Giảng dạy môn học Đạo đức Kinh doanh · 2019. 9. 9. · Đạo đức •Tăng động cơ lập nghiệp cho sinh viên các ngành quản trị •SV có thời gian

Giảng dạy môn học Đạo đức Kinh doanh

Một phương pháp mới để giảng dạy giáo trình mới về môn học

PGS. TS. Nguyễn Mạnh Quân

B/M VHKD – Khoa QTKD

Trường ĐH KTQD

Hà Nội - Tháng 5 năm 2019

Lý do = 3 vấn đề lớn trong giáo dục hiện đại• Vấn đề về thực tiễn

• Đào tạo về QTKD là đào tạo về các kiến thức lập nghiệp• Có 2 phương thức: (1) Khởi nghiệp từ đầu, và (2) Làm công cho DN đang hoạt động.

• Khởi nghiệp từ đầu = KSKD, Start-up• Làm thuê cho DN đang hoạt động = Chủ DN thường là người thiếu kiến thức QT mới, nhiều

kinh nghiệm “xương máu” => Khó thay đổi, khó vận dụng

• Vấn đề về nội dung • Chuyên ngành QTKD = Đào tạo ra những người quản lý tương lai

• Phần đông = Làm thuê => Phải nhiều năm sau SV mới sử dụng được kiến thức tiếp nhận bây giờ được biên soạn từ những kiến thức vốn đã lạc hậu => Khởi sự kinh doanh, Start-up

• Bộ phận nhỏ = KSKD, Start-up • Đào tạo ra một thế hệ doanh nhân có thể sử dụng ngay kiến thức mới nhất => Start-

up chủ yếu là trong lĩnh vực CNTT, công nghệ mới

• Vấn đề về động lực khởi nghiệp• Hình thức = Các chương trình khởi nghiệp hầu hết mang tên “phong trào” => Khó

bền vững• Đối tượng = Nhằm vào SV các trường ĐH => Qua khảo sát: Ít có động cơ lập nghiệp

Mục đích

• Tăng tính hấp dẫn của môn học và chương trình đào tạo về QTDN• Có ý nghĩa thực tiễn, vận dụng cao• Tăng cường các hoạt động thực hành của SV

• Tăng khả năng thực hành khởi nghiệp, lập nghiệp cho sinh viên = Kết hợp 2 lĩnh vực/môn học:

• Khởi nghiệp = Đề án thành lập doanh nghiệp• Kiến thức mới (trọng tâm) = Phương thức kinh doanh mới = Kinh doanh có

Đạo đức

• Tăng động cơ lập nghiệp cho sinh viên các ngành quản trị• SV có thời gian tư duy về lập nghiệp/nghề nghiệp• SV có cơ hội vận dụng kiến thức mới của môn học• SV có cơ hội áp dụng một cách hệ thống phương thức hoạt động mới do môn

học trang bị

Biện pháp = Vai trò, tác dụng của phương pháp mới

Phương pháp mới

VD 1

• Kết nối các vấn đề

• Xử lý các “trục trặc” do tính

không tương hợp tạo ra từ

các vấn đề

• Đảm bảo sự vận hành của hệ

thống

• Tin tưởng: SV tiếp nhận kiến

thức dễ hơn, thực tế hơn

• Hy vọng: Có những đề án

khởi nghiệp thực tế của SV

Phương pháp thực hiện

Chương trình Khởi nghiệp

• Phần 1: Tố chất doanh nhân

• Phần 1: Xác định nhu cầu thị trường

• Phần 2: Xác định phương thức kinh doanh

• Phần 3: Xác định các nội dung của mô hình tổ chức doanh nghiệp

Chương trình Đạo đức Kinh doanh

• Giới thiệu môn học

• Chương 1: Tổng quan

• Chương 2: Các vấn đề thực tế trong kinh doanh liên quan

• Chương 3: Ra quyết định và hành vi kinh doanh

• Chương 4: Phương thức kinh doanh mới trong môn học

• Chương 5: Các công cụ quản lý tương thích

MỘT SỐ VẤN ĐỀ TRỌNG TÂM CỦA CÁC CHƯƠNG

®¹o ®øc kinh doanh

Giíi thiÖu m«n häc

7

BµI Më §ÇU:

•Tæng quan vÒ ®¹o ®øc kinh doanh

•Sù h×nh thµnh ®¹o ®øc kinh doanh

•Çch tiÕp cËn cña m«n häc

• Socrates (470-399 TCN), Plato (424-347 TCN), Aristotle (384-322 TCN)

• Con người sẽ hành động một cách tự nhiên để làm điều tốt, khi họ nhận thức hay biết được cho biết thế nào là tốt/đúng.

• Hành động tội lỗi và xấu xa hay xấu hoàn toàn là hệ lụy của sự dốt nát

• “Chỉ có duy nhất một cái tốt, hiểu biết, và một cái xấu, dốt nát mà thôi”.,

https://en.wikipedia.org/wiki/Ethics, 23/06/2015, 8:30

Phương Tây

®¹o ®øc kinh doanh 9

Phương Đông

• Khổng Tử (551-479 TCN)

• Các triết lý = nhấn mạnh sự tu dưỡng đức hạnh cá nhân và cai trị bằng đạo đức: “Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”.

• Các quy tắc trong các mối quan hệ xã hội (thuyết Trung Dung) = “Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín”.

• Nguyên tắc nổi tiếng = “Cái gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác”.

• Chuẩn mực = Kinh nghiệm (Những điều tốt đẹp trong quá khứ ) + Khuôn mẫu lãnh đạo (vua hiền).

Các vấn đề chính yếu• Tri thức = Kiến thức + Khả năng tư duy (suy luận)

• Hành động = Chuẩn mực (đúng/sai) + Năng lực thực hành (kỹ năng)

• Biện pháp = Tu dưỡng bản thân • Học tập => Nâng cao kiến thức • Rèn luyện => Phát triển kỹ năng

• Đạo đức = Mối quan hệ với những cá nhân khác• Tín nhiệm/Tin cậy = Lòng tin• Mạng lưới = Phạm vi các mối quan hệ + Khả năng duy trì => Cách thức ứng xử

• Đạo đức kinh doanh = Nguyên tắc ứng xử hợp lý trong mối quan hệ kinh tế/kinh doanh

• Kinh doanh có đạo đức = Kinh doanh có trách nhiệm đối với bản thân và những người khác (các bên liên quan)

• Giới thiệu phương pháp học kiến thức kết hợp với thực hành đề án• Kết cấu các chương

• Cấu trúc đề án và các phần tương đương

• Trách nhiệm các cá nhân

• Giới thiệu về phần đề án • Các nội dung

• Yêu cầu cần thực hiện

• Cách chấm điểm và ghi nhận kết quả

• Hướng dẫn thành lập các nhóm đề án • Danh sách

CÁCH LÀM

• Giảng viên trình bày trước lớp

• Sinh viên đăng ký – lập nhóm ĐỀ ÁN

Bài tập khởi sự 1 – Các nội dung + Cách làm

11


kinh doanh cã ®¹o ®øc trong m«I truêng kinh tÕ toµn cÇu hãa

12

Chu¬ng 1:

•Vai trß vµ tÇm quan träng cña §¹o ®øc kinh doanh

•Sù h×nh thµnh ®¹o ®øc kinh doanh

•Kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm

Tầm quan trọng của ĐĐKD –Toàn cầu hóa

• Toàn cầu hoá

• Trạng thái phát triển mới kinh tế thế giới

• Mức sống ngày càng tăng

• Phạm vi hoạt động mở rộng

• Hàng hoá giao lưu trên phạm vi toàn cầu

• Đối tượng đa dạng, quan niệm và nhận thức về giá trị khác nhau, phức tạp (đa-văn hoá)

• Kinh doanh trong nền kinh tế toàn cầu

• Môi trường kinh doanh biến động không ngừng, rủi ro, bất trắc tăng lên

• Cạnh tranh gia tăng - Yếu tố cạnh tranh mới

• Phương pháp kinh doanh thay đổi


Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn chiÕn luîc

HËu thÕ chiÕn (1950 – 1970)

• Nh÷ng ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ ®îc ph¸t triÓn mét çch “véi v·”, å ¹t ®Ó phôc vô cuéc chiÕn, nay kh«ng cßn thÝch hîp víi viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng.

• ChiÕn tranh lµm cho hÇu hÕt çc quèc gia nghÌo ®i. HËu qu¶ lµ viÖc lµm Ýt, thu nhËp thÊp ®· dÉn ®Õn søc tiªu dïng kÐm; gi¸ c¶ trë nªn mét nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh.

• ¸p lùc tõ ngêi tiªu dïng vµ tõ x· héi lµm cho hiÖu qu¶ trë thµnh mét thø vò khÝ c¹nh tranh quan träng cña thêi kú nµy.

• C«ng nghÖ s¶n xuÊt míi ®îc ph¸t triÓn nh»m thay thÕ cho c«ng nghÖ cò kÐm hiÖu qu¶.

• Ph¬ng ph¸p qu¶n lý ¸p dông phæ biÕn chñ yÕu lµ ph¬ng ph¸p Qu¶n lý theo môc tiªu (MBO – Management By Objectives).

VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP 14

C¹nh tranh quèc tÕ (1970 -1990)

• Gi¸ dÇu má t¨ng gÊp 10 lÇn bëi khèi OPEC vµo nh÷ng n¨m 1970.

• NÒn kinh tÕ NhËt B¶n kh«i phôc mét çch thÇn kú sau chiÕn tranh. Ngêi NhËt ®· chøng minh r»ng hä biÕt çch sö dông c«ng nghÖ ®óng ®¾n quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶. Lîi thÕ cña viÖc cã c«ng nghÖ míi kh«ng cßn lµ vò khÝ tuyÖt ®èi, thay vµo ®ã lµ viÖc tæ chøc vµ sö dông c«ng nghÖ hîp lý.

• N¨ng suÊt t¨ng, thÞ trêng më réng h¬n, c¹nh tranh quèc tÕ dÉn ®Õn yªu cÇu cao vÒ ®é tin cËy ë hµng ho¸ tiªu dïng.

• NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· t¨ng trëng, møc sèng ®· ®uîc n©ng cao. Nguêi tiªu dïng cã thÓ chÊp nhËn gi¸ cao nhng ®ßi hái sù tho¶ m·n nhu cÇu cao h¬n.

• ChÊt lîng trë thµnh “vò khÝ c¹nh tranh”, vµ Qu¶n lý chÊt lîng toµn bé (TQM, ISO, 5S) trë thµnh c«ng cô qu¶n lý hiÖn ®¹i ®uîc ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng Ph-¬ng ph¸p Qu¶n lý theo qu¸ tr×nh (MBP – Management By Processes) ®îc vËn dông ë çc tæ chøc ®Ó híng tíi chÊt lîng cao trong giai ®o¹n nµy.


Toµn cÇu ho¸ (1990 – 20..)

• Giao lu hµng ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu, viÖc ¸p dông ISO ®· trë nªn phæ biÕn. ChÊt luîng

kh«ng cßn t¹o lîi thÕ c¹nh tranh mµ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tham gia thÞ truêng

toµn cÇu.

• Sù ph©n biÖt vÒ s¶n phÈm kh«ng chØ dùa vµo cÊp chÊt lîng mµ cßn tõ xuÊt sø hay nguån

gèc hµng ho¸. Nguêi tiªu dïng thÕ giíi kh«ng chØ quan t©m hµng ho¸ “tèt” mµ hµng ho¸

cã thÓ “t¹o ra gi¸ trÞ”.

• C«ng ty kh«ng chØ ®uîc ®¸nh gi¸ cao bëi søc m¹nh tµi chÝnh mµ bëi nh÷ng gi¸ trÞ chóng

®¹i diÖn hay/vµ cèng hiÕn cho x· héi vµ phong çch thÓ hiÖn çc gi¸ trÞ ®ã. Thu¬ng hiÖu

trë thµnh mét thø vò khÝ c¹nh tranh míi cña çc c«ng ty trªn ph¹m vi toµn cÇu.

• Phu¬ng ph¸p Qu¶n lý b»ng Gi¸ trÞ (MBV – Management By Values) lµ tu tëng qu¶n lý

®uîc gióp çc doanh nghiÖp vËn dông ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh/uy tÝn vµ x©y dùng thu¬ng

hiÖu, th«ng qua c«ng cô qu¶n lý lµ V¨n ho¸ doanh nghiÖp.


Çc giai ®o¹n ph¸t triÓn vÒ “vò khÝ” c¹nh tranh

Đạo đức kinh doanh 17

MbPTQM ISO

ChÊt l-

îng

MbOC«ng nghÖ

hiÖu

qu·

MbvVHDN

Th¬ng

hiÖu

2000-

Giá trị

Tổ chức

Kỹ thuật

80-9050-70 Năm

LTCT

Tầm quan trọng của việc kinh doanh có đạo đức –RB và RBE

• Kinh doanh có trách nhiệm (RB) = thực hiện tốt bốn nhóm nghĩa vụ sau:

• Tuân thủ luật pháp – Pháp lý

• Quản lý rủi ro – Kinh tế

• Tăng cường uy tín – Đạo đức

• Gia tăng giá trị cho cộng đồng – Nhân văn

• Doanh nghiệp kinh doanh có trách nhiÖm (RBE)

• Doanh nghiệp kinh doanh có trách nhiệm (RBE) được kỳ vọng sẽ đáp ứng các tiêu chuẩn về hành vi kinh doanh có trách nhiệm vượt xa những gì đã được mong đợi theo truyền thống.


3-Phương pháp tiếp cận của môn học ĐĐKD

•Tiếp cận kinh tế (học)

•Tiếp cận hệ thống

•Tiếp cận của khoa học hành vi

•Tiếp cận đạo đức học

•Tiếp cận xã hội học


VÊn ®Ò ®¹o ®øc kinh doanh vµ x©y dùng m«I truêng kinh doanh cã ®¹o ®øc

Chu¬ng 2:

•Çc vÊn ®Ò ®¹o ®øc kinh doanh

•Çc khÝa c¹nh ®¹o ®øc

•M«i truêng kinh doanh cã ®¹o ®øc


1-Sự xuất hiện của các vấn đề (đạo đức) trong kinh doanh

• Vấn đề (nguyên sinh)

• Trường hợp, hoàn cảnh xuất hiện những nhân tố, trạng thái không

mong muốn có thể gây khó khăn/trở ngại cho việc triển khai một hoạt động/công việc/quá trình hay cho việc thực hiện mục tiêu nhất định.

• Có nhiều giải pháp khác nhau trên cơ sở các tiêu chí khác nhau để lựa

chọn:

• Tiếp cận MARKETING – Thị trường/nhu cầu

• Tiếp cận t¸c nghiÖp - Công nghệ/kỹ thuật/chất lượng

• Tiếp cận nh©n sù - Nhân lực/con người

• Tiếp cận kinh tÕ – Hiệu quả/chi phí/lợi nhuận

• Tiếp cận qu¶n lý – Hợp tác/thời gian/thỏa mãn yêu câu

22

1-Những mối quan hệ và các bên hữu quan trong kinh doanh• Bên trong:

– Chủ sở hữu• Hoµi b·o, gi¸ trÞ tinh thÇn

• Cam kÕt vµ nghÜa vô x· héi

• B¶o toµn vµ ph¸t triÓn tµi s¶n

– Người quản lý• Uy tÝn, danh tiÕng

• C¬ héi th¨ng tiÕn

• QuyÒn lùc, ®Þa vÞ, lu¬ng

– Ngưòi lao động• Trung thùc vµ ®îc t«n träng

• QuyÒn së h÷u vµ sö dông ph¸t minh, bÝ mËt th-ư¬ng m¹i

• §iÒu kiÖn lao ®éng

• TiÒn lư¬ng

• Bên ngoài:– Khách hµng

• Qu¶ng ço vµ marketing

• ThÞ truêng tu¬ng lai

• Sù an toµn vµ Gi¸

– Cạnh tranh• Ph¸t triÓn ngµnh

• BiÖn ph¸p c¹nh tranh

• ThÞ truêng, thÞ phÇn

– Cộng đồng• Sù bÒn v÷ng vµ lµnh m¹nh cña m«i trêng

kinh tÕ – v¨n ho¸ - x· héi – tù nhiªn

• Tr¸ch nhiÖm x· héi

• NghÜa vô ph¸p lý, ®¹o ®øc

• Trung gian:– Chính phủ

• Ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i trêng kinh tÕ – v¨n ho¸ - x· héi – tù nhiªn

• C©n ®èi, b×nh ®¼ng, trung thùc, c«ng b»ng, c«ng lý

• NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm kinh tÕ – ph¸p lý - ®¹o ®øc – nh©n ®¹o

23

Ph¹m vi §èi tîng h÷u quanLÜnh vùc h÷u quan cã thÓ

VÝ dô minh ho¹ Çch thøc thÓ hiÖn ph¶n øng§ång thuËn M©u thuÉn

Bªn trong

Ngêi qu¶n lý

Ngêi lao ®éng

Chñ së h÷u, nhµ ®Çu t

Sø mÖnhMôc tiªu

Quan ®iÓm, Tiªu thøc

§¹o lý kinh doanhTiªu chÝ ra quyÕt ®Þnh

TrÝ lùcNh©n çch

QuyÒn lùc, ®Þa vÞ chÝnh thøc

QuyÒn ph¸p lý

QuyÒn lùcQuyÒn h¹n vs. tr¸ch nhiÖmPh©n phèi phóc lîi, l¬ngM/trêng vµ ®/kiÖn l/®éng

Lîi ÝchT¨ng trëngLîi nhuËn

Bªn ngoµi

Kh¸ch hµng

Ngêi cung øng

Môc tiªuChÊt lîng

TriÕt lý kinh doanhSù tin cËy, uy tÝn Sù trung thµnh

QuyÕt ®Þnh mua-b¸n

Gi¸ c¶

Søc m¹nh thÞ trêngQu¶ng ço, marketingKh¶ n¨ng lùa chän

Lîi Ých Lîi ÝchGi¸ c¶An toµn s¶n phÈm

§èi thñ c¹nh tr¹nh

Môc tiªu C¹nh tranh C¹nh tranh b»ng uy tÝn, n¨ng lùc c/nghÖC¹nh tranh b»ng çc biÖn ph¸p marketingDµnh giËt thÞ trêng

Søc m¹nh thÞ trêng§éc quyÒn nhãmTh«ng tin thÞ trêng

Lîi Ých ThÞ phÇn

Céng ®ång, x· héi

Tæ chøc h÷u quan phi

chÝnh phñ

Môc tiªu Tr¸ch nhiÖm x· héi Sù ñng hé, danh tiÕng

QuyÒn lùc ph¸p lý vµ hÖ thèng ph¸p luËt

Lîi Ých M«i trêng sèng, TN-XH

HÖ thèng ph¸p lý

C/quan hµnh ph¸p

Tæ chøc h÷u quan cña

CP

Môc tiªu Ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héiChÝnh s¸ch, c¬ chÕHÖ thèng vµ quyÒn lùc cñaluËt ph¸pC«ng cô ph¸p luËtC«ng cô k/tÕ – t/chÝnh

NghÜa vôTr¸ch nhiÖm x· héiNghÜa vô ®èi víi ngêi L§NghÜa vô thuÕ

Lîi Ých §ãng gãp ng©n s¸ch

2- Các vấn đề đạo đức điển hình trong kinh doanh

• Với Người tiêu dùng• An toàn vệ sinh thực phẩm

• Hàng giả, hàng nhái

• Với Người lao động

• Quyền = An toàn lao động, Bảo hiểm xã hội

• Quyền lợi = Lương, Cơ hội việc làm

• Với Đối tác, Ngành• Chiếm dụng vốn

• Cạnh tranh trung thực

• Với Chủ đầu tư, Người góp vốn

• Minh bạch

• Quyền kiểm soát

• Với Cộng đồng, Xã hội• Ô nhiễm môi trường

• Phát triển cộng đồng

• Với Nhà nước, Nền kinh tế• Thuế

• Trách nhiệm xã hội


Những hành vi sai trái điển hình – Hành vi cá nhân

• Nói dối

• Xung đột lợi ích

• Hối lộ

• Ăn cắp bí mật thương mại

• Phân biệt đối xử

• Quấy rối tình dục


Khó khăn trong việc xử lý hành vi sai trái – Hành vi tổ chức (thể chế, doanh nghiệp)

• Khó khăn trong việc xác định đúng bản chất và bản chất

• Khó khăn do thiếu một công cụ/phương pháp xử lý hữuhiệu

• Khó khăn do tính phức tạp và nhạy cảm của vấn đề đạo

đức phải giải quyết

• Khó khăn do tính bất cập và việc đảm bảo công bằng

trong việc giải quyết/khắc phục hậu quả®¹o ®øc kinh doanh 26

Khiếm khuyết của hệ thống thể chế –Hành vi đạo đức kinh tế

• Cạnh tranh bình đẳng

• Bảo vệ người tiêu dùng

• Đảm bảo công bằng và an toàn

• Bảo vệ môi trường sống


3-Nguyên nhân = Môi trường kinh doanh đạo đức

• Môi trường bên trong:

• Nhân lực = cá nhân + nhóm

• Hệ thống công việc = nội dung + phân nhiệm

• Hệ thống hỗ trợ = kỹ thuật/công nghệ + quy trình tác nghiệp

• Quản lý điều hành = mô hình tổ chức + chính sách quản lý nhân sự

• Môi trường bên ngoài:

• Pháp lý = Hệ thống luật pháp + hiệu lực của hệ thống hành pháp

• Kinh tế = cạnh tranh (thị trường, công nghệ…) + nguồn lực (tính sẵn có

và khả năng tiếp cận/khai thác…)

• Văn hóa - xã hội = cộng đồng ngành (tiêu dùng, doanh nghiệp…) + cộng

đồng dân sự (nguồn nhân lực, môi trường sống, quan điểm…) => Vốn xã

hội


29

Vốn Xã

hội

Quá trình

SX - KD

Phương pháp quản lý

Phương tiện

Công nghệ

Sản phẩm

TNXH của

DN

Đạo đức

kinh doanh Văn hóa

doanh nghiệp

Kinh tế

Xã hội

Văn hóa

Vốn Con

người

Vốn Tổ

chức

Nhận thức

Kỹ năng

Liên kết Lòng tin Chuẩn mực Hệ thống

thông tin

Hệ thống

tổ chức

Vốn Vật

chất

Quản trị - Tác nghiệp

…

Môi trường

hoạt động

…


Quá trình chuyển hóa đạo đức vào hành vi thành nguồn lực và giá trị

QUÁ TRÌNH CHUYỂN HÓA GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC THÀNH HÀNH VI VÀ TÁC ĐỘNG XÃ HỘI

KÕt qu¶

§Çu vµo

§Çu ra

§Çu vµo

§Çu ra

Hành vi

Hoạt động

ChuÈn mùc

hành viPhương châm

hành động

Triết lý đạo

đức (căn bản)

Đóng góp

Cống hiến

Tác động xã hội

Hành vi tổ chức

Hành vi cá nhân

Tác động tổ chức

Các nghĩa vụ

Ý thức trách

nhiệm với XH

Những ngườí hữu

quan (NNHQ)

Giá trị cốt lõi

Nhân sinh quan

Triết lý sống/

KD/QL

Đạo đức xã hội

Đạo đức kinh

doanh

Tác động/Ý

nghĩa đối với

NNHQ

Thực thi TNXH

Chương trình

Đạo đức KD

Quy tắc ứng xử (tổ

chức) - COC

Cam kết/Giao ước

Tính cách

Động cơ hành

động

Thước đo hành vi

Nguyªn t¾c vËn

dông

Hình ảnh

Phong cách

Thương hiệu

MÔI TRƯỜNG TỔ CHỨC

• Kiểm tra việc thành lập các nhóm đề án • Danh sách

• Hướng dẫn việc chọn đề tài cho đề án• Thông tin thị trường cần có

• Phương pháp phân tích thông tin

• Xác định nhu cầu thị trường

• Hướng dẫn chuẩn bị đề án – Phần thị trường• Các nội dung


CÁCH LÀM


• Sinh viên nhóm đề án thảo luận – Viết Báo cáo phần thị trường và marketing (phác

thảo)


31


Ra quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh - hµnh vi ®¹o ®øc

ChU¬ng 3:

•Çc cÊp ®é hµnh vi

•Çc triÕt lý chi phèi hµnh vi ®¹o ®øc

•Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch hµnh vi

1- Các cấp độ hành vi• Cá nhân

• Khuôn mẫu = Hành vi cá nhân/riêng tư (personal/individual behavior)

• Nguyên tắc chi phối = Đạo đức/triết lý cá nhân (personal ethics)

• Tổ chức

• Khuôn mẫu = Hµnh vi tæ chøc (organizational behavior)

• Nguyên tắc chi phối = Đạo đức/triết lý kinh doanh (business ethics)

• Céng ®ång, X· héi

• Khuôn mẫu = Hành vi xã hội (social behavior)

• Nguyên tắc chi phối = Đạo đức/triết lý thể chế (institutional ethics)

• Nguyên tắc chi phối = Đạo đức/triết lý kinh tế (economic ethics)


• Triết lý đạo đức (đạo lý)?

• Nguyên tắc, quy tắc căn bản để xác định đúng-sai, để hướng dẫn cách thức giải quyết mâu thuẫn và

xử lý các vấn đề đạo đức nảy sinh

• Mang đặc trưng riêng về kinh tế, văn hoá, lịch sử, xã hội

• Triết lý = Giá trị làm thước đo + Nguyên tắc vận dụng

• Giá trị:

• Sự hoàn thiện – Nhân cách

• Hành vi – Sự thừa nhận

• Kết quả – Lợi ích

• Nguyên tắc vận dụng

• Tổng quát, công bằng – Đối với tất cả mọi người

• Nhóm, ưu tiên – Đối với một bộ phận

• Cụ thể, trực tiếp – Đối với từng cá nhân

• Các nhóm cơ bản trong triết lý đạo đức

• Đạo đức – Pháp lý – Vị lợi

2. Các triết lý đạo đức



Çch tiÕp cËn TriÕt lý T tëng chñ ®¹o

Quan ®iÓm

vÞ lîi

Egoism

(chñ nghÜa vÞ kû)

Hµnh vi ®îc coi lµ ®óng ®¾n hay cã thÓ chÊp nhËn ®îc lµ

khi chóng cã thÓ mang l¹i lîi Ých cho mét ç nh©n, con ng-

êi, ®èi tîng cô thÓ ®îc mong muèn.

Utilitarism

(chñ nghÜa vÞ lîi)

Hµnh vi ®îc coi lµ ®óng ®¾n hay cã thÓ chÊp nhËn ®îc lµ

khi chóng cã thÓ mang l¹i nhiÒu lîi Ých, nhiÒu ®iÒu tèt cho

rÊt nhiÒu ngêi, nhiÒu ®èi tîng.

Quan ®iÓm

ph¸p lý

Deontology

(thuyÕt ®¹o ®øc hµnh

vi)

Chó träng ®Õn viÖc b¶o vÖ quyÒn cña ç nh©n vµ quan t©m

®Õn viÖc xÐt tõng hµnh vi cô thÓ vµ çch thøc chóng ®îc

tiÕn hµnh, chø kh«ng chó träng vµo kÕt qu¶. Bëi kÕt qu¶ tèt

lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña hµnh vi ®óng ®¾n.

Relativist

(chñ nghÜa ®¹o ®øc

tư¬ng ®èi)

Coi träng viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt ®¹o ®øc cña hµnh vi dùa

vµo kinh nghiÖm chñ quan cña mçi ngêi hay nhãm ngêi.

Hµnh vi ®îc coi lµ phï hîp khi chóng ®îc nh÷ng “ngêi ®¹i

biÓu” coi lµ ®óng ®¾n.Justice

(thuyÕt ®¹o ®øc - c«ng

lý)

§¸nh gi¸ tÝnh chÊt ®¹o ®øc trªn c¬ së sù c«ng b»ng: cïng

chia sÎ, cã trËt tù vµ t¬ng th©n t¬ng ¸i. Hµnh vi ®îc coi lµ

®óng ®¾n khi tÊt c¶ mäi ngêi ®Òu coi lµ ®óng ®¾n.

Quan ®iÓm

®¹o ®øC

Virtue ethics

(thuyÕt ®¹o ®øc - nh©n

çch)

Cho r»ng ®¹o ®øc trong tõng hoµn c¶nh kh«ng chØ lµ tho¶

m·n nh÷ng yªu cÇu ®¹o ®øc phæ biÕn, mµ cßn ®îc quyÕt

®Þnh bëi nh÷ng hµnh vi thÓ hiÖn nh©n çch (t çch ®¹o ®øc

tèt).

Vận dụng trong quản lý• Triết lý

• Giá trị + Nguyên tắc vận dụng

• Hành vi + Đối tượng tác động

• Triết lý kinh doanh

• Giá trị + Nguyên tắc

• Đối tượng hữu quan BÊN NGOÀI (vd: khách hàng)

• TL KD = Giá trị + Nguyên tắc + ĐTHQ BÊN NGOÀI

• Triết lý quản lý

• Giá trị + Nguyên tắc

• Đối tượng hữu quan BÊN TRONG (vd: người lao động)

• TL QL = Giá trị + Nguyên tắc + ĐTHQ BÊN TRONG36


Mét ngêi §èi tîng h÷u quan X· héi

Gi¸ trÞ tham

chiÕu

Gi¸ trÞ

tinh thÇn

Lîi Ých

cô thÓ

Sù thõa

nhËn

®èi tîng tham

chiÕu

vÞ kû trong s¸ng

vÞ lîi

vÞ kû

t¬ng ®èi

hµnh vi

c«ng lý

nh©n çch

®Þnh vÞ phong

çch

• Phân tích hành vi cá nhân

• Phân tích hành vi đạo đức bằng Algoritm đạo đức

• Algorithm đạo đức?

• Triển khai algorthim đạo đức

• Áp dụng algorirhm đạo đức để nghiên cứu hành vi đạo đức

• Phân tích hữu quan = Phân tích phản hồi 3600

• Phân tích hành vi tổ chức

• Phân tích bối cảnh

• Môi trường hoạt động = Phân tích chiến lược

• Đối tượng hữu quan = Phân tích đối tượng hữu quan

• Nghĩa vụ, trách nhiệm của doanh nghiệp = TNXH của DN (CSR)

• Chỉ số lòng tin tổ chức = OTI

• Chỉ số tín nhiệm cho doanh nghiệp = CIS


3-Phân tích hành vi trong kinh doanh

38

Phân tích hệ quả...

• Phân tích tác động

• Mô hình nhân – quả = Biểu đồ “xương cá” (Phân tích Nhân quả)

• Mô hình hệ thống động trong lý thuyết điều khiển

• Kết cấu hệ thống động

• Phân tích tác động và khả năng điều tiết

• Phân tích năng lực và sức mạnh tổ chức

• Nghiên cứu Văn hóa tổ chức (VHDN) bằng Chỉ số Đánh giá Văn hóa Tổ chức OCAI

• Phân tích Sức mạnh tổ chức bằng công cụ Điều tra Văn hóa Tổ chức của Denison DOCS

• Đánh giá ‘Sức khỏe doanh nghiệp’ bằng Khung năng lực doanh nghiệp INDEXBUS


40

Kết quả và tác động [MH 3.25, trg. 154]

• Kết quả:• Một sự thay đổi về hoàn cảnh cục bộ tạm thời, những phản ứng, điều

chỉnh hành vi ở đối tượng trực tiếp, ngay sau hành động.

• Tác động:• Những thay đổi mang tính dây truyền, nhân quả tiếp nối sau một hành

động trong một hệ thống, làm thay đổi triệt để môi trường, hoàn cảnh lâu dài.

KÕt qu¶

KÕt qu¶

§Çu vµo

§Çu ra

n§Çu vµo

§Çu ra

1

Kqu¶ (1) + Kqu¶ (2) + ... + Kqu¶ (n) = Kqu¶ = T¸c ®éng

41

Hµnh vi

Bản sẳc

ý nghÜa &

gi¸ trÞ

§Çu ra

VÊn ®Ò ®¹o ®øc

Tr¹ng th¸i ý thøc §§

“V¨n ho¸ c«ng ty”

§Çu vµo Ra quyÕt ®Þnh

Møc ®é bøc xóc TLý

Tæ chøc

TËp thÓ

§¸m ®«ng

•Ai ®ã?

•V× ®éng c¬ nµo ®ã?

•Nh»m môc ®Ých g× ®ã?

•B»ng çch thøc nµo ®ã?

•Nh»m vµo ®èi tîng nµo ®ã?

•G©y ra ®iÒu g× ®ã?

TriÕt lý ®¹o ®øc

Tính cách

Cách tiếp cận và Mô hình phân tích[Minh ho¹ 3.3, trg. 123]

4- Một số công cụ hỗ trợ• Algorithm đạo đức

• Bản chất - Mô hình• Phương pháp• Nội dung chính

• Khung lô-gích• Phương pháp• Công cụ

• Mô hình kinh tế động• Phương pháp luận• Mô hình

• Lòng tin tổ chức và phương pháp đánh giá• Bản chất – Nội dung• Bộ chỉ số OTI

• Văn hóa tổ chức và các phép đo• Khái niệm – Các phép đo• OCAI• DOCS

• Đánh giá năng lực hoạt động của doanh nghiệp• Phương pháp luận• Đo lường bằng chỉ số (indexing)• Bộ chỉ số BCI

43

Algorithm Đạo đức [BiÓu 3.1, trg. 132]

C©u hái l«-gÝch Nh©n tè c¬ b¶n

• Mét ai ®ã, khi hµnh ®éng ®èi tîng h÷u quan

• Lµ v× mét lý do nµo ®ã T¸c nh©n

• BÞ th«i thóc bëi søc m¹nh nµo ®ã ®éng c¬

• §Ó nh»m ®Æt ®îc ®iÒu g× ®ã môc ®Ých

• SÏ thùc hiÖn theo çch thøc nµo ®ã Ph¬ng tiÖn

• Vµ g©y t¸c ®éng nh thÕ nµo ®ã HÖ qu¶

Khung lô-gíchTuyªn bè tãm t¾t néi dung

gi¶i ph¸p

Néi dung chÝnh vÒ çc thµnh tè

cña gi¶i ph¸p

ChØ b¸o

§îc thÓ hiÖn cô thÓ qua çi g×?

nh thÕ nµo?

§iÒu kiÖn x¸c minh

Cã thÓ ®o lêng, x¸c minh ë

®©u? tõ ai?

Gi¶ thiÕt

ChØ x¶y ra trong hoµn c¶nh

nµo? ®iÒu kiÖn nµo?

Môc tiªu tæng qu¸t: Mong

muèn cuèi cïng cÇn ®¹t ®îc?

Môc tiªu t¸c nghiÖp: CÇn ph¶i

®¹t ®îc çi g× ë ho¹t ®éng nµy?

§Çu ra:

KÕt qu¶ cÇn ®¹t ®îc ®Ó hoµn

thµnh môc tiªu?

Ho¹t ®éng:

CÇn ph¶i lµm g× ®Ó cã ®îc kÕt

qu¶ trªn?

§Çu vµo:

CÇn sö dông nh÷ng g× ®Ó triÓn

khai ho¹t ®éng?

Hệ thống động: “Hiệu ứng DOMINO” trong mối quan hệ thị trường [MH 3.27, trg. 155]

§Çu t

Nhu cÇu

Tiªu dïng

C¹nh tranh tiªu dïng

C¹nh tranh cung øng

Gi¸ mua

Lîi nhuËnCung øng

S¶n xuÊt

Sù trung thµnh Sù tho¶ m·n

(+) Gi¸ b¸n/ChÊt lîng

(+)

(-)(+)

(+)/(-)

Tham nhòng

Hèi lé

Hµnh vi hèi lé ®-

îc chÊp nhËn

trong tæ chøc

NhËn thøc cña x· héi

vÒ t×nh tr¹ng tham

nhòng trong tæ chøc

Cho r»ng ngêi xö lý cã kh¶

n¨ng cè t×nh kÐo dµi thêi gian

VÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i

quyÕt cña con nguêi

T¸c ®éng kÐo dµi lµm

thay ®æi chuÈn mùc

hµnh vi tæ chøcGiµu cã do

tham nhòng

Xö lý tham

nhòng

Ph¸t hiÖn

tham nhòng

TriÕt lý, quan ®iÓm,

ph¬ng ph¸p xö lý

Yªu cÇu cña

cuéc sèng

2(-)

3(+)

1(-)

4(+)

5(+)

Tham nhòng = t¸c ®éng cña hèi lé, ®¹o lý kh«ng ®óng ®¾n vµ xö lý kÐm hiÖu lùc [MH 3.28, trg. 156]

Lòng tin tổ chức – Chỉ số Lòng tin tổ chức OTI

47

NĂNG LỰC CỦA

TỔ CHỨC

CỞI MỞ VÀ

TRUNG THỰC

QUAN TÂM ĐẾN

NHÂN VIÊN

ĐÁNG TIN CẬY

BẢN SẮC RIÊNG

HIỆU LỰC HOẠT

ĐỘNG CỦA TỔ

CHỨC

SỰ HÀI LÒNG CỦA

NHÂN VIÊN

LÒNG TIN TỔ

CHỨC

Khảo sát về VHDN – OCAI hoặc DOCS

• OCAI• Mục đích

• Nội dung, phạm vi

• Phương pháp, kết cấu

• Đặc điểm

• DOCS• Mục đích

• Nội dung, phạm vi

• Phương pháp, kết cấu

• Đặc điểm

Phân tích năng lực doanh nghiệp – Chỉ số BCI

• Phân tích năng lực• Khái niệm

• Kinh nghiệm

• Đặc điểm

• Phương pháp phân tích năng lực• Phương pháp chung

• Phân tích bằng chỉ số hay chỉ số hóa (indexing)

• Một số minh họa thực tiễn• WEF, GII…

• PCI, BCI

• Phân tích bằng Bộ chỉ số BCI

• Kiểm tra việc thực hiện của các nhóm đề án • Lựa chọn đề tài

• Phác thảo phần thị trường

• Góp ý, gợi ý hoàn thiện

• Hướng dẫn việc xây dựng phần triển khai đề án• Vận dụng kiến thức đã học – Triết lý, phương thức – để lựa chọn mô hình tổ chức

• Xác định mô hình tổ chức và các nội dung chính – Tầm nhìn, Sứ mệnh, Giá trị cốt lõi, Triết lý KD

• Hướng dẫn chuẩn bị đề án – Phần tổ chức• Các nội dung


CÁCH LÀM


• Sinh viên nhóm đề án thảo luận – Viết Báo cáo phần tổ chức (phác thảo)


50

Chu¬ng 4

• Hµnh vi kinh doanh = Hµnh vi ®¹o ®øc = Hµnh vi tr¸ch nhiÖm

• Hµnh vi DN: TNXH cña DN (CSR)

•Phu¬ng thøc: KD cã TN (RB) ≠ KD + CSR

• Phu¬ng tiÖn: DN KD cã TN (RBE)

• Nguån lùc: Ph¸t triÓn Vèn x· héi (SC) trong DN

•C«ng cô: Ph¸t triÓn VHDN - COC

THùC HµNH ®¹o ®øc TRONG kinh doanh

1-Hành vi của doanh nghiệp

• Hành vi (conduct) của doanh nghiệp là cách thức một cá nhân, tổ chức hành động, ứng xử trong một hoàn cảnh, trường hợp cụ thể trong quá trình triển khai các hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đạt được những mục đích đã xác định.

• Doanh nghiệp triển khai các hoạt động kinh doanh là để đạt được mục đích gì?

• Tiếp cận những người hữu quan (bàn tiệc xã hội của doanh nghiệp)

• Liệu doanh nghiệp có thể thu được lợi nhuận trên ‘bàn tiệc xã hội’ với những người hữu quan hay không?

• Cạnh tranh và bền vững nên hiểu như thế nào? Thực hiện như thế nào?


Hành vi kinh doanh và hành vi Đạo đức

• Hành vi kinh doanh (business conduct) của doanh nghiệp là cách thức một cá nhân, tổ chức hành động, ứng xử trong một hoàn cảnh, trường hợp cụ thể trong quá trình triển khai các hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm vào một số nhân tố tác nghiệp để đạt được những mục đích vật chất hay kinh tế/tài chính đã xác định.

• Hành vi đạo đức (ethical conduct) trong kinh doanh của doanh nghiệp là cách thức một cá nhân, tổ chức hành động, ứng xử với các đối tượng hữu quan trong một hoàn cảnh, trường hợp cụ thể trong quá trình triển khai các hoạt động sản xuất kinh doanh để đạt các mục tiêu vật chất hay kinh tế/tài chính đồng thời với việc thực hiện những mục đích nhân văn hơn.

53


ĐĐKD

Hvi XH

Hvi TC

Hvi CN

RQĐ

= Gtrị+CMực

= Ntắc+Tlý

= C/đồng

= G/đình

= T/chức

ĐĐKD

Hvi XH

Hvi TC

Hvi CN

RQĐ

= Gtrị+COC

= Tlý (KD+QL)

= CSR

Biz. + csr

RB

DN Truyền thống có ý thức TNXH

DN Kinh doanh có Trách nhiệm (RBE)

Biz.DN Truyền thống

Mktg.

HR

Mgt

1

2

3

Phương thức và Mô hình?


Bền vững

Hiệu quả

KD

Hiệu quả

KD

Chi phí

KD

?

?

?

LN

GT

• Trách nhiệm Xã hội của Doanh nghiệp (CSR, Corporate Social

Responsibility)

• CSR = Những nghĩa vụ doanh nghiệp, cá nhân phải thực hiện đối với xã

hội nhằm đạt được/mang lại nhiều nhất tác động tích cực/phúc lợi, giảm

thiểu các tác động tiêu cực.

• Nghĩa vụ Nhân văn = Vì lòng tự tôn

• Nghĩa vụ Đạo đức = Để được tôn trọng

• Nghĩa vụ Pháp lý = Để được xã hội chấp nhận

• Nghĩa vụ Kinh tế = Để có thể tồn tại

2- Trách nhiệm xã hội của DN (CSR)

56

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR)Mô hình Carroll

Ph¸p lý

Tù nguyÖn

Nh©n ®¹o

Kinh tÕ

Luật – Văn bản pháp lýQuyền theo luật định

Tiêu chuẩn ngànhTiêu chuẩn chất lượng ISO

Sản phẩm – Giá cả - An toàn Việc làm - Tiền lương - Điều kiện làm việc

Tài sản – Giá trị

Chuẩn mực đạo đức nhân cách

Pro

f. D

r. N

MQ

uan

58

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp - CSR

Đối tượng hữu quan

Khách

hàng -

Người

tiêu dùng

Người lao

động -

Nghiệp

đoàn

Đối tác -

Đối thủ -

Ngành

Chủ sở

hữu

Cộng

đồng – Xã

hội

Cơ quan

quản lý

NN

Nghĩa vụ Nhân văn – Làm vì lòng tự tôn Tự nguyện Sứ mệnh Nhân đạo

Nghĩa vụ Đạo đức - Điều kiện để được

xã hội tôn trọng

Cam kết

-

ISOs

Thoả ước

– SA

8000

Hợp tác

–

ISOs

Trung

thực

Phát triển –

Công ích –

Phúc lợi –

ISO 14000

Nghĩa vụ Pháp lý - Điều kiện để được xã

hội chấp nhận

Chế độ

Quyền lợi

Luật

Cạnh

tranh

Minh

bạch

Luật môi trường -

Thuế - Luật doanh

nghiệp

Nghĩa vụ Kinh tế - Điều kiện để trụ vững

trên thị trường/xã hội

H/hoá -

Giá cả -

An toàn

Việc làm -

Lương -

An toàn

Lợi ích -

Mối quan hệ

Tài sản -

Lợi ích

LN

KD + CSR

KD + CSR

Phương thức – Kinh doanh Có Trách nhiệm (RB)


Bền vững

Hiệu quả

KD

Hiệu quả

KD

Chi phí

KD

KD + CSR

?

?

?LN - CP

GT + CP

GT

Kinh doanh có trách nhiệm (Responsible Business)

• Hành vi kinh doanh có trách nhiệm giải quyết các vấn đề đạo đức, tuân thủ pháp luật và các quy định, và trách nhiệm xã hội

• Kinh doanh có trách nhiệm = thực hiện tốt bốn nhóm nghĩa vụ sau:

• Quản lý rủi ro – Kinh tế

• Tuân thủ luật pháp – Pháp lý

• Tăng cường uy tín – Đạo đức

• Gia tăng giá trị cho cộng đồng – Nhân văn

• Hành vi kinh doanh có trách nhiệm = hành vi, hoạt động của nhân viên, người quản lý, chủ sở hữu, những người đại diện

• Trong phạm vi quyền hạn/trách nhiệm

• Theo đuổi mục đích của doanh nghiệp, và

• Thực thi TNXH của DN


• Ra quyết định và thực hành kinh doanh có trách nhiệm =

• (i) lựa chọn, xác định hành vi hoạt động để triển khai; và

• (ii) thực hiện hành vi, hoạt động đã được xác định, lựa chọn.

• Tổ chức/doanh nghiệp gồm nhiều người => Tác dụng =

• Mức độ nhất quán

• Phối hợp nhịp nhàng

• Một khuôn khổ ra quyết định và nguyên tắc

• Chỉ dẫn cách thức hành động

• Chính thức, rõ ràng, phù hợp

• Áp dụng trong toàn tổ chức, doanh nghiệp.

• “KDCTN ≠ KD + TNXH”

• (Responsible Business ≠ Business + CSR)


Các loại hình tổ chức

Doanh nghiệp xã hội

(social enterprise, SE)

Tổ chức xã hội truyền

thống (phi vụ lợi; non-

profit)

Doanh nghiệp truyền

thống (vụ lợi, for-profit)

Doanh nghiệp kinh doanh

có trách nhiệm

(RBE)

Phi vụ lợi

Vụ lợi

Xã hộiThị trường

MỤC ĐÍCH

ĐỐI TƯỢNG

KD + CSR

KD ctn

KD + CSR

KD ctn

M« h×nh nµo? – DNKDCTN (RBE)


Bền vững

Hiệu quả

KD

Hiệu quả

KD

Chi phí

KD

KD + CSR

KD ctn

LN - CP

LN

gt + CP

gt

Ben

syn

Biện pháp = Chương trình Đạo đức Kinh doanh (BEP)

• Chương trình đạo đức kinh doanh = (i) một hệ thống những biện pháp quản trị hiệu quả được sử dụng để cải thiện kết quả hoạt động, tạo lợi nhuận và (ii) đóng góp cho sự phát triển kinh tế qua việc khuyến khích, thúc đẩy thực hiện hành vi kinh doanh có trách nhiệm

Bằng cách thể hiện những nội dung sau trong các quyết định, giải pháp, hoạt động:

• Nhận thức và phản ánh được những áp lực/thách thức;

• Phản ánh và làm nổi bật văn hóa tổ chức/văn hóa doanh nghiệp;

• Quan tâm, chăm sóc chu đáo các đối tượng hữu quan;

• Có cách tiếp cận hữu hiệu để thỏa mãn tốt nhất các đối tượng hữu quan.

Vai trò của BEP

• Công cụ quản lý hiện đại

• Biện pháp tiếp cận mang đặc trưng của kinh tế thị trường toàn cầu hóa;

• Cách tiếp cận tác nghiệp tập trung vào giải quyết vấn đề (Problem Solving)

• Biện pháp quản lý chú trọng việc phát huy năng lực con người

• Doanh nghiệp là bộ phận không tách rời của cộng đồng của họ

• BEP = 1 trong 3 nền tảng xây dựng năng lực doanh nghiệp

• Hành vi kinh doanh có trách nhiệm (responsible business conduct - RBC)

• Doanh nghiệp kinh doanh có trách nhiệm (responsible business enterprise -RBE)

• Chương trình đạo đức kinh doanh (business ethics program - BEP)


Doanh nghiệp kinh doanh có trách nhiệm (RBE)

• RBE = • Lợi nhuận để duy trì hoạt động kinh doanh• Ý nghĩa vượt quá mục tiêu kinh doanh• “Được chấp nhận rộng rãi, phù hợp với các giá trị của con người, cam kết với các

mục tiêu cá nhân."• Biện pháp và hành động = Chương trình Đạo đức kinh doanh + VHDN

• Mang lại giá trị cho cộng đồng =• Phục vụ nhu cầu khách hàng và người tiêu dùng• Tạo việc làm cho nhân viên, công dân có trách nhiệm• Cung cấp đầy đủ lợi nhuận cho nhà đầu tư • Mua hàng hóa và dịch vụ từ các nhà cung cấp + Cạnh tranh lành mạnh + Hình

thành quan hệ đối tác tạo ra các cơ hội kinh doanh mới• Hỗ trợ cơ sở hạ tầng cộng đồng thông qua thuế và phí• Tham gia vào quá trình chính trị để cải thiện điều kiện thị trường• Có ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường


QUẢN LÝ BẰNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP

V

H

D

N

ChuÈn mùc

Hµnh vi

§¹o ®øc

Qu¶n lý = Lêi høa

2005

Qu¶n lý mèi quan hÖ thÞ trêng

Qu¶n lý = cam kÕt

2006

Qu¶n lý mèi quan hÖ trong tæ chøc

Qu¶n lý = (Sù) tö tÕ

+ Giao uíc

2008

Qu¶n lý hµnh vi ç nh©n

trong çc mèi quan hÖ

Qu¶n Lý =

Gi¸ trÞ

2003

Qu¶n l.ý =

NÒ nÕp

?

§Æc ®iÓm DNKDCTN (RBE)• Phương thức hoạt động trong bối cảnh thay đổi, cuộc chơi, luật chơi mới.

• Thành quả của sự phát triển về tri thức, tiến bộ công nghệ và sự hợp tác.

• Bước phát triển về lý thuyết và thực hành quản lý để đáp lại những thách thức của môi trường kinh doanh đã thay đổi.

• Cách thức vận dụng có hiệu quả các Tiêu chuẩn Toàn cầu và Các Biện pháp Thực hành Tốt nhất.

• Tiền đề vật chất và tổ chức cũng như một cơ chế cho việc triển khai và phát huy sức mạnh của các CTĐĐKD và các công cụ quản lý hiện đại

• Văn hóa doanh nghiệp (corporate culture)

• Quản lý bằng giá trị (management by value, MBV)

• Quản lý bằng cam kết (commitment-based-management)

• Quản lý đa-văn hóa (cross-culture management)...

Điều kiện để RBE hoạt động

• Tạo dựng niềm tin

• Thu hút các bên liên quan là một đóng góp cho cộng đồng

• Tạo ra một nền tảng cho một nền kinh tế thị trường hoạt động cho tất cả mọi người.

• Thách thức lớn nhất đối với RBE

• Thay đổi cách tư duy, quan niệm kinh doanh truyền thống

• Giải pháp

• Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh

• Phát triển vốn xã hội trong doanh nghiệp – Vai trò của LÒNG TIN

• Góp phần phát triển môi trường kinh doanh và pháp lý định hướng thị trường đáng tin cậy.


Năm Cấp độ của Lòng tin

• Cấp độ thứ Nhất: Tin vào chính bản thân. Nguyên tắc then chốt ẩn chứa

trong cấp độ này sự tự tin.

• Cấp độ thứ Hai: Lòng tin trong quan hệ. Nguyên tắc then chốt ẩn chứa trong

cấp độ này là tính nhất quán trong hành vi.

• Cấp độ thứ Ba: Lòng tin tổ chức. Nguyên tắc then chốt ẩn chứa trong cấp độ

này là tính gắn kết, hỗ trợ ban lãnh đạo xây dựng cấu trúc, hệ thống, hình

tượng của lòng tin tổ chức.

• Cấp độ thứ Tư: Lòng tin thị trường. Nguyên tắc then chốt ẩn chứa trong cấp

độ này là danh tiếng/chữ tín.

• Cấp độ thứ Năm: Lòng tin đối với xã hội. Nguyên tắc then chốt ẩn chứa

trong cấp độ này là sự cống hiến.

• Kiểm tra việc thực hiện của các nhóm đề án • Phác thảo phần tổ chức

• Góp ý, gợi ý hoàn thiện

• Hướng dẫn việc xây dựng phần triển khai đề án• Tổng hợp cả hai phần của đề án

• Vận dụng kiến thức đã học để rà soát các nội dung

• Hướng dẫn chuẩn bị báo cáo cuối cùng của nhóm đề án – Báo cáo và Thuyết trình• Các nội dung


CÁCH LÀM


• Sinh viên nhóm đề án thảo luận – Viết Báo cáo tổng hợp (cuối cùng)

• Chuẩn bị bản thuyết trình trước các ĐTHQ


71


triÓn khai phu¬ng thøc kinh doanh

cã tr¸ch nhiÖmChu¬ng 5:

• ý nghÜa vµ néi dung

• Phu¬ng ph¸p vµ c«ng cô

1- Phát triển nguồn lực cho RBE – Vốn xã hội (Social Capital)

• Vốn xã hội =

• một nguồn lực của một xã hội, quốc gia, bộ phận dân chúng

• tiềm ẩn trong con người và hệ thống xã hội,

• phản ánh những đặc điểm về văn hoá, kinh tế, xã hội,

• thể hiện thành lòng tin, mạng lưới mối quan hệ xã hội, chuẩn mực hành vi đạo đức

và có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển kinh tế xã hội.

• Các nhân tố chính

• Mạng lưới xã hội (social network) = mục đích, tiền đề, nền tảng

• Lòng tin (trust) = chất keo gắn kết con người

• Các chuẩn mực (norms) = định hướng hành vi trong mối quan hệ73

VỐN KINH

TẾ

VỐN VĂN

HÓA

VỐN XÃ

HỘI

Mối quan hệ

Mạng lưới xã hội

Môi trường tổ

chức

Chuẩn mực hành vi

Con người

Hành vi

Lòng tin trong

tổ chức

Năng lực cá

nhân

Nhận thức

Động lực

Nguyên tắc

Giá trịTriết lý

Cá nhânXã hội

Bản sắc đặc

trưng

Năng lực

tổ chức

Quan tâm đến

mọi người

Đáng tin

cậy

Trung thực và

Công bằng

Niềm tin cá

nhân

Thương hiệuSự tin cậyLòng trung thành

Văn hóa

doanh nghiệp

Trách nhiệm xã hội Đạo đức kinh doanh

2-Phát triển công cụ quản lý - VHDN• BEP = Văn hoá tổ chức/VHDN = tập hợp về giá trị, niềm tin, chuẩn mực,

cách thức giải quyết vấn đề được mọi thành viên trong tổ chức thống nhấtvà thực hiện.

• Là cách thức phản ánh quan điểm, triết lý đạo đức kinh doanh của tổ chức

• Tạo nên phong çch và s¾c th¸i riªng cho tổ chức

• Tác động = Bầu không khí Đạo đức = quan điểm và triết lý đạo đức của tổchức trong các quyết định liên quan đến đạo đức.

Phụ thuộc:

• Người lãnh đạo: chuẩn mực đạo đức, quan điểm và hành vi

• Chính sách liên quan đến đạo đức

• Vai trò của tập thể lao động

• Cơ hội cho những hành vi phi đạo đức nảy sinh.

Vận dụng câu nói của Bác về Văn hóa

Câu nói của Bác

• Văn hóa =

• sự tổng hợp của mọi phươngthức sinh hoạt

• cùng với biểu hiện của nó mà loài người

• đã sản sinh ra

• nhằm thích ứng với những yêu cầu đời sống và

• đòi hỏi của sự sinh tồn”.

Vận dụng cho Doanh nghiệp

• Văn hóa Doanh nghiệp =

• sự lựa chọn một phương thức hoạt động

• cùng với hoạt động của nó màmột tổ chức, doanh nghiệp

• đã sáng tạo ra

• nhằm thích ứng với những yêu cầu môi trường hoạt động và

• đòi hỏi của sự cạnh tranh”.

76

5/10/2019 VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP 77

VĂN

HÓA

DOANH

NGHIỆP

Giá trị,

triết lý

Nhận thức

Phương

pháp ra

quyết

định

Động lực,

hành vi

Hình ảnh ntn?

Bằng cái gì?

Tại sao?

Vận dụng

như thế nào?

Giá trị

Thái độ

Niềm tin

Nguyên tắc

sống

Tiêu chuẩn

giao ước

Chuẩn mực

hành vi

Các biểu trưng:

Truyền thống

Nghi thức

Trang trí

Biểu tượng

Tấm gương

Khẩu hiệu

Ấn phẩm

Cống hiến, nhiệt

huyết

Hành động thiếu tự

tin

Thụ động, thiếu

cảm xúc

Hành động tự

nguyện

Hành vi

Quá

trìn

h c

hu

yển

hó

a

BẢN CHẤTNỘI DUNG BIỂU HiỆN HỆ QUẢ

Các chương trình ĐĐKD & VHDN

Phong cách

Nề nếp

T

QUÁ TRÌNH CHUYỂN HÓA VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

Tồn tại và

phát triển

bền vững

BẢN SẮC

• Giá trị và chuẩn mực

• Giá trị = “thang” nhu cầu (Maslow, Herzberg)

• Giá trị = cảm nhận cá nhân

• Giá trị = Năng lực hành động

• Thương hiệu = Giá trị = cảm nhận xã hội

• Quản lý bằng Giá trị (MBV)

• Chuẩn mực (norms)

• Chuẩn mực phụ thuộc đặc trưng văn hóa

• Chuẩn mực phụ thuộc đặc trưng tuổi tác

• Chuẩn mực và giá trị => Quy tắc ứng xử

• Hành vi và giá trị => Phong cách/nhân cách và bản sắc

3-Xây dựng chuẩn mực hành vi đạo đức



15 năng lực tiêu biểu của thế kỷ XXI

Kỹ năng phân tích

Kỹ năng giao tiếp con người

Khả năngtriển khai

Xử lý thông tin

Khả năng thay đổi

Khả năng tư duy hợp lý

Kỹ năng giaotiếp

Sáng kiến và tự định hướng

Biết sử dụng máy tính

Sáng tạo/Đỏi mới

Kỹ năng giải quyết vấn đề

Khả năng hợp tác

Năng suấtBiết sử dụng phương tiện truyền thông

Có khả năng tiếp thu/Ham

học hỏi

Kỹ năng ra quyết định

Kỹ năng lãnhđạo và chịu trách nhiệm

Có tố chất công dân điện

tử

Có tính linh hoạt

Khả năng nghiên cứu và

điều tra

Hiểu và biết vận hành công cụ ICT (thông

tin, truyền thông)

Chuẩn mực và giá trị trong tổ chức – Bộ quy tắc ứng xử COC Code of (Ethical) Conduct

• Bộ quy tắc ứng xử (COC)

• Chỉ dẫn chung cách ứng xử phù hợp với tiêu chuẩn về cách thức tiến hành phù hợp quan niệm về đạo đức

• Phương tiện hướng dẫn cho nhân viên và những người hữu quan về những gì doanh nghiệp mong đợi thể hiện trong hành vi kinh doanh.

• Tác dụng/tầmquan trọng

• Thách thức của việc thống nhất hành động và tạo ra sức mạnh tập thể

• Trong việc định hướng hành vi cá nhân và tổ chức

• Trong việc quản lý và điều hành

• Trong việc định hình bản sắc, phong cách


Xây dựng bộ quy tắc ứng xử COC – Các nguyên tắc• Nguyên tắc đầu tiên = đưa ra một tuyên bố chung về các mục tiêu của doanh nghiệp.

• Nguyên tắc thứ hai = đưa ra các trách nhiệm mà nó tin rằng nó nợ các bên liên quan chính.

• Nguyên tắc thứ ba = đưa ra các nguyên tắc trung, triết lý định hướng.

• Nguyên tắc thứ tư = đưa ra chỉ dẫn về tiêu chí đạo đức để ra quyết định/hành động.

• Nguyên tắc thứ năm = đưa ra những nghĩa vụ căn bản đối với các bên liên quan.

• Nguyên tắc thứ sáu = đưa ra những cam kết thực hiện.

• Nguyên tắc thứ bảy = đề cập đến mối quan hệ và nghĩa vụ với cộng đồng.

• Nguyên tắc thứ tám = đề cập đến mối quan hệ và nghĩa vụ đối với ngành, doanh nghiệp khác.

• Nguyên tắc thứ chín = đưa ra cam kết về tính minh bạch/trung thực, kiên trì.


4- Cải thiện môi trường đạo đức

• Môi trường hoạt động của doanh nghiệp (chiến lược)• Gồm các yếu tố đặc trưng của nền kinh tế, mối quan hệ tương tác với nhau để

định hình trạng thái của hệ thống kinh tế - chính trị - xã hội - tự nhiên - văn hóa,

• Sự xuất hiện của các tác nhân chính sách có thể gây những biến động ở một (vài) nhân tố cũng như đến trạng thái của toàn bộ hệ thống.

• Cách nhân tố môi trường (6 nhân tố)• Các nhân tố kinh tế - Đặc điểm, điều kiện phát triển, nguồn lực hiệu hữu

• Các nhân tố chính trị, pháp luật – Cơ chế, thể chế, lập/hành/tư pháp

• Các nhân tố tự nhiên – Tài nguyên, môi trường

• Các nhân tố kỹ thuật – công nghệ - Phương tiện, trình độ phát triển

• Các nhân tố văn hoá - xã hội – Truyền thống, văn hóa, phong cách

• Các nhân tố nhân khẩu học – Nguồn nhân lực, trình độ, năng lực

Môi trường đầu tư được cải thiệnNhiều chính sách quan trọng đã được ban hành. Nguồn lực được cam kết.

• Nghị quyết 19/NQ-CP về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia,

• Nghị quyết 35/NQ-CP về hỗ trợ phát triển doanh nghiệp đến năm 2020

• Nghị quyết 10-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân

• Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với

doanh nghiệp

• Luật Hỗ trợ DNNVV 2017

• Các Chương trình Khoa học Công nghệ Quốc gia

• Chương trình Phát triển Công nghiệp Hỗ trợ đến 2025

• Chương trình/Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia

• Quỹ Hỗ trợ DNNVV

• Nghị định 38/2018/NĐ-CP đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo

Nghị quyết 10-NQ/TW về KTTNVai trò quan trọng của KTTN/DNTT trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế được ghi nhận.

• Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) (Ngày 03/6/2017) = Nghị quyết về “Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”.

KHẲNG ĐỊNH

• Phát triển kinh tế tư nhân lành mạnh theo cơ chế thị trường là yêu cầu tất yếu, khách quan, vừa cấp thiết, vừa lâu dài trong quá trình hoàn thiện thể chế, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

• Phát triển kinh tế tư nhân là một phương sách quan trọng để huy động và phân bổ có hiệu quả các nguồn lực phát triển và giải phóng sức sản xuất.

Thực tế (2018, 9 tháng đầu năm)…Kinh tế tư nhân còn yếu ớt, mong manh. Sản xuất, chế tạo, chế biến chưa phát triển

• KTTN = đóng góp trên 40% GDP

• DNTN = Số lượng 98% + Đóng góp <10% GDP

• Đăng ký mới = 96.611 DN mới (tăng 2,8%) + 963.411 tỷ đồng (tăng 6,7%),

so với cùng kỳ năm 2017.

• Ngừng hoạt động: Tạm ngừng 23.053 DN (tăng 24,6%) + Chấm dứt, chờ

g/thể 50.050 DN (tăng 62,3%) + Giải thể 11.536 DN (tăng 32,1%)

• Ngành nghề đăng ký mới:

• Nhiều nhất: Bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy (34,3%) + Xây dựng (12,9%)

+ Công nghiệp chế biến, chế tạo (12,4%).

• Thấp nhất: Khai khoáng (0,5%) + Y tế, trợ giúp xã hội (0,7%) + Sản xuất, phân

phối điện, nước, gas (0,9%).

Nguyên nhân…Một số nguyên nhân thuộc về doanh nghiệp, nhưng cũng nhiều nguyên nhân do điều hành vĩ mô

• WEF = • Thứ hạng dao động, trong khi chỉ số thành phần (subindex) không thay đổi;

• Chỉ số thành phần (subindex) thấp hơn so với chỉ số trung bình, nhất là về nhân lực;

• Chỉ số bộ phận (pillars) của Việt Nam thấp hơn trung bình khu vực;

• GII =• Chỉ số liên quan đến giáo dục (đại học) đều rất thấp không tương xứng với đầu tư

cho giáo dục và năng lực nguồn nhân lực;

• Trong 16 trở ngại đối với phát triển, 2 trở ngại về nhân lực (chất lượng và thái độ) xếp thứ 1 và 6.

Luật DNNVV 2017: Chương II Hỗ trợ DNNVVHiệu lực có nguy cơ bị giảm do những trở ngại nhất định.

• Tiếp cận tín dụng:• Các “rào cản” từ tổ chức tài chính là không thể vượt qua• Bảo lãnh tín dụng = tín chấp không có tài sản => Khó khả thi vì rủi ro cho người/cơ quan bảo lãnh• Cho vay dựa trên xếp hạng tín nhiệm chưa thể thực hiện, do chưa ban hành và áp dụng Bộ chỉ số Năng lực Doanh nghiệp;

• Hỗ trợ thông tin• Hệ thống, nguồn thông tin hữu dụng thiếu• Khả năng tiếp cận, truy nhập, khai thác còn hạn chế

• Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo• Chất lượng đề án khởi nghiệp thấp• Thiếu định hướng• Cơ hội thành công, cơ hội tiếp cận nguồn tài chính cho khởi nghiệp rất thấp

• Hỗ trợ DNNVV tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị• Năng lực hội nhập của DNNVV Việt Nam là rất thấp• Chương trình hỗ trợ nâng cao năng lực không hiệu quả như mong muốn <= Doanh nghiệp thờ ơ

• Sử dụng các nguồn lực = Quỹ hỗ trợ DNNVV + Nghị định 38 về việc lập quỹ tư nhân cho DNNVV và khởi nghiệp sáng tạo + Quỹ ĐMCNQG..

• Nguồn lực sẵn sàng• Giải ngân khó do thiếu tiêu chí thẩm định đáng tin cậy

• Tầm nhìn = Phấn đấu xây dựng một tổ chức NHƯ THẾ NÀO về mặt HÌNH ẢNH? • Sứ mệnh = Sẽ xây dựng trong LĨNH VỰC NÀO? BẰNG CÁI GÌ? Cho AI?• Các giá trị cốt lõi = Sẽ xây dựng HÌNH ẢNH mong muốn BẰNG CÁI GÌ/CÁCH NÀO? • Triết lý kinh doanh = Các LỜI HỨA và CÁCH THỰC HIỆN?

• Hệ thống khẩu hiệu

• Nguyên tắc hành động (COC) = Những NGUYÊN TẮC HÀNH ĐỘNG chủ yếu đối với từng ĐTHQ? Các CAM KẾT?

• Hệ thống CÁC khẩu hiệu

• Triết lý quản lý = Những NGUYÊN TẮC HÀNH ĐỘNG chủ yếu đối với NLĐ? Các CAM KẾT? • Hệ thống khẩu hiệu

• Kiểm soát hành vi cá nhân = Hệ thống các GIAO ƯỚC cá nhân của LNĐ theo COC? Cách thức THỰC HIỆN? Mô hình TỔ CHỨC?

• Hệ thống khẩu hiệu

• Kiểm soát mối quan hệ bên ngoài = Sẽ THỰC HIỆN các LỜI HỨA như thế nào?• Hệ thống khẩu hiệu

• Kiểm soát mối quan hệ bên trong = Sẽ THỰC HIỆN các CAM KẾT và GIAO ƯỚC CÁ NHÂN như thế nào?• Hệ thống khẩu hiệu

• Kiểm soát việc thực hiện = Hệ thống CHÍNH SÁCH? Cách thức, biện pháp ĐO LƯỜNG, ĐÁNH GIÁ?

CÁCH LÀM = Bài trình bày trước NHÀ ĐẦU TƯ, KHÁCH HÀNG hay ĐỐI TÁC TIỀM NĂNG + ĐỀ ÁN


88

FIN

Documents

Giảng dạy môn học Đạo đức Kinh doanh · 2019. 9. 9. · Đạo đức •Tăng động cơ lập nghiệp cho sinh viên các ngành quản trị •SV có thời gian