Hak Cipta Terpelihara © 2002 Perpustakaan Negara Malaysia ...myrepositori.pnm.gov.my/bitstream/123456789/3515/1/Sekitar_2002_35...itu disebabkan komputer masa kini mempunyai memori

SekitarPerpustakaanBil.35/2002 ISSN 0127-1172

KANDUNGAN

Sebuah Rumah Sebuah Komputer.Ding Choo Ming

Choo Wou Onn

Indexing In Malay World Studies data-Base:Some Chritical Roles Of Resource Centers In TheContext Of Knowledge Work And Knowledge Worker.Ding Choo Ming

Experience And Efforts In Literacy Programmes:Brief Country Report.Siti Aishah Sheikh Kadir

Pembentukan Imej Pustakawan Dan PengajakkanParadigma: Pertembungan Di Antara Warisan NilaiTradisi dan Wawasan Sejagat.Hj. Mohd Salleh Idros

Satu Kajian Penggunaan Mod Pencarian Kata Kunci(Keyword Searching) Di Kalangan Pengguna-PenggunaOPAC Di Perpustakaan Universiti Malaya.Roslina binti Suratnu

Tiew Wai Sin

Hak Cipta Terpelihara © 2002 – Perpustakaan Negara Malaysia


PERPUSTAKAANNEGARA MALAYSIA

Sebuah Rumah Sebuah Komputer

Ding Choo Ming*dan

Choo Wou Onn**

LATAR BELAKANG

Era maklumat yang kita warisi di pinggir abad yangke21 ini adalah perkembangan lanjutan daripada eraperindustrian di pinggir abad yang 19. Perkembanganitu didorong keperluan manusia mahu menggunakanlebih banyak sumber maklumat dan manusia denganlebih bijak, cepat dan mudah, kerana kesemua kitadikehendaki membuat lebih banyak kerja denganlebih bijak, cepat dan mudah berbanding denganorang lain, atau diri kita sendiri di masa lalu. Carayang paling sesuai dan juga praktikal untuk berbuatdemikian ialah dengan bantuan komputer yang bukansahaja sudah semakin mudah digunakan, tetapi jugasudah mempunyai kuasa yang tidak ditandingi mesinlain, lebih-lebih lagi kerana komputer kini seolah-olah sudah hampir-hampir mempunyai kecerdasanmanusia: boleh membaca, mendengar, merasa,bercakap, berfikir, mengingat, sedangkan pena, bukudan mesin taip, misalnya, tidak! Tetapi, seperti alatdan teknologi lain, komputer tidak bolehmendatangkan manfaat kepada sesiapa juga sekiranyatidak digunakan dengan betul. Setelah tahumenggunakannya, banyak orang mendapati merekasudah berubah menjadi orang lain, sehinggakan sudahmempunyai tanggapan baru tentang dirinya dan jugaorang lain, justeru sudah boleh membuat kerja yangtidak terfikirkan sebelumnya, selain boleh mclakukanlebih banyak kerja dengan lebih bijak. cepat danmudah. Antaranya ialah mencari maklumat,memproses data, menghantar mail, menyimpan kira-kira, mendengar lagu dan muzik, membeli belah,berkongsi ide dan maklumat dengan orang laindengan bantuan komputer, tanpa perlu bergerak dari

satu tempat ke satu tempat yang lain. Kesemuanyaitu disebabkan komputer masa kini mempunyaimemori yang lebih besar, maka sudah tentu bolehberkerja dengan lebih pantas.

Rencana ini cuba meninjau penyebaran komputer dirumah tangga di Malaysia, memandangkan teknologimoden ini sudah memainkan peranan yang semakinbesar dalam hidup kita. Antara persoalan yang perludijawab sehubungan itu ialah berapa orang danperatusan rakyat Malaysia sudah memiliki komputerdi rumah? Adakah angka itu telah meningkatsekarang seperti yang dikehendaki? Apakah pulakadar peningkatannya? Adakah perkembangan ituseimbang antara bandar dengan luar bandar? Kalautidak, apakah pula sebab-sebabnya dan apakah yangboleh dilakukan? Berkaitan dengan soalan-soalantersebut ialah soalan berapa orang sudah memilikiliterasi komputer? Berapa orang pula (terutamanyaorang dewasa) di Malaysia masih takut (paronia)terhadap komputer? Sejauh mana kempen 'sebuahrumah sebuah komputer' boleh menolong? Denganmenjawab kesemua soalan itu, dapatlah jugadinampak sejauh mana langkah kerajaan mara ke arahpembentukan sebuah masyarakat maklumat bolehdipercepatkan. Harapan itu terletak pada generasimuda. Merekalah tiang negara dan harapan bangsakita pada masa depan kita. Merekalah juga yangpaling tertarik hati dan yang paling banyakmenggunakan komputer kerana amatmemerlukannya untuk mendapat maklumat,pendidikan, hiburan, komunikasi dan sosialisasisecara digital. Moga-moga teknologi kegemaranmereka itu akan membentuk sikap dan tabiat baru

Pensyarah, Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysiae-mail: [email protected]. Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysiae-mail: [email protected]

S e k i t a r P e r p u s t a k a a n



SIDANG PENGARANGBil. 35/2002

PENAS1HATY. Bhg. Dato' Zawiyah Baba

KETUA PENGARANGNorpishah Mohd Noor

PENGARANGAbdul Rahman Sudin

KOORDINATOR PENERBITFadhilah Aini Md Yusof

PENYUSUNAzeemunissa Abdul Majid Khan

Zulkifli SamadRuzilah Ehsan

SUMBANGAN PENULISAN BOLEHDIMAJUKAN KEPADA:

Koordinator PenerbitSekitar Perpustakaan

Bahagian Hal Ehwal KorporatAras 6, Blok Tengah

Perpustakaan Negara MalaysiaTel: 03 -2687 1700 Faks: 03 -2694 2490

EDARAN DIBUAT OLEH:

Bahagian PenerbitanPerpustakaan Negara Malaysia

232, Jalan Tun Razak50572 Kuala Lumpur



Sebuah Rumah Sebuah Komputer.Ding Choo MingChoo Wou Onn

Indexing In Malay World Studies data-Base: 16Some Chritical Roles Of Resource Centers InThe Context Of Knowledge Work And Knowledge Worker.Ding Choo Ming

Experience And Efforts In Literacy Programmes: 26Brief Country Report.Siti Aishah Sheikh Kadir

Pembentukan Imej Pustakawan Dan 30Penganjakkan Paradigma : PertembunganDi Antara Warisan Nilai Tradisi dan Wawasan Sejagat.Hj. Mohd Salleh Idros

Satu Kajian Penggunaan Mod Pencarian KataKunci (Keyword Searching) Di KalanganPengguna-Pengguna OPAC DiPerpustakaan Universiti Malaya.Roslina binti SuratnuTiew Wai Sin

37




Sebuah Rumah Sebuah Komputer

Ding Choo Ming*dan

Choo Wou Onn**

LATAR BELAKANG

Era maklumat yang kita warisi di pinggir abad yangke21 ini adalah perkembangan lanjutan daripada eraperindustrian di pinggir abad yang 19. Perkembanganitu didorong keperluan manusia mahu menggunakanlebih banyak sumber maklumat dan manusia denganlebih bijak, cepat dan mudah, kerana kesemua kitadikehendaki membuat lebih banyak kerja denganlebih bijak, cepat dan mudah berbanding denganorang lain, atau diri kita sendiri di masa lalu. Carayang paling sesuai dan juga praktikal untuk berbuatdemikian ialah dengan bantuan komputer yang bukansahaja sudah semakin mudah digunakan, tetapi jugasudah mempunyai kuasa yang tidak ditandingi mesinlain, lebih-lebih lagi kerana komputer kini seolah-olah sudah hampir-hampir mempunyai kecerdasanmanusia: boleh membaca, mendengar, merasa,bercakap, berfikir, mengingat, sedangkan pena, bukudan mesin taip, misalnya, tidak! Tetapi, seperti alatdan teknologi lain, komputer tidak bolehmendatangkan manfaat kepada sesiapa juga sekiranyatidak digunakan dengan betul. Setelah tahumenggunakannya, banyak orang mendapati merekasudah berubah menjadi orang lain, sehinggakan sudahmempunyai tanggapan baru tentang dirinya dan jugaorang lain, justeru sudah boleh membuat kerja yangtidak terfikirkan sebelumnya, selain boleh mclakukanlebih banyak kerja dengan lebih bijak. cepat danmudah. Antaranya ialah mencari maklumat,memproses data, menghantar mail, menyimpan kira-kira, mendengar lagu dan muzik, membeli belah,berkongsi ide dan maklumat dengan orang laindengan bantuan komputer, tanpa perlu bergerak dari

satu tempat ke satu tempat yang lain. Kesemuanyaitu disebabkan komputer masa kini mempunyaimemori yang lebih besar, maka sudah tentu bolehberkerja dengan lebih pantas.

Rencana ini cuba meninjau penyebaran komputer dirumah tangga di Malaysia, memandangkan teknologimoden ini sudah memainkan peranan yang semakinbesar dalam hidup kita. Antara persoalan yang perludijawab sehubungan itu ialah berapa orang danperatusan rakyat Malaysia sudah memiliki komputerdi rumah? Adakah angka itu telah meningkatsekarang seperti yang dikehendaki? Apakah pulakadar peningkatannya? Adakah perkembangan ituseimbang antara bandar dengan luar bandar? Kalautidak, apakah pula sebab-sebabnya dan apakah yangboleh dilakukan? Berkaitan dengan soalan-soalantersebut ialah soalan berapa orang sudah memilikiliterasi komputer? Berapa orang pula (terutamanyaorang dewasa) di Malaysia masih takut (paronia)terhadap komputer? Sejauh mana kempen 'sebuahrumah sebuah komputer' boleh menolong? Denganmenjawab kesemua soalan itu, dapatlah jugadinampak sejauh mana langkah kerajaan mara ke arahpembentukan sebuah masyarakat maklumat bolehdipercepatkan. Harapan itu terletak pada generasimuda. Merekalah tiang negara dan harapan bangsakita pada masa depan kita. Merekalah juga yangpaling tertarik hati dan yang paling banyakmenggunakan komputer kerana amatmemerlukannya untuk mendapat maklumat,pendidikan, hiburan, komunikasi dan sosialisasisecara digital. Moga-moga teknologi kegemaranmereka itu akan membentuk sikap dan tabiat baru

Pensyarah, Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysiae-mail: [email protected]. Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysiae-mail: [email protected]

S e k i t a r P e r p u s t a k a a n



•


mereka sehinggakan mereka mempunyai pendekatanbaru membuat kerja dan juga tanggapan baru terhadapdiri mereka dan juga orang lain. Kesemuaperkembangan yang positif itu adalah persekitarandunia mereka nanti sudah berbeza daripada sekarang,hasil daripada kuasa komputer yang tidak terhinggadalam mencari, memadan dan menghantar maklumatyang semakin banyak dengan semakin pantas kemana-mana komputer yang dihubungi di seluruhdunia itu dan telah juga melahirkan konsepperkongsian masa (time-sharing) yang menjadi fokuspendidikan, bisnes dan perbincangan. Segala-galanyatidak wujud sebelum ini seperti komputer turutmemainkan peranan dalam menyingsing fajar eramaklumat masa kini. Kemahiran dan kecekapanmereka menggunakan komputer adalah wajib untukhidup dan bersaing dalam era maklumat. Buat masaini, kemampuan komputer yang telah membantumereka membuat kerja dengan lebih bijak, banyak,cepat dan mudah diyakini telah memberi, malahanmenambah keyakinan mereka terhadap kebolehandiri mereka. Sikap positif itulah perlu diasuh,dibentuk dan dikembangkan pada diri generasi mudasekarang. Tidak ada untuk mereka mendapat didikanitu memandangkan sudah begitu banyaknya perisianpendidikan, terutamanya CAT (computer-aidedinstruction) boleh didapati di kedai buku, Internet,atau ejen lain.

REVOLUSI KOMPUTER DAN'EMPOWERMENT' RUMAH TANGGA

Sama ada disedari atau tidak, suatu revolusi senyapsudah berlaku di rumah tangga kita. Revolusi itutercetus daripada semakin banyak rumah tanggasudah memiliki komputer dalam masa kebelakanganini. Sebab utama komputer diterima menjadisebahagian rumah tangga kita ialah kebolehannyamemenuhi kepelbagaian kehendak kita. Antaranyaialah:

1. Membolehkan kita mengakses lebih banyakmaklumat dengan lebih cepat, mudah,malahan serentak,

2. Membolehkan interaktiviti yang tidakmungkin dilakukan dengan mesin lain,

3. Membolehkan kita membuat kerja yang tidakboleh dilakukan dengan mesin lain,

4. Membolehkan kordinasi anggota badandengan pantas, terutamanya mata dengantangan.

5. Membolehkan penaipan, penyuntingan,penghantaran, penyimpanan data denganlebih cepat, malahan serentak.

6. Membolehkan kita menjimatkan masa dalamberkongsi ide tanpa bergerak dari satu tempatke satu yang lain.

7. Membolehkan pendidikan bertubi-tubi (rotelearning), maka kita boleh belajar menurutkeperluan dan kebolehan masing-masing.

Kepada senarai itu, boleh ditambah dua faktor lainyang membuat komputer semakin popular. Pertama,harga komputer sudah turun. Maksudnya denganharga yang sama, bolehlah dibeli komputer yang lebihbesar memori. maka lebih besar kuasanya dan jugayang boleh membuat kerja dengan lebih pantas.Kedua, komputer kini jauh lebih canggih berbandingdengan sepupunya lima tahun yang lepas keranasudah dilengkapi perisian multimedia, sertakemudahan sidang video and juga rakaman audio.Kesemua itu menjadikan komputer kini adalah mesinserba guna dan boleh, dan bukan lagi peralatan sainsyang hanya digunakan pakar komputer di makmalkomputer sebelum 1970an. Ciri keserba-bolehan dankeserbagunaan telah membuatnya menjadi alat yangperlu digunakan kita yang dikehendaki membualsemakin banyak kerja. Faktur utama kepopularankomputer ialah ia boleh meningkatkan produktivitikita, dalam erti kata membolehkan kita membuatlebih banyak kerja dengan lebih bijak, pantas danmudah. Kepopularan teknologi ini tidak lain daripadaia semakin mudah digunakan, maka semakin kuatlahtarikannya ke atas orang muda dan dewasa.Tarikannya yang Iain adalah juga kerana mudahnyakita mendapat sokongan teknikal dari kedai komputeratau kawan Namun, tarikan awal komputer ke atasorang muda ialah Internet yang membenarkankomunikasi 'one-to-one, one-to-many, many-to-one,many-to-many , yang tidak mungkin didapati darimassa media lain, seperti akhbar, radio dantelevisyen. Tidak kira apa juga sebabnya, langkah

t a r P e r p u s t a k a a n



pertama untuk mempelajari komputer ialahmendapatkan sebuah komputer sendiri. Yang perludibuat ialah mendapatkan komputer yang sesuaidengan kehendak, pengetahuan, literasi komputer danmaklumat kita dan juga pemahaman kita tentangteknologi yang ada itu. Memang merugikan, malahanmembazir jika kita beli komputer yang canggihdilengkapi perisian yang tidak diperlukan dan jugatidak tahu menggunakannya. Setelah tahumenggunakannya, kita akan belajar menjadi seorangpencipta dan pengarang, bukan lagi konsumerkomputer sahaja! Antara kebolehan asas yangdiperlukan untuk menggunakan komputer berperisianMicrosoft, misalnya, ialah kita tahu:

1. memasang komputer, pencetak dan cip RAM,2. menaip, menyunting, memadam dan

memasukkan gambar,3. membuat salinan disket,4. membuat perkiraan (dengan menggunakan

spreadsheet),5. membuat geraf,6. menyimpan dan mencari data (menggunakan

access),7. membuat persembahan (menggunakan power

point),8. menghantar e-mail dan lampiran (dengan

Internet Explorer),9. melayari laman web dan10. membuat hompej sendiri.

Selayang pandang, orang muda, terutamanya pelajar,tidak kira pelajar tadika atau universiti, adalah yangpaling kerap dan juga yang kuat tertarik kepadakomputer. Setelah terpukau dengan kuasa komputer,mereka merasa tidak sabar-sabar untuk memilikikomputer sendiri supaya dapat digunakan setiapmasa. Setelah pandai menggunakannya, mereka jugamenjadi yakin tentang kebolehan diri. Sebahagiankeyakinan itu datang daripada kemampuan komputerdalam membantu mereka membuat kerja sekolah danlain-lain dengan lebih bijak, cepat, banyak danmudah, ekoran sudah boleh mendapat lebih banyakmaklumat dengan lebih cepat dan mudah berbandingdengan yang dapat diperolehi guru mereka semasamenjadi pelajar dahulu, misalnya. Kepada generasimuda, komputer bukan sekadar alat penyimpanan,

penyebaran, pengumpulan dan penyintasian pelbagaimaklumat daripada pelbagai sumber, tetapi jugaadalah guru dan teman setia mereka kerana bolehmembekalkan maklumat yang dilarang oleh guru disekolah, atau ibu bapa di rumah.

Komputer adalah antara ciptaan sains yangmengkagumkan dalam sejarah manusia. Ciptaansains itu lebih mengkagumkan daripada ciptaan jamyang membongkar dan mengukur pergerakan masa,teleskop dan miskrokop yang membawapemandangan alam ke depan mata kita, alat cetakyang membuka jalan kepada pembentukanmasyarakat maklumat. Antara manfaat sosial yangdinampak sekarang amalan 'do-it-yourself dalammasyarakat masa silam sudah dihidupkan kembalisetelah semakin banyak komputer digunakan dirumah. Selain itu, setiap kita diajak untuk kembalikepada budaya masa silam dengan perlahan-lahan:dikehendaki membuat sepuluh kerja. dan bukan lagisepuluh orang membuat satu kerja seperti di zamanperindustrian pada pinggir abad yang 19. Kebolehandan kemampuan tambahan itu adalah disebabkankomputer yang secara langsung telah memberi kuasa(empowerment) yang amat diperlukan. Kuasa{empowerment) itu disebabkan komputer adalahteknologi 'all purposes' dan bukannya teknologi'single purpose' seperti pada mesen taip, penghawadingin, kereta, telefon dan televisyen. Antara yangdimaksudkan itu ialah:

1. ia adalah mesin pengira yang lebih baikdaripada mesin pengira yang lain yang pernahdigunakan.

2. Ialah adalah alat pemprosesan maklumat yangbukan sahaja memproses, tetapi jugamenyimpan, menghantar dan menyintaksislebih banyak maklumat dengan lebih cepat danmudah,

3. Ia adalah mesin taip yang mempunyai memoridan versatiliti yang luar biasa, malahanmeningkat dari masa ke masa,

4. Ia adalah mesin yang boleh diprogram untukmembuat kerja rutin dan berbahaya di rumah,pejabat, makmal, lapangan dan lain-lain,

5. Ia adalah alat komunikasi yang membolehkankomunikasi 'one-to-one, one-to-many, many-.



to-one, many-to-many', maka mewujudkanhubungan manusia yang tidak pernah adasebelum ini.

Sampai di sini, elok diperpanjangkan huraian tentangperanan komputer sebagai alat komunikasi. Mula-mula sekali, ia adalah alat komunikasi yang luarbiasa, dan sukar ditandingi media komunikasi yangkonvensional seperti telefon, televisyen dan radio.Sekiranya radio dan lelevisyen membolehkankomunikasi sehala dan telefon membolehkankomunikasi dua hala, tetapi komputer yangdisambung ke Internet membolehkan kitaberkomunikasi sehala, dua hala, malahan banyakhala. Setidak-tidaknya dengan adanya komputer yangberlnternet, lebih banyak cara dan media boleh kitagunakan untuk berkomunikasi, termasuk e-mail danIRC (internet relay chat). Manfaal utama komunikasibanyak hala dan serentak itu sudah melebihi fungsiutama media komunikasi konvensional, sepertitelefon, pos dan kurier. Walaupun kesemua mediakomunikasi pada asasnya ialah mengurangkankekangan masa dan jarak, serta membolehkankomunikasi individu dengan individu yang lain,tetapi komunikasi interaktif yang dibolehkan Internetitu telah melahirkan e-komers (membeli-belah di atastalian), e-pendidikan (pendidikan jarak jauh di atastalian), antara yang lain-lain, yang tidak wujudselama ini. Selain itu, dengan adanya Internet,komunikasi sejagat yang mudah dan terbuka sudahterbentuk. Berdasarkan kejayaan gemilang yangdisebut itu, ternyata komputer memanglah ciptaanteknologi moden yang ajaib dan luar biasa. Kini,kapasitinya yang berkembang sekali ganda setiaplapan tahun itu pasti akan meningkatkan kesedarandan keprihatinan kita tentang potensi komputer yangbukan sahaja akan menjadi tambak (causeway) antaraEra Perindustrian dengan Era Maklumat, malahanmembuka babak baru Era Kerohanian dan Memoriyang akan datang tidak lama lagi

Memang peningkatan komputer di rumah didorongpeningkatan penggunaan Internet dan permainankomputer. Kedua-duanya telah juga membuat lebihramai orang, terutamanya generasi muda dan kanak-kanak, lebih mengetahui kuasa komputer dan merasaperlu memiliki komputer di rumah masing-masing.

Tarikan Internet bukan sahaja urusan e-mail,pendidikan, membeli belah dan hiburan, tetapi jugakita boleh menggunakan Internet Service Providers(ISP) milik Malaysia, seperti Jaring, MSN Networkdan Telekom di Malaysia dan juga ISP daripadanegara lain, seperti Yahoo, Internet Explorer,America Online, Netschape, Altavista, CompuServe,Excite, Lycos, Rocketmail, Pacific, @home,QuePasa, Starmedia dan Yupi. Selain kemudahanInternet, komputer kini lebih banyak digunakansebagai mesin taip (kerja pemprosesan yaitu wordprocessing) dan juga sebagai alat permainan (LihatLampiran 3), walaupun potensi sebenarnya cumadapat ditentukan kebolehan kita masing-masing.

SEBUAH RUMAH SEBUAH KOMPUTER

Hakikat semakin banyak kerja kini perlu melibatkanpenggunaan komputer, tidak kira sama ada di sekolah,di hospital, di kedai, di stesyen keretapi, bas danlapangan terbang dan lain-lain, maka tidaklah hairansemakin banyak rumah sudah memiliki komputer.Walaupun kadar penerimaan komputer masa kinilebih cepat berbanding dengan kadar penerimaantelefon dan televisyen dalam sejarah perkembanganteknologi masing-masing itu {lihat Lampiran / ) ,namun sehingga kini bukan semua rumah yangmempunyai telefon dan televisyen juga sudahmempunyai komputer. Untuk menggalakkansebanyak mungkin rumah tangga membeli komputer,kerajaan Malaysia telah melancarkan kempen'sebuah rumah sebuah komputer'. Di sini ingindijelaskan bahawa kempen kerajaan Malaysia itutidak ada kaitan dengan ruangan ''sebuah rumahsebuah komputer' di Utusan Malaysia di bawahbimbingan Sdr Johan Jaffar pada tahun pertengahantahun 1995, yang pendek sahaja hayatnya. Yangmenarik ialah kedua-dua rancangan yang berbeza itumempunyai matlamat yang sama: ingin mempopular-kan penggunaan komputer di Malaysia, agar dapatdihilangkan jurang digital di kalangan rakyatMalaysia. Bagi kami, kesemua tuntutan itu bolehdicapai memikirkan semakin banyak dan perlunyakomputer diintegrasikan dalam kerja, hidup danrumah kita sendiri. Daripada keprihatinan dankesedaran itu, sebuah kajian telah dibuat tentang



pemilikan komputer di rumah kawasan bandar,terutamanya di Lembah Kelang pada 2001.Berdasarkan kajian itu, kami dapati kadarpeningkatan komputer telah naik daripada 15% pada1990 kepada 45% pada 1996 dan 73.2% pada tahun2001 {Lihat Lampiran 4). Peningkatan itu ada kaitandengan ketiga-tiga faktor yang berikut, yang jugadidapati lengkap-melengkapkan:

1. Tahap pendidikan - keluarga denganpendidikan yang semakin tinggi didapatisemakin banyak memiliki komputer,berbanding dengan keluarga dengan tahappendidikan yang rendah. Di Lembah Kelang,66% pemilik komputer adalah lulusanuniversiti, sedangkan lulusan sekolah cuma12%.

2. Usia: orang yang berusia antara 40 - 55tahun, yang juga berada di kemuncak kerjayamereka itulah yang paling banyak memilikikomputer di rumah, berbanding dengan yanglebih tua atau yang lebih muda.

3. Pendapatan - keluarga yang berpendapatantinggi memiliki lebih banyak komputerberbanding dengan keluarga yangberpendapatan rendah.

Oleh sebab ada kaitan erat antara pemilikan komputerdengan pendidikan, kerjaya dan pendapatan rumahtangga, tidaklah hairan kiranya ada setengah keluargamempunyai lebih daripada dua unit komputer,sedangkan yang lain tidak ada. Rumusan di sini ialahkemampuan kewangan di keluarga yangberpendapatan rendah dan tahap pendidikan yangrendah di kalangan ibu bapa menjadi faktorpenghalang dalam meningkatkan pemilikankomputer di rumah di Malaysia, seperti juga di negarayang lain.

Secara umum, hanya 11% rakyat Malaysiamenggunakan komputer berbanding dengan angkapurata 35% di negara maju. lni bermakna hanya kira-kira 3 - 4 juta unit komputer digunakan di Malaysiasekarang. Daripada kajian itu, kami juga dapatisebahagian besar, yaitu 70% daripada jumlahkomputer yang ada di Malaysia tertumpu di LembahKelang. Untuk mengejar kadar purata penggunaankomputer di negara maju, bilangan komputer dinegara ini perlu ditambah kepada 7 - 8 juta unit lagi.

Sasaran itu boleh dicapai memikirkan semakinbanyak ibu bapa menganggap pembelian komputerdi rumah adalah pelaburan tambahan untuk masadepan anak mereka, selain membolehkan merekasendiri mempertingkatkan produktiviti. Dalamperspektif itu, rasa takut terhadap komputer bukansahaja boleh dikatakan sudah tidak wujud di LembahKelang, tetapi juga pemilikan komputer juga bukanlagi dianggap barang mewah, tetapi barangkeperluan, seperti kereta, peti sejuk, televisyen danpenghawa dingin.

Untuk memaksimumkan sebanyak mungkin keluargamemiliki komputer, selain untuk menghilangkanjurang perbezaan digital di kalangan rakyat,Kementerian Tenaga. Komunikasi dan Multimediatelah mendapat kebenaran daripada kerajaanMalaysia untuk membolehkan rakyal Malaysiamengeluarkan wang sebanyak RM 1,990 hinggaRM4,000 daripada KWSP (Kumpulan WangSimpanan Pekerja) untuk membeli komputer sejakawal tahun 2000. Urusan pembelian itu dikendalikansebuah konsortium yang diketuai Intel ElectronicsMalaysia dan GO20202.com.MSC.Sdn.Bhd dengankerjasama daripada Pos Malaysia. Telekom Malaysia,Maxis Communication dan 100 buab pengedarkomputer peribadi di seluruh negara. Di bawahpayung program dan insentif PembekalanPerkhidmatan Universal di kawasan luar bandar, lebihbanyak makmal komputer akan dibina di lebihbanyak sekolah, selain memastikan semua sekolahdi negara ini disambung kepada kemudahan Internet,sesuai dengan hasrat kerajaan Malaysia inginmeningkatkan pemilikan komputer di Malaysiadaripada 11 % sekarang kepada 25%! menjelang 2005dan scterusnya 35% beberapa tahun lagi selepas itudan juga menghilangkan jurang perbezaan digital diantara kawasan Bandar dan luar bandar. Sekali lagiditegaskan bahawa harapan itu boleh dicapaimemandangkan Malaysia sudah juga mempunyaitetulang rangkaian lebuhraya maklumat di seluruhnegara. Selain ilu, dalam Rancangan Malaysia yangke 8, sebanyak 100 pusat Internet Desa akanditubuhkan untuk membolehkan lebih banyak orangdi pedalaman mendapat kemudahan Internet.Kesemua strategj itu hanyalah tapak kecil dalamlangkah besar kerajaan Malaysia untuk melahirkan



sebuah masyarakat bermaklumat di negara ini denganlebih cepat lagi. Satu sebab lain sasaran 35% rakyatnegara ini memiliki komputer diyakini boleh dicapaiialah semakin lama semakin banyak pelajar Malaysiasudah mengikuti kursus IT dan sains komputer disekitar 450 IPTA/S (institusi pengajian tinggi awam/swasta) di seluruh Malaysia.

Adalah bukanlah rahsia lagi kawasan luar bandaradalah pasaran komputer peribadi yang luas diMalaysia pada masa kini. Oleh itu, fokus kempen'sebuah rumah sebuah komputer' perlu juga lebihditumpukan ke kawasan luar bandar, memandangkanpasaran untuk komputer di bandar sudah hampirmencapai takat maksimum (saturation point),terutamanya di Lembah Kelang. Di sini, wajardicatatkan sebab-sebab utama rumah tangga dikawasan luar bandar dan pedalaman tidakmempunyai komputer selama ini:

1. Ibu bapa yang berkenaan tidak mampu,kerana berpendapatan rendah,

2. Ibu bapa yang berkenaan tidak merasa perlumemiliki komputer kerana tidak perlumenggunakannya,

3. Ibu bapa yang berkenaan tidak tahu-menahumenggunakan komputer,

4. Ibu bapa yang berkenaan buta huruf,5. Ibu bapa yang berkenaan takut menggunakan

komputer setelah mendengar cerita tentangbahaya dan risiko menggunakan komputer.

Namun, selaras dengan peningkatan taraf hidup,lebih-lebih lagi peningkatan kesedaran terhadappentingnya pendidikan dan kemahiran menggunakankomputer, semakin banyak orang kampong danpedalaman bercadang untuk membeli komputer bilaanak mereka menjadi besar, atau ketika merekamempunyai wang yang cukup, berikutan hargakomputer semakin murah. Kepada ibu bapa yangpeka tentang masa depan anak mereka, merekamendapati membeli komputer adalah semacampelaburan. Namun, pembelian komputer di kawasanluar bandar dan pedalaman tidak akan secepat sepertidi bandar, memandangkan kebanyakan ibu bapa yangberkenaan itu bekerja sendiri. Mereka tidak ada wangdalam KWSP, atau dalam bank lain. Yang pasti ialahkeadaan buta huruf komputer di kawasan luar bandardan pedalaman akan diperbaiki dari masa ke masa

dengan semakin banyak anak mereka yang tamatpengajian tinggi mereka di bandar besar itu membawakomputer balik ke kampong masing-masing, lebih-lebih lagi anak yang lain yang dihantar ke sekolahdi kampong masing-masing .

Sama ada di bandar atau luar bandar, sasaranpenjualan komputer kini ialah rumah. Penggunaankomputer di rumah cuma kuat dirasai sejak 1990an,walaupun komputer sudah diperkenalkan di Malaysiasejak 1960an. Ini disebabkan sehingga tahun 1990an,penggunaan komputer di rumah lebih semacam fiksisains, kerana komputer kerangka besar (main frame)hanya mampu digunakan di jabatan kerajaan daninsitusi penyelidikan kerana harganya mencecahratusan ribu ringgit harganya selain saiznya sebesarsebuah kereta. Selain itu, komputer ketika itu tidakmesra dan hanya dapat dikendalikan pakar sainskomputer, atau pegawai yang terlatih dalam sainskomputer. Keadaan itu sudah berubah sekarangdengan jutaan unit komputer peribadi yang cornel danmurah dikeluarkan Acer, Apple, AST, Compaq, Dell,Fujitsu, Gateway, Hawllet-Packard, IBM,Miscrosoft, Sony, Western Digital, antara yang Iain-lain. Selain itu, semua orang dari segala lapisanmasyarakat boleh menggunakan komputer yangsudah semakin mesra dan mudah digunakan,walaupun potensi sebenar komputer masih dikuasaisaintis komputer. Hasilnya semakin lama semakinbanyak komputer boleh didapati di pasaran, malahsudah diterima menjadi sebahagian daripada rumahtangga pada orang yang tahu manfaat komputerdalam hidup mereka.

Sepuluh tahun lepas pembelian komputer adalahperkara besar. Membuat keputusan membelikomputer ketika itu adalah seperti membuatkeputusan membeli tanah dan rumah keranamemerlukan banyak wang. Setelah membelinya,timbul pula masalah di mana ia boleh diletakkan,selain siapa pula boleh mengendalikannya dan untukberapa lama satu kali. Disebabkan masalah itu,komputer ketika itu dianggap sebagai 'penceroboh'baru di setengah rumah, selain perompak masa orangyang sibuk, lebih-lebih lagi jika kerja pejabatdikehendaki dibawa balik ke rumah. Prasangka dantanggapan negatif itu telah berubah dan terbenam



dengan harga komputer kini menurun, lebih-lebih lagikebolehannya menolong kita meningkatkanproduktiviti kita. Kini, kita menerima komputer dirumah, kerana manfaat sosio-budaya dan ekonomiyang positif. Perubahan sikap kita itu bukan sahajaada kena-mengena dengan saiz komputer yangsemakin kecil, maka boleh dialih dari satu tempat kesatu tempat yang lain, dan juga tidak menimbulkanmasalah ruang seperti di masa dahulu; tetapi juga'versability'nya kerana boleh disambung kekomputer yang Iain-lain, Internet, telefon dan jugatelevisyen, untuk mencari fail, mendapatkanmaklumat dan untuk membuat kerja yangdikehendaki, tanpa kita meninggalkan rumah. Darisitu, banyak inovasi dan perkembangan baru dijangkaakan bermula sekali lagi di rumah kita. Antara aktivitiyang sudah dinikmati ialah kita sudah bolehberkomunikasi, bersidang, menempah tiketkapalterbang, membeli belah, mendapat hiburan danpendidikan, menyaksikan peraduan bola sepak pialadunia, melalui komputer, tanpa meninggalkanrumah. Pendek kata, penggunaan komputer di rumahkini sudah tidak menjadi masalah, seperti kitamenggunakan radio, televisyen, peti sejuk, kereta danketuhar, misalnya. Orang yang tahu manfaatnyasudah menjadi lebih tertarik menggunakannya keranasifat interaktif, 'multi-purpose', lebih-lebih lagisemua sifat istimewa yang tersebut sebelum ini. DiAmerika Syarikat, banyak syarikat telahmembenarkan kakitangannya bekerja dari rumahmasing-masing memandangkan komputer di rumahboleh disambung ke komputer di pejabat dansebagainya.

Sampai di sini perlu dijelaskan sebab-sebab rumahdijadikan sasaran dalam kempen mempopularkanpenggunaan komputer di Malaysia kini. Sebab yangpaling penting ialah komputer telah memberi kuasa(empower) kepada individu memainkan perananekonomi, sosial, politik, perubatan, pendidikan danlain-lain di rumah masing-masing sekali lagi dalamsejarah hidup kita. Perkembangan itu disebabkansekali lagi kita perlu diorientasikan agar menjadi lebihberdikari, bergantung pada diri. Daripada itu, lahirlahslogan seperti 'do-it-yourself, 'melayan diri' dan'self-service' di tempat awam, seperti restoren,stesyen petrol, kedai buku, jabatan kerajaan, lebih-

lebih lagi mencari maklumat di perpustakaan.Memang sebelum zaman revolusi perindustrian,rumah tangga adalah pusat 1001 aktiviti, daripadapendidikan, ekonomi, politik, perubatan, sosial,saikologi, hiburan, kreativiti, kerohanian,keugamaan, pekerjaan, makan, kepada minum danrehat. Pendek kata, manusia manusia bekerja dirumah, mendapat pendidikan di rumah, mendapatrawatan di rumah dan mendapat kasih sayang danperlindungan di rumah. Rumah itu adalah dunianyadan juga syurganya. Tetapi, selepas zaman revolusiperindustrian, setelah sekolah, pejabat, kilang daninstitusi lain ditubuhkan di luar rumah, kesemuaaktiviti itu telah dibawa keluar rumah. Sehingga kini,peranan dan fungsi rumah cuma tinggal sebagaitempat berehat, tidur, membaca akhbar dan menontontelevisyen. Kini, dengan membawa komputer kedalam rumah, fungsi rumah tangga yang sudah hilangitu dibawa balik semula ke dalam rumah. Dalamproses itu, komputer dijangka dapat memainkanperanan yang besar dalam mengubah cara hidup kitadalam persekitaran rumah kita sendiri. Semadadirancang atau tidak, rumah dan komputer dijangkaakan membawa perubahan baru, malahan anjakanparadigma, kepada manusia memandangkan rumahmasih lagi pusat segala aktiviti kepada semua ahlikeluarga dari masa ke masa, walaupun rumah itumungkin kosong pada siang dengan ibu bapa pergike pejabat, dan anak-anak pergi ke sekolah, dan kuasakomputer semakin besar. Hanya di rumahlah bolehwujud persekitaran yang sesuai untuk kanak-kanakmembesar, orang dewasa berehat, yang sakitmendapat rawatan, yang lain mendapat perlindungan,lebih-lebih lagi untuk semua orang mendapat kasihsayang daripada ahli keluarga yang ada. Sementaraitu, komputer peribadi memang dicipta untuk dibeli,dipunyai dan dijalankan individu di rumah, selain dipejabat, sekolah dan institusi atau tempat kerja yanglain. Akan tetapi, oleh sebab pendedahan kanak-kanak kepada penggunaan komputer di rumah adakaitan erat dengan tahap pendapatan dan pendidikanibu bapa mereka, maka jika kerajaan tidak membantulebih banyak sekolah di kawasan luar bandarmemiliki komputer, atau menawarkan sainskomputer sebagai mata pelajaran wajib di sekolah,kanak-kanak daripada keluarga miskin akanmendapati sukar untuk mempelajari kemahiran



menggunakan komputer, kerana peluang untukberbuat demikian amat terbatas di sekolah. Kalaudemikian, peluang pekerjaan pelajar luar bandartidaklah secerah kawan mereka di kawasan bandar,atau daripada keluarga yang berpendidikan danberpendapatan tinggi. Selain itu, kanak-kanakdaripada keluarga miskin, maka tidak mempunyaikomputer di rumah, mungkin merasa malu, malahantakut menggunakan komputer di sekolah. Tidak kiraapa sebabnya, sebelum impian 'sebuah rumah sebuahkomputer' tercapai, sekolahlah tempat pelajardaripada keluarga miskin dan juga di kawasan luarbandar dapat berinteraksi dan menggunakankomputer. Selain itu, kepada banyak pelajar, sekolahadalah rumah tangga kedua mereka. Di sekolahlahmereka mendapat didikan, pelajaran, kasih sayangdan menghabiskan masa dari usia 6 hingga 15 atau16 tahun!

Daripada apa yang berlaku itu, ternyata kita sedangmenyaksikan peristiwa sejarah yang tidak pernahberlaku sebelum ini: kahwin campur antara komputerdengan rumah tangga. Perkahwinan itu diredahi ibubapa dan dialu-alukan generasi muda kerana faktoryang sudah disebut sebelum ini; komputer kini sudahsemakin berkuasa, serba boleh (versatile), lebihmudah dipelajari, lebih besar memori, lebih murahharganya, lebih-lebih lagi boleh membuat individuyang mempunyai literasi komputer dan literasimaklumat itu lebih produktif, kreatif dan inovatif.Dengan membawa komputer ke dalam rumah, rumahtangga kita bukan sahaja akan menjadi pusat industrikotej seperti yang popular di zaman perindustriandahulu, tetapi juga memainkan pelbagai perananrumah tangga tradisional jauh sebelum masaperindustrian itu. Memanglah perkahwinan itu adalahyang unggul bak kata seperti 'pinang dibelah dua'memikirkan komputer adalah 'an all-purposestechnology', manakala keluarga kita itu pula adalah'an all-purposes institution . Sehubungan itu, kitaberdoalah agar perkahwinan itu akan bertambahkukuh demi kebahagiaan semua ahli keluarga.Optimisma itu juga berasaskan hakikat bahawakomputer telah memberi kuasa (empowerment)kepada kita dalam erti kata membuat kita bukansahaja boleh membuat lebih banyak kerja denganlebih bijak, cepat dan mudah - maka telah

mempertingkatkan produktiviti dan keberkesanankerja kita. Kesemua itu ada kaitan erat denganpenringkatan daya saing kita justeru kita sudah bolehmendapat lebih banyak maklumat dengan lebih cepatdan mudah - memandangkan maklumat adalah jugakomoditi utama dalam perdagangan dan bisnes yangmengutamakan produktiviti dan keberkesanan kita.Kesemua itu, secara langsong dan tidak langsong,telah meletakkan rumah tangga kita di batu asas yangkukuh dalam melahirkan sebuah masyarakatmaklumat dengan lebih cepat. Ini juga disebabkansemakin banyak individu dan keluarga mempunyaikomputer dan tahu menggunakannya, semakin kuatdan berkuasalah individu dan keluarga itu.

KOMPUTER DAN MAKLUMAT DENGANKELUARGA ERA DIGITAL

Peningkatan penggunaan komputer di rumah dimana-mana juga telah mencetuskan perkembangansosiologi yang menarik. Ini disebabkan komputeryang pertama di rumah, tidak kira tempat danmasanya, pasti akan menimbulkan keghairahan danrangsangan yang paling hebat, sehinggakanmempengaruhi cara hidup dan interaksi ahli keluargayang berminat menggunakan komputer, danselanjutnya membuat setiap mereka perlumenyesuaikan diri dengan ahli keluarga yang lain,seperti menggunakan telefon, menonton televisyen,memakai kereta atau mendengar hi-fi. Yang menarikialah kini ialah sudah tidak timbul rungutan komputermengganggu autonomi dan kebebasan ahli keluargaterhadap teknologi yang lain, seperti televisyen, radio,telefon dan akhbar, misalnya. Walaupun setengah ahlikeluarga mungkin akan menjadi lebih lertarik kepadakomputer pada mula-mulanya, tetapi pada asasnya,komputer seperti teknologi yang lain tidak mungkinmengubah tabiat dan kegemaran ahli keluarga ituterhadap pembacaan buku, misalnya. Orang yangsuka membaca buku tidak akan bcrhenti berbuatdemikian setelah menggunakan komputer. Demikianjuga orang yang suka menonton televisyen tidak akanberhenti berbuat demikian sama sekali, keranakomputer. Isu pokok sekarang ialah komputer sudahditerima dan dipandang sama tinggi dan sama rendahseperti akhbar, radio, televisyen dan kereta di rumah,



yang hanya digunakan bila diperlukan, dari masa kemasa. Hasilnya, aduan yang berikut dari ibu bapatentang kesan negatif komputer hanyalah gejalasementara waktu, kerana hanya timbul di sebilangankecil rumah tangga dalam tempoh penyesuaian dirianak-anak, iaitu hanya timbul dalam masa peralihan,mungkin beberapa minggu atau bulan:

1. 'Komputer telah merampas masa anak sayauntuk membuat kerja sekolah, dan membaca.'

2. 'Anak saya asyik bermain dengan komputersepanjang hari.'

3. 'Anak saya telah melupakan diri, makan danminum kerana Internet danpermainan komputer.'

4. 'Anak saya melayan komputer yang barudibeli itu seperti menjumpai kawan baruyang amat disukainya.'

5. 4Anak saya menguncikan diri dalam bilikdengan komputernya.'

6. 'Anak saya telah menukar kawan lamanyadengan komputer yang baru dibeli.'

Dengan semakin banyak rumah tangga mempunyaikomputer nanti, semakin banyak keluarga akandijalini rangkaian komunikasi sejagat. Hasilnya,keluarga yang berkenaan boleh menikmatikomunikasi direct, immediate dan interative untukpertama kali dalam sejarah. Inilah asas kepadapembinaan 'worldwide reciprocal interrelationship'.Setelah dihubungkan ke perpustakaan, pangkalandata dan laman web di Internet, komputer di rumahmembolehkan kita mengakses maklumat dari seluruhdunia dengan cepat dan mudah bila-bila masadikehendaki. Dengan itu, kita tidak lagi akan jahiltentang perkembangan yang terbaru di dunia sepertikatak di bawah tempurung. Kesemua itu adalahsebahagian daripada maksud 'individual and familyempowerment'. Dari segi 'individual empowerment',generasi muda yang mendapati diri mereka bolehmendapat begitu banyak maklumat secara terbukadan bebas dari Internet itu merasai diri mereka sudahmempunyai kuasa yang tidak dipunyai generasi mudadan tua masa silam. Data dan maklumat yang semakinbesar, lebih-lebih lagi dengan setiap orang bolehberkongsi lebih banyak maklumat dengan lebih bebasdan terbuka itu dijangka akan memainkan perananyang mutlak dalam proses pendemokrasian, selain

dijangka akan mengambil alih sebahagian perananorang tua yang selama ini dianggap sebagai sumbermaklumat. Dalam proses pendemokrasian itu,masyarakat dijangka akan menjadi lebih demokratik.Delima sekarang ialah generasi muda yangmendapati mereka sudah lebih bermaklumat dengantindakan mereka yang dianggap sebagai yang betulitu dipandang orang tua sebagai ancaman kepadakuasa dan autoriti mereka. Perkembangan ini jugaberlaku di Malaysia dengan kaum tua cuba menyekat,menguasai dan menghalang ide baru daripada kaummuda yang ternyata sudah menjadi semakin bijak,berpengetahuan dan berani, ekoran pendedahanmereka kepada bermacam-macam maklumat, lebih-lebih lagi mereka digalakkan melayan diri danmencuba perkara yang baru yang diberi panduanbelajar sendiri di Internet. Itulah antara sebab-sebabnya dikatakan komputer di rumah sudahmencetuskan semacam 'revolusi' yang akanmengubah tanggapan individu terhadap individuyang lain. Dalam proses itulah masyarakat kita akanmenjadi lebih demokratik dengan setiap orang bolehberkongsi lebih banyak maklumat dengan lebih bebasdan terbuka.

Sejak 10 tahun yang lepas, kaunselor perjawatansudah menasihati ibu bapa supaya memberi kursuskemahiran komputer kepada anak mereka agarmereka boleh mengisi jawatan yang memerlukankemahiran IT dan komputer. Sekiranya penawaranjawatan bergantung pada literasi dan penguasaankomputer, sudahlah tentu hanya mereka yangmempunyai literasi komputer dapat menenuhi syarat.Dari segi negatif komputer di sini sudah menjadihalangan kepada mobiliti kelas dan sosial yang muladibuka dengan kerajaan memberi peluang pendidikantinggi kepada anak daripada keluarga miskin dankawasan luar bandar.

PENUTUP

Komputer adalah invoasi yang paling pentingsepanjang abad ini. la akan menjadi artifat utamadalam masyarakat maklumat kita nanti, sepertiperanan motokar dalam masyarakat perindustriandahulu. la sudah diterima semakin banyak orang



kerana ia adalah ciptaan teknologi yang terbesarsepanjang abad yang ke 20, lebih-lebih lagi keranakebolehanny a mengubah kelakuan individu dan jugajuga menyusun semula banyak institusi sosial, politik,ekonomi, pendidikan, perubatan dan lain-lain. Bilamasyarakat telah berubah, segala-gala di dalamnya,termasuk manusia, turut berubah dari segi bentuk danisi, jasmaniah dan rohaniah. Seperti di masa lalu,perubahan itu akan diterima dengan baik olehsetengah orang, - di sini generasi muda yang tertarikkepada komputer, tetapi ditentang setengah orang lain- di sini generasi tua yang buta huruf komputer.Reaksi yang berbeza-beza itu ditentukan sama adaperubahan itu mendatangkan manfaat atausebaliknya. Antara perubahan yang dibawa komputerialah cara kita berfikir, bekerja, berkomunikasi danmenganggap diri dan orang lain dalam erti katamembuat kita berfikir dan bekerja dengan cara yanglain. Di sini rasa bimbang dan takut terhadapkomputer akan memburukkan masalah pengangguranadalah tidak berasas setelah kita mengetahuikelebihan dan kelemahan komputer. Maklumlahkomputer cumalah alat. la hanya boleh membuatkerja seperti yang diprogramkan, dan tidak mungkinmembuat kerja yang kita kehendaki. Selain itu, olehsebab setiap program ada cacat celanya, makakomputer tidaklah boleh diharapkan sepenuhnyauntuk membuat semua kerja yang diprogramkan.Tidak kira apa dan berapa banyak cacat celanya,komputer pasti sudah dan akan terus mengubah carahidup kita dan membawa perubahan kepada budayadan masyarakat kita. Asas kepada perubahan itu ialahpenerimaan manusia kerana kebolehanny amengendalikan maklumat yang semakin banyakdengan semakin cepat. Perkembangan itu penting di

era maklumat dan seterusnya dengan maklumatdijangka akan menjadi komoditi ekonomi yangsemakin tinggi nilainya sehinggakan boleh menggantinilai ekonomi pada komoditi konvensional, sepertitanah dan bijih logam.

Rencana ini harus pandang sebagai 'pembuka mata'kita kepada makna dan matlamat 'revolusi' yangsedang dibawa komputer ke atas rumah tangga,kehidupan, pandangan hidup, hubungan sosial danjuga masa depan negara kita. Individu, keluarga danmasyarakat kita akan berubah kerana perubahan yangdibawa komputer. Komputer sudahpun mencetuskanperubahan kepada sistem pendidikan, keluarga,hubungan antara manusia, pekerjaan dan komunikasikita. Ingat, perubahan itu masih berterusan, malahanmenjadi lebih besar dan pantas bila impian 'sebuahrumah sebuah komputer' tercapai . Bila komputersudah diterima menjadi sebahagian di semua rumahtangga di negara ini, seperti kita menerima peti sejuk,radio dan televisyen, misalnya, kita akan mendapatiamat sukar untuk hidup tanpanya, lebih-lebih lagiInternet. Hakikat kini ialah komputer sudah diterimadi semakin banyak rumah tangga, pejabat, sekolahdan tempat-tempat lain. Dengan semakin banyakrumah tangga dan sekolah mempunyai komputer,baik di bandar atau di luar bandar, semakin banyaklahkanak-kanak kini sudah tahu menggunakankomputer, baik di rumah, sekolah atau cafe komputer,tidak kira sama ada kerana permainan komputer,Internet, e-mail, atau kerja menaip. Dengan semakinbanyaknya komputer diintegrasikan dalam kerja kitadalam masa 10 tahun kebelakangan ini, semakinbanyak ibu bapa akan membeli komputer untuk anak-anak mereka.









INDEXING IN MALAY WORLD STUDIESDATA-BASE: SOME CRITICAL ROLES OF

RESOURCE CENTERS IN THE CONTEXT OFKNOWLEDGE WORK AND KNOWLEDGE WORKER

Ding Choo Ming, Ph D*

ABSTRAK

Construction of databases, designing search engines and interfaces, offering access and links, are nolonger the monopoly of major online services or database publishers. Advances in technology are nowallowing greater subject access along side with improvements in scanning hardware and software andimaging technology has made visual access to digital materials more common Adopting the power andcapabilities of such technology, ATMA (acronym for the Institute of Alam dan tamadun Melayu) hasconstructed in-house databases on Malay world studies since April 1999, mimicking the major onlinedatabases to offer scholars and researchers a collection of materials that can meet their needs. There arenow three databases, namely (i) Single Articles on Malay World Studies, (ii) Malay Proverbs and (iii)Pantun, Shair and Dondang Sayang of Malaysian Baba accessible in http://www.atma.ukm.my. Anothertwo databases are under construction: Adat Pepatih and Malay Architecture. All these and others will beintegrated to form a portal called Malaycivilization.com, built with a grant from DAGS (DemonstratorApplication Grant Scheme). Now scholars and researchers all over the world are able to enjoy customizedinformation and document retrieval related to the Malay world studies for the first time. Due to copyrightproblem, we cannot offer full-text services to all the materials as yet. All research centers, includingspecial libraries and resource centers are under constant pressure to provide a quality service in order toprove their worth with the rising expectations of researchers who have come to expect high qualityproducts and recognized standard of control, after using large databases, both on-line and CD-ROM inother fields. The cut back in public funding is forcing us to provide the best customer care in order tostay. The speed and economy achieved in creating databases are paid for by users in time and effortsaved. With the increase in end-user searching, search results may be questioned in terms of their relevance,value for money and precision. In short, quality service is our life and blood. But, online searches canfalter on the strangest of obstacles: the connection breaks, the login procedure is changed, the passwordis not valid, the search statement is too long, the manual does not give the help one needs, the userscannot search on certain fields not provided for. These problems accumulate when several online systemsare used, the search language and commands are different, the structure of the databases varies. Constantevaluation is thus necessary in terms of limitations in content, lack of reliability and accuracy of data. Asmistake and problem can occur at each stage in database building, thus dedication, care, institutionalsupport, among many other critical factors are vital to information workers to perform and deliver theirservices.

Pensyarah, Fakulti Teknologi & Sains Maklumat. Universiti Kebangsaan Malaysia.e-mail: [email protected]



BACKGROUND

There are many good databases and their quality isimproving because of improvements in computerhardware, software and imaging technology. At themoment, the significant contribution of computer todocumentation has been the production of databases,with keyword indexes (keyword-in-context or KWICand keyword-out-of-context or KWOC). Since April1999, we at ATMA have developed computer-baseddatabases using the above-mentioned state-of-the-arttechnology. It would have been inconceivable to doit without the application of computer, because ofenormous and ever increasing wealth of literature onthe Malay world published all over the world sincecolonial days. It is hoped that the experience andknowledge which we have accumulated in thedevelopment in the pioneering project will beapplicable to you in designing other systems. So far,lack of commitment, money, personnel and facilitiesare some of the factors accounting for lack of Malayworld studies databases. It is the remoteness of MalayWorld studies from the mainstream of worldinformation flow that has forced libraries andresource centers to be very active in the use ofdatabases which are only marginally relevant to theMalay world studies in Malaysia. Driven by the needto keep abreast with the latest literature, usage of on-line databases as well as CD-ROM services inMalaysia have been very strong following automationof libraries in the 1980s. By and large, idea inconstructing ATMA's databases arose from our greatand intense frustration in retrieving the relevantinformation and materials (Ding 2001 & 2002; Ding& Supyan 2000 & 2002; Shamsul et al 2002). Allthe databases built in ATMA are subject andgeographically oriented towards Malay world studies.With this purpose in mind, we have selected materialsin all formats, languages and disciplines to helpresearchers and scholars in retrieving general andspecific information on a wide array of topics. To doit, all the materials gathered are integrated, usingthe relevant fields for storing and searching(Appendix). Ultimately, query on any subject wouldlikely produce information on the subject accessibleinstantly at ATMA.

Among the challenging tasks encountered inconstructing this database is informationmanagement, that is indexing, which is to find outwhat are documents about. It is a process of analyzingthe contents of records and expressing it in thelanguage users are familiar and use. It is anintellectual operation representing the texts bymaking up a list of possible descriptors to representthe documents for information retrieval, thuspromising better information retrieval. To do it, theinformation workers must form a mental picture ofwhat the authors are saying. The problem is conceptof a subject may be elusive as all writers have a uniqueunderstanding of what the subject is, and also thatthey have a unique way of expressing themselvesand choosing words when they write. Some wordscan be ambiguous and metaphorical. There wouldbe no indexing problem if we were all robots,programmed to write the same way. Anyway, indexis an orderly guide to the intellectual contents andphysical location of documents or records. It is apointer, a guide, employing a set of tags ordescriptors which earmark the source of informationfor which the users are searching. It systematicallyleads us to previously undetected information,whenever it is needed.

Indexing can be simply described as a process ofcreating surrogates for documents by summarizingtheir contents. It is representing documents forinformation and document retrieval. Promising betterretrieval, all indexes has one common objective: toguide users to the intellectual content and physicallocation of documents. There are many ways to doit. We at ATMA do it by indexing the author, subject,title, keyword and source. By doing so, we providevarious options to the end-users to overcoming theirdifficulty in retrieving the right information at theright time in the right format. The other job ofinformation workers - including librarians - is to helpthe users retrieve the documents. This can only bedone with the necessary finding tool and knowingexactly where the documents are located. Theproblem may multiply as many users at times arenot sure what they are asking for. They alwaysapproach database or resource center with the



problem of understanding the topics and questionformulation, which can range from the trivial to theprofound, thus can be simple or complex.

DATABASES AND INDEXING PROJECTS INMALAYSIA

Among the successful computerized indexingprojects in Malaysia and Singapore is the indexingof medical periodicals, called BILIOMED, It has ahistory of more than 40 years now. The relevantarticles related to medicine and health sciencepublished locally and overseas are indexed by thenational University of Singapore Medical Library inaccordance with Medical Library Subject Headingsof National Library of Medicine (MESH).BIBLIOMED is a comprehensive bibliography ofmedicine and related sciences in Singapore andMalaysia published by SEAMTC in 1973. The otherequally successful indexing project is PERIND inNUS (National University of Singapore). Between1960 and 1981, periodical articles on humanities andsocial sciences relating to Singapore, Malaysia,Brunei and ASEAN were indexed manually in cardform.. Starting May 1982, the PERIND database wasset up, with record input by the staff of theHumanities/Social Sciences/Management ReferenceDepartment of the NUS Central Library (forhumanities and social sciences), the Medical Library(for medicine and related subjects) and Law Library(for law). Starting 1982, all the relevant materialshave been input into it using MIN1S1S computersystem. The NUS Library also participates inAgricultural Information Bank for Asia (AIBA)network and contributed to the compilation ofAGRINDEX. A total of 39 local periodicals arescanned regularly for inclusion in AGRINDEX andAGRIASIA databases. The scope covers agricultureand its related fields, including fisheries, food andveterinary science.

Individual articles on Malay World studies databasedeveloped at ATMA, accessible online at http:llwww.atma.ukm, is the first of its kind in the world.It may be evaluated in terms of the amount of timesaved compared with the time spent doing a search

for the related documents in a library collection. Weglean materials from journals, books, seminars,proceedings, theses in English, Malay/Indonesian,Chinese, Dutch, German, Japanese and many more,both past and present, and regardless of whetherprinted or digital forms. Compilation of articles fromsuch a diverse source is to ensure that we amass asmuch articles on any subject as possible in order toprovide adequate coverage. This multidisciplinarycoverage is important for this database to be claimedas not only comprehensive, but also to be comparedfavorably with other information retrieval systemsdeveloped at KITLV (Leiden) or PERIND inSingapore. Our initial target is an arbitrary numberof 50,000 articles within a five years period. Weassume this figure manageable as well as largeenough for certain trends or subjects to be obviouson any topic. The principle is all the materials needto be processed promptly between their receipt andtheir appearance in the database to avoid duplication.The five years period requested as we can onlyprocess about 10,000 articles a year with two fulltime staff doing data entry, editing, cleaning andupdating. In our rough estimation, there are about 2- 3,000 new research articles in the Malay worldstudies published every year.

The ultimate aim of ATMA's database base, like anyother resource center or indexing service, isretrieval. It involves information management whichis a complex task. It requires analyzing the waysdocuments will be requested and defining indexingparameters according to database criteria. How wellit works would again depend on how well thefollowing functions are taken care of:

i. acquisitions of documents,

ii. content analysis,iii. content representation,iv. coding of content indicators,v. creation of a document file,vi. creation of operational search strategies,vii. physical dissemination of retrieved

results.

The emphasis in this paper is on indexing, anothercritical role undertaken intellectually by knowledge-workers. Any document not indexed (by a given



parameter field) will not be retrieved (by thatparameter). Thus, determination of relevant indexingfields need to be done from the first day the databaseis planned and built subsequently. This step requiresconceptualizing and selecting fields by which thedocuments can be stored and requested. Doing thatdoes not mean there will be no other problem inretrieving the information or documents. Thoughindexing is necessary to inform us what has beenpublished on a particular subject, there arecomplaints that information workers miss important(and new) points in the documents, and add irrelevantterms. This may stem from their insufficientknowledge about new developments, or they havenot been active researchers. Similarly, usage of biasedindex terms can lead to biased search results. Thisproblem is difficult to be solved as there arediscrepancies between author and informationworker's preferences, due to conflicting opinions theyhave on the topics. No matter what it is, all the partiesmust be responsible. The data must be accurate andreliable as computer-based searching is based onexact matching of words or phrases. If only accuratedata allows the data to be re-used, then any error maylead to failure to locate a key reference. Here,accuracy, completeness, consistency and timelinessare vital. They are explained as below:

a. accuracy - may be defined as being true tothe original form of the data,

b. completeness - may be loosely defined ascovering all materials claimed by theproviders of the service,

c. consistency - may be defined as uniformapplication of a standard set of rules,

d. timeliness - is the time lag betweenpublication of the primary versus thesecondary materials.

INDEXING PROCESS AND RULES

Indexing is information management for subsequentretrieval. Any information retrieval system is worthyonly if information and documents therein can besatisfactorily traced, located and accessible for use.As mentioned earlier too, indexing is an intellectualwork creating a description of documents, usually in

some recognized and accepted language. It is aintricate and elaborate work involving the analysisof information. It strives for succinctness. Becauseof this, B. C. Vickery (1968): defines it "as derivingfrom a. document a set of words that serves as acondensed representation of it. This representationmay be used to identify the document, to provideaccess points in literature search, to indicate itscontent, or as a substitute for the documents". Aquality database, or resource center, or indexingservice, is the cumulative result of a series of goodinformation management decisions. The relevantknowledge workers, or librarians or subjectspecialists, must be certain that all the right termsmust be selected, and the unnecessary terms excluded.Including the wrong terms will lead the users toinformation not wanted or needed, and worse, leavingout the right terms will keep the needed informationhidden from discovery. To help the users, they haveto try hard also to guess what their users need andhow they will react to the index entries. If users havea particular information need, what terms will theyuse to identify the documents the information workershave in their minds. Closely related to it, if the usersdecide to use that term, will they be satisfied? Asindexing is partly science and partly art, there are rulesto follow to ensure quality control. The cardinalindexing rule is 'index all important concepts'. But,what is important? Is it how often an idea is repeated?This comes from the intuitive feeling that importantideas are repeated, while the minor ones are onlymentioned! This is especially true in indexing usinga computer. The first step in indexing is to haveprofessionally trained and experienced subjectexperts, namely someone having subject authority.They will decide on the level of indexing and whetherthe documents are worth indexing in depth and inwhat way. Such a decision is both an expertise andvalue judgment, based also on the objectives andpolicies of the indexing agency, which is dictated bythe information need of the clientele. There are atleast three things involved here:

i. expertise judgment of the documentcontents,

ii. the appropriateness of descriptive terms,iii. the general goals of the indexing policy

of the database producers



The above are expectations from an experiencedinformation worker doing indexing which comprisesof a number of basic rules, which are:

a. content analysis,b. assigning of content indicators,c. adding location indicators,d. assembling the resulting entries,e. choosing the physical form in which the final

index will be displayed.

After knowing the rules, the next question is how todo it? Most scholarly papers follow a certain patternin their publication, thus give information workersan important short-cut to understanding the subjectcontents or the overall intent of the papers. They arethe introduction, the summary and the conclusion.The introduction explains what is going to be read,and the summary and conclusion explain what hasbeen said. It is generally conceded that references doreflect the subject matter of the paper. Considerationsshould also be given to the references cited too. Thisis because authors cite other writers who have writtenon the same topic, both to gain support and to givethe readers an opportunity to go to other works thatare closely related. No matter what there are, extremecare must be taken to see that the data are recordedcorrectly, for the obvious reason that incorrect entriescause the documents to be inaccessible. Care isnecessary to reduce mistakes which can occur at eachstage in database building: data collection, data entryand even data searching. The information workersmay misspell a vital entry term or overlook animportant concept. The database providers may failto update it regularly There are mistakes elsewhere.The original authors may have some facts wrong. Thepublishers may fail to spot errors. The databaseproducers may miss a file. The telecommunicationnetwork may break down. The end users may notsearch thoroughly. Even if an error is not critical, itcan be irritating to the users. We cannot be sure whosefault it is or who is liable.

In content analysis, spot reading is sometimessufficient for information workers to understand whatconcepts are dealt with in the documents. On the otherhand, other documents may have to be readthoroughly before the information workers may feel

confident in identifying the subject contents. Theamount of time involved in content analysis willdepend on the nature and experience of theinformation workers. A piece of advice from A. C.Foskett (1982) is : "Scanning a text to decide what itis about is the key operation in indexing, yet it is theleast discussed and the least reducible to rule."Scanning the texts is necessary not only in identifyingsubject concepts, but also the amount of informationto be presented to potential readers to help themdecide which documents merit their attention. Thedescriptor choice used is always influenced by depthof indexing or exhaustively, or simply the number oftopics that will be covered in the indexing of adocument. In a document that covers five topics, andif all the topics are represented, or indexed, theindexing of this document is said to be complete.This means we have indexed in depth. Clearly themore indexing in depth, the more indexing terms willbe employed. But some documents may not havemain topics, thus deep indexing will not producemany terms, no matter how exhaustive the indexingis. This means that no one is quite sure how todetermine the optimal level exhaustively. Depth ofindexing will determine how well a retrieval systempulls out all documents that are possibly related to asubject. Will extremely deep indexing retrieve a highproportion of the relevant documents in a collection?As more and more documents are retrieved, the riskof getting extraneous material arises. Thus, when weare aiming at exhaustively, we must bear in mind thatat some points they may be negatively affecting theefficiency of the system. Why bother, then, trying toachieve exhaustively if we may run the risk of notuncovering information for the users who are moreworried about missing something than in beinginconvenienced by having to examine too manyirrelevant materials? The cause of failure is not allthe documents are indexed in the same depth - thosewith more words are indexed deeper than the rest.Anyway, depth indexing is dependent on theunderstanding of information workers of the topics.Though the depth and specificity of indexing is alsodependent on the numbers of terms allowed perdocument, selectivity of terms is also partly basedon the policies of the indexing agency which decideswhat kinds of documents and subjects to be selected.



This means indexing is not based solely on the wordsthat appear in the documents. As the emphasis inATMA is given to Malay studies, thus theinformation workers employed by ATMA have beeninstructed to give priority to subjects related to Malaystudies and ignore concepts unrelated or ephemeralto Malay studies.

Information management in ATMA's database ismoving away from the traditional pre-coordinateindexing to post coordinating indexing. WhenUniterm post-coordinate indexing was first proposed,the idea was to index terms taken from the titles,abstracts and the documents and also allow users toform term combination to fit their individual needs,thereby avoid elaborate cross referencing the complexauthority lists, including the Library of CongressSubject Headings. To do the latter, we have providedadvanced searches where users are allowed tocombine author and title to yield exact search result.Though post-coordinate indexing is not perfect, it hasobvious advantages and conveniences both from our,database producer, and end-user's point of view.Among the reasons we go for title indexing, forexample, is that titles are important clue to subjectcontents, or at least they indicate the subject contentsof the documents. A good title is, by its very nature,succinct. There are increasing evidences suggestingthat titles are becoming more informative, especiallyin scholarly works. Good titles can be fundamentalindicators of subject content, created for thedocuments as a whole, indicating the level of depthindexing. It is due to the above reasons that someindexes are surrogate of documents. Among thedrawbacks are they are always limited in the amountof information they can convey. Thus, usually onlythe main themes can normally be summarized in thetitles, leaving out the specific aspects of that topics.Again, there are some subjects simply cannot beadequately and precisely specified by a short title.Some titles can be badly written and misleading,while the others may be vague, either because theyare too generalized or the author trying to be catchy.Worse still there are also titles which are simply notrelated at all to the subjects dealt with, especially inhumanities. Despite their manifold weaknesses, titleindexing has two important points which make it

attractive in computer databases and the productionof printed indexes, based on KWIC indexes: a largenumber of titles can be processed quickly andcheaply, as it is relatively straightforward, usingnatural language. Knowing The above weaknessesis counteracted in ATMA by adding keywordsextracted from abstracts and texts, all of whichaccounting for the preference expressed by theirauthors for them. These additional terms havecontributed to making our indexing more exhaustiveand specific, and eliminate the problem ofuninformative or misleading titles. All the keywordsare displayed as headings: one entry for eachsignificant keyword.

Is there no problem with author indexing? Certainlythere are. Among them is maintaining the consistencyas listed below:

a. the number of names to be allowed per entrywhen a document has multiple authors,

b. the method of alphabetizing,c. use of full name or initials,d. delineation of authors with common names.

To solve them, carefully constructed guidelines arenecessary.

What about subject indexing? To manage it well, theinformation workers must be experts in Malay cultureand not merely having a passing familiarity. Asindexing requires intimacy and immediacy, it mustbe done by subject specialists who have culturalauthority. Among the difficulties in interpreting thesubjects are:

i. it is never easy to understand exactlywhat the authors mean,

ii. message of the authors may vary withtime and environment,

iii. authors may at times misinterpret his orher own intentions,

iv. authors can misinterpret and not fullyunderstand what have been written sometime back.

v. selection of subjects is closely related tothe policies of the indexing agency.



Having outlined some of the problems, it is up to thetraining, experience, expertise, commitment anddedication of information workers to perform whatare expected of them to ensure adequate retrieval.The kind and level of indexing required would varyaccording to the background as well as the needs ofthe end-users. On average, the research assistants atATMA spend fifteen minutes on each document,Looking through the titles, abstracts, documents andpicking the relevant terms. Linguistically, theproblems they encounter are the multiplicity oflanguages used in the materials, in addition to thevariations in spelling and terminology used in BahasaMelayu and Bahasa Indonesia. Among the linguisticproblems with natural language indexing encounteredare:

a. semantics - variant word forms, antonyms,the possible use of truncation,

b. homographs - terms with more than onemeanings,

c. hierarchical and other relationships - with nocross-reference and using the terms for abroader or narrower concept.

Our attraction to use natural language, instead ofLibrary of Congress Subject Headings, for instance,is mainly the economic consideration and speed.Thus, retrieval of documents on a search topic reliesheavily on the searcher's ability and ingenuity. Themain drawback of keyword searching is it complicatessearching in several ways. Searching is more difficultand uncertain with synonymous terms, misspellingsand general-specific term relationships. Without crossreferences, general-specific relationship, users haveto search from one to another in order to get all thepossible approaches to the subject or guess what termsthe authors are using. Since one of the qualities of agood index is that it quickly focuses on those entryterms that express the needs of the users and connectsthe index language to their way of thinking. It meansuncontrolled keyword indexing places a burden onthe searcher. Other problems beyond the grasp ofinformation workers are that data can be corruptedby file transfer and nobody knows how much datamay be lost in file transfer!

Keyword indexing is basically a revolt against thecumbersome pre-coordinating indexing, commonly

used in the past. Its simplicity fails to overcomeproblems arising from the vagaries of naturallanguage: words drop out of vogue, the concepts theyrepresent will, with time, gradually be replaced bynew terms. As there is no consistency in terminologyused by authors over a number of years, keywordindexing never work well too. Nevertheless, in asfar as authors are experts in their fields, the wordsthey use in the titles, abstracts and texts should beaccurate, current and correct from time to time. Theuse of keyword indexing in natural language havethe following outcomes, list randomly, bothpositively and negatively:

i. the number of potential indexing wordscan be very much greater in longerdocuments,

ii. due to lack of vocabulary control, thegreater variety of index words used aremore likely to appear that have notnecessarily been selected asrepresentative of the document content,

iii. indexing can be achieved at a detailedlevel, with many terms per document,with almost no indexing effort,

iv. we cannot search on words with variantspelling, despite the fact that there is anability to search on word stems,

v. in some circumstance, natural language

indexing may reflect more closely theterms used by the searchers,

vi. human do make inappropriate judgments,misinterpret ideas, have lapses in memoryor concentration, and generate omissionsand inconsistencies in the indexing.

Many of the above problems are beyond the controlof information workers. It is common for authors toexpress concepts in different words and terms, indifferent ways and at different levels of specificity,which can lead to varying terms chosen for similardocuments. Such inconsistency will usually result inpoor quality indexing, which in turn hinders thequality of information retrieval. The resultant indexcan be difficult to use as there is no control over trivialwords, inconsistent spellings, abbreviations, wordvariants and multiple word stems. Thus, there is agreat need for editorial control when keywords are



used as search terms. One spelling mistake ortypographical error can make the information ordocument invisible between ' form' and 'from','nuclear' and 'unclear'.

EVALUATION + USERS ANDSEARCHING TECHNIQUES

As mentioned earlier, using post coordinatingindexing system, ATMA's database allow users tocombine two or more single index terms to create anew class in advanced search. For example, combingthe individual terms 'Seni bina', 'Rumah', 'Melayu','Minangkabau' will give rise to a new class lSenibina rumah Melayu di Minangkabau Users are freeto combine the terms with Boolean operators toexpress the information need as closely as possible.The problem in post-coordinate searching is 'falsecoordinating', that is we obtain the conceptualopposite of what was expected when the searchrequest was formed. For example, a coordination of\sepak bola', 'pisang goreng will also retrievedocuments on 'bola sepak' and ' goreng pisang . Thisproblem can be minimized by stating a query asspecifically as possible using the function of 'exactmatch' in advance searching. Users should choosethe correct terms and use all of them, takingadvantage of any generic searching capabilitiesprovided by the system. Frankly, there are too manypeople who are poor users of databases. They do notunderstand how to fully benefit their potential.

No matter what it is, evaluation of databases andquality assurance must be on-going. There is no sucha thing as a good database that has a poor index or noindex, like readers have been cheated in purchasinga book with numerous spelling or typographicalerrors, or where index contains non-existent word ormissing pages. The need to address these problemshas become more acute with the increase in the useof large databases, both on-line and CD-ROM.Evaluation of database is to judge its effectiveness,efficiency and value, ie how well is it a retrievaltool! We just cannot say this database is good or bad,because it is difficult to determine what is good orbad! Attempts are then made to define good or bad

in terms of objectives. Does it fulfill its statedpurposes? Are its scope and coverage adequate? Sincewe are talking about how sufficient the database isin meeting the information requirements of the users,so, we can begin with user reaction and then examinethe index for accuracy and consistency. A databasecan be evaluated either as an individual unit or incomparison with other similar ones. The objectiveof the former is to rate the database in terms of theneeds of the clientele: the subject areas covered, itsstated purposes and its cost, among many others.When the latter approach is used, we compare itsrelative quality and cost. To do that, we must havemade a previous judgment about the other databases.In reality, evaluating database amounts to evaluatingthe performance of information workers working asa team. This is because a database is the final productof information workers, together with technical andmanagerial staff

Users usually have many objectives when theyapproach a database. Some may want a grand sweepof a topic that pulls together every bit of informationwritten on it, the second fellow may only want ageneral survey of a topic, while the third person maywant to verify a single fact, and even someone whoapproach the database as a last resort when there isabsolutely nowhere else to turn to! No matter what itis, the database must be complete. It must alert theusers to everything on the topics. The database musthave enough specificity for anyone to get a factquickly. The database must allow them to retrieveonly relevant documents. All of them want to avoidhaving to examine non-relevant materials. The goalof a good database is to aid the users in finding therelevant information or documents within areasonable boundary of time and personal effort.Relevance is the crux to evaluating an database onits performance, even though it is clearly a relativenotion as the same documents may be relevant toone, but not the other, or at different time! It is atricky business, a matter of degree and not simpleyes and no decision. The reasons are obvious asbelow:

i. relevance of a given document maychange as a result of other documents, asstock of knowledge at hand changes,



ii. two people with similar background,could approach a system with exactly thesame question, get the same answers, andyet be poles apart in relevance judgments,

iii. even the same person may vary his or herjudgment on different times and days,

iv. not every document retrieved for a givenquery would be relevant to that query.

Although there are instructions, users have to discoverhow to use ATMA's database by trial and error. Asthe onus of successful searching is dependent on theusers, 'editing' on the part of users is necessary tobring together scattered similar entries and to removeerrors. To do it, there are a number of check pointsneed serious consideration:

a. check spelling,b. check pronunciation,c. check typography,d. check for missing entries,e. check for unnecessary entries,f. check for headings.

As mentioned earlier, ATMA's database uses basicand advanced search techniques. In the former, usersare allowed to browse all the citations retrieved anddisplayed, while in the latter, they can refine theirsearches by using Boolean operators in somesequences. Generally, browsing produces fullerretrievals, while selection retrievals are morenarrowly relevant. The effectiveness of either searchtechnique depends on user's information searchingskills, patience and the relative importance ofrelevance versus comprehensiveness in the retrieval'ssatisfaction of the query. Users can search terms ofinterest, linked by AND, and OR logic. Users canalso eliminate certain items by using terms with NOTlogic. To enable complicated searching, we aredeveloping searching by truncation and nestling.

international interest aroused by the excitement usingon-line databases. Among the steps taken to improveit is cleaning up errors and expanding it to be ascomprehensive as possible. Evolved originally as abyproduct of a IRPA research, it has been expandedto accommodate the enormous and ever increasingwealth of information on the Malay world publishedall over the world, regardless of time period andformats. We intend to make this database one-stopping shopping and gateway for the relevantinformation and materials originated mainly fromwithin the Malay world, to complement thatdeveloped in KITLV in Leiden, for instance. A gooddatabase (just like a good book) is not to be usedonce and forgotten forever, but is to be re-used andre-used from time to time whenever there is a need.Thus, it must be maintained. Maintaining itadequately is a continuing expense. Because of thecost, many databases are left to become obsolete. Anydatabase that ever serves as a reference in any senseof the word should have a quality index to make itsinformation available quickly and easily andcompletely.

We hope we are able to integrate all the databasesdeveloped in ATMA under a portal calledMalaycivilization.com, a gateway to information andmaterials on Malay world studies to enable ATMAto be seen as slowly emerging to undertake nationaland international responsibility for the disseminationand retrieval of materials related to Malay worldstudies. Making use of them, scholars and researcherscan expect to find the maximum number of relevantdocuments in some justifiable time or in the minimumpossible of time. Without them, they would havetaken longer time to search the articles scattered allover the places in the libraries. It is less rewarding aslooking for them is sometimes like playing the gameof seek and hide.

CONCLUSION

As it is, ATMA's database is not as sophisticated asthe major commercial retrieval systems availablecommercially. Thus, we have to improve itcontinuously in response to the wide national and



REFERENCES

Ding Choo Ming 'Access to digital information: somebreakthroughs and obstacles.' Journal ofLibrarianship and Information Science 32(1)March 2000: 26-32

. 'Access to materials in and on Malaystudies from Leiden to Bangi: a model ofinformation repackaging on informationsuperhighway'. Paper presented at ATMA-KITLVColloquium: Dutch Scholarship and the MalayWorld: a critical assessment, at UKM, 20-22November 2002

— . 'Accessing the Malay world'. SEAREPBulletin (1/02) April - May 2002.

& Supyan Hussin. 'Preservation ofculture and knowledge through technology: theexperience of UKM.' UKM-UC Seminar onTechnology hi Development, 25th January 200, atUKM, Bangi.

Supyan Hussin & Choo Wou Onn.Pembinaan pangkalan data di ATMA; tapak kecildalam langkah besar membaiki aliran maklumat

sehala dari barat ke timur.' Seminar KebangsaanBahasa dan Pemikiran Melayu, di AkademiPengajian Melayu, Universiti Malaya, 18-19 Jun2002.

Fidel. R. 'User-oriented indexing.' Journal of theAmerican Society for Information Science 45(1994): 572-576.

Foskett, A. C. The subject approach to information.London: Bingley, 1982.

Shamsul A. B., Rurnaizah Moahmad &, HaslindawatiHamzah. ' Pengajian alam Melayu di pentasglobal: teknologi maklumat dan penstrukturanilmu di ATMA, UKM' Seminar KebangsaanBahasa dan Pemikiran Melayu, di AkademiPengajian Melayu, Universiti Malaya, 18-19 Jun2002

Vickery, B. C. Analysis of information IN A. Kentand H. Lancour (ed). Encyclopedia of Library andInformation Sciences. Vol. 1 (New York: Dekker,1968: 355-384)



EXPERIENCE AND EFFORTS IN LITERACYPROGRAMMES: BRIEF COUNTRY REPORT

By

Siti Aishah Sheikh Kadir*

INTRODUCTION

Malaysia comprises of Peninsular Malaysia, Sabahand Sarawak. It is a situated in the heart of SoutheastAsia and has a population of about 22 million people,comprising mainly of Malays, Chinese, Indian andothers. It has a natural resource-rich land area of329,758 square kilometres.

Malaysia, guided by the success of its five year socio-economic plans which is now in its Eighth Plan, ismoving on to a new and more challenging phase innation-building. Today we are guided by Vision 2020which envisions Malaysia as a fully developed nationby the year 2020, developed economically as well aspolitically, socially and spiritually. We are now inthe process of translating the vision into reality.

The major thrust of Vision 2020 is to develop aninformation-rich society, which nurtures science andtechnology culture. The education systems arechanging with emphasis on Information Technology[IT] in teaching and learning. The policies on paper-less administration and electronic governmentencourages public institutions to introduce IT in theirdaily operations. Government mega project such asthe Multimedia Super Corridor [MSC] will becomethe nerve centre for the development of Malaysia asa global digital economy. The MSC will be thenucleus of multimedia R & D centre and the seat ofthe future electronic government of Malaysia.

One of the challenges of the Vision 2020 is to createa Malaysian society which possesses thecharacteristics of pursuing excellence, as well as a

knowledgeable and informed society which wouldbe respected by others. In line with this challenge,the reading culture is the pillar for moulding excellentthinkers and intellectuals.

NATIONAL LIBRARY OF MALAYSIA

EstablishmentThe National Library of Malaysia is a FederalDepartment under the auspices of the Ministry ofEducation. It was established under the NationalLibrary Act [Act 80] passed on 1 September 1972.This Act was then amended in 1987 in keepingwith the development of library and informationservices in Malaysia.

ObjectivesThe purposes and objectives of the NationalLibrary of Malaysia as stipulated in Part II Section3 National Library Act [Amendment] 1987 are asfollows:a) to make available for the use of present and

future generations a national collection oflibrary resources;

b) to facilitate nation-wide access to libraryresources available within the country andabroad; and

e) to provide leadership on matters pertainingto libraries.

FunctionsOne of the functions of the Director General ofNational Library as stipulated in Part II Section

* Pengarah, Bahagian Gerakan Membaca, Perpustakaan Negara [email protected]



4[21(m)of the same act is 'to promote andfacilitate the inculcation of the reading habit'.

Reading Promotion DivisionThe National Library's organisational structureis made up of 15 divisions including the ReadingPromotion division. One of the main functionsof this division is to provide opportunities andencouragement for adults and children to gain lifelong education and knowledge. This is to supportthe National Library's effort to encourage,develop and inculcate reading habit amongMalaysians and to make reading a cultural habit.

Strategic PlanOne of the seven major thrusts of the NationalLibrary Strategic Plan 2001 - 2005 outlines thefollowing strategy:

'To expand and extend knowledge andinformation programmes through out thecountry in line with K-economy policy'

In this strategy, short-term and long-term actionplans are spelled out to ensure information literacyand reading promotion programmes areimplemented as planned.

ROLE OF NATIONAL LIBRARY OFMALAYSIA IN LITERACY PROGRAMMES

READING PROFILE OF MALAYSIANS 1996A survey on reading profile of Malaysians was conductedin 1996 by an international-based research company,Frank Small and Associates on behalf of the NationalLibrary of Malaysia. Information for the study wascollected by a household survey sample and surveyrespondents were persons aged 10 years and above.

The survey looked into the reading profile of selectedgroups of Malaysians, general literacy rate of thepopulation in Malaysia, the early literacy activitiesof pre-school and school-going children in Malaysia,the reading habits of young children, youths andadults in Malaysia, the type of reading materials read,the availability of these reading materials and the

reasons for reading materials selected. Generalfindings of the survey were as follows:

• 93 percent Malaysians aged 10 years andabove are literate

• Actual reading practice of Malaysians is 87percent

• Malaysians read an average of 2 books ayear

• 12 percent are able to use personal computers• 29 percent use the library services

National Reading Promotion CommitteeThe National Library of Malaysia act as theSecretariat for the National Reading PromotionCommittee since 1991. The Secretariat which iscoordinated by the Reading Promotion Division is acoordinating body at national level to encourage,promote and nurture reading consciousness in oursociety. This is also in line with the national objectiveto achieve 100% literacy by the year 2010. TheNational Reading Promotion Committee is chairedby the Minister of Education, Malaysia and itscommittee members comprises State ReadingPromotion Committee Chairman; representativesfrom selected government departments such asMinistry of Education, the Language and LiteracyAgency, the Community Development Division,Ministry of Rural Development, representatives fromthe mass media and representatives from the readingand book-based institutions such as the LibrarianAssociation of Malaysia, Malaysian ReadingAssociation, Malaysia National Book Council,Malaysian Book Publishers Association, MalaysianBook Sellers Association and Malaysian BookImporters Association.

Reading Promotion ProgrammesThe National Library coordinates and conductsvarious reading promotion programmes and activitiesat national and state level for adults, youth andchildren. Main programmes include the following:-* The National Reading Month* Home Libraries Competition* My Favourite Read* Book Donations* Workshops on Reading Promotion* Information Literacy Seminar



Reading MonthAugust have been declared by the government as theNational Reading Month since 1995, an importantannual event aimed at highlighting the importanceof reading and inculcating the reading habit amongstMalaysians. However, in 2001 the Reading Monthwas changed to July to avoid overlapping with thecountry's independence celebration programmesusually held from middle August to end Septemberevery year. During the Reading Month, readingpromotion activities are intensified through out thecountry by libraries and other institutions.

Home Libraries CompetitionSince 1999, the National Library provides financialallocation to public libraries to organise HomeLibraries Competition at state level to encourageparents to set up mini-libraries or reading corners intheir homes. The objective is to encourage familymembers especially children to read and to makereading a national passion among all Malaysians. TheNational Home Libraries Competition is held everytwo years, the first held in the year 2001. Guidelineson how to set up home libraries are publicised anddistributed to the public libraries, schools andinstitutions.

My Favourite ReadMy Favourite Read programme was mooted by theNational Library of Malaysia and was carried out asa pilot programme for the Reading Month in August2000. It was a successful programme and hadattracted 27 participants from various groups ofpeople comprising doctor, engineer, librarian,academician, housewives, student of institute ofhigher learning, writer, historian, film director, artisteand others. Interactive and spontaneous presentationwith question and answer sessions enable theaudience to obtain interesting and pertinentinformation, ideas and opinions of the book andpresenter.

Objectives of the programme:> To popularise reading amongst Malaysian

society> To encourage the participation of the general

public in the programme

> To encourage reading from books of interests> To provide a channel for purposes of sharing of

ideas and opinions of the books read> To publish a compilation of Favourite Books

Read by Malaysians

The pilot programme is documented and availablein published form entitled Bacaan Kegemaran Saya:Program Perintis = My Favourite Read: PilotProgramme where a summary of the 27 presentationswere documented based on the audio and videorecording made. The book covers the followingaspects:

> The source of the favourite book read> Theme and story line> Why it is a favourite book> Benefit and impact

The book act as a guide for other libraries andbeginning from 2001, the programme wasimplemented by public libraries and special librariesduring the Reading Month. Compilation of MyFavourite Read sessions conducted in 2000 and 2001by the National Library and other libraries is nowavailable in multimedia CD format.

Book DonationsThe National Library started receiving budgetallocation to undertake reading promotion activitiesat the national level since the 7th Malaysia Plan [ 1996- 2000] and continues to receive an allocation forreading promotion under the 8th Malaysia Plan [2001-2005].

One of the planned programmes is to supportinstitutions which does not have sufficient fundingto acquire reading materials particularly in the ruralareas. So far, donation of books have been given toFELDA [Federal and Land Development Authority]reading centres, community libraries and childdevelopment centres under Ministry of RuralDevelopment, aborigines centres, prisons andrehabilitation centres, schools, associations as wellas orphanages and children's homes.



Workshops on Reading PromotionThe National Library also conducts workshops onreading promotion activities for reading promotersin various institutions, particularly in the rural areas,to motivate them to promote reading habit amongstthe communities they serve. It is also hoped thatthey will impart what they learn to reading promotersin other centres and through a multiplier effectcontinue inculcating the reading habit.

Information Literacy SeminarOrganised in conjunction with the LibrariesAssociation of Malaysia (PPM) during the ReadingMonth. As a follow up, information literacypackages will be developed for 3 levels-basic,intermediate and advanced to be used by trainers ininformation searching workshops.

EXAMPLES OF ACTIVITIESFor Adults and YouthsBook Talks and DiscussionsBook ReviewsBook ExhibitionsMotivation TalksIT Literacy Skills

For ChildrenStorytellingPuppetryTheatre Club/DramaDrawing/ArtHandicraftsEducational/Recreational Games [Indoor]Video ShowsIT Literacy SkillsComputer CampCompetitions

• Storytelling• Poetry recitation• Art• Scrabble/Chess• Quizzes

Library Membership Drive

FUTURE PLANS AND STRATEGIES

The National Library will focus its efforts over thenext four years on planning, coordinating andimplementing national core reading programmesbased on our Strategic Plan 2001-2005. We hope toaccomplish the following plan of action which is nowalready underway:

(ij Strengthening the Reading PromotionDivision by creating an Information LiteracyPromotion Division under the NationalLibrary restructuring exercise which wasapproved by the Government in early April2002.

(ii) Development of a reading and literacyprogrammes database.

(iii) Submitting proposal paper National Agendaon Reading: To Develop a Reading Cultureand Knowledgeable and Well-informedSociety in. Malaysia for to the governmentfor consideration.

(iv) Conduct a reading and information literacysurvey in 2003.

(v) Prepare submission for additionaldevelopment funds for national informationliteracy programmes under the 8th MalaysiaPlan Mid-Term Review (2003-2005).

CONCLUSIONReading promotion will continue to be an importantcore activity of the National Library of Malaysia.Accultration of the reading habit and a high level ofinformation literacy is the key to a knowledge society.Efforts to create a knowledgeable society is acontinous process requiring the support andinvolvement of all sectors of society.



PEMBENTUKAN IMEJ PUSTAKAWAN DANPENGANJAKKAN PARADIGMA :

PERTEMBUNGAN DI ANTARA WARISAN NILAITRADISI DAN WAWASAN SEJAGAT*

Oleh:

HJ. MOHD. SALLEH IDROS**

ABSTRACTThe library profession is at a crossroad. They are in dilemma as to whether to uphold traditionalvalues or emphasize on customer service in the provision of library services. User demands have

dictated a shift in conventional strategies that are passive and reactive, to those that are proactive.Has the library profession equipped itself with the requisite skills in order to be able to make thenecessary paradigm shifts? Does the image of librarians need to be enhanced? Does the imagebuilding begin with a public relations approach? The answers need to be formed through theanalysis of the issues and the role librarians should play in the provision of library services.

MUKADDIMAH

Di dalam sebuah makalah yang terbit di Berita Harianberjudu] "Merenung masa depan perpustakaan", yangditulis oleh Sdr. Ramli Abdul Samad, secara terangdan jelas beliau telah menyingkap tentang dilema dankegawatan yang dihadapi oleh para profesionPustakawan di Malaysia.

"Dalam profesion ikhtisas di Malaysia,Pustakawantidak begitu menonjol. Profesion seperti doktor,peguam, akauntan, pemaju, ahli perniagaan, misalnyalebih dikenali umum, mengapa?".'

Walau apapun tanggapan yang diberikan oleh umum,persoalan ini seolah-olah mencabar dan menjadi satu'amaran awal' kepada pencinta kerjaya pustakawanbahawa disebalik telah wujud seiringan zamandengan profesion-profesion lain, ia masih belumberupaya menukar imejnya dikaca mata masyarakat.Bagi memperkuatkan hujah-hujah dan keyakinan

mengenai masa depan profesion ini satuperbincangan telah diadakan di Universiti PertanianMalaysia pada 8 April 1994. untuk melahirkanrintihan, pandangan dan keluhan yang menimpaprofesion pustakawan.

APAKAH SEBENARNYA ISU YANG BOLEHSAMA-SAMA KITA JADIKAN IKTIBAR?

Tuan Syed Salim Agha, Ketua Pustakawan,Perpustakaan Universiti Pertanian Malaysia di dalamkertas kerjanya bertajuk "touching from a distance :marketing the library and image building"menyingkap persoalan yang lebih kurang menyetujuidengan ratapan-ratapan di atas.

"After making some general observations on thelibrary and information scene it is pointed out thatlibrarians seem to be out of touch with reality as isproven by their reactive, passive and traditionalisticapproach to professional practice. Libraries need to

Artikel telah diterbitkan semula dari SEKITAR PERPUSTAKAAN bil. 20.1995.Timbalan Ketua Pustakawan, Bahagian Pcrkhidmatan Maklumat, Perpustakaan Tun Abdul Razak I, Universiti Teknologi MARA. ShahAlain.



inject relevancy, dynamism and proactivity in then-activities. In view of technological developments,changes in user needs and demands, competingservices and other factors, librarians need a paradigmshift. Failure to do so could result either in the demiseof the profession or a downgrading of it".2

Adakah titik tolak persoalan di atas timbul berkaitrapat dengan isu pembinaan imej pustakawan itusendiri?. Benarkah kenyataan yang boleh menyokongpendapat umum bahawa jika sesuatu kerjaya itumempunyai kesan positif ke atas masyarakat,kedudukannya juga akan sama-sama diiktiraf kemercu kejayaan? Jika benar sangkaan itu,bagaimanakah tatacara untuk membantu menaikkanimej profesion pustakawan?.

PERLUKAH KITA KEPADA DERUAN ARUSANJAKKAN (PERUBAHAN) PARADIGMA?

Jika ditinjau dari segi perspektif sejarah dalamperubahan masyarakat global, trend atau petanda yangdilalui tidak dapat disekat atau dibendung samasekali. Perubahan menjadi semacam perlu disebabkansesuatu perlakuan atau tatacara lama yang diamalkansudah tidak dapat mengatasi masalah baru yangtimbul. Peraturan baru dan cara berfikir secaramutakhir berleluasa, dan ini berlaku bukan sahajadalam bidang industri, sektor kerajaan, bidang sains,ekonomi, malahan juga bidang kepustakawanan.Deruan arus deras anjakkan paradigma seolah-olahtidak dapat dipatahkah lagi, dan akan membudayauntuk sekian waktunya.

Adakah 'amaran awal' ini masih dianggap belumbertepatan dengan waktunya bertindak untukmenangani sesuatu perubahan?. Sudah menjadi suatumacam kebiasaan sikap 'alah bisa tegal biasa'dipraktikkan oleh para pencinta kerjaya ini. Pokokpangkalnya sekarang mahukah perubahan atau tidak?.Jika masih menunggu 'itu atau ini' sudah, lupakansahaja!.

Boleh dikatakan sesetengah, mungkin kebanyakandaripada Pustakawan/Pegawai/Kakitangan yangmendokong kerjaya ini masakini masih terlalu taksub

memperincikan atau terlalu mempertahankanperlakuan-perlakuan atau teknik-teknik 'proses kerja'daripada meneroka bidang baru dalam 'tatacaraperkhidmatan', sehingga mereka lupa bahawa setiapbahan atau sumber maklumat yang disediakansebenarnya adalah untuk kepentingan pengguna. Kitamasih tidak habis-habis mempertahankan peranantradisi untuk menentukan bahawa setiap perolehanbahan atau mengkatalog, mengindeks atau mengkelasbahan hendaklah mengikut sesuatu kaedah yangstandard. Akibatnya terlalu banyak masa dihabiskanuntuk membicarakan soal-soal "rhetoric" yangkesudahannya tidak membawa faedah kepadakemanfaatan pengguna amnya.

Memanglah tidak dapat disangkal bahawa penentuansesuatu proses atau teknik itu adalah hak mutlak ataugaris pemisah untuk menentukan seseorang itudigelar pustakawan professional atau tidak, keranaboleh dikatakan separuh daripada masa pendidikanseseorang pustakawan professional atau tidak, keranaboleh dikatakan separuh daripada masa pendidikanseseorang pustakawan dijuruskan kearahmempelajari proses-proses atau teknik-teknikmenguruskan sesebuah perpustakaan. Apa yang sayaingin ketengahkan di sini ialah " di samping terlalutaksub bergelut bertungkus-lumus untuk menegakkanteknik 'memproses', janganlah abaikantanggungjawab perkhidmatan kita kepada pengguna: iaitu 'elemen' penting yang boleh mencorakkan arus'survival' kita pustakawan untuk menanganiwawasan di masa hadapan.

SITUASI MASA KINI: PERKEMBANGANMAKLUMAT

Susan La Forte3 secara terus terang telah menyatakanbahawa peranan sesetengah pustakawan adalahterlalu konvensional dan pasif dan jarang-jarangmencari pendekatan untuk mengetahui sebenarnyadiperlukan oleh pengguna?. Terialu banyak maklumatyang terbiar atau tersorok di celah-celah rak atauribuan helaian muka surat buku. Suatu pengolahanatau 'repackaging' perlu diketemukan untukmenghuraikan segala permasalahan carian yangtersimpul akibat fenomena "ledakan maklumat" yang



rnembanjiri pasaran penerbitan dalam berbagaimedium dan format. Dengan perkataan lain, imejperpustakaan masih lagi tertumpu kepada perlumbaanuntuk pembinaan koleksi dan terlalu berbanggadengan jumlah koleksi dan sistem konvensional yangada tanpa sedikitpun memikirkan/tumpuan kepadakehendak atau kepuasan pelanggan.

Dalam menghadapi cabaran Wawasan 2020 sikap danperanan Pustakawan peru diubah. Masyarakat 2020dijangka merupakan masyarakat industri yangberteknologi tinggi dan maju. Justeru itu, Pustakawanperlu menyesuaikan perkhidmatan mereka denganmasyarakat yang berilmu, penuh dengan kepakaran,kemahiran apalagi berketerampilan dalam semuabidang. Mereka tahu akan kepentingan maklumatsebagai komoditi dan bergerak secara aktif dan pekadengan perkembangan maklumat dan teknologimaklumat. Menjelang 2020, dijangka perubahanperanan mendadak akan terpaksa dipikul olehPustakawan, untuk menentukan 'survival' dalamprofesion mereka, seiring dengan profesion-profesionlain.

MENGAPA IMEJ PUSTAKAWAN PERLUDITINGKATKAN?

Warga perpustakaan perlu mengetahui bahawamereka memainkan peranan penting untukmemastikan masyarakat (pengguna) yangmengunjungi perpustakaan mendapat layanan dankepuasan yang diperlukan. Sebagai Pustakawan, kitaperlu mengenal siapa pengguna. kehendak dankeperluan maklumat mereka. Analisis keperluanpengguna hendaklah dikenalpasti dari masa ke

masa untuk mengetahuinya. Hanya denganperubahan peranan sikap dan semangat baru sahajaimej pustakawan dapat dipertingkatkan dan tidakstereotype sekaligus perpustakaan tidak dicap sebagai'gajah putih' yang tidak memberi kemanfaatankepada kewujudan organisasi.

Seperti yang kita sedia maklum, sesebuahperpustakaan lazimnya menawarkan 3 cabangperkhidmatan utama, iaitu Pengurusan (Pentadbiran),Perkhidmatan Sokongan (Teknikal), dan

Perkhidmatan teknikal terdiri daripada BahagianRujukan dan Bahagian Sirkulasi. ManakalaPerkhidmatan Pengurusan selain daripadaperpustakaan harian juga secara langsung terlibatdengan perhubungan awam.

Ketiga-tiga cabang perkhidmatan utama di atas salingkait-mengait kerana mereka sama-sama memainkanperanan menjaga imej perpustakaan dankeberkesanan organisasi secara keseluruhannya. Imejmerupakan satu tanggapan atau pandangan individu/kumpulan terhadap seseorang atau organisasi. Imejdibentuk melalui komunikasi masa, komunikasi(personal atau interpersonal) serta pengalamanseseorang.

Dalam mengendalikan perkhidmatan kepadapengguna dan perhubungan dengan awam, imejmemainkan peranan penting kerana bukan sahaja iamencerminkan buruk-baiknya perhubunganpustakawan dengan pengguna, sekaligus juga imejkorporat tentang keberkesanan perkhidmatan kepadaorganisasi.

Imej perpustakaan boleh dilihat sebagai positif ataunegatif. Imej yang negatif akan membawa kesan yangnegatif atau buruk terhadap kakitangan danperpustakaan itu sendiri. Perpustakaan yangmenyedia akan memberi perkhidmatan kepadamasyarakat perlu mempunyai imej yang baik. Iabukan sahaja dihakimi oleh masyarakat, malahanimej perpustakaan juga bergantung kepada persepsi(tanggapan) yang diberi oleh pihak korporatmengenai keberkesanan perkhidmatan yangdiberikan. Sehubungan dengan itu adalah amat perlumemastikan bahawa setiap usaha untukmempertingkatkan imej yang baik dan positif diberiwahana yang paling utama. Sedaya upaya kitahendaklah memastikan bahawa imej positif yangtelah ditingkatkan itu berkekalan juga terusberkesinambungan untuk menjamin sokonganberterusan daripada masyarakat pengguna, lebih-lebih lagi organisasi (korporat) yang bukan sahajamenentukan tanggapan mereka tentang kita bahkanakan mewarnakan 'survivality' kita di dalamorganisasi.



PERLUNYA PERHUBUNGAN AWAM DIPERPUSTAKAAN4

Sebagaimana aspek-aspek pengurusan yang lainseperti perancangan, pengendalian, belanjawan dansebagainya, aspek perhubungan awam perlu diberiperhatian serius di perpustakaan. Apa tidaknya?. Jikadiberi salah pengertian, kelalaian dan diabaikan, tidakdapat tiada status Pustakawan dan perpustakaan akandiletakkan di tahap yang begitu rendah. Ini akanmengakibatkan warga perpustakaan/pustakawanmenjadi satu kelompok (Bahagian) yang tidak pentingdi dalam arus perkembangan dan pembangunanorganisasi (korporat). Situasi ini perlu diubah yangmana mulai dari sekarang imej Pustakawan bukansahaja sebagai 'Provider of Information' bahkan jugaagen perubahan yang mendukung cita-cita 'global inthought and outlook' sebagai wawasan sejagat.Dengan mengetahui kepentingan perhubungan awamdan mengamalkannya kepada pengguna danpengurusan korporat, sudah tentu kita akan memberiimpak kepada pentadbiran dan pengurusan pihak atasan.

Sebagai pustakawan kita perlu mengamalkan konsepPR untuk membuktikan kewujudan kita sentiasadisedari dan memberi kesan kepada pihak pengurusandan pengguna. Melalui amalan perhubungan awamkita akan mewujudkan identiti yang baik dan positifuntuk memuaskan semua pihak yang berminat denganperkhidmatan perpustakaan. Ini boleh dilakukanumpamanya dengan memberi perkhidmatan yangterkini, cepat, berkesan serta canggih. Kofeksi bahanyang disediakan seboleh-bolehnya hendaklah terkinidan menepati kehendak pengguna. Komunikasi duahala dan jalinan harmoni perlu dilakukan olehperpustakaan untuk memastikan apa yang ingindisampaikan difahami oleh semua lapisan, baikpengguna walaupun pihak atasan, bawahan atau rakansekerja. Pendedahan aktif pustakawan di dalammesyuarat-mesyuarat, majlis-majlis perbincangan,bengkel-bengkel ataupun dialog boleh juga penukarperanan, apalagi jika setiap perhubungan ataupertemuan yang sedia terjalin dapat membuahkan'personal contact' didalam erti kata yang sebenarnya.

Selain daripada berkomunikasi secara bersemukadengan pengguna, orang atasan, bawahan atau rakan

sekerja (top-down, bottom-up communication),sebagai professional kit a juga perlu memastikan kitaboleh berkomunikasi secara bertulis denganmenggunakan bahasa dan protokol yang betul. Inipenting kerana setiap surat, memo atau penerbitanyang dihasilkan oleh seseorang warga perpustakaanitu secara tidak langsung akan mewakiliperpustakaan. Setiap penulis dan juga jurucakaphendaklah sentiasa berhati-hati terutama kepadapenerima, pendengar atau pembaca surat sertapenerbitan tersebut. Surat yang ditulis hendaklahmenggunakan format dan perujuk yang betul. Buletinyang diadakan mestilah menggunakan bahasa yangpositif, untuk menggalakkan dan mewujudkansuasana yang harmoni dan perkara yang benar-benarberlaku. Laporan tahunan, buku panduan ataupunsetiap persembahan yang dihasilkan hendaklahstandard dan berkualiti jika boleh hendaklah menepatigaris panduan seperti yang dihasilkan oleh Bahagian-bahagian lain yang terkemuka. Justeru itu untukmencapai tujuan di atas, sama-samalah kitamemastikan bahawa kita tahu akan teknik-teknik dankaedah-kaedah sesuai yang boleh digunakan untuksetiap jenis komunikasi dalam agenda untukmemantapkan lagi perhubungan awam kita.

PERANAN SEBENAR PUSTAKAWANMASAKINI

Kebanyakan daripada pustakawan masa kini, adalahdalam era persimpangan jalan atau pertembungannilai, budaya, mahupun paradigma. Pustakawanmasa kini seolah-olah masih meraba-raba tercari-cariapakah peranan sebenar yang patut dimainkan dalamzaman peralihan abad ke-21 ini untuk meniti ke arus2020. Apakah profesion Pustakawan mampumenangani arus perubahan di atas dan sudahkah kitabersedia dalam semua bentuk bukan sahaja disegiteknologi malahan perubahan sikap dan paradigma?.

Sebenarnya agak 'liat' juga kepada sesetengahdaripada Pustakawan untuk menangani perubahanterutama apabila kebanyakan daripada kita masihtidak dapat lari daripada mewarisi tradisi-tradisipendidikan dan pengalaman kerja tahun-tahun 60-an dan 70-an. Bagaimanapun tidak ada perkara yang



mustahil boleh dilakukan, yang utamanya kita mestisama-sama sanggup berkorban demi untuk kebaikandan kesejahteraan sejagat, khususnya pengguna,organisasi (korporat), kakitangan sokongan, mahupunrakan sejawat.

Saya amat tertarik membaca makalah 'Dari MejaPengarah ITM' yang terbit di dalam 'Berita ITM'Bil. 85 (Mei 1994) mengenai Pemimpin Perubahan."Perubahan yang memberi kesan kepada halatujuialah perubahan yang ditangani secara sedar dansistematik. Dalam usaha tersebut, antara pelakukritikal selain daripada arkitek perubahan ialahpemimpin perubahan..."- Pengarah ITM5 -

Untuk sampai ke hala tuju tersebut, apakahsebenarnya peranan yang boleh dimainkan olehPustakawan?. Beberapa cir i atau kriteria patutdirenungi dan difikirkan bersama untuk mendukungcita-cita murni bagi membuahkan konsep Pustakawanberwibawa iaitu:-

1. Kebolehan MengurusMengetahui objektif dan tujuan BahagianTahu peranan dan kepentingan Bahagianterutamanya kepada penggunaTahu selok-belok pentadbiran danpengurusan apa yang perlu dilakukan dan apayang ingin dicapaiMengetahui bentuk/lokasi bahan, samadabercetak, bahan CD atau pangkalan datayang boleh diakses oleh penggunaMenyelaraskan pencarian maklumat di ataskaedah tradisional berbanding kaedah baruberteknologi maklumatPeka dengan perkembangan maklumat/bidang yang dikehendaki penggunaPandai merancang secara strategik untukmembawa perkembangan/ kemajuanBahagianMengutamakan kualiti dan produktiviti didalam tugasTahu mengurus kakitangan danberketerampilan dengan selok-belokberorganisasiPeka dengan pengurusan masa.

2. Kebolehan Berkomunikasi dan MempromosiKomunikasi berkesan merupakan a s e tpenting kepada semua pustakawanKomunikasi yang baik boleh membantu danmentafsir kehendak pengguna yang berbezaPenguasaan bahasa yang baik dan bersopansantunMempunyai kemahiran dan kebolehanberdamping dengan penggunaSenang berurusan dan senang bermesradengan penggunaKebolehan berkomunikasi secara semukadan 'interpersonal'Kebolehan mempromosi produk danperkhidmatan

3. Berpengatahuan Luas dan BerwawasanMengetahui kemajuan dan perkembangansemasa dalam bidang yang berkaitanSentiasa peka dengan teknologi baru sepertipangkalan data, IT dan maklumat-maklumatmutakhir yang boleh diakses oleh penggunaBerketerampilan, jika tidak pun mahir untukmengendalikan teknologi-teknologi terkiniBijak menganalisis bidang/perkara yangditanya dan boleh mengaitkan dengansumber-sumber asas yang boleh dirujukPerlu mengetahui punca mendapatkansesuatu maklumat dan menimbangkanalternative-alternatif lainBerpandangan jauh, bijak merancang, danada sifat keterbukaan.

4. Sikap Saling MembantuSaling berhadapan dengan pengguna dansedia memahami kerenah merekaBerhemah dan sabar mengendalikankehendak penggunaRaj in, suka menolong dan sentiasa berusahamemenuhi kehendak penggunaTidak menghampakan kehendak pengguna- sedaya upaya cuba mendapatkan bahan/maklumat yang diperlukanJika bahan/maklumat tidak kedapatan diperpustakaan, beri jalan bagaimana bahanboleh diperolehi



Mempunyai sifat simpati dengan menolongpengguna tanpa mengharapkan sebarangbalasan atau ganjaran.

5. Berketerampilan/Berteknologi TinggiPustakawan bukan hanya biasamenggunakan sumber bercetak, tetapijuga mahir mengendalikan pangkalandata, media pembelajaran seperti CD-ROM,dan sebagainya, berkaitan bahan yangdipinta.Untuk menjimatkan masa dan wang,Pustakawan mesti pandai merancang strategipencarian maklumat (search strategy)Berkebolehan untuk menunjuk-ajarpengguna mengenai kesesuaian sesuatupangkalan data dengan bahan yang dicariSentiasa terkini (up-to-date) denganperkembangan-perkembangan teknologimaklumat, serta tahu kepentingannya dalammemberikan perkhidmatanPandai memilih bahan yang bersesuaian,pandai mentakrifkannya, serta pandaimencadangkan kepada pengguna alternatifatau pilihan lain yang munasabah.

PENUTUP

Senarai di atas boleh diperturunkan berjela-jelapanjangnya. tetapi yang utama kita Pustakawan harussedia menangani perubahan. Bak kata pepatah Melayu'tepuk dada tanya selera'. Walau apapun petua yangkita ketengahkan, anggaplah itu hanya sebagai satupanduan atau landasan 'pelan bertindak'. Adasesetengah saranan yang mahu supaya Pustakawanmembabitkan diri dalam isu semasa. Puslakawan/Pertubuhan Pustakawan selain daripadamemperjuangkan nasib ahlinya hendaklah beranimengeluarkan pendapat atau kenyataan umummengenai soal-soal yang berkaitan dengan Negaradan masalah sosial. Pandangan ini patut diberi penuhperhatian serius apalagi sokongan. Sampai bilakerjaya Pustakawan hanya ibarat "melukut di tepigantang" tanpa berani memberi pandangan,jangankan isu besar Negara malahan agenda yangmembabitkan masalah buta huruf dan kurangnyamasyarakat membaca pun jarang-jarang sekali diberiliputan atau "nilai tambahan" oleh Pustakawan.



RUJUKAN

Ramli Abdul Samad. Merenung masa depanperpustakaan. (Berita Harian), 8 September 1994,m.s. 10.

Syed Salim Agha.Touching from a distance :marketing the libarary and image building. 1994Joint Library Association of Malaysia/LibraryAssociation of Singapore Congress. Towardsachieving high performance libraries : vision forthe future, 19-21 September 1994.

La Forte,Susan R. Information brokers : friend and/or foe." Public Library Quarterly, 3(4) Winter1982.

Zohra Ibrahim. Perpustakaan Rujukan yang diingini.Bengkel Perkhidmatan Rujukan. Kajian SainsPerpustakaan & Maklumat ITM, 15 Mei 1991.Berita ITM, Bil 85, Mei 1994, m.s. 2.



SATU KAJIAN MENGENAI PENGGUNAAN MODPENCARIAN KATA KUNCI (KEYWORD

SEARCHING) DI KALANGAN PENGGUNA-PENGGUNA OPAC DI PERPUSTAKAAN

UNIVERSITI MALAYA.*

Oleh

Roslina binti Suratnu**

Dan

Tiew, Wai Sin***

ABSTRAK

Meninjau penggunaan mod pencarian kata kunci di kalangan pengguna-pengguna OPAC diPerpustakaan Universiti Malaya. Hasil kajian menunjukkan; (a) Penggunaan mod pencarian katakunci di kalangan pengguna-pengguna OPAC adalah tinggi dengan kadar 84% (112 orang); (b)

Ketika mengakses maklumat, kebanyakan pengguna mengakses dengan menggunakan mod pencariansubjek (perkara); (c) Pengguna-pengguna dapat mengetahui tentang adanya mod kata kunci melaluipaparan skrin OPAC atau pemberitahuan oleh rakan-rakan/ pensyarah/ orang disebelah terminal

OPAC; (d) Walaupun kebanyakan pengguna-pengguna OPAC pernah diberi latihan tentangpenggunaan OPAC namun mereka masih tidak mengetahui teknik-teknik pencarian mod kata kunci

melalui operan boolean dan pencarian maklumat menggunakan simbot-simbol tertentu; (e)Pengguna OPAC mempelajari menggunakan mod pencarian kata kunci melalui mencuba sendiri danmelalui tunjuk ajar rakan-rakan dan orang di sebelah terminal; (f) Kebanyakan mereka berpendapat

mempelajari mod kata kunci adalah mudah dan masing-masing berpuas hati selepasmenggunakannya; (g) Pengguna-pengguna OPAC juga berpendapat bahawa mod pencarian kata

kunci adalah lebih baik jika dibandingkan dengan mod pencarian lain (tajuk, pengarang danperkara) namun pada waktu-waktu tertentu, mereka masih memerlukan mod pencarian lain untuk

membuat pencarian di OPAC.

Artikel ini adalah pengubahsuaian daripada projek penyelidikan yang telah dikemukakan kepada Universiti Malaya untuk memenuhisyarat memperolehi Ijazah Sarjana Sains Perpustakaan dan Maklumat. 1998.

Penyelaras Pusat Sumber, Sekolah Menengah Agama Persekutuan Rawang Selangor Darul Ehsan.

Penyelaras Pusat Sumber, Sekolah Menengah Kebangsaan Hulu Kelang,Selangor Darul Ehsan.

E-mel: [email protected]



PENGENALAN

Katalog Awam Talian Terus (selepas ini akandigunakan OPAC = Online Public Access Catalog)bertindak sebagai cara yang membolehkan pengguna-pengguna mengakses maklumat-maklumatbibliografik bagi semua bahan-bahan perpustakaanyang terdapat di dalam pangkalan data (Clayton,1992).

Antara kemudahan-kemudahan yang sepatutnya adadi dalam OPAC ialah:-a) Mudah digunakan walaupun digunakan oleh

pengguna yang tidak mempunyai pengalamandan menawarkan kemudahan-kemudahan skrinHELP.

b) Boleh mencari kesemua maklumat di pangkalandata atau maklumat-maklumat tertentu.

c) Mampu untuk mencari kesemua terma-termayang diindeks atau indeks-indeks khusus sepertipengarang, tajuk, subjek, kata kunci atau nomborpanggilan.

d) Data sebenar bahan sepatutnya ada dinyatakan(contoh: bahan sedang dalam pesanan).

e) Mampu menyimpan butir-butir pencarian untukkegunaan akan datang.

f) Kemudahan bersepadu antara modul-modul lain.contoh: peminjam boleh menyemak rekod-rekodpinjamannya. (Clayton,1992)

Antara teknik-teknik pencarian yang perlu adadi dalam OPAC ialah:-

a) Berupaya menghadkan pencarian kepada bidangtertentu samada pencarian melalui mod pencarianpengarang, mod pencarian tajuk, mod pencariansubjek atau mod pencarian kata kunci.

b) Berupaya membuat pencarian melalui'truncation' .

c) Berupaya menggunakan operan boolean AND,OR, dan NOT)

d) Berupaya menyemak maklumat (browsing)melalui indek-indek dan menghasilkan senaraidata.

e) Boleh memulakan dan menamatkan pencarianpada bila-bila masa sahaja.

f) Boleh mendapatkan secara terus maklumat-maklumat yang dikehendaki.

g) Boleh diakses oleh ramai pengguna dalam satumasa. (Clayton, 1992)

OPAC DI DALAM SISTEM DATARESEARCH ASSOCIATIES (DRA)

Sehingga pertengahan tahun 1992, Data Researchtelah menawarkan empat program di dalam sistemOPAC. Program tersebut ialah PACKEY, PublicAccess Catalog (PAC), Reference Access Catalog(RAC) dan Keyword & Boolean Catalog(KEYWORD). Di dalam program PACKEY, iamenggunakan kod-kod berwarna bagi pengguna-pengguna yang tidak tahu menggunakan arahan-arahan di dalam katalog talian terus. Program PACpula adalah untuk pengguna-pengguna yangmengetahui arahan-arahan tertentu contohnya 'T'untuk Title, 'A' untuk Author dan 'S' untuk Subject.Program RAC adalah khusus untuk kegunaankakitangan perpustakaan untuk mengakses pengkalandata bibliografik. Manakala KEYWORD pula adalahmodul yang lebih sofistikated bagi membolehkanmana-mana perkataan di dalam rekod bibliografikdiakses secara teks bebas (Storey, 1993).

Namun begitu, secara umumnya, di dalamperkhidmatan OPAC yang ditawarkan oleh sistemDRA, pengguna-pengguna boleh mengaksesmaklumat melalui judul, nama pengarang, subjek,nombor panggilan, nombor rujukan, nombor ISBN,nombor rekod asal, nombor kad Library of Congressdan nombor kawalan pangkalan data. Antara mod-mod pencarian di atas, mod pencarian yang agakpopular digunakan di kalangan pengguna ialah modpencarian judul, nama pengarang dan subjek. Selainmod pencarian yang disebutkan ini, terdapat satu lagimod pencarian yang boleh mendapatkan maklumatmelalui mana-mana perkataan atau gabunganperkataan yang terdapat di dalam rekod bibliografik.Mod pencarian yang dimaksudkan ini ialah modpencarian kata kunci. (Storey,1993)



MOD PENCARIAN KATA KUNCI(KEYWORD SEARCHING)

Mod pencarian kata kunci (keyword searching -selepas ini dipanggil mod pencarian kata kunci) didalam sistem DRA mempunyai dengan tiga arahanutama iaitu FIND, DISPLAY dan STOP. Iamerupakan satu cara pencarian yang paling berkesanuntuk mencari mana-mana perkataan atau gabunganperkataan yang terdapat di dalam rekod biblografik.Pengguna boleh menggunakan operan boolean AND,OR dan NOT bagi mendapat balik maklumat yanglebih tepat. Pengguna juga boleh menghadkanpencariannya dengan menggunakan 'qualifier'pencarian terhad (Storey, 1993).

Untuk membuat pencarian dengan menggunakanmod pencarian kata kunci, pengguna-pengguna perlumengetahui tiga arahan asas iaitu FIND, DISPLAYdan STOP seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual1 di bawah. Setiap pencarian boleh diperhaluskan(refining) atau diperluaskan (broader) melaluipenggabungan antara kata kunci denganmenggunakan operan boolean AND, OR, NOT,NEAR dan WITHIN. Simbol-simbol untuk"truncation" (?) dan 'substitution' (#) digunakanuntuk pencarian yang lebih luas (Storey, 1993).Jadual 2 menunjukkan contoh cara-cara membuatpencarian menggunakan kata kunci.

Jadual 1Arahan-Arahan Asas Dalam Pencarian Mod Kata Kunci

Jadual 2Contoh Pemusatan Pencarian Menggunakan Mod Kata Kunci



Penggunaan 'search qualifier' pula boleh membantupengguna menghadkan pencarian kepada kawasan-kawasan tertentu. Contohnya, pengguna bolehmenghadkan pencariannya kepada kawasan juduldengan menggunakan qualifier 'TI', 'AU' untukpengarang, 'SU' untuk subjek dan sebagainya.Pencarian akan menjadi lebih pantas dan akanmemperolehi bahan dengan lebih tepat (Storey,1993). Jadual 3 menunjukkan search qualifiers yangboleh digunakan.

Jadual 3'Search Qualifiers' Yang Boleh Digunakan

Untuk Menghadkan Pencarian Di Dalam ModPencarian Kata Kunci

Semasa membuat pencarian, pengguna-penggunaboleh melihat hasil pencariannya denganmenggunakan arahan DISPLAY (singkatan DI).Terdapat tiga format DISPLAY: SHORT, LONG danCITATION. Jadual 4, Jadual 5 dan Jadual 6memperlihatkan ketiga-tiga format itu.

Jadual 4Format Paparan SHORT

Jadual 5Format Paparan CITATION



Jadual 6Format Paparan LONG

5 » si sh 20Record # 20Main entry:Title:Imprint:Collation:Notes:Subject:ISBN:LC Call nr:Dewey call nr:553.8Local call nr:

Call NumberTS752.R43 1991

be - for help

Keyword Searching

Read, Peter G.Gemmology / P.G. Read.Oxfort (England): Butterworth-Heinemann, 1991.358 p., (4) p. of plates : ill. (Some col.)Includes bibliographical reference and index.Precious stones.0750610662TS752.R43 1991

TS752.R43 1991

Holdingvolume Locationcl CIR

fi - to find a term di - to display format

StatusAvailable

sto - to stop

(Storey, 199l,p. 191)

PERKHIDMATAN OPAC DIPERPUSTAKAAN UNIVERSITI MALAYA

Perpustakaan Universiti Malaya (UM) telahmelaksanakan projek pengkomputerannya padaJanuari 1991. Perlaksanaan sepenuhnya telah melaluidua fasa. Pertama; meliputi pemasangan danpengendalian sistem komputer VAX dan perisianperpustakaan ATLAS (A Total Library AutomationSystem - kini ditukar kepada sistem Data Researchdan selepas ini ATLAS adalah durujuk sebagai sistemDRA) Sebanyak 100 buah terminal akan dipasangdalam sistem perpustakaan untuk dihubungkankepada sistem komputer melalui rangkaian seluruhkampus. Kedua; akan melibatkan beberapapeningkatan kepada ingatan, storan dan peralatansampingan lain supaya sistem komputer dapatmenampung keperluan 300 terminal. Ini termasukterminal tambahan di perpustakaan cawangan danjuga di fakulti dan jabatan lain di kampus yang inginberhubung dengan rangkaian perpustakaan ini.

Penggunaan OPAC di Perpustakaan UniversitiMalaya bermula pada lhb Januari 1992 (Panduan

kepada Perpustakaan, 1994). Untuk tujuan itu,Perpustakaan Universiti Malaya telah memilih modulDRA yang di hasilkan oleh Data Research Associaties(DRA) untuk dijadikan perisian sistem OPAC. Antaraperisian-perisian yang lain ialah MARION (MARCInformation On-line), CIRCLE (Circulation ControlFor The Library Environment), ACQUIRES(Acquisition and Serial Control), NIX (New PaperIndexing) dan D-S1RE (Data Research System ForInformation Retrieval) (Chuah, 1991, p. 18-22).

OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian ini ialah untuk mengkaji penggunaanpencarian maklumat melalui mod kata kunci dikalangan pengguna-pengguna OPAC di UniversitiMalaya. Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk:-a) mengetahui tahap pengalaman pengguna-

pengguna OPAC terhadap penggunaan mod katakunci;

b) mengetahui tahap pengetahuan pengguna-pengguna OPAC tentang mod kata kunci;

c) mengetahui kekerapan pengguna-pengguna



OPAC menggunakan mod kata kunci (keywordsearching) ketika mencari maklumat melaluiperkhidmatan OPAC;

d) mendapatkan maklumbalas tentang pendapat-pendapat pengguna OPAC berkaitan dengan modkata kunci;

e) mencari nisbah pengguna OPAC yang benar-benar tahu menggunakan mod kata kunci;

f) mengukur tahap penggunaan mod kata kunci dikalangan pengguna-pengguna OPAC;

g) mendapatkan perbandingan antara mod katakunci dengan mod pencarian yang lain;

h) untuk memberi syor-syor untuk meningkatkanmutu penggunaan mod kata kunci di kalanganpengguna- pengguna OPAC.

SKOP KAJIAN

Dari segi skop kajian pula, kajian yang dijalankanini hanya tertumpu kepada pengguna-penggunaOPAC di kalangan pelajar-pelajar di UniversitiMalaya sahaja. Untuk memudahkan kajian,Perpustakaan Utama Universiti Malaya telah dipilihuntuk tujuan pengedaran borang soal selidik.Pemilihan responden pula adalah dibuat secara rawaktanpa melihat kepada jantina, aliran dan tahunpengajian. Akan tetapi pemilihan ini tertumpu kepadapengguna-pengguna yang scdang menggunakanterminal OPAC.

KENYATAAN MASALAH

Kenyataan masalah bagi kajian mengenaipenggunaan pencarian maklumat melalui mod katakunci di kalangan pengguna-pengguna OPAC iniadalah seperti di bawah;-a) Berapakah kekerapan pengguna-pengguna

OPAC menggunakan mod kata kunci?b) Adakah pengguna OPAC benar-benar tahu cara

atau teknik pencarian menggunakan mod katakunci ?

c) Apakah sebab-sebab yang timbul sekiranya adadi kalangan pengguna-pengguna OPAC yangtidak menggunakan mod kata kunci?

d) Siapakah yang membantu [pengguna-penggunaOPAC menggunakan mod kata kunci?

e) Apakah sebab-sebab yang mendorong pengguna-pengguna OPAC memilih mod kata kunci?

f) Adakah faktor kekerapan menggunakan OPACmempengaruhi pengguna-pengguna OPACmemilih mod kata kunci?

g) Adakah faktor latihan mempengaruhi pengguna-pengguna OPAC memilih mod kata kunci?

h) Adakah perasaan pengguna-pengguna OPACselepas mereka menggunakan mod kata kunci?

i) Adakah mod kata kunci lebih baik jikadibandingkan dengan mod pencarian yang lain?

REKABENTUK KAJIAN DANPENGUMPULAN DATA

Dalam usaha mengumpulkan data, penyelidik telahmemilih Perpustakaan Utama Universiti Malayasebagai tempat untuk mengedarkan soal selidik.Untuk mengedarkan soal selidik kepada pengguna-pengguna perpustakaan tersebut, penyelidik telahmembuat permohonan kepada pihak ketuapustakawan Universiti Malaya dan surat kebenaran telah diperolehi oleh penyelidik.

Proses pengumpulan data ini meliputi:-a) Kenalpasti kawasan kajianb) Kenalpasti respondenc) Kaedah penyelidikand) Soal selidik dan rekabentuk soalan penyelidikane) Pilot testf) Pemerosesan data

KENALPASTI KAWASAN KAJIAN

Universiti Malaya ditubuhkan sebagai UniversitiNasional pada lhb Januari 1962 sebagai penggantikepada Universiti Malaya yang telah ditubuhkan padatahun 1959. Penubuhan Universiti Malaya ketika itu(1959), adalah rentetan daripada penubuhannya padatahun 1949 dimana. ketika itu adalah bertujuan untukmenampung keperluan pelajaran tinggi diPersekutuan Tanah Melayu dan Singapore (KalenderSessi 1996/1997 Universiti Malaya).



Pada masa ini Universiti Malaya mempunyai 10 buahfakulti termasuklah Fakulti Kejuruteraan, FakultiSastera dan Sains Sosial, Fakulti Sains, FakultiPerubatan, Fakulti Pendidikan, Fakulti Ekonomi,Fakulti Pergigian, Fakulti Undang-Undang, AkademiIslam yang mengandungi Fakulti Syariah dan FakultiUsuluddin, Akedemi PengajianMelayu. Fakulti SainsKomputer dan Teknologi Maklumat dan FakultiBahasa dan Linguistik. Selain daripada itu ia jugamempunyai Pusat Kebudayaan, Pusat Asasi Sains,Pusat Sukan, Institut Pengajian Tinggi dan HospitalUniversiti (Kalender Sessi 1996/1997 UniversitiMalaya). Pada masa ini, Universiti Malaya telahmempunyai sejumlah 19,991 pelajar yang telahmendaftar dalam pelbagai bidang kursus dan tahunpengajian masing-masing (Laporan TahunanUniversiti Malaya, 1996).

Sistem Perpustakaan di Universiti Malaya ini terdiridaripada Perpustakaan Utama. PerpustakaanPerubatan, Perpustakaan Pergigian, PerpustakaanInstitut Pengajian Tinggi, Perpustakaan Majalah,Perpustakaan Undang-Undang, PerpustakaanKejuruteraan, Perpustakaan Bahasa. PerpustakaanPendidikan, Perpustakaan Akademi Islam danPerpustakaan Peta (Panduan kepada Perpustakaan,1994).

Perpustakaan Universiti Malaya telah melaksanakanprojek pengkomputerannya pada Januari 1991.Perkhidmatan OPAC di Perpustakaan UniversitiMalaya adalah menggunakan modul DRA yangdihasilkan oleh Data Research Associates sendiri(Chuah, 1991, p. 18-22). Melalui perkhidmatan ini,pengguna boleh mengakses lebih kurang 700,000rekod bibliografi yang berada dalam pengkalan dataperpustakaan (Panduan Kepada Perpustakaan, 1994).Kini terdapat lebih kurang 42 buah terminal OPACtelah disediakan untuk pengguna-penggunaPerpustakaan Universiti Malaya.

Koleksi perpustakaan pada keseluruhannyaberjumlah lebih daripada 1,212,681 jilid padapenghujung 1996. Ini meliputi bahan monograf,jurnal berjilid, manuskrip, manuskrip, peta,mikrofilem, video, kaset, CD-Rom, braille dan Iain-lain. Pada keseluruhannya, sejumlah 59.6% daripada

koleksi perpustakaan adalah terdiri daripada bahan-bahan dalam bidang sains dan teknologi, manakala40.4% daripadanya bahan-bahan dalam bidang sainssosial dan kemanusiaan (Laporan Tahunan UniversitiMalaya, 1996).

Perpustakaan Universiti Malaya telah mengendalikanprogram kemahiran maklumat di sepanjang tahununtuk pelajar-pelajar baru dan lama, para pensyarahdan sesiapa sahaja yang memerlukan bimbingan danlatihan dalam menggunakan sistem-sistem maklumatberkomputer di dalam peipustakaan. Di dalam sesiini, pengguna diajar cara mengakses maklumatmelalui OPAC, CD-Rom dan Internet sertamemahami "citation style" (Laporan TahunanUniversiti Malaya, 1996)

Purata dalam masa sebulan, pengunjungPerpustakaan Utama adalah dianggarkan seramai170,721 orang (berdasarkan analisa bulanan pihakPerpustakaan Utama Universiti Malaya).Memandangkan kepada pengunjung yang ramaiinilah maka penyelidik telah memilih PerpustakaanUtama sebagai tempat untuk mengedarkan soalselidik untuk mengkaji penggunaan mod pencariankata kunci di kalangan pengguna-pengguna OPAC.

KENAL PASTI RESPONDEN

Walaupun mengikut perangkaan yang telah dibuatoleh pihak Perpustakaan Utama, Universiti Malaya,pengunjung Perpustakaan Utama adalah seramai170,721 orang sebulan. namun daripada pemerhatianyang telah dilakukan, tidak semua pengunjungtersebut menggunakan perkhidmatan OPAC. Olehsebab itu di dalam proses pemilihan responden,penyelidik hanya memilih seramai 150 orangpengguna-pengguna OPAC untuk dijadikan sampel.Pemilihan seramai 150 orang ini adalah dianggarkanmewakili 40% daripada pengguna-pengguna OPACyang sebenar.

Pemilihan responden adalah dibuat secara rawaktanpa mengenalpasti aliran pengajian, jantinamahupun tahun pengajian. Ini adalah bertujuan untukmengetahui kadar penggunaan OPAC mengikut



jantina dan aliran dan tahun pengajian. Pemilihan iniberlangsung selama enam hari berturut-turut bermulapada hari Isnin mulai jam 9.00 pagi hingga jam 2.00petang dan berakhir pada hari Sabtu. Pemilihan waktudalam lingkungan ini ( 9.00 pagi hingga 2.00 petang)adalah kerana kadar pengguna yang menggunakanperkhidmatan OPAC, menurut penerangan daripadapustakawan yang ditemui oleh penyelidik agak ramai.

Walaupun cara pemilihan responden dibuat secararawak, namun penyelidik lebih menumpukan kepadapengguna-pengguna yang pernah menggunakanperkhidmatan OPAC. Oleh sebab itu penyelidik telahmengedarkan borang soal selidik hanya kepadapengguna-pengguna yang sedang menggunakanperkhidmatan OPAC sahaja.

Pemilihan responden hanya diadakan di PerpustakaanUtama sahaja. Ini adalah disebabkan oleh kadar ramaipengguna yang menggunakan perpustakaan ini danjumlah terminal OPAC yang terdapat di perpustakaanini berbanding dengan perpustakaan-perpustakaanlain di Universiti Malaya.

KAEDAH PENYELIDIKAN

Dalam kajian ini, kaedah peyelidikan yang digunakanuntuk mengumpulkan data-data yang berkaitandengan pencarian maklumat melalui perkhidmatanOPAC ialah dengan menggunakan kaedah soalselidik. Soal selidik ini digubal berdasarkan objektifkajian dan kenyataan masalah yang telahdibincangkan di dalam bab satu.

Borang soal selidik ini hanya diedarkan kepadapengguna-pengguna yang sedang menggunakanperkhidmatan OPAC di Perpustakaan UtamaUniversiti Malaya sahaja. Ketika mengedarkanborang soal selidik ini, penyelidik telah dibantu olehdua orang pembantu yang telah diberi penerangantentang perkhidmatan OPAC secara mendalam olehpenyelidik. Tujuan penyelidik menggunakan duaorang pembantu adalah untuk membantu kerja-kerjapengedaran soal selidik sahaja. Ini kerana masa yangdiambil oleh penyelidik untuk mengedarkan soalselidik adalah terhad iaitu mulai 9.00 pagi hingga 2

petang dan ia dilakukan hanya dalam tempoh enamhari. Oleh sebab itu, seramai dua orang pembantudiperlukan oleh penyelidik agar proses pengedaransoal selidik ini dapat diselesaikan dalam tempoh masatersebut.

Responden juga diminta untuk menjawab soalan-soalan serta merta. Sebarang pertanyaan berkaitandengan soalan-soalan boleh diajukan oleh respondenkepada penyelidik dan dua orang pembantu tersebut.Tujuan responden diminta menjawab soalan-soalandengan serta merta adalah supaya borang soal selidikyang telah diedar dapat diperolehi kembali.

Proses menjawab soalan-soalan ini memakan masaantara 5 hingga 15 minit bagi seseorang responden,bergantung kepada kemahiran yang ada padaresponden. Responden yang kurang terdedah kepadaperkhidmatan OPAC akan mengambil masa yangagak lama berbanding dengan responden yang mahirmenggunakan OPAC. Berdasarkan kepada soalan-soalan yang telah diberi, dan kesanggupan penyelidikserta dua orang pembantu untuk memberikanpenerangan, maka proses menjawab atau menandasoal selidik ini telah berjalan lancar.

Walau bagaimanapun, daripada 150 soal selidik yangtelah diedarkan itu, hanya 135 set sahaja yang diambiluntuk diproses. Ini antara lainnya adalah disebabkanoleh responden tidak menjawab soalan-soalan yangdianggap penting seperti aliran, jantina dan tahunpengajian. Responden tersebut juga hanya menjawabatau menandakan 1/3 sahaja daripada soal selidiktersebut. Oleh sebab itu, 15 daripada keseluruhan soalselidik ini telah digugurkan.

SOAL SELIDIK DAN REKABENTUKSOALAN PENYELIDIKAN

Dalam borang soal selidik terdapat dua bentuk soalaniaitu soalan tertutup (mempunyai pilihan-pilihan) dansoalan terbuka. Soalan bentuk tertutup hanyamenghendaki responden memilih sahaja jawapanyang telah disediakan. Manakala sekiranyaresponden ingin menjawab selain daripada jawapanyang disediakan, responden boleh menjawab dalam



ruangan yang disediakan. Bentuk ini dinamakansoalan terbuka.

Secara umumnya, terdapat sebanyak 18 soalan yangterkandung di dalam borang soal selidik. Soalan-soalan ini tidak dibahagikan kepada bahagian-bahagian tertentu. Akan tetapi rekabentuk soalanpenyelidikan ini secara dasarnya boleh dibahagikankepada 4 kategori utama iaitu:-a) latar belakang responden,b) latar belakang penggunaan OPAC,c) latar belakang penggunaan mod pencarian kata

kunci (keyword searching),d) pendapat responden berkaitan mod pencarian kata

kunci.

a) Latar belakang respondenBahagian ini bermula daripada soalan nombor 1hingga nombor 3. la menghendaki respondenmenyatakan sama ada mereka pelajar, staf ataupensyarah. Sekiranya responden adalah pelajar,responden dikehendaki menyatakan aliranpengajian, tahap pengajian dan jantina.

b) Latar belakang penggunaan OPAC.Bahagian ini bermula daripada soalan nombor 4hingga nombor 6. la menghendaki respondenmenyatakan sama ada pernah atau tidak menerimalatihan cara-cara penggunaan OPAC, kekerapanpenggunaan OPAC dan mod pencarian yangterakhir yang digunakan ketika menggunakanOPAC.

c) Latar belakang dan penggunaan modpencarian kata kunci.Bahagian ini bermula daripada soalan nombor 7hingga nombor 13. la menghendaki respondenmenyatakan sama ada pernah menggunakan modpencarian kata kunci atau tidak ketika mencarimaklumat. la juga menghendaki respondenmenyatakan tentang keinginannya atau tidakuntuk menggunakan mod pencarian ini pada masaakan datang. Selain daripada itu, responden jugadikehendaki menyatakan dari manakah respondenmengetahui tentang adanya mod pencarian ini.Malah responden juga diminta menyatakanbeberapa pendapat mengenai mod pencarian ini

sama ada tahu atau tidak. Maklumat daripadasoalan ini nanti akan menentukan bahawa samaada pengguna-pengguna OPAC benar-benar tahumenggunakan mod pencarian ini atau sebaliknya.Soalan seterusnya hanya ditujukan kepadaresponden yang tidak pernah menggunakan modpencarian kata kunci, tentang sebab-sebab tidakmenggunakan mod pencarian ini (rujuk soalan11). Responden yang termasuk dalam kateg

Bagi responden yang pernah menggunakan modpencarian kata kunci, responden ini dikehendakipula menyatakan dari mana belajar mod pencarianini, dan siapakah yang mendorong merekamenggunakan mod pencarian ini. Maklumat-maklumat yang diperolehi daripada bahagian inipula akan menentukan sejauh mana pengguna-pengguna OPAC mahir menggunakan modpencarian kata kunci.

d) Pendapat responden berkaitan dengan modpencarian kata kunci.Bahagian ini bermula daripada soalan nombor 14hingga nombor 17. la menghendaki respondenmenyatakan pendapat mereka ketika mempelajarimod pencarian kata kunci dan tahap keberkesananmenggunakan mod pencarian ini. Responden jugadiminta menyatakan perasaan masing-masingselepas menggunakan mod pencarian kata kunci.Di akhir soalan responden diminta untukmenyatakan perbezaan penggunaan modpencarian kata kunci berbanding dengan mod-mod pencarian yang lain (judul, pengarang, dansubjek).

Dalam bahagian ini penyelidik dapat mengetahuisecara lebih jelas sama ada mod pencarian katakunci ini popular atau tidak di kalangan pengguna-pengguna OPAC dan dapat juga mengetahui samaada mod pencarian kata kunci lebih baikberbanding dengan mod-mod pencarian yang lainatau sebaliknya.



PILOT TEST

Soalan penyelidikan telah diuji dalam satu pilot testyang dilakukan ke atas 10 orang rakan kuliah. Tujuanpilot test ini adalah untuk menguji tahap kesukaransoalan untuk difahami oleh responden. Hasil daripadaitu hanya beberapa ayat sahaja yang diubahsuai untuklebih memberi kefahaman kepada responden untukmenjawab soalan-soalan.

PEMEROSESAN DATA

Data-data yang diperolehi telah diproses olehpenyelidik dengan menggunakan perisian SPSSversion 8. Untuk memudahkan pengiraan data, setiapunit jawapan telah dikodkan kepada nombor-nombortertentu seperti 1, 2, 3,4, 5, dan seterusnya. Di dalamperisian ini, penyelidik hanya melihat statistikbilangan responden yang menjawab setiap soalandan peratus keseluruhan hasil kajian denganmenggunakan 'frequencies' dan 'crosstabs' untukmelihat hubungan antara satu pemboleh ubah denganpemboleh ubah yang lain.

HASIL KAJIANTABURAN RESPONDEN

Jadual 7 di bawah menunjukkan taburan jumlahresponden yang terlibat di dalam kajian ini mengikutaliran, tahun pengajian dan jantina. Sebanyak 150set borang soal selidik telah diedarkan kepadapengguna-pengguna OPAC yang dipilih secara rawakdi Perpustakaan Utama Universiti Malaya. Daripada150 borang soal selidik tersebut hanya 135 borangsahaja benar-benar lengkap dan diproses olehpenyelidik.

Responden yang terlibat dalam kajian ini hanya terdiridaripada kalangan pelajar semata-mata. Daripadajumlah keseluruhan responden, mereka yang beradadalam aliran sains ialah seramai 42% ( 57 orang),manakala responden yang berada dalam aliran sasteraadalah seramai 58% (78 orang).

Daripada jumlah keseluruhan ini, terdapat seramai62% (84 orang) responden perempuan berbandingseramai 38% (51 orang) responden lelaki. Daripada62% ( 84 orang) responden perempuan tersebut,jumlah responden perempuan daripada aliran sainsialah seramai 35% (29 orang) manakala jumlahresponden perempuan daripada aliran sastera adalahseramai 65% (55 orang). Daripada 38% (51 orang)responden lelaki pula, responden lelaki daripadaaliran sains ialah 55% (28 orang) manakala respondenlelaki daripada aliran sastera adalah seramai 45% (23orang).

Manakala mengikut tahun pengajian responden pula,bagi responden yang mengambil ijazah pertama.responden tahun empat merupakan responden yangpaling ramai iaitu seramai 37% (50 orang), diikutioleh tahun satu seramai 21% (29 orang), tahun duaseramai 18% (24 orang), tahun tiga seramai 17% (23orang). Bagi responden yang mengambil ijazah tinggi(sarjana) hanya terdapat seramai 7% (9 orang) sahajadan tidak ada seorang pun daripada kalanganresponden yang mengambil ijazah lanjutan (PhD).

Jadual 7Taburan Jumlah Responden Mengikut Aliran,

Tahun Pengajian dan Jantina.

TahunPengajian

PertamaKeduaKetigaKeempatSarjanaPhD

Jumlah

AliranSains

L

658540

28

P

9I61120

29

AliranSastera

L

655700

23

P

81342730

55

n=I35

Jumlah

2924235090

135

%

2118173770

100



administrator

LATARBELAKANG PENGGUNAANPERKHIDMATAN OPAC

a) Latihan Tentang Penggunaan PerkhidmatanOPACJadual 8 di bawah adalah menunjukkan taburanresponden yang pernah menerima latihanmenggunakan perkhidmatan OPAC, mengikutaliran dan jantina. Daripada data yang telahdiperolehi, jelas menunjukkan bahawa seramai62% (84 orang) daripada jumlah keseluruhanresponden telah menerima latihan tentang cara-cara menggunakan perkhidmatan OPAC.Sebaliknya hanya seramai 36% (51 orang)responden sahaja yang tidak menerima latihantersebut.

Daripada jumlah responden yang telah menerimalatihan tersebut, jumlah responden yang beradadalam aliran sastera adalah seramai 65% (55orang) manakala responden yang berada dalamaliran sains pula ialah seramai 35% (29 orang).Daripada jumlah itu, responden perempuan telahmencatatkan bilangan seramai 54 orang iaitu72% (39 orang) daripada aliran sastera manakalaseramai 28% (15 orang) pula daripada aliransains. Begitu juga responden lelaki, bilanganmereka adalah seramai 30 orang di mana 53%(16 orang) responden daripada aliran sasteramanakala 47% (14 orang) responden daripadaaliran sains.

Jadual 8Responden Yang menerima Latihan

Menggunakan OPAC

MenerimaLatihan

Ya

Tidak

Jumlah

AliranSains

L

14

14

28

P

15

14

29

AliranSastera

L

16

7

23

P

39

16

55

n=135

Jumlah

84

51

135

%

62

38

100

Daripada data tersebut, jelas menunjukkanbahawa kebanyakan responden yang pernah

menerima latihan menggunakan perkhidmatanOPAC adalah terdiri daripada responden yangberaliran sastera dan kebanyakan daripadamereka ini pula adalah terdiri daripadaresponden perempuan. Manakala respondenyang berada dalam aliran sains pula, jumlahmereka yang pernah menerima latihanmenggunakan perkhidmatan OPAC adalah lebihkurang sama dengan jumlah responden yangtidak pernah menerima latihan iaitu dengannisbah 51%:50%.

b) Kekerapan Menggunakan PerkhidmatanOPAC.Untuk mengukur kekerapan respondenmenggunakan perkhidmatan OPAC, penyelidiktelah menyediakan tiga kategori jawapan untukdipilih oleh responden. Jawapan tersebut adalah:-a) menggunakan OPAC apabila perlu sahaja

(contohnya: menyelesaikan tugasan)b) sering menggunakan perkhidmatan OPAC

(menggunakan OPAC sekurang-kurangnyaseminggu sekali),

c) jarang menggunakan perkhidmatan OPAC(kurang daripada sebulan sekali)

Apabila data yang telah diperolehi itu disusunmengikut keutamaan responden, didapatisusunan tersebut seperti Jadual 9 di bawah.Jadual tersebut menunjukkan bahawakebanyakan daripada responden menggunakanOPAC apabila mereka perlu sahaja(menyelesaikan tugasan) iaitu seramai 58% (78orang). Seramai 32% (44 orang) daripadaresponden pula sering menggunakanperkhidmatan OPAC (menggunakanperkhidmatan OPAC sekurang-kurangnyaseminggu sekali). Manakala seramai 10% (13orang) responden yang jarang menggunakanperkhidmatan OPAC (menggunakanperkhidmatan OPAC kurang daripada sebulansekali).

Data ini jelas menunjukkan bahawa kebanyakanresponden hanya menggunakan perkhidmatanOPAC apabila mereka perlu sahaja iaitu apabilamereka ingin menyelesaikan tugasan atau kerjakursus yang telah diberi.



Jadual 9Kekerapan Menggunakan PerkhidmatanOPAC Mengikut Keutamaan Responden

Kekerapan menggunakanperkhidmatan OPAC

1. Apabila perlu sahaja.

2. Sering menggunakannya

3. Jarang menggunakannya

Jumlah

Jumlah

78

44

13

135

%

58

32

10

100

c) Mod Pencarian yang Biasa Digunakan KetikaMengakses MaklumatBagi soalan tentang mod pencarian yang biasadigunakan oleh responden ketika rnenggunakanOPAC, penyelidik telah menyenaraikan limamod pencarian yang telah dikenalpasti iaitu:-a) pencarian menggunakan nama penuh

pengarang,b) pencarian menggunakan nama awalan

pengarang,c) pencarian menggunakan tajuk penuh bahan,d) pencarian menggunakan sebahagian

daripada tajuk ( sama ada awalan,pertengahan atau akhir tajuk),

e) pencarian menggunakan perkara (subjek).

Kelima-lima jawapan ini adalah berguna untukmengenalpasti tentang cara pencarian yang biasadilakukan oleh responden. Pemilihan untuk jawapanpertama adalah untuk memastikan bahawa respondenbiasa membuat pencarian menggunakan namapengarang, pemilihan jawapan ketiga adalah untukmemastikan responden biasa membuat pencarianmenggunakan jadul dan pemilihan jawapan kelimaadalah untuk memastikan responden biasa membuatpencarian menggunakan subjek. Manakala pemilihanjawapan kedua dan keempat adalah untukmemastikan responden biasa membuat pencariandengan menggunakan mod pencarian kata kunci.Responden dibenarkan menanda lebih daripada satujawapan. Keputusan kajian adalah merujuk kepadaJadual 4.4 di bawah.

Jadual 10Susunan Mod Pencarian yang Biasa Digunakan

oleh Responden Ketika Membuat PencarianMelalui Perkhidmatan OPAC

Mod pencarian yang biasadigunakan

1. Pencarian menggunakankata kunci

2. Pencarian menggunakansubjek

3. Pencarian menggunakanjudul

4. Pencarian menggunakannama pengarang

Jumlahn=135

110

86

72

46

%

81

64

53

34

Jadual 10 di atas adalah menunjukkan susunantentang cara pencarian yang biasa dilakukan olehresponden ketika membuat pencarian melaluiperkhidmatan OPAC. Cara pencarian yang biasadigunakan oleh responden ketika membuat pencarianmelalui perkhidmatan OPAC ialah denganmenggunakan mod pencarian kata kunci iaitu seramai81 % ( 110 orang) responden. Ini kemudiannya diikutioleh pencarian menggunakan subjek iaitu seramai64% (86 orang), pencarian menggunakan judul iaituseramai 53% (72 orang) responden dan pencarianmenggunakan nama pengarang iaitu seramai 34% (46orang) responden.

Walaupun tidak ada soalan khusus diajukan di sinitentang penggunaan mod pencarian kata kunci,namun daripada data yang diperolehi ini jelasmenunjukkan bahawa kebanyakan responden lebihgemar menggunakan mod pencarian kata kunciberbanding dengan mod-mod pencarian yang lain.

LATARBELAKANG DAN PENGGUNAANMOD PENCARIAN KATA KUNCI.

a) Penggunaan Mod Pencarian Kata KunciDaripada 135 orang responden tersebut, hanyaseramai 133 orang responden sahaja yang



menjawab soalan sama ada pernah menggunakanMod Pencarian Kata Kunci atau tidak ketikamenggunakan perkhidmatan OPAC. Keputusankajian adalah ditunjukkan dalam Jadual 11 dibawah.

Jadual tersebut menunjukkan taburan penggunaanmod pencarian kata kunci di kalangan respondendalam aliran sains dan aliran sastera. Data tersebutmenunjukkan bahawa terdapat seramai 84% (112orang) responden pernah menggunakan modpencarian kata kunci berbanding dengan 16% (21orang) responden yang tidak menggunakannya. Dataini telah mengukuhkan lagi kenyataan bahawakebanyakan responden telah menggunakan modpencarian kata kunci ketika membuat pencarian.

Jadual 11Penggunaan Mod Pencarian Kata Kunci Ketika

Menggunakan Perkhidmatan OPAC

Jadual 12Penggunaan Mod Pencarian Kata Kunci Pada

Masa Akan Datang

Penggunaan ModPencarian Kata

Kunci

Pernah gunaTidak pernahguna

J umlah

Aliran

Sains Sastera

43 6913 8

56 77

Jumlah n=133

Jumlah %

112 8421 16

133 100

Kebanyakan daripada responden yang pernahmenggunakan mod pencarian kata kunci ini adalahterdiri daripada mereka yang berada di dalam aliransastera iaitu seramai 62% ( 69 orang), berbandingdengan responden yang berada di dalam aliran sainspula adalah seramai 38% (43 orang).

b) Penggunaan Mod Pencarian Kata Kunci PadaMasa Akan Datang.Hasil kajian juga menunjukkan bahawakebanyakan daripada jumlah responden itu pulatelah memilih untuk menggunakan ModPencarian Kata Kunci pada masa akan datangiaitu sebanyak 93% (126 orang). Manakalahanya 7% ( 9 orang ) memilih untuk tidakmenggunakan mod pencarian ini. Jadual 12 dibawah menunjukkan keputusan ini.

Penggunaan ModPencarian Kata Kunci

Mahu menggunakan

Tidak mahu menggunakan

Jumlah

Jumlah

126

9

135

%

93

7

100

c) S umber Pengetahuan Tentang ModPencarian Kata Kunci.Bagi soalan mengenai sumber pengetahuanresponden tentang Mod Pencarian Kata Kunci.penyelidik telah menyediakan lima jawapanuntuk dipilih oleh responden. Responden jugadibenarkan menanda jawapan lebih daripadasatu. Jadual 13 di bawah memperlihatkansusunan jawapan mengikut keutamaan yangdipilih oleh responden. Hanya seramai 132 orangsahaja daripada responden yang menjawabsoalan ini.

Jadual 13Sumber Pengetahuan Responden Mengenai

Mod Pencarian Kata Kunci

Sumber pengetahuanresponden

1. Terdapat di paparan skrinOPAC

2. Rakan-rakan/pensyarah/orang di sebelah terminal

3. Pemberitahuan olehpustakawan

4. Melalui bengkel/kelasintensif

Jumlah

67

64

21

18

%

50%

47%

16%

13%

Daripada jadual di atas menunjukkan bahawakebanyakan responden mengetahui tentang adanyamod pencarian kata kunci adalah melalui skrin OPACiaitu seramai 50% (67 orang). Kemudian diikuti puladengan pemberitahuan oleh rakan-rakan ataupensyarah atau orang di sebelah terminal OPAC iaitu



administrator

seramai 47% (64 orang). Pemberitahuan olehpustakawan pula ialah seramai 16% (21 orang).Manakala melalui bengkel atau kelas intensif yangdilakukan oleh pustakawan adalah seramai 13% (18orang).

Pada kesimpulannya. ini menunjukkan bahawakebanyakan responden mengetahui tentang adanyaMod Pencarian Kata Kunci ini adalah melaluimaklumat yang terpapar di skrin OPAC dan melaluirakan-rakan / pensyarah / orang bersebelahanterminal OPAC. Tidak ramai di kalangan respondenyang menyatakan bahawa mereka mengetahui adanyamod pencarian ini melalui pemberitahuanpustakawan atau melalui bengkel / kelas intensif yangdilakukan oleh pihak perpustakaan.

d) Tahap Pengetahuan Responden BerkaitanMod Pencarian Kata Kunci.Untuk mendapatkan maklum balas mengenaipendapat responden berkaitan dengan ModPencarian Kata Kunci. penyelidik telahmemberikan lima kenyataan untuk ditanda olehresponden samaada tahu atau tidak tahu. Antarakenyataan-kenyataan tersebut ialah:-

a) melalui Mod Pencarian Kata Kunci, kitaboleh menggunakan satu perkataan sahajauntuk mencari maklumat.

b) melalui Mod Pencarian Kata Kunci, kitaboleh menggunakan satu frasa ayat untukmencari maklumat,

c) melalui Mod Pencarian Kata Kunci, kitaboleh mencari maklumat melalui mana-mana perkataan atau gabungan perkataanmenggunakan operan boolean AND, ORdan NOT.

d) melalui mod pencarian kata kunci, kitaboleh menghadkan pencarian contohnyadengan menggunakan 'fi au", had pencarianuntuk untuk pengarang, 'fi ti1 untuk tajukdan 'fi su' untuk subjek.

e) melalui mod pencarian kata kunci, kitaboleh menggunakan simbol tertentucontohnya $ / # di awal, pertengahan atauakhir perkataan untuk mendapatkan lebihdaripada satu perkataan.

Hanya seramai 132 orang responden sahaja yangmenjawab soalan ini. Hasil kajian adalah seperti didalam Jadual 14 di bawah.

Jadual 14Pendapat Responden Mengenai Mod Pencarian

Kata Kunci

Pendapat responden

1. Mencari bahanmelalui satu perkataan

2. Mencari bahan melaluisatu frasa ayat

3. Mencari bahanmenggunakan operanboolean AND, ORdan NOT.

4. Mencari bahandengan menghadkankawasan pencariankepada tertentu.

5. Mencari bahanmenggunakan simbolLerlenLu.

tahu

93

84

51

90

21

%

70

64

39

68

16

tdk.tahu

39

48

81

42

111

%

30

36

61

32

84

a) Kenyataan pertamaKebanyakan responden mengetahui bahawa melaluiMod Pencarian Kata Kunci, ia boleh mencari bahandengan menggunakan satu perkataan sahaja iaituseramai 70% (92 orang) berbanding seramai 30%(39 orang) daripada responden yang tidak mengetahuitentang kenyataan tersebut.

b) Kenyataan keduaKebanyakan responden juga mengetahui bahawamelalui Mod Pencarian Kata Kunci, ia boleh mencaribahan melalui satu frasa ayat iaitu seramai 63% (84orang). Manakala seramai 36% (48 orang) daripadaresponden pula tidak mengetahui tentang kenyataantersebut.

c) Kenyataan ketigaHanya seramai 39% (51 orang) daripada respondensahaja yang mengetahui bahawa melalui Mod



administrator

administrator

Pencarian Kata Kunci, ia boleh mencari bahanmelalui mana-mana perkataan atau gabunganperkataan dengan menggunakan operan booleanAND. OR dan NOT. Manakala seramai 61% (81orang) daripada responden menyatakan bahawamereka tidak mengetahui tentang kenyataan tersebut.

d) Kenyataan keempatKebanyakan daripada responden juga mengetahuibahawa melalui Mod Pencarian Kata Kunci. ia bolehmencari bahan dengan cara menghadkan pencariankepada kawasan-kawasan tertentu di dalam rekodbibliografik, iaitu seramai 68% (90 orang). Manakalahanya seramai 32% (42 orang) daripada respondenpula, tidak mengetahui tentang kenyataan tersebut.

e) Kenyataan kelimaHanya seramai 16% (21 orang) daripada respondensahaja yang mengetahui kenyataan bahawa melaluiMod Pencarian Kata Kunci, ia boleh mencari bahanmelalui simbol-simbol tertentu. Manakala seramai84% (111 orang) menyatakan bahawa mereka tidakmengetahui tentang kenyataan tersebut.

Kcsimpulan daripada maklumbalas tersebut, didapatikebanyakan responden hanya mengetahui tigadaripada lima kenyataan sahaja iaitu pertama, melaluimod pencarian kata kunci. pengguna boleh mencaribahan melalui satu perkataan, kedua, melalui modpencarian ini juga pengguna boleh mencari bahanmelalui satu frasa ayat dan ketiga, melalui modpencarian ini juga. pengguna boleh menghadkanpencariannya kepada kawasan-kawasan tertentu didalam rekod bibliografik.

Akan tetapi kebanyakan daripada mereka masih tidakmengetahui bahawa melalui mod pencarian katakunci juga pengguna boleh mencari maklumatmelalui mana-mana perkataan atau gabunganperkataan dengan menggunakan operan booleanAND. OR atau NOT iaitu seramai 61% (81 orang)responden berbanding seramai 39% (51 orang)responden yang mengetahuinya.

Malah hampir kesemua responden juga tidakmengetahui bahawa melalui mod pencarian ini,pengguna juga boleh menggunakan simbol-simbol

tertentu untuk mencari maklumat. Ini terbukti apabiladilihat daripada data yang diperolehi menunjukkanhanya 16% (21 orang) responden sahaja yangmengetahui tentang perkara tersebut, berbanding 84%(111 orang) responden pula tidak mengetahuinya.

Pada kesimpulannya. data yang diperolehi inimenunjukkan bahawa responden belum lagimenggunakan mod pencarian kata kunci dengan carayang lebih maju. Contohnya penggunaan operanboolean dan simbol '#' atau '$ ' dalam membualpencarian menggunakan mod pencarian kata kunci.Sungguhpun demikian, terdapat sebahagian kecilsahaja daripada responden yang menggunakankaedah ini.

e) Alasan Responden yang Jarang / TidakPernah Menggunakan Mod Pencarian KataKunci.Soalan ini khusus adalah dikhususkan kepadaresponden yang jarang atau tidak pernahmenggunakan Mod Pencarian Kata Kunci. Bagiresponden yang Iangsung tidak pernahmenggunakan mod pencarian ini, mereka tidakdiminta untuk menjawab soalan seterusnya. Bagiresponden yang pernah menggunakan modpencarian ini mereka dikehendaki mengabaikansoalan ini sebaliknya terus ke soalan berikutnya.

Bagi responden yang jarang / tidak pernahmenggunakan Mod Pencarian Kata Kunci, pcnyelidiktelah menyenaraikan 7 alasan untuk dipilih olehresponden dan Iain-lain untuk responden yangmempunyai alasan sendiri. Berikut adalah senaraialasan yang telah disediakan oleh penyelidik:-1. Ia susah untuk dipelajari2. la mengambil masa yang panjang untuk

dipelajari.3. Tidak memerlukan mod pencarian lain selain

yang biasa digunakan.4. Jarang mengunakannya menyebabkan lupa cara

penggunaannya.5. Tidak berpeluang mendapat pendedahan tentang

penggunaannya.6. Tiada bantuan daripada pustakawan.7. Proses pencarian terlalu lambat.8. Lain-lain.



administrator

administrator

Data yang diperolehi menunjukkan bahawakebanyakan responden mendapat dorongan untukmenggunakan Mod Pencarian Kata Kunci adalahkerana perasaan ingin mencuba iaitu seramai 71%responden (80 orang). Hanya 29% ( 32 orang)daripada responden sahaja yang memilih duajawapan yang lain.

Ini memperlihatkan bahawa responden belajarmenggunakan mod pencarian hanyalah melalui saiahdan cuba (trial and error). Tidak mustahil kalaudikatakan bahawa responden tidak mengetahui carayang sebenar untuk menggunakan mod pencarian ini.Responden hanya mahir menggunakan kaedah yangbiasa digunakan ketika mereka mencuba dahulu.

PENDAPAT RESPONDEN BERKAITANMOD PENCARIAN KATA KUNCI

a) Pendapat responden ketika mempelajari ModPencarian Kata KunciBagi mendapatkan pendapat responden ketikamempelajari Mod Pencarian Kata Kunci,penyelidik telah menyediakan empat kategoripilihan iaitu 1,2,3, dan 4. Pilihan 1 menunjukkanbahawa Mod Pencarian Kata Kunci adalahsangat mudah untuk dipelajari. Manakala pilihan2 menunjukkan tahap mudah, pilihan 3menunjukkan tahap sukar dan pilihan 4menunjukkan tahap sangat sukar. Jadual 18 dibawah adalah menunjukkan tentang pendapatresponden ketika mempelajari Mod PencarianKata Kunci.

Jadual 18Pendapat Responden Ketika Mempelajari Mod

Pencarian Kata Kunci.

Pendapat responden

1. Sangat mudah2. Mudah3. Sukar4. Sangat sukar

Jumlah

Jumlah

3647245

112

%

3242215

100

Jadual di atas menunjukkan bahawa 32% (36 orang)daripada responden telah memilih pilihan 1 yangbermaksud bahawa mempelajari Mod Pencarian KataKunci adalah sangat mudah, manakala 42% (47orang) daripada responden pula memilih pilihan 2yang bermaksud mempelajarinya adalah mudah.Kedua kenyataan ini menunjukkan Mod PencarianKata Kunci adalah mudah untuk dipelajariberbanding hanya 21% (24 orang) daripadaresponden yang memilih pilihan 3 ( sukar) dan 5%(5 orang) daripada responden pula memilih pilihan 4(sangat sukar).

b) Tahap Keberkesanan Penggunaan ModPencarian Kata KunciUntuk mengukur tahap keberkesananpenggunaan mod pencarian kata kunci,penyelidik telah menetapkan 4 kategori untukdipilih oleh responden. Empat kategori tersebutialah;-a) melalui mod pencarian kata kunci, tidak

berjaya mendapatkan apa-apa maklumatyang dikehendaki,

b) melalui mod pencarian kata kunci,memperolehi kurang daripada 5 maklumatyang dikehendaki,

c) melalui mod pencarian kata kunci,memperolehi lebih daripada 5 maklumatyang dikehendaki,

d) melalui mod pencarian kata kunci,memperolehi kesemua maklumat yangdikehendaki.

Jadual 19 di bawah menunjukkan hasil kajianterhadap tahap keberkesanan menggunakan modpencarian kata kunci.



Jadual 19Tahap Keberkesanan Menggunakan Mod

Pencarian Kata Kunci

Jumlah bahan yangdikehendaki

1. Tidak memperolehi apa-apadaripada maklumat yangdikehendaki.

2. Memperolehi kurangdaripada 5 maklumatyang dikehendaki.

3. Memperolehi lebih daripada5 maklumat yang dikehendaki.

4. Memperolehi kesemuamaklumat yang dikehendaki.

Jumlah

Jumlah

8

30

63

11

112

%

7

27

56

10

100

Data di atas menunjukkan bahawa hampirkeseluruhan daripada responden menyatakan bahawamelalui Mod Pencarian Kata Kunci, mereka telahmemperolehi maklumat yang mereka kehendakiberbanding hanya 7% ( 8 orang) sahaja daripadaresponden yang tidak memperolehi apa-apa bahanapabila menggunakan mod pencarian ini.

Daripada jumlah keseluruhan responden yangmemperolehi bahan tersebut, 56% (63 orang)daripada mereka memperolehi lebih daripada 5bahan yang mereka kehendaki, 27% (32 orang)daripada mereka pula memperolehi kurang daripada5 bahan yang mereka kehendaki manakala seramai10% (11 orang) daripada mereka telah memperolehikesemua bahan yang mereka kehendaki.

Daripada data tersebut jelas menunjukkan bahawamelalui Mod Pencarian Kata Kunci, jarang ada dikalangan responden yang tidak memperolehi bahanyang mereka kehendaki, malah lebih separuhdaripada mereka telah memperolehi kebanyakandaripada bahan-bahan yang mereka kehendaki.

c) Perasaan Selepas Menggunakan ModPencarian Kata KunciBagi mengukur perasaan responden selepas

mereka menggunakan Mod Pencarian KataKunci, penyelidik juga telah menyediakan empatkategori pilihan untuk dipilih oleh respondeniaitu pilihan 1, 2, 3 dan 4. Pilihan 1 bermaksudsangat puas hati, pilihan 2 bermaksud puas hati,pilihan 3 bermaksud tidak puas hati dan pilihan4 bermaksud amat tidak puas hati. Jadual 20 dibawah menunjukkan hasil kajian ini.

Jadual 20Perasaan Responden Selepas Menggunakan

Mod Pencarian Kata Kunci

Perasaan Responden

1. Sangat puas hati2. Puas hati3. Tidak Puas Hati4. Amat Tidak Puas Hati

Jumlah

Jumlah

3152215

109

%

2848195

100

Hanya seramai 109 orang responden sahaja yangmenjawab soalan ini. Daripada jumlah tersebutseramai 28% (31 orang) daripada responden telahmemilih pilihan 1 iaitu bermaksud sangat puas hatimanakala seramai 48% (52 orang) danpadaresponden pula telah memilih pilihan 2 iaitubermaksud puas hati. Berbanding hanya seramai 19%(21 orang) daripada responden memilih pilihan 3 danhanya 5% (5 orang) daripada responden pula telahmemilih pilihan 4.

Daripada data ini, ia menunjukkan bahawakebanyakan daripada responden telah berpuas hatiselepas mereka menggunakan mod pencarian katakunci.

d) Perbezaan Mod Pencarian Kata Kunciberbanding dengan Mod pencarian lain(Pengarang, Judul dan Subjek).Bagi soalan ini penyelidik telah menyediakantiga jenis perbezaan untuk dipilih salah satu olehresponden. Seramai 99 orang responden sahajayang menjawab soalan ini. Jadual 21 di bawahmenunjukkan susunan perbezaan yang telahdipilih mengikut keutamaan responden.



administrator

administrator

Data telah menunjukkan bahawa 37 % (37 orang)daripada responden telah menyatakan bahawaMod Pencarian Kata Kunci adalah Iebih baik jikadibandingkan dengan mod pencarian yang lain.Seramai 35% (35 orang) daripada respondenpula telah menyatakan bahawa Mod PencarianKata Kunci lebih baik daripada mod pencarianlain tetapi masih memerlukan mod pencarianyang lain setelah menggunakan Mod PencarianKata Kunci. Manakala seramai 27 % (27 orang)daripada responden menyatakan pula bahawamereka menggunakan Mod Pencarian KataKunci apabila gagal menggunakan modpencarian yang lain.

Jadual 21Perbezaan Mod Pencarian Kata Kunci

Berbanding Dengan Mod Pencarian Lain

Perbezaan antara modpencarian kata kunci dengan

mod pencarian yang lain

1. Mod pencarian kata kuncilebih baik daripada yang lain

2. Mod pencarian kata kuncilebih baik tapi masihmemerlukan mod pencarianlain yang sesuai

3. Menggunakan mod pencariankata kunci apabila gagalmenggunakan modpencarian lain

JUMLAH

Jumlah

37

35

27

99

%

37

36

27

100

Data ini jelas menunjukkan bahawa untuk mencarimaklumat sesuatu bahan yang dikehendaki, modpencarian kata kunci adalah lebih baik jikadibandingkan dengan mod pencarian yang lain (judul,pengarang dan subjek). Akan tetapi, pada waktu-waktu tertentu, mereka masih memerlukan modpencarian untuk membuat pencarian di OPAC.

KESIMPULAN DAN CADANGAN

Kajian ini adalah bertujuan untuk mengkajipenggunaan mod pencarian kata kunci di kalanganpengguna-pengguna OPAC di PerpustakaanUniversiti Malaya. Kajian ini hanya teitumpu kepadapengguna-pengguna yang sedang menggunakanOPAC di Perpustakaan Utama Universiti Malayasahaja. Hasil kajian mendapati bahawa penggunaanmod pencarian kata kunci di kalangan pengguna-pengguna OPAC agak memuaskan dengan kadar 84peratus. Hanya 7 peratus sahaja daripada keseluruhanpengguna-pengguna OPAC yang tidak bercadanguntuk menggunakan mod pencarian ini pada masa-masa akan datang. Hasil kajian ini adalah sama sepertikajian yang telah dilakukan oleh Ensor terhadapsistem LUIS di Indiana State University (1990).Penggunaan mod pencarian kata kunci ini adalahlebih popular di kalangan pengguna-pengguna OPACberaliran sastera iaitu dengan kadar 88 peratus.

Kajian mendapati bahawa kebanyakan respondenyang terlibat dalam kajian ini telah menerima latihantentang cara-cara penggunaan OPAC. Jumlahpengguna beraliran sastera yang menerima latihanadalah seramai 71 peratus manakala penggunaberaliran sains adalah seramai 51 peratus. Inimenunjukkan bahawa kebanyakan pengguna yangmenerima latihan adalah terdiri daripada pengguna-pengguna beraliran sastera. Oleh sebab itupenggunaan mod pencarian kata kunci didapatipopular di kalangan pengguna-pengguna OPACberaliran sastera.

Wataupun kebanyakan pengguna-pengguna OPACtelah menerima latihan tentang cara-cara penggunaanOPAC, namun kajian ini telah mendapati bahawatahap pengetahuan mereka terhadap penggunaan modpencarian kata kunci adalah amat lemah. Ini terbuktiapabila didapati bahawa amat jarang di kalanganpengguna-pengguna OPAC ini yang menggunakansimbol-simbol tertentu seperti ' $ ' dan '# ' ataumenggunakan operan boolean 'AND', 'OR' atau'NOT' di dalam pencarian mereka.



administrator

Antara faktor-faktor yang dapat dikenalpasti sebagaipenyebab kepada lemahnya pengetahuan pengguna-pengguna OPAC terhadap penggunaan modpencarian kata kunci adalah:-

a) Bengkel/kelas intensif yang kurangberkesan.Bengkel atau kelas-kelas intensif yangdianjurkan oleh pihak pustakawan sekarangini belum terbukti dapat meningkatkan tahappengetahuan pengguna-pengguna OPACterhadap penggunaan mod pencarian katakunci. Kenyataan ini jelas dapat dilihat dimana, walaupun kebanyakan pengguna-pengguna OPAC telah menyatakan bahawamereka telah diberi latihan tentangpenggunaan OPAC, namun hanya 17peratus sahaja di kalangan mereka yangmenyatakan bahawa mereka mempelajaripenggunaan mod pencarian kata kuncimelalui bengkel atau kelas-kelas intensif.

b) Kurangnya bantuan daripada pihakpustakawanPustakawan sebenarnya memainkanperanan penting sebagai penunjuk ataupembimbing pengguna-penggunaperpustakaan. Oleh sebab itu, apabilapustakawan kurang memberi bantuankepada pengguna, sudah pasti penggunatidak dapat memahami cara pencarian yangbetul menggunakan perkhidmatan OPAC.Ini jelas terbukti bahawa kebanyakanpengguna-pengguna OPAC telahmempelajari mod pencarian kata kuncimelalui 'trial and eror. dan tunjuk ajardaripada rakan-rakan atau orang di sebelahterminal OPAC. Hasil daripada itu, didapatitahap pengetahuan pengguna terhadappenggunaan mod pencarian kata kuncimasih lemah.

c) Kurangnya nota edaran yang disediakanoleh pihak perpustakaan.Selain bengkel atau kelas-kelas intensif,nota edaran juga penting untuk memberipendidikan kepada pengguna-pengguna-pengguna OPAC tentang cara-carapenggunaan OPAC yang betul. Namun,melalui tinjauan yang telah dilakukan ketika

proses pengedaran soal selidik didapatibahawa nota edaran yang disediakan olehpihak perpustakaan ini amat terhad danpengguna terpaksa bertemu dengan pihak-pihak tertentu untuk mendapatkannya.Faktor kekurangan nota edaran inilahdikatakan sebagai penyebab kepadalamahnya pengetahuan pengguna-penggunauntuk menggunakan mod pencarian katakunci. Ini disebabkan kerana, pengguna-pengguna tidak mempunyai rujukan khusustentang cara-cara mengakses maklumatyang betul.

Di dalam kajian yang dilakukan Ensor (1990) jugadidapati bahawa tahap pengetahuan penggunaterhadap mod pencarian kata kunci adalah sangatlemah. Kajian tersebut telah membuktikan bahawabengkel/kelas intensif, kemudahan HELP dan notaedaran adalah sangat baik untuk memahami modpencarian kata kunci.Walau bagaimanapun, di dalam kajian ini juga, telahdindapati bahawa pengguna-pengguna OPAC tetapmemilih mod pencarian kata kunci sebagai modpencarian yang lebih baik jika dibandingkan denganmod pencarian lain (judul, pengarang dan subjek).Dengan menggunakan mod pencarian kata kunci,kebanyakan mereka telah memperolehi apa yangmereka ingini. Namun begitu, pada masa-masatertentu, mereka masih memerlukan mod pencarianlain untuk membuat pencarian.

Merujuk kepada hasil kajian di atas, terdapatbeberapa cadangan yang ingin dikemukakan supayapengguna-pengguna OPAC dapat menggunakan modpencarian kata kunci dengan lebih baik pada masaakan datang berbanding sekarang.

Antaranya ialah:-i. Mempertingkatkan lagi mutu program

kemahiran maklumat.Program kemahiran maklumat yang telah dianjurkanoleh pihak perpustakaan sekarang ini masih belummembantu pengguna-pengguna OPAC untukmempelajari mod pencarian kata kunci. Oleh sebabitu, program kemahiran maklumat yang ada sekarangini perlu dipertingkatkan supaya ia dapal membantu



administrator

pengguna mempelajari teknik-teknik pencarian didalam perkhidmatan OPAC secara lebih mendalam.Antara cadangan yang ingin dikemukakan agar mutuprogram kemahiran maklumat dapat ditingkatkanialah:-

a) Pihak perpustakaan harus seringmenganjurkan program kemahiranmaklumat pada setiap sesi pengajian.

b) Program kemahiran maklumat ini tidakterhad kepada pelajar-pelajar baru sahaja.la seharusnya diadakan secara terbukameliputi keseluruhan pengguna-penggunaOPAC yang ingin mengetahui cara-carapenggunaan OPAC secara mendalam.

c) Program kemahiran maklumat perludijalankan dalam bentuk kumpulan-kumpulan kecil yang dibimbing khusus olehseorang pustakawan bagi setiap kumpulan.Ini adalah kerana pembelajaran dalamkumpulan kecil adalah lebih berkesan.

d) Program kemahiran maklumat ini mestilahdapat membimbing pengguna-penggunaOPAC lentang kesemua teknik pencarian didalam perkhidmatan OPAC, terutamapencarian melalui mod kata kunci.

ii. Menyediakan nota edaran yang mencukupidan lengkap

Nota edaran (hand out) memainkan peranan yangkedua penting selepas program kemahiran maklumat.la seharusnya berperanan untuk memberi tunjuk ajaratau arahan secara bertulis kepada pengguna-pengguna OPAC tentang teknik-teknik penggunaanOPAC. Ini adalah kerana sekiranya pengguna masihbelum memahami penggunaan OPAC atau telahterlupa tentang cara-cara penggunaan OPAC, merekaboleh merujuk kepada nota edaran ini. Oleh sebabitu dicadangkan agar pihak perpustakaanmenyediakan nota edaran mencukupi dan lengkap.Antara yang dicadangkan ialah:-

a) Meletakkan atau menempatkan nota edarandi ruangan yang khas agar pengguna-pengguna mudah untuk mendapatkannya.

b) Nota edaran ini juga hendaklah jelasmenunjukkan maklumat yang sepatutnya.

c) Nota edaran ini juga seharusnya ditulisdalam dua bahasa; bahasa Melayu dan

bahasa Inggeris. Ini adalah untukmemudahkan pengguna-pengguna OPACyang lemah dalam penguasaan bahasaInggeris.

iii. Mempertingkatkan perkhidmatanPustakawan Rujukan.

Aspek ketiga yang penting selain dua di atas ialahperanan pustakawan rujukan. Oleh sebab itudicadangkan agar pihak perpustakaan memperting-katkan lagi mutu perkhidmatan pustakawan rujukanyang sedia ada. Antara cadangan untuk memperting-katkan perkhidmatan Pustakawan Rujukan ialah:-

a) Menyediakan atau menempatkan seorangPustakawan Rujukan khusus untukmembantu pengguna menggunakanperkhidmatan OPAC.

b) Pustakawan rujukan ini harus sentiasabersedia untuk memberi tunjuk ajar danbimbingan dengan cara apa sekalipun.

Pencarian maklumat melalui mod pencarian katakunci adalah merupakan salah satu teknik pencarianmaklumat yang terdapat di dalam perkhidmatanOPAC. Penggunaan mod pencarian ini didapati lebihbanyak digunakan oleh penguna-pengguna OPACberbanding dengan mod pencarian lain (judul,pengarang dan subjek) yang lebih baik jikadibandingkan dengan teknik pencarian lain(Matthew, 1982). la merupakan cara yang lebih cepatuntuk mengakses maklumat dan menjimatkan masapencarian. Malah ia juga boleh mencari maklumatsecara samada melalui mana-mana perkataan ataugabungan antara perkataan-perkataan di dalam rekodbibliografik (Storey, 1993).

Walaupun ia memberikan perkhidmatan yang lebihbaik, namun ia akan mendatangkan masalahsekiranya tahap pengetahuan pengguna-penggunaterhadap mod pencarian kata kunci sangat lemah(Ensor, 1992). Oleh sebab itu, didapati bahawabengkel kemahiran perpustakaan dan nota edaransangat baik untuk memahami mod pencarian katakunci (Ensor, 1990).

Kajian ini berharap dapat membuka ruang yang bolehdikaji oleh berbagai-bagai pihak bagi meneliti dan



mengkaji langkah-langkah yang lebih berkesan dansesuai untuk memberi pendidikan kepada pengguna-pengguna OPAC tentang penggunaan mod-modpencarian yang terdapat di dalam perkhidmatanOPAC, terutama mod pencarian kata kunci. Secarakeseluruhannya dapat disimpulkan bahawa,pengguna-pengguna OPAC perlu diberi pendidikandan bimbingan yang sewajarnya bagi memahamipenggunaan mod pencarian kata kunci di dalamperkhidmatan OPAC secara lebih mendalam.

Pendidikan dan bimbingan ini amat penting untukmeningkatkan tahap pengetahuan pengguna-pengguna agar penggunaan mod pencarian ini lebihbaik daripada sekarang. Antara usaha-usaha yangperlu diutamakan oleh pihak perpustakaan ialahmempertingkatkan mutu program kemahiranmaklumat, menyediakan nota edaran yangmencukupi dan meningkatkan perkhidmatanpustakawan rujukan.



RUJUKAN

Chuah, Molly. (1991). ATLAS: A Total LibraryAutomation System. Kekal Abadi 10 (1) (Mac):18-22.

Clayton, Marlene. (1992). Managing LibraryAutomation. Aldershot, Hants: Brookfield, Vt :Ashgate.

Ensor, -Pat. (1990). Keyword!Boolean Searching Onan Online Public Access Catalog: Patrons andTheir Perceptions. Indiana: EducationalResources Information Center (ERIC).

Ensor, -Pat (1992). User Practices in Keyword andBoolean Searching On an Online Public AccessCatalog. Information Technology and Libraries,vll,n3:p210-219.

Kalender Sesi 1996/1997 Universiti Malaya. (1996).Kuala Lumpur: Perpustakaan Universiti Malaya.

Laporan Tahunan Universiti Malaya Ke 47. (1986).Kuala Lumpur: Perpustakaan Universiti Malaya.

Panduan Kepada Perpustakaan Universiti Malaya.(1994). Kuala Lumpur: Perpustakaan UniversitiStorey, Colin dan Grace Cheng. (1993). DataResearch: A Guide for Librarians and SystemsManagers. England: Gover.



administrator

administrator



administrator

Documents

Hak Cipta Terpelihara © 2002 Perpustakaan Negara Malaysia ...myrepositori.pnm.gov.my/bitstream/123456789/3515/1/Sekitar_2002_35...itu disebabkan komputer masa kini mempunyai memori