BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

TRẦN THỊ HƯƠNG

HOµN THIÖN KÕ TO¸N THUÕ THU NHËP DOANH NGHIÖP

TRONG C¸C DOANH NGHIÖP X¢Y L¾P TR£N §ÞA BµN

THµNH PHè Hµ NéI

Chuyên ngành : Kế toán

Mã số : 9 34 03 01

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2019

Công trình được hoàn thành

tại Học viện Tài chính

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Ngô Thị Thu Hồng

PGS.TS Nguyễn Thị Lời

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,

họp tại Học viện Tài chính

Vào hồi ..... giờ ..... phút, ngày ..... tháng ..... năm 2019.

Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia

và Thư viện Học viện Tài chính

1

MỞ ĐẦU

1. Tổng quan nghiên cứu

Phần này sẽ trình bày về xu hướng nghiên cứu về kế toán thuế thu

nhập doanh nghiệp (TNDN) trên thế giới và ở Việt Nam. Dựa trên các

kết quả nghiên cứu đó, khoảng trống nghiên cứu sẽ được xác định làm

định hướng cho nội dung nghiên cứu của luận án.Nghiên cứu về kế toán

thuế TNDN tập trung vào ba quan điểm nghiên cứu chính. Đó là: (i) Mối

quan hệ giữa kế toán và thuế TNDN, (ii) Thuế và Kế toán thuế TNDN,

(iii) Các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN.

Các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giữa kế toán và thuế

TNDN đều kết luận rằng, kế toán và thuế có mối tương quan lẫn nhau.

Mức độ liên kết giữa kế toán và thuế có sự khác biệt giữa một số quốc gia

xu hướng chung là hướng tới sự độc lập tương đối giữa chính sách thuế

và khuôn khổ quy định về kế toán để đảm bảo lợi ích cho các đối tượng

sử dụng thông tin trên BCTC. Điển hình là các nghiên cứu nghiên cứu

của Aisbit (2002); Cuzdriorean (2010); Napoca (2014);), Freedman

(2004), Logan (2011).

Nghiên cứu về kế toán thuế TNDN, Carey (1944) đưa ra vấn đề về

việc ghi nhận thuế TNDN là một khoản chi phí hay lợi nhuận được phân

phối? Theo Nurnberg (1971), TNDN được ghi nhận là một khoản chi phí

là phù hợp với lý thuyết độc quyền. Tuy nhiên, ông chưa đề cập đến việc

ghi nhận thuế TNDN là một khoản chi phí ảnh hưởng như thế nào đến

các chỉ tiêu liên quan trên báo cáo tài chính (BCTC).

Buckwold (2000), làm rõ được bản chất của thuế TNDN, các nhân tố

ảnh hưởng đến thuế TNDN và tầm quan trọng của việc xây dựng chiến

lược về thuế. Doehring (2011) đã làm rõ bản chất của thuế TNDN hoãn

lại và vai trò của thuế TNDN hoãn lại trong việc ra quyết định quản lý và

giám sát tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy

2

nhiên, ông chỉ tập trung làm rõ tác động của thuế TNDN hoãn lại mà

không trực tiếp giải quyết những vấn đề kỹ thuật trong việc xác định, ghi

nhận và trình bày thuế TNDN hoãn lại trên BCTC.

Kieso, Weygandt, Warfield (2015), đã làm rõ cơ sở xác định thuế

TNDN hiện hành và hoãn lại và chú trọng hơn đến việc trình bày thông

tin về thuế TNDN trên BCTC. Tuy nhiên, nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở

việc làm rõ hơn các nội dung được quy định tại IAS12, chưa làm rõ các

biện pháp kỹ thuật để xử lý những giao dịch phức tạp của thuế TNDN

hoãn lại nhằm cung cấp thông tin hữu ích về thuế TNDN trên BCTC.

Các công trình nghiên cứu về kế toán thuế TNDN ở Việt Nam tập

trung chủ yếu làm rõ hơn VAS 17 và việc vận dụng VAS 17 trong doanh

nghiệp, điển hình là các nghiên cứu của Nguyễn Tuấn Duy (2006); Phan

Thị Anh Đào (2011); Vũ Thị Vân Anh (2014); Bùi Minh Tân

(2014);Trần Phương Thúy (2015); Nguyễn Thị Sâm (2017); Đỗ Thị

Thanh Tâm và Mai Thị Sen (2018). Hầu hết các nghiên cứu đều hướng

đến việc giúp doanh nghiệp thực hiện tốt hơn VAS 17 và chế độ kế toán

về thuế TNDN chưa hướng đến việc nâng cao tính hữu ích của các thông

tin về thuế TNDN trên BCTC của các đối tượng sử dụng thông tin. Vấn

đề này sẽ được luận án tiếp tục nghiên cứu bổ sung để hoàn thiện.

1.2. Các công trình nghiên cứu về những nhân tố ảnh hưởng đến

kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Các nghiên cứu về những nhân tố ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN

được thực hiện trên cả phương pháp định tính và định lượng, trong đó tập

trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN như: Nhà đầu

tư vốn, chủ sở hữu, cung cấp tín dụng, những biến cố lịch sử, tình hình

lạm phát, nhân lực kế toán, lãnh đạo doanh nghiệp, việc hỗ trợ chuyên

môn của các chuyên gia, điển hình là nghiên cứu của Nobes và Parker

(1995); Komala (2012); Holland & Richard Jackson (2002); Al-Baskeki

(1995) và Short (1990);Noor Azizi ISsmail và cộng sự (2007). Nhìn

3

chung, nghiên cứu các nhân tố tác động đến kế toán nói chung và kế toán

thuế TNDN nói riêng thấy rằng, kế toán không chỉ là sự áp đặt thực hiện

theo các quy định có sẵn mà cũng chịu sự tác động của mối quan hệ cũng -

cầu và đặc điểm của thực trạng nền kinh tế - văn hóa - xã hội trong từng

giai đoạn lịch sử.

Trên góc độ nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán thuế

TNDN trên cả phương diện định tính và định lượng tập trung vào các

nhân tố như chính sách pháp luật, nhân lực kế toán, công nghệ thông tin,

lãnh đạo doanh nghiệp, môi trường kinh tế, khâu tổ chức hướng dẫn

thực hiện, áp lực cân đối giữa chi phí và Nguyễn Thị Thu Hoàn (2016);

Trần Đình Khôi Nguyên (2013); PGS.TS. Bùi Thị Mai Hòa và ThS.

Nguyễn Thị Tuyết Hoa (2015); Nguyễn Phúc Sinh (2008); Đậu Thị Kim

Thoa (2015); Đoàn Ngọc Phi Anh và Cao Thị Hoa (2016); Tô Hồng

Thiên (2017).

2. Khoảng trống tri thức mà đề tài tiếp tục nghiên cứu

Về định hướng nghiên cứu: Chưa có một công trình nào theo định

hướng hoàn thiện kế toán thuế TNDN nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin về

thuế TNDN trên BCTC phục vụ cho việc ra quyết định của các đối tượng

sử dụng.

Về phương pháp nghiên cứu: Chưa có một công trình nào áp

dụng phương pháp nghiên cứu đa dạng (định tính kết hợp với định

lượng) để hoàn thiện kế toán thuế thuế TNDN.

Về phạm vi nghiên cứu: chưa có công trình nghiên cứu nào

trước đây sử dụng phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp xây lắp

trên địa bàn thành phố Hà Nội.

3. Lý do chọn đề tài

Kế toán thuế (TNDN) là một vấn đề khó và tương đối phức tạp. Việc

nghiên cứu để hoàn thiện kế toán thuế TNDN nhằm đáp ứng nhu cầu

thông tin về thuế TNDN trên BCTC của các đối tượng sử dụng thông tin

4

được xem là cấp thiết, phù hợp với điều kiện thực tế đang diễn ra hiện

nay ở Việt Nam nói chung và địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng. Chính

vì vậy, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài "Hoàn thiện kế toán thuế thu

nhập doanh nghiệp trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành

phố Hà Nội" là mục tiêu cấp thiết của luận án.

4. Mục tiêu nghiên cứu

(i) Làm rõ những vấn đề lý luận về kế toán thuế TNDN.

(ii) Nghiên cứu thực trạng kế toán thuế TNDN trong các doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

(iii) Đánh giá và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến kế

toán thuế TNDN.

(iv) Đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán thuế TNDN trong các

doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm đáp ứng nhu cầu

thông tin về thuế TNDN trên BCTC cho các đối tượng sử dụng thông tin.

Để thực hiện mục tiêu trên câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là:

(i) Kế toán thuế TNDN bao gồm những nội dung nào?

(ii) Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội thực

hiện kế toán thuế TNDN như thế nào?

(iii) Nhân tố nào ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN trong các doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội?

(iv) Giải pháp và khuyến nghị cần đưa ra nhằm hoàn thiện kế toán

thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội?

5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là kế toán thuế TNDN trong các

doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội và các nhân tố ảnh hưởng.

Phạm vi nghiên cứu: Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành

phố Hà Nội trong khoảng thời gian 2015- 2018. Mẫu khảo sát bao gồm

200 doanh nghiệp đã đang và sẽ niêm yết chứng khoán.

5

6. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp định tính kết hợp với phương pháp

định lượng

Phương pháp định tính sử dụng để tìm hiểu thực trạng và xác định

những nhân tố gây ra những hạn chế của kế toán thuế TNDN trong các

doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội, xây dựng bảng hỏi.

Phương pháp định lượng để đo lường, đánh giá thang đo mô hình hồi quy

và đánh giá tác động của từng nhân tố trong mô hình này đối với các

doanh nghiệp.

8. Những đóng góp mới của đề tài nghiên cứu

Đề tài có hướng nghiên cứu mới: Luận án hướng đến việc hoàn thiện

kế toán thuế TNDN trên cơ sở nhằm cung cấp thông tin hữu ích về thuế

TNDN trên BCTC cho các đối tượng sử dụng thông tin.

Đề tài có phương pháp nghiên cứu mới: Phương pháp định tính kết

hợp với phương pháp định lượng.

Đối tượng nghiên cứu mới: Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn

thành phố Hà Nội.

Về mặt thực tiễn: Hướng nghiên cứu của đề tài không chỉ hữu ích đối

với các đối tượng sử dụng thông tin về thuế TNDN trên BCTC mà còn

nâng cáo uy tín của doanh nghiệp.

8. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ

lục, nội dung của luận án gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chương 2: Thực trạng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp trong các

doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu

nhập doanh nghiệp trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội.

6

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN

VỀ KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP

1.1. Những vấn đề cơ bản về kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán thuế thu nhập

doanh nghiệp

Công tác kế toán phục vụ cho mục đích thuế cũng đã manh nha từ

khoảng thế kỷ thứ 5 trước công nguyên nhằm theo dõi, giám sát hoạt

động thương mại và hệ thống thuế rất phức tạp của chính quyền La Mã.

Tuy nhiên, đến những năm 1930 và 1940 các tiêu chuẩn chuyên nghiệp

đầu tiên về kế toán thuế TNDN bắt đầu được bàn thảo và dần được phát

triển trên các tạp chí chuyên nghiệp vào những năm 1950. Cho đến đầu

tháng 6 năm 1979 chuẩn mực kế toán quốc tế số 12 (IAS 12) được chính

thức ban hành trên cơ sở bản dự thảo công bố vào tháng 4/1978. Cho đến

nay IAS 12 liên tục được bổ sung, sửa đổi để đạt được mục tiêu làm rõ

cách thức xử lý kế toán thuế TNDN nhằm trình bày thông tin thuế TNDN

trên BCTC một cách rõ ràng và trung thực hơn.

1.1.2. Bản chất của kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Theo IAS 12: "Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp là việc phản

ánh các hậu quả về thuế ở kỳ hiện tại và tương lai của sự phục hồi trong

tương lai về giá trị ghi sổ của các khoản mục tài sản, nợ phải trả và

các giao dịch, sự kiện khác được ghi nhận trong báo cáo tài chính của

doanh nghiệp".

Như vậy, bản chất của kế toán thuế TNDN chính là kế toán phản ánh

đối tượng thuế TNDN.

1.1.3. Mục tiêu của kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Một là, xác định và ghi nhận số tiền thuế phải nộp hoặc được hoàn

lại trong năm hiện hành.

7

Hai là, xác định và ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả và tài sản

thuế thu nhập hoãn lại phát sinh do tác động về thuế trong tương lai của

các sự kiện đã được ghi nhận trong BCTC.

1.1.4. Vai trò của kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Việc hạch toán thuế TNDN liên quan nhiều đến việc đánh giá, phán

đoán tình hình tài chính của doanh nghiệp. Giúp cho các đối tượng sử

dụng thông tin trên BCTC có thêm thông tin đánh giá sát thực hơn về tình

hình tài chính của doanh nghiệp, trách nghiệm của doanh nghiệp với

Nhà nước.

1.1.5. Khung pháp lý về kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Nhìn chung, khung pháp lý về kế toán các quốc gia bao gồm các

thành tố sau: Luật kế toán; văn bản hướng dẫn thực hiện Luật; hệ thống

chuẩn mực kế toán; thông tư, chế độ kế toán....

1.2. Mối quan hệ giữa khuôn khổ quy định về kế toán và hình

sách thuế thu nhập doanh nghiệp

Mối quan hệ giữa kế toán và thuế có mối tương quan lẫn nhau. Mức

độ liên kết giữa kế toán và thuế có sự khác biệt giữa một số quốc gia xu

hướng chung là hướng tới sự độc lập tương đối giữa chính sách thuế và

khuôn khổ quy định về kế toán để đảm bảo lợi ích cho các đối tượng sử

dụng thông tin trên BCTC.

1.3. Nhu cầu thông tin về thuế thu nhập doanh nghiệp trên báo

cáo tài chính

Đối với Nhà nước: Các thông tin về thuế TNDN trên BCTC giúp

cho cơ quan nhà nước quản lý thuế TNDN.

Đối với nhà quản lý doanh nghiệp: Giúp các nhà quản lý đánh giá

được chi phí và lợi ích của doanh nghiệp trong hiện tại và tương lai phát

sinh từ những tác động của thuế TNDN.

Đối với các nhà đầu tư và chủ nợ, nhà phân tích và tư vấn tài

chính: Đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, chất lượng các

8

khoản thu nhập của doanh nghiệp thông qua việc đối chiếu lợi nhuận kế

toán trước thuế với thu nhập chịu thuế, Don Kieso, Jerry Weygandt,

Terry Warfield (2015).

1.4. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

1.4.1. Thu thập thông tin phục vụ công tác kế toán thuế thu nhập

doanh nghiệp

Chất lượng thông tin thuế TNDN có tốt hay không phụ thuộc rất

nhiều vào chất lượng thông tin trên chứng từ kế toán. Các quy định về

chứng từ luôn được quy định cụ thể trong khuôn khổ pháp lý về kế toán.

1.4.2. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành

Thuế thu nhập hiện hành là số thuế TNDN phải nộp (hoặc được thu

hồi) tính trên thu nhập chịu thuế và thuế suất thuế TNDN của năm hiện

hành. Việc ghi nhận thuế TNDN là chi phí thời kỳ là phù hợp với cách

tiếp cận về chi phí của hệ thống kế toán nói chung. Có hai phương thức

chủ yếu để xác định thuế TNDN hiện hành.

Một là, sây dựng một hệ thống kế toán phục vụ riêng cho mục đích

tính thuế của doanh nghiệp.

Hai là, sử dụng thông tin kế toán tài chính để điều chỉnh cho mục

đích tính thuế.

1.4.3. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại

Thuế thu nhập hoãn lại là sản phẩm riêng của kế toán, là số thuế thu

nhập được hoãn lại trong năm hiện hành và sẽ phải nộp hoặc được khấu

trừ trong tương lai phát sinh từ sự khác biệt trong việc ghi nhận giá trị ghi

sổ của các khoản mục tài sản, nợ phải trả với cơ sở tính thuế của nó. Thuế

TNDN hoãn lại bao gồm thuế thu nhập hoãn lại phải trả và tài sản thuế

TNDN hoãn lại. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả và tài sản thuế TNDN

hoãn lại đều đủ tiêu chuẩn ghi nhận là tài sản, nợ phải trả theo chuẩn mực

kế toán.

9

1.4.4. Kê khai, quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Việc kế khai, quyết toán thuế TNDN được thực hiện theo quy định

của pháp luật thuế TNDN. Mỗi quốc gia có các quy định riêng về việc kê

khai và quyết toán thuê tùy thuộc vào cách thức quản lý thuế, trình độ

phát triển của nền kinh tế và các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ. Thông

thường việc kê khai được thực hiện theo quý và quyết toán theo năm.

1.4.5. Xử lý kế toán sau quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Việc xử lý chênh lệch giữa số liệu kế toán với số liệu trên biên bản

quyết toán thuế được thực hiện theo chuẩn mực, chế độ kế toán của từng

quốc gia.

1.4.6. Trình bày thông tin về thuế thu nhập doanh nghiệp trên Báo

cáo tài chính

Theo IAS 12 và VAS 17, các chỉ tiêu về thuế TNDN hiện hành và

hoãn lại cần phải được trình bày riêng rẽ trên BCTC, thuyết minh BCTC

cần phải giải trình rõ, cơ sở tính, phương pháp tính và tác động của nó

đến tài sản, nguồn vốn, chi phí, lợi ích của doanh nghiệp.

1.5. Lý thuyết nền có liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến

kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Luận án sử dụng lý thuyết hành vi, lý thuyết về hệ thống thông tin, lý

thuyết về lợi ích và chi phí.

1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

1.6.1. Hệ thống chính sách pháp luật

Nghiên cứu của Trần Đình Khôi Nguyên (2010); Nguyễn Thị Thu

Hoàn (2016) cũng cho thấy mọi sự phức tạp, chồng chéo, không rõ

ràng của các quy định trong chính sách thuế sẽ ảnh hưởng đến kế toán

thuế TNDN.

1.6.2. Lãnh đạo doanh nghiệp

Theo nghiên cứu của Verbrugga, Christaens và Milis (2008), việc

thực hiện các mục tiêu lãnh đạo doanh nghiệp ít nhiều đều có ảnh hưởng

10

đến kế toán thuế TNDN. Đặc biệt là tính hữu ích của thông tin về thuế

TNDN trên BCTC.

1.6.3. Chất lượng nhân lực kế toán

Trình độ chuyên môn và ý thức trách nhiệm của kế toán không tốt sẽ

vận dụng sai lệch chính sách pháp luật quy định về kế toán thuế TNDN,

làm ảnh hưởng đến tính hữu ích của thông tin về thuế TNDN trên BCTC.

Trần Đình Khôi Nguyên (2010) (2011) và Nguyễn Thị Thu Hoàn (2016)

cũng đều ghi nhận nhân tố này có tác động đến công tác kế toán.

1.6.4. Công nghệ thông tin

Tô Thị Hồng Thiên (2017), việc ứng dụng công nghệ thông tin trong

hệ thống thông tin kế toán sẽ giúp gia tăng khả năng và năng lực làm việc

của kế toán trong quá trình xử lý dữ liệu và làm cho chất lượng dữ liệu

tạo ra từ hệ thống có chất lượng hơn.

1.6.5. Tổ chức hướng dẫn thực hiện, kiểm tra và tư vấn

Nguyễn Phúc Sinh (2008) cũng đã xác định ảnh hưởng của nhân tố

này đến tính hữu ích của các thông tin cung cấp trên BCTC, trong đó có

thông tin về thuế TNDN.

1.6.6. Đặc điểm nền kinh tế

PGS.TS Mai Ngọc Anh (2014), Trình độ phát triển kinh tế và sự phát

triển của thị trường chứng khoán đạt ra yêu cầu đối với thông tin kế toán

ở các mức độ khác nhau. Nguyễn Phúc Sinh (2008) cho rằng, nền kinh tế

thị trường không minh bạch, công tác kế toán thuế TNDN sẽ rất khó khăn.

1.6.7. Áp lực về cân đối lợi ích - chi phí

Nguyễn Phúc Sinh (2008), áp lực cân đối giữa lợi ích và chi phí

trong công tác kế toán sẽ tác động đến tính hữu ích của thông tin kế toán

cung cấp trên BCTC.

Kết luận chương 1

Chương 1 luận án đã trình bày những vấn đề lý thuyết cơ bản của kế

toán thuế TNDN. Tóm tắt những quan điểm của các nhà nghiên cứu về

11

lịch sử hình thành, bản chất, vai trò kế toán thuế TNDN, các nhân tố ảnh

hưởng đến kế toán thuế TNDN, phương pháp ghi nhận và trình bày các

thông tin về thuế TNDN hiện hành và hoãn lại trên BCTC.

Chương 2

THỰC TRẠNG KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP TRÊN ĐỊA BÀN

THÀNH PHỐ HÀ NỘI

2.1. Tổng quan về các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành

phố Hà Nội

Doanh nghiệp xây lắp hiểu theo cách chung nhất là doanh nghiệp sản

xuất, lắp đặt các sản phẩm là các công trình xây dựng cơ bản như: nhà ở,

văn phòng, trung tâm thương mại, đường giao thông v.v…

2.1.1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh xây lắp

Sản phẩm xây lắp là các công trình, vật kiến trúc… có quy mô lớn,

kết cấu phức tạp, mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất dài, nơi sản

xuất gắn liền với nơi tiêu thụ, sản phẩm xây lắp phụ thuộc nhiều vào điều

kiện địa phương, điều kiện thi công sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo

giá dự toán hoặc giá thỏa thuận với chủ đầu tư từ trước (giá dự thầu); lợi

nhuận thuần thực tế thường thấp hơn nhiều lần so với lợi nhuận định mức

trong dự toán. Những đặc điểm này đều có tác động không nhỏ đến công

tác kế toán thuế TNDN.

2.1.2. Đặc điểm tổ chức quản lý kinh doanh

Tổ chức quản lý kinh doanh của các doanh nghiệp xây lắp trên địa

bàn thành phố Hà Nội chủ yếu theo hình thức trực tuyến chức năng.

2.1.3. Đặc điểm công tác kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán: thường theo hình thức nửa tập

trung, nửa phân tán.

12

Về chế độ kế toán áp dụng: chủ yếu áp dụng Thông tư 200/2014/TT-BTC

ngày 22/12/2014. Một số ít doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán ban

hành theo Thông tư 133/2015/TT-BTC.

Về đặc điểm tổ chức hệ thống sổ kế toán: Chủ yếu sử dụng hình thức

kế toán máy.

2.2. Đánh giá Thực trạng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

2.2.1. Cơ sở đánh giá

(1) Khảo sát ý kiến của kế toán thuế TNDN, kế toán trưởng về thực

trạng hệ thống thông tin kế toán thuế TNDN của doanh nghiệp.

(2) Tìm hiểu các thông tin về thuế TNDN cung cấp trên BCTC đã

được kiểm toán.

(3) Xem xét nội tại công tác kế toán thuế TNDN trong một số doanh

nghiệp doanh nghiệp qua

(4) Tham khảo ý kiến đánh giá hiệp hội nghề nghiệp, kiểm toán viên

về thực trạng công tác kế toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây

lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay.

2.2.2. Nội dung đánh giá

Một là, thu nhận thông tin phục vụ công tác kế toán thuế TNDN.

Việc thu nhận thông tin phục vụ công tác kế toán thuế TNDN của

các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn tồn tại

những mặt còn hạn chế, chưa đảm bảo tính chính xác, rõ ràng, đầy đủ,

kịp thời theo quy định. Nhiều khoản mục tài sản, nợ phải trả, hàng tồn

kho, tài sản cố định, giá trị sản phẩm dở dang… của các doanh nghiệp

xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn chưa đủ cơ sở để kiểm tra, đối

chiếu. Các đội thi công chuyển chứng từ về cho công ty thường rất chậm.

Kế toán đội chưa kiểm tra kỹ tính hợp pháp, hợp lệ của chứng từ phát

sinh tại đội nên khi chuyển chứng từ về công ty phát sinh nhiều sai sót.

Mặt khác chênh lệch vĩnh viễn giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu

13

thuế tại các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội phát sinh

lớn, khoản chênh lệch này chủ yếu phát sinh do bị loại các khoản mục chi

phí, tài sản, nợ phải trả không có hóa đơn, chứng từ đúng quy định của

pháp luật hoặc chưa phản ánh trung thực bản chất của nghiệp vụ kinh tế

phát sinh.

Hai là, kế toán thuế TNDN hiện hành.

Việc ghi nhận các khoản mục doanh thu, chi phí trong một số doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội chưa đảm bảo độ chính

xác, rõ ràng, thiếu cơ sở sẽ dẫn đến các khoản mục chi phí, doanh thu, lợi

nhuận không chính xác, không đầy đủ, không trung thực. Chẳng hạn, chủ

đầu tư yêu cầu nhà thầu viết hóa đơn thể hiện đã tạm ứng một phần tiền

của Hợp đồng xây dựng, nhà thầu viết hóa đơn thì kế toán đã ghi nhận

vào thu nhập chịu thuế để tính thuế TNDN trong kỳ mặc dù đây mới chỉ

là một khoản ứng trước chưa đủ điều kiện ghi nhận doanh thu và chưa

phải chịu thuế TNDN. Hoặc nhà thầu chỉ xuất hóa đơn ghi nhận doanh

thu và thu nhập chịu thuế tương ứng với số tiền thu được của chủ đầu tư

và thấp hơn so với biên bản nghiệm thu giá trị sản phẩm hoàn thành và

trên hóa đơn cũng không ghi rõ là tạm thu, hay có nhiều trường hợp xuất

hóa đơn ghi nhận doanh thu, thu nhập chịu thuế nhưng khi xác minh lại

không có nghiệp vụ mua bán thật như dự án khu đô thị Sông Đà - Bình

Tân của Công ty Sông Đà 9.06. Rất nhiều doanh nghiệp chưa đủ cơ sở,

giải trình, chứng minh tính hợp lý, hợp lệ để được cơ quan thuế chấp

nhận là chi phí được trừ của các khoản chi phí từ lao động thuê ngoài, của

chi phí lãi vay từ cá nhân, chi phí khấu hao tài sản cố định.

Ba là, kế toán thuế TNDN hoãn lại.

Với đặc thù của ngành xây lắp thời gian thi công thường kéo dài qua

nhiều năm, giá trị công trình lại thường được nghiệm thu từng phần theo

từng hạng mục dẫn đến việc doanh thu và chi phí phát sinh trong kỳ

thường không tương ứng. Do đó thường phát sinh thuế TNDN hoãn lại.

14

Tuy nhiên kết quả khảo sát cho thấy, chỉ có 44/200 doanh nghiệp có phát

sinh thuế TNDN hoãn lại. Các chỉ tiêu về thuế TNDN hoãn lại cũng

không được thuyết minh rõ ràng, cụ thể ngoại trừ Tập đoàn Vingroup,

Công ty cổ phần tập đoàn Hà Đô, Tập đoàn FLC. Chính vì vậy, giá trị của

chỉ tiêu tài sản thuế TNDN hoãn lại, thuế TNDN hoãn lại phải trả chưa

thực sự đầy đủ, rõ ràng, điều này ảnh hưởng đến tính hữu ích của các

thông tin về thuế TNDN trên BCTC.

Bốn là, Kê khai, quyết toán thuế TNDN.

Việc kê khai và quyết toán thuế TNDN đều được các doanh nghiệp

thực hiện theo quy định của chính sách thuế. Sai sót phát sinh trong việc

kê khai và quyết toán thuế TNDN chủ yếu do những hạn chế của khâu

thu thập chứng từ phục vụ công tác kế toán thuế TNDN.

Năm là, xử lý kế toán sau quyết toán thuế TNDN.

Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội sau quyết

toán thuế TNDN vẫn phát sinh nhiều sai sót trọng yếu và không trọng

yếu. Phần lớn các doanh nghiệp điều chỉnh sai sót vào năm phát hiện sai

sót. Tuy nhiên vẫn còn một số doanh nghiệp điều chỉnh sai sót vào năm

phát sinh sai sót. Nhiều doanh nghiệp không lập biên bản giải trình và

thuyết minh rõ các sai sót trên BCTC.

Sáu là, trình bày thông tin về thuế TNDN trên BCTC

Kết quả đánh giá thực trạng việc trình bày thông tin về thuế TNDN

trên BCTC cho thấy việc giải trình rõ những sai lệch phát sinh trên BCTC

cũng như việc trình bày BCTC trên mọi khía cạnh trọng yếu, trung thực,

đáng tin cậy đều ở mức chưa cao.

2.3. Những nhân ảnh hưởng đến kế toán thuế thu nhập doanh

nghiệp trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

Mô hình nghiên cứu các nhân tố gây ra những hạn chế của kế toán

thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà

Nội như sau:

15

2.3.1. Xây dựng giả thuyết

Dựa trên nghiên cứu thực trạng kế toán thuế TNDN trong các doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội, các nhân tố tác động đến

kế toán thuế TNDN, các giả thuyết được xây dựng như sau:

H1: Chính sách pháp luật về kế toán thuế TNDN ảnh hưởng đến kế

toán thuế TNDN.

H2: Nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp về thuế TNDN, kế toán

thuế TNDN ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN.

H3: Chất lượng nhân lực kế toán ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN.

H4: Công nghệ thông tin ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN.

H5: Tổ chức hướng dẫn thực hiện, kiểm tra và tư vấn ảnh hưởng đến

kế toán thuế TNDN.

H6: Đặc điểm nền kinh tế ảnh hưởng đến kế toán thuế TNDN.

H7: Áp lực cân đối giữa lợi ích và chi phí ảnh hưởng đến kế toán

thuế TNDN.

Áp lực cân đối lợi ích - chi phí

H7

Chính sách pháp luật

Nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp

Chất lượng nguồn nhân lực kế toán

Công nghệ thông tin

Tổ chức hướng dẫn thực hiện,

kiểm tra và tư vấn

Đặc điểm nển kinh tế

Kế toán thuế

TNDN trong

các doanh

nghiệp xây lắp

trên địa bàn

thành phố

Hà Nội

H1

H2

H3

H4

H5

H6

16

2.3.2. Xác định các biến số trong mô hình nghiên cứu

Xác định biến phụ thuộc là: Kế toán thuế TNDN trong các doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Biến độc lập gồm 7 nhân tố sau:

(1) Chính sách pháp luật

(2) Nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp

(3) Chất lượng nguồn nhân lực.

(4) Công nghệ thông tin.

(5) Tổ chức hướng dẫn thực hiện, kiểm tra và tư vấn.

(6) Đặc điểm nền kinh tế.

(7) Áp lực về cân đối lợi ích - chi phí.

Y = 0 + 1*X1 + 2* X2 + 3* X3+ 4* X4 + 5* X5+ 6* X6 +7* X7

Trong đó:

Biến Ý nghĩa

Y Kế toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa

bàn thành phố Hà Nội

X1 Chính sách pháp luật

X2 Nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp

X3 Chất lượng nhân lực kế toán

X4 công nghệ thông tin

X5 Tổ chức hướng dẫn thực hiện, kiểm tra và tư vấn

X6 Đặc điểm nền kinh tế

X7 Chất lượng nhân lực kế toán

Kết quả kiểm định cho thấy, giá trị KMO của thang đo các nhân tố

X1 đến X7 bằng 0,835 (theo điều kiện 0,5 < KMO < 1, mô hình phù hợp).

Ngoài ra kiểm định Bartlett's Test of Sphericity có Sig = 0,000 < 0,05 cho

thấy các thang đo của 7 nhân tố đủ điều kiện để phân tích EFA.

Ngoài ra, giá trị tổng phương sai trích = 71,792% > 50%: đạt yêu

cầu; khi đó có thể nói rằng 01 nhân tố này giải thích 71,792% biến thiên

17

của dữ liệu. Hơn nữa điểm dừng khi rút trích nhân tố thứ 7 (số nhân tố

trích được là 7) với chỉ số Eigenvalues = 1,103 (Eig > 1) là phù hợp, Các

hệ số tải nhân tố (Factor Loadings) đều > 0,5. Do vậy thang đo rút ra

được chấp nhận.

Kết quả mô hình nghiên cứu như sau:

Y = -.373 + 0.103X1 + 0.263X2 + 0.171X3 + 0.162X4+0.152X5 +

0.179X6 + 0.332X7

2.4. Kết luận chung về thực trạng kế toán thuế thu nhập doanh

nghiệp trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

Một là: Việc thu nhận thông tin phục vụ công tác kế toán thuế

TNDN chưa đảm bảo tính chính xác, rõ ràng, đầy đủ, kịp thời theo quy

định, chưa phản ánh trung thực bản chất của nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

Nhiều khoản mục nợ phải thu, phải trả, nguyên vật liệu tài sản cố định…

chưa có đủ cơ sở để kiểm trả đối chiếu.

Hai là: Kế toán thuế TNDN hiện hành

Việc ghi nhận các khoản mục tài sản, nợ phải trả trong một số doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội chưa đảm bảo độ chính

xác, rõ ràng, thiếu cơ sở sẽ dẫn đến việc xác định và ghi nhận thuế TNDN

hiện hành không đầy đủ, chính xác.

Ba là: Kế toán thuế TNDN hoãn lại

Thuế TNDN hoãn lại hầu như chưa được các doanh nghiệp xây lắp

trên địa bàn thành phố Hà Nội quan tâm, xác định và ghi nhận đầy đủ.

Đặc biệt không có một doanh nghiệp nào xác định và ghi nhận tài sản

thuế TNDN hoãn lại từ các khoản lỗ và ưu đãi thuế chưa sử dụng. Điều

này làm cho thông tin về thuế TNDN trên BCTC trở lên kém hữu ích do

các đối tượng sử dụng thông tin

Bốn là: Xử lý kế toán thuế TNDN sau quyết toán

Việc xử lý kế toán thuế TNDN sau quyết toán của các doanh nghiệp

xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội về cơ bản đã thực hiện theo

18

đúng quy định của chuẩn mực và chế độ kế toán nhưng vẫn còn một số

doanh nghiệp không phân loại các sai sót trọng yếu và không trọng yếu

để xử lý cho phù hợp để đảm bảo cung cấp thông tin hữu ích về thuế

TNDN trên BCTC.

Năm là: Trình bày thông tin về thuế TNDN trên BCTC

Việc trình bày thông tin về thuế TNDN trên BCTC của các doanh

nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội chưa thực sự rõ ràng cụ thể

về các khoản mục chi phí không được trừ, thời gian hoàn nhập các khoản

chênh lệch tạm thời, chi phí, lợi ích về thuế TNDN trong tương lai phát sinh

từ thuế TNDN hoãn lại được ghi nhận trong năm hiện tại cũng như việc

phân loại giá trị tài sản thuế TNDN hoãn lại và thuế TNDN hoãn lại phải

trả cho hoạt động thường xuyên và không thường xuyên một cách rõ ràng.

Kết quả nghiên cứu định lượng cho thấy, các mặt hạn chế trên của kế

toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội đều làm giảm tính hữu ích của thông tin về thuế TNDN cung cấp

trên BCTC. Có nhiều nguyên nhân gây ra những hạn chế đó, trong đó

68,4% nguyên nhân được xác định là do mức độ phức tạp của khuôn khổ

pháp lý về kế toán thuế TNDN, hạn chế về nhận thức của Lãnh đạo doanh

nghiệp; chất lượng nhân lực kế toán; công nghệ thông tin; Hạn chế trong

việc tổ chức hướng dẫn thực hiện, kiểm tra và tư vấn; Hạn chế của đặc

điểm nền kinh tế; Áp lực về cân đối lợi ích - chi phí. Các nhân tố này sẽ

là sơ sở để luận án đề xuất điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện kế

toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội.

Kết luận chương 2

Chương 2 đã vận dụng phương pháp định tính và định lượng để thực

hiện mô hình nghiên cứu đã đề xuất làm cơ sở cho việc đề xuất các giải

pháp hoàn thiện kế toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên

địa bàn thành phố Hà Nội tại chương 3.

19

Chương 3

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN THUẾ

THU NHẬP DOANH NGHIỆP TRONG CÁC DOANH NGHỆP

XÂY LẮP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

3.1. Phương hướng hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh

nghiệp của các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

Thứ nhất: Việc hoàn thiện kế toán thuế TNDN phải tính đến yếu

tố hội nhập và phát triển phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế

đất nước.

Thứ hai: Phù hợp với chế độ kế toán hiện hành và thực hiện đồng bộ

với các qui định quản lý kinh tế khác.

Thứ ba: Nâng cao chất lượng thông tin cung cấp của BCTC.

Thứ tư: Đảm bảo tuân thủ các qui định của chính sách thuế TNDN.

Thứ năm: Đáp ứng được yêu cầu phát triển của doanh nghiệp hiện tại

và trong tương lai.

Thứ sáu: Đảm bảo tính hiệu quả.

3.2. Một số giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh

nghiệp trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

3.2.1. Giải pháp hoàn thiện việc thu nhận thông tin phục vụ công

tác kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Doanh nghiệp cần xây dựng một quy trình thu nhận thông tin phục

vụ công tác kế toán thuế TNDN phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh

nghiệp, đảm bảo tính kịp thời, dễ kiểm tra, đối chiếu, kèm theo quy chế

buộc các tổ đội, xí nghiệp thi công không được phân cấp hạch toán tập

hợp chi phí sản xuất và tính giá thành công trình phải lập bảng kê kèm

chứng từ cho công ty vào thời điểm cuối ngày thông qua fax, scan, chụp

chứng từ gửi qua mail. Ngoài ra doanh nghiệp cần hoàn thiện đầy đủ

thủ tục chứng từ đối với một số khoản mục doanh thu, chi phí thường

20

phát sinh sai sót như: Đối với chi phí về nguyên liệu, vật liệu; đối với chi

phí khấu hao tài sản cố định; đối với chi phí nhân công; đối với chi phí

lãi vay.

3.2.2. Giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

hiện hành

Để cung cấp thông tin chính xác đầy đủ, minh bạch về thuế TNDN

hiện hành phải nộp trên BCTC, các doanh nghiệp xây lắp cần cập nhật

kịp thời những thay đổi trong chính sách thuế TNDN nhằm xác định đúng

số thuế TNDN hiện hành phải nộp.

Đối với chi phí vượt dự toán bị loại khỏi chi phí được trừ, làm giảm

giá thành. Có hai cách xử lý phần chi phí vượt dự toán này như sau:

Một là: Loại các khoản chi phí này ra ngay từ đầu khỏi giá thành và

chi phí được trừ (khi có đủ cơ sở xác định là vượt dự toán). Khoản chi phí

này được tổng hợp trên một bảng kê có chi tiết cho từng công trình, hạng

mục công trình. Trên sổ sách kế toán, phần chi phí này được hạch toán:

Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (Phần chi phí vượt dự toán)/ Có TK 621,

622, 623, 627.

Hai là: Kế toán vẫn tập hợp khoản chi phí vượt dự toán này trên TK 154

"chi phí xuất kinh doanh dở dang" để theo dõi và sau này, khi công trình

hoàn thành bàn giao, kế toán kết chuyển sang TK 632 phần chi phí vượt

định mức. Cuối năm khi quyết toán thuế TNDN phải loại chi phí này ra

khỏi chi phí tính thuế tại chỉ tiêu B4 của tờ khai quyết toán năm trên phần

mềm HTKK.

3.2.3. Giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

hoãn lại

Để có thể xác định và ghi nhận thuế TNDN hoãn lại, kế toán phải

xác định được chênh lệch tạm thời. Để xác định chênh lệch tạm thời dễ

dàng, kế toán nên chuẩn bị một bảng cân đối kế toán cho mục đích thuế

21

mà nó có thể so sánh với bảng cân đối kế toán theo quy định của chuẩn

mực và chế độ kế toán. Sự khác biệt giữa hai bảng cân đối kế toán đó sẽ là

chênh lệch tạm thời hoặc vĩnh viễn. Sau khi loại bỏ phần chênh lệch vĩnh

viễn (chênh lệch không bao giờ chịu thuế), phần còn lại sẽ là chênh lệch tạm

thời. Các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội cần ghi nhận

thuế TNDN hoãn lại: Đối với những khoản doanh thu nhận trước; đối với

các khoản chi phí trả trước; đối với những khoản lỗ và ưu đãi thuế chưa

sử dụng. Đồng thời, cần lập kế hoạch, chiến lược thuế cho các khoản thuế

TNDN phải nộp và các khoản thuế TNDN được khấu trừ trong tương lai.

3.2.4. Giải pháp hoàn thiện việc xử lý kế toán thuế thu nhập doanh

nghiệp sau quyết toán

Việc điều chỉnh các sai sót được phát hiện sau quyết toán thuế

TNDN phải đảm bảo nguyên tắc sau:

Những sai sót của năm hiện tại được phát hiện trong năm đó phải

được điều chỉnh trước khi công bố BCTC.

Sai sót trọng yếu của các năm trước phải được điều chỉnh bằng cách

điều chỉnh hồi tố kể từ năm có sai sót phát sinh, trừ khi không thể xác

định được ảnh hưởng của sai sót của từng năm hay ảnh hưởng lũy kế của

sai sót đến năm hiện tại.

Việc điều chỉnh được thực hiện như sau:

Sai sót phát sinh trong năm hiện tại: Sai sót trọng yếu hay không

trọng yếu phát sinh trong năm hiện tại hoặc phát sinh trong năm trước

nhưng BCTC của năm trước chưa công bố thì đều phải được điều chỉnh

trên sổ sách và BCTC trước khi công bố.

Sai sót phát sinh trong các năm trước: Sai sót trọng yếu phát sinh

trong các năm trước được phát hiện sau khi BCTC của năm trước đã công

bố phải được sửa chữa theo phương pháp điều chỉnh hồi tố các ảnh hưởng

đến bảng cân đối kế toán năm trước và năm nay hoặc Báo cáo kết quả

22

hoạt động kinh doanh của năm trước, được điều chỉnh theo phương pháp

điều chỉnh hồi tố theo quy định của VAS 29 trên sổ chi tiết, sổ cái trên

chỉ tiêu số dư đầu kỳ năm báo cáo.

3.3.5. Giải pháp hoàn thiện việc trình bày thông tin về thuế thu

nhập doanh nghiệp trên báo cáo tài chính

Thuế TNDN hoãn lại phải trả và tài sản thuế TNDN hoãn lại nên

được phân loại thành các khoản mục ngắn hạn và dài hạn dựa trên việc

phân loại các khoản mục tài sản, nợ phải trả là ngắn hạn hay dài hạn có

liên quan hoặc thời gian hoàn nhập dự kiến của các khoản chênh lệch tạm

thời. Đồng thời cần thuyết minh rõ cơ sở tính, kế hoạch, chiến lược thuế

của doanh nghiệp nhằm cung cấp thông tin hữu ích về thuế TNDN trên

BCTC cho các đối tượng sử dụng thông tin.

3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp

3.3.1. Đối với Nhà nước

Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho

các doanh nghiệp, Cán bộ thuế cần đôn đốc, nhắc nhở kịp thời hướng dẫn

các chủ thể kinh tế thực hiện đúng quy định công tác kế toán thuế TNDN.

3.3.2. Đối với các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội

Lãnh đạo cần kiểm tra, đôn đốc kế toán của mình thực hiện đúng quy

định của pháp luật về kế toán và chính sách thuế. Cần hiểu biết đầy đủ lợi

ích từ việc cung cấp thông tin hữu ích về thuế TNDN trên BCTC cho các

đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin. Nhân viên kế toán cần cập nhật

chính sách pháp luật về kế toán thuế TNDN, trau dồi kỹ năng chuyên

môn về kế toán thuế TNDN.

3.3.3. Đối với hiệp hội nghề nghiệp:

Không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo và tư vấn kế toán

thuế TNDN.

23

Kết luận chương 3

Nội dung chương 3 luận án đề xuất các giải pháp hoàn thiện trên cơ

sở tác động vào 7 nhân tố gây ra những hạn chế của kế toán thuế TNDN

trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội Đồng thời

đưa ra các điều kiện để thực hiện giải pháp.

KẾT LUẬN

Kế toán thuế TNDN là một phần hành kế toán khó và tương đối phức

tạp, có tác động không nhỏ đến tình hình tài chính của doanh nghiệp. Tuy

nhiên, việc hạch toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa

bàn thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều điểm hạn chế, chưa đáp ứng được

nhu cầu thông tin về thuế TNDN trên BCTC của các đối tượng sử dụng

thông tin. Xuất phát từ thực trạng đó, sau khi nghiên cứu lý luận chung về

kế toán thuế TNDN, nhu cầu thông tin về thuế TNDN trên BCTC của các

đối tượng sử dụng thông tin, tác giả đã đánh giá thực trạng công tác kế

toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội, từ đó đo lường, đánh giá những nhân tố ảnh hưởng đến kế toán

thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà

Nội. Trên cơ sở đó luận án đã đề xuất những giải pháp góp phần hoàn

thiện kế toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn

thành phố Hà Nội trên 05 mặt hạn chế, đó là: (i) Thu nhận thông tin phục

vụ công tác kế toán thuế TNDN; (ii) Kế toán thuế TNDN hiện hành; (iii)

Kế toán thuế TNDN hoãn lại; (iv) Xử lý kế toán thuế TNDN sau quyết

toán; (v) Trình bày thông tin về thuế TNDN trên BCTC. Các giải pháp

luận án đưa ra hướng đến việc cung cấp thông tin hữu ích về thuế TNDN

trên BCTC phục vụ cho việc ra quyết định kinh tế của các đối tượng sử

dụng thông tin. Trên cơ sở kết quả đo lường, đánh giá những nhân tố ảnh

24

hưởng đến kế toán thuế TNDN, luận án đề xuất phương án, điều kiện cụ

thể để thực hiện giải pháp. Tuy nhiên, luận án vẫn còn một số hạn chế do

gặp khó khăn trong vấn đề thu thập dữ liệu, nên dữ liệu nghiên cứu trong

luận án vẫn chưa đầy đủ minh chứng để minh họa thực trạng kế toán thuế

TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội

theo nội dung khảo sát. Một số hướng nghiên cứu mới trong tương lai mà

tác giả nhận thấy trong quá trình nghiên cứu như sau:

- Trong 7 nhân tố gây ra những hạn chế của kế toán thuế TNDN

trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố Hà Nội mà tác giả

xác định và kiểm định chỉ mới giải thích được 68,4% sự biến thiên của kế

toán thuế TNDN trong các doanh nghiệp xây lắp trên địa bàn thành phố

Hà Nội, còn lại 31,6% thuộc về những nhân tố khác chưa được đưa vào

mô hình.

- Một hướng nghiên cứu khác là có thể tập trung vào mục tiêu hoàn

thiện về kỹ thuật thực hiện kế toán thuế TNDN, hay hoàn thiện kế toán

thuế TNDN phục vụ cho công tác quản trị doanh nghiệp. Các hướng

nghiên cứu mới này sẽ góp phần hoàn thiện kế toán thuế TNDN một cách

toàn diện hơn.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU

LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ

1. Trần Thị Hương (2012), "Kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực xây lắp -

Những vấn đề cần trao đổi", Tạp chí Công nghiệp, (59), tr. 18-19.

2. Trần Thị Hương (2012), "Làm rõ hạch toán kế toán và chính sách thuế

trong quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp", Tạp chí Kế toán &

kiểm toán, (9), tr. 23-25.

3. Trần Thị Hương (2013), "Mối quan hệ giữa chính sách chế độ kế toán

và chính sách thuế hiện nay", Kỷ yếu hội thảo khoa học, Học viện Tài

chính, tr. 175-178.

4. Trần Thị Hương (2014), "Thủ tục chứng từ trong quản lý và quyết

toán thuế đối với vật tư hàng hóa mua vào", Kỷ yếu hội thảo khoa học

quốc gia, Trường Đại học Lao động - Xã hội, tr. 153-158.

5. Trần Thị Hương (2017), "Báo cáo lỗ - Những vấn đề cần lưu ý đối với

các nhà đầu tư", Tạp chí Kế toán & kiểm toán, (6), tr. 63-65.

6. Trần Thị Hương (2017), "Các nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu thông

tin về thuế thu nhập doanh nghiệp trên Báo cáo tài chính", Tạp chí Kế

toán & kiểm toán, (11), tr. 57-60.