemljištu, posebno poslednje dvije izmjene objavljene u „Službenom glasniku Republike Srpske“, br. 14/10 i 5/12, gdje su oslobođeni plaćanja taksi za pretvaranje poljoprivrednog u građevinsko zemljište do 500 m2. Prošle godine alternativni smještaj je koristilo oko 4.000 porodica po raznim osnovama, dok se zakup plaćao za 1.500 porodica. Za te namjene bilo je raspoloživih budžetskih sredstava, u iznosu od 990.000,00 KM. Imajući u vidu da je alternativni smještaj samo alternativa i privremeno rješenje gdje se troše sredstva sa vrlo malim ili nikakvim efektima, i da je do sada za ove namjene utrošeno preko 60.000.000,00 KM, a da je i danas oko 4.000 porodica sa privremenim smještajem, nameće se obaveza iznalaženja trajnih rješenja. U cilju iznalaženja trajnih rješenja za sve korisnike alternativnog smještaja, a trenutno ih je 3.811 porodica, Ministarstvo je krajem prošle godine sprovelo anketu, gdje su korisnici svih vidova alternativnog smještaja imali priliku da popune upitnike u kojima su iskazali svoj položaj, stanje i potrebe kao i način rješavanja svog stambenog pitanja. Takve upitnike popunilo je 3.786 porodica, odnosno 11.651 lice, a pregled broja anketiranih porodica, korisnika alternativnog smještaja, po opštinama i vrsti smještaja sadržan je u sljedećoj tabeli:
Pregled broja porodica korisnika alternativnog smještaja po opštini i vrsti smještaja
Opština
Kolektivni vid
smještaja
Individualni
zaku
p
Izgrađen
i
(donacija)
stan
ovi
Stan
ovi i
objekti drugih
vlasnika
Nepotraživan
i stan
ovi
Stan
ovi
izgrađeni
sredstvima
Vlade RS
Gerijatrija
Prestali biti
korisnici A
S
UKUPNO
Banja Luka 341 39 6 24 22 1 12 445
Bijeljina 125 148 19 25 55 2 374
Bileća 15 6 5 25 51
Bratunac 69 11 9 48 137
Brod 3 65 4 72
Čajniče 8 3 5 16
Čelinac 3 1 4
Derventa 17 9 11 84 2 123
Doboj 125 172 55 9 361
Foča 15 24 50 17 106
Gacko 11 13 6 43 73
Gradiška 9 73 7 3 92
Han Pijesak 2 4 8 2 16
Ist. Ildiža 10 10 20
Ist. N. Sarajevo 4 117 121
Jezero 1 1
K. Dubica 6 3 3 12
Kalinovik 5 5 10
Kneževo 4 1 5
Kostajnica 2 1 3
12
Opština
Kolektivni vid
smještaja
Individualni
zaku
p
Izgrađ
eni
(donacija)
stan
ovi
Stan
ovi i
objekti drugih
vlasnika
Nepotraživan
i stan
ovi
Stan
ovi
izgrađ
eni
sredstvima
Vlade RS
Gerijatrija
Prestali biti
korisnici A
S
UKUPNO
Kotor Varoš 13 1 4 18
Laktaši 37 2 8 47
Lopare 4 3 1 8
Ljubinje 6 1 5 12
M. Grad 14 14
Milići 14 2 4 20
Modriča 22 13 7 16 15 73
Nevesinje 24 20 44
Novi Grad 22 12 34
Novo Goražde 5 28 3 36
Pale 29 8 4 62 103
Pelagićevo 2 2
Petrovo 7 2 9
Prijedor 7 44 11 88 74 34 4 262
Prnjavor 16 16
Rogatica 45 3 28 76
Rudo 16 5 4 5 30
Sokolac 1 12 28 41
Srbac 4 1 5
Srebrenica 31 21 6 58
Šamac 13 42 55
Šekovići 2 2 4
Šipovo 5 5
Teslić 12 9 15 36
Trebinje 12 54 29 26 48 39 208
Trnovo 2 8 2 12
Ugljevik 1 11 1 8 21
Višegrad 5 21 22 17 185 2 252
Vlasenica 87 5 16 6 114
Vukosavlje 1 1
Zvornik 22 74 22 9 1 128
UKUPNO 202 1.496 196 263 672 855 74 28 3.786
Prevashodni cilj ove ankete bio je da se sve porodice, korisnici svih vidova alternativnog smještaja, izjasne o načinu na koji vide rješenje svog stambenog pitanja. Mišljenja smo, da su podaci anketiranih korisnika dobra polazna osnovica u iznalaženju trajnih rješenja za ovu populaciju, a način na koji anketirane porodice vide rješenje svog stambenog problema dat je u sljedećoj tabeli:
13
Način na koji korisnici alternativnog smještaja vide rješenje svog stambenog pitanja
Opština
Povratak u ranije mjesto
prebivališta
Integracija u
mjestu boravišta
UKUPNO Opština
Povratak u ranije mjesto
prebivališta
Integracija u
mjestu boravišta
UKUPNO
Banja Luka 77 368 445 Modriča 73 0 73
Bijeljina 12 362 374 Nevesinje 16 28 44
Bileća 11 40 51 Novi Grad 1 33 34
Bratunac 45 92 137 N.Goražde 12 24 36
Brod 32 40 72 Pale 14 89 103
Čajniče 11 5 16 Pelagićevo 2 0 2
Čelinac 1 3 4 Petrovo 9 0 9
Derventa 13 110 123 Prijedor 2 260 262
Doboj 361 0 361 Prnjavor 2 14 16
Foča 54 52 106 Rogatica 46 30 76
Gacko 18 55 73 Rudo 17 13 30
Gradiška 6 86 92 Sokolac 5 36 41
Han Pijesak 5 11 16 Srbac 0 5 5
Ist. Ildiža 3 17 20 Srebrenica 13 45 58
Ist. N. Sarajevo 13 108 121 Šamac 55 0 55
Jezero 0 1 1 Šekovići 2 2 4
K. Dubica 0 12 12 Šipovo 2 3 5
Kalinovik 8 2 10 Teslić 36 0 36
Kneževo 0 5 5 Trebinje 34 174 208
Kostajnica 0 3 3 Trnovo 4 8 12
Kotor Varoš 3 15 18 Ugljevik 0 21 21
Laktaši 10 37 47 Višegrad 46 206 252
Lopare 0 8 8 Vlasenica 32 82 114
Ljubinje 2 10 12 Vukosavlje 1 0 1
M. Grad 5 9 14 Zvornik 34 94 128
Milići 17 3 20 Ukupno 1.165 2.621 3.786
Grafički prikaz načina na koji korisnici alternativnog smještaja vide rješenje svog stambenog pitanja
Povratak u ranije mjesto prebivališta
31%Integracija u mjestu boravišta
69%
14
Ako analiziramo pokazatelje o načinu rješavanja stambenog pitanja povratkom u ranije mjesto prebivališta dolazimo do podatka da od 1.165 porodica koje su se izjasnile za taj način, trenutno je u postupku obnove porušene imovine 432 porodice kojima je potrebna pomoć za obnovu imovine, 88 porodica je dobilo donaciju, a donatorskim sredstvima za obnovu imovine nada se 645 porodica. S druge strane kad analiziramo podatke iz upitnika o načinu rješavanja stambenog pitanja integracijom u sadašnjem mjestu boravišta dolazimo do podataka da 3.358 porodica želi integraciju u sadašnjem mjestu boravišta. Od toga 37 porodica je započelo gradnju i nadaju se određenoj vrsti pomoći, 560 porodica želi socijalno stanovanje bez mogućnosti otkupa što ukazuje na činjenicu da se radi o čistim socijalnim slučajevima, 1.552 porodice žele rješenje stambenog pitanja sa mogućnošću otkupa. Za pomoć u građevinskom materijalu izjasnile su se 144 porodice, a za adaptaciju neuslovnog stambenog objekta 25 porodica. Rješenje svog stambenog pitanja putem montažnih kuća želi 209 porodica, a rješenje stambenog pitanja putem kredita po povoljnim uslovima 63 porodice, otkupom seoskog domaćinstva vide rješenje svog stambenog pitanja 46 porodica, a čak 722 porodice žele nešto drugo. Dakle, i poslije 20 godina te porodice su neodlučne i ne mogu donijeti konačnu odluku o rješenju svog stambenog pitanja. Međutim, ako uporedimo i jedne i druge pokazatelje koji se odnose na trajna rješenja povratkom u ranije mjesto prebivališta i integracijom u sadašnjem mjestu boravišta onda vidimo, u stvari da zasigurno samo 432 porodice koje su u postupku obnove su te koje žele povratak u ranije mjesto prebivališta, a 645 porodica koje su se izjasnile da se nadaju donaciji istovremeno su iskazale i želju da se njihovo stambeno pitanje rješava u sadašnjem mjestu boravišta, dakle, integracijom što ukazuje na činjenicu da još značajan broj porodica nije siguran u svoje trajno opredjeljenje što se vidi iz sljedećeg grafikona:
Grafički prikaz načina na koji korisnici alternativnog smještaja vide rješenje svog stambenog pitanja
Povratak u ranije mjesto
prebivališta12%
Povratak u ranije i integracija u
sadašnjem mjestu18%
Integracija u mjestu boravišta
70%
Takođe smo kroz upitnik došli i do podataka koji pokazuju sadašnje stanje predratne imovine korisnika svih vidova alternativnog smještaja što je vidljivo iz sljedeće tabele:
15
Sadašnji status predratne imovine korisnika alternativnog smještaja
Status predratne imovine
Kolektivni vid
smještaja
Individualni
zakup
Izgrađ
eni (donacija)
stan
ovi
Stan
ovi i objekti
drugih vlasnika
Nepotraživan
i stan
ovi
Stan
ovi izgrađ
eni
sredstvima Vlade RS
Gerijatrija
Prestali biti
korisnici A
S
UKUPNO
Nije označeno 0 16 2 2 14 12 5 3 54
Nisu imali imovinu 3 36 2 8 28 41 3 121
Imovina je devastirana 188 1.335 179 233 552 732 63 24 3.306
Podnesen zahtjev za povrat imovine
1 11 0 0 5 6 0 1 24
Imovina je obnovljena ali tehnički neuseljiva
1 21 1 6 15 24 0 0 68
Imovina prodata, zamijenjena, poklonjena i sl.
1 1 1 0 6 5 0 0 14
Vodi se spor na sudu za povrat imovine ili stanarskog prava
2 41 6 7 23 21 1 0 101
Imovina ili stan nije vraćen
6 32 5 7 28 14 1 0 93
Nije podnesen zahtjev za povrat društvenog stana
0 3 0 0 1 0 1 5
Ukupno 202 1.496 196 263 672 855 74 28 3.786
Grafički prikaz sadašnjeg statusa predratne imovine korisnika alternativnog smještaja
Ostalo, 480
Imovina je devastirana, 3,306
Iz tabele je vidljivo da je od 3.786 porodica u 3.306 slučaja imovina devastirana, 121 porodica nije imala imovinu, dok se kod 101 porodice vodi sudski spor, u 93 slučaja imovina ili stan nisu vraćeni. Interesantan je podatak da je kod 68 porodica imovina obnovljena ali je tehnički neuseljiva. Analizirajući upitnike o pregledu, položaju potreba u Republici Srpskoj gdje smo dali mogućnost korisnicima da iskažu izvore sredstava za život i stambene potrebe, isti su vidljivi u sljedećoj tabeli:
16
Sredstva za život korisnika alternativnog smještaja
Sredstva za život
Kolektivni vid
smještaja
Individualni
zakup
Izgrađ
eni
(donacija)
stan
ovi
Stan
ovi i objekti
drugih vlasnika
Nepotraživan
i
stan
ovi
Stanovi izgrađ
eni
sredstvima Vlade
RS
Gerijatrija
UKUPNO
Plata 16 264 79 36 132 203 1 731
Penzija (starosna, invalidska, porodicna)
107 748 99 136 310 440 42 1.882
Prihodi od poljoprivrede 13 2 15
Stipendija 3 1 1 5
Povrem. usluge trećim licima 4 85 1 5 30 38 163
Naknada za nezaposlene 3 1 4
Fin. pomoć iz inostranstva 1 1 2
Dječiji dodatak 4 34 4 3 13 21 79
Dodatak za njegu i pomoć drugog lica
2 45 3 5 10 10 75
Invalidnina 13 122 28 7 43 41 2 256
Socijalna pomoć 25 63 9 25 19 35 8 184
Humanitarna pomoć 6 2 1 3 12
Bez prihoda 28 178 23 41 69 108 19 466
Ostalo 3 55 1 4 39 13 2 117
UKUPNO 202 1.620 249 264 672 910 74 3.991
Ako analiziramo tabelu u kojoj su korisnici iskazali izvore primanja, onda vidimo da je najviše onih sa penzijom (starosna, invalidska i porodična), njih 1.882 porodice, a svega 731 porodica po osnovu radnog odnosa ima platu, da se 256 porodica izdržava samo od invalidnine, da socijalnu pomoć imaju 184 porodice, a da je čak 466 porodica bez ikakvih prihoda. Razlika broja anketiranih korisnika svih vidova alternativnog smještaja od 3.786 porodica i broja 3.991 porodica prikazanih u naprijed navedenoj tabeli je iz razloga što 205 porodica ima izvore prihoda po dva osnova. Međutim, ono što je najbitnije i što je realnost da većina od 3.786 porodica nije u stanju samostalno riješiti svoje stambene potrebe, a više od polovine istih nemaju nikakvih mogućnosti i nadaju se da im nadležne institucije u cjelosti riješe njihove stambene potrebe. Ovaj podatak se ne smije zanemariti, te mu je potrebno u narednom periodu pristupiti sa punom odgovornošću u iznalaženju pomoći u trajnim rješenjima ove populacije koja je, uglavnom, u stanju socijalne potrebe što se vidi iz sljedećeg grafičkog prikaza:
Grafički prikaz izvora primanja korisnika alternativnog smještaja
Plata, 731
Penzija, 1882
Povremeni prihodi, 201
Dječiji dodatak, 79
Dodatak za njegu, 75
Invalidnina, 256
Socijalna pomoć, 184
Bez prihoda, 466
Ostalo, 117
0200400600800
100012001400160018002000
17
3.2.5. Zdravstvena zaštita izbjeglica, raseljenih lica i povratnika Zdravstvena zaštita izbjeglica, raseljenih lica i povratnika regulisana je Zakonom o zdravstvenom osiguranju (Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 18/99) i Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 51/03), kao i u Uputstvom o primjeni člana 10.stav 1. tačka 12. i člana 53. stav 1. tačka 10. Zakona o zdravstvenom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 15/02). Zakonom o zdravstvenom osiguranju utvrđen je sistem obaveznog i proširenog zdravstvenog osiguranja, prava iz osiguranja, način ostvarivanja prava i načela privatnog zdravstvenog osiguranja. Istim zakonom propisano je da su obaveznim zdravstvenim osiguranjem obuhvaćeni svi građani Republike Srpske i druga lica u skladu sa Zakonom, i da se prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja obezbjeđuju u Fondu zdravstvenog osiguranja Republike Srpske. Članom 10. Zakona o zdravstvenom osiguranju taksativno je navedeno ko su korisnici obaveznog zdravstvenog osiguranja, odnosno osigurana lica i osiguranici. Istim članom u stavu 1. tačka 12. propisano je da su obavezno osigurana lica‐osiguranici izbjeglice i raseljena lica, ako nije osigurano po drugom osnovu. Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenom osiguranju članom 2. propisano je da se u članu 10. stav 1. tačka 12. iza riječi „raseljena lica“ dodaju riječi „i povratnici“. Ovom dopunom Zakona o ostvarivanju prava na zdravstvenu zaštitu kao osigurana lica izjednačeni su izbjeglice, raseljena lica i povratnici. U smislu člana 53. stav 1. tačka 10. Zakona o zdravstvenom osiguranju obaveznik plaćanja doprinosa za zdravstveno osiguranje izbjeglica, raseljenih lica i povratnika je Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske. Članom 4. tačka 13. Zakona o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 51/01, 96/03, 128/06 i 120/08), utvrđen je obaveznik doprinosa: „izbjeglo i raseljeno lice i povratnik, ako nije osigurano po drugom osnovu“. Članom 6. tačka 7. Zakona o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 51/01, 96/03, 128/06 i 120/08), utvrđena je osnovica doprinosa od „25% prosječne bruto plate u Republici za prethodni mjesec, a prema posljednjem podatku Zavoda za statistiku objavljenom u „Službenom glasniku Republike Srpske“, za izbjeglo i raseljeno lice i povratnika, ako nije osigurano po drugom osnovu“. Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o doprinosima (službeni glasnik Republike Srpske, broj 1/11), u članu 3. utvrđena je stopa doprinosa za zdravstveno osiguranje od 12,5 %, za obračun doprinosa po jednom osiguranom licu.
Sredstva uložena za zdravstveno osiguranje izbjeglica, raseljenih lica i povratnika u periodu od 2006. do 2011. godine
Godina Iznos (KM)
2006 494.022,18
2007 449.807,76
2008 434.913,33
2009 449.498,03
2010 433.479,16
2011 317.826,82
UKUPNO 2.579.547,28 U Budžetu za 2012. godinu planirano je 320.000,00 KM za zdravstveno osiguranje izbjeglica, raseljenih lica i povratnika. Ova sredstva će se u tekućoj godini trošiti na mjesečnom nivou u skladu sa operativnim budžetom i usvojenom procedurom o načinu trošenja sredstava.
18
4.RJEŠAVANJEUPRAVNIHAKATA
4.1. Prvostepeni upravni postupak U Republici Srpskoj je riješeno preko 145.000 zahtjeva, te je danas procenat implementacije imovinskih zakona 99,5%. Za preostalih 0,5% komplikovanih zahtjeva vode se dugi sudski postupci uglavnom radi rješavanja prethodnog pitanja valjanosti ugovora o zamjeni nekretnina. Zahtjevi se vraćaju na ponovno odlučivanje nadležnim odsjecima Ministarstva. Pored problema sa zamjenom imovine, dio problema se odnosi na stanarska prava gdje određeni broj stranara želi sudskim putem doći u posjed stana. I u ovim slučajevima se određeni broj postupaka, nakon poništavanja odluka od strane okružnih sudova i Vrhovnog suda, ponovo vraća na prvostepeno odlučivanje, te nisu rijetki slučajevi da takvi predmeti po dva ili više puta idu od prvostepenog postupka do Okružnog i Vrhovnog suda i nazad što prouzrokuje kršenje ljudskih prava po pitanju ostvarivanja prava na dom. Takođe, treba naglasiti da se i danas na godišnjem nivou u Republici Srpskoj evidentira 700‐800 zahtjeva za povrat privatne imovine. Ti zahtjevi se rješavaju u Zakonom predviđenim rokovima. Dakle, u procesu implementacije imovinskih zakona ostao je jedan broj vrlo komplikovanih i specifičnih slučajeva, međutim Izvršenje takvih upravnih akata je sada povoljnije zahvaljujući donošenju Zakona o izmjeni i dopunama Zakona o prestanku primjene Zakona o korištenju napuštene imovine na osnovu kojih upravni organ ima mogućnost obustave izvršenja svakog upravnog akta donesenog nakon pravosnažnih presuda o poništavanju valjanosti ugovora o prenosu prava vlasništva zaključivanih u spornom periodu sve dok druga država ne prizna presudu domaćeg suda i dok tražilac izvršenja u cjelosti ne izmiri svoju obavezu u drugoj državi. Ovim je stečena određena pravna sigurnost za sve one koji su vršili zamjenu svoje imovine u spornom periodu. Kad su u pitanju poništeni upravni akti, gdje su predmet spora uglavnom stanovi ranijih nosilaca stanarskog prava na kojima je došlo do otkupa i uspostave vlasništva, sudska praksa ide u tom pravcu da prije postupka izvršenja treba raskinuti nezakonit ugovor o otkupu takvih stanova pa tek onda sprovesti postupak izvršenja, što je takođe po našem shvatanju ispravan stav i olakšavajuća okolnost za upravni organ koji izvršava ovakve odluke.
4.2. Ostvarivanje prava kroz žalbeni postupak Od početka primjene Zakona o prestanku primjene Zakona o korištenju napuštene imovine, koji je stupio na snagu 19.12.1998. godine, a objavljen u „Sl. glasniku RS, br. 38/98“ i nakon više izmjena i dopuna objavljen kao „prečišćen tekst“ u „Sl. glasniku RS, br. 16/10“, Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica RS je, zaključno sa danom 31.07.2012. godine, riješilo 11.986 žalbi, a od 2006. godine do 31.07.2012. godine 3.747 žalbi što je vidljivo iz sledeće tabele:
Pregled riješenih žalbi po godinama za period 2006 ‐ 31.07.2012.godine
GODINA BR. RIJEŠENIH ŽALBI
2006. 1.183
2007. 743
2008. 535
2009. 657
2010. 187
2011. 356
31.07.2012. 86
UKUPNO 3.747
19
Iz datog pregleda je vidljivo da se broj riješenih žalbi iz godine u godinu smanjivao donošenjem niza mjera za otklanjanje problema vezanih za ročnost rješavanja žalbi kada se zbog velikog priliva čekalo i po nekoliko godina na njihovo rješavanje. Pored vođenja drugostepenog postupka po izjavljenim žalbama na prvostepena rješenja Odsjeka Ministarstva, u predmetima koji se odnose na implementaciju imovinskih zakona i donošenja konačnih rješenja u upravnom postupku Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica je učestvovalo i u stručnoj prepisci po izjavljenim apelacijama pri Ustavnom sudu BiH kao učesnik u postupku, izjavljenim tužbama radi osporavanja konačnih rješenja Ministarstva pred okružnim sudovima i Vrhovnim sudom RS kao tužena strana, u postupcima koji se odnose na uložene zahtjeve za vanredna preispitivanja pravosnažnih sudskih odluka pred Vrhovnim sudom RS, izjašnjenjima Pravobranilaštvu RS i Omdusmenu BIH. Godišnje takvih stručnih obrada, procesnih radnji, službenih akata, analiza, izjašnjenja, bude preko 400. Trenutno se u procesu rješavanja po žalbama nalazi 12 upravnih predmeta. Ne radi se o konačnom broju s obzirom da proces povratka privatne imovine još uvijek traje (rok za podnošenje zahtjeva za povrat privatne imovine nije prekluzivnog karaktera kao rok kod povrata stanarskih prava koji je bio precizno određen). Zbog smanjenog broja upravnih predmeta u žalbenom postupku Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica je danas u poziciji da u roku od dva mjeseca, računajući od dana predaje žalbe, žalbu riješi i dostavi stranci. Znatan broj nezavršenih predmeta se još uvijek nalazi pred sudovima po pokrenutim upravnim sporovima, gdje upravni postupak nije pravosnažno okončan, a i pred odsjecima Ministarstva po poništenim rješenjima zbog utvrđenih nepravnilnosti od strane žalbenog organa, pa se strankama učini da postupak zaštite dugo traje iako resorno ministarstvo nije jedini učesnik u tom procesu. Usvajanjem Zakona o državnim stanovima na kojima ne postoji stanarsko pravo koji je objavljen u „Sl. glasniku RS, br. 98“ od 03. oktobra 2011. godine za stanove koji su pod upravom Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica, a koji treba da budu vraćeni u posjed nosiocima prava raspolaganja u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, stvorena je nova obaveza za Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica. Takvih stanova, kojima je upravljalo Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica, je prema spisku („Sl. glasnik RS, br. 131“ od 27.12.2011. godine) i dopuni spiska („Sl. glasniku RS, br. 32“) ukupno 854. Za očekivati je da bude veći broj izjavljenih žalbi jer se u tim stanovima još uvjek nalaze privremeni korisnici. Osim navedene implementacije Zakona o državnim stanovima na kojima ne postoji stanarsko pravo određen priliv predmeta kojima se u upravnom postupku rješava po izjavljenim žalbama nije moguće precizno predvidjeti jer se radi o predmetima utvrđivanja statusa izbjeglih i raseljenih lica kao i utvrđivanju prava na alternativni smještaj. Odsjeci Ministarstva kontinuirano provode reviziju statusa i kontrole prava na alternativni smještaj i donose prvostepena riješenja na koja postoji mogućnost izjavljivanja žalbe. U proteklom izvještajnom periodu Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica je ispoštovalo sve zakonske rokove po poništenim upravnim predmetima po nalozima okružnih sudova, sve rokove zadate od strane Upravne inspekcije tako da nije bilo potrebe za izricanjem kazni od bilo kojeg sudskog organa ili upravne inspekcije.
20
5.AKTIVNOSTIUCILJUIZNALAŽENJATRAJNIHRJEŠENJARegionalniprojekat,CEB,OPEKiRevidiranastrategija
5.1. Regionalni projekat Kad su u pitanju planirane aktivnosti u narednom periodu onda možemo zasigurno istaći Regionalni projekat pod nazivom “Trajna rješenja za izbjeglice i raseljena lica – saradnja zemalja u regionu“, koji se priprema još od 2005. godine, i koji je nastavak tzv „Sarajevskog procesa“. Ono što treba naglasiti u vezi navedenog projekta koji obuhvata četiri zemlje Hrvatsku, Srbiju, Crnu Goru i Bosnu i Hercegovinu jeste da je vrijednost Projekta 583.000.000,00 evra, da je učešće zemalja regiona 83.000.000,00 evra, da su planirana sredstva za BiH 101.000.000,00 evra, a da je učešće Bosne i Hercegovine 15.000.000,00 evra. U cilju realizacije Regionalnog projekta u aprilu mjesecu, tačnije 24. aprila 2012. godine, održana je međunarodna Donatorska konferencija u Sarajevu gdje su prikupljena donatorska sredstva u iznosu od oko 300.000.000,00 evra, a da je realizacija ukupnog Projekta predviđena u narednih pet godina. Parametri Bosne i Hercegovine za Regionalni projekat vidljivi su iz sljedeće tabele:
Korisnička kategorija Domaćinstva Lica
I Sve izbjeglice 1991‐95 (u statusu ili bez statusa) koje žive u kolektivnim centrima ili drugim vrstama smještaja, formalnim ili neformalnim
250 800
II Sve ugrožene izbjeglice 1991‐95, uključujući ranije NSP koje žive u privatnom smještaju, a nemaju trajno rješenje u zemlji porijekla ili zemlji prihvata
350 900
III Svi ugroženi povratnici u BiH i Hrvatsku i svi ugroženi povratnici koji su se već vratili u Hrvatsku koji nemaju trajno rješenje u zemlji porijekla ili zemlji prihvata
2.400 5.000
IV Ugrožena raseljena lica izvan kolektivnih centara u Bosni i Hercegovini
2.400 7.300
U K U P N O 5.400 14.000
Iz naprijed navedene tabele vidljivo je da se u BiH putem Regionalnog projekta trajno treba riješitii 5.400 porodica ili 14.000 lica. Način trajnih rješenja za navedene porodice i lokalitet njihovog rješavanja vidljiv je iz sljedeće tabele:
Vrste trajnih rješenja (okvirno)
Povratak Integracija
Kategorija/Entitet FBiH RS FBiH RS
I 250 (S) 250
II 350 (S) 350
III 2.400 (S) 600 (H) 1.800
IV 2.400 (B) 1.200 (B) 600 (S) 600
UKUPNO 5.400 600 3.000 600 1.200
Iz prethodne tabele vidljivo je da će se u Republici Srpskoj riješiti 4.200 porodica, od čega je 3.000 porodica za povratak i 1.200 porodica za integraciju u Republiku Srpsku, među kojima su i bivši nosioci stanarskih prava iz Republike Hrvatske. Kad je u pitanju nacionalna struktura vidljivo je da se riješava 1.800 porodica Hrvata i iz reda ostalih, 1.800 porodica Bošnjaka i iz reda ostalih i 1.800
21
porodica Srba i iz reda ostalih. Trenutno su u toku pripreme oko utvrđivanja kriterija za odabir korisnika za navedeni projekat. Definisaće se jasni kriteriji kako za povratnike tako i za izbjeglice i raseljena lica koja će doći do trajnih rješenja putem integracije u sadašnjem mjestu boravišta. Početak realizacije navedenog projekta očekuje se u 2013. godini.
5.1.2. OPEK i CEB Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica je u saradnji sa Ministarstvom za ljudska prava i izbjeglice, Federalnim Ministarstvom za raseljene osobe i službama Brčko Distrikta BiH pripremilo Projekat rekonstrukcije stambenog fonda (OPEC – Fond za međunarodni razvoj – OFID) a čija je realizacija u toku. Glavni cilj Projekta je stvaranje uslova za održivi povratak raseljenih lica kroz trajno rješavanje stambenog problema koji omogućava njihov povratak oko 175 porodica iz Republike Srpske. Ovaj projekat finansira se iz sredstava kredita u skladu sa Odlukom o prihvatanju kreditnog zaduženja OPEC – Fond za međunarodni razvoj – OFID (Sl. Glasnik RS broj 136/10) i Odlukom o izmjenama Odluke o prihvatanju kreditnog zaduženja OPEC – Fond za međunarodni razvoj – OFID (Sl. Glasnik RS 71/11). Ukupan iznos kreditnog zaduženja i ujedno ukupna vrijednost Projekta iznosi 7 miliona američkih dolara, od čega 46,25% ili 3,2 miliona američkih dolara se odnosi na Republiku Srpsku. Predviđeno je da se Projekat realizuje u periodu od tri godine. Ciljna grupa ovog projekta su izbjeglice i raseljena lica u Republici Srpskoj koja koriste neke od vidova alternativnog smještaja. U skladu sa Priručnikom za implementaciju Projekta rekonstrukcije stambenog fonda (OPEC – Fond za međunarodni razvoj – OFID), Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica je izvršilo izbor korisnika Projekta, i dalja dinamika zavisi od brzine formiranja, odnosno aktiviranja Komisije za izbjeglice i raseljena lica Bosne i Hercegovine koja već duže vrijeme ne funkcioniše, a bitna je u postupku utvrđivanja ukupnog broja korisnika i utvrđivanja konačne liste. Ova aktivnost, iako formalna, veoma je bitna jer se na osnovu konačne liste rade detaljni planovi rasporeda implementacije, detaljni planovi nabavki i detaljni finansijski planovi angažovanja sredstava. Pored toga, Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica RS je u saradnji sa UNHCR‐om, MLJPI, FBiH i Brčko distriktom pripremilo Prijedlog projekta ,,Podrška interno raseljenim osobama i drugim socijalno ugroženim osobama koje žive u kolektivnom i alternativnom smještaju“ radi trajnog stambenog zbrinjavanja. Navedeni projekat će se realizovati kroz kreditno zaduženje BiH kod Razvojne banke Vijeća Evrope u iznosu od 57.500.000 €, od čega bi kreditno zaduženje Republike Srpske iznosilo 18.500.000 €. U okviru planiranog projekta na području Republike Srpske realizovao bi se 18 projekata koji bi se odnosili na:
četiri projekta sanacije i dogradnje specijalizovanih institucija ‐ socijalnih gerijatrijskih ustanova u opštinama Derventa, Modriča, Doboj i Trebinje;
13 projekata izgradnje stambenih jedinica u opštinama Gradiška, Kozarska Dubica, Prijedor, Doboj, Modriča, Bijeljina, Bratunac, Zvornik, Istočno Novo Sarajevo, Sokolac, Rudo, Višegrad i Trebinje;
jedan projekat nabavke – kupovine stambenih jedinica u opštini Foča. Implementacijom ovog projekta na području Republike Srpske stambeno će se zbrinuti 605 porodica sadašnjih korisnika kolektivnih oblika stanovanja, a time bi došlo i do potpunog zatvaranja svih oblika kolektivnog‐alternativnog smještaja, ali ostaje i dalje problem korisnika individualnog alternativnog smještaja koji nije bio predmet ovog projekta. Vremenski okvir realizacije ovog projekta je tri godine. Vlada Republike Srpske je na 74. sjednici održanoj 12.07.2012. godine, usvojila Informaciju o pripremi Projekta „Podrška interno raseljenim osobama i drugim socijalno ugroženim osobama koje žive u
22
kolektivnom i alternativnom smještaju“, i ujedno zadužila Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica da nastavi aktivnosti na pripremi i implementaciji pomenutog projekta (Zaključak broj: 04/1‐012‐2‐1810/12 od 12.07.2012. godine).
5.1.3. Revidirana strategija Revidirana strategije Bosne i Hercegovine za sprovođenje Aneksa 7. Dejtonskog mirovnog sporazuma koja je usvojena krajem juna 2010. godine, daje pravni a iznad svega politički okvir za pronalaženje trajnih rješenja za preostala raseljena lica u BiH, kojih ima još preko 100.000. Osnovni ciljevi strategije su dovršetak procesa povratka izbjeglica iz BiH i raseljenih lica u BiH, uključujući dovršetak procesa obnove i rekonstrukcije stambenih jedinica i osiguranje uslova održivog povratka, i procesa reintegracije u BiH; rješavanje problema raseljenih i izbjeglih lica iz kolektivnih centara i onih koji se ne mogu vratiti u ranija mjesta prebivališta; rješavanje pitanja naknade štete‐kompenzacije za imovinu koja se ne može vratiti ni obnoviti. Na donošenju ovakve Revidirane strategije potrošeno je više od dvije godine, iako, nažalost, ni nakon donošenja još nije otpočela njena praktična primjena. Revidirana strategija je dobar strateški i politički dokument i okvir za trajna rješenja izbjeglica i raseljenih lica sa svim onim pravima predviđenim Aneksom 7, jer bez ravnomjernog i paralelnog rješavanja kroz sve opcije predviđene Aneksom 7 Dejtonskog mirovnog sporazuma nema kompletnog rješenja izbjegličko‐raseljeničkih problema. Da bi se otpočelo sa realizacijom Revidirane strategije potrebno je donijeti nove zakonske propise, postojeće izmijeniti i donijeti niz podzakonskih akata uz ravnopravno sudjelovanje institucija na nivou BiH i entitetskih institucija i organizacija koje se bave ovom problematikom. Ono što je trenutno aktuelno je to da je u pripremi Nacrt zakona o izbjeglicama iz BiH i raseljenim licima u BiH koji je potpuno nov zakon u odnosu na prethodni i kojim će se jasno i precizno definisati način trajnih rješenja za izbjeglice, raseljena lica i povratnike poštujući sve mogućnosti predviđene Aneksom 7. Mogućnosti su dovršetak obnove i rekonstrukcije stambenih jedinica u prijeratnom mjestu življenja i pomoć i podrška održivom povratku, pomoć u iznalaženju trajnih rješenja u sadašnjem mjestu boravišta i naknada štete‐kompenzacija za izgubljeni dom. Projekti koji su u pripremi izuzev OPEK projekta, koji je isključivo fokusiran na obnovu prijeratnog doma, projekti trajnih rješenja za izbjeglice i raseljena lica‐saradnja zemalja u regionu i CEB projekat Razvojne banke Vijeća evrope su projekti koji se upravo baziraju na Revidiranoj strategiji i koji ravnopravno tretiraju sve opcije u cilju trajnih rješenja. Kroz takva dva projekta u narednom periodu do pet godina vidimo trajna rješenja za oko 1.750 stambeno nezbrinutih porodica iz Republike Srpske korisnika alternativnog smještaja.
KAKORIJEŠITIKORISNIKESVIHVIDOVASMJEŠTAJA Trenutan broj korisnika svih vidova alternativnog smještaja u Republici Srpskoj je 3.811 porodica ili 10.246 lica. Upitnik o stanju položaja i potreba korisnika svih vidova alternativnog smještaja popunilo je 3.786 porodica. Naprijed smo vidjeli i način na koji žele rješenje svog stambenog pitanja, a i njihove ekonomske mogućnosti. Iznalaženje trajnih rješenja u narednom periodu za sve korisnike alternativnog smještaja moguće je na sljedeće načine:
1. U gerijatrijskom vidu smještaja nalaze se 94 lica i taj vid smještaja i ubuduće treba da ostane s obzirom da se radi uglavnom o starim, nemoćnim i bolesnim licima. Dakle, rješenje je u zadržavanju i jačanju postojećih kapaciteta domova penzionera i gerijatrijskog tipa smještaja koji već postoje u Republici Srpskoj, a budući da ima još realnih potreba za ovakvim vidom smještaja potrebna je i sanacija i dogradnja specijalizovanih institucija – socijalno‐gerijatrijskih ustanova, koje su već kroz CEB projekat predviđene u Derventi, Modriči, Doboju i Trebinju i koje je Vlada RS na 74. sjednici, održanoj 12.07.2012. godine, prihvatila.
2. Stanove izgrađene sredstvima Vlade Republike Srpske koristi 861 porodica.
23
Do sada je Ministarstvo, u cilju trajnih rješenja za porodice poginulih boraca i RVI od I‐IV kategorije koji su koristili ove stanove, prenijelo na Ministarstvo rada i boračko‐invalidske zaštite 242 stambene jedinice, te su time trajno riješene 242 porodice. I u narednom periodu će se nastaviti sa takvim načinom rješavanja i tamo gdje su porodice poginulih boraca i RVI iz reda izbjeglih i raseljenih lica koji se kod nadležnog Ministarstva vode stambeno nezbrinuti, a isti ispunjavaju zakonske uslove izvršiti prenos stambenih jedinica na Ministarstvo rada i boračko‐invalidske zaštite, i tako privesti trajnoj namjeni. Za preostale privremene korisnike iz reda izbjeglica i raseljenih lica koji koriste stanove
izgrađene sredstvima Vlade RS u cilju trajnih rješenja utvrditi odgovarajuće kriterijume, te donijeti odluku o mogućnosti otkupa tih stambenih jedinica u skladu sa Zakonom o otkupu državnih stanova. Za korisnike koji eventualno nemaju mogućnost otkupa takvih stanova zaključiti ugovore o zakupu po povoljnim uslovima kao vid socijalnog stanovanja.
Za ostale korisnike sprovesti potpunu reviziju prava korišćenja i za one koji ne ispunjavaju uslove za alternativni smještaj budući da su riješili pitanje svoje imovine na drugi način pokrenuti postupak iseljenja, a predmetne stambene jedinice dodijeliti prioritetnim kategorijama.
3. U nepotraživanim stanovima trenutno se nalaze 703 porodice. Treba istaći činjenicu da je na snazi Zakon o korišćenju stanova na kojima ne postoji stanarsko pravo („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 98/11), te da je obaveza Ministarstva takve stanove vratiti vlasnicima – nosiocima prava raspolaganja, dakle, pravnim subjektima koji nisu privatizovani, a u protivnom lokalnim zajednicima gdje se takvi stanovi nalaze. Do sada je na osnovu navedenog Zakona vlasnicima vraćeno 127 stanova. Takođe je činjenica da navedeni Zakon daje mogućnost vlasnicima stanova da iste mogu dodjeljivati porodicama poginulih boraca, RVI, izbjeglih i raseljenih lica, koja koriste te stanove kao alternativni smještaj, te socijalno ugroženim porodicama. Obavezuje vlasnike tih stanova da donesu svoja normativna akta kojima će utvrditi kriterijume i prioritete, te na taj način vršiti dodjelu takvih stanova. Imajući u vidu tu mogućnost procjena je da će se na ovaj način stambeno riješiti najmanje 350 porodica, a za preostalih 353 potrebno je tražiti nova rješenja.
4. U stanovima izgrađenim donacijom od strane međunarodnih nevladinih organizacija smješteno je 189 porodica, a ukupno ima 179 stambenih jedinica. Od toga 140 stambenih jedinica je u Bijeljin,i a donacija je bila od Njemačke nevladine organizacije GTZ. Stambene jedinice su vlasništvo grada Bijeljine, a na upravljanju su kod ovog ministarstva. Kako su korisnici tih stambenih jedinica izbjeglice i raseljena lica i iste koriste kao alternativni smještaj, među njima je i 19 porodica poginulih boraca i tri porodice RVI. U cilju trajnih rješenja neophodno je u narednom periodu dogovoriti sve aktivnosti sa gradom Bijeljina oko trajnih rješenja, te uključiti i Ministarstvo rada i boračko‐invalidske zaštite vis‐a‐vis gore navedenih porodica. Moguća rješenja su:
- da se utvrde jasni kriterijumi ko ispunjava uslove za stambeno zbrinjavanje u sadašnjem mjestu boravišta;
- da grad Bijeljina u saradnji sa Ministarstvom za izbjeglice i raseljena lica i Ministarstvom rada i boračko‐invalidske zaštite, u slučajevima gdje su korisnici izbjeglice i raseljena lica i porodice poginulih boraca i ratnih vojnih invalida, kao vlasnik stana donese rješenja o zakupu tih stambenih jedinica sa mogućnošću otkupa u skladu sa zakonom;
- za porodice koje ne mogu otkupiti stambene jedinice koje koriste, da im grad Bijeljina da u zakup, pod povoljnim uslovima, kao vid socijalnog stanovanja;
- za porodice koje eventualno ne ispunjavaju uslove za dodjelu na trajno korištenje ili zakup, provesti postupak u skladu sa zakonom i raspožive stambene jedinice dodijeliti socijalno ugroženim kategorijama;
- za ostalih 10 porodica više u odnosu na broj stambenih jedinica, tražiti drugo adekvatno rješenje. U gradu Banja Luka ima 39 takvih stambenih jedinica, donacija Norveškog savjeta za izbjeglica, koja je realizovana preko UNHCR‐a u cilju trajnih rješenja. Potrebno je u saradnji sa
24
UNHCR‐om i gradom Banja Luka riješiti pitanje vlasništva tih stambenih jedinica, tj. iste prenijetu u vlasništvo grada Banja Luka, a potom kao i sa Bijeljinom utvrditi jasnije kriterije, te stambene jedinice dati u zakup sadašnjim korisnicima sa mogućnošću otkupa ili zakupa po povoljnim uslovima kao socijalno stanovanje.
5. U kolektivnim vidovima stanovanja imamo 202 porodice, ili 405 lica. Sve porodice će biti riješene kroz OPEK projekat čija je realizacija u toku, kao i CEB projekat koji je u pripremi, a sa kojim se Vlada RS upoznala i svojim Zaključkom br. 04/1‐012‐2‐1810/12 od 12.07.2012. godine i isti prihvatila.
6. Ako se prihvate i realizuju trajna rješenja kroz naprijed navedene smještajne kapacitete, tada nova rješenja treba tražiti za korisnike u ostalim vidovima smještaja, tj. za 1.464 porodice korisnike individualnog smještaja, za 298 porodica u stanovima i objektima drugih vlasnika, za 10 porodica u stanovima izgrađenim donacijom i za 353 porodice, koje stanuju u nepotraživanim stanovima, koji će se vratiti vlasnicima, odnosno nosiocima prava raspolaganja. Dakle, radi se o potrebi za stambenim zbrinjavanjem oko 2.125 porodica koje se mogu riješiti na sljedeći način: ‐Iz naprijed sprovedene ankete vidljivo je da 432 porodice žele obnovu i rekonstrukciju svoje imovine, što se može realizovati kroz Program povratka koji je sastavni dio Revidirane strategije, i te aktivnosti se odvijaju u kontinuitetu. ‐Kroz regionalni projekat pod nazivom „Trajna rješenja za izbjeglice i interno raseljena lica ‐ saradnja zemalja u regionu“, predviđena je integracija 1.200 porodica u Republici Srpskoj i to: 600 porodica izbjeglih iz RH i 600 porodica raseljenih lica. Od tih 1.200 porodica koje će ući u ovaj program, biće po našoj procjeni najmanje 900 porodica korisnika alternativnog smještaja. ‐Putem CEB projekta koji je u pripremi, a koji je prihvatila Vlada RS naprijed navedenim Zaključkom, pored korisnika kolektivnih vidova smještaja moći će se riješiti i oko 500 porodica iz drugih vidova alternativnog smještaja. ‐U toku je rješavanje 50 porodica korisnika individualnog alternativnog smještaja u Bratuncu za čija je trajna rješenja stambenog pitanja Vlada Republike Srpske izdovojila namjenska sredstva u ovoj godini u iznosu od 880.000,00 KM. ‐Nakon potpune revizije korisnika svih vidova alternativnog smještaja mogućnost gubitka prava na smještaj i stambeno zbrinjavanje za oko 100 porodica.
Grafički prikaz mogućih trajnih rješenja za korisnike svih vidova alternativnog smještaja
Bratunac, 50CEB, 500
nepotraživanistanovi, 350
stanovi izgrađeni donacijom, 179
OPEC iCEB, 202
Obnova i rekonstrukcija, 432
Regionalni program, 900
Prestanakprava, 100
gerijatrijskismještaj, 94
stanovi izgrađeni sredstvima Vlade RS,
861
Ako rezimiramo naprijed navedene mogućnosti trajnih rješenja za sve korisnike alternativnog smještaja dolazimo do podatka da je još za oko 143 porodice korisnika alternativnog smještaja potrebno iznaći adekvatna trajna rješenja njihovog stambenog pitanja.
