Gotika ili gotska umetnost (u arhitekturi), odnosno gotski stil, je bio umetnički pravac, koji je sledio iza romanike posle 12. veka (u Francuskoj) do kraja 15. veka (u srednjoj i severnoj Evropi).Najpre je upotrebljavan kao pogrdan izraz (nastao u Italiji), "gotika" je kao ogorčenje nad tuđim protiv- antičkim importom Gota, koji se odomaćio i koji se u prvom redu upotrebljavao za označavanje arhitekture i ornamentike gde se u prvom redu i najviše ova umetnost odrazila i gde je bila najvidljivija. Od 13.-tog veka gotika se raširila na sve discipline u umetnosti. Kolevka gotike je bila Francuska.

 

Gotska katedrala (Amijen)Gotska arhitektura se razvila u prvoj polovini 12. veka do 16.-tog veka (u severnoj Evropi).Karakteristika gotike je skeletna konstrukcija i vitkost formi koje je ona omogućila i koje se kreću prema vertikali- na gore. U svom razvijenom dobu primećujemo jako razrađene forme, komplikovane svodove koje su poduprte svežnjevima vitkih kamenih rebara i svežnjevima stupova. Mase se prenose na svežnjeve stupova šta omogućava stvaranje unutračnjeg prostora i ne postoje noseći zidovi kao u romanici.

Karakteristični znak za gotiku je bio izlomljeni luk koji je za razliku od kružnog luka koji se do tada upotrebljavao u romanici bio mnogo statičkiji odnosno statički pravilnije rešenje. Ovaj luk se upotrebljavao na prozorskim otvorima (biforama ili triforama), portalima i prilikom rešavanja svodova. U gotskom stilu su se gradili sakralni arhitektonski objekti, katedrale, profane zgrade, dvorci, mostovi i drugo.Gotska katedrala je vrhunac razvoja hrišćanske bazilike. U suprotnosti sa konstrukcijom koja polazi od masivnih nosećih zidova tu se radi o konstrukciji čiji je osnovni elemenat stup koji sada ima konstruktivan zadatak. Važan elemenat koji je karakterističan za gotiku je prozorski otvor koji je dobijen u ovakovom pristupu ka konstrukciji i koji se bogato ukrašava bojenim staklom i naziva se vitraž gde se komadi stakla u boji spajaju olovom da bi se dobila slika i dobilo prožarivanje prostora u unutrašnjosti objekata. Enterijer i eksterijer se bogato ukrašavaju skulpturama u kojim se ljudska figura izvija i sve više dobija na realizmu. Forme od shematizma idu ka individualizmu.

Krov gotske katedrale (Milano)

Detalj ulaza (Notr Dam, Pariz)

Architecture in France

Architecture in England

Architecture in Germany

Architecture in Italy

Gotska skulpturaSkulptura ima neodeljivi zadatak na ukrašavanju katedrala i upotrebljava se kao dopuna arhitekturi i ukrašavanje arhitektonskih elemenata, kapitela stupova, pilastera i konzola. Baldahinska plastika je bila osnovni elemenat razvoje skulpture kao samostalnog dela u umetnosti. U 12. i 13.-tom veku to je pre svega katedralska plastika, a motivi su iz života Hrista i device Marije kao i iz života svetaca. Preko reljefa koji je bio u pre u upotrebi skulptura dolazi do izražavanju volumenoznosti i do tipa prostorne skulpture. Glavni značaj dobija prezentacija ljudskog tela koje se sve više konfrontira sa proporcijom i prirodnim oblicima a momenat realizma označili su i oblici koji su od prvobitnog

shematitma dobijali na individualnosti.

Gotska arhitektura je nastala na podrucju Pariza. Karakteristicni objekti za gotiku su pre svega katedrale.

*Karakteristike i arhitektonski spomenici*

Katedrale:

Prostorna kompozicija je pod uticajem romanske, ali ima izduzene oblike: 1) visoke, strme krovove 2) ukrase sa strelastim zavrsecima 3) podupirace.Unutrasnjost tezi ka visinama. Prozori su pravljeni velikih dimenzija sa vitraznim visebojnim staklom. Vitraz izradjuju obojenim staklom koje su lepili topljenim olovom.

 

Osnova gotskih katedrala je bio latinski krst sa 3 ili 5 brodova. Transept (srednji, poprecni brod) je bio posebno naglasen.Konstruktivni elementi koji omogucavaju izgradnju gotskih katedrala:1) prelomljeni luk2) prelomljeni rebrasti svod3) potporni luk4) potporni zid - kontrafor

Portali

Portali imaju arhivolte i timpanone siljastog oblika. Ukrasavani su skulpturama i stepenasto su zaseceni prema ulaznom delu.

 

Prozori

Mozemo reci da su arhitekte gotike posebnu paznju posvecivale prozorima. Prozori su bogato ukrasavani kamenom. Rozete su kruzni prozori, obavezan ukras na ulaznim fasadama, sa vitraznim staklom i zrakastom kamenom ornamentikom. 

 

Skulpture

Skulpture gube na svojoj ukocenosti i monumentalnosti. Dekoracija su uglavnom bili listovi vinove loze, lipe...

*Gotska arhitektura u Francuskoj*

Bogorodicina crkva Notr Dam u Parizu

Gradila se 1163 - 1235. Petobrodna katedrala. Transept je iste visine kao i glavni brod a iznad njega je strelasta kula. Visoka je 36m, siroka 48m a duga 130m. Na ulazu se nalaze tri portala, rozeta i dva ne dovrsena tornja. Bocne zidove drze kontrafore.

   

Bogorodicina crkva Notr Dam u Sartru

Osnovna karakteristika ove katedrale jesu dva razlicita tornja. Ona je trobrodna, kao i njen transept. Portali su duboko izvuceni i ispunjeni skulpturama.

   

Gotika je zahvatila naravno i druge drzave, Veliku Britaniju, Nemacku, Holandiju, Italiju pa i Spaniju. Odlucih se da predstavim gotsku arhitekturu u Francuskoj jer su objekti u Francuskoj po meni najlepsi

primeri gotike. Ako neko zeli mogu da napisem i nesto vise o gotici u nekoj drugoj zemlji. 

Gotskom arhitekturom sam oduvek bio odusevljen, zato sto smatram da njeni objekti imaju ogromnu umetnicku vrednost. Preciznost umetnika koji su radili vitraze i skulpture me odusevljava kao i teznja arhitekata ka visinama objekata. 

ИскуствоЕвропе цркве и катедрале су из различитих разлога слави: застаје дах архитектуру, дубоке историје, као и изванредне витража. на страну верских убеђења, Европе катедрале кућа прекрасна уметничка дела и нуде шансу за мирно размишљање. Током мојих путовања сам обишао многе импресивне цркве, али катедрала Нотр Дам у Паризу је Спире изнад осталих.

Обиље знаменитости на располагању у Паризу може бити застрашујуће, нарочито ако сте чврсто на време. Ако нисте сигурни где да почнете, шатл брод зове Батобус који путује дуж реке Сене је добар почетак, јер зауставља у осам главних атракција Париза ': Ајфелова кула, Лувр, и катедрала Нотр Дам, да наведемо само неколико . Као што смо се приближили катедрала Нотр Дам, нејасан сиве поподне направио велики готичка зграда изгледа све више тмуран и импозантна. Није ни чудо Катедрала је био поприште драматичне и страствене прича Виктор Иго ", рекао Богородичина црква у Паризу".

Диван пример француске готике у архитектури, изградња катедрала Нотр Дам почела 1163 и завршена је 1345. Нотре Даме је претрпела обилним разарања током година, почевши од незадовољних хугенота који су уништили су функције сматра се да "идолопоклонички" у 1548. Током Француске револуције, катедрала Нотр Дам је поново посвећен култ разума, а многи од блага је уништено или опљачкана. Године 1845, двадесет пет година обнове програм је подстицао, враћа катедрала Нотр Дам у своје бивше славу.

Три лепе розете, првобитно изграђена у 13. века, један од најпознатијих хапшења катедрала Нотр Дам особине. Поклон од краља Сент Луис, Јужна Ружа Прозор је скоро 19 метара у висину и има 84 панела. Гаргоилес познати су још један импресиван одлика катедрала Нотр Дам. Неки су функционалне, служи као одвод цеви за одвод кишнице са крова, а други су само декоративни, чувајући стражу код града из Катедрала на врху куле.

Због свог историјског значаја, архитектонских вредности и запањујуће лепоте, катедрала Нотр Дам је мора-види призор у Паризу. Када сам напустио Катедрала, је пала ноћ. Фасада и торњеви су осветљени, стварање сјајне силуету против таме. Ја не мислим да је то било могуће, али катедрала Нотр Дам је још лепши од светло ноћно небо.

Najvažnija klasična gotička umjetnost prisutna je na skulpturama koje ukrašavaju zidove katedrala

poput Portala kraljeva (Katedrala u Chartresu). Skulptura koja je u doba romanike i rane gotike bila

potpuno u funkciji arhitekture, tijekom gotike se polako oslobađa iz arhitektonskog okvira i dobiva sve veći

značaj.

Crkvena skulptura najčešće prikazuje tri glavna motiva: svakidašnji život (godišnja doba, mjeseci važni za

poljoprivredu); moralni život (borba kreposti i mana), i misaoni (slobodni život, preuzet iz antike). Skulpture

svetaca, kraljeva, alegorijskih i drugih likova na portalima katedrala daju najbolji primjer umjetničkog

razvoja koji je prethodio potpunom oslobađanju skulpture u renesansi.

Kiparski motivi gotike su prvenstveno ograničeni na crkvenu skulpturu s religijskim i moralizatorskim

prizorima. No ovo doba donosi i pojavu prvih individualnih portreta i autoportreta, najčešće crkvenih

građevinara i kipara te pokrovitelja umjetnosti. Ljudske figure se prikazuju sa sve većim realizmom, a

prigušen utjecaj klasične antičke umjetnosti vidljiv je u ekspresivnosti izraza, naglašavanju emotivnog

stanja i u pažljivom oblikovanju draperija prikazanih likova.

Slikarstvo rane gotike obilježeno je isprva sporim razvojem, većinom se svodilo na umjetnost vitraja koja

je potisnula prijašnje iluminacije samostanskih rukopisa. Oslanjajući se na romaničku tradiciju i pod

utjecajem crkvene skulpture, u vitrajima se razvio plošni, ornamentalan stil bez trodimenzionalnosti.

Tijekom 13.stoljeća u Francuskoj se razvio "elegantni stil" vidljiv u iluminacijama molitvenika, pri čemu se

ljudske figure prikazuju uz sve više pažnje i detalja i s naglašenijim volumenom. U Italiji toga vremena

slikarstvo je obilježeno "novobizantskim" stilom koji je uslijedio

nakon križarskog osvajanja Carigrada godine 1204.

Preokret u slikarstvu 14.stoljeća donosi talijanski umjetnik Giotto di Bondone. Njegovi prethodnici bili

su Cimabue i Duccio , koji već krajem 13.stoljeća počinju prirodnije prikazivati likove te naglašavaju

voluminoznost tijela i prostornost slike. Slikarstvo Giotta označava prekid s dotadašnjom ptičjom i

obrnutom perspektivom a također uvodi novu narativnost u vjerske prizore. Giotto zapostavlja ulogu

arhitektonskih okvira, dubinu prostora oblikuje položajem i veličinom ljudskih figura, naglašavajući time

prostorne planove slike. Giotto je izvršio velik utjecaj na druge umjetnike a njegovi najpoznatiji radovi

nalaze se u Firenzi, Padovi i Assisiju.

Slikari srednje i sjeverne Europe preuzeli su od talijanskih umjetnika narativnost, prikaze krajolika i

prostornost slike.

Francusko gotičko slikarstvo početka 15.stoljeća obilježili su Flamanci, braća izLimbourga koji su bogato

oslikali molitvenik vojvode od Berryja (Tres riches du Duc de Berry). Pritom su vrlo detaljno prikazali

kalendarske mjesece sa svim popratnim ljudskim radovima i promjenama prirode.

Oko 1400.godine u Europi se spajanjem sjevernih i talijanskih tradicija razvio tzv. međunarodni stil, koji je

obuhvaćao slikarstvo i kiparstvo. Obilježava ga naturalizam prikaza s naglašavanjem detalja, važnost

dubine prostora te meko oblikovanje ljudskih figura i draperija. Najvažniji talijanski slikar međunarodnog

stila bio je Gentile da Fabriano, koji je uz naturalizam detalja i elemente fantastičnog, unio i novu upotrebu

svjetlosti na slici.

Skulpture [uredi]

Ranogotičke skulpture kraljeva

Kasnogotičke skulpture kraljeva

Vitraji južnog portala

Vitraji sjeverne apside

Na fasadi katedrale u Chartresu nalazi se toliko kiparskih detalja da bi mogli ispuniti cijelu knjigu, ali

najkarakterističniji su na zapadnoj i južnoj strani katedrale. "Kraljevski portal" (Zapadni portal) tipološki

predstavlja kršćansku povijest. Desni, južni portal, sadrži sceneKristovog rođenja i mladosti oko vrata, a

u timpanu se nalazi skulptura okrunjene Djevice s Kristom, okruženi sa Sedam srednjovjekovnih

umjetničkih vještina (gramatika,retorika, dijalektika, aritmetika, geometrija, astronomija iglazba). One

predstavljaju važnost obrazovanja i katedrale kao mjesta učenja. Na sjevernom portalu nalaze se

sceneUzašašća i astronomski simboli sezonskih radova vezanih za 12 kalendarskih mjeseci.

Središnji portal sadrži starozavjetne kraljeve i kraljice na dovratnicima i apokaliptičnu viziju sv. Ivana u

timpanu iznad vrata. Ovi dovratnici su najstariji primjeri rano-gotičke skulpture (1140.-1150.); svaka figura

je visoka i vitka, odražavajući oblik stupova iza njih. Između njih su cvjetni uzorci koji ih uokviruju. Kao i

u ranokršćanstvu i bizantskim mozaicima, oni su frontalni, ruke su im priljubljene uz tijelo, a aureole su

tanjuraste iza glava. Stopala im vise prema dole stvarajući dojam da figure lebde, a ne stoje. Draperija na

odjeći odražava umjetnikovo zanimanje za uzorke i dekoraciju svojim stiliziranim uvijanjem i paralelnim

linijama, poput onih na stiliziranoj kosi i bradama.

Posljednji sud u timpanu prikazuje Krista u slavi koji se nalazi u mandorli okružen s četiri apokaliptična

simbola evanđelista. Krist gleda frontalno kao da opominje promatrača katedrale na njegovu sudbinu kada

nastupi posljednji čas. Ispod timpana, na arhitravu, 12 apostola su poredani u četiri grupe po trojica.

Svaka grupa je odvojena stupom koji nosi polukružne arkade koje svojim oblikom podsjećaju na aureole.

Na svakom kraju grede stoji po jedan prorok koji drži svitak. Od triarhivolte, dva vanjska sadrže 24 starca

apokalipse, a unutarnji 12 anđela (središnja dva drže krunu iznad glave Krista).

Usporedba skulptura sa zapadnog portala s onima s južnog transepta otkriva razlike između rane i kasne

Gotike. Sveci koji tvore lijevi dovratnik portala južnog transepta stoje manje ukočeni, a njihove noge

počivaju prirodno na oblikovanim bazama. Figure su šire i doimlju se realističnijim. Različitih su visina,

izraza lica i nisu više strogo frontalni – njihove glave su blago pokrenute, a poze pokreti i odore variraju.

Na figuri sv. Teodora, na primjer, desni kuk je blago uvijen u skladu s njegovim oslanjanjem na desnu

nogu. Dijagonala njegova pojasa prati težinu korica od mača, ali i pojačava taj opušteni pokret. Općenito,

ovaj pojačani osjećaj za dubinu još je istaknut dubljim klesanjem, ne samo lica nego i dijelova arhitekture

oko figura.

Interijer [uredi]

Unutrašnjost po prvi put pokazuje novine: napuštaju se empore, a raščlanjivanje zidova svodi se ponovo

na tri savršeno uravnotežena kata. Ona je najstariji primjer visoko-gotičke umjetnosti koja je težila velikim

visinama svodova. Visina je ostvarena novom konstrukcijom nadsvođivanja križno-rebrastim lukovima koji

stoje na snopastim stubovima. Kako je konstrukcija olakšana stubovima ostale su velike površine

slobodnog zida koji su mogli biti zamijenjeni prozorima. Iznad prizemniharkada proteže se horizontalna

galerija s lučnim otvorima, nad kojima se diže, što je također novina, zona visokih prozora, koji ispunjavaju

svu širinu raspoloživog zidnog polja. Iznad su produženi okruglim prozorom sve do svoda. Svjetlo koje

prolazi kroz ove vitraje boje cijelu unutrašnjost veličanstvenim bojama.

Vitraji na 176 prozora, te rozetama iznad svake bifore, pokrivaju 2,420 m², ukrašeni Biblijskom tematikom,

danas su najslavniji vitraji na svijetu. U središtu rozete sjevernog transepta (promjera 12,8 metara) nalazi

se slika Djevice Marije s malim Isusom, okruženi s 12 manjih krugova koji sadrže 4 golubice i 8 anđela.

Dvanaest starozavjetnih kraljeva, u kvadratima, predstavljaju Kristove pretke. Dvanaest četverolisnih

oblika ispunjeni su zlatnim ljiljanima na plavoj pozadini – simbolima francuskih kraljeva. Vanjski

polukrugovi sadrže 12 starozavjetnih proroka koji su pandan novozavjetnim apostolima. Od četiri duga

vitraja ispod rozete, središnji predstavlja sv. Anu s mladom Djevicom, na lijevima su svećenik Melhizedek

i kralj David, a desno kralj Solomon i svećenik Aaron. Svaki lik s ovih vitraja povezan je vertikalno s

prikazima na rozeti.