-
O R M A N M Ü H E N D İ S L E R İ O D A S I
YIL: 46 Sayı: 1-2-3 Ocak-Şubat-Mart ISSN: 1301-3572 ORMAN
MÜHENDİSLERİ ODASI YAYIN ORGANI
TMMOBORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI
Beştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe Yenimahalle / ANKARATel:
(0.312) 215 00 33 pbx Belgegeçer: (0.312) 215 01 81
E-posta: [email protected]
GENEL MERKEZ BİNAMIZTÖRENLE HİZMETE AÇILDI
-
TMMOB ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI ADINA SAHİBİAli KÜÇÜKAYDIN
YAYIN SORUMLUSUOsman TURUNÇ
YAYIN YÖNETMENİOkan ÇANÇİN
YAYIN KURULUSevda ERGİZMustafa KIZMAZHüseyin AYTAÇAdem
YILMAZELSerkan ERİKGENOĞLU
YAYIN KOŞULLARIDergimizde yayınlanması istenilen yazılar
bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp,
yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kağıda yazılı
olarak, ayrıca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta
ile gönderilmelidir. Yazılar 7 sayfayı (A4) geçmemelidir. 7 sayfayı
aşan yazıların birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği
düşünülerek bölümlere ayrılmalıdır. Fotoğraflar net ve temiz
olmalı, slayt dışında sayısal gönderilecek fotoğrafların
çözünürlüğü yüksek olmalıdır. Yazılarda Türkçe kelimeler
kullanılmalı ve Türkçe dil kurallarına uyulmalıdır. Yayınlanacak
yazı ve çevirilerdeki düşünsel ve teknik sorumluluk yazarına ait
olup, oda yönetimini ve Dergi Yayın Kurulunu sorumlu tutmaz.
Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek koşulu ile alıntı
yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da
yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Yayın Kurulu tarafından
incelenir. Yayın Kurulu yayınlanacak yazılarda gerekli
düzenlemeleri yapabilir ve uygun görülen yazıları yayınlar.
YÖNETİM YERİBeştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe Yenimahalle
ANKARATel: (0.312) 215 00 33 pbx Belgegeçer: (0.312) 215 01
81E-posta: [email protected]
TMMOBORMAN MÜHENDİSLERİ ODASIHesap No: T.C. Ziraat
BankasıNecatibey Şubesi: 132953
TASARIM - BASKIGökçe Ofset Matbaacılık Ltd. Şti.İvedik Organize
Sanayi Bölgesi 21. Cadde 599. Sok. No:22 Yenimahalle / ANKARATel:
0312 395 93 37 pbx Faks: 0312 395 93 39
ISSN: 1301 - 3572
Yıl: 46 Sayı: 1-2-3 Ocak- Şubat- Mart 2009
İÇİNDEKİLER
Başyazı
....................................................................................................2
Genel Merkez Binamız Törenle Hizmete Açıldı
..........................................4
Prof. Dr. Ahmet Uçkun Geray Hocamızı Yitirdik
........................................10
I.Orman Yangınlarıyla Mücadele Sempozyumu
Antalya’da Yapıldı....
...............................................................................11
2/B Konusunda Orman Mühendisleri
Odasının Görüşlerine İlişkin Rapor
..........................................................19
İstanbul’un Ormanlık Alanlarında Rehabilitasyon ve
Ağaçlandırmayı
Bekleyen Binlerce Hektar Eski Maden Sahaları (Cevheri Alınmış)
“Toprak
Döküm” Rantına Kurban Ediliyor
.............................................................26
Yılın İlk Mesleki Eğitim Programı Ankara’da Gerçekleştirildi
....................29
Düzce Orman Fakültesi’nde 5531 Sayılı Yasaya İlişkin
Konferans Verildi
....................................................................................31
Bursa Kentine Çözümler
Sempozyumu....................................................32
Taşağıl–Serik Orman Yangını ve Yangın Sonrası Öngörülen
İşlemler Üzerine Ekolojik Değerlendirmeler
.............................................33
Büyük Orman Yangınları Sonrası Ağaçlandırmalar
ve Genetik Kirlenme
...............................................................................38
Yanan Alanların Yeniden Ormanlaştırılmasında Ekolojik
Öncelikler ve Silvikültürel İlkeler
.............................................................43
Avrupa Doğa Bilgi Sistemi (Eunıs)
Habitat Sınıflandırması
...........................................................................48
Stratejik Planlama
..................................................................................52
Bakanlık Müşavirlerinden Meslek Kamuoyuna
Açık Mektup
...........................................................................................55
Serbest Çalışan Meslektaşımız Gözüyle Orman Mühendisliği
..................56
Çanakkale Ruhu
.....................................................................................57
HABERLER
Hüseyin Avni Çatal “Yılın Bürokratı” Seçildi
............................................58
Andımız Ormanımız Belgeseli İlgiyle İzlendi
............................................58
Orman Mühendisleri Önce Kan Verdi Sonra Fidan Dağıttılar
.....................59
II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi
Gerçekleştirildi ........59
Kutlama
.................................................................................................60
-
2
Başy
azı..
.
Saygıdeğer Meslektaşlarımız,
Oda Genel Merkez binamızın resmi açılışını 21 Mart 2009 günü
Ankara’dan ve şubele-rimizden gelen üyelerimizin yoğun katılı-mıyla
adeta bayram coşkusu içerisinde ca-miamıza yakışır bir şekilde
gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Bunun mutluluğu ve guru-ru
içerisindeyiz.
Açılış törenimizin “21 Mart Dünya Ormancı-lık Günü”nde yapılması
açılışımıza ayrı bir anlam katmıştır. Açılış törenimizde merkez-de
bulunan yaşlı üyelerimizin ekseriyetinin katılarak genç kuşak
üyelerimizle bir bü-tünlük oluşturması ayrıca meslek camiasını
mutlu etmiştir.
Ormancılarımıza ve ormancılığımıza yap-mış olduğu katkıları
yadsınamayan, her fır-satta camiamızı sevdiğini ve önemsediğini
belirten 9.Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman DEMİREL’in açılışımıza onur
konuğu olarak katılımı açılış törenimize büyük renk kat-mış, ulusal
basının ilgisini çekmiştir. Ayrıca, eski Bakanlarımız ile odamız
üyesi emekli müsteşarlarımızın, emekli Genel Müdürle-rimizin ve
bürokratlarımızın hemen hemen eksiksiz katılmaları bizleri ayrıca
memnun etmiştir. Çevre ve Orman Bakanı Sayın Vey-sel EROĞLU, aynı
tarihlere rastlayan “Su Formu”ndaki yoğun programından dolayı
katılamadığını belirterek mesaj ve çiçek göndermiştir. Ancak,
Odamıza üye üst dü-zey yöneticilerimizin bu mutlu ve anlamlı günde
meslektaşları ile birlikte olmamaları gözlerden kaçmamıştır.
Açılış törenimiz, “21 Mart Dünya Orman-cılık Günü” etkinlikleri
dahilinde Orman-cı meslek ve sivil toplum kuruluşları adı-na Genel
Başkanımız Ali KÜÇÜKAYDIN’ın Anıtkabir’de Atamızın mozolesine
çelenk koyma ve Anıtkabir özel defterini imzala-masıyla
başladı.
9.Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman DEMİREL ve Oda Genel Başkanımız
Ali KÜÇÜKAYDIN’ın birlikte yaptıkları kurdele kesme merasi-
minden sonra toplantı salonumuzda Genel Başkan’ın yaptığı açılış
konuşmasının ar-dından Sayın Süleyman DEMİREL, ormanla-rımızı ve
ormancılığımızı kendine özgü us-lübuyla değerlendirerek,
ormancılığımızın genel problemlerinden bahsetmiş, meslekte elli
yılını dolduran meslektaşlarımıza plaket vermiştir. Odamız
tarafından düzenlenen I. Fotoğraf yarışmasında ödül, mansiyon ve
sergileme kazanan eserlerden oluşan fotoğ-raf sergisi açılmış ve
açılış törenimiz kok-teyl ile son bulmuştur.
Saygıdeğer Meslektaşlarımız,
Hukuki zeminimizi oluşturan Meslek Yasa-mızdan sonra kendine
özgü tarzda tasarla-nan yeni genel merkez binamız büyüme ve
kurumsallaşma yolunda önemli bir köşetaşı olacaktır. Hepimiz bunun
bilinci içerisinde-yiz.
Bu anlamlı ve mutlu günümüzde bizlerle bir-likte olan,
gönderdikleri çiçek ve mesajlarla mutluluğumuzu paylaşan tüm
üyelerimize ve kuruluşlara teşekkürlerimizi sunarız.
Ayrıca, tüm meslektaşlarımızın “ 21 Mart Dünya Ormancılık
Günü”nü, Türklerin Erge-nekondan çıktığı gün olarak kabul edilen ve
bütün dünya Türklerinin büyük bir coşku ile kutladığı “Nevruz”unuzu
tebrik ederiz.
Bilindiği üzere Orman Mühendisleri Odası olarak ilkini 2008
yılında gerçekleştirdiği-miz fotoğraf yarışmamızın ikincisi de 2009
yılı içerisinde yapılacaktır. Siz değerli üye-lerimizin I.Fotoğraf
yarışmasına göstermiş olduğunuz yakın ilgi bizleri
heyecanlandır-mış ve ikincisini düzenlemeye sevk etmiştir.
İkincisini düzenlediğimiz fotoğraf yarışma-sı “DOĞA”, “DOĞA VE
İNSAN” olmak üzere iki kategoride düzenlenmektedir. Fotoğraf
yarışmasına profesyonel, amatör tüm mes-lektaşlarımızın katılımını
bekliyoruz. Yarış-ması ile ilgili hususlar odamız ağ sayfasında
yayınlanmaktadır.
Ocak ayı içerisinde anayasa ve anayasa
BAŞYAZI
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
3
Başy
azı..
.
mahkemesi kararları ışığında, 5831 sayılı Kanunla getirilen
düzenlemeler ve 2/B ko-nusunda odamızın görüşlerine ilişkin rapo-ru
yayınladık. Rapor, Cumhurbaşkanlığı’na, TBMM Başkanlığına, ilgili
komisyonlara, iktidar ve muhalefet partilerine, tüm
mil-letvekillerine, Çevre ve Orman Bakanlığına, Orman Genel
Müdürlüğü’ne, Orman Bölge Müdürlüklerine, İl Çevre ve Orman
Müdür-lüklerine, Orman İşletme Müdürlüklerine ve yazılı ve görsel
medyaya gönderilmiştir.
Oda olarak konuyla ilgili görüşlerimiz özet-le; “Anayasa
değişikliği yapılmadan, Anaya-sa Mahkemesi kararlarına aykırılığı
çok açık olan ve bu yerlerin satışına yönelik teknik alt yapıyı
sağlayacak düzenlemeler getiren 5831 sayılı Kanun şeffaf
bulunmamakta-dır. Bu nedenle Anayasa değiştirilmeden, Anayasa
Mahkemesi kararlarının iptal ge-rekçelerine rağmen daha da
genişletilerek çıkarılan 5831 sayılı Kanun uygulaması ko-nuyu daha
da karmaşık ve çözümsüz hale getirmektedir. 1961 ve 1982
Anayasalarına göre hazine adına orman dışına çıkarılan ve
kamuoyunda 2/B olarak bilinen alan-lar, 31/12/1981 den sonra yeni
2/B alanları yaratılmamak şartıyla, yapılacak anayasa
düzenlemesiyle sorun olmaktan mutlaka çıkarmalı ve bu işlem bir
tasfiye hareketi olarak görülmelidir. Bunun için Anayasaya geçici
madde eklenerek, 2/B alanları içinde bulunan ve özel mevzuatla
korunan devlet ormanlarının ve orman kurulmasına müsait alanlar
orman idaresine geri tahsis edilme-li, satış gelirlerinin yarısı
orman köylüle-rinin kalkındırılması ve ağaçlandırmalara ayrılmalı,
bunlara yönelik yasal düzenleme yapılmalıdır.”
Orman Genel Müdürlüğü ile Çevre ve Or-man Bakanlığı’nın
ortaklaşa düzenlediği, I. Orman Yangınlarıyla Mücadele Sempoz-yumu
7–10 Ocak 2009 tarihleri arasında Antalya’da yapıldı. Daha ziyade
Orman Ge-nel Müdürlüğü’nün yangınla mücadelede yaptığı
uygulamaların anlatıldığı seminer havasında geçen sempozyumda, Oda
ola-rak Genel Başkan Sayın Ali KÜÇÜKAYDIN
“Orman Yangınlarının Önlenmesine Dair Mevcut Düzenlemelerdeki
Hukuki Sorumlu-luklar, Alınması Gereken Tedbirler” konulu çağrılı
tebliğ sunmuştur. Yangınlarla mü-cadelede karşılaşılan sorunlar ve
alınması gereken tedbirler konusunda somut tespit ve öneriler
içeren tebliğimiz meslek cami-amızda ve kamuoyunda ilgi ile
karşılanmış, önerilerimizin büyük çoğunluğunun “Sem-pozyum Sonuç
Bildirisine” girmesi memnu-niyetle karşılanmıştır.
Mart ayı içerisinde “ 18 Mart Çanakkale Zaferi”ni ülke olarak
büyük bir coşku ve gu-rurla kutladık. Çanakkale Zaferi ile ilgili
ola-rak bu sayımızda Dr. Mesut Ali ÇİFTÇİ’nin yüreklerimizi
titreten, duygu yüklü yazısına yer verdik.
Dr. Mesut Ali ÇİFTÇİ’nin “Çanakkale Ruhu” başlıklı yazısında da
belirttiği gibi Çanak-kale Zaferi; “Mahşer günü verilecek
diplo-malara talip olanların, yedi gazveden kur-şun yarası taşıyan
subayların, daha henüz bıyıkları terlememiş gencecik ama yürekleri
kocaman yiğitlerin, yaşamadan çok yaşat-maya talip olan yüce
insanların” yedi düveli yere serdiği muazzam bir zaferdir. Bu
vesile ile tüm şehitlerimizi ve ebediyete intikal et-miş tüm
gazilerimizi rahmetle anıyoruz.
Saygıdeğer Meslektaşlarımız,
Ocak ayı içerisinde İstanbul Şube Başkanı-mız, değerli bilim
adamı, hocaların hocası Sayın Prof. Dr. Uçkun GERAY’ı “çoklu or-gan
ve solunum yetmezliği” nedeniyle te-davi gördüğü hastanede
kaybettik. Orman Mühendisi olmakla gurur duyduğunu her platformda
üstüne basarak söyleyen, bin-lerce Orman Mühendisi yetiştiren
merhum hocamıza Orman Mühendisleri Odası Genel Merkezi olarak
Allah’tan rahmet diler, ke-derli ailesine ve meslek camiamıza baş
sağ-lığı dileriz.
Saygılarımızla… Orman Mühendisleri OdasıYönetim Kurulu
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
4
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ı
*Konuşmanın tam metni ve açılış günü fotoğrafları için,
www.ormuh.org.tr
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
Genel Merkez Binamız Törenle Hizmete AçıldıKuzey yarımkürenin
birçok ülkesinde ve kültürün-de geleneksel olarak;Yeni Bir Yılın
Başlangıcıdır,Nevruz Bayramıdır,Bahar Bayramıdır, Doğanın
Uyanışıdır 21 Mart. 1975 yılından bu yana resmen kutlanan ancak son
yıllarda Ormancı Meslek ve Sivil Toplum Örgütleri tarafından
birlikte kutlanan 21 Mart Dünya Or-mancılık Günü sabahı Orman
Mühendisleri Odası, Ormancılar Derneği, Orman Teknikerleri Derneği,
Ormancı Sendikalar, Ormancı Çocuklarını Okutma Vakfı yönetici ve
üyeleri Ata’nın huzurunda hazır olduklarında saat 10.30 du. Bu yıl
Orman Mühendisleri Odası Genel Merkezi yönetimi önderliğinde
topluca saygı duruşunun
ardından Genel Başkan Ali KÜÇÜKAYDIN tüm or-mancılar adına
Anıtkabir özel defterini imzaladı.Anıtkabir ziyareti sonrası
Beştepeler’de açılışı ya-pılacak olan Genel Merkez Binamızda
üyelerimiz bir araya gelmeye başladı. Teras katında yapılan
ikramlarla başlayan sohbetleri bahar sabahının güneşi ısıtıyordu.
Kalabalığın daha da arttığı saat 14.00 de 9. Cum-hurbaşkanımız,
konuğumuz Sayın Süleyman DEMİREL’in teşrifleriyle saygı duruşu ve
istiklâl marşının hep birlikte söylenmenin ardından kur-dele
kesilişi ile açılışı gerçekleşen binamızın top-lantı salonuna
geçildi. Hoş geldiniz konuşmasını* yapan Genel Başkan Ali
KÜÇÜKAYDIN; Türk ormancılığının köklü birikimi-nin uluslararası
süreçte etkin kullanılamadığını,
-
5
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ıG
enel
Mer
kez
Bina
mız
Tör
enle
Hiz
met
e Aç
ıldı
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
pasif katılımcılıktan proaktif, yönlendirici katılım-cılığa
geçiş ve uluslararası strateji ve politikalara uyum sağlamamız
gerekliliği üzerinde durmuş ve sözlerini “Ormancıların çoğunluğu
halen kamu-da hizmet üretmektedir. Ücret dengesizliğinden en fazla
mağdur olan bakanlıklardan birinde gö-rev yapmaktadırlar. Yıllardır
vaat edilen, kamuda çalışma barışını sağlayacak, ücret
dengesizliğiyle
birlikte diğer sorunları da giderecek kalıcı bir personel
reformu artık çıkarılmalıdır.” diyerek söz-lerini tamamlamıştır.9
uncu Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman DEMİREL’in; “Evvela Nevruz
Bayramını kutluyo-rum. Bugün 21 Mart Dünya Ormancılık Günüdür.
Dünya Ormancılık Günü dolayısıyla sizleri bir kez daha
kutluyorum.
-
6
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ıOrman Mühendisleri Odası Değerli Genel Başka-nı Sayın Ali
Küçükaydın’ın daveti üzerine sizlerle görüşme imkânı buldum.
Sizlerle görüşme imkâ-nı bulduğum her zaman çok mutlu olmuşumdur,
sevinç içerisinde olmuşumdur. Evvela şunu ifade edeyim ki, değerli
meslektaşlarınız Orman Mühen-disleri Odası yeni bir bina yapmak
suretiyle daha iyi şartlarda çalışabilme imkânını, ormancılığa,
ormana ve bütün ülkeye daha iyi hizmet etme im-kânını bulmuşlardır.
Yine bundan dolayı da ken-dilerini kutluyorum.” diye başlayan
konuşması* üyelerimizce ilgiyle izlendi. Konuşmasının ardından,
Ormancılara ve Ormancı-lığımıza yaptığı katkıların bir minneti
anısına ken-
disine Genel Başkanımız tarafından plaket sunu-lan Süleyman
Demirel meslekte elli yılını dolduran üyelerimize plaketlerini
verdi.Geçtiğimiz yıl ilki gerçekleştirilen 1.Doğa Fotoğraf
Yarışması’nın eserlerinden oluşan fotoğraf sergisi hizmet binamızın
giriş katındaki büyük salonda hep birlikte gezildi.Terasta başlayan
sohbetler ise kokteyl ile birlikte akşam saatlerine kadar devam
etti. Bu mutlu günümüzde Ankara ve tüm şube ve
temsilciliklerimizden, fakültelerimizden gelerek yanımızda bulunan,
çiçekle, telgrafla bizi yalnız bırakmayan üyelerimize, dostlarımıza
ve tüm dost kuruluşlara teşekkür ederiz.
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
7
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ıG
enel
Mer
kez
Bina
mız
Tör
enle
Hiz
met
e Aç
ıldı
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
8
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ı
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
9
Gen
el M
erke
z Bi
nam
ız T
ören
le H
izm
ete
Açıld
ı
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
10
PROF. DR. AHMET UÇKUN GERAY
HOCAMIZI YİTİRDİKTMMOB Orman Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Başkanımız Prof. Dr. Ahmet Uçkun GERAY Ho-camızı 30 Ocak 2009 günü
kaybet-menin derin üzüntüsü içindeyiz. 02 Şubat 2009 Pazartesi günü
onu İ.Ü. Orman Fakültesi’nde yapılan tören ve Levent Camiinde
kılınan cenaze namazı sonrasında son-suzluğa uğurladık.Ahmet Uçkun
GERAY 1939 yılında Ankara’da doğmuştur. 1964 yılın-da İ.Ü. Orman
Fakültesini, 1974 yılında İ.Ü. İktisat Fakültesini bitirmiştir.
1988 yılında İ.Ü. Orman Fakültesinde Profesörlüğe yükselmiştir.
Ekonomi, Orman Kaynakları Yö-netimi ve Planlama-Projelendirme
kapsamında Lisans ve Lisansüstü dersler vermiştir. 2006 yı-lında
İ.Ü. Orman Fakültesi Öğretim Üyesi iken yaş haddinden emekli
olmuştur.Hocamız 2002 – 2004 yıllarında ve 2008 – 2009 yıllarında
Odamızın Şube Başkanlığını yapmış-tır. Mütevazı bir aile yaşamı
olan bilim adamı ola-rak bilgisini, birikimlerini, bilimsel
çalışmaları-nı, görüş ve düşüncelerini demokratik kitle ör-gütleri,
sivil toplum kuruluşları, meslektaşları, öğrencileri, çalışma
arkadaşları, yazılı ve görsel basınla paylaşmayı seven, çok yönlü
ve üretken bir insandı.Açık sözlülüğü, pratik zekası, çalışkanlığı,
dü-rüstlüğü ve sımsıcak kişiliği ile meslektaşları-mızın gözünde ve
gönlünde yeri her zaman çok büyük olmuştur.
Her zaman bir yerlere yetiş-mek, hep bir şeyleri tamam-lamak ve
yetiştirmek, hep in-sanlara ulaşmak ve onlara bir şeyler verebilmek
çabası için-deydi. Bunları yaparken sağlı-ğını tehlikeye attığı
zamanlar olurdu. Kendisiyle daha yapa-cak çok işimiz ve
paylaşacağı-mız çalışmalarımız olacaktı.Kalp damarları, dolaşım
bo-zuklukları ve yüksek tansiyon sorunları bulunan Hocamız
üzücü sorgulama sürecinde ileri düzeyde damar tıkanıklığı ve
böbrek yetmezliği illetine düşürül-dü. Aramızdan ayrılması yaşadığı
talihsiz olayın kabul edilmezliği ve sağlığını olumsuz etkileme-si
ile çok erken oldu.En büyük tutkusu olan Ülkesi, insanlarımız,
or-manlar ve ormancılığımız onun çalışmalarından mahrum
kalmıştır.Ömrünü Atatürk’ün Laik-Demokratik Türkiye Cumhuriyetine
vakfetmiş, onurlu bir mücadele ve fikir adamı, gerçek
aydındı.Işığı, çalışkanlığı, önderliği ve ilkeleri bize yol
gösterecektir. Kendisini çok özlüyoruz, her za-man gönlümüzde
olacaktır.70 yıllık onurlu ve dimdik bir yaşamı olan, yeri
doldurulamayacak Prof. Dr. Ahmet Uçkun GE-RAY Hocamıza Allahtan
rahmet diler, ailesine, meslektaşlarımıza, öğrencilerine ve tüm
seven-lerine başsağlığı dileriz.
Saygı ve özlemle anıyoruz.
PROF. DR. A.UÇKUN GERAY(1939-2009)
Prof
. Dr.
Ahm
et U
çkun
Ger
ay H
ocam
ızı Y
itird
ik
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
11
I.Orm
an Y
angı
nlar
ıyla
Müc
adel
e Se
mpo
zyum
u
“I.ORMAN YANGINLARIYLA MÜCADELE SEMPOZYUMU” 7–10 OCAK TARİHLERİ
ARASINDA
ANTALYA’DA YAPILDI
Orman Genel Müdürlüğü ile Çevre ve Orman Bakanlığı’nın ortaklaşa
düzenlediği, I. Orman Yangınlarıyla Mücadele Sempozyumu 7–10 Ocak
2009 tarihleri arasında Antalya’da gerçek-leştirildi. Odamızdan
istenen, “Orman Yangınla-rının Önlenmesine Dair Mevcut
Düzenlemeler-deki Hukuki Sorumluluklar, Alınması Gereken Tedbirler”
konulu çağrılı tebliğ Genel Başkan Ali Küçülaydın tarafından
sunuldu.31 Temmuz 2008 tarihinde Antalya Bölge Mü-dürlüğü Serik ve
Taşağıl İşletme Müdürlüklerin-de çıkan orman yangınının akabinde,
odamızın bilim adamlarımız ve uygulamacılardan oluş-turduğu
komisyonca düzenlenen 24.08.2008 tarihli rapor baz alınarak
hazırladığımız tebliğ,
yangınlarla mücadelede karşılaşılan sorunlar ve alınması gereken
tedbirler konusunda somut tespit ve öneriler içerdiğinden hem
meslek ca-miamızda, hem de kamuoyunda büyük ilgi gör-dü. Somut
tespit ve önerilerimizin büyük çoğun-luğunun “Sempozyum Sonuç
Bildirisine” girmiş olması odamız açısından memnuniyet
vericidir.Ancak, topyekûn mücadelede sevk ve organi-zasyonun temel
dinamiğini oluşturan “Yangın Amirliği” konusunun netleştirilmesi ve
her kesimden kabul görecek şekilde yasal zemine oturtulması
hususunun, tebiğcilerin ısrarlı vur-gusuna rağmen “sonuç
bildirgesine” girmemiş olması çok büyük eksiklik olarak
görülmüştür.
ÖZETOrman yangınlarının söndürülmesinde, Çevre ve Orman
Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlü-ğünün yanında; diğer merkezi
idare birimleri, mahalli idare ve yerel yönetim birimlerinin de
fiili sorumlulukları bulunmasına rağmen, açık yasal düzenlemeler
olmadığından orman yan-gınlarıyla mücadelede orman idaresinin
dışın-daki diğer idareler fiiliyatta yer almamaktadır. Bu yasal
boşluklar mutlaka giderilmelidir.Türkiye ormanlarının çok parçalı
olması, köy sayısının yarısının orman içi veya kenarında bulunması,
orman alanlarımızın yaklaşık dört-te birinin yangına duyarlı ağaç
türleriyle kaplı ve birinci derece yangına hassas bölgelerde
yer
alması, küresel iklim değişikliklerinin orman yangınlarını
artırıcı yöndeki etkileri, orman yan-gınlarının söndürülmesinde
yeni düzenlemelere gidilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle
hu-kuki sorumluluklar netleştirilmeli, yeni düzen-lemeler yapılmalı
ve orman yangınları yönetimi etkin hale getirilmelidir.Bu tebliğde
Türkiye’de ki mevcut durum irde-lenmiş, büyük yangınlarda yaşanan
olumsuz-luklar, inceleme ve raporlar, Odamız üyelerinin gözlemleri
ve mesleki deneyimler dikkate alı-narak, fiilen sorumlu olması
gerekirken hukuki sorumlulukları bulunmayan idarelerin hukuki
sorumluluklarının tanımlanması, bu amaçla ge-rekli yasal
düzenlemelerin yapılmasına katkıda
ODAMIZIN, I. ORMAN YANGINLARI SEMPOZYUMUNDA SUNDUĞU TEBLİĞ;
ORMAN YANGINLARININ ÖNLENMESİNE DAİR MEVCUT DÜZENLEMELERDEKİ
HUKUKİ
SORUMLULUKLAR ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
12
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
bulunulmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Mevcut durumun
irdelen-mesi, yeni yasal düzenlemeler ve yangın yöne-timi.
GİRİŞ
Sempozyumun gayesinde ifade edildiği üzere orman yangınlarıyla
mücadele, “Vatan Savun-masıyla Eşdeğer” olarak dünyanın en büyük
çevre felaketi görüldüğüne göre, orman yangın-larının söndürmesinde
mutlak başarı; görev ve hukuki sorumlukların açık olarak
belirlendiği, geniş katılımlı ve topyekûn mücadelenin esas alındığı
etkin koordinasyonlu yeni bir sistemin kurulması ile mümkün
olacaktır. Orman yangınlarıyla mücadelede böyle bir sis-temin
kurulabilmesi için, orman yangınlarının söndürülmesinde fiilen yer
alan mülki, askeri ve idari birimlerin görev, yetki ve
sorumluluk-larının hukuki sınırlarının açıkça belirlenmesi
gerekmektedir. Bu nedenle, öncelikle ilgisi ola-bilecek idarelere
ait yürürlükteki mevzuatın irdelenmesi ve ihtiyaç duyulan yeni
hukuki dü-zenlemelerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu tip idari ve
hukuki düzenlemeler, büyük yangınlar sonrasında yangınla mücadeleye
yönelik kamu-oyu desteğinin yoğunlaştığı zaman diliminde daha kolay
yapılabilir. Antalya Orman Bölge Mü-dürlüğü Serik ve Taşağıl Orman
İşletmelerinde 31/7/2008-5/8/2008 tarihleri arasında çıkan ve
bugüne kadar kaydedilmiş en büyük orman yan-gını sonrasında yapılan
“1. Orman Yangınları ile Mücadele Sempozyumu” sonunda gereken idari
ve hukuki düzenlemeler yapılmalıdır. Orman yangınlarının
söndürülmesindeki en önemli yasal dayanak 31/8/1956 tarihli ve 6831
sayılı Orman Kanununun orman yangınlarının söndürülmesi başlığı
altındaki 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 ve 76’ncı maddeleridir.(1)
Ayrıca Bakanlar kurulunca bu maddelere dayanarak çı-karılan
9/10/1976 tarihli “Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde
Görevlilerin Gö-recekleri İşler Hakkında Yönetmelik” adlı ikincil
mevzuat bulunmaktadır. Serik ve Taşağıl yangınından önce en büyük
orman yangını konumunda iken ikinci sıraya düşen 1979 tarihli ve
13260 hektarlık Marmaris orman yangınından sonra merkezde ve
taşrada bir dizi toplantılar yapılmış ve bu toplantılarda
uygulamalara yönelik önemli kararlar alınarak ikincil mevzuatta yer
verilmiştir. Marmaris yangını bağlamında; 1- 6831 sayılı Orman
Kanununun 75’inci madde-sine göre beş yıl içinde yapılması gereken
ancak 1956 yılından 1980’e kadar mevcut ormanlarda
yapımına başlanmayan yangın emniyet yol ve şeritlerine ilişkin
pilot uygulamalar 25/4/1979 tarihli 261 sayılı tebliğ ile mevzuata
girmiş (2), 11/6/1982 tarihli 261/1 sayılı tebliğde yeni
dü-zenlemeler yapılmış (3) ve uygulamaya geçil-miştir. 2- Hazır
kuvvet ve ilk müdahale ekiplerine ait esaslar belirlenmiştir.
3- Bu yangında ilk kez arazöz kullanımı (Beledi-yeye ait) ile
iaşe dağıtımı amaçlı helikopter kul-lanımı (Askeriyeye ait)
denenmiştir.
4- Eski ikincil mevzuat toplanarak 25/12/1982 tarihli 273 sayılı
tebliğ hazırlanmış ve yangın amirliği konusu netleştirilerek yeni
düzenleme-de yer verilmiştir (4).
5- Orman yangınları konusunun önemi nedeniy-le 30/3/1982
tarihinde koruma daire başkanlığı ikiye ayrılarak “Orman
Yangınlarını Önleme ve Mücadele Dairesi Başkanlığı” kurulmuş, başta
orman yangınları söndürme el aletleri olmak üzere yangınla mücadele
araç, gereç ve yangın söndürme yöntemlerine belirli standart-lar
getirilmiştir (4). Sürekli gelişen şartlara uygun olarak orman
yan-gınlarına yönelik mevcut ikincil mevzuat tekrar derlenerek OGM
ün 1/1/1995 tarihli ve 64 sayılı olurları ile 285 sayılı “Orman
Yangınlarının Ön-lenmesi ve Söndürülmesinde Uygulama Esasla-rı”
tebliğ yürürlüğe konulmuş ve halen uygu-lanmaktadır (5). Görüldüğü
üzere OGM, büyük yangınlardan sonra kazanılan deneyimler, yeni
teknolojik gelişmelere uygun olarak ikincil mev-zuatını sürekli
geliştirmeye özen göstermiştir. Ancak bu düzenlemelerde 6831 sayılı
Kanunu-nun Orman yangınlarının söndürülmesine ait maddelerinde;
yangında ölen ve yararlananlara tazminat ödenmesi, yangın
giderlerinin katma bütçeden karşılanmasına dair düzenlemelerin
dışında Kanunda önemli bir değişiklik yapılma-mıştır. Hâlbuki
ülkemiz ormanlarının dörtte birinin yangına birinci derecede hassas
yörelerde yer alması, ormanlarla kırsal yerleşimin iç içe
bu-lunması, ormanlarda eko turizm faaliyetlerinin yoğunlaşması,
çevreci yaklaşımlar ve benzer hu-susular dikkate alındığında
yürürlükteki orman yangınlarıyla ilgili mevzuatın da güncellenmesi
zorunluluğu doğmaktadır. Gelinen noktada Serik ve Taşağıl orman
yangın-ları nedeniyle kamuoyunda oluşan olumlu hava
değerlendirilmeli ve bu alandaki mevzuatın güncellenmesi
sağlanmalıdır.
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
13
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
YANGIN SÖNDÜRÜLMESİNE İLİŞKİN YÜRÜRÜLÜKTEKİ MEVZUATIN
İRDELENMESİ VE ÖNERİLEN TEDBİRLER
Orman Mühendisleri Odası, Serik ve Taşağıl Or-man İşletmelerinde
çıkan orman yangınından sonra bilim adamları ve uygulamacılarla
birlikte hazırladığı 24/8/2008 tarihli raporunda çerçeve olarak
görüşlerini ortaya koymuştur. Bu tebliğ-de Odanın raporu da göz
önüne alınarak mevcut mevzuat irdelenmiş, olması gereken yasal ve
idari tedbirler somutlaştırılmaya çalışılmıştır.
1- 6831 SAYILI ORMAN KANUNUNA YÖNELİK HUSUSLAR:
Ormanlara yönelik tüm iş ve işlemlerin yapıl-ması Orman Kanunu
hükümleri arasında yer almaktadır. Orman yangınlarının çıkış
nede-ninden başlayarak seyri ve gelişmesi sürecinde, birden çok
merkezi ve yerel idarelerin görevleri arasına giren konuları
kapsaması nedeniyle ilgili idarelere de hukuki sorumlulukların
verilmesini gerektirmektedir. Bu düzenlemelerin önemli bir bölümü,
özel bir kanun olan 6831 sayılı Orman Kanununun ilgili maddelerinde
gerçekleştirile-bilir. Şöyle ki;
a) Orman Kanununun 68’nci maddesinde yapılması gereken
düzenlemeler: Orman yan-gınları ihbar ve haberleşmesine ilişkin
hususlar 1956 yılındaki teknolojik imkânlara uygun ola-rak 68’inci
maddede düzenlenmiştir. Bu madde yeniden ele alınmalı, günümüz
teknolojisi ve idari düzenlemelerine uygun olarak yetkili olan Türk
Telekomünikasyon Kurumu, RTÜK, Ulaştır-ma Bakanlığı vb. kurum ve
kuruluşlara sorumlu-luklar verilmelidir.
b) Orman Kanununun 69’uncu maddesinde yapılması gereken
düzenlemeler: Bu mad-de çerçeve maddesi şeklinde olup görevler çok
net olarak belirlenmemiştir. Ancak bu maddeye dayanarak Bakanlar
kurulunca çıkarılan “Or-man Yangınlarının Önlenmesi ve
Söndürülme-sinde Görevlilerin Görecekleri İşler Hakkında
Yönetmelik” hükümlerine göre orman idaresi-nin dışındaki askeri ve
idari kurumlara yangın söndürülmesine ilişkin görevler
belirlenmiştir. Hâlbuki kanunda görevler net olarak belirgin hale
getirilmelidir. Bu nedenle madde aşağıdaki hususları kapsayacak
şekilde yeniden düzenlen-melidir.1- Orman Kanunun 69’uncu
maddesinde yapı-lacak değişiklikle askeri birlikler, merkezi idare,
mahalli idare ve yerel yönetimlere sınırları belir-
lenmiş şekilde görevler verilmelidir. 2- Orman yangınlarının
söndürülmesinde çok önemli bir fonksiyon üstlenecek ve yönetim
birliğini sağlayacak olan yangın amirliği kanun maddesinde açıkça
yer almalı, uygulama esasla-rı yönetmelikle belirlenmelidir. Bu
açıklamalar ışığında 6831 sayılı Kanunun 69’uncu maddesi aşağıdaki
şekilde yeniden dü-zenlenebilir. Şöyle ki;“Madde 69 – Orman
yangınlarında yangı-na civar köy ve kasabaların 18 yaşını bitirip
50 yaşını doldurmamış bütün erkek nüfusu beraberinde mevcut balta,
kürek, kazma, testere gibi yangın söndürmeye yarayacak aletleriyle
yangın yerine gitmeye ve yangını söndürmeye mecburdurlar. Bu
mükelleflerin yeterli olmaması durumunda ve talep halin-de, daha
ilerdeki köy ve kasabalar halkından mükellef olanlar yangın
mahalline mülki ma-kamlarca gönderilir. Yangının seyrine göre
yangın amirinin lüzum görmesi halinde; or-man bölge müdürlüğünün
vali, kaymakam, yerel yönetimler, jandarma ve askeri birlik
komutanlarından yapacağı kuvvet takviye-si, araç ve gereç
taleplerinin karşılanması ve yangın mahalline gönderilmesi
zorunludur. Yangın söndürülmesinde çalışanların bu yüz-den hasara
uğrayan zati eşya ve teçhizatları Devlet ormanlarında orman
idaresi, diğer or-manlarda alakalıları tazmine
mecburdur.Yangınların söndürülmesine dair yönetim işleri yangın
amirlerince yerine getirilir. Or-man işletmelerinde çıkan
yangınların yangın amirleri orman işletme şefi veya orman iş-letme
müdür yardımcısı veya orman işletme müdürüdür. Orman Genel
Müdürlüğünce yangına birinci derecede hassas orman böl-ge
müdürlüklerinde, yangın söndürmede en az on yıl deneyimli, yöreyi
tanıyan bir veya birden çok başmühendis unvanlı baş yan-gın amiri
atanabilir. Yangın amirleri yangın mevsimi dışında da görevli
olduğu orman-larda gerekli yangınla mücadele planlarını yapar ve
simülasyon modelleriyle uygulama-ya koyar. Yangın ekiplerinin
eğitimi, araç ve gereçlerin denetimi görevlerini yapar. Yangın
amirliği emrine yeteri kadar teknik ve idari personel verilir.
Yangın söndürülmesine ka-tılan teknik personel, yangın söndürme
işçi-leri, mükellefler ve askerler yangın amirinin emrine göre
hareket ederler. Yangın sırasın-da yangın amirinin kuvvet
takviyesi, araç, gereç, iaşe ve ikmal istekleri Orman Bölge
Müdürlüğü kanalıyla sağlanır. Bu maddenin uygulanması, Çevre ve
Orman Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve İçiş-
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
14
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
leri Bakanlığınca bu kanunun yayını tarihin-den itibaren üç ay
içinde hazırlanıp Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak
yönetmelik-le belirlenir.”3- Atatürk’ün emriyle Türk Tayyare
Cemiyeti olarak 16/2/1925 tarihinde kurulan Türk Hava Kurumu,
4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Der-nekler Kanununa göre kamu
yararına haiz, tü-züğü Kanunun 27 inci maddesine göre Bakanlar
Kurulunca onaylanan kamu kuruluşu özelli-ğinde özel hukuk tüzel
kişisidir (6). Türk Hava Kurumunun uçakları 1985 yılından bu yana
23 yıldır orman yangınlarının söndürülmesinde hizmet vermektedir.
Yangın söndürme konu-sunda önemli bir birikime sahip olmuştur. Bu
özellikleri nedeniyle THK’ya ait uçakların, 4734 sayılı Kanun
hükümlerine tabi olmadan Bakanlar Kurulunca belirlenecek ücretleri
karşılığında OGM’ce doğrudan kiralanabil-mesi için, 6831sayılı
Orman Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda gereken yasal
değişiklikler yapılmalıdır.
4- Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Sön-dürülmesinde
Görevlilerin Görecekleri İşler Hakkında Yönetmelik: Günümüz
şartlarına uymayan ve kendi içinde çelişkiler bulunan bu yönetmelik
hemen değiştirilmelidir.
II- 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNUNA YÖNELİK HUSUSLAR:Kamu
kurumları yapacakları satın almalarda bazı istisnalar dışında 4734
sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine tabidir (7). Orman
yangın-larının söndürülmesinde 1985 yılından bu yana uçaklarda
kullanılmaktadır. Uçakların temini, iş-letilmesi ve bakımı özelliği
olan işlerdendir. Yan-gın mevsiminde gerekli olan bu uçaklar Orman
Genel Müdürlüğü tarafından 4734 sayılı Kanu-na göre
kiralanmaktadır. Ancak arz miktarının sınırlı olması nedeniyle
kiralamalarda rekabet ortamı tam olarak oluşmamakta ve aynı
zaman-da hava araçlarının zamanında karşılanmasında sorunlar
yaşanmaktadır. Türk Hava Kurumunun sahip olduğu uçakların 4734
sayılı Kanunun istisna kapsamında tutula-rak orman yangınlarının
söndürülmesinde kira-lanabilmesi sağlanmalıdır. Buna göre Kamu
İha-le Kanununun 3 üncü maddesine “m) Orman Genel Müdürlüğünce,
orman yangınlarının söndürülmesinde kullanılacak hava araçla-rının
Türk Hava Kurumundan kiralanması-na yönelik hizmet alımları,” bendi
eklenmeli ve Geçici 4 üncü maddesine de “EK FIKRA: Bu Kanunun 3
üncü maddesinin (m) bendi-ne ilişkin esas ve usuller Bakanlar
Kurulunca belirlenir.” hükümleri eklenmelidir.
III- 3234 SAYILI ORMAN GENEL MÜDÜR-LÜĞÜ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ
HAKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN DEĞİŞTİRİLEREK KABULU HAKKINDA
KA-NUNA YÖNELİK HUSUSLAR:
1- Orman Genel Müdürlüğünün Kuruluş ve Gö-revleri Hakkındaki
3234 sayılı Kanunda yapıla-cak değişiklikle, ana hizmet birimi olan
“Orman Koruma ve Yangınla Mücadele Dairesi Başkan-lığı”, Orman
Zararlılarıyla Mücadele ve Koruma Daire Başkanlığı ile Orman
Yangınları Yönetimi Daire Başkanlığı olarak ikiye ayrılarak
görevleri belirlenmelidir. Bugüne kadar orman yangınları ile
mücadele yaklaşımı, daha geniş ve kapsam-lı anlam ifade eden orman
yangınları yönetimi yaklaşımı olarak değiştirilmelidir (8). 2-
Halen Orman Koruma ve Yangınla Mücadele Daire Başkanlığının
görevleri taşrada Koruma Şubesi ve Orman Zararlılarıyla Mücadele
Şubesi müdürlüklerince yürütülmektedir. Bu iki şube kapatılarak
3234 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ve 3046 sayılı Kanun uyarınca
“Orman Zarar-lılarıyla Mücadele ve Koruma Şube Müdür-lüğü” ve
“Orman Yangınları Yönetimi Şube Müdürlüğü” olarak kurulması için
Bakanlar Kurulu Kararı çıkarılmalıdır.
3- Orman yangınları ve yangına hassas Akde-niz bitki örtüsünde
araştırma yapacak, teknik eleman, idareci ve yangın amirlerini
eğitecek, bilimsel temellere dayalı sürekli uygulamalı ça-lışmalar
yapacak ve doğrudan OGM’ne bağlı bir araştırma müdürlüğüne
gereksinim duyulmak-tadır. Bu nedenle, Çevre ve Orman Bakanlığına
doğrudan bağlı bulunan Antalya Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma
Müdürlüğü, Bakanlıkların Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmün-de Kararnamenin Kabulü Hakkında 27/9/1984 tarihli ve 3046
sayılı Kanunun 16 ve 17’nci mad-deleri uyarınca (9) hazırlanacak
Bakanlar Kurulu kararıyla “Akdeniz Bitki Örtüsü ve Orman Yangınları
Araştırma Müdürlüğü”ne dönüş-türülüp Orman Genel Müdürlüğüne
bağlan-malıdır. Bu araştırma biriminde, yangın ekosisteminin bir
parçası olan kızılçam ve makiler ile orman yangınları konusu
uygulamacıya ışık tutacak şe-kilde ele alınmalıdır. Bu bağlamda;•
Yangın amirliği, karşı ateş, yangın em ni-
yet yol ve şeritleri, yangın işçilerine yönelik eğitimleri
sürekli yapılmalı,
• Büyük yangınların öncesi ve sonrası irdele-nip, incelenip
değerlendirilerek kayıt altına alınmalı,
• Yangın karar destek sistemleri (Yangın tehli-
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
15
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
ke oranları sistemi) ve yangın davranış mo-dellerinin uygulamaya
sokulması yönünde çalışmalar yapmalı,
• Kızılçam ve yangına hassas ve bağımlı eko-sistemlerin orman
yangınına yönelik ame-najman planları hazırlama araştırmaları
ya-pılmalı,
• Kızılçam ormanlarını işletme tekniklerini or-taya koyacak
kapsamlı araştırmalara hemen başlanmalıdır (10).
YANAN ORMAN AĞAÇLARININ ÜRETİL-MESİNE YÖNELİK MEVZUATIN
İRDELEN-MESİ VE ÖNERİLEN TEDBİRLER.Orman yangınları sonucunda zarar
gören ve üretilmesi gereken ağaçların ne şekilde üreti-leceğine ve
değerlendirileceğine dair hususlar 6831 sayılı Orman Kanununun 17,
30 ve 40’ncı maddelerinde belirtilmiştir (1). 6831 sayılı Kanunun
17’inci maddesinde 5192 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle “Yanan
or-man alanlarındaki, her türlü emval Orman Genel Müdürlüğünce
değerlendirilir.” hükmü gereğince yanık emvalin yalnızca şahıslara
sa-tılamamasını düzenleyen eski hüküm kaldırıl-mıştır. Kanunun
30’uncu maddesinde “Devlet ormanlarından elde edilen ürünlerin
piyasa sa-tışlarında açık artırma esastır… Kamu kurum Kamu kurum ve
kuruluşlarının ihtiyaçları ile lü-zum ve fayda görülen veya acele
olarak satış ya-pılmasını gerektiren hallerde, her türlü orman
ürünü piyasa fiyatı üzerinden tahsisen satılabi-lir. Bu maddede
yazılı satışların usul ve esasları Bakanlar Kurulunca tespit
olunur.” hükmüne göre, orman ürünlerinin tahsisli satış
esasları-nın Bakanlar kurulunca belirleneceğine amirdir. Kanunun
40’ıncı maddesinde orman ürünlerinin üretim esasları, önceliği
orman köy kooperatifle-ri ve orman köylüleri olmak üzere taahhüt
usulü ile de yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır. Görüldüğü
üzere, satış esasları Bakanlar Kurulu kararlarıyla belirlenmek
üzere her türlü orman ürünlerinin açık artırmalı veya tahsisli
olarak satışında yasal bir engel yoktur. Serik-Taşağıl orman
yangını gibi büyük yangınlar nedeniyle, yanan alanların böcek
zararlarına maruz kalma-dan biran önce boşaltılıp sahanın orman
kurul-masına hazır hale getirilebilmesi için, yeni yol yapım
ihtiyacı ve nakliyat durumları da dikkate alınarak, gerektiğinde,
özel tahsis fiyatı oluştu-rulmak suretiyle, teknik ve ekonomik
yeterliliğe haiz gerçek ve tüzel kişilere dikili satış yönte-miyle
tahsisli olarak satılabilmesine yönelik Ba-kanlar kurulu kararı
çıkarılmalıdır. Bu amaçla, 5/6/1998 tarihli ve 98/11303 sayı-lı
Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe giren
“Orman Ürünlerinin Tahsisli Satışları Hakkında Esaslar”
yönetmeliğine; “s) Kriterleri Orman Genel Müdürlüğünce belirlenecek
büyük or-man yangınlarında yanan ağaçların, böcek zararlarına
uğratılmadan boşaltılıp sahanın ormanlaştırılmaya hazır hale
getirilebilmesi için, özel tahsis fiyatı oluşturulmak suretiyle
belirlenen teknik ve mali yeterlilik kriterlerini yerine getiren ve
öngörülen zamanda sahayı boşaltmayı noterden taahhüt eden
isteklilere, planlı yolların yapılması koşuluyla blok satış
yöntemiyle satılacak yanık dikili ağaçlar,” bendi eklenmek
suretiyle yanan alanlar kısa za-manda boşaltılarak ürünler
değerlendirilebilir ve ormanlaştırılmaya hazır hale
getirilebilir.
YANGIN ÖNCESİ ALINMASI GEREKEN İDARİ TEDBİRLER AÇISINDAN
MEVZUATIN İRDELENMESİ VE ÖNERİLERSon yıllarda çıkan büyük orman
yangınlarının çıkış nedenlerinin başında kırsal yerleşimlerde
ormanlara bitişik tarlalardaki anızların kontrol-süz ve bilinçsiz
yakılması, elektrik hatlarından çıkan kıvılcımların anız ve kuru
otları tutuştur-masından çıktığı anlaşılmaktadır. Ayrıca yangı-na
hassas yörelerdeki dağınık yerleşimlerdeki yapıların yangınlardan
zarar görmesi halinde bunların söndürülmesinde yasal sorumluluğun
kimde olduğu bilinmemektedir. Bu nedenle bu konulara ilişkin
mutlaka yasal bir çözüm bulun-malıdır.
1- 6831 sayılı Orman Kanunu: 6831 sayılı Or-man Kanununun 76’ncı
maddesinde 1995 yılın-da 4114 sayılı Kanunla yapılan değişiklikte,
“d) Ormanlara dört kilometre mesafede veya Ka-nunun 31’inci ve
32’nci maddeleri kapsamına giren köyler hudutları içinde anız veya
benzeri bitki örtüsü yakmak yasaktır.” hükmü getirilmiş ve 110’uncu
maddesinin ikinci fıkrasında da, “76’ncı maddenin; (b), (c) ve (d)
bentlerinde be-lirtilen fiilleri işleyenler hakkında bir yıldan üç
yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolu-nur.” hükmüyle bu
fiilleri işleyenlere verilecek cezalar belirlenmiştir. Ancak
bilimsel yönden zararları sabit olmasına rağmen Türk insanında anız
yakma kültürü yerleşmiştir. Bu nedenle, yangına birinci derecede
hassas ormanların bi-tişiğindeki tarlalarda, yasakların dışında,
anızla-rın devletin kontrol ve desteğinde yakmak dahil
temizlenmesine olanak sağlayacak düzenleme-lere gidilmelidir. Bu
amaçla, 76’ncı maddenin (d) bendinde yer alan köyler hudutları
içinde ifadesinden sonra gelmek üzere; “…orman yangınlarını
önleyici tedbir olarak gerektiğinde orman idaresince
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
16
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
yakılanlar hariç..” ifadesi eklenmelidir. 2- 5302 sayılı İl Özel
İdaresi Kanunu: Özel-likle büyük orman yangınlarında kırsal
yerle-şim alanlarındaki binalar yangından zarar gör-mektedir. Bu
yapıların söndürülmesinde yasal sorumluluğun kimde olduğu
bilinmemektedir. Yangınların bu yerlere zarar vermeye başladığı
görülünce, orman yangınlarının söndürülme-sinde kullanılmakta olan
arazöz ve iş makinele-ri bu kesimlere yönlendirilmekte ve bu durum
orman yangınlarıyla mücadelede zafiyete neden olmaktadır. Bu
nedenle kırsal yerleşim alanla-rındaki yangınlarla mücadelede İl
Özel İdareleri görevlendirilmeli, bu amaçla 22/5/2005 tarihli ve
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6’ncı maddesinin birinci
fıkrası (b) bendindeki kana-lizasyon kelimesinden sonra gelmek
üzere “…itfaiye,…” kelimesi eklenmelidir (11). Böylece, kırsal
yerleşim alanlarındaki yangınların sön-dürülmesinde yasal
sorumluluk belirlenmiş ve kırsal yerleşim yangınları için gereken
tedbirler alınmış olur. 3- Orman Kanununun 35’inci Maddesindeki
Yapı Sistemlerinin Tespiti ve Uygulanma-sına Dair Yönetmelik: Orman
Kanunun 31, 32 ve 33’üncü maddelerinden yararlananların
yaptıracakları yeni ev, ahır ve samanlıklar için, Kanunun 35’inci
maddesine göre Bakanlar Kuru-lunca çıkarılacak yönetmelikte
belirlenen tiple-re uygun inşaatlarını yapmaları öngörülmüştür. Bu
maddenin uygulanmasına dair “Orman Ka-nununun 35’inci Maddesindeki
Yapı Sistemleri-nin Tespiti ve Uygulanmasına Dair Yönetmelik”
9/8/1984 tarihli ve18484 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe girmiştir (12). Akdeniz bitki örtüsüyle kaplı yangına
birinci derecede hassas yerlerdeki 31, 32 ve 33’üncü maddeye göre
zati yapacak ihtiyacı almaya hak kazanan-ların yapacakları evlerde
yangına karşı dayanıklı yapı sistemlerinin özendirilmesi ve zati
yapacak ihtiyacıyla öncelikli olarak desteklenmesi gerek-mektedir.
Bu amaçla;
• 35’inci maddenin uygulanmasına ilişkin yö-netmeliğin 4’üncü
maddesinde yer alan ve yan-mayı teşvik eden birinci madde (b)
bendindeki “Ahşap karkas” yapı tipi ifadesi ile ikinci fıkra-sı
“Ahşap karkas inşaata ..” başlayan ve “… doğrama haricinde dolgu ve
kaplama mal-zemesi olarak ahşap kullanılmaz.” ifadesiyle biten
ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmalıdır. - 35’inci maddenin
uygulanmasına ilişkin yönetmeliğin 5’inci maddesi birinci fıkrası
(b) bendinin “Tip projeye dayanmayan” başlığı, “Ahşap karkas
olmamak şartıyla tip projeye
dayanmayan” olarak değiştirilmelidir. - 35’inci maddenin
uygulanmasına ilişkin yö-netmeliğin 9’uncu maddesi ikinci fıkrası,
“An-cak, ısı yalıtımlı, pencereleri yangına daya-nıklı malzemeden
yapılmış kapaklı, evlerin tavan ve tabanları betonarme olan tip
pro-jeleri tercih eden hak sahipleri, ihtiyaçların verilmesinde ilk
sırayı alırlar.” şeklinde değiş-tirilmelidir.
4- Enerji nakil hatlarının altlarının bakımları TE-DAŞ’ a
yaptırılmalı veya bedeli alınmak suretiy-le orman idaresince
yapılmalıdır. Akdeniz bitki örtüsüyle kaplı yangına birinci
derecede hassas bölgelerde EN hatlarının izin oluru hattın top-rak
altına alınması şartına bağlanmalı, geçmiş izinlerde de aynı kural
uygulanmalıdır.
YANGIN ÖNCESİ ALINMASI GEREKEN TEKNİK TEDBİRLER AÇISINDAN
MEVZUATIN İRDELENMESİ VE ÖNERİLEROrman yangınlarının önlenmesi
açışından tek-nik tedbirler daha ziyade silvikültürel çalışmalar ve
yeni orman kurmaya yönelik faaliyetlerdir. Orman idaresi bu
çalışmaların bilincinde olup, ancak uygulamada aksaklıklar
görülmektedir. Serik-Taşağıl yangınından sonra yangına daya-nıklı
türlerden müteşekkil ve kamuoyuna YAR-DOP projesi olarak duyurulan
projede yangın öncesi alınması gereken teknik tedbirler olarak
değerlendirilmektedir. Bu bölümde gerektiğinde orman ağacı
dışındaki türlerin de kullanılacağı, kurulacak sosyal amaçlı bu
ormanların mevcut yasal dayanakları ile alınması gereken tedbirler
üzerinde durulacaktır. Ormanların korunmasında doğrudan katkı
sağ-layacak yerleşim yerleri çevresinde bırakılacak tampon
bölgelerde uygulanmak suretiyle yan-gınların çıkmasına önleyecek
olan bir düzenle-me; Çevre ve Orman Bakanlığı’nın Kuruluş ve
Görevleri Hakkındaki 4856 sayılı Kanunun 11 inci maddesi birinci
fıkrası (a) bendinde “Bozuk orman alanlarında ve gerektiğinde
verimli or-man alanlarında… sosyal ormancılık faaliyetle-rine ait
plan ve projeler ile bu plan ve projele-rin gerektirdiği her türlü
çalışmayı yapmak ve yaptırmak,” bulunmaktadır. (13) Uygulamanın
önünün açılması bakımından 6831 sayılı Orman Kanununda bu hükme
benzer bir düzenleme ya-pılmalıdır. Nitekim 22-24/Mart/2005
tarihinde Antalya’da yapılan birinci Çevre ve Ormancılık Şurasında
“f) Orman ekosistemine bağımlı kırsal kesimin gelir seviyesini
yükseltmek amacıyla, 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş
ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 11. maddesi (a)
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
17
Oda
mız
ın, I
. Orm
an Y
angı
nlar
ı Sem
pozy
umun
da S
undu
ğu T
ebliğ
fıkrasında ifade edilen sosyal ormancılık uygula-ma yönetmeliği
çıkartılmalı, bu kanundaki sos-yal ormancılık düzenlemesi 6831
sayılı Orman Kanununda da yapılmalıdır.” kararı alınmıştır. (14)Bu
amaçla, 6831 sayılı Orman Kanununun 57 inci maddesinin birinci
fıkrasından sonra gel-mek üzere “Bozuk orman alanlarında ve
ge-rektiğinde verimli orman alanlarında; Çev-re ve Orman
Bakanlığınca uygun görülecek planlara göre köy tüzel kişileri,
gerçek ve tü-zel kişilerce sosyal (Karma) ormancılık faali-yetleri
yapılabilir.” fıkrası eklenmelidir.
SONUÇSerik ve Taşağıl orman işletmelerinde 31/7-5/8/2008
tarihleri arasında vuku bulan ve Türkiye’nin en büyük orman
yangınından sonra Antalya’da toplanmasına karar verilen “1.Or-man
Yangınları ile Mücadele Sempozyumu” or-man yangınlarının
söndürülmesi ve yapılacak düzenlemeler açısından isabetlidir.
Sempozyum düzenleme kurulunca Odamızdan çağrılı olarak hazırlanması
istenen bu tebliği-mizle, özellikle mevzuat açısından yapılması
gereken bir kısım düzenlemelere dikkat çekil-miş ve öneriler
getirilmiştir. Dikkate alınacağını umuyor sempozyumun hayırlı
sonuçlar verme-sini temenni ediyoruz.
KAYNAKLAR1. 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanu-nu2.
Orman Genel Müdürlüğü Koruma Daire Baş-kanlığı 25/9/1979 tarihli ve
261 sayılı tebliğ (Mülga)3. Orman Genel Müdürlüğü Orman Yangın-ları
Önleme ve Mücadele Daire Başkanlığının
11/6/1982 tarihli ve 261/EK-1 sayılı tebliği (Mül-
ga)
4. OGM. Orman Yangınlarını Önleme ve Mücade-
le Daire Başkanlığının 25/12/1982 tarihli ve 273
sayılı tebliği (Mülga)
5. OGM. Orman Koruma ve Yangınla Mücadele
Daire Başkanlığının 285 sayılı tebliği
6. 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Ka-
nunu
7. 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Ka-
nunu
8. 31/10/1985 tarihli ve 3234 sayılı Orman Ge-
nel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek
Kabulü Hakkında Kanun
9. 27/9/1984 tarihli ve 3046 sayılı Bakanlıkların
Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmün-
de Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkın-
da Kanun
10. www.ormuh.org.tr Serik-Taşağıl yangınına
ilişkin Orman Mühendisleri Odası Komisyon Ra-
poru.
11. 22/5/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi
Kanunu
12. 9/8/1984 tarihli ve 18484 sayılı Resmi Ga-
zetede yayınlanan, Orman Kanununun 35 inci
maddesindeki Yapı Sistemlerinin Tespiti ve Uy-
gulamasına Dair Yönetmelik
13. 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Or-
man Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun
14. Çevre ve Orman Bakanlığı, 22-24 Mart 2005
Antalya, 1.Çevre ve Ormancılık Şurası Kararları,
Bakanlık yayını Yayın no:2752 S:79
1.ORMAN YANGINLARIYLA MÜCADELE SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRİSİ
Dünya da teknolojinin “insan beyni” olduğu bil-gi çağına
girilmiştir. Kalkınmanın ve değerlerin merkezinde insan
bulunmaktadır. Bilgi çağı “her şeyin insan olduğu”, “her şeyin
insan için oldu-ğu” dinamik bir süreci başlatmıştır. Bu durumda
insan-doğa-orman ilişkisi yeniden değerlendiril-miş; ormanlar insan
mutluluğunun temel aracı olmuştur. Bilgi çağının temel dinamiği
değişimdir. Değişi-min sarstığı, yeni değişimlerin sürekli tehdidi
al-tında bulunan bir dünyada korunmanın tek yolu
yenilikleri sürdürmektir. Çağımızda kurumlar İstikrarı ancak
devamlı değişmeyle sağlayabil-mektedir. Orman teşkilatı geçmişin
dinamikle-riyle geleceğin oluşturulamayacağı bilinciyle, değişim
iradesini ortaya koymalıdır. Çağın yöneliminin bilinciyle
sempozyuma sivil toplumdan, meslek kuruluşlarından,
üniversi-telerden, kamu kuruluşlarından birçok tebliğci katkıda
bulunmuştur. Katılımcılar, orman yan-gınlarıyla mücadelede orman
teşkilatının eksik yaptıklarını veya yapması gerektiği halde
yapıl-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
-
18
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
1.O
rman
Yan
gınl
arıy
la M
ücad
ele
Sem
pozy
umu
Sonu
ç Bi
ldir
isi
mayanları ortaya koymak için sunulan tebliğleri en geniş anlamda
tartışmışlardır. Dört gün boyunca süren sempozyumdan birçok yeni
fikir ortaya çıkmıştır. Orman teşkilatına bundan sonraki
çalışmalarında rehber olması dileğiyle aşağıdaki hususların tavsiye
olarak bil-dirilmesine karar verilmiştir. 1. Orman teşkilatı orman
yangınlarıyla müca-delede yeni teknolojileri geliştirmede ve
dona-nımda son derece başarılıdır. Ancak yeni tekno-lojilerden en
yüksek verimi almada henüz arzu edilen maksimum başarı sağladığı
söylenemez. Bunun için eğitimlere daha fazla ağırlık verme-lidir.
2. Kırsal alanlarda meydana gelen yangınlar, orman teşkilatının
sorumluluğunda bulunan orman yangınlarına müdahalesini önleyen bir
konuma gelmiş; bu nedenle yangın rakamları artış göstermiştir.
Kırsal ve köy yangınlarıyla mücadelede mahalli idarelerin
sorumluluğunu belirleyen kanuni düzenlemeler bir an önce
çı-karılmalıdır. 3. Orman içi ve kenarı köylerde anız yakma ko-nusu
yeniden ele alınmalı, anız yakılması orman teşkilatının nezaretinde
olması şartıyla, yasak olmaktan çıkarılmalıdır. 4. Orman yangınları
ile ilgili olarak eğitim ve söndürme konularında sertifikasyona
gidilmeli ve bu konuda gerekli alt yapı oluşturulmalıdır. 5. Orman
yangınlarıyla eğitim konusunda si-mülasyon teknolojisi bir an önce
devreye sokul-malı; genç elemanlar yangın yönelişleri ve karşı
yangın konusunda önceden eğitilerek uzman-laştırılmalıdır. 6. Orman
yangınlarıyla mücadelede mükellef-lik konusu yeniden
değerlendirilmeli, “gönüllü itfaiyecilik” teşvik tedbirleriyle
birlikte en kısa sürede devreye sokulmalıdır. 7. Ateşin bizi
yönetmesi yerine bizim ateşi yö-netmemiz göz önüne alınmalı,
denetimli yan-gınlarla yanıcı madde stokunun azaltılması
ça-lışmaları düzenli olarak tekrarlanmalıdır. Bölge büyük
yangınlara açık hale gelmekten çıkarıl-malıdır. 8. Orman yangınları
araştırmaları ve eğitim merkezi kurulmalıdır. Orman teşkilatının
yapa-cağı katkılarla akademik ve uygulamacı yangın uzmanları
yetiştirilmelidir. 9. Orman yangınlarıyla ilgili kanuni mevzuat
es-kimiş olup, ihtiyacı karşılamaktan uzaklaşmıştır. Konu yeniden
gündeme getirilerek, günümüz ihtiyaçlarına göre yenden
düzenlenmelidir. 10. Bu tür sempozyumlar daha geniş katılımlı
olarak 3 yılda bir yapılmalıdır. Her iki sempoz-yumdan birisi
uluslar arası olarak düşünülmeli; ülkemizin orman yangınlarında
elde ettiği biri-
kimler diğer ülkelere aktarılmalıdır. 11. Yangın mevsiminde
eleman tayininden ka-çınılmalı, tayinler kış aylarına
kaydırılmalıdır. Kuzey Anadolu ormanlarında çalışanların güney
ormancılığına geçişlerinde kademelendirme ya-pılarak, tedrici geçiş
yapmaları sağlanmalı; di-rekt tayin yapmaktan kaçınmalıdır. 12.
Yangına birinci derecede hassas 56 işletme-ye kesinlikle yangın
tecrübesi olmayan eleman tayini yapılmamalıdır. Bilhassa yangın
riskli işletmelerde elemanların olduğunca uzun süre görevde
kalmaları temin edilerek, araziye hakim olmaları sağlanmalıdır. 13.
“Yangın amiri” ve “Lojistik amiri” tanımla-rı anlaşılır bir şekilde
olmalı, bu kişilerin görev, yetki ve sınırları açıklıkla ortaya
konmalıdır. Bu konu kanuni mevzuata bağlanarak
kesinleştiril-melidir. 14. Yeni bir anlayışı temsil eden “YARDOP”
(Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanların
Tesisi) projesi en geniş an-lamıyla uygulanmalı, yangına dayanaklı
türler amanejmanı geliştirilmelidir. Bu proje zaman zaman
üniversite ve meslek mensuplarıyla ya-pılacak toplantılarla masaya
yatırılmalı; daha da geliştirilmelidir. 15. Orman yangınlarında
işçi sağlığı ve güven-liği rehberi hazırlanmalı, ilk yardım ve
eğitim programlarına katılımın sağlanması amacıyla Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile işbirliği protokolü hazırlanmalıdır.
16. Orman yangınlarıyla mücadelede işçi alımı ve diğer işler
konusunda daha geniş anlamda özel sektörden hizmet alımı
yapılmalıdır. 17. Meteorolojik bilgilerin orman yangınlarını
önlemede önemi nedeniyle, meteoroloji istas-yonların ogm cbs web
tabanına, günlük bilgi akışı yapabilecek tarzda yaygınlaşması ve
dona-nımı geliştirilmeli, Metorolojiye dayalı günlük risk
haritalarının yapımı çalışmalarının destek-lenerek devam
ettirilmelidir. 18. Yangın esnasında ve öncesinde basınla
irti-batların iyi kurulması gerekir. Yangın bilgilerini doğru ve
düzenli bir şekilde vererek, yangında çalışanların motivasyonları
güçlendirilmelidir. 19. Orman teşkilatı kendisi dışında kurumlarla
ve basınla iletişim kurarak, çalışmaları konu-sunda bilgi akışı
sağlamalıdır. Basının “Antalya yanıyor! Arazi kazanmak için yangın
çıkarıldı!” Gibi yanlış başlıklar kullanması sıcak iletişimle
önlenmelidir. Çünkü ne Antalya yanıyor, ne de yangın sonunda bir
arazi kazanan veya kazana-cak var.
11. 01.2009Sempozyum Oturum Başkanları
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
19
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
I-GİRİŞ Anayasanın 169 uncu ve 170 inci maddelerinde, ormanların
korunması ve geliştirilmesi ile or-man köylüsünün korunmasına ait
hükümler yer almış, uygulama esasları 6831 sayılı Orman Ka-nunu ve
2924 sayılı Orman Köylülerinin Kalkın-malarının Desteklenmesi
Hakkında Kanunlarla belirlenmiştir. Ancak 2/B arazilerinin
satışlarına ilişkin hü-kümler içeren 2924 sayılı Kanunun 11 inci
maddesi, kamuoyunca yakından takip edilen bu arazilerin, orman
köylüsü olmayanlara da satışları öngördüğü için, bu düzenleme
Anaya-sa Mahkemesinin 30/3/1993 tarihli E: 1992/48, K:1993/14
sayılı kararıyla Anayasanın 170 inci maddesine aykırılığı
gerekçesiyle iptal edilmiş-tir. Bu iptal kararı üzerine, 4127
sayılı Kanun-la orman köylüsü tanımı getirilerek, Bakanlar
Kurulunca çıkarılan yönetmelik esaslarına uy-gun olarak Temmuz/1997
den itibaren satışla-ra başlanmış, 536 köyde çalışmalar yapılmış ve
6701 Hektar alan orman köylüsüne satılmıştır. Maliye Bakanlığı, bu
yerlerin hazine adına çıka-rıldığı, bu nedenle satışının da
Bakanlıklarınca yapılması gerektiği gerekçesiyle, 29/06/2001
tarihli 4706 sayılı Kanun çıkarılarak 2/B saha-larına ait tüm satış
yetkileri bu Bakanlığa veril-miş, ayrıca, 2/B satışlarında 2924
sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Sayın Cumhurbaşkanı, 4706 sayılı Kanunun 2/B satışlarını düzenleyen
3 üncü maddesinin Anayasanın 170 inci maddesine aykırı oldu-ğu
gerekçesiyle yürürlüğün durdurulması ve iptali istemiyle Anayasa
mahkemesinde dava açmıştır. Anayasa Mahkemesi, 2/B sahala-rının
satılamayacağına, ancak ihya edilerek orman köylülerine tahsis
edilebileceğine, bu nedenle satışı öngören 4706 sayılı Kanunun 3
üncü maddesinin öncelikle yürürlüğünün durdurulması ve daha sonra
23/1/2002 tarihli ve 2001/382, K:2002/21 sayılı kararıyla iptal
etmiştir.Bu durumda, Anayasanın 169 ncu ve 170 inci maddelerinde
gerekli değişiklikler yapılma-dan, toplumsal ve anayasal sorun
haline ge-len 2/B alanlarının satılarak değerlendirilme-si mümkün
görülmemektedir.
Odamız; 1961 ve 1982 Anayasalarına göre, 6831 sayılı Orman
Kanununun 2 nci maddesi (B) fık-rasıyla, 31/12/1981 tarihi
itibariyle bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak
kaybet-tiği belirlenip hazine adına orman dışına çıkarı-lan 473000
hektar alanın, Anayasa Mahkemesi kararları dikkate alınmak
suretiyle, anayasal ze-min oluşturularak satış dahil tasfiye
edilmesini ve bu konunun bir daha geri getirilmemek üzere ülke
gündeminden düşürülmesini istemektedir.Orman Mühendisleri Odası
hazırladığı bu ra-porda; 2/B sorununun anayasal ve yasal boyutu
dikkate alınarak bugüne kadar yapılan çalışma-lar irdelenmiş ve
sorunun aşılması için orman-cılık ve orman endüstrisi alanında
hizmet veren 10000 üye mühendis adına geliştirdiği hukuki çözüm
önerilerinin kamuoyuyla paylaşılması amaçlanmıştır.
II- İNCELEME VE ÖNERİLER:
Bu bölümde, hazine adına orman dışına çıka-rılma süreci
irdelenmek suretiyle gelinen nok-tanın belirlenmesi, toplumsal ve
anayasal sorun haline gelen 2/B konusunun çözümüne ilişkin Odamızın
görüş ve önerileri kamuoyuyla payla-şılacaktır. Şöyle ki;
A) 2/B SAHALARINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER VE YAPILAN
ÇALIŞMALAR 1- Hazine adına orman dışına çıkarılma yani 2/B
sürecinin tarihsel gelişimi:
1961 Anayasasında 1973 de yapılan değişiklikle 15.10.1961
tarihinden önce; bilim ve fen bakı-mından Orman niteliğini tam
olarak kaybetmiş olan tarla, bağ, meyvelik, zeytinlik gibi çeşitli
ta-rım alanları ve yerleşim yerleri ile, orman olarak muhafazasında
bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen yerlerin orman
sınırları dışı-na çıkartılması hükmü getirilmiş ve 1744 Sayılı
Kanun çıkarılarak “2. madde uygulaması” çalış-malarına 1974 yılında
başlanmıştır. Bilahare 1982 Anayasasında, 31.12.1981 tari-hinden
önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş
olan tarla, bağ, meyvelik, zeytinlik gibi çeşitli tarım
alanlarında
ANAYASAVE ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA, 5831 SAYILI
KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEMELER VE 2/B KONUSUNDA
ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASININ GÖRÜŞLERİNE İLİŞKİN RAPOR
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
20
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
veya hayvancılıkta kullanılmasında yarar oldu-ğu tespit edilen
araziler, şehir, kasaba ve köy ya-pılarının toplu olarak bulunduğu
yerlerin orman sınırları dışına çıkarılabileceğine dair hüküm
getirilmiş, 6831 Sayılı Orman Kanununun 2 inci maddesinde 2896
sayılı Yasa ile değişiklik yapı-larak, yukarıdaki şartları taşıyan
yerlerin orman sınırları dışına çıkarılabileceğine dair düzenle-me
yapılarak 2/B uygulamasına başlanmıştır.
6831 sayılı Orman Kanununun 2. maddesi (B) bendi uyarınca;
“31.12.1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman
niteli-ğini tam olarak kaybetmiş yerlerden; tarla, bağ bahçe,
meyvelik, zeytinlik, fındıklık, fıstıklık (antep fıstığı, çam
fıstığı) gibi çeşitli tarım alan-ları veya otlak, kışlak, yaylak
gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen
ara-ziler ile şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak
bulunduğu yerleşim alanları orman sınır-ları dışına çıkarılır.”
ifadesi doğrultusunda; Or-man Bakanlığınca 31/12/2002 tarihine
kadar toplam 473.000 Hektar saha orman sınırları dışına
çıkarılmıştır.
2- Hazine adına orman dışına çıkarılan 2/B sahalarının satılması
sürecinin tarihsel gelişimi:
Orman dışına çıkarılan alanların anayasamızın 170 inci maddesine
göre değerlendirilmesini yapmak amacıyla 2924 sayılı “Orman
Köylüle-rinin Kalkınmalarının Desteklenmesi Hakkında Kanun”
20.10.1983 tarihinde yürürlüğe girmiş-tir. Orman sınırları dışına
çıkarılan 2/B alanları-nın öncelikli kadastroları yapılarak, ifraz
ve par-selasyonlarının yapılması ve satışa hazır hale getirilmesine
çalışılmıştır. Bu çalışmalar devam ederken, Anayasa Mahkemesince
30.03.1993 gün 1992/48 E. 1993/14 sayılı kararıyla “çıka-rılan bu
yerlerin Orman Köylüsünden baş-kasına satışının yapılması Anayasaya
göre mümkün değildir.” gerekçesi ile 2924 sayılı Kanunun 11 inci
maddesi iptal edilmiştir.Bu iptal kararı üzerine ortaya çıkan
hukuki boş-luk, 30.10.1995 tarihli ve 4127 Sayılı Kanunla
giderilmiş ve 2924 sayılı Kanunun 11 inci mad-desinde orman köylüsü
tanımı yapılarak uy-gulamaya hız kazandırılmıştır. Yasanın
Yönet-meliği de 31/7/1997 tarihinde çıkartılarak, 536 Köyde çalışma
yapılmış, 6701 Ha. yerin Orman Köylüsüne satışı ve tapularının
verilmesi işlemi gerçekleştirilmiştir. Maliye Bakanlığı bu yerlerin
Hazine adına çıka-rıldığı, bu nedenle satışının da
Bakanlıklarınca
yapılması gerektiği gerekçesiyle 29.06.2001 ta-rihli 4706 sayılı
Kanun çıkartılmış ve yürürlüğe konmuştur. Bu Yasanın yürürlüğe
girmesinden sonra 2/B sahalarının satışıyla ilgili her türlü
ta-sarruf yetkisi Maliye Bakanlığına geçmiştir.4706 sayılı Yasanın;
“Hazine Adına Orman Sı-nırları Dışına Çıkarılan Yerler” başlıklı 3
ncü maddesinin birinci fıkrasında, “6831 Sayılı Or-man Kanununun
değişik 2.Maddesi ( B ) bendi gereğince Hazine adına Orman
sınırları dışına çıkarılan yerlerde 2924 Sayılı Orman Köylüleri-nin
Kalkınmalarının Desteklenmesi Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz”
hükmünün yer alması sebebiyle, 4706 Sayılı Yasanın 18.07.2001
tarihli ve 24466 sayılı Resmi Gazetede yayımla-narak yürürlüğe
girmesinden sonra 2924 Sayılı Yasa uygulanabilirlik özelliğini
kaybetmiştir. 4706 Sayılı Yasa ile getirilen düzenlemede, “6831
Sayılı Kanunun değişik 2/B maddesi gere-ğince Hazine adına Orman
Sınırları dışına çıka-rılan yerlerin Maliye Bakanlığı uhdesine
geçtiği, bu yerlerin satış işlemlerinin yapılabilmesi için
yapılacak öncelikli kadastronun Maliye Bakanlı-ğınca yaptırılacağı,
imar uygulama mevzuatın-daki kısıtlamalara tabi olmayacağı, bu
yerlerin Harçlar Kanunundaki harca tabi değerinden az olmamak üzere
rayiç bedeli üzerinden köylerde, varsa öncelikle kullanıcısı Orman
köylüsüne, Belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde ise
kullanıcılarına doğrudan satılabileceği gibi, aynı amaçla ilgili
Belediyelere ve Arsa Ofisi Genel Müdürlüğüne devredilebileceğine
dair hüküm-ler yer almıştır. Ancak söz konusu 4706 sayılı yasanın 3
üncü maddesi ; Kanunun 18.Temmuz 2001 tarihinde yürürlüğe girmesini
müteakip, Sayın Cumhur-başkanınca yürürlüğün durdurulması ve iptali
istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açılma-sı üzerine, Mahkemece
verilen ve 15.09.2001 tarih 24524 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
14.09.2001 tarih E:2001/382, K:2001/8 sayı-lı kararla öncelikle
yürürlüğü durdurulmuş, daha sonra 04.10.2002 tarih 24896 sayılı
Res-mi Gazete’de yayımlanan 23.01.2002 tarih 2001/382 E., 2002/21
sayılı kararıyla da 3. MADDE İPTAL edilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesinde; “Anayasanın 170.
Maddesi; orman sınırları dı-şına çıkartılan yerlerin; ülke
nüfusunun dörtte birine yakın bölümünü teşkil eden ve orman içi ve
bitişiğinde yaşayan Orman Köylüsünün kısmen veya tamamen bu yerlere
yerleştirilme-si ve Devlet eliyle anılan yerlerin ihya edilerek
ancak bu halkın yararlanmasına TAHSİS edil-
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
21
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
mesi gerektiğini, Anayasa ile bu işlerin yapılma-sı hususunun
Devlete görev olarak yüklenmiş olduğunu, ülke nüfusunun dörtte
birine yakın bölümünü teşkil eden, ancak sağlıksız biçimde ve düşük
sosyo-ekonomik yapı içinde yaşayan orman içi veya bitişiği köyler
halkına, bilim ve fen bakımından orman olarak işletilmesinde hiçbir
yarar görülmeyen yerlerin Devlet eliyle ihya edilerek yararlanılmak
üzere tahsis edile-ceği, bu nedenle orman sınırları dışına
çıkarılan yerlerin yalnızca Orman köyleri halkının nakli ve
yerleştirilmesi amacıyla değerlendirilmesi-nin olanaklı olduğunu
Anayasanın bu emredici kuralı nedeniyle yasa koyucunun, bu
alanların kullanıcılarına veya başkalarına, hatta Orman içi köyler
halkına satılmasını veya bu amaç-la devredilmesini sağlayacak bir
düzenleme yapmasının mümkün olmadığını; bu nedenle hazine adına
orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin satışı ve bu amaçla
devrini düzenle-yen maddenin Anayasaya aykırı bulunduğu-nu”
belirtmiştir. Bu durumda ; 6831 sayılı Orman Kanunu-nun değişik 2/B
maddesi gereğince orman sınırları dışına çıkartılan bu yerlerin
orman köylerine dahi satışı mümkün olmayıp; an-cak tahsisi ve orman
içi köyler halkının nak-li için kullanılması mümkün olabilecektir.
3- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında 2/B sahalarının satılmasına
yönelik yapılan düzenlemeler.
4706 sayılı Kanunun iptal edilmesiyle birlikte, 2/B alanlarının
ancak Anayasa değişikliğiyle satışlarının yapılabileceğinin
anlaşılması üze-rine; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında 2/B
alanlarının satılabilmesine yönelik Anayasanın 169 ve 170 inci
maddelerinde değişiklik yapan, 4/4/2003 tarihli ve 4841 sayılı
“Türkiye Cum-huriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde De-ğişiklik
Yapılması Hakkında Kanun” TBMM de kabul edilmiş ve onaylanmak üzere
Cumhurbaş-kanlığına gönderilmiştir. Cumhurbaşkanlığına onaylanmak
üzere gönde-rilen bu Kanunda yapılan inceleme sonucunda; aşağıdaki
gerekçelerle onaylanmamış, TBMM’ne bir daha görüşülmek üzere
18/4/2003 tarihli ve B.01.0.KKB.01-18/A-6-2003-491 sayılı
yazılarıyla iade edilmiştir.
Cumhurbaşkanlığının 4841 sayılı Kanunu TBMM’ne iade yazılarında
özetle; a) Devlet ormanlarının, genel kabul gören devlet
işletmeciliğinin yanında, özel sektör tarafından
da işletilmesine olanak sağlanması ile ormanla-rın korunmasının
güçleşeceği, Devlet ormanla-rının yerli ve yabancı kuruluşların
işletmesine açılacağı,b) Hazine adına orman alanı dışına çıkarılan
bu yerlerin kullanıcısına öncelik verilerek de olsa satışının
yapılabilecek olması, orman yağmasını artıracak, yağmalanan bu
taşınmazlardaki kaçak yapılar için “imar affı” umudunu
doğuracağı,c) Bu alanların, orman köylüsü gözardı edilerek ve sınır
çizilmeden ya da çerçevesi belirlenme-den üçüncü kişiler adına
elden çıkarılacağı, ç) Bu yerlerin, kasıtlı eylemleriyle orman
dışına çıkarılmasını sağlayan kişilere satılmasının hu-kuk devleti
ve adalet ilkesiyle bağdaştırılama-yacağı, bu durumun Anayasa ve
yasalara saygılı olan kişilerin güvenini sarsacağı, d) Orman
alanlarının tahribine ve orman alan-larının varlığının sona
erdirilmesine yönelik ey-lemlere Anayasal dayanak kazandırılarak,
işgale ve ormanların tahrip ve yağmasına süreklilik
kazandıracağı,Nedenleriyle uygun görülmeyerek TBMM’ne iade
edilmiştir.
Bu düzenlemeden sonra, 2/B alanların satılması-na yönelik
Anayasa değişikliği konusu TBMM’nin gündemine bir daha
getirilmemiş, ancak, Ana-yasada gerekli değişikliğin yapılması
gerekir-ken bu yapılmadan, 2/B sahalarının satışla-rına yönelik
teknik alt yapıyı hazırlayan ve Anayasa mahkemesi iptal kararlarına
aykırı hükümler içeren, 5831 sayılı “TAPU KANU-NU İLE BAZI
KANUNLARDA DEĞİŞİK-LİK YAPILMASINA DAİR KANUN” ko-misyonlarda
görüşülmeden TBMM genel ku-rulunda verilen bir önergeyle
çıkarılmıştır. 4- Yeni Anayasa yapılmasına yönelik hazır-lık
çalışmaları 2007 yılında yapılmış ve sonu-cunda ortaya çıkan metnin
131 inci madde-sinde; devlet ormanlarının devletçe işletilir
ifadesinin yanına “işlettirilir” hükmünün eklenmesine, ormanların
daraltılmasını sağ-layacak yeni 2/B alanlarının yaratılmasına ve
ormanların arsa ofisi haline getirilmesine yö-nelik düzenlemeler
getirilmeye çalışılmıştır. Orman Mühendisleri Odası, yapılan bu
hazırlık çalışmalarında yer alan devlet ormanlarının dev-letçe
işletilir ifadesinin yanına “işlettirilir” hük-münün eklenmesine,
2/B konusunun 22/7/2007 tarihine kadar uzatılmasına, ormanların
devam-lılık arz edecek şekilde başka alanlara dönüştü-rülerek arsa
ofisi haline getirilip orman dışına çıkarılmaların devamlı hale
getirilmesine şid-
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
22
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
detle karşı olduğunu belirtmiştir. Endişelerini ve hazırladığı
alternatif anayasa maddesi tasla-ğını içeren raporu kamuoyuyla
paylaşmıştır. Bu çalışma, Odanın www.ormuh.org.tr adresinde
bulunmaktadır.
B) HAZİNE ADINA ORMAN DIŞINA ÇIKARILAN 2/B SAHALARININ
SATIŞLARININ TEKNİK ALT YAPISINI HAZIRLAYAN, 15/1/2009 TARİHLİ VE
5831 SAYILI “TAPU KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN” İLE GETİRİLEN DÜZENLEMELERİN İRDELENMESİ Yukarıda 2/B
sahalarının satışına ait yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere;
Anayasanın 170 inci maddesinde gerekli değişiklik yapıl-madan,
hazine adına orman dışına çıkarılan bu alanların satışlarının
yapılması mümkün değildir. 5831 sayılı “Tapu Kanunu ile Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 3402 sa-yılı
Kadastro Kanuna eklenen EK MADDE: 4 de; 2/B sahalarının satışına
altlık olacak ka-dastrosunun yapılmasına ve süratlendirilme-sine
yönelik özel hükümler getirilmiş ve bu düzenlemeyle Anayasa
Mahkemesi kararıyla iptal edilen 4706 sayılı Kanunun 3 üncü
mad-desindeki hükümler daha da genişletilerek yasalaşmıştır. 4706
ve 5831 sayılı Kanunların 2/B alanlarının satışının teknik alt yapı
oluşturan kadastro öl-çümlerine dair hükümleri karşılaştırılmış,
Ana-yasa Mahkemesi kararları ışığında irdelenerek şu şekilde bir
sonuç ortaya çıkarılmıştır. Şöyle ki;
1) Hazine adına orman dışına çıkarılan 2/B alanlarının
kadastrosu yapılırken “kulla-nan kişilerin adları kadastro
tutanağının beyanlar hanesinde gösterilir” ibaresinin Anayasa
Mahkemesinin 30/03/1993 tarihli ve E:1992/48, K:1993/14 sayılı
kararıyla ip-tal edilmesine rağmen 5831 sayılı Kanunda kadastro
çalışmaları daha da genişletilerek yeniden düzenlenmiştir.
Anayasanın 170 inci maddesinin orman köylüle-rinin kalkınmalarına
ait hükmünün uygulamaya yansıtılması amacıyla çıkartılan 2924
sayılı “Or-man Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklen-mesi Hakkında
Kanun’ un değişik 11 inci mad-desindeki “kullanan kişilerin adları
kadastro tutanağının beyanlar hanesinde gösterilir” hükmü; orman
dışına çıkarılan yerlerin Orman
Köylüsünün yararlanmasına tahsis edilmesi gerektiği, ancak Orman
Köylüsü olup olmadı-ğına bakılmaksızın bu 2/B alanlarının kullanan
kişilere satışının yapılmasını sağlayacak bu dü-zenlemenin
Anayasa’nın 170 inci maddesine ay-kırı olduğu nedenleriyle Anayasa
Mahkemesinin 30/03/1993 tarihli ve E:1992/48, K:1993/14 sayılı
kararıyla iptal edilmiştir. Bu Anayasa Mahkemesi kararına rağmen;
bu yerlerin kadastrosunun yapılıp satılmasını öngö-ren 4706 sayılı
“Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer
Vergisi Kanu-nunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 3 üncü
maddesiyle getirilen hükümler daha da genişletilerek 5831 sayılı
Kanunla yeni bir ya-sal düzenleme yapılmıştır. Halbuki, 4706 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesi, Anayasa’nın 170 inci maddesine aykırı
olması nedeniyle, Anayasa Mahkemesinin 14.09.2001 tarih E:2001/382,
K:2001/8 sayılı kararıyla önce yürürlüğü durdu-rulmuş ve daha sonra
23.01.2002 tarih 2001/382 E., 2002/21 sayılı kararla İPTAL
edilmiştir. Bu ka-rar hiç dikkate alınmadan ve Anayasa
değişikli-ğine gidilmeden 5831 sayılı Kanun çıkarılmıştır. Bu
Anayasa Mahkeme kararları ortada dururken ve Anayasanın 170 inci
maddesi değiştirilme-den, orman köylüsünün yararlanmasına yönelik
tahsisin dışında satılması mümkün olmayan 2/B alanlarının,
kullanıcılarına satılmalarını sağla-yacak teknik alt yapının
oluşturulması amacıyla çıkarılan 5831 sayılı Kanunla getirilen
“fiili kullanım durumları dikkate alınmak ve varsa üzerindeki
muhdesatın kime veya kimlere ait olduğu ve kim veya kimler
tarafından ne za-mandan beri kullanıldığı kadastro tutanağının
beyanlar hanesinde gösterilmek suretiyle” dü-zenlemelerinin
Anayasaya aykırı olduğu te-reddütsüzdür. 2- 3402 sayılı Kadastro
Kanununun 22.mad-desi uyarınca, bir yerde ikinci kez kadastro
yapılması mümkün değilken, 2/B alanların-da, aynı yerde yeniden
kadastro yapılmasına ilişkin 5831 sayılı Kanunda istisna düzenleme
yapılırken,aynı zamanda bunun “ikinci ka-dastro sayılmayacağı”
hükmünün getirilme-si düşündürücüdür.Anayasa Mahkemesinin 2924
sayılı Kanunun 11 inci maddesini iptal etmesinden sonra, orman
köylüsü tanımı getirilmiş, böylece ayrım yapıl-maksızın kullanıcısı
adına tespitin yapılması düzenlemesi değiştirilerek, kullanıcısı
orman köylüsü adına kullanım kadastrosu çalışmaları başlatılmıştır.
Hazine adına orman dışına çıkarılan 2/B alanla-rında yeniden
yapılan kadastro çalışmalarındaki
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
23
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
amacın; kullanıcısı orman köylüsü adına kulla-nım kadastrosu
yapılıp Anayasa Mahkemesinin 4706 sayılı yasanın 3.maddesini iptal
kararı ne-deniyle satılamayan 43962 hektar 2/B alanında, fiili
kullanıcıları adına tekrar kullanım kadas-trosunun yapılmasının
düşünülmesi nedeniyle istisna düzenlemesinin getirildiği
anlaşılmak-tadır. Bu yönüyle de düzenlemenin Anayasaya aykırı
olduğu düşünülmektedir. 3- Hazine adına orman dışına çıkarılan
yer-lerin sınır nokta ve hatları; Anayasa Mahke-mesi kararıyla
iptal edilen 4706 sayılı Kanu-nun 3 üncü maddesine göre orman
kadastro komisyonlarınca yapılmakta iken, 5831 sayılı Kanunda arazi
kadastro ekibine Orman İş-letme Müdürlüklerince görevlendirilecek
en az bir orman mühendisi veya orman yüksek mühendisi iştirak
ettirilerek yapılabilecektir. Böylece ormancılık bilim ve tekniğine
aykırı olarak Orman Kadastro Komisyonları devre dışı bırakılmıştır.
Ormancılık bilim ve tekniği kullanılmak suretiy-le vasıf tayini ve
yorumlama yöntemiyle orman sınır noktalarının belirlenmesi ve
aplikasyonu konusu; 6831 sayılı Orman Kanununa göre kuru-lan Orman
Kadastro Komisyonlarının yetkisinde iken, bu yetki 5831 sayılı
Kanunla ormancılık ko-nusunda yeterli bilgisi olmayan arazi
kadastro ekibine verilmektedir. Arazi kadastro ekibinin içine
iştirak edecek olan orman işletme müdür-lüklerince
görevlendirilecek orman mühendisle-rinin, iş yükü hacmi ve uzmanlık
isteyen kadas-tro bilgilerinin sınırlı olabileceğinden kadastro
çalışmaları sonucunda sınırların orman aleyhi-ne daraltılabilmesine
yönelik kararların çıkabi-leceği tehlikesi ortaya çıkmaktadır.
Anayasa Mahkemesince iptal edilen 4706 sayılı Kanunda dahi bu
konuda Orman Kadastro Ko-misyonlarının yetkilerine dokunulmamışken,
5831 sayılı Kanunda dikkate alınmamıştır.
4- 5831 sayılı Kanuna göre Hazine adına or-man dışına çıkarılan
yerler; satışlara esas olacak şekilde ve fiili kullanım durumları
dikkate alınmak suretiyle, 3194 sayılı İmar Kanunu ile 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunundaki kısıtlamalara tabi
olmadan ifraz ve/veya tevhit yapılabil-mesi, 2/B konumundaki tarım
arazilerinden daha çok gelir elde edilmesinin amaçlandığı ve
yapılaşmayı hızlandırıcı düzenleme olarak görülmektedir. Anayasa
Mahkemesinin iptal kararlarında, fiili kullanıcısının kadastro
tutanağında belirlen-mesinin Anayasaya aykırı olduğu çok açık
bir
şekilde belirtilmiş olmasına rağmen; 5403 sayılı Kanunun 8 inci
maddesindeki 0,3-2 hektar ara-sındaki parsel büyüklüğü
kısıtlamasına ve 3194 sayılı İmar Kanunundaki kısıtlamalara tabi
ol-madan ifraz ve tevhit yapılabilmesi, bu yerleri fiilen elinde
bulunduran kişilere kolayca satışın yapılabilmesini veya
satışlardan daha iyi gelir elde edilebilmesinin alt yapısı
hazırlanmak isten-mektedir. Ayrıca bu istisna hükmü, 31/12/1981
tarihinden önce fiilen tarım yapılması nedeniyle Hazine adına orman
sınırları dışına çıkarılan 2/B alanlarının yapılaşmaya açılmasının
zemininin hazırlandığını düşünmekteyiz. 5- 5831 sayılı Kanuna göre
Hazine adına or-man dışına çıkarılan yerler içinde yer alan ve özel
kanunlarla korumaya alınan eylem-li devlet ormanı, doğal sit alanı
vb. yerlerin korunması tehlikeye sokulmuş, bu alanların satılmasına
imkan sağlanacak kadastro öl-çümleri yapılabilir hale
getirilmiştir.Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği 4706 sayılı Kanunun
3 üncü maddesinde “Özel kanunla-rı gereğince satışı mümkün olmayan
yerlere ilişkin hükümler saklıdır.” ifadesiyle, orman-lar, sit
alanları vb. yerler korunmuşken; 5831 sayılı Kanunda, “Kadastro
çalışmalarına baş-lanılmadan önce, Hazine adına orman sınırları
dışına çıkarılan yerlerin içerisinde özel kanun-larına göre
değerlendirilmesi gereken alanlar bulunup bulunmadığı kadastro
müdürlüğünce ilgili kurum ve kuruluşlarına yazı ile sorulur.
İl-gili idarelerce 15 gün içerisinde kadastro mü-dürlüğüne bilgi
verilir. Bu süre içinde cevap verilmediği takdirde, söz konusu
alanların bulunmadığı yönünde cevap verilmiş sayılır. Bu bilgilere
veya ilgili idarelerce zeminde gös-terilen sınırlara göre bu yerler
içindeki bu alan-ların sınırları ölçülerek krokisinde gösterilir ve
beyanlar hanesinde belirtilir.” hükmüyle kamu malı olan özel
yerlerin korunması 15 gün gibi kısa bir hak düşürücü süreyle,
ilgili idarelerin cevap vermesine bağlanmış ve bu sürede cevap
verilmemesi halinde söz konusu alanların bu-lunmadığı gibi son
derece tehlikeli bir düzen-leme yapılmıştır. Bu düzenleme, 2/B
alanları içinde bulunan ve Anayasanın koruması altında ki eylemli
orman alanlarının, doğal sit alanı vb. yerlerin, özel mül-kiyete
geçirilmesine imkan sağlayabileceğinden Anayasaya aykırıdır. 6- 2/B
sahalarında 5831 sayılı Kanuna göre yapılacak uygulamalar
sonucunda; her türlü satışa hazır hale getirilen 2/B parselleri,
Ana-
-
o r m a n m ü h e n d i s l i ğ i o c a k - ş u b a t - m a r t
• 2 0 0 9
24
2/B
Kon
usun
da O
rman
Müh
endi
sler
i Oda
sını
n G
örüş
leri
ne İl
işki
n R
apor
yasa değişikliği yapılmadan veya Anayasaya aykırı hüküml
