HEDEFLER BAKIM YÖNETĠMĠ - linksroom · PDF fileHEMġĠRELĠK BAKIM YÖNETĠMĠ Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezi GĠRĠġ Hastalıkların tedavi

HEMġĠRELĠK

BAKIM

YÖNETĠMĠ

HAFTA

5

CERRAHĠ BAKIM

HEDEFLER

Bu üniteyi çalıĢtıktan sonra;

Ameliyat öncesi dönemde hemĢirenin

sorumluluklarını söyleyebilecek

Ameliyat öncesi hasta eğitimini planlayabilecek

Planlı ameliyatlarda hazırlık aĢamalarını bilecek

Ameliyat sırası dönemde hemĢirenin


Ameliyat sonrası hastanın yapması gereken

egzersizleri öğretebilecek

Ameliyat sonrası dönemde hemĢirenin


Ameliyathanede hasta ve çalıĢan güvenliği için

oluĢturulan standartları bilecek

Ameliyat sırası ve sonrasında oluĢabilecek

komplikasyonları söyleyebilecek

Günübirlik cerrahinin avantajlarını ve

dezavantajlarını sayabilecek

Günübirlik cerrahi hemĢiresinin sorumluluklarını

bilecek

Bakıma yönelik hemĢirelik tanı örnekleri

verebileceksiniz.

HEMġĠRELĠK BAKIM YÖNETĠMĠ

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezi

ĠÇĠNDEKĠLER

AMELĠYAT ÖNCESĠ HEMġĠRELĠK BAKIMININ YÖNETĠMĠ

1. Ameliyat Öncesi Genel Hazırlık

a) Ameliyat Öncesi Dönemde Fiziksel Hazırlık

b) Ameliyat Öncesi Dönemde Psikolojik Hazırlık

c) Ameliyat Öncesi Dönemde Yasal Hazırlık

d) Ameliyat Öncesi Dönemde Eğitim

2. Ameliyattan Önceki Gece Hazırlığı

3. Ameliyat Günü Hazırlığı

AMELĠYAT DÖNEMĠ BAKIMIN YÖNETĠMĠ

AMELĠYAT SONRASI HEMġĠRELĠK BAKIMININ YÖNETĠMĠ

4. Ayılma Ünitesinde Bakımın Yönetimi

5. Cerrahi Kliniğinde Bakımın Yönetimi

EVDE BAKIM

GÜNÜBĠRLĠK CERRAHĠ

SONUÇ

KONU ĠLE ĠLGĠLĠ HEMġĠRELĠK BAKIM PLANI ÖRNEKLERĠ

DEĞERLENDĠRME

KAYNAKLAR



GĠRĠġ

Hastalıkların tedavi yöntemlerinden biri olan cerrahi giriĢimler, günümüzde anestezi

tekniklerinde, ameliyat sonrası bakımdaki geliĢmeler sonucunda en son baĢvurulan tedavi

yöntemi olmaktan çıkmıĢtır. Cerrahi giriĢimler acil durumlarda planlı hazırlık olmaksızın,

tanısı konmuĢ hastalarda önceden planlanarak yapılmaktadır. Planlanarak yapılan cerrahi

giriĢimlerin bir kısmı da gerek ameliyat öncesi hazırlık döneminde, gerekse ameliyat sonrası

bakım döneminde hastaneye yatmayı gerektirmemektedir.

Cerrahi giriĢim sonrası hastanın iyileĢme sürecinde, ameliyat öncesi hazırlık ve

eğitim ile ameliyat sonrası bakım, en az yapılan cerrahi giriĢim kadar önemlidir.

Gereksinimleri uygun Ģekilde karĢılanan, bakımı hakkında sorumluluk alması sağlanan hasta

ameliyat travmasıyla daha iyi baĢ edebilir ve komplikasyonlar geliĢmeksizin kısa sürede

iyileĢebilir. Bu nedenle cerrahi hastasının iyileĢme sürecinde cerrahi hemĢireliği önemlidir.

Cerrahi hemĢireliği, ameliyat olacak hastanın ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat

sonrası bakımını içerir.

Bu bölümde, ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası bakım ve günübirlik

cerrahi konularında bilgi sunulmaktadır.

AMELĠYAT ÖNCESĠ HEMġĠRELĠK BAKIMININ YÖNETĠMĠ

Ameliyat öncesi bakım, hastanın hastaneye giriĢ anından itibaren cerrahi giriĢime

kadar hastanın bireysel gereksinimlerine göre saptanan psikolojik ve fizyolojik hazırlıklar,

ameliyat öncesi hazırlık ve bakımı içerir.

Ameliyat öncesi dönem bakım ve hazırlığı, cerrahi tedaviyi olumsuz yönde

etkileyebilecek risk faktörleri erken saptamak, mümkünse durumu ameliyat öncesi düzeltmek,

hastanın ameliyat sırası ve sonrası stresle baĢ edebilmesini kolaylaĢtırmak, hastanın ameliyat

sonrası bakıma katılımını sağlayarak iyileĢme sürecini hızlandırmak ve olası komplikasyonları

önlemek ya da en aza indirmek için önemlidir.



Genel olarak planlanmış ameliyatlarda hazırlık üç aşamada uygulanır

1- Ameliyat öncesi genel hazırlık

2- Ameliyattan önceki gece hazırlığı

3- Ameliyat günü hazırlığı

1. Ameliyat Öncesi Genel Hazırlık

Ameliyatın türü ne olursa olsun hasta fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden

etkilenmektedir. Her birey sosyo ekonomik, aile ve toplum içindeki rollerine bağlı olarak

farklıdır. Aynı ameliyata iki ayrı kiĢi farklı tepki gösterir. Hatta aynı birey, değiĢik zamanlarda

olduğu iki ameliyata farklı tepkiler gösterir.

Ameliyat öncesi genel hazırlık süreci, fiziksel, psikolojik, yasal hazırlık ve ameliyat

öncesi eğitimi içermektedir.

a) Ameliyat Öncesi Dönemde Fiziksel Hazırlık

Cerrahi giriĢime iliĢkin sorunların ve riskin en aza indirgenmesinde ameliyat öncesi

genel durumun optimal düzeye getirilmesi önemli rol oynar. Hastanın fiziksel açıdan

değerlendirilerek genel sağlık durumunun belirlenmesi, hemĢirelik bakımını planlamada yol

gösterici olacaktır.

Ameliyat öncesi dönemde hastanın fiziksel muayenesi ve fiziksel hazırlığı önemlidir.

Fizik muayene ile baĢtan ayağa genel değerlendirme yapılır (Tablo 1)



Tablo 1. Ameliyat Öncesi Fiziksel Muayene

Tanılama Faktörleri Sorular ve YaklaĢımlar

Genel Muayene

Genel sağlık durumunu kayıt et.

Vücut pozisyonunu ve boyunu değerlendir.

YaĢam bulgularını ölç ve kayıt et.

Deri Deriyi renk ve özellikleri yönünden değerlendi.r

Varsa yaraların yer ve görünümünü değerlendir.

Kemik çıkıntıları üzerindeki deriyi değerlendir.

Deri turgorunu dokunarak muayene et.

Göğüs ve Akciğerler Göğüs simetrisini ve farklılıkları, toraksın çapını ve Ģeklini

değerlendir.

Solunum seslerini dinle.

Herhangi bir ağrı veya hassasiyet varlığını dokunarak muayene et.

Kardiyovasküler Sistem Jugular (boyun veni) veni ĢiĢme yönünden değerlendir.

Apikal nabız hızını, ritmini ve özelliğini steteskop ile dinle.

Kalp seslerini steteskop ile dinle.

Periferik ödem varlığını kontrol et

Periferik nabızların özelliğini dokunarak muayene et.

Karın Son defekasyon zamanını sorgula.

Karın çevresini gözle muayene et.

Barsak seslerini steteskop ile dinle.

BoĢaltım ile iliĢkili anormal durum (Kanlı dıĢkı ya da idrar

vb)varlığını sorgula.

Nörolojik Sistem Hastanın oryantasyonunu ve bilincini, farkındalık ve konuĢma

düzeyini belirle.

Refleksleri muayene et.

Motor ve duyusal yeteneği değerlendir.

Görme ve iĢitme yeteneğini değerlendir.

Kas Ġskelet Sistemi Eklem hareketlerini incele ve değerlendir

Kas gücünü elle muayene et.

Hastanın yürüme yeteneğini değerlendir. Kaynak: Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında

Temel Kavramlar ve Beceriler, Nobel Tıp Kitapevleri,Ġsanbul, 2010



Fiziksel Hazırlık

YaĢ : Çocuklar, gençler ve orta yaĢtaki eriĢkinler genelde ameliyatı iyi tolore ederler. Küçük

bebek ve yaĢlıların ameliyat riski yüksektir. YaĢlı hastalar cerrahi gerektiren hastalığa ek

olarak kronik hastalıklara ve sağlık sorunlarına sahip olabilirler.

YaĢlı kiĢilerin kardiyovasküler, pulmoner, gastrointestinal ve renal sistemlerinde

yaĢlılığa bağlı olarak geliĢen fizyolojik değiĢiklikler ameliyat sonucunu etkileyebilir.

Ateroskleroz, beslenme bozukluğu, anemi, sıvı açığı (dehidrasyon) da önemli sorunlardır.

Çoğunlukla azalmıĢ duyma ve görme gibi duyusal kısıtlılıklar da fiziksel değerlendirme de

dikkate alınmalıdır.

Ağrı: Ağrı önemli bir fizyolojik belirleyicidir ve dikkatli bir Ģekilde izlenmelidir. Hastayı

değerlendirirken akut ve kronik ağrı ayırımı yapılmalıdır. Bu ameliyat sonrası ağrı ile kronik

durumları ayırt edebilmeyi sağlar. Ağrıyı değerlendirmede bir ağrı ölçeği kullanılmalı ve bu

hastaya anlatılmalıdır.

Beslenme Durumu: Ameliyatın baĢarısı ve ameliyat sonrası iyileĢme, beslenme

durumuyla doğrudan iliĢkilidir. Ameliyat öncesi beslenmesi iyi olan hasta ameliyat stresiyle

daha kolay baĢ edebilir. Beslenmeyle iliĢkin temel sorunlar; protein, demir ve vitaminden

yetersiz olarak beslenmiĢ olmak ve ĢiĢmanlıktır.

Beslenme yetersizlikleri sıklıkla kronik hastalığı olan, ishal, kusma gibi sindirim

sistemi sorunları bulunan ve ileri yaĢlardaki hastalarda ayrıca kanser hastalarında görülür.

Ameliyat öncesi beslenme yetersizliğini karĢılamak, enerji ihtiyacı ve yara iyileĢmesini

kolaylaĢtırmak amacıyla ameliyat öncesi dönemde karbonhidrat, protein, vitamin,

minerallerden zengin beslemek gerekir. Vitamin C kollojen doku yapımında rol oynar,

Vitamin B sellüler enzim ve normal glikoz metabolizmasında rol oynar tüm bu vitaminlerin

eksikliğinde iyileĢme gecikecektir. Ağızdan alamayan hastalara enteral beslenme ya da total

parenteral beslenme uygulanabilir. Besinler parenteral beslenmede damar içi yolla, enteral

beslenmede bir tüp aracılığı ile doğrudan gastrointestinal sisteme verilir.

ġiĢman hastalarda ameliyat acil değilse ameliyat öncesi dönemde normal kilolarına

inmesi sağlanmalıdır. ġiĢman hastalarda ameliyat riski yüksektir. Hipertansiyon, kalp



yetmezliği, hipoventilatasyon riski yüksek, diyabetes mellitus gibi metabolik sorunlar ĢiĢman

hastalarda sık görülür.

ġiĢman hastalarda yağ dokunun fazla olması, teknik açıdan güçlük oluĢturur ve

ameliyat yarası normalden daha geniĢ olur. Bu nedenle inzisyonel herni, yara açılması ve

enfeksiyon riski yüksektir. ġiĢman hastalarda karında gaz (abdominal distansiyon), flebit, kalp

damar, endokrin, karaciğer ve safra hastalıkları daha fazla oluĢur. AĢırı kilo nedeniyle ĢiĢman

hastaların bakımı ve yatak içinde hareket etmelerinde zorluklar vardır. ġiĢman hastalarda

solunum ve dolaĢım sistemine ait sorunlar ve hareket kısıtlılığına bağlı basınç yarası risklerini

en aza indirmek için bu hastaların rahat hareketine izin veren özel yataklar vardır.

Sıvı-Elektrolit Dengesi : Sıvı elektrolit dengesinin sürmesi cerrahi hastası için son derece

önemlidir. Sıvı açığı (dehidrasyon), hastayı Ģoka ve elektrolit konsantrasyonlarında bozulmaya

ve ölüme götürebilir. YaĢlılarda, kronik hastalığı olanlarda hipovolemi varsa giderilmelidir.

Mümkünse ağız yoluyla sıvı alımı (2500-3000 lt.) sağlanmalı veya parenteral olarak sıvı açığı

giderilmelidir.

Sıvı, elektrolit dengesizlikleri bedendeki tüm sistemleri etkileme özelliğine sahip

olduğundan, ameliyat olacak hasta için önemli risk taĢır. Sıvı ve elektrolit dengesizliğinin

ciddiyetini saptamak çoğu zaman zordur. Belirgin bozuklukların ameliyat öncesi düzeltilmesi

zaman gerektirmektedir.

Enfeksiyon : Daha önce de belirtildiği gibi beslenme yetersizliği olan kiĢilerde enfeksiyon

riski yüksektir. HemĢire hastayı enfeksiyon bulguları açısından gözlemelidir. Gerek duyulursa

ameliyat ertelenebilir.

Kalp Damar (Kardio vasküler) Fonksiyonu : Ameliyat öncesi kalp damar

sisteminin hazırlanmasında amaç, sistemin ameliyat döneminde hastanın oksijen, sıvı ve

beslenme gereksinimlerini karĢılayabilmesidir.

Ameliyat riskini artıran kalbe iliĢkin sorunlar arasında; anjina pektoris, miyokard

infarktüsü, kalp yetmezliği, aritmiler, hipertansiyon, konjenital kalp hastalıkları sayılabilir.

Periferik damar hastalığı olanlara ekstremitelere iliĢkin ameliyat uygulanırsa, doku iyileĢmesi

gecikebilir.



Kalp damar hastalığı kuĢkusu olan hastalar ameliyat öncesi kan basıncı, nabız hızı ve

ritmi ödem ekstremitelerde ısı, renk değişimi, halsizlik ve nefes darlığı yönünden

değerlendirilmeliler.

Kalp hastalarında ameliyat öncesi düzenli bir tedavi Ģarttır. Anemi ve elektrolit

bozuklukları düzene sokulmalıdır. Ameliyat öncesi dönemde hasta bakımında dinlenme

önemlidir. Diyette, sodyum ( Na) ve kolesterolden fakir diyet yer almalıdır. Dijital kalp

ilaçları ve sıvılar uygun Ģekilde verilmelidir

Kardiyovasküler sistemin değerlendirilmesinde istenen baĢlıca tektikler; Elektro

Kardiyo Grafi (EKG), Santral Venöz Basınç (SVP), eritrosit sayımı, hemoglobin, hematokrit,

serum sodyum (Na) ve potasyum (K) değerleridir.

Solunum Fonksiyonu: Astım, Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH), amfizem ve

bronĢektazi gibi pulmoner hastalıklar karbondioksit (CO2) ve Oksijen (O2) değiĢimini

engelleyerek ameliyat riskini artırırlar ve pulmoner enfeksiyon geliĢmesine neden olurlar.

Pulmoner hastalıktan kuĢku duyulan hasta, tanısı kesinleĢtirildikten sonra ameliyat öncesi

dönemde tedavi edilerek ameliyatta ve ameliyat sonrası dönemde komplikasyon geliĢmesi

önlenmiĢ ya da risk en aza indirilmiĢ olur.

Pulmoner fonksiyon bozukluklarını saptayabilmek için hasta nefes darlığı, hırıltılı

solunum, çomak parmak, göğüs ağrısı ve öksürükten bol miktarda balgam çıkarması, whezing,

egzersiz ve sigara içme durumu yönünden gözlenmelidir. Sigara içen hastalardan sigarayı

ameliyattan iki ay önce bırakması istenir. Bu hastalara özellikle ameliyattan 24 saat önce hiç

sigara içmemeleri söylenir. Yapılan çalıĢmalarda pek çok hastanın sigarayı ameliyattan 24 saat

önce bıraktığı belirtilmektedir. Bunun bile solunum yolu, kalp damar ve bağıĢıklık sisteminde

oluĢturacağı riski azalttığı gösterilmiĢtir.

Böbrek Fonksiyonu: Ameliyat olacak hastanın böbrek fonksiyonu sıvı elektrolit

dengesinin korunması ve artık ürünlerin bedenden atılabilmesi için yeterli olmalıdır. Akut

nefrit, akut renal yetmezlik, anuri, oligüri, prostat hipertrofisi idrar akıĢını engelleyerek üriner

enfeksiyona neden olduğu için ameliyat riskini artırır. Böbrek fonksiyonu, idrar yapım ve atım

bozuklukları, idrar görünümü, idrarda lökosit, eritrosit, protein, glikoz, dansite, kan üre

nitrojen (BUN), nonprotein nitrojen (NPN) ve kreatin açısından izlenmelidir. BUN ve NPN



testleri böbreklerin üre ve diğer protein yıkım ürünlerini atma durumlarını gösterir. BUN ve

NPN değerleri yüksek olan hastalarda, ameliyat sonrasında böbrek yetmezliği

geliĢebileceğinden bu hastaların ameliyat riski yüksektir.

Özellikle uzun süren ameliyatlarda, uterus veya mesane ameliyatlarında ya da ameliyat

sonrası dönemde yoğun bakım gereken hastalarda ameliyat öncesinde mesane kateterizasyonu

uygulanır.

Sindirim Sistemi Fonksiyonu : Sıvı elektrolit dengesizliklerinin büyük çoğunluğunun

sindirim sisteminden kaynaklanması nedeniyle ameliyat olacak hastanın sindirim sistemi

yönünden değerlendirilmesi önemlidir. Hastanın kusması, kusmuğun kanlı ya da yeşil olması,

bağırsak alışkanlıklarında değişiklik ve rektal yolla kanama olup olmadığı

değerlendirilmelidir.

Karaciğer Fonksiyonu : Anestezik maddelerin vücuttan uzaklaĢtırılmasında karaciğer

önemli rol oynar. Karaciğer hastalıkları anesteziklerin metabolize edilmesini etkiler bu yüzden

de akut karaciğer hastalıkları yüksek cerrahi mortaliteye neden olur. Yine karbonhidrat,

protein ve yağ metabolizmasında ve pıhtılaĢmada rol oynaması nedeniyle siroz gibi hastalık

durumlarında ameliyat riski artar. Karaciğer fonksiyonları yetersizse yara iyileşmesi gecikir ve

enfeksiyon riski artar. Bu nedenle ameliyat öncesi karaciğer fonksiyonlarında iyileĢme

amaçlanır. Alkolizm hikayesi olan ya da batında asit bulunan hastalar da karaciğer

fonksiyonları yönünden dikkatli izlenmeli ve değerlendirilmelidir.

Endokrin Fonksiyonu: Endokrin bezlerin fonksiyonu ameliyat öncesi dönemde iyi


Troid bezinin fonksiyonu cerrahi riski en aza indirmek için değerlendirilmelidir.

Hipertroidizm ameliyat sırası veya sonrası tiroid krizine, hipotroidizm ise anestezi sırası

hipotansiyon ve kardiak arreste neden olabilir. Bu nedenle troid bezine iliĢkin sorunlar

ameliyat öncesi dönemde tedavi edilmelidir.

Cerrahi giriĢim yapılacak diyabetli bir hasta kan Ģekerinin düĢmesi (hipoglisemi) ve

kan Ģekerinin yükselmesi (hiperglisemi) açısından risk altındadır. Hipoglisemi yetersiz

karbonhidrat alımına veya aĢırı insülin uygulanmasına bağlı olarak anestezi veya ameliyat



sırasında geliĢebilir. Hiperglisemi ameliyat sırasında oluĢan yükselen katekolamin (Adrenalin-

Noradrenalin) düzeylerine bağlı oluĢabilir. Ameliyat sırasında kan Ģekerinin yüksek olması

yara enfeksiyonu, glikozüri ve asidoz riskini artırır. Kontrollü şeker hastalığı olan bireydeki

cerrahi risk, şeker hastalığı olmayandan farksızdır. Burada amaç kan Ģekeri düzeyini 200

mg/dl altında tutmaktır.

Hiperglisemi de cerrahi stres ve stres hormonlarının seviyelerinin artmasıyla oluĢur.

Hiperglisemi cerrahi yarada enfeksiyon için riski artırabilir. Diğer riskler asidoz ve

glukozüridir. Cerrahi öncesi, sırası ve sonrası kan glikoz seviyesi takip edilmelidir.

Kortikosteroid kullanan hastalar adrenal yetmezlik riski altındadır. Cerrah ve

anestezistin haberi olup adrenal yetmezlik açısından kontrol edilmelidir.

Nörolojik Fonksiyon : Ameliyat öncesinde nörolojik muayeneyle hastanın kraniyal

sinirleri alt ve üst ekstremite refleksler, duyu refleksleri değerlendirilmelidir. Çünkü nörolojik

değerlendirme hastanın ameliyat öncesi genel sağlık durumu hakkında fikir verir; anestetikler

ve analjezikler santral sinir sistemini etkileyeceğinden bu ilaçlara karĢı oluĢabilecek

reaksiyonların önceden saptanmasına izin verir; özellikle ameliyat hastanın nörolojik

fonksiyonlarını etkileyecekse ameliyat sonrası durumun ameliyat öncesi nörolojik durumla

karĢılaĢtırılmasına olanak sağlar.

Ameliyat riskini artıran ciddi nörolojik durumlar arasında epilepsi ve parkinson

hastalığı sayılabilir. BaĢ ağrısı, baĢ dönmesi, kulak çınlaması, pupillerin eĢit olmaması ve

konvülsiyon hikayesi önemli nörolojik bulgulardır.

Hematolojik Fonksiyon : Tüm ameliyatlarda kan kaybı olur. Ameliyat öncesi kan grubu

tayini ve kan grubu uygunluk testi (cross-matchs) yapılmalıdır. Hastanın genel durumu, yaĢı,

ameliyat bölgesine göre doktor tarafından istenen kan hazır bulundurulmalıdır.

Ameliyat pıhtılaĢma sorunu olan hastalarda kanama ve Ģok riskini önemli ölçüde

artırır. Bu nedenle hemotolojik açıdan hasta iyi değerlendirilmelidir. Hastanın

değerlendirmesinde; kanamaya yatkın olma, diĢ çekimi ve traĢ sonrası aĢırı kanama, burun

kanaması, hepatik ya da renal hastalık, antikoagulan ilaç kullanma anormal kanama zamanı ve

protrombin zamanı ya da trombosit sayısı dikkate alınmalıdır. Ameliyat öncesi yapılan rutin

tarama testleri Tablo 2’de verilmiĢtir.



Tablo 2. Ameliyat Öncesi Yapılan Rutin Tarama Testleri

Test Adı Açıklama

Tam kan sayımı Eritrositler, hemoglobin (Hb) ve hemotokrit (Hct)

kanın oksijen taĢıma kapasitesi için önemlidir.

Lökositler, bağıĢıklık fonksiyonunun bir göstergesidir.

Kan Grubu ve Uygunluk Testi

(cross-matching)

Kan grubu tayini tüm cerrahi giriĢimlerden önce

belirlenmesi gereken bir testtir. Uygunluk testi ise

cerrahi iĢlem sırasında veya sonrasında kan

transfüzyonu gerekli olan vakalarda belirlenir.

Serum Elektrolitleri

(Na+, K+, Ca+2, Mg+2, Cl-,

HCO-3)

Sıvı elektrolit durumunu değerlendirmek için yapılan

testlerdir.

Açlık Kan ġekeri Yüksek düzeyler, tanı konulmamıĢ diyabetes mellitüsü

gösterir.

Kan Üre, Nitrojen (BUN) ve

Kreatinin

Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek için yapılan

testlerdir.

ALT (Alanin transaminaz), AST

(Asparatat aminotransferaz),LDH

(Laktat dehidrogenez) ve

Bilirübin

Karaciğer fonksiyonunu değerlendirmek için yapılan

testlerdir.

Serum Albümin ve Total Protein Beslenme durumunu değerlendirmek için yapılan

testlerdir.

Ġdrar Tahlili Ġdrar bileĢimini ve olası anormal bileĢenleri (Protein ve

glukoz) veya enfeksiyonu saptamak için yapılan

testlerdir

Göğüs Röntgeni Solunum durumunu ve kalp boyutunu değerlendirmek

için yapılan testlerdir.

Elektrokardiyogram Kalp problemlerini ya da hastalığı önceden tanımlamak

için yapılan testtir. Kaynak: Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında




Ġmmun Fonksiyon: Hastanın ilaçlara karĢı var olan herhangi bir hassasiyeti ve bunun

neden olduğu önceki tepkiler saptanmalı ve belgelenmelidir. Hastadan daha önceki alerjik

reaksiyona neden olmuĢ olabilecek bütün maddeleri tanımlaması ve oluĢan tepkileri anlatması

istenmelidir.

Hastalarda immün sistemi baskılayan kortikosteroid tedavisi, böbrek nakli, AIDS ve

lösemi gibi hastalıklar da olabilir. Bu durumda en hafif bulgular veya en küçük ısı değiĢimleri

bile araĢtırılmalıdır. İmmün sistemi baskılanmış kişiler enfeksiyona daha yatkın olduklarından

asepsinin sağlanmasında daha dikkatli olunmalıdır.

Alkolizm : AĢırı miktarlarda alkol kullanarak akut alkol intoksikasyonuna giren bir çok kiĢi

acil nedenlerle ameliyata alınmaktadır. Acil cerrahi gerekiyorsa küçük ameliyatlar için lokal,

spinal veya blok anestezi kullanılır. Anestezi ile cerrahi giriĢim uygulanırken, genel anesteziye

de gereksinim duyulabilir. Eğer mümkünse alkol intoksikasyonu geçinceye kadar cerrahi

giriĢim ertelenir. Genel anestezi kullanılacaksa kusmayı ve olası aspirasyonu engellemek için

önce nazogastrik sonda uygulanabilir. Böylece anestezi sırasında meydana gelebilecek

komplikasyonların önüne geçilmiĢ olacaktır. Uzun süre alkol alan hastalarda malnütrisyon ve

A vitaminoz geliĢebilir.

Kullanılan Ġlaçlar : Bireyin düzenli kullandığı tüm ilaçlar ya da son bir hafta içinde aldığı

ilaçlar sorgulanarak listelenmelidir. Konvülsyonları durduran veya engel olan ilaçlar gibi bazı

ilaçların kandaki düzeyini sürdürmek yaĢamsal öneme sahiptir. Antikoagülanlar gibi düzenli

kullanılan bazı ilaçlarda ameliyat açısından risk yaratır. Var ise, hastanın kullandığı bitkisel

ilaçlar da sorgulanarak kayıt edilmelidir. Ayrıca hastanın, herhangi bir ilaca alerjisi olup

olmadığı da öğrenilmelidir.

Antikoagulanlar; kanamaya neden olabilir, ameliyattan önce kesilmelidir.

Antibiyotikler; bazı anesteziklerde istenmeyen etki oluĢturabilirler. Örneğin neomisin,

kanamycin, daha az sıklıkla streptomisin kas gevĢeticilerle beraber kullanıldığında sinir

iletimini keserek solunum paralizisi ile sonuçlanabilir.

Tranklizanlar; kan basıncını düĢürerek Ģoka neden olabilir.

Thiazid diüretikler; potasyum ve sıvı kaybına neden olabilir.



Steroidler; uzun süre kullanıldıysa, adrenal bezlerin korteksi baskılanır. Stres

durumunda yeterince steroid hormon salınamaz ve hastanın anestezi ve ameliyat sonrası

stresiyle baĢ etmesi zorlaĢır.

Antihipertansifler; anestezide hipertansiyona neden olabilir.

Digital, insülin ve kortikostroidlere devam edilmeli, ameliyat ve ameliyattan sonra

bunların dozları dikkatle ayarlanmalıdır.

b) Ameliyat Öncesi Dönemde Psikolojik Hazırlık

Ameliyat öncesi psikolojik hazırlık, hastanın ve yakınlarının stres ve endiĢesini azaltan

ve en az fizyolojik hazırlık kadar önemli bir hazırlıktır.

Ameliyatı yapacak cerrahın hasta ve ailesine tedavinin gerekliliğini ve tedavinin

çıkabilecek komplikasyonlarını açıklamasıyla hazırlık dönemine baĢlanmıĢ olur. Ameliyat

öncesinde anksiyete nedenlerinin en önemlilerinden birisi belirsizlik korkusudur. KiĢilerde

korku yaratan durumlarsa anestezi tehlikesi, ameliyat sonrası ağrı, kanser olma, organ

kaybı, sevdiği kiĢi ve iĢten uzak kalma gibi nedenlerdir. Operasyonun küçük ya da büyük

olması korkuyu pek etkilemez.

Ameliyat hasta için sadece fizyolojik bir stres kaynağı olmayıp aynı zamanda güçlü bir

psikolojik stres kaynağıdır. Bu nedenle ameliyat öncesi iyi bir psikolojik hazırlık gerekir iyi

hazırlanmamıĢ hastalarda paranoya, depresyon ameliyat stresine uygun gösterememe ve

buna bağlı komplikasyonlar ve hastanın iyileĢmesi gecikebilir. HemĢire; hastalarla

iletiĢimini daima açık tutmalıdır. Hastayı duygularını açıklaması için cesaretlendirmeli ve

hastanın anlamadıklarını tekrar etmelidir.

Ameliyat öncesi ve sonrası yaĢayacağı evreleri hasta ve ailesine anlatmalıdır. Hastanın

ameliyat odasına dönüĢünde araç ve gereçlere bağlı olabileceği aile ve hastaya neden ve

sonuçlarıyla önceden söylenmelidir. Aile üyeleri ile hastaya birlikte nasıl destek

olabilecekleri konularını tartıĢmalıdırlar.

Ameliyat öncesi iyi bir psikolojik hazırlık;

- Anksiyeteyi gidermeye,

- Ameliyatta az anastezik, ameliyat sonrası az analjezik kullanımına,

-Ameliyat sonrasında yaĢam bulgularının kısa sürede düzene girmesine,



- Strese tepki olarak salınacak kortikostroidlerin az salınımına,

- Ameliyat sonrası hızlı iyileĢme ve erken taburcu olmaya yardımcı olur.

AraĢtırmalar, iyi bir psikolojik hazırlıkla hastaların ameliyat travmasıyla daha iyi baĢ

edebildiklerini, komplikasyonların daha az geliĢtiğini, hastaların kısa sürede iyileĢtiklerini

göstermiĢtir.

Ġyi bir psikolojik hazırlık içinde hastanın inançlarına da saygı gösterilmeli ve

inançları desteklenmelidir. Ruhsal inançların insanların korku ve anksiyete ile olan

mücadelesinde önemli rolleri vardır. Ġstendiği zamanlarda hastanın ruhsal destek almasına

yardım edilmelidir. Hastaya ait bu konudaki bilgiler ve bakıĢ açıları günlük bakım ve

konuĢmalar sırasında alınabilir.

Tablo 3. Ameliyat Öncesi Dönemde Hastada Ortaya Çıkabilecek Sorunlar

Problem ĠliĢkili Olduğu Faktörler

Bilgi Eksikliği Ameliyat öncesi rutinlere ve ameliyat sonrası bakıma

iliĢkin

Korku Genel rolleri yerine getirmede fonksiyon yeteneğini

kaybetme

Kötü cerrahi sonuç

Ölüm riski

Anestezi sırasında kontrol kaybı veya anestezi sırasında

uyanma

Ameliyat sonrası yetersiz analjezi hissetme

Uyku Örüntüsünde

Bozulma

Hastane rutinleri

Psikolojik stresle iliĢkili

Beklenen Yas Planlanan ameliyatla iliĢkili vücut parçasının kaybını

hissetme

Etkisiz baĢ etme BaĢ etmeye yönelik değer yargıları

Cerrahi sonucun açıklığında eksiklik

ÇözümlenmemiĢ geçmiĢteki negatif enerji deneyimi

Kaynak: Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında




c) Ameliyat Öncesi Dönemde Yasal Hazırlık

Herhangi bir cerrahi iĢlem öncesinde hastalar genellikle kuruma özel olan bir izin

formu imzalamalıdır. Böylece hasta, anlamadığı ya da istemediği herhangi bir cerrahi iĢlemin

yapılmasından korunacağı gibi aynı zamanda hastane ve sağlık bakım profesyonelleri de hasta

ve ailesi tarafından yöneltilecek herhangi bir suçlamadan korunur. İzin formu hasta

kayıtlarının önemli bir parçasıdır ve mutlaka hasta ile birlikte ameliyathaneye

gönderilmelidir.

Ġzin imzalatmadan önce hastaya ameliyat hakkında yeterli açıklama yapılmalı, olası

komplikasyonlar, geliĢebilecek Ģekil bozuklukları da söylenmelidir. Bilinçsiz ve 18 yaĢından

küçükler içinde izin formu ebeveynlerine imzalatılmalıdır. Çocuk doğurma fonksiyonunu

olumsuz yönde etkileyen tedavi düĢükleri eĢlerin yazılı izninden sonra gerçekleĢtirilmelidir.

Yalnız hayat kurtarıcı ameliyatlar acil olduğu durumda izin almadan yapılabilir.

Bireyin kendisinden alınan bilgilendirilmiĢ izin; hastanın bilinci / akli dengesi yerinde,

verilen bilgiyi anladığını ifade ediyorsa ve sakinleĢtirici ilaç / uyuĢturucu madde almadığı

zaman geçerlidir.

Hiçbir hasta ameliyat onay formunu imzalattırmak için zorlanmamalı ve acele

ettirilmemelidir. Ameliyata girmek istememek bir hastanın en doğal ve yasal hakkıdır. Ancak

bu tip bilgiler belgelenmelidir.

AAmeliyat Öncesi Alınan BilgilendirilmiĢ Ġzin Formu

- Ameliyat türü ve amacını

- Ameliyatı yapan cerrahın adını

- Ameliyat risklerini (doku hasarı, biçimsizliği veya hatta ölümü)

- Ameliyatın baĢarı Ģansını

- Olası alternatif yöntemleri

- Hastanın izini reddetme veya sonra izni geri çekme hakkı olduğu bilgisini içermelidir

Kaynak: Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında Temel

Kavramlar ve Beceriler, Nobel Tıp Kitapevleri,Ġsanbul, 2010



d) Ameliyat Öncesi Dönemde Eğitim Hasta eğitimi, bilgilendirme ve destek sağlama, yanlıĢ anlamaları düzeltme ve hastanın

bireysel bakımdaki rol ve sorumlulukları kavramasına yardımcı olmayı amaçlar.

Ameliyat öncesi dönemde hasta eğitimi, cerrahi giriĢim öncesi, hastanın mental olarak

hazırlanmasına ve yapılacak uygulamaları anlamasına yardım etmeyi kapsar. Hasta ve hasta

yakınları ameliyat öncesi anksiyete yaĢarlar. Anksiyete kalp hızını ve kan basıncını arttırır,

cerrahi giriĢim sonrası komplikasyonların ortaya çıkmasına ve kanamaya neden olabilir.

Yine ameliyat öncesi dönemde eğitim ameliyat sonrası komplikasyonları azaltır, hasta

memnuniyetini arttırır. Ġyi planlanmıĢ eğitim, hastanın iĢine ve diğer günlük yaĢam

aktivitelerine daha erken dönmesini sağlar.

Ameliyat öncesi dönemde bakımı planlama hasta ve bakım veren bireyi kapsamalıdır.

Ameliyat öncesi dönemin uzunluğu ameliyat öncesi bakımı ve planlamayı etkiler. Hasta

ameliyattan birkaç gün önce hastaneye kabul edildiği zaman, bakım ve eğitim planı

geliĢtirilebilir. Hasta ameliyat günü kabul edildi ise, bakım ve eğitim planı ayaktan tedavi

edilen hasta esasına göre yapılır.

Ameliyat öncesi eğitim için en uygun zaman, ameliyattan önceki gün öğleden sonra ya

da ameliyat gecesidir.

Cerrahi hastası için taburculuk planı, hastaneye kabul sırasında veya öncesinde

baĢlamalıdır. Hastanın taburculuk gereksinimlerini erken planlama, iyileĢmenin ve uyumun

hızlandırılması açısından özellikle önemlidir. Taburculuk planında, hastanın ve bakım

verenin yetenekleri ve bakım kaynakları, finansal kaynakları ve evde sağlık hizmetlerine

yönelik veriler birleĢtirilmelidir.

Ameliyat öncesi dönemde eğitimin temel ilkeleri, hastayı bilgilendirme, anksiyeteyi

azaltmak için psikososyal destek, cerrahi hastası (perioperatif hasta) ve hastaya bakım

verenin rolleri ve beceri öğretimidir.

Hastayı Bilgilendirme: Hastaya neyin ne zaman yapılacağı ve beklenen duruma ya da

rahatsızlıklara yönelik hastanın ne deneyimleyeceğini kapsayan bilgilendirme yapılmalıdır.

Hastanın gereksinimleri / istekleri dikkatlice dinlenmeli, hastanın merak ettikleri

açıklanmalı, korkularını belirlemek için hastanın sözlü ya da sözlü olmayan tepkileri




-Ameliyat öncesi işlemler hakkında bilgilendirme:

Cerrahi kliniğin yeri

Ameliyat için bekleme alanının yeri

Derlenme veya yoğun bakımın yeri

Ameliyat sonrası ünite ve bekleme alanının yeri

Yara yeri

Ameliyat ile ilgili anatomik ve fizyolojik değiĢiklikler

-Ameliyat öncesi yapılan rutin işlemlerin tanımlanması veya açıklanması:

Tanı için gereken iĢlemler

EKG

Ameliyat öncesi laboratuar testleri

Beslenme ve açlık durumu

Barsak hazırlığı

Ġdrar yapma cilt hazırlığı

Ameliyat öncesi sedasyon

Anestezi

Takam diĢler ve protezlerin çıkarılması

Ameliyathane

Anestezi

-Ameliyat sonrası rutin işlemlerin tanımlanması:

Ameliyat sonrası drenler

Sıvılar

Ġlaçlar

Pansumanlar

Diyet ve beslenme

Ameliyat sonrası hemĢirelik değerlendirmeleri

Taburculuk eğitimi



-Ameliyat öncesi eğitimde duyularla ilişkili bilgiler

Ameliyat öncesi, ameliyathane ve derlenme ünitesinde görecekleri, hissedeceği ve

koklayacakları konusunda bilgi

Lokal veya genel anestezi uygulaması esnasında hissedecekleri

Ameliyat öncesi verilen ilaçların oluĢturduğu hisler

Genel anestezi giriĢiminde kullanılan ilaçların tadı ve kokusu

Ameliyat sonrası ağrı

Ameliyat masasından sedyeye nakilde hissedilecekler

Ameliyat sonrası bazı iĢlemlere bağlı hissedecekleri (Örneğin entübasyona bağlı boğaz

ağrısı)

-Zamanla ilgili bilgiler

Ameliyatın tarih ve saati

Hastanın kliniğe gelme zamanı

Ameliyat öncesi bekleme zamanı

Ameliyatın süresi

Ameliyat sonrası derlenme ünitesinde kalma süresi

Hastanede kalma süresi

Beslenme hakkında bilgi (en son yemek yeme zamanı)

Dren, alçı, pansuman vb malzemelerin ne zaman çıkarılacağı

Ailenin ziyaret edebileceği zamanlar

Anksiyeteyi Azaltmak İçin Psikososyal Destek: Hasta aktif olarak dinlenmeli, duygusal

destek sağlanmalı ve doğru bilgilendirme yapılmalıdır. Duygusal destek sağlanarak

hastanın endiĢe ve korkularla baĢ etme mekanizmaları kuvvetlendirilir.

Cerrahi Hastası (Perioperatif Hasta) ve Hastaya Bakım Verenin Rolleri ve Beceri

Öğretimi: Ameliyat sonrası evrede endiĢeyi azaltabilecek, iyileĢmeyi hızlandırabilecek ve

yan etkilerin önlenmesine yardımcı olacak hasta tarafından yapılacak özel uygulamalara

iliĢkin sorumlulukları kapsar.



Hasta öğretiminde temel ilkeler Ģunlardır:

Cerrahın hastaya açıklama yaptığı öğrenilerek hastayı kuĢkuya düĢürecek

farklı açıklamalar yapılmamalıdır.

Gerektiğinden fazla bilgi verilmesi hastada anksiyete yaratabileceğinden

hastayla bir ön görüĢme yapılarak ne kadar bilgiye ihtiyacı olduğu

belirlenmeli ve bu yönde açıklama yapılmalıdır.

Hastanın anlayabileceği terimler kullanılmalıdır.

Hastaya bir kerede fazla bilgi verip bunaltmamak için öğretimi kısa süreler

ve sık aralıklı yapılmalıdır.

Hastaya soru sorabilmesi için yeterli zaman ayrılmalıdır.

Öğretimde tüm görsel-iĢitsel araçlardan faydalanılmalıdır.

Hastaya öğretilen yeni beceri veya tekniği yaparak göstermesi istenilmelidir.

Hasta ailesi ve yakınları ameliyat öncesi hazırlık ve eğitim aktivitelerine

katılmalıdır.

Ameliyat öncesinde yapılan eğitimin baĢarısı ameliyat sonrasında hastanın kendi

bakımına aktif olarak katılmasıyla ve sorun geliĢmeksizin kısa sürede iyileĢmesiyle

değerlendirilebilir.

Ameliyat olacak hastalara derin solunum, öksürük, dönme ve ekstremite egzersizleri

öğretilmeli ve bunlar için en uygun zaman ameliyattan önceki günün öğleden sonrası ya da

gecesidir. Açıklamalar ameliyattan birkaç gün önce yapılırsa hasta unutabilir ya da

ameliyattan hemen önce yapılırsa endiĢeli olduğu için dinleyemeyebilir.

Derin Solunum-Öksürük Egzersizlerini Öğretmek

Bu egzersizler akciğerlerin geniĢlemesini sağlamak ve kanın oksijenlenme kapasitesini

artırmak için yapılır. Derin solunum ve öksürme egzersizleri hastanın iyileĢme hızını

arttıracak ve solunum komplikasyonlarını azaltacaktır. Bu egzersizler akciğerlerdeki

kollabe alveollerin geniĢlemesine ve ameliyat sonrası pnömoni ve atelektazi geliĢiminin

önlenmesine yardımcı olur.

Derin Solunum Egzersizleri

Derin soluk almada karın kaslarını kullanarak burun yoluyla yavaĢça içeriye alınan hava,

dudakların arasından yavaĢça dıĢarıya verilir. Doğru Ģekilde derin soluyabilmek için sadece

göğüs kafesi kasları değil, diyafram ve karın kasları da kullanılmalıdır.



Tablo 4. Derin Solunum Egzersizleri

DERĠN SOLUNUM EGZERSĠZLERĠ ĠġLEM

BASAMAKLARI

(Büzük Dudak -Pursed Lip ve Diyafragmatik Solunum)

MANTIKSAL GEREKÇESĠ

1. Hastaya uygulama hakkında bilgi ver. Böylece hastanın endiĢeleri giderilir, iĢ birliği

yapması sağlanır.

2. ĠĢlem için hastadan izin al. Hasta olarak kiĢisel haklarının farkına varmasını

sağlar.

3. Hastaya pozisyon ver. Göğüs kafesinin rahat olmasını sağlar ve

abdominal kasların gergin olmasını engeller.

Pursed Lip Solunum Ġçin; hastayı oturt ya da yatak içinde dik

oturur pozisyon ver.

Diyafragmatik Solunum Ġçin; hastaya sırt üstü yatar pozisyon

ver. Dizlerinin baĢının altına bir yastık yerleĢtir.

4. Kağıt mendi ve atık kutusunu kolay ulaĢılabilir Ģekilde

yerleĢtir.

Egzersiz sırasında sekresyon çıkıĢı ya da kusma

olabilir.

5. Hastanın elerini göğüs kafesi ve karın üzerine yerleĢtir.

Pursed Lip Solunum Ġçin;hastaya ellerini kaburga kemikleri

altına, orta parmaklar birbirine dokunacak biçimde diyafragma

üstüne yerleĢtirmesini söyle

Hasta soluk alıp verdiğinde göğüs kafesindeki

yükselmeyi hisseder.

Diyafragmatik Solunum Ġçin; sağ el üst karın bölgesine, sol

el göğsün üst tarafına yerleĢtirilir.

Sağ el altındaki karın bölgesinin yukarıya doğru

hareketi hissedilmelidir. Sol el altındaki üst

göğüs bölgesinin hareketi minimal olmalıdır.

6. a. Hastadan, içinden dört sayana

kadar burundan yavaĢ ve derin bir

nefes almasını iste.

Nefes alma ve verme sürelerinin kontrolünü

kolaylaĢtırır.

b. Diyafragmatik solunumda

da dört sayıncaya kadar burun

yoluyla nefes alırken, sağ el altındaki

karın bölgesinin yukarıya doğru

hareketi hissedilmelidir

Nefes Al

Nefes Ver

7. Nefes alınan süre kadar, havayı içinde tutmasını söyle

(Hasta isterse içinden dörde kadar sayabilir)

Alveollerde gaz değiĢimi gerçekleĢir



Kaynak: Süzen B.L. Solunum sistemi uygulamaları, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve

Beceriler, Nobel Tıp Kitapevleri,Ġsanbul, 2010

Büzük dudak solunumu, nefes verme süresi alma süresinin en az iki katı olacak biçimde ve

sürekli olarak, zorlamadan büzülmüĢ dudakların arasından nefes verme Ģeklidir.

Diyafragmatik solunumda burundan nefes alınırken karın mümkün olduğunca ĢiĢirilmeye

çalıĢılır.

Öksürük Egzersizi

Öksürme egzersizi, bronĢlarda biriken sekresyonun kolay çıkartılmasına ve öksürüğü

kontrol etmeye yardımcı olur. Etkili öksürme, sekresyonun akciğerlerden dıĢarı atılmasını

kolaylaĢtırır, bakterilerin çoğalarak pnömoni vb hastalıkları oluĢturmasını engeller.

Özellikle ameliyat sonrası dönemde anestezi ilaçları akciğer sekresyonunu arttırır ve

hareketsizlik bronĢlarda sekresyon birikmesine neden olur. Bu durum, pnömoni gibi

akciğer sorunlarının geliĢmesine ortam sağlar. Sekresyonların birikme riskinin fazla olduğu

hastalar, öksürme egzersizlerine ameliyattan önce baĢlamalıdırlar.

8. Hastadan dudaklarını ıslık çalar

gibi büzerek, uzun sürede

nefesini ağzından dıĢarı

vermesini söyle.

Uzun ekspirasyon ile akciğerlerde kalan hava

miktarı azalır. Daha derin nefes alma

gereksinimi doğar.

Diyafragmatik solunumda hasta karın bölgesinin

aĢağıya doğru hareketini hissetmelidir.

UYARI: Egzersizler yemeklerden iki saat sonra, baĢlangıçta 2-3 dakika gibi kısa sürelerde, hastanın tolere

etmesiyle 10 dakikalık süreler halinde, günde ortalama 30 dakika olacak Ģekilde tekrarlanmalıdır.

9. ĠĢlem sonrası hastaya rahat pozisyon ver. Hastanın rahat etmesini sağlar.

10. Malzemeleri ortamdan uzaklaĢtır.

11. Yapılan uygulamayı, bireyin tepkilerini, gözlem bulgularını

kayıt et.

Bakımın devamlılığını sağlar ve yasal

olarak yazılı kaynak oluĢturur.



Tablo 5. Öksürme Egzersizleri

ÖKSÜRME EGZERSĠZĠ ĠġLEM BASAMAKLARI MANTIKSAL GEREKÇESĠ 1. Hastaya uygulama hakkında bilgi ver. Böylece hastanın endiĢeleri giderilir, iĢ

birliği yapması sağlanır.

2. ĠĢlem için hastadan izin al. Hasta olarak kiĢisel haklarının farkına

varmasını sağlar.

3. Hastayı sandalyeye oturt ya da yatak içinde dik oturur

pozisyon ver.

Göğüs kafesinin rahat olmasını sağlar ve

abdominal kasların gergin olmasını

engeller.

4. Batın ameliyatı

geçirmiĢ ise, bir yastık

ya da katlanmıĢ

havluyu insizyon

bölgesi üstüne gelecek

biçimde yerleĢtir.

Öksürme sırasında

bölgeyi yastıkla

kuvvetlice desteklemesi

konusunda hastayı

uyar.

Öksürme sırasında oluĢabilecek gerilmeyi

ve gerilme nedeniyle oluĢabilecek ağrıyı

azaltır.

5. Hastanın diğer eline kağıt havlu ya da mendil ver. Balgam çıkıĢı sırasında öğürme ve kusma

olabilir.

6. Hastaya üç kez solunum egzersizinde olduğu gibi

nefes alıp vermesini söyle. Son nefesten sonra,

burundan derin bir nefes almasını ve nefes verirken

güçlü ve kesik kesik, ard arda öksürmesini söyle.

Öksürme sırasında hastanın sırtına tapotman yap.

Biriken sekresyonun dıĢarı atılmasını

kolaylaĢtırır. Ard arda öksürme, mukus

hareket etmesini ve dıĢarı atılmasını

kolaylaĢtırır. Tapotman titreĢim sağlayarak

sekresyonun çıkıĢını kolaylaĢtırır.

UYARI: ĠĢlem üç kez, hasta tolere edebiliyorsa beĢ kez tekrarlanır. Hasta egzersiz sırasında çok yorulmuĢsa

dinlenmesi için zaman verilmelidir. Öksürme egzersizi gün içinde, her iki-üç saatte bir tekrarlanmalıdır.

7. ĠĢlem sonrası hastaya rahat pozisyon ver. Hastanın rahat etmesini sağlar.

8. Malzemeleri ortamdan uzaklaĢtır.

9. Yapılan uygulamayı, bireyin tepkilerini, gözlem

bulgularını kayıt et.

Bakımın devamlılığını sağlar ve yasal

olarak yazılı kaynak oluĢturur. Kaynak: Süzen B.L. Solunum sistemi uygulamaları, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve

Beceriler, Nobel Tıp Kitapevleri,Ġsanbul, 2010

Bu egzersizler ameliyat olacak her hasta için önemli olmakla birlikte solunum problemi

olan ve 50 yaĢ üstündeki hastalar için önemlidir. Öksürük egzersizleri yeterince

yapılmadığı takdirde hipostatik pünomoni ve diğer akciğer komplikasyonları oluĢabilir.

Ancak kulak veya göz cerrahisi geçirecek, ya da hiatus veya büyük karın fıtık tamiri

yapılacak hastalarda öksürme egzersizi yaptırılmamalıdır. Ayrıca beyin cerrahisi geçiren

hastalar ameliyat sonrası kafa içi basıncı arttırmamak için öksürmemelidirler.



Spirometre (Triflow) ile Solunum Egzersizi

Akciğer ventilasyonunu ve oksijenlenmeyi düzeltmek, solunum sekresyonlarını

yumuĢatmak ve kollabe alveolleri ĢiĢirerek atelektaziyi önlemek ya da tedavi etmek

amacıyla yardımcı araçlar kullanılarak solunum egzersizi yaptırılabilir.

Spirometre (Triflow) akciğerlerin geniĢlemesine, havayolu ile anestetik gazların ve

mukusun çıkmasına ayrıca dokuların oksijenlenmesine yardımcı olan araçlardır. Tüm

spirometreler yavaĢ ve maksimum inspirasyonu destekler. Spirometreler hacim arttırıcı ve

akım arttırıcı (volumetrik) olarak iki grupta incelenir. Hacim arttırıcı spirometreler hastanın

akım hızından soluduğu havanın hacmini hesaplar, daha büyük, daha karmaĢık ve daha

pahalıdır. Akım arttırıcı spirometreler solunum çabasını (akım hızını) cm3 olarak ölçer (cm

3

/ Sn). Bu spirometrelerin genellikle üç silindiri (triflow), her silindirin de bir renkli topu

bulunur. Örneğin hasat nefes aldığında, ilk top yükseldiğinde akım hızı 600cc/sn, 2.topta

900 cc/sn ve 3. Topta 1200 cc/sn olur.

Tablo 6. Spirometre (Triflow) Ġle Solunum Egzersizi

SPĠROMETRE (TRĠFLOW) ĠLE SOLUNUM

EGZERSĠZĠ ĠġLEM BASAMAKLARI


1. Hastanın durumunu değerlendir ve

uygulamaya engel bir durum olup

olmadığını belirle.

Olası riskleri önler.

2. Uygulama için gerekli malzemeleri hazırla. Uygulamanın etkin biçimde

yapılması için gerekli malzemelerin

hazır olmasını sağlar.

3. Ellerini yıka. Mikroorganizmaların taĢınmasını

önler.

4. Bireye ismiyle seslenerek, kolay anlaĢılır

biçimde iĢlemi açıkla.

Yapılacak iĢlemi anlamasını ve

iĢbirliği yapmasını sağlar,

anksiyeteyi azaltır. Kimlik kontrolü

olası yanlıĢları önler.

5. Hastayı dik pozisyonda oturt. Bu pozisyon akciğerlerin en üst

düzeyde geniĢlemesini sağlar

6. Spirometreyi dik pozisyonda tut. Spirometre

ekspiryum sırasında ters çevrilmeli,

inspiryum sırasında düz tutulmalıdır.

Spirometrinin dik tutulması hava

akımını kolaylaĢtırır ve cihazın

doğru çalıĢmasını sağlar. Her insan,

farklı akciğer kapasitesine sahiptir.

Cihazın bireye uygun olarak

ayarlanması, optimal akciğer

inflasyonunu sürdürür.

7. Hastadan, spirometrenin ağızlığını diĢler Dudakların sıkıca kapatılması



arasına yerleĢtirmesini ve dudaklarını sıkıca

kapatmasını iste

ağızlığın etrafından hava sızıntısı

olmasını önler.

8. Burnundan yavaĢça ve derin nefes almasını

2-3 saniye için nefesini tutmasını söyle.

Nefesi tutma alveollerin maksimum

düzeyde ĢiĢmesini sağlar.

9. Ağızdan yavaĢça, akciğerlerindeki tüm

havayı üfleyecek biçimde nefes vermesini

iste. Bu sırada spirometre ters pozisyonda

tutulmalıdır. Birkaç kez arka arkaya nefes

alıp verme iĢlemini tekrarlamasını iste ve

hastayı gözlemle.

Hiperventilasyon önlenir.

10. Spirometreyi ağızdan çıkar ve hastanın 4-5

normal nefes alıp vermesini iste.

Hastanın dinlenmesine fırsat verir.

11. Spirometreyi düz pozisyonda tut ve

ağızlığını tekrar dudakları arasına almasını

iste.

12. Hastadan spirometre ağızlığı ağzında iken

ağızdan derin bir nefes almasını iste. Bu

sırada spirometre düz pozisyonda

tutulmalıdır.

Spirometre ekspiryum ve inspiryum

için iki farklı pozisyonda kullanılır.

13. Alınan havayı kısa bir süre akciğerlerde

tuttuktan sonra burundan nefes vermesini

söyle.

Solunan havadaki oksijenin kana

geçiĢini ve akciğer kapasitesinin

geniĢlemesini sağlar

14. Ameliyat sonrası dönemde, spirometrenin

her iki pozisyonunda solunum egzersizinin

her 1-2 saatte bir, 5-10 kez tekrarlanması

gerektiği konusunda hastaya bilgi verilir.

Sık uygulama alveol kollapsını önler

15. Uygulama sonrası hastaya rahat bir

pozisyon ver.

Hastanın rahat etmesini sağlar

16. Malzemeleri ortamdan uzaklaĢtır. Mikroorganizmaların yayılmasını

engeller.

17. Yapılan uygulamaları, bireyin tepkilerini,

ortaya çıkan beklenmeyen sonuçları kaydet.

Kayıt etme, hasta için verilen

bakımın devamlılığını sağlar ve

sağlık bakım profesyonelleri için

yasal kaynak oluĢturur. Kaynak: Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında


Dönme Egzersizi

Ameliyat öncesi dönemde hastaya karyola kıyılıklarını kullanarak bir yandan diğer yana

dönme uygulaması yapılmalıdır. Dönme venöz dolaĢımı geliĢtirir ve solunum

problemlerinin geliĢimini önler. Ameliyattan sonra saatte 1 kez ya da 2 saatte bir kez

dönmesi söylenmelidir.



Bacak- Ayak- Eklem Egzersizleri

Hastalara tüm eklemlerini özellikle kalça, diz ve ayak bileği eklemlerini hareket ettirmeleri

ve ayaklarını çevirmeleri söylenmelidir.

Bu egzersizler venöz dönüĢü kolaylaĢtırır, tromboflebit gibi dolaĢım problemlerini

önlemeye yardımcı olur. Yine gaz ağrılarının giderilmesini sağlar

Tablo 7. Bacak- Ayak Egzersizleri

BACAK – AYAK EGZERSĠZLERĠ ĠġLEM

BASAMAKLARI


1. Hastanın durumunu değerlendir ve uygulamaya

engel bir durum olup olmadığını belirle.

Olası riskleri önler.

2. Uygulama için gerekli malzemeleri hazırla. Uygulamanın etkin biçimde yapılması

için gerekli malzemelerin hazır

olmasını sağlar.

3. Ellerini yıka. Mikroorganizmaların taĢınmasını

önler.

4. Bireye ismiyle seslenerek, kolay anlaĢılır biçimde

iĢlemi açıkla.

Yapılacak iĢlemi anlamasını ve

iĢbirliği yapmasını sağlar, anksiyeteyi

azaltır. Kimlik kontrolü olası yanlıĢları

önler.

5. Hastanın

ayaklarını bilekten

ileriye (aĢağı) doğru

(plantarfleksion) ve

arkaya (yukarı) doğru

(dorsofleksiyona) pedal

gibi hareket ettirmesini

söyle. Bileklerini

dairesel hareketlerle sağa

ve sola doğru

döndürmesini iste.

Ameliyat sonrası venöz dönüĢü artırır.

6. Dizlerini bükerek ve uzatarak hareket ettirmesini

ve ayakları dorsofleksiyonda iken dizlerinin arka

kısımlarını yatak yüzeyine bastırmasını söyle.

Ameliyat sonrası venöz durgunluğu

önler.

7. Bacaklarını yatak yüzeyinden yükseltmesini ve

tekrar eski pozisyonuna getirmesini iste.

Ameliyat sonrası dolaĢımı artırır.





a. Ameliyattan Önceki Gece Hazırlığı

Ameliyattan önceki gece hazırlığı, ameliyatın baĢarılı olabilmesi için ameliyat bölgesi

cilt hazırlığı, ameliyat için barsağın hazırlığı, anestezi hazırlığı ve dinlenme / uykuyu

içerir.

Cilt Hazırlığı:

Ameliyat öncesi cilt hazırlığının amacı cilde zarar vermeden bakterileri azaltmaktır.

Bedenin mikroorganizmaya ilk savunma hattı cilttir. Ameliyat cildin bütünlüğünü bozarak

enfeksiyon olasılığını artırır. Cilt hazırlığı deri üzerindeki mikroorganizmaların sayılarını

azaltarak enfeksiyon geliĢimini önler. Ameliyat alanı kaba kirlerin giderilmesi için sabunlu

su ile yıkanır. Özel bölgelere yönelikse antiseptikler kullanılabilir. Cilt hazırlığının

mümkün olduğunca ameliyata yakın zamanda yapılması savunulmaktadır.

Genel banyo, ağız bakımı ve temiz saçlar da hastanın kendini rahat hissetmesini

sağlayacaktır. Cilt hazırlığı ameliyat bölgesi ve hastane yönetimine göre değiĢiklik

göstermektedir. Genel olarak kesi sahasındaki tüyler operasyonu zora sokmadıkça ameliyat

öncesi temizlenmemesi önerilmektedir. Ameliyat bölgesinin tüylerden arındırılması

gerektiğinde, giriĢimden hemen önce elektrikli traĢ makinesi kullanılması önerilmektedir.

Cilt hazırlığında kesi olması, enfeksiyon belirtileri görülmesi kayıt edilmelidir. DolaĢım ve

dokuların oksijenlenme problemlerinin kolayca belirlenmesi için, ruj, oje vb. makyaj

malzemeleri, takma diĢ veya diĢ protezleri varsa çıkarılmalıdır.

Ameliyat Ġçin Barsağın Hazırlığı

Lavman, tüm cerrahi giriĢim öncesi rutin olarak kullanılmamaktadır., ancak barsak

cerrahisi planlanmıĢsa temizleyici lavmanlar istenebilir. Lavman uygulanacaksa

ameliyattan bir gün önce temizleyici bir lavman veya laksatif verilir ve ameliyat sabahı

tekrarlanabilir. Lavman uygulama amacı periton boĢluğunun dıĢkıyla kirlenmesini kolon

yaralanmalarını önlemek ve ameliyat alanının iyi görülmesine olanak sağlamaktır. Ek

olarak barsak florasını azaltmak için antibiyotikler verilebilir.

Ameliyattan önce yine sonda koyularak idrar alınmalı ve mesane tamamen boĢaltılmalıdır.

Anestezi Hazırlığı

Ameliyat öncesi anestezistin hastayı ziyaretinin amacı;



Özellikle kardiyovasküler, pulmoner sistemi değerlendirme

Hasta hakkında ayrıntılı bilgi edinme

Uygulanacak anestezi türünün seçimi ve hastanın buna katılımı

Ameliyathanede tanıdık yüz görerek güven duygusunu destekleme

Gerekli ise bir sakinleĢtirici isteminde bulunmadır.

Ġstirahat ve Uykunun Sağlanması

Hasta psikolojik ve fizyolojik olarak iyi hazırlanmıĢsa, ameliyattan önceki geceyi rahat

geçirir. Hasta odasının havalandırılması, sırt masajı yapılması ve bir bardak ılık süt

verilmesi hastanın rahat uyumasına yardımcı olabilir. Ameliyat öncesi dönemde, iyi bir

uyku ve dinlenme ameliyat sürecini olumlu etkileyeceği gibi hastanın gevĢemesine de

yardımcı olur. Hastanın ameliyat öncesi gece uyumasına yardım edilmelidir. Hastanın

yakınlarını görme isteği dikkate alınabilir. Korku ve endiĢelerin açıklanmasına fırsat

verilebilir. Uyku probleminin varlığında çoğu kez sedatif ilaçlar uygulanır. Uyku ilacının

uyku saatinden önce alınması sağlanır.

b. Ameliyat Günü Hazırlığı

Ameliyat günü sabahı hasta genellikle premedikasyon yapılma saatinden 1 saat önce hasta

uyandırılır. Ameliyat öncesi hazırlık hemĢire tarafından son kez kontrol edilir hastanın

soruları varsa yanıtlanır.

Hemşirenin yapması gerekenler;

- YaĢam bulguları alınır ve kayıt edilir

- Cilt hazırlığı kontrol edilir

- Lavman, damar içi sıvı uygulaması gibi özel istemler varsa bunlar uygulanır

- Ġdrar yapması söylenir, miktar ve dansitesi kontrol edilir

- Protezleri varsa çıkartılır, takıları varsa çıkartılıp ailesine verilir veya uygun

yerde saklanır oje vs. silinir

- Ameliyat gömleği giydirilir, baĢa saçları örten bone takılır,

- Özel istemleri varsa (nazogastrik tüp uygulama, insülin uygulama veya

antiemboli çorap giydirme gibi) yerine getirilir Antiembloi çorapları, bacağı

sağlam bir Ģekilde saran elastik çoraplardır. Bacak venlerine basınç



uygulayarak, venöz kanın kalbe dönüĢün kolaylaĢtırır. Ayrıca bacaktaki arteryel

dolaĢımı geliĢtirmekte ve bacaklarda ödem oluĢumunu önlemektedir.

- Tüm laboratuar bulguları ve tetkiklerin hazır olduğu, gerekli araç gereç ve

ilaçların varlığı kontrol edilir.

Anestezi Öncesi (Premedikasyon) Ġlaç Uygulaması

Günümüzde anestezi ilaçlarındaki geliĢmelere bağlı olarak anestezi öncesinde ilaç

kullanımı daha azdır. Bazı ameliyatlardan önce sekresyon salınımını azaltmak ve sedasyon

sağlamak amacı ile, bazı hastanelerde ise kurum politikası olarak ameliyat öncesi ilaçlar

uygulanabilir. Ameliyat öncesi ilaç uygulamaları hasta ameliyathaneye gönderilmeden

yarım saat önce serviste ya da hasta ameliyathaneye gittikten sonra ameliyat öncesi verilir.

Yaygın olarak kullanılan premedikasyon ilaçları, sedatifler ve trankilizanlar (Örneğin

diazem), narkotik analjezikler (örneğin morfin), antikolinerjikler (örneğin atropin),

histamin reseptör antihistaminkleri (örneğin ranitidin)’dir.

HemĢire bu ilaçları uygularken de 8 doğru ilkesine uymalıdır. (Doğru ilaç, Doğru doz,

Doğru zaman, Doğru yol, Doğru hasta, Doğru etki, Doğru form, Doğru kayıt,) Hasta

ameliyathaneye gittikten sonra yatağı yapılır, damar içi sıvı (serum) askısı, tansiyon aleti,

oksijen tüpü hazırlanır, oda havalandırılır. Tozun önlenmesi enfeksiyonu önlemek için

önemlidir.

Sonuç olarak ameliyat öncesi dönemde, ameliyat öncesi yapılması gerekenler hemşire

kontrol listesinde kontrol edilir. Tamamlanan dosya ve ona iliştirilmiş onay formu hastayla

birlikte ameliyat odasına gönderilir. Anesteziyi veya cerrahiyi zora sokabilecek herhangi

bir son dakika gözlemi açıkça görülebilecek şekilde not edilir.



Tablo 8. Ameliyat Öncesi HemĢire Kontrol Listesi

Ameliyat Öncesi HemĢire Kontrol Listesi

Ameliyat Öncesi Kontrol Listesi Evet Hayır Yok

Hastanın kimliği kontrol edildi mi?

Hikaye ve fiziksel muayene dosyada

EKG (40 yaĢın üzerindeki hastalar için)

En son yenilen yemek

Tarih:

Saat:

Hastanın imzası:

Hastaya ameliyat için önlük giydirildi mi?

Bone, galoĢ verildi mi?

Hastanın takma diĢleri veya protezi var mı?

Takma diĢler veya protezler çıkarıldı mı?

Makyaj, takılar, tokalar çıkarıldı mı?

Gözlük, kontak lensler çıkarıldı mı ?

Protezler ve iĢitme cihazı çıkarıldı mı?

Hasta idrar yaptı mı?

En son idrar yaptığı saat:

Hasta eğitimi yapıldı mı?

Ameliyat öncesi ilaç tedavisi var mı?

Hastanın yanında refakatçi var mı?

Kaynak: Yavuz M. Ameliyat öncesi bakım, Editörler: Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda

Bakım. Nobel Kitapevi, Adana, 2010

AMELĠYAT DÖNEMĠ BAKIMIN YÖNETĠMĠ

Ameliyat giriĢiminin gerçekleĢtirilmesini kapsayan bu dönem, hastanın ameliyathane

girmesiyle baĢlar, anestezi indüksiyonundan, hastanın ayılma odası veya yoğun bakıma

nakledilmesine kadar sürer. Hastanın cerrahi kliniğinden ameliyathaneye alınmasıyla,

hastanın bakım sorumluluğu ameliyathane ekibine geçer. Ameliyathane ekibi, ameliyathane

hemĢiresi (skrab- steril hemĢire, sirküle hemĢire- dolaĢıcı hemĢire), cerrah, cerrahi

asistanlar, anestezi doktoru ve anestezi teknisyeninden oluĢur.

Ameliyathane hemĢiresi, hemĢirelik sürecinde hasta bakımını bir temele dayandırarak

yürüten hemĢiredir. Ġki farklı rolü vardır. Sorumlulukları steril olan ve steril olmayan

uygulamaları içerir. Eğer hemĢire steril olmayan alan içinde görev yapıyorsa (dolaĢıcı,

sirküle hemĢire), steril alan içinde kalırsa steril (enstrumante-skrab) hemĢire rolünü yürütür.

Skrab hemĢire; ameliyat süresince cerrahın yanında bulunur, aletleri, iplikleri, steril havlu

ve benzeri maddeleri cerraha verir. Ameliyat odasının hazırlığından sorumlu steril



hemĢiredir. Steril mayo masasının, örtülerin, tampon-kompreslerin, irrigasyon

solüsyonunun, dikiĢ materyallerinin ve diğer alet ve cihazların hazırlanmasından, cerrahın

ve asistanların steril gömlek, eldiven, giymesine yardımcı olmaktan, hastanın örtülmesine

yardım etmekten, patoloji parçasının sirküle hemĢireye tesliminden sorumludur.

Sirküle hemĢire; ameliyat odasının yöneticisi olarak fonksiyon görür. Steril gömlek ve

eldiven giymez. Ameliyattan önce tüm aletlerin çalıĢır durumda olup olmadığını ve

malzemeleri kontrol eder. Hastayı ameliyathaneye kabul edip, dosyasını kontrol eder.

Kullanılacak malzemenin mekanik ve elektrikli ekipmanların hazırlanmasına, hastanın

ameliyat masasına alınmasını ve doğru pozisyonun verilmesine, cerrahi insizyon için cilt

temizliğinin yapılmasına, hastanın örtülmesine yardım eder.

Ameliyathanede personel, araç-gereç, program, bütçe hazırlanması ve koordinasyondan

sorumlu olan ameliyathane sorumlu hemĢiresidir. Sorumlu hemĢire yönetim becerilerini

planlama, organizasyon, uygulama, kontrol ve değerlendirmeyi içeren süreci yaĢama

geçirir. Sürekli eğitim ile kendini yeniler.

Ameliyat dönemi hemĢirelik bakımı, ameliyat sırasında hastanın güvenliğini ve

homeostazisi sürdürmeye, hastaya uygun pozisyon vermeye ve hastaya psikolojik destek

olmaya odaklanır.

Ameliyat Sırasında Hastanın Güvenliğini ve Homeostazisi Sürdürme

Hasta ameliyathaneye geldiğinde ameliyathane hemĢiresi hastanın bakımı ve

güvenliği için bilgi toplar. ĠletiĢim ve tıbbi öykü hasta bakımının güvenliği için gerekli,

hataları önleyen ve oluĢan hatada, yasal savunmada delil olarak kullanılacak kayıtlardandır.

Empatik iletiĢim, iyi dinleme becerileri, sözsüz iletiĢime uyanık olma, açıklama yapma,

hastanın rahatlığını sağlama ameliyathane hemĢiresinin görevidir.

Kurumsal politika ve prosedürlere göre hasta ameliyathaneye kabul edilir. Hastanın kol

bandı varsa kol bandıyla, dosyadaki ve listedeki adıyla, sözel olarak kimliği, protokol

numarası, doğum tarihi, hekimin adı, ameliyatın yapılacağı yer, hasta ve cerrahi liste ile

karĢılaĢtırılır. Tıbbı kayıtlar, ameliyat onay formu cerrah ve anestezist tarafından kontrol

edilir. Ameliyat onay formu, laboratuar sonuçları, muayene ve tanı sonuçları ameliyattan

önce hazırlanır ve ameliyathane hemĢiresi tarafından hasta değerlendirilir.



Alerjiler, lateks alerjisi, daha önce anestezi alma öyküsü, kan transfüzyonu, dikkatlice

kaydedilmelidir. Alerji bilgi bandı hastada alerjik reaksiyon geliĢtiren ilaçların ve

malzemelerin kullanılmasını engeller. Ameliyathane hemĢiresi doktor istemine göre cilt

hazırlığını yapar, tıbbi tedavisini uygular, eliminasyonunu sağlar, lavman yapılmıĢsa

sonucunu, idrar miktarını kaydeder.

HemĢire yapılan tedavileri, doktor istemine göre kan ve kan ürünlerini uygulamalıdır.

Bütün ilaçlar verilmeden önce: ilaç dolabından çıkarıldığında, enjektöre çekilmeden önce

ve hastaya verilmeden önce 3 kez kontrol edilmelidir. Ameliyathane hazırlandığında,

hastanın ameliyathaneye nakline yardımcı olunmalıdır. Anestezinin indüksiyon evresinde

hasta konuĢmalara karĢı hassastır. Son zamanlardaki çalıĢmalar bazı hastaların cerrahi

iĢlem sırasında bile duyduklarını göstermektedir. Bu nedenle; cerrahi ekibin yüksek sesle

konuĢması ve ameliyat odasındaki gürültü önlenmelidir. Ameliyat için hastaya uygun

pozisyon verilmeli, cilt hazırlığı doğru yapılmalı, steril alan hazırlanmalı ve sürdürülmeli,

ameliyat sırasında steril araçlar hazırlanmalı ve doğru biçimde açılmalı, steril olması

gereken ilaçlar ve solüsyonlar temin edilmeli, kateterler, tüpler, drenler ve örnekler doğru

biçimde hazırlanmalı ve uygun koĢullarda korunmalı, gazlı bezler, kesici araçlar vb.

malzemeler ameliyat öncesi ve sonrası sayılmalı, yapılan iĢlem ve hastanın giriĢimlere

cevabı zamanında kayıt edilmelidir. Skrab hemĢire tüm aletleri ve gazlı bezleri (spanç)

saymadan cerrah ameliyat insizyonunu kapatmamalıdır.

Hastanın karĢılaĢabileceği diğer önemli bir risk, hastanın servisten ameliyathaneye,

ameliyathaneden ayılma odası ve servise nakli sırasında ya da sedyeden, tekerlekli

sandalyeden ameliyat masasına, ameliyat masasından sedyeye, tekerlekli sandalyeye nakli

sırasında düĢmesi, düĢürülmesi gibi risklerdir.

Hasta naklinin hastanın güvenliğini tehlikeye sokmadan yapılabilmesi için potansiyel

risklerin bilinmesi ve önlemlerin alınması gerekmektedir. Hastanın nakil iĢlerinden

ameliyathane hemĢireleri sorumludur. Hastanın sedyeye nakli esnasında 3-4 personel

yardımcı olmalıdır. Sedye, tekerlekli sandalye ve ameliyat masasının tekerlekleri hasta bir

yerden diğerine alınırken kilitlenmelidir. Hipotermi ameliyat öncesi dönemde baĢlayıp

ameliyat sonrası döneme kadar devam eden bir süreç olduğundan, hastanın nakli sırasında

vücut ısısı korunmalıdır.



Hipotermi

Hipotermi santral ısının 36 derecenin altına düĢmesidir. Perioperatif hastalarda hipotermi

%50-%90 oranında görülmektedir. Ameliyat esnasında hastada vücut ısısındaki

değiĢikliklerin; yaĢ, cinsiyet, vücut yüzey bölgesi, ameliyatın tipi ve süresi,

ameliyathanedeki ısıyla iliĢkili olduğu ve myokard infarktüsü, solunum yetmezliği, inme ve

kanama gibi komplikasyonlarında hipotermi ile iliĢkili olduğu belirtilmektedir.

Hipotermi nedenleri; ameliyathane ısısı 18-21 derece arasında olmalıdır. DüĢük

ameliyathane ısısı üst üste giyinen ameliyat ekibinin konforunu sağlamak için önerilmekle

birlikte, hastada hipotermiye neden olur. IsıtılmamıĢ intravenöz sıvı ve kanın hastaya

verilmesi, büyük ameliyatlarda vücut boĢluklarının uzun süre açıkta kalması, soğuk

sıvılarla irrigasyon yapılması, hareketsizlik, ameliyattan önce aç kalma, yaĢlılık hipotermi

riskini arttırır.

Isı regülasyon fonksiyonlarının çoğunun inhalasyon anestezikleri ile deprese olması, kuru

ve soğuk gazların ventilasyonu, laparoskopik iĢlemler için karbondioksit gazının verilmesi

vücut ısısını düĢürür. Anestezi hipotalamik cevabın direkt inhibisyonu ile ısı üretimi azaltır.

Normoterminin devamı için vücudun feedback sistemi kontrol edilemez. Anestezi

uygulanmıĢ hastada titreme ile ısı üretilemez, anestezi indüksüyonu sırasında oluĢan

vazodilatasyon ısının merkezden periferik dokulara dağılımına neden olur. Ġndüksiyonu

izleyen 30 dakika içinde santral ısı 0.5-1.5 derece azalır, ayrıca anestezi periferik

vazodilatasyona neden olur. Bütün bu nedenlerle genel anestezi altında hafif hipotermi %80

oranında görülür. Ameliyat esnasında hastayı ısıtmanın hipotermiyi önlemede etkili olduğu

ve postoperatif komplikasyonları azalttığı gözlenmiĢtir. Hasta uygun bir yöntemle ısıtılması

vücut ısısının daha fazla düĢmesini önler. Hasta pasif eksternal yöntemlerle (baĢ ve

vücudunun örtülmesi, oda ısısının arttırılması), aktif internal yöntemlerle (ısıtılmış nemli

hava, ısıtılmış damar içi sıvılar ve irrigasyonlar, ekstrakorporeal eksternal ısıtma),

ısıtılmıĢ havlu, hidrotermik battaniyeler, termal ısıtma fanları, radiant ısıtma lambaları ile

ısıtılabilir.

Hastaya Pozisyon Verilmesi

Hastaya ameliyatta uygun pozisyon verilmesi, hemĢire, cerrah ve anestezist tarafından

paylaĢılan bir sorumluluktur. Ameliyatta ideal hasta pozisyonu;

-Cerrahi alanı en uygun biçimde görmeyi ve ulaĢmayı



-Anestezi ve yaĢam fonksiyonlarını en iyi değerlendirme ve sürdürmeyi

-Hastayı zarardan korumayı sağlar.

Hastanın ameliyat masasındaki pozisyonu, fiziksel tespit bantlarıyla tespit edilerek

sürdürülür ve vücut çıkıntıları petlerle desteklenir. Pozisyonda, hastanın normal eklem

hareketlerinin ve vücudunun dengede olduğuna (kas, kemik ve bağ dokusunun gerilip

yaralanmadığına) dikkat edilmelidir.

Hastaya verilecek pozisyonların başlıcalar şunlardır:

Dorsal rekümbent pozisyonu;

herni onarımı, mastektomi ya

da bağırsak ameliyatı için

uygundur.

Trendelenburg pozisyonu; Hasta

sırtüstü yatar pozisyonda iken

ameliyat masasının alt kısmı

bükülür ve dizler, bükülü alt kısım

üzerine yerleĢtirilir. Böylece

bacaklarda peroneal sinir ve alt ekstremite damarları üzerine olabilecek bası engellenmiĢ

olur. Sıklıkla karnın alt kısmı ya da pelvis ameliyatları için uygundur.

Litotomi pozisyonu; perineal ve

rektal bölge ameliyatları için

uygundur. Hasta sırtüstü yatar

pozisyondadır. Vücudun bacaklara

kadar olan bölümünün masa üstünde

kalmasını sağlamak için masa kalça

bölümünden kırılır.

ġekil 1. Dorsal rekümbent pozisyonu

ġekil 2. Trendelenburg pozisyonu

ġekil 3. Litotomi pozisyonu



Lateral pozisyon; Hasta sırtüstü

pozisyonunda uyutulup entübe

edildikten sonra, ameliyat bölgesi

sol tarafta ise sağ lateral, sağ tarafta

ise sol lateral pozisyon verilir.

Böbrek, göğüs ya da kalça

ameliyatları için uygundur.

Laminektomi pozisyonu; Spinal

ameliyatlar için uygundur.

Hastaya Psikolojik Destek Olmak

Hastaların ameliyathanede ameliyat öncesi dönemde sağlık ekibinden beklentileri arasında

ameliyat öncesi bekletilmeme ve ruhsal olarak rahatlatıcı Ģekilde konuĢulması, ilgi, hoĢgörü

gösterilmesi yer almaktadır. Hasta ameliyathaneye vaktinden çok önce çağrılıp

bekletilmemeli ve ameliyatı beklerken sakin bir ortam sağlanmalıdır. Bazı hastalar yoğun

anksiyete yaĢadıkları için anksiyeteyi azaltmak amacıyla müzik dinletilebilir.

Ameliyathanede Hasta ve ÇalıĢan Güvenliği Ġçin Standart Önlemler

EI yıkama: Enfeksiyonların yayılmasının önlenmesinde basit ucuz ve en pratik yöntemdir.

Eller her bulaĢtan sonra, eldiven giyilmeden ve çıkarıldıktan sonra, bir hastadan, diğer

hastaya geçiĢte antimikrobiyal sabunla yıkanmalı ya da alkol bazlı antiseptik solüsyonla

ovulmalıdır. Personeli bulaĢtan korumak için; eldiven, gömlek, maske, gözlük, yüz

koruyucu, ayakkabı koruyucu gibi malzemeler kullanılmalıdır.

Eldiven: Kan, vücut sıvıları, sekresyon ve diğer çıkartılarve kontamine materyale

dokunmadan önce eldiven giyilmelidir. Eldiven kontamine materyale temastan sonra

ġekil 4. Lateral pozisyonu

ġekil 5. Laminektomi pozisyonu



değiĢtirilmelidir. Eldiven çıkarıldıktan sonra ve baĢka bir hastaya geçmeden önce eller

yıkanmalıdır.

Maske, gözlük ve yüz koruyucu: Kan, vücut sıvıları ve sekresyonların sıçrama,

saçılmasından korunmak amacıyla kullanılmalıdır. Bu koruyucu önlemler burun, ağız ve

gözün müköz membranının korunmasını sağlar.

Gömlek / önlük: Gömlek derinin ve giysilerin kan, kan ürünleri, sekresyonlarla

kirlenmesini önler. Gömlek eller yıkandıktan sonra ve diğer hastaya geçerken

çıkarılmalıdır.

Delici ve kesiciler: Yapılan çalıĢmalarda; delici, kesici alet yaralanmalarına en sık iğne ya

da diğer kesicilerin elden ele geçirilmesi esnasında meydana geldiği saptanmıĢtır. AORN

delici kesici alet yaralanmalarını önlemek amacıyla "elsiz teknik" uygulanmasını

önermektedir.

Ameliyathanede yaralanmalar iğne, bistüri ucu ve diğer kesicilerle meydana gelebilir.

Enjektör iğneleri enjektörden çıkartılmadan enfekte atık kutusuna atılmalıdır. Bistüri uçları

sapından çıkartılırken klemp kullanılmalı ve uç enfekte atık kutusuna atılmalıdır.

Hasta bakım setleri: Tek kullanımlık malzemeler kullanıldıktan sonra atılmalıdır. Tekrar

kullanılabilen malzemeler baĢka hasta için kullanılmadan önce temizlenip, dezenfekte

edilmelidir. Kan, kan ürünleri, sekresyon ve diğer çıkartılarla kirlenmiĢ malzemelerin deri,

mukoz membran, giysilere bulaĢması ve hastaya, personele ve çevreye transferi

önlenmelidir.

ÇamaĢırlar: Kan, kan ürünleri, sekresyon ve diğer çıkartılarla kirlenmiĢ çamaĢır veya

örtülerin deri, mukoz membran, giysilere bulaĢması ve hastaya, çalıĢanlarla ve çevreye

taĢınması engellenmelidir.

AMELĠYAT SONRASI HEMġĠRELĠK BAKIMININ YÖNETĠMĠ

Ameliyat edilen hastalarda anestezinin bitimi ile hastanın tamamen iyileĢip hastaneden

çıkabilecek hale geldiği an arasında geçen süre ameliyat sonrası dönem olarak adlandırılır.

Ameliyat sonrası bakımın amacı, hemostatik dengeyi yeniden düzenlemek, bu dönemde

ortaya çıkabilecek komplikasyonları önlemek ya da en aza indirmek, erken belirlemek ve

oluĢması durumunda tedavi etmektir.



Ameliyat sonrası bakım ve takip, anestezi sonrası bakım (ayılma ünitesinde bakım) ve

devam eden bakım (ameliyat sonrası klinik bakım) olarak iki aĢamada gruplandırılabilir.

Hasta ameliyattan hemen sonra anestezi sonrası bakım ünitesine (hasta ayılma ünitesine)

alınır.

Ayılma Ünitesinde Bakımın Yönetimi

Ameliyatı tamamlanan hasta ayılma ünitesine getirilir. Ayılma ünitesi, ameliyat bittikten

sonra, anestezi ilaçlarının etkisinden kurtuluncaya ve yaĢam bulguları stabil oluncaya

kadar hastanın izlendiği bölümdür. Ayılma ünitesinde kalıĢ süresi verilen anestezi süresine

bağlı kalmakla birlikte, yaklaĢık yarım saat ile 1-2 saat gibi kısa bir süredir. HemĢire hasta

gelmeden önce tansiyon aleti, airway, damar içi sıvı uygulama malzemeleri, aspirasyon

cihazı, böbrek küvet, kardiak monitör ve acil durumda kullanacağı aletleri hazır

bulundurur. Hastanın anestezi sonrası bakım ünitesinde, solunum, kardiyovasküler

fonksiyonlar, santral sinir sistemi, sıvı dengesi, yara durumu ve genel durumu her 10-15

dakikada bir değerlendirilir. Hastaya dönme ya da öksürme sırasında yardım edilir. Hastaya

spinal anestezi uygulanmıĢ ise, hasta belli bir zaman sürecinde düz olarak yatmalıdır.

Hastanın yutma ve öğürme gibi reflekslerinin geri dönmesi, anestezinin sonlandığını

gösterir. Hastaya adıyla seslenilerek hasta uyandırılmalı, normal ses tonu ile ameliyatının

bittiği ve anestezi sonrası bakım ünitesinde olduğu söylenmelidir.

Ayılma ünitesinde çalışan hemşirenin ameliyatı yapan ekip üyelerinden biriyle konuşarak

elde etmesi gereken bilgiler:

- Hastanın genel durumu nasıl?

- Hastanın tıbbı tanısı ne ?

- Ameliyat sırasında herhangi bir komplikasyon geliĢti mi?

- Ameliyat sırasında, patolojik değerlendirme yapıldı mı?

- Gözlenmesi gereken herhangi bir komplikasyon var mı?

- Hemen uygulanması gereken özel bir istem var mı?

Bundan sonra hastanın gözlenip, kayıt edilmesi gereken durumlarsa;

- Ayılma ünitesine geldiği saat

- Bilinç düzeyi

- YaĢam bulguları

- Cilt rengi ve nemi



- Pansumanları

- Damar içi sıvıları

- Kan veriliyorsa hızı,alerjisi

- Üretral katater varsa klempin açılıp idrarın miktar ve renginin renginin kayıt

edilmesi

Ayılma Ünitesinde Bakımın Hedefleri

-Havayolu Açıklığını Sürdürmek: Havayolu tıkanması ve ventilasyonun azalması,

hipoventilasyona neden olabilir. Bu durumlar önlenmezse, atelektazi ve pnömoni

geliĢebilir.

Hasta sırt üstü yattığı zaman baĢı yana çevrilmeli, çenesi mandibula üzerinden ileri doğru

itilerek dilin geri kayıp solunum yolunu kapaması önlenmelidir. Solunum yolu tıkanması

nedenleri arasında, mukus birikmesi, mukus ya da kusmuğun aspire edilmemesi, yutma

refleksinin kaybı, çene ve dil kaslarının gevĢemesiyle dilin geriye kayması, entübasyon ya

da anestetiklerin etkisiyle meydana gelen laringospazm sayılabilir.

Havayolu açıklığını sürdürmek için hastanın ağzına airway yerleĢtirilebilir.

Aspirasyon riskini azaltmak için hasta yakından izlenmelidir. Sakıncası yoksa baĢ 15-30

cm yükseltilmelidir. Kusma varsa aspirasyonu önlemek için hasta yan döndürülür.

-Kardiyovasküler Fonksiyonları Sürdürmek: Hastanın mental durumu, yaĢam bulguları,

kardiyak ritmi, cildin ısısı, rengi, nemi ve idrar miktarı kardiyovasküler fonksiyonları

değerlendirmede yararlanılan parametrelerdir.

Ayılma ünitesinde görülen ilk ve önemli komplikasyonlar hipotansiyon, Ģok,

kanama, hipertansiyon ve disritmidir.

UNUTMAYIN

Hipofarengeal tıkanmada baĢ geri çekilir ve yana eğilir. Çene öne itilir. Bu

manevra dili önde tutar, solunum yolunu açar.

UNUTMAYIN

Kanama tam kontrol altına alınmadıkça, çok hızlı ve fazla miktarda damar

içi sıvı, kan basıncını artırarak kanamayı tekrar baĢlatabilir.



-Ağrı ve Anksiyeteyi Gidermek: Ayılma ünitesinde opioid analjezikler sıklıkla damar içi

uygulanır. Opioidler ağrıyı kısa sürede geçirir. Ancak hasat henüz anesteziklerin etkisi

altındayken olası ilaç reaksiyonları ve solunum merkezi depresyonu yönünden dikkatli

olunmalıdır.

Hastanın fizyolojik durumu ve ağrı Ģiddeti izlenirken, endiĢe ve korkuları da

azaltılmalıdır.

-Bulantı ve Kusma Kontrolü: Ayılma ünitesinde bulantı ve kusma yaygın bir sorundur.

Hastanın bulantı ve kusmasının artmasını beklemeden önlem alınmalıdır.

Hastanın ayılma ünitesinde kliniğe gönderilmesi için gerekli kriterler;

1- Genel anestezinin etkisinin geçmiĢ olması

2- ġuurunun tamamen açılması, uyanması

3- YaĢam bulguları dengeli veya en son 30 dakika ameliyat öncesi yaĢamsal

bulguları ile tutarlı olması

4- AĢırı kanama, kusma olmaması

5- Koruyucu reflekslerin (yutma, öğürme gibi) geri gelmesi

6- Dört ekstremitenin de hareket ettirilebilmesi

7- Vücuda giren sıvı ile vücuttan çıkan idrar miktarı dengeli (en az saatte 30 cc)

olması

8- Pansumanların kuru ve sağlam olması

Cerrahi Kliniğinde Bakımın Yönetimi

Kliniğe kabul edilen hastanın odasında bulunması gereken araç gereçler, serum askısı,

drenaj bağlantı ĢiĢesi torba ya da sakĢın cihazı, böbrek küvet, tek kullanımlık petler,

battaniye ve ameliyat sonrası bakım formlarıdır. Hastanın ayılma ünitesinden gönderileceği

haber verildiğinde, ilave olabilecek gerekli araç gereç öğrenilir. Ayılma ünitesi hemĢiresi

klinik hemĢiresine hastanın durumu ile ilgili bilgi verir.

Ayılma ünitesi hemşiresinin klinik hemşiresine vermesi gereken bilgiler:

Beklenmeyen ameliyat dönemi olayları

Tahmini kan kaybı



Aldığı sıvı miktarı ve türü

Ağrı kontrolü için verilen ilaçlar

Hastanın durumuyla ilgili kendisi ve ailesine bilgi verilip verilmediği

Hasta bilinci açık olarak servise gönderilmesine rağmen, geldikten sonra Ģuur kontrolü ve

yaĢam bulguları sık sık kontrol edilmeli ve kayıt edilmelidir. Erken ameliyat sonrası

dönemde, kanama ve Ģok riski yüksektir. Bu nedenle hastanın yakın takip edilmesi gerekir.

Ameliyat Sonrası Cerrahi Kliniğinde Bakımın Hedefleri

1- Kardiyovasküler Fonksiyonu Sürdürmek

Ġyi bir doku perfüzyonu için kardiak debi yeterli olmalıdır. Kardiyak debinin yeterli olup

olmadığını belirlemek için hastanın kan basıncı, nabız ve solunum değerlendirilmelidir.

Kan basıncı : kan basıncının normal sınırlarda olup olmadığını değerlendirmek için

hastanın ameliyat öncesi temel kan basıncı değeri bilinmelidir. Doktora bildirilmesi

gereken anormal durumlar;

a) Sistolik basıncın temel dengelerinden 20 mm Hg daha fazla düĢmesi

b) Sistolik basıncın 80mmHg altında olması

c) Kan basıncının her ölçümde 5-10mmHg lik düĢüĢ göstermesidir.

Nabız : Bradikardi; (Nabzın60 dk.↓) genelde anestezik ilaç nedeniyle geliĢir.TaĢikardi;

(110dk↑) kan kaybı, kardiak aritmiler, ateĢ, atelektazi, pünomani, pnömotorax, anksiyete,

anestezik ajanlar, oksijen azlığı ile oluĢabilir.

Solunum : Hızlı ve zor solunum; Anoksi, Ģok ve oksijen azlığı nedeniyle

geliĢebilir.Yüzeysel yavaĢ solunum: solunum sistemi depresyonu nedeniyle geliĢir.

Yüzeysel ve zor solunum: (Boyun, diyafram kasının kullandığı solunum) anestezi

nedeniyle geliĢebilir. Ağrının varlığı da solunumu zorlaĢtırabilir. Bu yüzden ağrı

giderilmelidir.

2- Solunum Sistemi Fonksiyonunu Sürdürmek

Solunum fonksiyonunun sürdürülmesinde uygun pozisyon, açık hava yolunun sağlanması

temeli oluĢturur.

Ameliyat sonrası erken dönemde solunum fonksiyonu geliĢtirmek için yapılması

gerekenler;

- Uygun pozisyonla dilin geri kaçmasını önlemek



- Doktor istemi doğrultusunda oksijen tedavisine baĢlamak

- Aspiratörle hastanın ağız ve farenksteki sekresyonlarını temizlemek

Akciğerlere iliĢkin komplikasyonların belirti ve bulguları; AteĢ, huzursuzluk dispne,

taĢikardi, solunum seslerinde değiĢiklik ve koyu balgamdır.

Solunum komplikasyonları geliĢmesini önlemeye yönelik olarak baĢlıca hemĢirelik

uygulamaları;

- Ameliyat öncesi hastaya derin solunum ve öksürük egzersizleri yaptırmak. Bunu

yaparken de insizyon yerini nasıl destekleyeceğini göstermek

- Hastanın çıkardığı balgamı kontrol etmek

- Yeterli sıvı alımı sağlanarak sekresyonların yumuĢamasına yardımcı olmak

- En erken dönemde hastayı mobilize etmek

- Ağrı için narkotikler veriliyorsa hastayı solunum depresyonu yönünden izlemek

- Solunum enfeksiyonu yönünden hastayı izlemek

3- Yeterli Beslenme ve BoĢaltımı Sağlamak

Mümkün olduğunca erken dönemde normal beslenmeye geçiĢ sindirim sistemi

fonksiyonlarının normale dönmesini sağlarken, psikolojik olarak da hastayı olumlu yönde

etkiler. Ameliyat nedeniyle hastada negatif nitrojen dengesi (protein yıkımının artması)

geliĢir ve bunun kısa sürede düzeltilmesi için diyet önemlidir. Anabolik etki (bedende

proteinlerin yapımı) genellikle beslenme durumu normal olan hastalarda ameliyattan sonra

7. ve 10. günlerde baĢlar.

Hastanın ameliyattan sonra normal diyet almaya baĢlama zamanını doktor anesteziyi,

uygulanan ameliyatı ve hastanın sindirim sistemi fonksiyonlarını dikkate alarak belirler.

Bazı ameliyatlardan sonra (örneğin kolesistektomi) hastaların 24-48 saat ağız yoluyla sıvı

ve besin almamaları gerekir. Nazogastrik tüp uygulanan hastalarda ağız yoluyla

beslenemez. Uzun süre ağızdan beslenemeyecek hastalar total parenteral yolla beslenir.

Bunu izlemek hemĢirenin görevidir.

Genellikle ameliyattan sonraki ilk 24-36 saatlik sürede hastaların bulantısı vardır. Bu

dönemde hastalara limonlu çay, meyve suyu, çorba verilebilir. Ameliyattan 36 saat sonra

hasta az posalı veya normal diyet alabilir.



Ameliyattan sonra hastanın barsak hareketleri de değerlendirilir. Bağırsak hareketleri

ameliyat sonrası 2-3 günde yoksa doktor laksatif ilaç verilmesini ya da boĢaltıcı lavman

yapılmasını isteyebilir..

4- Sıvı-Elektrolit Dengesini Sürdürmek

Ameliyatı takiben uygun sıvı-elektrolit alımı ve çıkarılması sürekli gözlenerek

kaydedilmelidir. Alım ve çıkarma arasındaki dengesizlik metabolik atık ürünlerin

birikimine, sonuçta da kardiyolojik ve nörolojik sorunların oluĢmasına yol açar.

Cerrahinin sıvı-elektrolit dengesini nasıl etkilediğinin bilinmesi gerekir. Ameliyat bir

travmadır ve bedenin bu travmaya karĢı oluĢturduğu nöro-endokrin tepkiye bağlı olarak 2

ile 5 günde;

Bedende sodyum ve su tutulumu vardır.

Potasyum kaybı vardır.

Ekstraselüler sıvı hacmi artmıĢtır.

Ġdrar miktarı azalmıĢtır.

Ameliyattan sonraki 5-7. günlerde bedenin ameliyata karĢı oluĢturduğu stres tepkisinin

etkisi geçer ve Sodyum ve Potasyum normale döner, idrar miktarı artar, hücre dıĢı sıvı

hacmi normale döner.

Ameliyat sonrası sıvı-elektrolit tedavisinin iki temel amacı vardır;

- Yeterli sıvı vererek hücre dıĢı sıvı ve kan hacmini korumak, böylece uygun

kardiak debi, kan basıncı ve idrar atılımını sağlamak

- Konjestif kalp yetmezliği ve pulmoner ödeme yol açabilecek aĢırı sıvı

yüklenmesini önlemek

HemĢirenin sıvı elektrolit dengesini sürdürmeye yönelik yapması gerekenler;

- Hastanın aldığı ve çıkardığını doğru bir Ģekilde ölçülüp kayıt etmek.

- Normal olmayan laboratuar bulgularını doktora bildirmek.

- Sıvı elektrolit dengesizliğinin belirti ve bulgularını izlemek.

- Tüpleri uygun Ģekilde irrige etmek.

- Solunum asidozunu önlemek için öksürük ve solunum egzersizlerini yaptırmak.

- Barsak sesleri baĢladığında uygun sıvıları ağız yoluyla vermek..



5- Böbrek Fonksiyonunu Sürdürmek

Ameliyat sonrası hastanın yeterli sıvı alması için desteklenmesi böbrek fonksiyonun

geliĢmesine yardım eder. Hastaya sıvı verilmeden önce sıvı kısıtlamasının olup, olmadığı

öğrenilmelidir. Ameliyat sonrası erken dönemde ADH ve aldosteron miktarının artmasına

bağlı olarak bedende su ve sodyum tutulacağından sıvılar dikkatli verilmelidir.

Yeterli sıvı alan hastaların ameliyattan sonra 6-8 saat içinde idrar yapması beklenir.

Ameliyat sonrası idrar yapamama nedenleri; Anestezi, korku, ağrı, utanma, katater varsa

tıkalı olması ve hasta pozisyonu olabilir. Hasta idrar yapamıyorsa mesane distansiyonu

belirtileri açısından izlenmelidir.

Hastanın idrar yapmasına yardımcı olacak giriĢimler:

- Hasta odasındaki çeĢme açılarak, su sesiyle perineal kaslarının gevĢemesi

sağlanır.

- Erkek hastanın yatak kıyısında dik durarak idrar yapması sağlanır.

- Kadın hastaların perianal bölgesine ılık su dökülebilir

- Sürgü ısıtılır, soğuk sürgü otomatik olarak kasların kasılmasına neden olur.

- Pozisyon değiĢtirme ve istemde varsa ağrı kesici ilaçlar vererek hasta

rahatlatılmaya böylece idrar yapımına yardımcı olunmaya çalıĢılır.

- Tüm bunlara rağmen idrar yapılmıyorsa üretral katater takılabilir. Katater ile

üriner enfeksiyon riski artacağı unutulmamalıdır ve enfeksiyon belirtileri

izlenmelidir.

6- Ġstirahatı Sağlamak

Hastanın istirahat edebilmesi için ağrı, huzursuzluk,bulantı ve kusmasının olmaması

gerekir.

Ağrı: Ameliyat sonrası ağrı geliĢmesinde hastaya uygulanan anestezik madde, hastanın

anksiyete düzeyi, ameliyatın büyüklüğü ve uzun sürmesi rol oynar. Nitrous Oxide

kullanıldığında ağrı erken devrede geliĢir çünkü etkisi oldukça çabuk vücuttan atılır.

Analjezikler verilmeden önce mesane distansiyonu, sıkı alçı ve kötü pozisyon gibi ağrıya

neden olacak bir sorunun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Böyle bir sorun varsa öncelikle

bunlar giderilmelidir.



Ağrı ve anksiyeteyi kontrol altına almak ve tedavinin etkisin, artırmak için hastaya

gevĢeme teknikleri öğretilmelidir. Ağrısı Ģiddetli değilse gevĢeme teknikleriyle hasta

rahatlayabilir.

Hastalara ağrı kesiciler verildiğinde etkisini gösterinceye dek, kas gevĢetme, çene

gevĢetme, yavaĢ solunum ve müzik dinletme tekniği kullanılarak hastanın rahatlaması

sağlanabilir.

Kas gevĢetme tekniği; Hastaya gözlerini kapatması ve ayaklarından baĢlayarak yüzüne

kadar vücudunun her bölgesine konsantre olarak gevĢemesi önerilir. Bu arada hastaya onu

rahatlatacak bir Ģeyler düĢünmesi önerilir.

Çene gevĢetme ve yavaĢ solunum tekniği; alt çene hafifçe düĢürülerek ağız bir miktar

açılır, dudaklar rahat bırakılır. YavaĢ ve ritmik olarak nefes al, ver, dinlen üçlüsünü

tekrarlaması söylenir.

YavaĢ solunum tekniği ile; yavaĢ ve derin nefes al ve verirken gevĢeme ye baĢladığını

hisset. Rahat ve düzenli nefes al ver. Nefes verirken 1,2,3 diye sayılabilir veya farklı

kelimelere odaklanılabilir (gevĢeme,kendimi rahatlamıĢ hissediyorum gibi). GevĢemeliyim

gibi gerginlik yaratacak zorlamalardan kaçınılmalıdır.

Müziğin gücü ile de hastalar rahatlayabilir. Hastaya hoĢlandığı türde müzik dinleterek

ağrıyı kontrol altına alması sağlanabilir.

Huzursuzluk: Ağrı, mesane distansiyonu, abdominal distansiyon, anksiyete, oksijen azlığı,

kanama, pansumanların sıkı ve ıslak olmasıyla huzursuzluk geliĢebilir. Nedene yönelik

sorun giderilmelidir.

Bulantı-Kusma: Bulantı kusma nedenleri, premedikasyon, anestezinin türü, gastrik alanda

biriken sıvı, abdominal distansiyon, anksiyete, korku ile iliĢkilidir. Hastaya ağız bakımı

vererek, yüzüne soğuk kompres uygulayarak ve antiemetik vererek bulantı önlenmeye

çalıĢılır.

7- Yara ĠyileĢmesini Sağlamak

Yara iyileĢmesinin sağlanmasında ameliyat sırasında ve sonrasında asepsi ilkelerine kesin

bir Ģekilde uyulması en önemli faktördür. Enfeksiyon geliĢmesini önlemek için pansuman

ve drenlerin bakımına özen gösterilmelidir.

Drenler; ameliyat yapılan bölgede sıvı birikimini önlemek amacıyla kullanılır. Sıvı birikimi

çevre dokulara baskı yapar, sıvıda biriken bakteriler, kolayca çoğalıp enfeksiyona neden



olur. Drenler yaraya yerleĢtirilebileceği gibi beden içindeki bir organ ya da boĢluğa da

yerleĢtirilebilir. Drenlerin sayısı, sıvı drenajı gözlenip kaydedilir.

Pansumanlarda aĢırı drenaj yara etrafında kızarıklık, ateĢ enfeksiyon belirtileridir ve

doktora haber verilmelidir.

8- Hareketi Sağlamak

Uzun süre hareketsiz kalan hastalarda, dolaĢım problemleri (ortostatik hipotansiyon, venöz

staz, trombüs oluĢması gibi), idrar retansiyonu, böbrek taĢları geliĢir. Hareketsizlik,

böbrekleri etkileyerek idrar retansiyonu ve böbrek taĢı oluĢumunu hızlandırır, solunum

problemleri, sindirim sisteminde konstipasyon ve negatif nitrojen dengesinin geliĢimi gibi

sorunlar belirir. Bunun yanında deride basınç yarası oluĢumuna neden olabilir.

Bu sorunları önlemek için hastaya öksürük, solunum, yatak içinde dönme ve ekstremite

egzersizleri yaptırılmalı, en erken dönemde mobilize edilmeli, sık sık pozisyonu

değiĢtirilmelidir.

Erken dönemde hastanın fiziksel aktivitelerine ulaĢması iyileĢmeyi taburcu olmayı

hızlandıracağı gibi kendini iyi hissedip psikolojisinin de düzelmesini sağlayacaktır.

9- Psikolojik Destek Sağlamak

Ameliyat sonrası problemli geçen hastaların psikolojik desteğe ihtiyaçları daha fazladır.

Bazı hastalarda ameliyat sonrası akut konfüzyon durumu geliĢebilir. Konfüzyon durumu

dikkatsizlik, unutkanlık, uygun olmayan davranıĢlar, tutarsız konuĢmayla belirlenir ve

ameliyatın neden olduğu dehidratasyon, oksijen azlığı, anemi, düĢük kan basıncı, hormonal

dengesizlik gibi fizyolojik nedenlerden kaynaklanabilir. Konfüzyon nedene yönelik

tedaviyle önlenebilir.

10- Komplikasyonları Önlemek

Ameliyat ne kadar küçük olursa olsun her zaman komplikasyon geliĢme tehlikesi vardır.

Ameliyat sonrası sık görülen komplikasyonlar;

Tromboflebit

Ameliyattan 7-14 gün sonra ortaya çıkar. Tromboflebit oluĢmasında ven duvarının

yaralanması, kan akıĢının yavaĢlaması ve kanın pıhtılaĢma bozuklukları rol oynar. Uzun



süre hareketsizlik, ĢiĢmanlıkta bu komplikasyonların geliĢmesinde rol oynar.

Tromboflebitin en büyük tehlikesi ven duvarından kopan pıhtının dolaĢıma katılarak

akciğer, kalp, beyin damarlarını tıkamasıdır.

Ameliyattan sonra hastaya bacak egzersizinin yaptırılması, varsa varis çorabı giydirilmesi

ya da elastik bandaj uygulanması ve hastanın erken dönemde mobilizasyonuyla

tromboflebit geliĢmesi önlenebilir.

Yara Enfeksiyonu

Genellikle ameliyattan sonraki 5.gününde ortaya çıkar. Yara enfeksiyonunun geliĢmesinde

rol oynayan baĢlıca faktörler ;

- ġiĢmanlık; yağ dokusunun dikilmesi ve iyileĢmesi güçtür.

- Zayıflık; kanser malnütrasyonu, ülseratif kolit gibi nedenler organizmanın

direncini düĢürür.

- YaĢlılık

- Uzun süren komplikasyonlu ameliyatlar daha fazla stres yaratarak direnci

düĢürür.

- Steroid, radyasyon, antikanser ilaçlarıyla tedavide lökosit sayısını azalttıkları

için enfeksiyona direnci azaltırlar.

- Ameliyathanede pansumanların değiĢtirilmesinde asepsi kurallarına

uyulmaması.

Enfeksiyon bulguları lokal ve sistemik olarak kendini gösterir. Tedavide lokal veya

parenteral antibiyotik kültür sonucuna göre verilir. Yara cerrah tarafından steril serum

fizyolojikle yıkanır ve insizyon yerine dren yerleĢtirilir. Vücut direncini artırmak için

hastanın uygun beslenmesi sağlanır.

Yara Açılması ve Eviserasyon

Yara açılması ameliyat yarasının birleĢim yerinde bir açıklık olmasıdır; evisserasyon ise

beden içindeki organın insizyon yerinden dıĢarıya çıkmasıdır.

Kronik hastalığı olan, ĢiĢman ve zayıf hastalarda sık görülür. Yara açılması ve

evisserasyonda yara enfeksiyonuna neden olan faktörlerin yanı sıra ameliyatta yaranın



uygun Ģekilde kapatılmaması, öksürük, kusma nedeniyle dikiĢlerin aĢırı gerilmesi de rol

oynar.

Yara açılması ve evisserasyonu önlemek için öksürürken insizyon desteklenmeli, yara

enfeksiyonu önlenmeli, hastanın yeterli besin sıvı alması sağlanmalıdır.

Yara Açılmasında Hemşirenin Görevleri:

-Sakin olmalı,

-Doktora durumu bildirmeli,

-Hastanın yanından ayrılmamalı,

-Hastaya doktorun geleceğini söylemeli,

-Evisserasyon yerinin üstü serum fizyolojikle ıslatılmıĢ pansumanla kapatılmalı,

-Hastaya Semi Fowler pozisyonu vermeli,

- Hastanın yaĢam bulgularını ölçmeli,

-Hastayı ameliyat için hazırlamalı,

-Damar içi sıvı malzemesini, gastrik tüp ve sakĢın cihazını hazır bulundurulmalı.

Paralatik Ġleus

Ameliyattan sonra paraletik ileus (bağırsak hareketlerinin durması) anestezi, ameliyat

sırasında batın içindeki organların ellenmesi, sıvı elektrolit dengesizlikleri ve ameliyat

yarasının enfekte olması nedeniyle geliĢebilir. paralitik ileus belirtileri bağırsak seslerinin

olmayıĢı ve gaz-gaita çıkıĢının olmamasıdır. Derhal hastanın oral yolla beslenmesi

durdurulur, nazogastrik veya intestinal tüp yerleĢtirilir ve sakĢına bağlanır. Damar içi mayi

uygulanır ve elektrolit dengesizliği giderilir.

Duygusal Bozukluklar

Beden imajındaki değiĢiklikle sonuçlanan ameliyatlarda duygusal bozukluklar ortaya

çıkabilir. Duygusal bozukluklar depresyon, ağrının artması, uyku bozuklukları, kendi

bakımına katkıda bulunmama gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Bazen de strese bağlı olarak

gastrointestinal sistem bozukluğu ve kardiyovasküler sorun ortaya çıkabilir. HemĢire

hastayla etkili iletiĢim kurarak yeterli psikolojik destek sağlamalıdır.



Tablo 9. Ameliyat Sonrası Dönemde Görülen Sistemler ile ĠliĢkili Sorunlar

Problem Tanım Neden Klinik Belirtiler Koruyucu Önlemler

SOLUNUM

Pnömoni

Alveollerin

iltihaplanması

Enfeksiyon, toksinler veya

iritanlar

Yüksek ateĢ,öksürük,

kanlı balgam, iltihaplı

tükürük, dispne, göğüs

ağrısı

Derin solunum ve

öksürme egzersizleri,

yatakta hareket, erken

ayağı kaldırma

Atelektazi Sekresyonların

atılamaması nedeni

ile alveollerin

kollapsı.

BronĢial pasaj yollarlını

tıkayan müküs tıkaçlar,

yetersiz akciğer

havalanması, analjezikler,

hareketsizlik

Belirgin dispne, siyanoz,

plevral ağrı, halsizlik,

taĢikardi, solunum

sayısında artma, ateĢ,

öksürük, hırıltılı solunum

Derin solunum ve

öksürme egzersizleri,

dönme, erken ayağı

kaldırma, yeterli sıvı

alma

Pulmoner

Embolizm

Akciğerlere giden

bir kan pıhtısının

pulmoner arteri

tıkaması, bu

nedenle bir veya

birkaç loba giden

kan akıĢının

durması

Harekersizlikten dolayı

ven dolaĢımının durması,

cerrahi iĢlem sırasında

oluĢan ven yaralanmaları,

östrojeni yüksek oral

kontraseptif kullanmıĢ

olma, daha önceden var

olan pıhtılaĢma ve dolaĢım

bozuklukları

Ani göğüs ağrısı, nefes

almanın kısalması,

siyanoz, Ģok (taĢikardi ve

kan basıncı düĢmesi)

Dönme, ayağı kaldırma,

emboli giderici çoraplar

DOLAġIM

Hemoraji Ġç veya dıĢ kanama Damar dikiĢlerinin sağlam

olmaması nedeni ile

dikiĢlerin açılması

Hızlı ve zayıf nabız,

solunum sayısının

artması, kan basıncı

düĢüklüğü, soğuk ve

nemli deri, susuzluk, idrar

miktarının azalması

Belirtilerin erken

tanınması

Hipovolemik

ġok

Yetersiz doku

perfüzyonu sonucu

kan volümünün

belirgin bir Ģekilde

azalması

Sıvı açığı, hemoraji Hızlı ve zayıf nabız,

solunum sayısının

artması, kan basıncı

düĢmesi, soğuk ve nemli

deri, susuzluk, solgunluk,

idrar miktarının azalması

Belirtilerin erken

tanınması

Tromboflebit Bir kan pıhtısından

dolayı, genellikle

bacak venlerinin

iltihaplanması

Oturmaya veya

hareketsizliğe bağlı venöz

kan akıĢının yavaĢlaması,

kanın pıhtılaĢmasının

artması, enflamasyonla

sonuçlanan ven travmaları

Ağrı, kramp Ģeklinde

ağrı, etkilenen alanda

ĢiĢme, kızarıklık,

dokunulduğunda sıcaklık,

ven sert olarak hissedilir.

Hasta yürürken veya ayak

dorsofleksiyona

getirildiğinde baldırda

ağrı hissedilir.

Erken ayağı kaldırma,

bacak egzersizleri,

emboli giderici elastik

çoraplar, yeterli sıvı

alımı.

Trombüs Genellikle bacak

venlerinde veya

arter duvarına

tutunmuĢ bir kan

pıhtısı

Venöz durma; bacak,

pelvis, karın

ameliyatlarından sonra

ven yaralanmaları,

östrojen kullanımı gibi

kan pıhtılaĢmasını artıran

faktörler

Pulmoner ambolideki

belirtiler vardır. Emboli

kalp ve beyine ilerlerse

kardiyak ve nörolojik

belirtiler oluĢur.

Erken ayağı kaldırma,

bacak egzersizleri,

emboli giderici elastik

çorapların giyilmesi,

yeterli sıvı alımı.



Tablo 9. Ameliyat Sonrası Dönemde Görülen Sistemler ile ĠliĢkili Sorunlar (Devam) Problem Tanım Neden Klinik Belirtiler Koruyucu Önlemler

ÜRĠNER SĠSTEM

Üriner

retansiyon

Mesanenin kendi

kendini boĢaltma

yeteneğinin

olmaması, idrarın

mesanede

toplanması

Narkotik ve anestetiklerin

mesanenin kas tonüsünün

bastırılmıĢ olması, komĢu

organlara(rektum, vajina

gibi) ameliyat sırasında

elle dokunulması

Alınan sıvının

çıkarılan sıvıdan

fazla olması, idrar

yapamama veya az

miktarda sık idrara

çıkma, mesanenin

ĢiĢmesi, suprapubik

rahatsızlık

Aldığı-çıkardığı

sıvının takip

edilmesi, idrar

yapmayı

kolaylaĢtırıcı

önlemler

GASTROĠNTESTĠNAL SĠSTEM

Konstipasyon YumuĢak gıdalara

baĢladıktan sonra

48 saat içinde

gaita çıkaramama

Selülozlu yiyeceklerden

yoksun kalma,

analjeziklerin bağırsak

hareketini azaltması

DıĢkılamanın

olmayıĢı, karında

gerginlik ve

rahatsızlık

Yeterli sıvı alımı,

lifli(selülozlu) diyet,

erken ayağı kaldırma

Karında

gazdan ileri

gelen ĢiĢkinlik

Bağırsaklarda gaz

birikimi

Anestezinin etkisi ve

ameliyat sırasında

dokunulmaya bağlı

bağırsak hareketlerinin

yavaĢlamıĢ olması

Gözlenebilir Ģekilde

distansiyon, karında

rahatsızlık (gaz

sancısı), bağırsak

seslerinin yokluğu

Erken ayağı

kaldırma, intravenöz

gereksiniminin

karĢılanması,

peristaltizm geriye

döndüğünde bol sıvı

içeren, düzenli diyet

Bulantı ve

kusma

Ağrı, karında gerginlik,

peristaltizm baĢlamadan

gıda ve yiyecek almaya

baĢlama, belirli ilaçlar,

anksiyete

Mide rahatsızlığı

hissettiren Ģikayetler,

öğürtü veya

öğürmek

Peristaltizm

baĢlayıncaya kadar

intravenöz sıvılar,

düzenli diyet,

gerekirse anti emetik

ilaçlar, ağrı için

analjezikler

YARA

Yara

enfeksiyonu

Ġnsizyonun

(kesinin) veya

dren tarafının

enfeksiyon ve

enflamasyonu

Aseptik tekniğin olmayıĢı,

yaradan alınan kültür

sonucu

mikroorganizmanın

belirlenmesi

Cerahatlı akıntı,

kızarıklık,

hassasiyet, bedeb

sıcaklığında

yükselme, yarada

koku

Yarayı kuru ve temiz

tutma, pansuman

uygularken cerrahi

aseptik tekniğe

dikkat etme

Yara açılması Ġnsizyon

iyileĢmeden önce

dikiĢlerin

ayrılması

Malnütrisyon, dolaĢım

azlığı, yaranın aĢırı

zorlanması

ArtmıĢ insizyon

drenajı, deri

altındaki dokuların

insizyon boyunca

görülebilir olması

Yeterli beslenme,

insizyona yeterli

destek sağlama, aĢırı

hareketten

sakınılması

Yara

eviserasyonu

Ġnsizyon yerinden

iç organların ve

dokuların dıĢarıya

çıkması

Ġnsizyonun açılması

ve organ

çıkıntılarının

görülebilmesi

Yeterli beslenme,

insizyona yeterli

destek sağlama, aĢırı

hareketten sakınma





EVDE BAKIM

Kendi Bakımını Öğretme

Hastalar cerrahi giriĢimden sonra kendi bakımlarını sürdürmek için daha ayrıntılı bilgiye

gereksinim duyarlar. Günümüzde yaygın yaklaĢım biçimi hastaya bir an önce kendi

bakımını sürdürebilecek güç ve cesareti kazandırarak taburcu etmektir. Bu yaklaĢımın bir

çok avantajları vardır. Bu nedenle hastaya cerrahi giriĢime özgü bakım öğretilmeli, ne

zaman ve kimi arayacağı konusunda bilgi verilmelidir.

Sürekli Bakım

Evde bakım halk sağlığı hemĢireleri tarafından yürütülür. Evde bakımda hasta

ameliyat sonrası komplikasyonlar yönünden değerlendirilir. Ayrıca cerrahi insizyon alanı,

solunum ve kardiyovasküler sistemin durumu, ağrı kontrolü, sıvı ve beslenme durumu ve

hastanın ameliyat öncesi durumuna dönüĢ seyri değerlendirilir. Hasta ve ailenin pansuman

değiĢtirme, drenaj sistemi ve diğer araçlar ile order edilen ilaçları kullanabilme yeteneğine

bakılır. Evde bakım hemĢiersi gerekliyse pansuman ya da kateter değiĢimini yapar. Hangi

durumlarda hastane, hekim ya da hemĢirenin aranacağı söylenir.

Yara bakımı, dren bakımı ve drenajın izlenmesi, kateter bakım, sıvı tedavisi, fiziksel

meĢguliyet tedavisi ile ilgili hizmet sunan yerlerin adres ve telefon numaraları verilir.

GÜNÜBĠRLĠK CERRAHĠ

Günübirlik cerrahi (Ambulatory surgery, Outpatient, Day surgery, DıĢ vaka) özellikle

hastaların ameliyat olacakları gün içinde hastaneye kabul ve taburcu edildikleri cerrahi

iĢlemleri belirtmektedir.Günübirlik cerrahi zamanın kısa olması nedeniyle ameliyat öncesi

hazırlık, ameliyat sonrası bakım ve düzenlemelerle ilgili, iyi hazırlanmıĢ, protokollere

gereksinimi arttırmaktadır.

Günübirlik Cerrahinin GeliĢimi

Hasta bireye evdeki aile üyelerinin bakması yüzyıllar boyunca uygulanan bir yöntemdir.

Günübirlik cerrahi kavramı, hastanelerin iyileĢme yerleri olarak görülmesinden öncelere

dayanmaktadır.

Hekimler, hemĢireler ve toplum tarafından günübirlik cerrahinin çok yaygın kabul

görmesinin nedenleri olarak; fiyatlarının uygun olması, cerrahi teknolojideki geliĢmeler,



(lazer, laparoskopik cerrahi vb.) anestezi yöntemlerinin geliĢmesi, (kısa etkili anestezikler),

analjezi yöntemlerinin geliĢmesi (uygun ağrı kontrolü) sağlık sigorta sistemlerindeki

değiĢiklikler (maliyeti azaltma isteği) sağlık bakımı alacak kiĢilerin önceliklerindeki

değiĢiklikler (iĢe erken dönme) etken olarak gösterilmektedir.

Önceleri iki-üç günde yapılan cerrahi iĢlemler, günümüzde günübirlik cerrahi ile üç - dört

saatle sınırlandırılmaktadır.

Günübirlik cerrahi iĢlemlerinin geniĢletilmesi, hemĢirelik uygulamalarında da hasta

gereksinimlerinin değiĢmesine bağlı olarak farklılıklar oluĢturmaktadır. Günübirlik cerrahi

hastalarının gereksinimleri hastaneye yatan hastalardan farklıdır ve bu yönden

değerlendirilmelidir. Çünkü günübirlik cerrahi hastalarının çoğu temelde sağlıklıdır ve

hastanede çok az zaman geçirirler. Bu nedenle hastaların ve hemĢirelerin beklentileri,

rolleri değiĢmektedir.

Günübirlik cerrahide, cerrahlar ve hastalar arasında iletiĢimi sağlamada hemĢireler önemli

bir role sahiptir. BaĢarılı bir günübirlik cerrahi için hemĢireler tarafından sağlanan bakımın

kalitesi önemlidir. Günübirlik cerrahide hasta bakımının yetersizliği veya baĢarısında

hemĢirelerin çok önemli etkileri vardır. Ülkemizde de sağlık sistemleri içerisinde önemli

bir gelecek vadeden günübirlik cerrahi iĢleminde hemĢirenin rolü giderek daha fazla önem

kazanmaktadır.

Günübirlik Cerrahi Ġçin Hasta Seçimi

Günübirlik cerrahide kaliteli bakım ve güvenli hemĢirelik uygulamaları, uygun hastalar

seçildiğinde daha etkili olmaktadır. Uygun hastaların seçiminden cerrah, konsültasyon

hekimi ve anestezist sorumludur. Hasta seçiminde tıbbi durum, teknolojik geliĢmeler,

güvenlik ile ilgili önlemler ve ekonomik nedenler etkili olmaktadır.

Amerikan anestezi sonrası hemşireler derneğinin (ASPAN) günübirlik cerrahi hasta seçim

kriterleri:

Amerikan Anestezistler derneğinin ASA fiziksel durum sınıflanması

Pozitif isteklendirme (motivasyon)

Ġyi genel sağlık

Ġyi kontrol edilen sistematik hastalıklar

Yeterli veya uygun destek sistemleridir.



Tıbbi durumu değerlendirmek için ASA tarafından önerilen hasta sınıflamasında

belirlenen kriterler şunlardır:

Sınıf I: Organik, fizyolojik, biyokimyasal ve psikiyatrik bir yetersizliğin olmaması,

varolan cerrahi sorunun lokalize ve herhangi bir sistemik yetersizliğin olaya eĢlik etmemiĢ

olması.

Sınıf II: Hafif/ orta düzeyde sistemik bir sorun olmasına karĢın bunun cerrahi giriĢime

engel olmaması ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir olması.

Sınıf III: Herhangi bir nedenden kaynaklanan ciddi sistemik yetersizlik ya da hastalığın

söz konusu olması ancak bu yetersizliğin düzeyini belirlemenin mümkün olmaması.

Sınıf IV: Cerrahi giriĢimle düzeltilemeyecek, yaĢamı tehdit edici yetersizlik olması.

Sınıf V: YaĢama Ģansının çok az olması.

ASA’ya göre, genellikle, I.ve II. sınıf grubuna giren hastaların günübirlik cerrahi

için en uygun adaylar olduğu, ancak fizyolojik parametrelerin çok iyi kontrol altına

alınabileceğine karar verilen III.sınıf hastaların da aday olarak düĢünülebileceği

bildirilmektedir

Günübirlik cerrahi için hasta ön değerlendirme kriterleri:

Hastanın kronik bir hastalığının olmaması,

Ameliyat sonrası evrede evde hasta ile birlikte bulunabilecek bir eriĢkinin

bulunması (ilk 24 saat)

Hastanın ulaĢabileceği bir telefonun olması,

Hastanın hastaneye arabayla 30 dakika veya daha yakın bir sürede ulaĢılabilecek

uzaklıkta yaĢıyor olması

Günübirlik Cerrahinin Avantajları Günübirlik Cerrahinin Dezavantajları

Hastanın yaĢam düzeni çok az değiĢir Hasta ameliyat öncesi eğitim alamayabilir

Hasta daha fazla bireysel bakım alır Hasta beklenen zamanda klinikten taburcu olmayabilir

Hastanın anksiyetesi daha azdır Hastaya evinde yardım edecek bir kiĢi olmayabilir

Maliyet azalır, fiyatlar düĢer Acil durumda uygun desteğin sağlanmaması, hastada

sorunlara neden olabilir

Hastane enfeksiyonları riski azalır

Erken iĢe dönme ile hastanın yakınmaları azalır

(normal yaĢama daha çabuk geçme)



HemĢirelik Yönetimi

Ameliyat öncesi Hazırlık

Günübirlik cerrahinin baĢarısındaki en önemli anahtar, hasta ve ailesinin hazırlanmasıdır.

Ameliyat öncesi hazırlıkta ameliyat öncesi gereken incelemeler için, hastalar ameliyattan

en az bir hafta önce hastaneye çağrılıp bu incelemeler yapılmalıdır. Ameliyat öncesi

hazırlıkta ameliyat için gereken laboratuar incelemeleri, EKG, radyografi, anestezi ve iç

hastalıkları hekimi ile görüĢme ve gereken diğer incelemelerin aynı günde yapılması

gereksiz beklemeleri ve hastanın tekrar gelmesini önlemektedir.

Hasta Eğitimi

Günübirlik cerrahi hastası, ameliyat öncesi hazırlık ve ameliyat sonrası bakımın önemli bir

bölümünü bireysel olarak üzerine alacağı için, burada eğitimin gerekliliği daha fazla önem

taĢımaktadır. Kendi kendine bakım aktiviteleri streslidir. Anksiyete nedeniyle hastalara

verilen bilgilerin bir kısmı unutulabilir. Bu nedenle ameliyat ile ilgili bilgilerin değiĢik

Ģekillerde sözel, görsel (filmler, slaytlar, videobantları) ve yazılı olarak verilmesi yararlıdır.

Yazılı bilgi ameliyat öncesi iletiĢimin kalitesini arttıran önemli bir yöntemdir. Ameliyat

öncesi bilgilerin yazılı olarak verilmesi hastaların ve ona bakım verecek yakınlarının

uygulamalar hakkında bilgi edinmesini kolaylaĢtırmakta ve unuttuklarında tekrar okuyarak

anımsamasına olanak vermektedir.

Günübirlik cerrahi hastasına verilmesi gereken bilgiler:

Nereye, nasıl ve ne zaman geleceği

Neleri getirmesi gerektiği (resmi kayıtlar, laboratuar sonuçları, tedavileri ile

ilgili belgeler vb.)

Neleri getirmemesi gerektiği (mücevher, diğer değerli eĢyalar, gerekli değilse

kontak lensler vb.)

Kiminle geleceği (ona refakat edecek bir veya iki kiĢiden fazla kiĢinin gelmemesi)

Ameliyat günü ameliyat zamanından önce gelmesi

Gece ağız yoluyla besin alımının kısıtlanması

Ameliyattan önceki gece duĢ alması

Bilgi alıĢ veriĢi için telefon numarasının verilmesi



Hastanın Ameliyat Sabahı Hazırlığı

HemĢire, hastanın kimliğini kontrol ederek doğru hasta olduğundan emin olmalıdır.

Ameliyat öncesi hasta hazırlığında

Hastanın test sonuçlarının tam ve dosyada olup olmadığı kontrol edilir

En son saat kaçta yemek yediği tarih ve saat olarak belirtilip bu durum hastanın

imzası alınarak doğrulanır

Hastaya ameliyathane için, önlük, bone ve galoĢ verilir

Takma diĢleri çıkarılır

Makyajı silinir

Kontak lensler, gözlükler, takılar ve varsa protezler çıkarılır

Yaptığı son idrarı kaydedilir

Hastanın değerli eĢyaları saklanır veya aile bireylerine verilir

Tüm bu iĢlemelerin nedeni hastaya ve ailesine anlatılır

Ameliyathanede Bakım

Günübirlik cerrahi hastasının güvenli ameliyathane bakımının temelleri hastaneye yatan

hastalarla aynıdır. Günübirlik cerrahi hastaları için anestezide kullanılan ilaçların çoğu kısa

etkilidir.

Günübirlik Cerrahide Anestezi Sonrası Bakım

- Anestezi sonrası bakım ünitesine kabul

- Anestezi sonrası bakım I. Evre

- Anestezi sonrası bakım II. Evre

Anestezi Sonrası Bakım Ünitesine Kabul

Ameliyathane dolaĢıcı hemĢireleri hemĢirelik bakımın etkileyebilecek veya anestezi

sonrası bakım ünitesi hemĢiresi için bilgi sağlayabilecek ameliyathanedeki olayları rapor

etmelidir.

Anestezi personeli, anestezi yöntemi, ameliyat öncesi ilaçların etkileri, anestezi

ilaçları, kas gevĢeticiler, narkotik ilaçlar ve bunların etkilerini gidermek için kullanılan

ilaçlar, uygulanan anestezinin süresi, cerrahi iĢlemin tipi, tahmin edilen sıvı / kan kaybı ve

replasmanını rapor etmelidir.



Hava yolu açıklığı, yaĢam bulguları ve beden ısısında stabilite, bilinç düzeyi, eğer

varsa ameliyat yerinin pansuman durumu, damar içi sıvılar ve damara giriĢ yerinin

durumu, idrar çıkıĢı ve pozisyon ve rahatlık durumunu içeren önceki kayıtlara da dikkat

edilmelidir.

Anestezi Sonrası Bakım I. Evre

Ameliyat sonrası hastaların fizyolojik dengelerini yeniden kazanmalarına kadar geçen

süreyi içerir. Ameliyat sonrası fiziksel değerlendirmeyi içeren kayıtlar:

YaĢam Bulguları

Aldığı çıkardığı sıvıların izlemi

Tedavilerin kaydedilmesi

Bilinç düzeyi

Deri ve durumu

DolaĢım(periferik nabızlar ve uygunsa extremite(lerin) duyarlılığı

Hastanın pozisyonu

Sıvı tedavisi, damar yolunun yeri, tipi ve infîizyon sıvısının miktarı

Pansuman durumu

Eğer pansuman yoksa dikiĢlerin durumu

Varsa drenajın tipi ve miktarı

Bulantı ve kusmanın belirtilmesi

Fiziksel ve duygusal rahatlık durumu

Eğer kurumda kullanılıyorsa ölçekli değerlendirme

Anestezi Sonrası Bakım II. Evre

Anestezinin etkilerinden derlenme ile baĢlar ve eve dönüĢe hazır oluncaya kadar sürer.

Ameliyat Sonrası Bakımda HemĢirelik ĠĢlemleri

Hastanın kimliğini tespit etmek

Hastanın gizliliğine gereken önemi vermek

YaĢam bulgularım almak ve izlemek

Ġstemdeki ilaçları uygulamak ve sonuçlarını kaydetmek

Önerildiği gibi ağrı kesicileri uygulamak ve sonuçlarını kaydetmek,

Solunum fonksiyonlarını geliĢtirmek, sürdürmek ve izlemek



DolaĢım fonksiyonlarını geliĢtirmek, sürdürmek ve izlemek

Ameliyat yerini izlemek

Verilen sıvıları izlemek, gerektiğinde çıkarmak

Ağızdan sıvı vermek

Taburculuktan önce hastaya idrar yapıp yapmayacağını sormak

Yardım ile ayağa kaldırmak

Fiziksel ve duygusal rahatlığı sürdürmek ve güvenliği sağlamak

Kayıtlar ve bilgide güvenirliği sağlamak

Hasta ve ailesi için evde bakım için yazılı talimatları sağlamak, taburculuk planını

yeniden gözden geçirmek

Eğer uzayan bakım gereksinimi varsa evde bakımı sağlamak ve sosyal

kurumlardan yardım istemek

Hastayı ameliyattan sonraki gün telefon ile arayarak durumunu değerlendirmek

Evde Bakım Ġçin Hazırlık

Günübirlik cerrahi terimi bireyler tarafından değiĢik ve farklı olarak

algılanmaktadır. Günübirlik cerrahi hastası için tıbbi bakım bir gün içerisinde olmakla

beraber hastanın ameliyat sonrası iyileĢmesi hastaneye yatan bir hasta gibidir.

Taburcu olacak hastaya ilaçların dozu, sıklığı ve yan etkilerinin belirtileri hakkında,

ameliyatla ilgili hastaneye bildirmesi gereken sorunlar ile ilgili açıklamalar yapılmalıdır.

Hastaya bakım verecek kiĢinin ilgili, fiziksel olarak yeterli güçte, yardım veya bakım için

istekli, öğrenme kapasitesi olan, gerçekçi beklentileri olan evde gerekli koĢulları

sağlayabilecek ve hastanın gereksinim duyacağı yardımlar konusunda planlı düĢünebilen

kiĢi olması gereklidir.

UNUTMAYIN

AteĢ, enfeksiyon belirtileri, uzamıĢ bulantı ve kusma, aĢırı ve beklenmeyen

kanama, zor idrar yapma, ağrı kesici ile geçmeyen ağrının mutlaka kliniğe

bildirilmesi gerektiği hastaya açıklanmalıdır.

!!!!!!!!!!!!!!!!



Günübirlik Cerrahi Taburculuk Kriterleri

YaĢam bulgular stabil mi?

Yutma, öksürme, öğürme refleksleri var mı?

Kusma, bulantı var mı?

BaĢ dönmesi var mı?

Solunum sorunu var mı?

Uyanık, oryante mi?

Pansumanlar kontrol edildi mi?

Ġdrar yaptı mi?

Ağrı kontrol edildi mi?

ĠyileĢme skoru 8-10

Ekstremite nabız kontrolü (Bölgesel anestezi)

Yürüyebiliyor mu?

Taburculuk talimatları verildi mi?

ÇıkıĢı hekim onayladı mı? Ġmzası var mı?

Hastanın yanında onu götürecek refakatçi var mı?

Talimatlar refakatçiye de açıklandı mı?

Hasta ve yakını talimatları anlayabildi mi?

Değerli eĢya vb. malzemeleri geri verildi mi?

Taburculuk Sonrası Ġzlem

Günübirlik cerrahide kalite güvenliği programlarının temel amacı olası sorunların

çözümü yoluyla kaliteli hemĢirelik bakımının sağlanması ve istenen sonuçlara ulaĢmaktır.

Günübirlik cerrahi hastalarının hemĢirelik bakımında kaliteyi sürdürmek hasta ile harcanan

zaman kısıtlı olduğu için bu hemĢireler için hala devam eden bir problemdir ve konu ile

ilgili çalıĢmalar çok kısıtlıdır.

Özet olarak

Günübirlik cerrahi hastanede yatan hastalara uygulanan cerrahi giriĢimi temel alan,

ancak yatıĢ gerektirmeyen ve aynı gün taburculuğu öngören bir yaklaĢımdır. .Yakın bir

gelecekte günübirlik cerrahi giriĢimlerin tüm alanlardaki giriĢimlerin yaklaĢık % 75’ini

alacağı belirtilmektedir. Bu alandaki geliĢmeler uygun hasta seçimi ve hazırlığının önemine



iĢaret etmekte ve cerrahi hemĢireliğinin sınırlarının hastane dıĢına çıkması gerektiğini

göstermektedir.

SONUÇ

Günümüzde teknolojideki geliĢmelere paralel olarak cerrahi ve anestezi

tekniklerinin geliĢmesiyle birlikte cerrahi ve anesteziye bağlı riskler sürmektedir. Hastanın,

ameliyat öncesi, sırası ve sonrası bakımının sürdürülmesi, yapılacak uygulamalar, ameliyat

sonrası yaĢam biçimi değiĢiklikleri hakkında bilgilendirilmesi, güvenliğinin sağlanması,

hasta ve yakınları ile iĢbirliğinin kurulması ameliyat sonrası oluĢabilecek komplikasyonları

azaltmak ve /veya önlemek için oldukça önemlidir. Bu durum cerrahi ekibe özellikle

cerrahi hemĢiresine büyük sorumluluklar yüklemektedir.

“ Günübirlik cerrahi hastaneye yatan veya yatmadan ameliyat olan hastalar için

gerekli aletleri, ağrıyı, hasta ve ailesini ortadan kaldırmaz, sadece boĢa geçen

zamanı azaltır” Michel L



KONU ĠLE ĠLGĠLĠ HEMġĠRELĠK BAKIM PLANI ÖRNEKLERĠ

HemĢirelik Tanısı: Anksiyete

Nedeni:

Bilinmeyene karĢı korku

Ağrı

Sosyoekonomik durumun yetersizliği

Sağlık durumunda değiĢme

Beklenen Sonuç:

Hasta anksiyeteyi kontrol ettiğini fizyolojik ve psikolojik olarak daha rahatladığını

ifade eder

GĠRĠġĠM GEREKÇE

Anksiyete belirtilerini izlemek ve

kaydetmek

Ameliyat geçirme yaĢamı tehdit eden bir durum

olabilir.

Hasta ve ailesinin anksiyete

düzeyini belirlemek

DüĢük düzeyde anksiyetede öğrenme mümkün

olmasına rağmen yoğun anksiyete hasta eğitimi

ve öğrenmeyi etkiler.

Hastanın ankisyete ile baĢ etme

yöntemlerini izlemek

Hastanın anksiyete ile baĢ etme yöntemleri

bireyseldir ve anksiyetenin azalmasında etkilidir.

Solunum egzersizi, gevĢeme teknikleri, müzik

dinleme yararlı olabilir.

Yapılan tedavi ve giriĢimleri hasta

ve ailesine açıklamak

Anksiyeteyi azaltmaya yardım eder.

Hastayı çevresel uyaranların az

olduğu bir ortama almak

Uyaranların az olması anksiyeteyi azaltır.

Hasta yakınlarının bekleyebileceği

uygun bir ortam sağlamak

Hasta yakınlarını rahatlatır.

Uygun bir zamanda hekim ile

birlikte hastanın durumu, tedavisi

ve bakımı hakkında bilgi vermek

Bilgi alma hasta yakınlarını rahatlatır.

Ameliyat sonrası iĢlemlere iliĢkin

bilgi vermek



HemĢirelik tanısı : Aspirasyon Riski

Nedeni:

Merkezi sinir sistemi depresyonu nedeniyle solunum yollarına besin ve sıvıların

girmesi Öksürme ve yutma refleksini baskılanması

Gastrointestinal motilitede alma,abdominal distansiyon, gastrik sonda takılı olması

Beklenen sonuç:

Hasta solunum yolları açıklığını devam ettirir.(solunum sesleri normal, dakikada 12-

20, normal solunum Ģekli, normal deri rengi ve oksijen saturasyonu)


Dört saatte bir ve gerektiğinde daha sık

olarak solunum hızı ve derinliğini

izlemek

Solunum yollarının erken değerlendirmesini

sağlar

Aspirasyon, dispne, öksürme, siyanoz,

sesli solunum ve ateĢ gibi belirtileri

kaydetmek

Aspirasyonun erken değerlendirmesi erken

giriĢim yapayı sağlar. Disfaji olan hasta

aspirasyon açısından risk altındadır.

Sedatif alan hastanın bulantı ve kusması

varsa hastayı hemen yan pozisyona

getirmek

Aspirasyon riskini en aza indirir.

Hekim istemine göre antiemetikleri ve

diğer ilaçları uygulamak (histamin H2

reseptör antagonisti, omeprozol,

metakloramide)

Bulantı ve kusma aspirasyon riskini artırır.

Gerektiğinde oral ve faranjial aspirasyon

yapmak

Aspirasyon riskini azaltır.

Beslenme sondası varsa ilk beslemeye

baĢlamadan röntgende sondanın yerini

doğrulamak, beslemeye ve ilaçları

vermeye baĢlamadan önce sondanın

açıklığını kontrol etmek

Aspirasyon riskini azaltır.

Nazogastrik sondadan sürekli besleme

yapılıyorsa 4 saatte bir rezidüel mide

içeriğini kontrol etmek

Rezidüel mide içeriği 100 ml'den fazla ise

besleme yapılması sakıncalıdır. Kontrol

amacıyla mideden gelen sıvı tekrar sondadan

verilmemelidir.



Besleme sırasında yatağın baĢ ucunu

yükseltmek ve en azından 30 dakika

aralarla beslemek

Oturur pozisyon aspirasyon riskini azaltır,

besinlerin mideden barsaklara geçiĢini

kolaylaĢtırır.

4-8 saatte bir barsak seslerini, abdominal

gerginliği, inspeksiyon, palpasyon ve

perküsyonda abdominal değiĢiklikleri

izlemek

Abdomianal distansiyonda artma ve barsak

seslerinde azalma îleus göstergesi olabilir.

Ġleusda bulantı, kusma olasılığı arttığı için

aspirasyon riski de artmaktadır. Barsak

seslerinin artması ise mekanik bir obstüriksiyonu

gösterir. Kusma ve aspirasyon riski artar.

Hastanın erken ayağa kalkmasını ve sık

sık yürümesini desteklemek

Gastraintastinal motilite sağlanarak abdominal

distansiyon önlenir.

Ağızdan beslemeye baĢlamadan önce

yutma refleksini kontrol etmek

Yutma refleksi larenksin iki yanına hafifçe

dokunarak j ve hastaya yutması söylenerek

kontrol edilir.

Oral, fasiyal ve boyun cerrahisi

hastalarında ilk beslemeyi dikkatlice

yapmak

Bu tür hastalarda aspirasyon riski artar.

Trakeostomisi olan hastalarda yutma

refleksini özellikle değerlendirmek

Trakeostomili hastalarda aspirasyon sık görülür.

Trekeostomi tüpünün balonu tam ĢiĢirilmelidir.

Beslenme sırasında hastaya yeterince

zaman vermek ve gerekirse yardımcı

olmak

Acele ile beslenme aspirasyona yol açabilir.



HemĢirelik Tanısı: Bilgi Eksikliği

Nedeni: Cerrahi iĢlem

Ameliyat öncesi iĢlemler

Beklenen Sonuç:

Cerrahi iĢlemden öncesi ya da acil giriĢim gerektiren durumlarda erken ameliyat

sonrası dönemde 24 saat içinde hasta cerrahi iĢlemler, ameliyat öncesi iĢlemler ve ameliyat

sonrası bakım hakkında bilgi edindiğini sözel olarak ifade eder, ameliyat sonrası egzersizleri

yapabilir.


Ameliyat öncesi

Tanı ve iĢlemler hakkında bilgi edinmek için

hastanın isteğini değerlendirmek

Bazı kiĢiler ayrıntılı bilgi edinmek için yardıma

gereksinim duyarlar, bazı kiĢiler de daha basit

açıklamaları tercih ederler.

Hastanın öğrenme yeteneğini belirlemek Bilgisi olmayan hastalar için iyi geliĢtirilmiĢ

yararlıdır. Öğrenme konusundaki engeller

arasında nörolojik defisit, iletiĢimin etkisiz

olması, duyusal değiĢiklikler, korku, anksiyete,

motivasyon eksikliği olarak sayılabilir.

Hastaya anlayabileceği Ģekilde tanı, cerrahi iĢlem,

ameliyat öncesi süreçler , ameliyat sonrası tedaviler

hakkında bilgi vermek, hastanın daha önceki

ameliyat deneyimlerinde yaĢadığı olumsuz etkileri

belirlemek, hasta bakımı ile ilgili verileri

kaydetmek ve gerektiğinde diğer görevlilere

iletmek

Hastanın bilgi, geçmiĢ deneyimleri, cerrahi

giriĢim ile ilgili düĢünceleri, hasta açısından en

uygun giriĢimleri belirlemeye yardım eder.

Hasta eğitimi sırasında çeĢitli eğitim araçlarını

kullanmak (broĢür, resim, Ģekil), yazılı ve sözlü

olarak bilgi vermek, yazılı materyal verilirse

hastanın okuma yeteneğini değerlendirmek

Her bireyin öğrenme ve anlama düzeyi farklıdır

Ameliyat öncesi dönemdeki olayları hastaya ve

ailesine açıklamak:

Ameliyat sonrası hastanın bulunacağı ortam

Ameliyat sonrası hastanın bulunacağı ortamın

özellikleri (sesler, cihazlar)

Hastaya verilecek ilaçlar

Gerektiğinde barsak hazırlığın nasıl yapılacağı

Hasta ve ailesini bilgi düzeyinin artması stresin

azalmasına yardım eder, bakıma katılmalarını

sağlar.



Ağrı yönetiminin nasıl yapılacağı (PCA)

Ameliyat sonrası hastaya takılacak cihazlar,

drenler, setlerin neler olacağı

Ameliyat sonrası antiembolik çorap kullanımı Venöz stazı önler ve trombüs oluĢum riskini

azaltır

Ameliyat sonrası beslenme Ģeklinin nasıl olacağı

(aç kalma, ağızdan alamama süresi, sıvı beslenme)

Genellikle ameliyat sonrası beslenme açık

sıvılardan baĢlatılmaktadır.

Ameliyat sürecinde sigara içmeme

Hasta ziyaret saatleri

Aktivite kısıtlaması ve verilecek pozisyonlar

Sigara içmeme hipokseminin, akciğer

enfeksiyonlarının ve pnömominin önlenmesini

sağlar


Ameliyat öncesi

Abdominal ve torasik insizyonun



desteklenmesi

Solunum egzersizi yapmaya

yarayan araçların kullanılması

(spirometre)

Solunum ve öksürme egzersizleri alveollerin

açılmasını, sekresyonların atılmasını sağlar.

PCA'nın kullanımı Yeterli ağrı yönetimi ağrıyı azaltarak hareketliliği

arttırır ve böylece nozokamiyal pnömoni riski azalır.

Bacak egzersizleri Yatak içinde

hareket

DolaĢımın hızlanması bacakta tromboemboli oluĢum

riskini azaltır

Taburcu olmadan önce hastaya

aktivite ile ilgili önlemleri

öğretmek

Bazı özel ameliyatlarda (total kalça protezi gibi)

ameliyat sonrası aktivitenin açıklanması önemlidir.

Aktivitenin ilerleyen bir Ģekilde

artırılmasını sağlamak

Hastanın tolere edebildiği ölçüde aktivitesini

artırması günlük yaĢam aktivitelerine uyumunu

kolaylaĢtırır.

Yeterli dinlenmenin önemini

açıklamak

Güçsüzlüğün önlenmesi ve yeterli dinlenme

iyileĢmeyi hızlandırır.

Hasta ve yakınlarına dren, yara ve

tüp bakımını öğretmek, bu

konularda yazılı bilgi sağlamak

Hasta bakımının sürdürülmesini ve hasta

yakınlarının bakıma katılmasını sağlar.

Hekim istemine göre önerilen

ilaçların kullanımı hakkında bilgi

vermek

Bu eğitim ilaçların düzenli ve etkili bir Ģekilde

kullanımını sağlar.

Yeterli sıvı ve besin alımının

önemini gözden geçirmek

Yeterli sıvı ve besin alımı dehidratasyonu, elektrolit

dengesizliğini ortadan kaldırır ve yara iyileĢmesini

hızlandırır.

OluĢacak sorunların belirlenmesi

için parametreleri tanımlamak:

bulantı/kusma, idrar boĢaltım

güçlüğü, vücut ısısında 38.3 C0

artıĢ, yara enfeksiyon belirtileri,

ağrının giderilmesinde yetersizlik,

ağrının özelliğinde anormal bir

değiĢme

Erken tanılama komplikasyonların önlenmesini

sağlar

Hastanın evde bakım olanaklarım Evde bakımın devamlılığını sağlar



değerlendirmek

Hastaya soru sorması için yeterli

zaman sağlamak

Kliniğe kontrole geleceği

zamanlan bildirmek



HemĢirelik Tanısı: Deri bütünlüğünde bozulma riski

Nedeni:

Dren ve tüplerden sekresyon sızması

Beklenen Sonuç:

Dren ve tüp çevresindeki deri bütünlüğü bozulmamıĢtır


Pansuman ıslandığında steril teknik

kullanarak değiĢtirmek

Yaranın kontamine olmasını engeller

Dren çevresindeki deriyi temiz ve kuru

tutmak

Ġntestinal sekresyonlar, safra gibi

sekresyonlar deriyi tahriĢ eder.



HemĢirelik Tanısı: DüĢme riski

Nedeni:

Uyku hali, senkop, ortostatik hipotansiyon, hipoglisemi, anestezi, sedatif ve analjezik

ilaçlar, mental durumda değiĢiklik, anemi, vasküler hastalıklar, halsizlik, ortopedik hastalıklar

Beklenen Sonuç:

Hasta düĢmez ve yaralanma olmaz.


Hastada düĢme riski oluĢturan

faktörleri belirlemek

Yardım edilecek hastaların belirlenmesini

sağlar.

Ameliyat sonrası dönemde hastayı

yere, zamana ve kiĢilere oryante

etmek

Oryantasyon ve gerekli açıklamalar yapma

farkında olma durumunu artırır ve düĢme

riskini azaltır.

Yatak kenarlıklarını kaldırmak Ekstremite ve kafa yaralanmalarını önler

Dren, tüp ve IV setleri güvenceye

almak

Dren, tüp ve IV setlerin çıkmasını önler.

Yükseltilebilen bir yataksa hastanın

kolay kullanabileceği bir yüksekliğe

getirmek

Hastanın düĢmesini önler

Çağırma zili varsa hastanın

ulaĢabileceği bir yere koymak

Hastanın hemĢiresine gereksinim duyduğunda

ulaĢmasını j sağlar.

DüĢme riski olan hastalarda risk

faktörlerini tartıĢmak

Risk faktörlerini azaltmak için gerekli

önlemlerin alınmasını

sağlar.

Risk Faktörleri:

Günün belirli saatleri: uyumaya yakın saatler,

gece, yemekten

önce hipoglisemi olan saatler

Ġlaçlar: Opioid analjezikler, sedatifler,

hipnotikler, anestetikler

Hareketliliğin bozulması: TaĢıma ve ayağa

kalkma sırasında

yardım gereken hastalar



Duyusal eksiklik: görme duyusunda değiĢme,

gözlük ve iĢitme

cihazı kullanma

Postural hipotansiyon: Hastanın posizyonunun

yavaĢ

değiĢtirme gerektiren durumlar

YaĢ: yaĢlı hastalar



HemĢirelik tanısı : Enfeksiyon Riski

Nedeni:

Ameliyat insizyonu Ġnvaziv giriĢimler Kronik hastalıklar

Beklenen Sonuç:

Hastada enfeksiyon görülmez (kan basıncı, nabız, ısı, solumun normaldir, idrar ve

balgamda anormal bulgu yoktur, mental durum iyidir, lokal enfeksiyon belirtileri)


Enfeksiyon belirti ve bulgularını

izlemek (vücut ısısı, eritem, sıcaklık,

deride endurasyon, yara ve drenlerden

kötü koku gelmesi)

Enfeksiyonun baĢlaması ile immun

sistem aktifleĢir. Cerrahi giriĢim sonrası

ısının yükselmesi pulmoner

komplikasyonlar, üriner yol ve yara

enfeksiyonları, tromboflebit göstergesi

olabilir.

Laboratuar test sonuçlarını izlemek Lokositlerdeki yükselme enfeksiyon

belirtisidir. Ġdrar i kültürü, solunum

sekresyonları, kan ve yara drenajı kültür

sonuçlan enfeksiyon etkenini gösterir.

Mental durum, oryantasyon, bilinç

düzeyini 4-8 saat aralarla izlemek

Enfeksiyon mental durum, oryantasyon

ve bilinç düzeyinde değiĢikliğe neden

olabilir.

2-4 saat aralarla öksürme de derin

solunum egzersizleri uygulamak, hastayı

yatak içinde döndürmek, solunum

seslerini dinlemek, öksürme ve balgam

çıkarmayı değerlendirmek

Alveollerin geniĢlemesi sekresyonlann

atılmasını sağlar.

Ġnvasiv giriĢim bölgelerinde lokal

enfeksiyon belirtilerini izlemek

Lokal kızarıklık, ĢiĢlik, ısı artıĢı ve

drenaj enfeksiyon göstergesidir.

Enfeksiyon kontrol komitesi önerilerine

göre IV kateteri önerilen sürede

değiĢtirmek

Invasiv giriĢim değiĢim süreleri

enfeksyon kontrol komitesi tarafından

hasta içi yazılı prosedürler belirlenir.

Drenaj tüplerinin iyi bir Ģekilde tespit

edilmesini sağlamak

Drenaj tüplerinin giriĢ yerlerinden

hareket etmesi patojen

mikroorganizmaların giriĢini



kolaylaĢtırır.

Drenaj tüplerinin açıklığım ve akıĢını

sağlamak

Drenaj tüplerinde akıĢın sağlanması

enfeksiyon oluĢma j riskini azaltır.

Drenaj yerlerini, drenajdan gelen

sıvıların özelliğini izlemek ve

kaydetmek

Drenaj giriĢ yerlerinde lokal kızarıklık,

ĢiĢlik, ısı artıĢı ! ve kokulu drenaj

enfeksiyon göstergesidir.

Drenaj torbalarını bel seviyesinden aĢağ

ıda tutmak

Drenajın geriye kaçması enfeksiyon

riskini artırır.

Drenaj tüplerinin kıvrılarak akıĢın

engellenmesinden kaçınmak

Drenajda staz enfeksiyon riskini artırır.

HemĢirelik tanısı : Enfeksiyon Riski (Devam)


Drenajın kapalı sistem bütünlüğünü

korumak

Drenajda kapalı sistem enfeksiyon

riskini azaltır.

Ġnsizyon bölgesinde lokal enfeksiyon

belirtilerini izlemek

Ġnsizyon bölgesinde lokal kızarıklık,

ĢiĢlik, ısı artıĢı ve drenaj enfeksiyon

göstergesidir.

Hasta bakımından önce ve sonra el

yıkamak, vücut salgılan ile temasta

eldiven kullanımına dikkat etmek

El yıkama enfeksiyon kontrolünde en

etkili yoldur. Enfeksiyon kontrol

komitesi önerilerine göre eldiven

giyilmesi gereken iĢlemler belirlenmiĢ

olmalıdır.

Aseptik teknik kullanarak pansuman

değiĢimi yapmak, pansuman değiĢimi

yapılan iki hasta arasında el yıkamaya

dikkat etmek

Vücut bütünlüğü bozulduğunda cerrahi

asepsi ilkeleri uygulanmalıdır.

Pansumanda aniden ıslanma ve hastanın

insizyon bölgesinde ayrılma hissetme

durumunu izlemek

Yara ayrılması oluĢabilir. Yarada kötü

pürülan drenaj enfeksiyon göstergesidir.



Eviserasyon olan hastayı yatak

istirahatinde, fowler pozisyonda, dizler

bükülü olarak tutmak, damar yolunu

açmak ve ağızdan alımı durdurmak

Eviserasyon olan hastada rahatlığı

sağlamak gerekir.

Hastada eviserasyon geliĢirse organları

karın içine yerleĢtirmeye çalıĢmamak ve

steril serum fizyolojikle ıslatılmıĢ gaz

bez ile kapatarak ameliyathaneye

göndermek

Eviserasyonda iç organların korunması

önemlidir.

Titreme, dizüri, sık idrar yapma isteği,

suprapubik ve skrotal ağrı, kötü kokulu

idrar oluĢup oluĢmadığını izleme

Bu belirtiler üriner enfeksiyonu gösterir.

Sıvı kısıtlaması yoksa günde 2-3 litre

sıvı alımını sağlamak

Dilüe ve bol idrara çıkma enfeksiyon

riskini azaltır.

Barsak ve idrar boĢaltımı sonrası günlük

olarak perine ve meatus bakımını

yapmak

Mikroorganizmalar kateter yolu ile

mesaneye girebilir.

Meatus çevresindeki deride enfeksiyon


Meatus çevresinde kızarıklık, ĢiĢme ve

akıntı enfeksiyon belirtisidir.

Üriner kateter değiĢimini önerilen

sürede ve protokole göre yapmak

Kateter değiĢimi konusunda enfeksiyon

kontrol komitesi önerisi olmalıdır.

Hekim istemine göre drenaj ve

sekresyonlardan kültür almak

Kültür sonucuna göre uygun

antibiyotiğin verilmesi sağlanır.



HemĢirelik Tanısı : Fiziksel Harekette Bozulma

Nedeni:

Anestezi

Ameliyat geçirme

Tanıya bağlı olarak nöromusküler ve kas-iskelet sistemi bozuklukları

Göz ve beyin cerrahisi operasyonları

Beklenen Sonuç:

Hasta taburcu olmadan önce cerrahinin özelliğine bağlı olarak en üst düzeyde

hareketliliğe sahiptir


Ameliyat öncesi hastanın kas

gerginliğini ve kitlesini değerlendirilerek

fiziksel hareketliliği belirlemek

Ameliyat öncesi değerlendirme ameliyat

sonrası hareketi ile ilgili sorunların

çözülmesine yardım eder.

Ortopedik, nörolojik ya da göz cerrahisi

uygulanmıĢsa hastanın kısıtlılık

derecesini belirlemek

Hastaya yardım edilecek konuların

belirlenmesini sağlar

Ameliyat sonrasında mümkün olan en

kısa sürede hastayı ayağa kaldırmak

Ayağa kaldırma ve aktivite hasta tolere

edebildiği ölçüde gittikçe arttırılır.

Ameliyat sonrası dönemde hastayı ayağa

kalkması için cesaretlendirmek

Ameliyat sonrası ayağa kalkma atelektazi,

pnömoni, trombofilebit, kas güçsüzlüğü,

barsak hareketlerinin yavaĢlaması gibi

komplikasyonları önler.

Yarak içinde egzersizleri öğretmek

Gluteal ve quadriseps izometrik kas

egzersizleri ve buyun çevirme egzersizi kas

gerginliğini ve venöz dönüĢü artırır.



HemĢirelik Tanısı: Gaz DeğiĢiminde Bozulma

Nedeni:

Merkezi sinir sistemi depresyonu, ağrı, kas gerginliği, rekünbent posizyon, anestezinin

etkisi nedeniyle

akciğer geniĢlemesinde azalma

Ha.stalık süreci nedeniyle solunum fonksiyonunda azalma

Beklenen Sonuç:

GiriĢimde 12 saat sonra hasta etkili ventilasyonu sürdürür (solunum rahat, solunum

sesleri normal, deri rengi normal, oksijenasyon yeterli)


Kan gazı sonuçlarını ve hipoksi


Pa02'de azalma hipoksemi belirtisidir.

Hipoksinin erken belirtisi rahatsızlık, dispne,

taĢikardi, taĢipne, konfuzyondur. Özellikle

dilde ve oral mukoz membranda siyanoz ve

aĢırı laterji hipoksini geç belirtileridir.

Oksijen tedavisi sorunları uyku halinin

arttığı özellikle kronik akciğer

hastalarında hipoventilasyonun

baĢlamasını gözlemek,

Kronik akciğer hastalıklarında hipoksi ve

oksijen tedavisi sonrası hipoventilasyon

olabilir.

Hasta tolere edebiliyorsa fowler

pozisyonu vermek, ameliyat

sonrasındaki 72 saat süresince 2 saat

aralarla derin solunum ve yatak içinde

döndürme yapmak

Derin solunum egzersizleri alveolleri

geniĢletir. Alveollerin geniĢlemesi ve

solunumdaki rahatlık akciğer

enfeksiyonlarının oluĢmasını önler

Ameliyatın ikinci gününde sakınca

yoksa hastayı ayağa kaldırmak



DolaĢım ve ventilasyonu sağlamak derin ven

trombozunu ve pulmoner emboli riskini

önler.

Hekim istemine göre analjezikleri

uygulamak

Ağrının azaltılması hastanın daha rahat derin

solunum ve öksürme egzersizlerinin

yapılmasını sağlar.

Ağnlı bölgenin ya da yara bölgesinin

desteklenme yöntemini öğretmek

Rahatsızlığın giderilmesi etkili öksürmeyi

sağlar.

Hastaya etkili öksürme tekniklerini

öğretmek

BaĢlangıçtaki öksürük kısadır. Daha sonra

kısa bir nefes verme ile birlikte güçlü bir

öksürme gerçekleĢtirilir.

Hastada dispne varsa dudakları büzerek

solunum yapmasını öğretmek

Dudakları büzerek solunum yapma

interkostal kasların kullanılmasını sağlar,

solunum hızım azaltır, tidal volümü artırır.

Hastada dispne varsa yemek masasını

kullanarak hastaya ortopne pozisyonu

vermek

Bu pozisyon dispneyi azaltır, diyafragmanın

daha rahat kontraksiyonuna neden olur.

Sakınca yoksa hastayı sıvı alımı

konusunda desteklemek (günde 2.5

litre)

Sıvı alımı pulmoner sekresyonlann

viskozitesini azaltarak atılımım kolaylaĢtırır.

HemĢirelik Tanısı: Gaz DeğiĢiminde Bozulma (Devam)


Ameliyat öncesi dönemde hastanın

solunum sistemindeki değiĢiklikler,

solunum ritmi, göğüs ekspansiyon

derecesi,

solunum seslerinin kalitesi,öksürük ve

balgam, sigara içme öyküsü

Ameliyat sonrasında oluĢabilecek sorunların

önlenmesi için önemlidir.



4-8 saatte bir solumun seslerini

dinlemek

Ġritan maddelerin inhlasyonu akciğerde hasar

yapabilir.

Hipoksemi ve solunum enfeksiyonu

oluĢumuna neden olabilir.

Yüksek riskli hastalarda (yüksek doz

sedatif alan, akciğer hastalığı olan,

yaĢlı hastalar) oksijen \ saturasyonunu

izlemek ve <%92 altında olursa hekime

haber verme

Oksijen saturasyonu periferal dokuların

oksijenlenmesini gösterir. <%92'lik

saturasyon oksijen verilmesini gerektirir.



HemĢirelik Tanısı: Ġdrar Retansiyonu

Nedeni:

Yatak istirahatı

Ağn

Anestezi

Analjezik ilaçlar

Cerrahi iĢlem

Beklenen Sonuç:

Uriner retansiyon olmadan idrar atımı normal olarak devam eder.


Mesanede ağn ve distansiyon Ģikayetini

belirlemek

Ġdrar atımı yoksa hastanın Ģikayetleri

araĢtırılır.

Aldrgı-çıkardığı sıvı izlemi yapmak Sıvı dengesi izlenir.

Ameliyat sonrasındaki 48 saat süresince

mesane üzerine perküsyon yapmak Mesanedeni distansiyonu belirlemeye yardım

eder.

Ameliyattan 6 saat sonra idrar atımı

yoksa hekime haber

vermek

Ġdrar retansiyonunu gösterir

Yatak içinde hastayı oturur pozisyona

getirmek

Daha kolay idrar yapmasını sağlar

Ağrı veren ve mahremiyeti bozucu

uygulamalardan kaçınmak

Anksiyete idrar boĢaltımını güçleĢtirir.



HemĢirelik Tanısı: Konstipasyon

Nedeni

Hareket kısıtlılığu

Abdominal kaslardaki güçsüzlük

Ameliyat geçirme

Mental durumda değiĢme

Anestezi ve aneljezikler

Diüretikler

Karın içi operasyonlar

Ağızdan beslenememe ve sıvı alamama

Elektrolit dengesizlikleri

Gastrointestinal mobilitede azalma

Beklenen Sonuç

Hasta barsak alıĢkanlığını normal Ģekilde sürdürür, ameliyattan sonra barsak

hareketleri 48-72 saat içinde baĢlar, abdominal distansiyon yoktur.


Gaz ve gaita çıkıĢını izlemek ve

kaydetmek

Bu belirtiler barsak boĢaltımını

hareketlerinin baĢladığını gösterir.

Hastanın aldığı ilaçları gözden

geçirmek

Özellikle antidepresanlar, demir içeren

ilaçlar, opioid analjezikler, kas gevĢeticiler,

antikolinerjikler konstipasyona neden olur.

Abdominal distansiyon, hassasiyet,

hipoaktivite, yüksek tondaki barsak

sesleri, dolgunluk hissi gibi belirtileri,

izlemek

Abdominal distansiyon, hassasiyet,

hipoaktivite barsak motilitesinin azalma

belirtileri, yüksek tondaki barsak sesleri ve

dolgunluk hissi barsak tıkanıklığı

belirtileridir.

Yatak istirahatı sırasında pozisyon

değiĢtirmek, egzersiz yapmak ve hasta

tolere edebiliyorsa erken ayağa

kaldırmak

Bu giriĢimler peristaltizmi uyanr.

Nazogastrik tüp çıkarıldığında

adbominal distansiyon, bulantı ve

Gastroentestinal motilitenin azalması giriĢim

yapılmasını gerektirir.



kusmayı gözlemek

Hastayı açık sıvılarla beslenmeye

baĢlamak ve besinleri tolerasyonunu

gözlemek

Verilen besinlerin tolere edilememesi

abdominal distansiyon, bulantı ve kusmaya

neden olur.

Sakıncası yoksa oral sıvı alımının

günde 2500 mil ve daha fazla olmasını

sağlamak

Sıvı alımı barsak boĢaltımını rahatlatır

Hekim istemine göre barsak boĢaltımını

sağlayan ilaçlan vermek

Barsak boĢaltımı sağlanır

Beslenmede lifli gıdaların alımını

sağlama

Lifli gıdalar barsak boĢaltımını sağlar.

Hasta tolere edebiliyorsa aktiviteyi

erken baĢlatmak

Barsak hareketlerinin baĢlatır.



HemĢirelik Tanısı: Sıvı Volüm Eksikliği Riski

Nedeni:

Cerrahi giriĢim sırasında sıvı ve kan kaybı

Ameliyat sonrası kanama

Drenajdan kayıplar

Kusma

Ağızdan alamama

Yetersiz sıvı alımı

Beklenen Sonuç:

Hasta hipovolemi belirtisi göstermez (kan basıncı > 90/60 mm-Hg, nabız 60-

100/dakika, solunum 12-24/dakika, kapiller dolma tam, ekstremiteler ılık, distal nabızlar

hissediliyor, idrar atımı saatte > 30 mi, hasta oryante, mental durum iyi)


Ameliyat sonrası ilk 24 saatte yaĢam

belirtilerini 4 saat aralarla izlemek

YaĢam belirtilerindeki değiĢiklik kanama

göstergesidir. Nabzı basıncında azalma, kan

basıncında azalma, kalp hızında artma, internal

kanama belirtisidir.

Hastanın fiziksel durumunu 4-8 saat

aralarla izlemek

Deri ve mukoz membranlarda kuruluk, aĢırı

susama, perferal nabızların dolgunluğunda

azalma, mental durumda değiĢiklik sıvı volüm

açığının göstergesidir.

Ameliyat sonrası ilk 24 saatte solukluk,

terleme, ekstremitelerde soğukluk,

kapiller dolmada yavaĢlama, distal

nabızların dolgunluğunda azama, mental

durumda bozulma ve disoryantasyonu

susma hissi, anksiyete belirtilerini

izlemek

Bu belirtiler hemoraji belirtileridir.

Ameliyat sonrası 4-8 saat aralarla idrar

dansitesini ve idrar atımım izlemek ve <

30 ml/saat olursa kaydetmek

Ġdrar miktarının < 30 ml/saat olması ve

dansitenin > 1030 olması kanama ve sıvı



volüm eksikliği belirtisidir.

Operasyon bölgesinde parlak kırmızı

kanama olup olmadığını gözlemek,

pansuman bölgesinde kanama varsa

hekime bildirmek

Önceden giriĢimde bulunulmasını sağlar

Yara drenlerini 2-3 saat atalarla izlemek,

kanama belirtisi varsa hekime bildirmek

AĢın ve beklenmedik kanlı drenaj

bildirilmelidir.

Nazogastrik tüpten drenejm özelliğini

gözlemek ve kaydetmek

Drenaj kan içeriyorsa ve kanama artıyorsa

hekime bildirilmelidir.

Kan sayımı sonuçlarını izlemek Hemoglobin ve hematokritte artma

dehidratasyon sonucu oluĢur. Kanama belirtisi

ise hemoglobin ve hematokritte düĢmedir.

Hastaya daha kalık IV kateterlerle birden

fazla damar yolu açmak

Hemoraji geliĢirse damar yolu kullanımı

önemlidir.

Karın cildinden deri turgorunu izlemek Hidrasyon iyi ise deri turgorunun kontrolü

sırasında cilt hızla eski Ģekline döner,

dehidratasyon varsa dönüĢ yavaĢ olur.

Ġdrar ve dıĢkı atını Bulantı ve aĢırı

terleme varsa sıvı dengesini

değerlendirmek için aldığı-çıkardığı

izlemi yapmak

Hissesilen ve hissedilmeyen sıvı kayıpları

hesaplanmalıdır.

Mümkünse günlük kilo izlemi yapmak,

hastayı aynı kıyafetle, aç karnına ve

sabah tartmak

Günlük kilo izlemi sıvı dengesinin

belirlenmesinde önemli bir göstergedir.

Varsa santral vönöz basınç ölçümü

yapmak

Santral venöz basınç sıvı dengesinin en iyi

göstergesidir.

Varsa bulantı ve kusmanın nedenlerini

araĢtırmak

Nedenler arasında opioid analjezikler, gastrik

tüp tıkanıklığı, ve çevresel faktörler sayılabilir



HemĢirelik Tanısı: Sıvı Volüm Fazlalığı

Nedeni:

Kalp, böbrek ve kronik karaciğer hastalığı

Damar içi sodyum alımının fazla olması

Nöroendokin sistemin perioperatif aktivasyonunun olması

Beklenen Sonuç:

Ameliyattan sonraki ilk 24 saat içinde hastanın volüm dengesi normaldir (jugular ven

dolgunluğu yoktur, distal nabızların dolgunluğu normaldir, kalp ritmi ve solumun normaldir,

belirgin ödem yoktur, aldığı-çıkardığı sıvılar dengededir)


Kan basıncında artma, nabızlarda

dolgunluk, dispne, solunum seslerinde

çıtırtı, kalp sesleirnde S3 duyulması,

peritibial ve sakral ödemi izlemek

Bu belirtiler kalp yetmezliğini belirtileridir.

Dispne ve solunum seslerinde çıtırtı sıvının

vasküler alandan akciğerlere geçtiğini

gösterir.

Ekstremitede ödem kontrolü yapmak Ödem konrolünde 0 ve +4 arasındaki

değerlendirme kullanılır.

Yatak baĢım 30-45 derece yükseltmek,

boyun ve periferal jvenlerdeki

dolgunluğu izlemek

Bu belirtiler sıvı yüklenmesi belirtileridir.

8-24 saatlerde aldığı-çıkardığı sıvıları

kaydetmek

Normal 24 saatlik sıvı atımı 1400-1500 mi

olmalıdır. Bir i saatlik atım ise 60 ml.dir.

Ġdrar atımının azalması sıvı tutulumunun

belirtisidir.



DEĞERLENDĠRME

1. Cerrahi hastası için taburculuk planı ne zaman baĢlamalıdır?

A. Ameliyat sonrası dönemde

B. Taburculuğuna karar verilen gün

C. Hastaneye kabul sırasında veya öncesinde

D. Hasta ve yakınlarının istediği herhangi bir zamanda

E. Ameliyattan 2-3 gün sonra

2. AĢağıda solunum egzersizi için verilen ifadelerden yanlıĢ olanı iĢaretleyiniz?

A. ĠĢlem için hastadan izin alınır

B. Nefes alınan sürenin iki katı kadar havayı içinde tutması söylenir

C. Burun yoluyla nefes alınır

D. Hastanın elleri göğüs kafesi ve karın üzerine yerleĢtirilir

E. Egzersizler yemeklerden iki saat sonra yapılmalıdır

3. AĢağıdakilerden hangisi ameliyat sırasında oluĢan hipoterminin

komplikasyonudur?

A. Myokard infarktüsü

B. Solunum yetmezliği

C. Ġnme

D. Kanama

E. Hepsi

4. AĢağıdakilerden hangisi ameliyat sırasında oluĢan hipoterminin tedavisinde

kullaılan aktif internal yöntemlerden değildir?

A. IsıtılmıĢ nemli hava

B. IsıtılmıĢ damar içi sıvılar ve irrigasyonlar

C. Ekstrakorporeal eksternal ısıtma

D. Oda ısısının artırılması

E. IsıtılmıĢ irrigasyonlar

5. Hastanın ayılma ünitesinden kliniğe gönderilme kriterleri için verilen

ifadelerden yanlıĢ olan hangisidir?

A. Hasta tarafından dört ekstremitenin de hareket ettirilebilmesi

B. AĢırı kanama, kusma olmaması

C. Vücuttan çıkan idrar miktarının saatte en az 30 cc olması

D. Pansumanların olmaması

E. YaĢam bulgularının en son 30 dakika ameliyat öncesi yaĢamsal bulguları ile

tutarlı olması



6. Ameliyat sonrası kan basıncının normal değerlerde olup olmadığını

değerlendirmek için parametre nedir?

A. Sistolik basıncın 120mmHg olması

B. Diastolik basıncın 80 mmHg olması

C. Sistolik absıcın 120 mmHg, diastolik basıcın 80 mmHg olması

D. Hastanın ameliyat öncesi temel kan basıncının bilinmesi

E. Kan basıncının her ölçümde 5-10mmHg lik düĢüĢ göstermemesi

7. Günübirlik cerrahinin baĢarısındaki en önemli anahtar nedir?

A. Hastanın eğitimi

B. Ameliyat öncesi hazırlık

C. Hasta ve ailenin eğitimi

D. Uygun hasta seçimi

E. Teknolojik geliĢmeler

8. Hangisi günübirlik cerrahide Anestezi Sonrası Bakım I. Evre hemĢirelik

iĢlevidir?

A. Bilinç düzeyini değerlendirmek

B. Ġstemdeki ilaçları uygulamak ve sonuçlarını kaydetmek

C. Ağızdan sıvı vermek

D. Ameliyat yerini izlemek

E. Yardım ile ayağa kaldırmak

CEVAPLAR

1. C

2. B

3. E

4. D

5. D

6. D

7. C

8. B



9. KAYNAKLAR

1. Erdil F, Özhan ElbaĢ N. Cerrahi Hastalıkları HemĢireliği, Aydoğdu Ofset, IV: Baskı,

Ankara, 2001

2. Yavuz M. Ameliyat öncesi bakım, Editörler: Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve

Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, Adana, 2010

3. Özbayır T. Ameliyat dönemi bakım, Editörler: Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve


4. Eti Aslan F. Ameliyat sonrası bakım, Editörler: Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve


5. Yavuz M. Günübirlik cerrahi, Editörler: Karadakovan A, Eti Aslan F. Dahili ve


6. Türgay A.S Ameliyat öncesi, sırası, sonrası bakım, Editör: Akça Ay, Sağlık

Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler, Nobel Tıp Kitapevleri,Ġsanbul, 2010

7. Süzen B.L. Solunum sistemi uygulamaları, Editör: Akça Ay, Sağlık Uygulamalarında


8. Knipe CJ. Burns, In : Lewis MS, Heitkemper MM, Dirksen RS eds. Medical

Surgical Nursing Vol 2 th ed. Mosby, 2004

9. Özarmağan S Ameliyat öncesi hazırlık, Editör: Değerli Ü., Erbil Y Genel Cerrahi.,8.

Baskı, Nobel Tıp Kitabevler, Ġstanbul,2006

10. Ġğci A, Asoğlu O Ameliyet sonrası komplikasyonlar: Değerli Ü., Erbil Y Genel

Cerrahi.,8. Baskı, Nobel Tıp Kitabevler, Ġstanbul,2006

11. Tatlıses Demir N Preoperatif hazırlık-postoperatif bakım ve takip, Editör: Sabuncu N.,

Akça Ay F, Klinik Beceriler:Sağlığın değerlendirilmesi, Hasta Bakım Ve Takibi 2010

12. Ġlhan Erkal S. Perioperatif Bakım Editör: Akbayrak N, Erkal Ġlhan S, Ançel G,

Albayrak A. HemĢirelik Bakım Planları, Ankara, Nisan , 2007

13. Çilingir D, Bayraktar N. Günübirlik cerrahi süreci ve hemĢirelik bakımı.Hacettepe

Üniversitesi HemĢirelik Yüksekokulu Dergisi, 2006, sayfa:69-81

14. Aksoy G, Yazıcı Sayın Y. Günübirlik cerrahide hastanın hazırlığı. Cumhuriyet

Üniversitesi HemĢirelik Yüksekokulu Dergisi, 2004. Cilt 8, Sayı 2, Sayfa: 39-46

15. Yavuz M. Günübirlik cerrahide hemĢirelik bakımı. Ulusal Cerrahi Kongersi Cerrahi

HemĢireliği Seksiyonu Kongre Kitabı, 2002

Documents

HEDEFLER BAKIM YÖNETĠMĠ - linksroom · PDF fileHEMġĠRELĠK BAKIM YÖNETĠMĠ Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezi GĠRĠġ Hastalıkların tedavi