Gazeta e Qershorit 2007

7/31/2019 Gazeta e Qershorit 2007

1/12

QERSHOR 2007 NGJALLJA 1NGJALLJA

Nr. 6 (173) Viti XVI i botimit QERSHOR 2007 mimi 20 lek

Jeta juaj bn pjes n planin e madh t Perndis

D

ata 14 qershor ishte nj dit e veant pr studentt e vitit IV tAkademis Teologjike. Ata e filluan ditn me Liturgjin Hyjnore t

kryesuar nga Hirsi Ilia Ketri, drejtor i Akademis. BashkmeshuanHirsi Nikolla, at Kozmai, at Gjerasimi, at Emanueli, dhjakon Spiro etj.

Diplomohen studentt e vitit t katrt n Akademin Teologjike Ngjallja e Krishtit, Shn Vlash

N mesdit, t gjith s bashku; klerik, pedagog, student, prindrdhe t ftuar t tjer, u mblodhn n salln e Akademis, ku pritn dukepsalur Famn e Kreypiskopit, Fortlumturin e Tij, Prof. Dr. Anastasin.

(Vijon n faqen 2)

N jetn dhe shrbe-sn e do Primati ngja-rja m e shnuar shtdita kur ai zgjidhet nkrye t Kishs q bari-ton. Esht dita q merr urimet nga homologtdhe bn bilancin e nj jete n shrbim t besim-tarve. Por, kur flasim pr Kryepiskopin Anastas,me siguri q 24 qershori i vitit 1992 sht shumm tepr se kaq. N nj t kremte t shnuar,si ajo e lindjes s Shn Joan Pagzorit, atij i ngar-kohej nj mision dhe kryq i rnd: T drejtonteKishn e shkatrruar t Shqipris, t bnte atq dukej e pamundur pr shum: ta ringjallteat mbi grmadhat e lna nga sistemi komunist.

Q kur erdhi si Eksark Patriarkal, n verne vitit 1991, Episkopit (i hirotonisur si i till m1972), Mitropolitit t Andruss Anastasit, i ishteshfaqur prpara nj imazh apokaliptik i besimit:Pa kisha, pa objekte administrative, pa klerikdhe sidomos, me disa breza njerzish t mbajtur

me dhun larg besimit dhe t edukuar q t mo-honin Perndin. Shumkush do t ishte deku-rajuar, por jo veprimtari i dalluar apostullor i dit-ve tona, q kishte kaluar m prpara vshtirsite Afriks dhe t Lvizjes Ekumenike botrore.

24 qershor 1992 - 24 qershor 2007: 15-vjetori i zgjedhjes s Fortlumturis s Tij Anastasit

n krye t Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

Ai e nisi punn pikrisht atje ku kishte ndalur,tek formimi i klerit dhe ringritja e tempujve, prta shtrir gjithmon e m tepr edhe n fushate tjera dhe sidomos n at t ndihms sociale.

Ishte pikrisht kjo kmbngulje, prkushtimdhe aftsi e rrall, e cila bri q besimtart ortho-dhoks t vlersonin se ai ishte personi i prshtat-shm pr ta vazhduar veprn e saponisur. Kyvlersim iu shpreh Patriarkans Ekumenike nmars 1992, nga nj delegacion i gjer zyrtar kle-riko-laik i Kishs son, q bri nj vizit pransaj. M pas, m 30 maj 1992, Kshilli i Prgjith-shm i Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqip-ris i drejtohej me nj krkes zyrtare n emrt besimtarve orthodhoks t Shqipris, Tr-shenjtris s Tij, Patrikut Ekumenik Vartholo-

meut. N t, pasi lavdrohej e vlersohej lartpuna e jashtzakonshme e Eksarkut, theksohej,se, q Kisha tuprgjigjej nevojave t shumta,q t shpejtohej riorganizimi i saj mbi bazakanonike, q t rikthehej e barabart n gjirin e

kishave motra, ishtenevoja q t ngrihej sam shpejt nj hierarkie aft pr t prballu-ar kto detyra. Ndaj,

si Kisha mm, q kishte dhn autoqefalin, itakonte Patrikans Ekumenike t prdorte tdrejtat e detyrat e saj pr plotsimin kanonik tstrukturave t Kishs son, duke nisur ngaKryepiskopi, ku vlersohej se Prof. Dr. Anastasiishte personi m i prshtatshm pr t marrkt detyr.

Sinodi i Shenjt i Patriarkans Ekumenike,pasi shqyrtoi kt krkes, duke pasur parasyshse nuk kishte mbetur i gjall asnj episkop meorigjin shqiptare, duke marr n konsideratpunn e shklqyer t Imzot Anastasit, vendosim 24 qershor 1992 zgjedhjen e Tij Kryepiskopi Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris.Nuk ishte ky nj fron i rehatshm, ishte nj kryqi rnd, t cilin Fortlumturia e Tij e ngriti me

guxim e vetmohim dhe arriti t realizoj atmrekulli q jetojm t gjith sot.

N kuadrin e ktij prvjetori, n KishnUngjillzimi i Hyjlindses, u krye nj LiturgjiHyjnore panegjirike.

Pr vje tor i m r eku llis s n j r ingja l lje je

t p a kr a h a s u es h m e


2/12

2 NGJALLJA QERSHOR 2007

Duke u nisur nga shkrimi i dats26 maj 2007, pr vjedhjen ekambans n kishn e shn Kollitt fshatit Shelcan, n gazetn Re-publika, mendova t bj disa sqa-rime n adres t ksaj gazete dheautorit, z. Hyqmet Zane. Parapra-kisht duhet t sqaroj lexuesin se kjoprgjigje i sht drguar disa hergazets Republika dhe direktkryeredaktorit t saj, por gjithkasht ln n heshtje pr shumkoh dhe si prfundim jemi tbindur q nuk duan ta botojn. Siarkitekt restaurator m duhet tthem se shkrimi ka shum pasa-ktsi, t cilat shtrembrojn n m-

nyr t drejtprdrejt punn e kryernga Kisha pr restaurimin e monu-menteve t kulturs t kultit ortho-dhoks n Shqipri. Kisha jon, mefondet e siguruara nga Kryepi-skopi Anastas nga donator tndryshm, miq t tij, ka dhn njkontribut t madh jo vetm nndrtimin e kishave t reja, q janobjekte shpirtrore n shrbim tkomunitetit t besimtarve, por dhen restaurimin e kishave monument.

N shkrim mungon kultura dheinformacioni rreth tems pr t

ciln flitet. Autori, duke mos njohurhistorin e ikonografis shqiptare,

thot se kisha sht pikturuar ngaKonstandin Shpataraku (Onu-

fri)(?!). Kemi t bjm me per-sona t ndryshm: KonstandinShpataraku ka jetuar gati njqindvjet pas Onufrit....

N shkrimet e botuara vihet remungesa e informacionit rreth te-ms pr t ciln flitet dhe dukenqart e hapur tendencat negativeq ka autori pr t minimizuar nmnyr t drejtprdrejt kontri-butin e Kryepiskopit Anastas prmonumentet e kulturs n Shqipri.Asnj gj nuk sht e vrtet nkto q thuhen n kt shkrim kurdihet, jo vetm nga besimtart or-

thodhoks, por dhe nga njerzit pro-fesionist, t cilt merren me resta-urimet e monumenteve, q e vrtetasht se me kujdesin e fondet e sigu-ruara nga Kryepiskopi kan inves-tuar pr restaurimin e objektevemonumente kulture miliona euro.

Deri tani jan restauruar 82objekte kishtare monument, kishadhe manastire. Ka shum koh qpran Kishs sht ngritur Br-thama e Trashgimis Kulturore,n t ciln specialist t njohur dherestaurator t monumenteve t

kulturs japin kontributin e tyre nrestaurimet e ktyre lloj monume-

Prgjigje

ndaj heshtjes

dhe tendenciozitetit

nteve, si dhe bjn koordinimin epuns me Institutin e Monumentevet Kulturs pr bashkpunimin bre-nda akteve ligjore.

Bashkpunimi me Institutin eMonumenteve, duke filluar q nfillim t viteve 90, ka qen shumi suksesshm dhe vazhdon t jet itill, sidomos kur pr shkak t tran-zicionit sht shum e vshtir qshteti t gjej fonde pr t restau-ruar kto monumente. Projektet erestaurimit realizohen nga njerz tlicensuar pr kt fush. Ato shqy-rtohen e miratohen nga KomisioniKombtar i Restaurimit dhe zbato-hen nga kompani t licensuara pr

restaurim, si dhe me nj supervizimt ngusht nga ana e Institutit.N qarkullim sht dhe nj libr

shum profesional: Restaurimi imonumenteve t Kishs Orthodho-kse n Shqipri, i cili tregon n m-nyr shum t qart pr restaurimetq ka br Kisha Orthodhokse.

Duke u bazuar n sa m sipr,mendoj q ekziston nj lloj dasha-keqsie e hedhur n kta artikuj prt ln n hije gjith kt pun tbr nga Fortlumturia e Tij, si dhespecialistt prkats, por edhe indi-

rekt IMK-n, me t cilin Kishabashkpunon ngusht.

S pari, kta shkrues duhet tdin q objekti pr t cilin flasimka statusin e monumentit t kultu-rs t kategoris s par. Nuk shtnevoja t diskutojm rreth vleravet tij, t cilat specialistt i din qshum vite m par. Por, n bazt ligjit t trashgimis kulturoreduhet t kihet parasysh q shtIMK q duhet t kujdeset direktpr monumentet e kategoris sktij lloji, megjithse duhet t jemit vetdijshm pr t gjitha vshti-rsit q ka ky institut, i cili duhett mbaj prgjegjsi pr t gjithamonumentet e Shqipris...

Nga ana tjetr, nga Kisha, pr-

ve restaurimeve t bra q thamm sipr, gjat kohs q ne flasimjan nn restaurim 4 objekte monu-mente kulture, nj kish dhe tre ma-nastire, si dhe jan n plan pr turestauruar dhe shum objekte ttjera dhe n nj t ardhme jo shumt largt do vij radha pr monume-ntin e prmendur, por fillimisht shte rndsishme t merremi me aton emergjenc, q nga asti n astmund ti humbim prgjithmon...

Pr sa i prket vjedhjes s kam-bans sht e mira t mos trumbe-

tojm npr artikuj q kambanat naqenkan ansambluar me metale tmuara, gj q nuk sht e vrtet,sepse krijojm mundsi, si n rastetprecedente, t vjedhjes s tyre .

N fund, duke krkuar pr tudistancuar nga do lloj ngjyrimipolitik, klanor etj., ftoj shkruesit ektyre artikujve t azhornohen meinformacion t plot pran Br-thams s Trashgimis Kulturore,t Kishs Orthodhokse Autoqefalet Shqipris.

Gentian StratobrdhaArkitekt Restaurator

- Gazeta REPUBLIKAshmang botimin e prgji-gjeve q i drgohen,ndrkoh q nuk ngurront botoj gjithfar sajesashe akuzash ordinere -

Jeta juaj bn pjes n planin e madh t Perndis

Ceremonin e rastit e hapi Hirsi Ilia, i cili, ndr t tjera tha: T da-shur pjestar t klass 2007, kam nderin tju prgzoj pr diplomimintuaj dhe i lutem Perndis q tju bekoj n gjith prpjekjet tuja nshrbim t Kishs s Krishtit. Mos u ngatrroni me jetn e bots sisekularistt, por imitoni dishepujt e Krishtit, q lan rrjetat e tyre dhendiqni Zotin, q tju tregoj peshkatar njerzish.

N prfundim t ktij udhtimi katrvjear t studentve tsapodiplomuar, e mori fjaln edhe Kryepiskopi Anastas, i cili tha: Bijte mi, nuk sht thjesht q ju keni marr nj diplom, por me katr vitetq keni kaluar ktu, jeta juaj futet n planin e madh q ka Perndia.sht shum e rndsishme q ne ta sjellim ndr mend kt fakt, edhepse duket q jemi nj grup i vogl, por jemi nj grup q bjm pjes n

nj Kish t Shenjt, Katholike dhe Apostolike. Me seriozitetin e duhur,ne marrim pjes n riprtritjen dhe transformimin e mbar bots. Karndsi q ne ta mendojm kt fakt q t gzohemi pr misionin tondhe ti rezistojm vshtirsive e tundimeve q na ka ruajtur jeta mvon. T gjith jemi t vyer pr Kishn. Dua tju uroj me gjith zemr

q jeta juaj t jet gjithmon plot me pranin e Krishtit, plot me rrezatimine Shpirtit t Shenjt, plot me aktivitet dhe me frytshmri. Dua t themat q shpesh e prsris dhe q prbn mbshtetjen ton.T gjith kaluan s bashku drekn n salln e ngrnies s Akademis,ku harmonia, kngt, kujtimet e studentve dhe prindrve t tyre e bnm t ngroht kt dit t bukur jo vetm pr t sapodiplomuarit, poredhe pr t pranishmit e tjer.

Julia Pjetri

(Vijon nga faqja 1)


3/12

QERSHOR 2007 NGJALLJA 3

Tranzicioni yn i pafund, ka lngjurmt e tij t ndjeshme edhen komunitetet fetare, sidomos prsa i prket pronave t tyre. Eshtafirmuar vazhdimisht me zhurmliria dhe bashkjetesa shembullorefetare, por asnj qeveri nuk ka vra-r mendjen se me se do mbijetoninkto komunitete. Ndryshe nga ve-ndet ish-komuniste, ku jo vetm ukthye prona e komuniteteve, porshteti i ndihmoi ato konkretisht me

fonde pr kaprcimin e plagve tateizmit shtetror, n Shqipri, me-gjithse ishte vendi ku besimi u go-dit m egr, deri n prpjekjen don-kishoteske pr zhdukjen e tij, shtetinuk mori prsipr asgj. Prvendonj lehtsie doganore kufizuar,komunitetet fetare kan paguar tak-sa e tatime pr ndrtimet e tyre,q jan hequr nga parat e dhuru-ara, dhe ndrkoh kan par medhembje abuzimin me pronat e tyrenga turli lloj falsifikatorsh, t cilvenuk u hynte asnj gjemb n kmb.

Jo vetm nuk u dhan fonde prasgj, por shteti nuk ktheu as ar-kivat dhe objektet e sekuestruara,q ka n zotrim. Kshtu asistojmn groteskun, q dikush q do njvrtetim pagzimi t para vitit 1967,duhet t paguaj Arkivin e Shtetitpr ta marr, duke i shtuar padrej-tsis edhe shfrytzimin abuziv.

Nj dshmi e ktyre padrejt-sive sht edhe shtja e kishs sPrmetit. Nj vend i shenjt, vatr

shpirtrore e kulturore, q u mordhe u transformua pr ti shrbyerformimit t njeriut t ri. Emri i NaimFrashrit ishte vetm nj dekor dhe

jo thelbi i saj, sepse me mjediset eveprimtarin e saj i shrbeu politi-ks ateiste t komunistve n pu-shtet dhe aspak vizionit prej besim-tari dhe atdhetari t Naimit. Madje,pas viteve 90, ajo u degradua plo-tsisht dhe u rrethua nga kioska,ndrsa brenda saj zhurmonin jo ve-primtarit kulturore, por topat ebilardos.

Por, n vitin 2000 u duk se mn fund do gj ishte zgjidhur. Me

vendime t t tri shkallve t gjy-qsorit godina iu njoh Kishs, e cilajo vetm rifilloi atje shrbesat endrprera pr nj erek shekulli,por hapi edhe kopsht pr fmijtdhe organizonte veprimtari me trinjt prmetar. Ndaj ishte befa-suese dhe e dyshimt kur gjykatae shkalls s par, kundr dologjike juridike, rihapi nj procestjetr, ksaj radhe me pal drejto-rin e kulturs t qytetit, proces icili n mnyr t habitshme kon-kludoi q kisha duhej ti rikthej shte-

tit. Ky gjykim u zhvillua mbi bazargumentesh t stisura dhe eksper-

tizash false, q nuk merrnin para-sysh faktet dhe dokumentet, q ki-shte pranuar m par gjyqsori nt gjitha shkallt.

Kujtojm ktu gjithashtu, se ki-sha sht pronare jo vetm e truallitku ngrihet godina, por edhe e trua-llit rrotull tij dhe nuk ka vetm pakmetra katror, si shkruajn disamedia

Kto qndrime apo shtrembri-me nuk bhen nga padija, sepsegjithkush q dshiron e ka t leht

E drejta dhe liria e besimitnuk mund t jet vetm me fjal

Kisha e Prmetit - tentativ pr prjetsimin ecnimit t prons t rrmbyer

nga regjimi komunist

(vijon n faqen 4)

Konferenca e Kishave Evropiane (KKE)monitoron nga afr zbatimin e t drejtave tnjeriut n gjith Evropn, duke prfshir dhet drejtn e liris fetare. N disa vende evro-piane (Shqipri, Serbi-Mali i Zi, Turqi, etj), shtjae kthimit t pronave t konfiskuara t kishavedhe rihapja e vendeve t adhurimit dhe edukimitfetar vazhdon t mbetet nj shqetsim i madh.

N lidhje me kt KKE ndjek me knaqsidhe interes t madh raportet rreth rigjallrimitt jets fetare n Shqipri q nga viti 1990 dhevlerson prpjekjet e autoriteteve shqiptare prt korrigjuar padrejtsin historike si dhe rikthi-min e liris fetare dhe t drejtat themelore prt gjitha komunitetet fetare.

Megjithat, me shqetsim t madh Pre-sidiumi i Konferencs s Kishave Evropiane,

i mbledhur n Gjenev, m 14-17 dhjetor 2005,ka msuar rreth disa incidenteve t veanta

DEKLARAT

Ribotojm deklaratn e Presidiumit t Konferencs s Kishave Evropiane

mbi lirin fetare n Shqipri, ku theksohet edhe shtja e kishs s Prmetit

vendore n Shqipri, si pr shembull, nPrmet, Lukov, Libohov, Kodr etj, ku kthi-mi i vendeve t adhurimit sht penguar oseanulluar nga autoritetet vendore.

Konferenca e Kishave Evropiane krkon qudhheqjet e ktyre vendeve, prfshir dhe au-toritetet shqiptare, t mbshtesin n mnyrrigoroze t drejtat njerzore e fetare dhe t bjnt gjitha prpjekjet pr t br t mundur kthimine vendeve t adhurimit, t konsideruara si tshenjta nga besimtart e komuniteteve, q ukonfiskuan gjat periudhs s komunizmit.

Respekti ndaj liris fetare dhe t drejtavet njeriut prbn nj etap t demokracisevropiane, ligjit ndrkombtar e stabilitetit ra-

jonal. KKE, s bashku me komunitetet kishta-re ndrkombtare, do t vazhdoj t monito-

roj nga afr zhvillimet n kt fush.19 dhjetor 2005

Respekti ndaj liris fetare dhe t drejtave t njeriutprbn nj etap t demokracis evropiane

Prdhoset kryqi -autort t paditur

Esht thn shpesh, q gjuha e urrejtjes eprdorur n mnyr t paprgjegjshme nga me-dia dhe politikan, mund t jap fryte t hidhura,q mund t sjellin mjaft pasoja. N kt kuadrduhet par edhe ajo ka ngjau n Goranxi, n

datn 15 qershor. Natn persona t panjohur,por t vetidentifikuar si ekstremist nacionalist,prishn mbishkrimet greqisht ndan rrugsnacionale. Por, ata nuk u ndaln ktu: thyen eprdhosn edhe nj konizm dhe kryqin e saj.

Ky sulm ndaj besimit, duke br unifikimin eproblemeve me sfond nacional me fen, e kaburimin tek ajo paprgjegjshmri q tham mlart, e cila identifikon jo vetm kombe armiq,por edhe besime t tilla, gj q mund t jet mepasoja t paparashikueshme edhe pr nj realitetpozitiv si ai shqiptar. Pema e harmonis dhe ebashkjetess fetare sht e brisht dhe ka nevo-

j pr kujdesin e t gjithve pr t qndruar nkmb.

Goranxi


4/12


N G J A LLJ A

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (042) 34-117, 35-095.Fax: 32-109

Shtypur

n shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesin

e Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

t njoh t vrtetn e bazuar mbidokumente dhe mbi kujtesn po-pullore. Kujtojm ktu, se vet

Kryeministri Berisha ka thn se:Nga ana tjetr nuk duhet harruarse nj betej konstante zhvillohetprap midis ateizmit dhe besimevefetare. Se kur mendoj un historine Pallatit t Kulturs n Prmet,ajo sht nj nga m domethnset.Aty ka qen nj kish, pr t cilnka nj memorje i gjith qyteti...

Por, le t ndalemi tek e vrtetapr kishn dhe pallatin e kulturs:

jan ato e njjta gj apo jo?Duhet thn se nga pamja ar-

kitektonike transformimi i 1967-ts ikishs rezultoi n nj pakic ndry-

shimesh n strukturn e saj. Pjesalindore u zmadhua n lartsi, kursemurit ekzistues n pjesn jugore iub nj shtes. Gjithashtu nj brezbetoni, u shtua n nj pik t lartt mureve t kishs, dritaret dhedisa hyrje t saj u mbylln, dhe uhapn t tjera, ndrsa pjest ebrendshme dhe t jashtme u modi-fikuan pr nevojat e shtpis skulturs. Megjithat, del qart se,nn kt q duket sot si nj shtpi

kulture, n realitet ndodhet nj kishme vler t veant, jo vetm prhistorin, por edhe pr arkitekturne saj. Kisha, pas Shpalljes s Pava-rsis (1912) si nj lloj reagimi ndajkufizimeve t ligjit osman mbi akti-vitetin ndrtimor kishtar, paraqetvullnetin e popullit prmetar pr trindrtuar nj kish madhshtore,duke imituar modelet paleokristi-ane. Kjo zgjidhje arkitektonikemund t gjendet n prgjithsi n-pr qytete ballkanike t tjera, porn kontekstin e Shqipris sht

mjaft e rrall.Por, kisha e Lindjes s Hyjlind-

ses n Pazarin e Vjetr t Prmetitka pasur t paktn katr faza kon-struktive. Sipas tradits vendse,pr kt jemi t rezervuar, kisha e

par u ndrtua afr viteve 1600 dheka qen e vogl. Faza e dyt kon-struktive, q prfshinte nj zgjerimt kishs, u realizua n kohn eMitropolitit t Kors, Meletit(1816-1827). Nj pjes e ksaj fa-ze konstruktive ka mundsi t ndo-dhet nn strukturn e sotme t ki-shs, ndoshta n ann lindore, ku,pas grmimit t pjesshm dheeksperimental n brendsin e saj,u zbuluan gur t muraturs mengjyr ndryshe nga gurt e tjer tkishs. Sidoqoft, vetm pas gr-mimit t suvas s mureve dhe re-

staurimit t plot t kishs, mundta mbshtesim n fakte konkretekt hipotez.

M pak se 100 vjet pas fazs sdyt konstruktive, m 1929, ndo-shta pr arsyen e dmtimeve tshumta t kishs nga djegiet, si ajomidis viteve 1865-1870 dhe sigu-risht pr shkak t prmasave t vo-gla t saj, pati nj faz t tret kon-struktive. Kjo faz ka qen nj ri-ndrtim komplet i kishs me pr-

masa madhshtore. Si paraqitetn disa fotografi t kishs, t marrapas 1934, kisha paraqitet e prfu-nduar...

Gjat Lufts s II-t Botroreqyteti u dmtua nga bombardimetitaliane. Edhe kisha psoi dmtimeprej 40 m2 muratur, 60 m2 suva,25 m2 ati dhe 15 m2 tavan.

Ndrsa kur u vendos kthimi i sajn shtpi kulture, ndrhyrjet pr-fshin: 1) Shkatrrimin e pjess slart t kishs (kupola etj.). 2) Mby-lljen e dritareve dhe hyrjeve origji-

nale (prve asaj jugore) me tullat kuqe dhe hapjen e dritareve dhe

hyrjeve t reja. 3) Lartsimin prej2 metrash t pjess lindore t ki-shs pr nevojat e fuajes (sallpushimi) s teatrit, duke prdorur

tulla t kuqe. 4) Futjen e nj breziimentoje n nj pik t lart tmureve pr t siguruar qndrue-shmrin statike t ndrtess dhepr t lidhur muraturn me njmnyr m t fort.

Pavarsisht nga kto ndrhyrje,nj seri faktesh tregojn se n pa-mjen e dukshme t objektit gjendete ruajtur forma origjinale e ndrtimitt kishs. Kto fakte jan: 1) Ekzi-stenca e fragmentit t kambanoress ngritur n lartsin e murit per-ndimor, q mund t shihet nga zonae katit t dyt, ku qndronin spek-

tatort. 2) Ekzistenca e mureve tkishs, q jan t ndryshm ngamuret shtes (n gjersi, n prbr-

jen e materialeve dhe n stilin e mu-raturs). 3) Ekzistenca n brend-sin e kishs, e harkut t pjess li-ndore t saj, q sht ndoshta faktim i qart i ruajtjes s skeletit tkishs me gjith punn transfor-muese q iu b asaj.

Ndrhyrja m e madhe q urealizua pas vitit 1967 n formn e

kishs ka qen ndrtimi i nj shteseplotsisht t re gjat murit jugor tkishs. Kjo shtes u ndrtua me gu-r, si del qart nga pjest ku u gr-mua suvaja pr t krahasuar mura-turn e saj me at t kishs. Porcilsia e muraturs s shtesave, siu zbulua, sht shum e dobt nkrahasim me at t kishs. Gurte prdorur jan skalitur trash, dhe

jan vendosur me nj mnyr tpalidhur, duke krijuar jo fuga midistyre, si n muraturn e mureve tkishs, por boshllqe t cilat jan

mbushur me nj shtres t trashllai me cilsi jo t mir. M tej,

gjersia e mureve t kishs sht90cm, kurse ajo e mureve t dyshtesave, t ndrtuara pas 1967,sht 60cm. T dyja ato shtesa,

gjithashtu edhe e treta n lartsine pjess lindore t kishs jan krejtndryshe nga tempulli n tip, zgjidhjefunksionale dhe konstruktive, ko-mpozim i pjesve prbrse, trajti-me arkitektonike dhe dekorative tpjess s brendshme dhe t jasht-me, si edhe n stil.

T gjitha kto detaje, t dhnavetm n linj t prgjithshme,mjaftojn pr t dshmuar se sht-pia e kulturs ishte nj transformimi kishs, si ka ndodhur dhe n rastet tjera t ngjashme dhe jo njndrtim i ri. Gjithashtu, fotot dhedshmit hedhin posht pretendi-min se ajo ishte e pambaruar nkohn q ndodhi ky kthim.

Por, sidoqoft, ktu nuk kemi tbjm thjesht me nj shtjeprqindjesh ndrtimi, por me nj tdrejt themelore t besimtarve. Edrejta dhe liria e besimit nuk mundt jet vetm teorike. Ajo ka nevo-

j pr objektet e kultit ku besimta-rt kryejn shrbesat e tyre dhe ifalen Perndis. Vendet ku ngrihen

kto objekte jan t shenjta pr ta!.Ndaj edhe sikur ato t jen plot-sisht t shkatrruar sht e drejtatyre q t kthejn shenjtrin e hu-mbur pr disa dekada.

Thoma Dhima, gazetarGentian Stratobrdha, arkitekt

Kisha e Prmetit - tentativ pr prjetsimin e cnimit t pronst rrmbyer nga regjimi komunist

(vijon nga faqja 3)


5/12


Himnologjiadhe Muzika Bizantine,

brenda adhurimit

Si e kemi theksuar, himnet ki-shtare nisn si krijime t thjeshta,pjes e lutjes s sinqert t besim-tarve t par. Krishterimi, duke ulindur brenda fushs hebraike,sht e natyrshme q prfshiu mi-dis t tjerave dhe himnet hebraiket cilat ishin n prdorim, Psalmet.Por me kalimin e kohs himnologjiapati nj rritje drastike, e cila oi nkrijime madhshtore si jan Shku-rtoret ose Kanonet. Pikrisht rreth

Shkurtores do t desha t ndalojae t flisja m gjersisht.

Shkurtorja sht nj kryeveprlirike, e cila e pati lulzimin e sajn periudhn e dyt t himnologji-s, pas asaj t zhvillimit t tropare-ve, pikrisht n shek. VI-VII. Ktemrtim e mori nga membrana met ciln mbshtillej himni (eilitarion)ose sipas nj krkimi tjetr mori ktemr nga prologu, (tropari hyrs) icili ishte i shpejt (shkurtr), dhen kt mnyr jepte temn e

shkurtores.Shkurtoret prbhen nga prolo-

gu dhe nga nj sr troparesh, zako-nisht 20-30, t cilat emrtohen sht-pi. Fjala shtpi n hebraisht dhelatinisht himnologjikisht theksonndrtimin e jets s nj shenjtoriapo t nj ngjarjeje n mnyr poe-tike. Me an t prologut himnohetn mnyr t prmbledhur personiose ngjarja pr t cilin sht shkruarshkurtorja, ndrsa shtpit e para-qesin n mnyr m t gjer pr-

mbajtjen e prologut. Himnohet prame an t shkurtores shenjtori osengjarja e shenjt, pr t cilin shtkushtuar himni, me fjal t thjeshtadhe me stil t lir, n formn e njtregimi me shum hollsira. Karak-terin si tregim t shkurtores e fuqi-zojn m shum dialogjet midis per-sonave t ndryshm, t cilt i japinnj form dramatizimi t gjith hi-storis. Dhe shtpia paraqitet si njsken, n t ciln poeti drejton per-sona t ndryshm t lidhur me

ngjarjen, t cilt himnojn duke dia-loguar. Personat e shenjt paraqi-

Zhvillimi i Himnologjis dhe

arritjet e saj n sheku j.

-Shkurtorja dhe Himni Akathist-

ten nn imazhin e thjeshtsis snjeriut t prditshm dhe japin nkt mnyr tregimin himnues t

dramatizuar. Karaktersitik e shkur-tores sht akrostika, nj mjesh-tri m vete. Germa e par e do sht-pie skiconte autorsin ose ndonjmesazh q autori donte t prcillte.

Pra, si e shohim shkurtorja nukka patur kuptimin e sotshm, thjeshtt leximit t nj tropari dhe si shtpit nj tropari tjetr n mngjesoreprpara sinaksarit, por ajo ishte njshrbes e tr, e mbshtjell met vrteta teologjike, mbshtetur nShkrimin e Shenjt dhe n veprat

e Etrve dhe me nj bukuri t rrallpoetike. U shkruajtn me dhjetrashkurtore nga himnograf t m-dhenj, por m i spikaturi ndr ta,maja e himnografve t asaj koheishte Romano Melodiozi, i cili sipastradits, mrekullisht e mori hirin et shkruarit shkurtore.

Shkurtorja e vetme e plot, e ci-la sot sht n prdorim, sht shr-besa e Himnit Akathist. Ky himni kushtohet Hyjlindses. sht njshrbes shum e dashur pr besim-

tart orthodhoks dhe kjo shtedhe nj arsye themelore e mbije-timit t saj n shekuj. Prbhet prej24 stanca, t cilat ikonizojn jetne s Trshenjts dhe VirgjreshsMari. Shum kritik besojn seHimni Akathist sht kurora ehimneve kishtare. Himni ka rndsit madhe teologjike dhe letrare dherendit bekimet t cilat erdhn nbot nprmjet Mishrimit t FjalsHyjnore. Mori emrin akathist (q-ndroj n kmb), pr arsye se ba-

nort e Konstandinopojs t udh-hequr nga patriark Serxhi, kur u

rrethuan prej Avarve dhe Persve626, duke qndruar n kmb gjatnats s 8 Gushtit i drejtuan himnins Trshenjts, e cila mrekullishte ruajti qytetin nga sulmi i barbar-ve. Patjetr q himni nuk u shkruajtkt nat, por kt nat ky himn u

prdor, gj q na bn t ditur q hi-mni paraekzistonte. Kjo shkurtoreshoqrohet nga kanoni Ja gojn eel tani i cili sht vepr e himno-grafit Josif Kseni, me akrostikHaras dokion si prepi herin moni,Josif (ty vetm t prket t gzo-hesh, o en gzimi, Josif) dhe psa-let irmologjikisht n T.IV legjetos.Por Irmit vese, prve t katr-tit, jan poezi e Joan Damaskinoit.Kanoni sht i veant pr sa i pr-ket gzimit, shprthimit dhe entuzi-

azmit q lind prej tij, sa nga ana efjals po aq dhe nga ana e t psa-lurs. Akrostika e ktij himni shtrendi alfabetik i gjuhs greke, e cilaka vshtirsuar studiuesit pr tcaktuar autorin e ksaj krijimtarie.Jepen mendime t ndryshme rrethautorsis, por midis tyre mbasezotron ai pr Gjermanoin e par.

Brenda himnologjis orthodho-kse mund vresh shum gjra,himnograf t panumrt, krijimtarit pafundme, stile t ndryshme, fja-

l t ndryshme, por ajo q sht eprbashkt n t gjitha kto, sipasmendimit tim, sht lutja e gjallbrenda saj dhe prjetimi i gjall ihimnografve q e mbulon at, ishoqruar me lutje dhe me agjri-me. sht nj shprehje e brend-shme e pasuris shpirtrore t tyre,e frymzuar dhe e udhhequr prejShpirtit t Shenjt, i cili i ka shoq-ruar kta njerz dhe nuk i ka lnt gabojn n t vrtetat themeloree jetike t dogms q vet Zoti yn

Jisu Krisht themeloi me ardhjen eTij n tok. Jan fjal t shkputuranga romani i jets s tyre, jan kri-

jime nga prjetimi i tyre i gjall mZotin. Dhe ne sot ftohemi q t shi-

jojm nga fruti i punve dhe t ma-rrim pjes n prjetimin e tyre dhekjo gj duhet t na jap forc,kuraj, zell pr t ndjekur shembu-llin q ata na paraqesin dhe t gjej-m vetveten brenda ktij realitetikaq t fuqishm.

Harallamb TERZIU, pedagog

i Muziks Bizantine, nAkademin Teologjike

Shn Joan Gojartipr edukimin e fmijve

Kur, q nga vitet e para t jets,fmijt nuk kan edukator, fardo t bhen? Ndrsa disa msojnt mirn, q kur lindin deri sa pla-

ken dhe nuk e arrijn dot, po ata, tcilt n fillim t jets s tyre mso-

jn t keqen, ciln t keqe nuk do tkryejn? Sot do njeri bn t pa-mundurn q t arsimoj fmijt meprofesione dhe dije, por si do takalis shpirtin e tyre drejt virtytit,pr kt asnjeri nuk i jep rndsi.

***Nse do t skaliten msimet e

mira n shpirtin e birit tuaj, q shtende i njom, asnjeri nuk mund tishuaj m, sepse do t bhen si vu-la mbi dyll. Prdore si duhet push-

tetin tnd. Ti i pari u gzohesh tmirave, kur ke fmij t mir dhepastaj Perndia.

***Hyrja e fmijs s vogl n

adhurimin publik t kishs krkonkujdes t veant. Nj vizit e shkur-tr n kish sht nj prgatitje emir. Heshtja, drita e pakt, bukuriae mjedisit, qndrimi adhurues, endihmon fmijn t kuptoj se gje-ndet n nj realitet trheqs dhe tshenjt. N Liturgjin Hyjnore ts diels, ku mund ta oni, pamja e

njerzve t grumbulluar dhe q lu-ten do ti bj prshtypje dhe dot msohet. ...Duhet t drejtonishpesh fmijt e vegjl n Kish.Kshtu do t familjarizohen mekt vend t shenjt dhe do tnjohin personat dhe gjrat eKishs.

***Fmija 3-vjear fillon t zbuloj

i mrekulluar botn prreth. doher gzohet dhe feston pr zbuli-met e tij t reja. Fmija ka nj ndje-nj t thell mrekullie dhe gzimi

pr hapjen e tij n bot. Ftoheni tmerrni pjes n kto momente zbu-limi dhe gzimi. Veanrisht ia vlent edukoni tek fmija ndjenjn emrekullimit. Jeta e prditshme dhu-ron shum raste pr ti treguar f-mijs gjra t reja. Mjedisi i natyr-shm, fenomenet natyrore, ndrri-mi i stinve e t tjera bhen shkakpr t ndihmuar fmijn q t njo-h botn prreth. do zbulim i ri eshton ndjenjn e mrekullimit dhe edrejton shpirtin fminor tek Kriju-esi, Perndia. Ndjenja e mrekullimitsht nj shkall q e udhheq f-

mijn m afr Perndis.

(vijon nga numri i kaluar)


6/12


N kt vllim, q po botohet mbas vdekjess dijetarit, prmblidhen disa nga punimete tij t fushave t kulturs kishtare, posarishtt tradits bizantine dhe mbasbizantine nShqipri. T shkruara n periudha t ndryshmet jets s autorit, kto punime jan przgjedhurnga botimet e tij t hershme ose t pjesshme,nga dorshkrimet e lna pa botuar, nga bashk-punimet me Institutin e Studimeve Shqiptare,mandej me Institutin e Shkencave, m mbas meInstitutin e Historis dhe t Gjuhsis, me Fakul-tetin e Historis e t Filologjis etj. Ato prfaq-sojn, sikurse shpresojn prgatits e botues,pjesn m substanciale t krkimeve shkencoret Dhimitr Bedulit dhe, njhersh, at m pak tnjohur t bashkndihms s tij n kulturn ton...

Jeta e tij e dyt do t niste n shkurtin e1991- shit, kur do t shfaqej, s toku me bashk-nismtart e tjer, n rihapjen e kishs katedralet Ungjillzimit, n Tiran, n datn historike31 mars, gjat s cils do t mbante fjaln e hapjes.Vetm pak muaj m von, mbrmanet, i kthyern shtpi nga mesha solemne pr pritjen eEksarkut, do t prthrriste n shnimet e veta:O Irin [Banushi], O Theofan [Popa]! Sot qa-va. ndrrn ton q, kur t hapej Kisha, ta hap-nim duke knduar Krishti u ngjall, e plotsoisot Eksarku, i ndriuar prej Zotit... Dhe un qavanga gzimi, duke iu kujtuar juve, O shpirtra tndritur, O Iren, O Theofan! ndrra jon u plot-

sua. E kisha si pesh n shpirt. Tani u lehtso-va. N Konferencn e Par t Kishs Ortodo-kse Autoqefale t Shqipris, m 1992, do tzgjidhej antar i Kshillit t Prgjithshm t saj,ndrsa m 1993 Sekretar i Prgjithshm i atijKshilli. Rihapja e Seminarit do ta kthente, ashtusi gati 50 vjet t shkuar, n pupitrin e pedagogut.Do t ishin, pr teologun tanim t rnduar s-mundjesh, vite t ethshme t nj veprimtarie meintensitet t pabesueshm pr moshn e tij.

Befasues do t ishte edhe pr mua, ndoshtanj ndr dhjetra ose qindra t tjer t kaluarnpr ateizmin zyrtar, identifikimi i tij. Ai ishtetrajtuesi iHimnit Akathist, t till si e mbajamend nga voglia, kur mma m merrte prdoredhe venim n kishn ton, dhe q lypsej kn-duar vetm m kmb. Ai do t m lidhej mekngn O Zot, thirra, t prkthyer po prej tijdhe s cils n at mosh mezi ia merrja veshfjalt e rralla, apo me Meshn e Shn JoanGojartit me tre zra etj. Po ashtu edhe melibrthin me titull t pakuptueshm ather,

Engolpion i do orthodhoksi, pr t cilin tanido t msoja q ishte gjithashtu vepr e Bedulitt urt, dhe q do t m kthente oreast te krem-tet me kisha. Dhe ja ku ishte Beduli dijetar,autor i studimit t Kodikut t Shn Prokopit

(Bashksia ortodokse e Tirans), q do t mlvizte tani elsin magjik t kuptimit t dokeve

t pritjes e t prcjelljes, kur venim prdore gjith-nj me mmn te t vett: n ditt e Emrit, nKrishtlindjet, n Pashkt e Mdha, n dasmatme kurora q shpesh viheshin npr shtpi, nRrshajt e deri te t shtunat e t vdekurveme grur t zier, arra e rrush t that. N kishnkatedrale t Ungjillzimit, ku e pati ofruar vetenpr 50 vjet si psalt i par, tanim t rihapur,dijetari modest do t vijonte t psalte me zrine mbl rinor deri m 25 dhjetor 1995, pr tndrruar jet, i smur rnd, m 16 janar 1996.

Sot, kur msova se Perndia e mori pranVetes, provova ndjesin se u dogj nj bibliote-

k e gjall, thoshte n fjaln prkujtimore nceremonin e prmortshme pr t Kryepeshko-pi i Kishs Ortodokse Auotoqefale t Shqipris.Duke pasur mundsi tanim t njoh, me sa kammundur, punimet tij t fushave t ndryshme tdijes, prkthimet e tij dhe, fal gatishmris st birit, z. Kristofor Beduli, edhe pjes t dor-shkrimeve t tij, t skedave, t shnimeve apot letrkmbimit, si dhe vlera t rralla t biblio-teks s tij, jam n gjendje ta pohoj prjetimin endjesis s djegies s asaj biblioteke t gjall.Tani, kur teologu i madh sht lindur pr s treti,

mund t themi: Nj dijetar i mir kaloi prannesh... ndrsa ne nuk e ditm.

Punimet e Dhimitr Bedulit q ktu po boto-hen, posarisht ato q kan t bjn me hulum-timin e tradits bizantine e mbasbizantine nShqipri, t monumenteve t saj, si kodik, ki-sha, manastire n vendin ton etj., i prkasin

historis s kulturs si shkenc humanisteparexcellence. Pa e kuptuar studimin e historiss kulturs si nj perandori mandarinsh,sikurse e quante Nikolla Jorga, q japin e marrinmes tyre nga zyra n zyr nprmjet zhargonitt nj esnafi t interesuar pr nevojat e lexu-esve jasht, prej t cilve i ndan muri i madh,Beduli i prket nj shkolle studimore t prku-ndrt, themeluar nga Jorga pikrisht n rastin estudimeve bizantine: asaj t shembjes s muritdhe prirjes pr tiu afruar, m shum se esna-fit, lexuesve pr t cilt tradita sht sa historie kaluar, aq edhe realitet ende sot e gjith ditn.Dijetar si ai as nuk ndiejn nevojn t dukent mods, as nuk kan frik se mos ngjajndmods. Mund t bhet ky edhe shkak q njstudiues i ktill, i paraplqyer pr tu mbuluarme heshtje prej esnafit, ta ket jetn e vet joaq mes tij, se sa n mesin e lexuesve t dashuru-ar mbas historis s kulturs s tyre.

Pavarsisht kalimit t viteve dhe dhjetvjea-rve, pavarsisht t dhnave t reja dal tanimn drit, si dhe qortimeve, prsaktsimeve etj.,q edhe punimeve t tij, si atyreve t dodijetari, mund tu bhen, pjesa m e mir syreshmbeten me vler t mirfillt referative. Jo aqnxns i Descartes-it n krkimin shkencor, se

sa i Etrve t Kishs, Beduli hulumtues ngjan ivetdijshm q lviz brenda nj historie, nj tra-dite krkimore-shkencore, prej s cils ka mjaftpr t nxn. Te nj nxns i till sensi i vijim-sis sht thuajse kudo i ndjeshm si kriter pr-ues i nj metodologjie jo thjesht- e- vetm tkrkimit shkencor, por edhe t veprimtarisintelektuale n prgjithsi. T mos ngrihesh mbitematikat e trajtuara duke e mbajtur veten prkulm t mendimit, por ta kuptosh veten dhe me-ndimin tnd brendaprbrenda nj tematike trrahur prej shum t tjersh para teje, qoft prt vlersuar vijimsin, qoft pr t vn n pahdallimet: ky sht nj nga msimet intelektuale

q mund t nxirret prej modelit krkimor- shke-ncor t Bedulit. Kjo, me sa duket, ia jep edhestilit t tij tonin e qet t t argumentuarit, thuajseasnjher t shenjuar ideologjikisht. Ndoshtaedhe kjo nevoj - e ruajtjes s parimit t vijimsi-s n krkimin shkencor dhe e mosprdhunimitt ktij parimi - qe nj nga shkaset e prgatitjess prmbledhjes Kish dhe kultur.

far t shpresohet, m n fund, me ktbotim t saj? Q me punimet e zgjedhura t pr-mbledhura ktu t ndikoj pr njohjen e dijetaritt mir, q sapo kaloi pran nesh, n rrafshkombtar dhe, ndoshta, edhe m prtej, falbashkndihms s tij t vyer n ato fusha studimiku shokt i pati t pakt.

Aurel Plasari

Jeta mbas vdekjes e DHIMITR BEDULIT

Ndr mimet e dhna nga Akademia Kultpr vitin 2007, nj mim nderi i veant iu dhalibrit Kish dhe kultur, t teologut ton t

nderuar, t ndjerit dhe t paharruarit z. DhimitrBed uli, botuar nga Insti tuti i Dia log ut eKomunikimit. Ky mim u dorzua nga drejtoriekzekutiv i ksaj Akademie, z. Ylli Sula, i cili

ndr t tjera, n fjaln e tij vlersoi lart punn ekti j dij eta ri , puntori t heshtur, por tdevotshm, q dha pr kulturn e ktij populli.

N libr prfshihen disa studime t z. Bedulime karakter fetar dhe historik, t przgjedhuradhe me nj parathnie nga z. Aurel Plasari.

Nga parathnia e librit Kish dhekultur e z. Aurel Plasari


7/12


A. Dodi: Gjat gjith periu-

dhs kur Ju keni qen duke kryernj pun rindrtimi n Shqipri,

disa kritik kan shtruar pyetjen

se pse n krye t Kishs Shqipta-

re Autoqefale t jet nj grek. Kjo

lidhet me nj droj, se Kisha Or-

todokse Shqiptare mund t hu-

mbas karakterin e saj autoqefal?

Kritikt kan prmendur koht

e fundit fakte t tilla si mitropoliti

i rretheve jugore t Shqipris

sht srish nj grek. Tani gre-

kt po prpiqen t vn njerzit

e tyre n krye t Kishs dhe po egreqizojn plotsisht Kishn shqip-

tare. Cila sht prgjigjija Juaj?

Kryepiskopi: Kur un erdha nShqipri, erdha n kt vend siEksark i Patriarkans Ekumenikepr t par se far ka mbetur...Pastaj ishin shqiptart ortodoks ataq m krkuan t qndroj n Shqi-pri. Un nuk qndrova vet. Kurerdhi koha q un t kthehesha nGreqi, sepse tashm un isha pro-

fesor i rregullt i Universitetit tAthins dhe mitropolit, kisha nj pu-n t tr pr t br dhe kandidojapr Akademin e Athins, ather

besimtart shqiptar m than: Do

t ikni tani, kur Ju i dini hallet dhevshtirsit tona? Kshtu q undodha para nj dileme; nuk ishtedika q e zgjodha vet. Dhe pr-gjigjja ime ishte: e para, nse Juvrtet e doni kt gj? Pyeta vetmortodokst, nuk pyeta, t themi my-slimant dhe ateistt: nse juve juplqen kjo zgjidhje, dhe nse Pa-triarkana Ekumenike e pranon vr-tet kt, dhe nse qeveria e pra-non, ather kto jan tri predispo-zita q do t m drejtojn mua pr

vendimin tim. Dhe pastaj, nj prfa-qsi zyrtare e Kishs s Shqiprisshkoi n Patriarkan dhe i krkuanq i drguari i saj t qndronte dheti organizonte. Ky ishte fillimi.

Nuk ishte nj situat ku njeriushkon t marr pushtet. Nuk shtnj pozit pushteti, sht nj pozitshrbimi dhe sakrifice - kjo shtnj gj e vshtir pr t kuptuar. Tinuk vjen ktu, n Athin, (intervista

me Fortlumturin e Tij, Anastas

Janullatos u zhvillua n shtpin etij n Athin A.D.), ku ke t gjithamundsit, financiare e kshtu meradh dhe t jesh i pushtetshm, ifuqishm; ti vjen n Shqipri prt ndrtuar nga asgjja. Asgjjaose ajo q un prshkrova m par.Dhe kjo sht arsyeja, se pse orto-dokst e Shqipris - kur po disku-tohej kushtetuta n vitin 1994, e cilaprmbante nj paragraf jofavori-zues pr kryepeshkopin ortodoks,ishin vet ata q mblodhn mijra

Jo, nuk m kujtohet numri i sa-kt, - q krkuan q ne nuk duhett votojm pr kt kushtetut.

Kriza shum her nuk vjen ngakomuniteti ortodoks. Kur ju flisnipr autoqefalin, meqense kjosht nj fjal greke, le t shohimse far do t thot ajo- fjala shtautosefalos, e drejtuar edhe ndajatyre q nuk jan ortodoks. Nenuk mund t pranojm, q deputet

Intervist e Kryepiskopit Anastas dhn radios Deutshe Welle

Rreth 40 persona me aftsi tkufizuara morn pjes n datat 25-27 maj n veprimtarin Fundjava

e miqsis n qytetin e Durrsit.Prej pes vjetsh Zyra Kombtaree Rinis Orthodhokse n kalendarine veprimtarive t shumta t saj or-ganizon nj aktivitet t shumpriturnga kjo kategori sociale, q pr hirt s vrtets meriton vmendje tveant nga shoqria. Prvoja e fi-tuar nga vitet e kaluara tregoi se mi-qsia mes t rinjve orthodhoks dhepersonave me aftsi t kufizuarasht rritur dhe forcuar nga viti n vit.

Kt vit kishte m shum t rinjme aftsi t kufizuara, ndrsa atam t vjetrit zinin vendin e nderit,duke sjell eksperiencn dhe entu-

5 vjet miqsi mes t rinjve orthodhoks dhe personave me aftsi t kufizuara

ziazmin e tyre. Tri ditt e aktivitetitmorn prmasat e nj feste t ve-ant me lojra e argtime, me

biseda n grupe, konkurse dijeshdhe vallzimi. Nuk sht e udit-shme t shikosh se sa bukur dint krcejn edhe kta individ, tcilt edhe pse ndodhen n karrigeme rrota ose n paterica, jan taft t prshtaten edhe n ktdrejtim. Madje aftsit e tyre kriju-ese i kaprcejn hamendjet. Ktvit u promovuan tre libra t rinj ngapjesmarrsit e ktij aktiviteti. Po-thuasje n do veprimtari, ata pro-movojn librat e tyre t rinj, dukeshfaqur talentin dhe inteligjencn etyre, por mbi t gjitha botn e pasurshpirtrore.

Ata kan optimizm dhe shpres dhe jan n krkim t Perndis

q jan mysliman ose ateist ti

tregojn rrugn dhe ti japin kshillaKishs Ortodokse. Kisha Ortodo-kse e Shqipris, ka shum njerz,shum patriot, shum t rnd-sishm dhe shum serioz. Ata ka-n mundsi t vendosin.

Gjith kjo kritik q that ju vjennga disa zra, tipike pr zratradikal, q shikojn rreziqe dheshikojn armiq. Cila sht ekzak-tsisht kritika? Kam lexuar disaartikuj jo shum koh m par, nta thuhej, nuk dshiroj t prmend

emra, n artikull thuhej se ka kaqshum priftrinj grek. Sa priftrinjgrek ka tani n Shqipri? Tre. Jankta shum? Tre. Pyet sa ka n Ki-shn Romano- Katolike, sa murgjdhe sa murgesha ka atje. N Ki-shn Ortodokse - jo, jasht. Sa shu-m mijra jan nga komunitetimysliman? Ka nj tendenc pr tthn gnjeshtra, gnjeshtra t ku-lluara. Po pyes srish, sa priftrinj

jan? Dhe kur flasim pr kishn,Kisha nuk sht vetm kryepe-

shkopi: kisha jan peshkopt, prift-rinjt - 136 priftrinj shqiptar, qerdhn prej asgjs. Kryepeshkopi

Nuk sht nj pozit pushteti, sht nj pozit shrbimi dhe sakrifice

(vijon n faqen 8)

Kisha Ortodokse e Shqipris, ka shum njerz, shumpatriot, shum t rndsishm dhe shum serioz. Ata kanmundsi t vendosin.

Dhjakon Spiro Kostoli duke folur n veprimtari.


8/12


i edukoi, u prpoq ti mbshtes atapr familjet e tyre gjat kohs sshkollimit dhe tani ai sht nj

ndihmues, pr tu ofruar atyre njjet me dinjitet. Ather ku shtsaktsisht problemi?... Kshtu qun nuk i kuptoj frikrat.

Le t jemi pak m t sakt dheprovokativ. Natyrisht ka njerzq shohin srish n mnyrn evjetr, me dyshim q kryepeshkopisht nj i huaj. Un asnjher nuki kam br bisht t them - sht eqart, q un nuk kam lindur nShqipri. Nganjher, me humorun them se nuk sht faji im se

ku kam lindur, ishte ndoshta fajii prindrve t mi, edhe nse prindrite mi, si mund ta dini, vijn nga Pre-veza. Megjithat, ku qndron ekzak-tsisht problemi? Un nuk jam nShqipri pr t krijuar nj koloni.T gjith njerzit q kan qen ktue din se n koh kritike un e kamngritur i vetm zrin tim kundrshum prej ktyre gabimeve q atadgjonin ktu. Njerzit q i dinpunt nga brenda, e kuptojn shu-m qart, se nuk ka kontribut m

t rndsishm se i Kishs Ortho-dhokse dhe i ktij kryepeshkopi.Un jam i vetm. Vizioni im shtsaktsisht t shoh brezin e ri t ma-rr udhheqjen - kjo sht perspek-tiva. M thuaj, sa njerz nga Shqi-pria jan graduar si peshkop nKishn Romano-Katolike apo tekprotestantt - a mund ti gjesh. Muanuk m plqen t flas pr kt, unkam nj dshir dhe respekt t the-ll pr vllezrit dhe motrat e miaatje, por e prmend kt pr t ve-ndosur vetm kontaktin - nuk kemidika specifike te Kisha Ortodokse...

Ka njerz q nuk mund ti kup-tojn motivet se pse ndodhet ktukryepeshkopi. E vetmja mundsi qdisa po prpiqen t thon tanisht: n mnyr q t kuptoshkryepeshkopin Anastas ju duhet tstudioni qndrimin e Nn Terezs.Nn Tereza e la Ballkanin dheshkoi n Indi, pr cilatdo arsye qo-ft. Ajo ishte nj person i besimitdhe i dashuris. Kryepeshkopi lavendin e tij dhe mundsit e bukuraq kishte n Greqi dhe n t gjithbotn dhe erdhi n Shqipri, pr t

ndar me ne vshtirsit, dhimbjen,problemet. Natyrisht, pr njerz qnuk besojn te Zoti dhe nuk besojnte dashuria, sht e pamundur t

kuptojn, ata prpiqen t bjn ana-lizn e t gjith ksaj me ideologjit analizs marksiste.

A Dodi:Ndoshta nj shpjegimpr kritikat mund ta gjejm n

histori, me projektimin e nj t

kaluare historike n situatn e

tashme...

Kryepiskopi: Ka gjithashtu njshpjegim tjetr: q ata nuk janshum t lumtur me zhvillimin eKishs Ortodokse dhe lidershipinq ajo ka tani n jetn sociale. Shu-m nga ata q menduan se KishaOrtodokse ka vdekur dhe le t ecimn kt drejtim. Por Kisha Ortodo-kse sht e gjall dhe ky sht njkontribut i madh pr Shqiprin.Sepse tani n Shqipri ju nuk kenit bni me nj komb tipik mysli-man: ne jemi nj shoqri multife-tare dhe kjo madje e ndihmon Shqi-prin drejt Bashkimit Evropian. Igjith ky zhvillim ka qen nj zhvi-llim shum i rndsishm.

N fillim t viteve 90 shum nje-rz kuptohet q menduan, q prt pasur nj identitet, le t kemi njidentitet t ndryshm nga ai i fqinj-ve tan. Por ishte naive: Shqiprianuk sht n Arabin Saudite apon Afrik, sht n Ballkan. DheKisha Ortodokse sht nj ur mefqinjt, nuk sht krcnim dhesht bekim. Kur ne shkojm pr she-mbull n Rumani, dhe ata shohinpr her t par q gjuha shqipeflitet n Rumani dhe n Rusi ngapeshkopi grek, i cili flet shqip kurshkon atje t kremtoj me patriar-kun dhe me njerzit e tjer. do

njeri i di, dhe ortodokst i din shu-m mir kto detaje.

A. Dodi: Sa e fort nga pik-pamja islamike sht Shqipria

n t vrtet?

Kryepiskopi: Ne nuk kemi sta-tistika. Ju e dini q statistikat e funditzyrtare jan t Lufts s Dyt Bo-trore. N kt periudh n buri-met italiane jepen kto shifra: 68%mysliman sunit e bektashinj, 22%ortodoks dhe 10-11% romano-ka-tolik. Por kto shifra jan shumrelative. Esht interesante q n

kujtimet e Stalinit ka nj diskutimmidis Stalinit dhe Hoxhs: Stalini epyeti Hoxhn se sa ortodoks jetoj-n n vendin tuaj dhe prgjigjja etij ishte rreth 30%. Ata nuk kanqen kaq t sakt me shifra - dhesot ka njerz q nuk jan kaq tsakt me shifra. Por sht e qart,q pas periudhs s komunizmit jodo njeri u b nj person fetar, qka shum njerz tani q thonfaleminderit, ne nuk u prkasimkomuniteteve fetare...

A.Dodi:E kam fjaln n q-ndrimin e tyre, jo vetm n shi-

fra, sa mysliman t fort jan

shqiptart n vshtrimin tuaj?

Kryepiskopi: Besoj se pr ktduhet pyetur komuniteti mysliman.Por ajo q dua t them sht segjat gjith ktyre viteve, ju foltpr kontributin tim, q nga fillimi,n nj koh shum kritike un insis-tova pr vllazrin midis udhhe-qsve t ndryshm fetar. Gjatperiudhs q kemi patur gjith ktoshqetsime n Bosnj- Hercegovi-n, Shqipria prjetonte kushte ek-selente, marrdhnie ekselente. Qprej fillimit ne nism t kemi jovetm toleranc - toleranc ting-

llon disi arrogante, domethntoleranc, t tolerosh t tjert - pse

duhet t flas un pr toleranc, nefolm pr bashkpunim, pr vlla-zrim dhe ky sht me t vrtet njkontribut i madh pr shoqrin shqip-

tare dhe natyrisht shum njerz tho-n se ky sht i vetmi vend n Ball-kan q kemi kto marrdhnie.

A.Dodi: Cilat jan hapat nvitet e ardhshm pr Kishn Or-

todokse Shqiptare, pr sa i pr-

ket hierarkis dhe pr sa u pr-

ket zhvillimeve t ardhshme?

Kryepiskopi: Si ju thash, kavetm pak koh q votuam pr njkushtetut t re dhe ne duhet ta im-

plementojm kt kushtetut, gjq do t thot m shum pjesma-rrje t njerzve. Dhe midis t tjerash

ju e dini se kta njerz jan shtetasshqiptar. Natyrisht n Veri ne kemikomunitetin malazez, n Jug kemikomunitetin grek, n Lindje kemigjithashtu nj komunitet tjetr sllav- ne jemi nj mozaik, me njerz tndryshm. Sllogani im ishte prejfillimit: nj pyll nuk sht m i bukurkur ke vetm nj tip pemsh, shtjasht q pylli t jet i shndetshmdhe kjo sht ekzaktsisht ajo qpo prpiqemi t bjm. T gjithakto q ju tregova, jan programeme perspektiv: pr shembullinstituti pr trajnimin profesionalsht nj projekt shum i rnd-sishm q duhet t zhvillojm, tgjith elementt e tjer pr sh-ndetin, duhet ti zhvillojm m tej.Ka shum komunitete n fshatra,ne nuk punojm vetm n Tiran,ne punojm n t gjith Shqiprin,n fshatrat e varfr q nuk i vizitonaskush, as deputett nuk shkojn.Un jam personi q ka vizituarndoshta m shum fshatra nShqipri dhe ne kemi projekte tndryshme pr zhvillimin e jets atje.Nse ne bjm rrug, bjm uradhe bjm prpjekje pr energjin,pse? N mnyr q t shprehimkt respekt pr dinjitetin e ktyrenjerzve dhe ne e shprehim dashu-rin ton jo me shprehje e veprimet prgjithshme, por me planekonkrete.

Intervistoi Auron Dodi

Nuk sht nj pozit pushteti, sht nj pozit shrbimi dhe sakrifice(vijon nga faqja 7)

...Kryepeshkopi la vendin e tij dhe mundsit e bukura q

kishte n Greqi dhe n t gjith botn dhe erdhi n Shqipri,

pr t ndar me ne vshtirsit, dhimbjen, problemet. Na-tyrisht, pr njerz q nuk besojn te Zoti dhe nuk besojn te

dashuria, sht e pamundur t kuptojn, ata prpiqen t bjn

analizn e t gjith ksaj me ideologji t analizs marksiste.


9/12


Nikodhimi ishte ngaVithkuqi i Kors. Ai kishteardhur n mosh t re nqytetin e Beratit dhe kishteushtruar n kt qytet mje-shtrin e rrobaqepsit. Ni-kodhimi ishte martuar triher dhe t trija grat i kishinvdekur njra pas tjetrs.Pas ktyre fatkeqsive ai pomendonte t merrte gruane katrt, por feja orthodho-kse nuk e lejonte dhe nuk ekurorzonte gruan e katrt.N kto kushte ai u ngacmuanga i ligu, i cili krkonte hu-mbjen e njeriut. Nj mysli-man kishte si shrbtore nj

vajz t krishter shum tbukur. Pr tu marr veshme agan turk, Nikodhimi idrgoi mbles nga ana e tijq tia jepte dhe t kryeninmartesn civile. Ai vendositia jap vetm me kusht qt mohonte besimin e tij tkrishter. Nikodhimi, i de-hur nga dashuria trupore,nuk e quajti aspak penges

T kremten e Analipsit,ashtu si sht tradit n Berat,n ditn prpara fests u kryeShrbesa e Mbrmsores nkishn e Profetit Ilia, n ko-drn e mbuluar nga kurora e

ullinjve prball kalas s qy-tetit.

Imzot Ignati i cili drejtontekt shrbes si gjithmon mefjaln e tij si Ikon t Perndissolli mesazhin e ksaj dite tshnuar. Pas Mbrmsoresbesimtart e shumt t ardhurnga trevat prreth u uln nnkurorn e ullinjve q ndrio-nin nga llamballet e ndezura.

nj gj t till dhe e pranoiftesn, duke br pohimine turpshm me t cilin pr-buzi Perndin dhe shpirtin.Por m pas, duke ardhur nvete Nikodhimi mendohetme hidhrim t madh prat q kishte br Pshe-rtin dhe vajton me dhimbjepr humbjen e shpirtit t tij,duke thn: Si e pranovaerrsirn dhe u ndava ngadrita , apo demont do mshtyjn n zjarrin e pashuart ferrit?. N kto kushtet pendess ai drgon djaline vet n Malin e Shenjt.Pas ksaj, mblodhi pasjen

e tundshme dhe t patund-shme, iu ndau disa t hollat vobektve pr shptimine shpirtit t tij dhe shkoiedhe ai atje.

Sakrificatn Malin e ShenjtN Malin e Shenjt Ni-

kodhimi gjeti nj at shpir-

(Vijon n faqen 10)

Pr ekskursionin e saj vjetorShkolla e Mesme Kishtare Kryqii Nderuar e Gjirokastrs, zgjodhiksaj here qytetin e Beratit. Mornpjes gjashtdhjet nxns t tkatr klasave, si dhe dhjet msuese shoqrues (19-20 maj).

Stacioni i par i tyre ishte Mana-stiri i Hirshm i Shn Kozmait tKolkondasit. Kisha sht e tipitbazilik me kupol, me prmasa17,5 X 8,60 m, trikamarshe e stilitagjioritik. N pjesn lindore t sajgjenden rrnojat e nj kishe m tvjetr (e Hyjlindses), n t ciln

ruhen ende fragmente pikturashmurale. Midis dy kishave u ndrtuanj paraklis, brenda t cilit gjendetvarri i Shn Kozmait. Sot, n ktmanastir jan duke u kryer punimerestauruese nn kujdesin e Krye-episkopit Anastas.

Stacioni i dyt ishte Manastiri iArdenics, i cili ndodhet mbi njkodr, nga ku Fusha e Myzeqesshihet si n pllmb t dors.Dikur, n vend t ktij manastiriekzistonte nj manastir bizantin,ndrsa transformimi n formn esotme nis qysh prej shek. XVIII.Pikturat murale i prkasin vitit 1744

dhe ruhen n nj gjendje shum tmir, ashtu si edhe ikonostasi ifamshm prej druri.

Ky manastir sht i lidhur ngu-sht me historin e vendit, sepsen nj nga kishat e tij heroi legje-ndar i Shqipris Gjergj KastriotSknderbeu kreu ceremonin emartess s tij me Andronikn, nvitin 1451, fakt ky q dshmon se iprkiste besimit orthodhoks. N

kt manastir jetoi gjat gjysmss par t shek. XVIII hieromo-naku nga Voskopoja Nektar Terpo,pararendsi i Shn Kozmait tKolkondasit pr sa i prket veprspredikuese n radht e popullsisq rrezikonte t humbte besimin.

N pasdite ekskursionisttmbrritn n Berat. N mbrmjeata u pritn nga Mitropoliti i BeratitIgnati, i cili u foli pr historin e

qytetit, q nga lashtsia.

T nesrmen, dit e diel, ekskur-sionistt ishin t pranishm n Li-turgjin Hyjnore n kishn e ShnSpiridhonit, t ciln e kryesoi Mitro-politi. N vazhdim vizituan qytetine vjetr, i cili ndodhet mbi nj kodr,brenda mureve rrethuese, ku ruhenmjaft shtpi t vjetra si dhe dyzete tri kisha bizantine dhe pasbizan-tine. Nj prej tyre funksionon sotsi muze i ikonografit t shumnjo-hur Onufri (shek. XVI), vepra t tcilit jan t ekspozuara n mjedisete tij, si dhe mjaft ikona e relike kish-

tare. N kt kish, n vitin 1868 mi-tropoliti Anthim Aleksudhi zbuloikodikun e famshn pergamenor tBeratit, me kapak argjendi t larn ar dhe me shkronja ari t tretur,i cili prmban pjes nga ungjijt eMattheut dhe t Markut, i cili dato-het n shek. VI dhe sot ruhet nMuzeun Kombtar.

Bashkekzistenca paqsore ndr-mjet Orthodhoksis dhe Islamit ra-vijzohet qart n qendr t qytetit,ku fare pran kishs orthodhokseme kupol q po ndrtohet ngrihetedhe nj xhami me minare.

Dh. Vamvakas

Kryqi i Nderuar n Berat

SHN NIKODHIMI,SHENJTI I BERATIT

T kremtet e shnuara n BeratNj tjetr e kremte e sh-

nuar ishte dita e Shenjtorvet cilt konsiderohen t bara-bart me Apostujt, Shn Kon-standinit dhe Nns s tij,Shn Elena.

Kjo dit u kremtua n ki-shn q mban emrin e shenjto-rve t msiprm, n kalan eqytetit. Pjesmarrja e besimta-rve n kt dit ishte e shum-t mes t cilve duhet theksuarprania e nns 85-vjeare, ecila kishte vite q nuk dilte ngashtpia, at dit me forcn ebesimit dhe shpress tek Per-ndia erdhi, u fal, u kungua du-

ke qndruar gjat gjith Li-turgjis n kmb.

N predikimin q briImzot Ignati foli kryesisht pr

jetn e shenjtorve Konsta-ndin dhe Elena, m pas theksoi

rolin q ka nna n edukimin efmijve t vet dhe n kt rastmori model Shn Elenn dherolin e saj pozitiv pr vendimetq mori m pas biri i saj ShnKonstandini.

Kalaja e Beratit mund temrtohet djepi i faltoreve, se-pse mban n gjirin e saj mbi42 vende t shenjta, t cilatdshmojn jo vetm hersh-mrin e ndrtimit, por dheshkollat e ikonografis dhe tpunimit t drurit n kt qytet.

Nj ndr kta tempuj shtdhe Shn Triadha, e cila ndo-dhet n juglindje t kalas, nnj vend q t befason me pa-mjen e saj. Edhe aty Liturgjine drejtoi vet Imzot Ignati. Npredikimin e vet Hirsia e Tijfoli pr Trinin e Shenjt, dherndsin q ka besimi yn nAtin, Birin dhe Shpirtin eShenjt, pra n Perndin ton.

Sotiraq Mishaxhi & Joan Qako


10/12


Kalendari

i Liturgjive Hyjnore,

KORRIK 2007tror dhe pasi i tregoi atij mkatetq kishte br, plaku besmir emori dhe e kshilloi, duke i thnse do mkat do t shlyhet ktu me

kusht q besn, mendimin dheshpirtin tia jap Zotit Jisu Krisht.Pastaj Nikodhimi u bashkua measkett e Shn Ans, duke veshurformn e shenjt dhe e dorzoiveten te shpirtrori, at Filotheu, icili i msoi rregullat, kanonet dhet gjitha ushtrimet e jets askete,t cilat ai i prmbushi pa hezitimdhe menjher filloi t agjroj,duke ndenjur pa gjum, duke ufalur, duke lexuar dhe shkruar etj.Aty Nikodhimi ndenji tre vjet.Pastaj mendoi se ishte koha tshlyente fajin e tij dhe vendosi dheu kthye n Berat pasi mori edhebekimin e etrve t shenjt.

Jeta e Nikodhimitpas kthimit n Berat

Sipas dorshkrimeve mendohetq Nikodhimi t jet kthyer n qy-tet n vitin 1714 (por mund t jetedhe viti 1709, ose viti 1722). Pasi ukthye n Berat, Nikodhimi shkoi ndyqanin ku m par kishte ushtruarmjeshtrin e rrobaqepsit. Disa turqkur e pan Nikodhimin me rrobamurgu, u habitn dhe bisedonin mestyre duke thn: Nuk sht ky aiq mohoi Krishtin, po ky ka prapmendimet e Krishtit ShenjtoriNikodhim iu prgjigj kureshtarve:Un jam dhe jo tjetr, un q u g-njeva prej jush, por tani qoft largq t mohoj Krishtin, bashk meKrishtin do t rroj dhe pr At do tvdes. Ata kur dgjuan kto fjal tguximshme nga shenjti, shkuan teqeveritari i cili e arrestoi.

MartirizimiMartirizimi sht pjesa e vuaj-tjeve t shenjtit. E hedhin nga pallatiposht kalas, por ai ra n kmbdhe u ngjit serish n kala, pr tiuparaqitur guvernatorit. E rrahin, eheqin zvarr, duke e kapur prej flo-ksh dhe gjymtyrsh, e rrihnin meshkopinj, e godisnin me gur etj,.saq, prej trupit t tij rridhnin rrkegjaku. Por dshmori i shenjt iduronte plagt me trimri dhe falejme veten e tij. Sipas gojdhnave,at dit kur po mundohej dshmori

i shenjt Nikodhim, n Berat kishinardhur pleqsit e fshatrave Sinj,

Paftal dhe Sadovic, pr t mohuarkrishterimin, por kur pan dshmo-rin e shenjt q duronte me trimrimundimet dhe me z t lart lavd-ronte emrin e Krishtit, u kthyen dhe

kshtu kto fshatra t Shpiragutruajtn si besim t tyre krishterimin.Pasi provuan torturat m t

egra ndaj dshmorit t shenjt Ni-kodhim, pr tri dit rresht, duke va-zhduar edhe pr dy dit t tjera dheku u bindn se ai ishte br i kri-shter, njsh me Zotin Perndi JisuKrishtin, torturuesit, m 10 korrik1714 i pren kryet me shpat.

Sipas gojdhnave, guvernatorii befasuar nga qndresa e Niko-dhimit pas torturave q atij iu bn,mendoi q ta falte, por iu druajt

kalonin autokolonat ushtarake dhekisha u kthye n nj kishz, aq sasht dhe sot. Lipsani i dshmoritt shenjt Nikodhim u shprb dheeshtrat e trupit t tij u morn nga

njerzit, t cilt i vinin n gji prtiu sjell fat, ndrsa koka e tij umor dhe u vendos n kishn e ShnMihailit. N kt kish koka e ShnNikodhimit qndroi deri n vitin1967, koh kur u prishn kishat nt gjith vendin.

Sipas tradits kishtare njhern nj apo dy vjet bheshin zgje-dhjet e epitropve (kujdestarve tkishs), t cilt jepnin dhe merrninn dorzim do material kishtar.Midis materialeve t tjera kokn eShenjt t Nikodhimit n vitin 1967

SHN NIKODHIMI, SHENJTI I BERATIT

Adresat e faqeve n Internet dhe e E-mailit, t KishsOrthodhokse Autoqefale t Shqipris, jan:

Internet:www.orthodoxalbania.org

E-mail:[email protected]

(Vijon nga faqja 9)

1 E DIEL 5 MATEUT.Anargjendt Kozma e

Damian, roman.6 E Premte Hierod. Asti iDurrsit. Osh. Sisoi. Dsh.Luia, Riksi etj.7 E Shtun Dshg.Qirjaqia. Thomai n Malea. 7dsh. n Durrs.

8 E DIEL 6 MATEUT.Dshm. Prokopi. Hierod. i riAnastasi.10 E Mart Dsh. i riNikodhimi n Berat. 45 dsh.

n Armeni.14 E Shtun Ap. Akila nga70-t. Nikodhim ajoriti. Trifonin Sheqisht.

15 E Diel E ETRVESIN. IV EK.Dsh. Kiriku eJulita, nna e tij.17 E Mart Dshmg.Marina. Dsh. Sperati dheVeronika.20 E Premte * Pr. IliaThesviti. Dsh. i ri Dhimitri

prift.21 E shtun Osh. Joani,Simeoni i marr pr Krishtin.Dsh. Theofili.

22 E DIEL 8 MATEUT.Maria Magdalenamiroprurse. Dshg. Markela.24 E Mart Dshmg.Kristina. Omol. Athinagora.Dsh. Borisi e Gljebi.25 E Mrkur * Fjetja e Sh.Ans. Oshg. Olimbiadha. Sin.

V Ekumenik.26 E Enjte Oshdg.Parashqevia (Premtja).Hierod. Hermolau etj.27 E Premte * Dshm.Pandeleimoni. Gorazdi,Angjelari, Sava.28 E Shtun Ap. e dhjak.Prohori, Timoni, Parmenai,Nikanori.

29 E DIEL 9 MATEUT.Dsh. Kaliniku. Theodhota

me 3 fmijt.

pjess fanatike dhe rrezikut qprbnte nj veprim i till pr ttjert, ndaj dha urdhr q ta ekze-kutonin me prerje koke. M pasguvernatorit iu dha nj shum thollash pr t marr lipsanin (trupine vdekur), e dshmorit t shenjtdhe me himne dhe psalme e varro-sin n kishn e Zonjs Shn Marin lagjen Mangalem, si nj the-sar shum i mueshm i besnikve.

N kishn e Shn Maris trupi idshmorit qendroi deri n periu-dhn e Lufs Italo-greke.

N kt periudh rruga q tonte pr te kisha e Shn Marisishte e ngusht, aq sa mund tkalonte vetm nj mushk e ngar-kuar, ndaj pr arsye ushtarake kjorrug u zgjerua saq aty m pas

e mori psalti Lili Koi, i cili e fshehun murin e shtpis. I biri i Lili Ko-it, Llazari, q kujdesej pas vdekjess t atit pr kokn e Shn Nikodhi-mit, e nxori at pr litani nga muriku ishte fshehur n ditn e Shn Ni-kodhimit, m 10 korrik t vitit 1991...

N do 10 korrik, ditn e faljess Shn Nikodhimit, koka drgohetn kishn e Shn Mihailit. Pas 101vjetsh nga dita e vdekjes s ShnNikodhimit, n vitin 1815, u b ngazejtaria e kujunxhinjve beratas kutiae argjendt me pesh 755g dhe qnga ky vit koka e dshmorit ShnNikodhim t Beratit ruhet n ktkuti t argjendt.

Abedin KAJA, Jorgji BENDI


11/12


I pajisur me autoritetin pr tlidhur dhe zgjidhur, pr t refuzuare pr t dhn faljen, ati ka njprgjegjsi t madhe. Megjithat rolii tij sht i kufizuar. Rrfimi, ashtusi kemi thn, kryhet tek Zoti dheprej Tij vjen falja. Nuk jam vesenj dshmitar thot prifti ose njmkatar si ti. N astin e dhniess faljes, kur rrfyesi v dorn mbi

kokn e birit, n nj far mnyreprifti sht n vendin e Zotit,ndrsa n pjesn e par t aktitsakramental, ai sht si njshoqrues i birit, si nj mkatarq ka edhe ai nevoj pr falje.

Shrimi q ne prjetojm gjatmisterit t rrfimit merr formn epajtimit. Kt na e zbulon edhelutja e faljes: Mos e ndaj ngaKisha jote e shenjt, katholike dheapostolike, por bashkoje me tufne deleve t tua. Ashtu si na msonedhe shmblltyra e plangprishsit,mkati sht nj syrgjynosje, njposhtrim, nj prjashtim, ose m

mir t themi nj vetprjashtimnga familja. Ashtu si thot edheAleksei Khomiakov (+1860): Kurnj nga ne bie, ai bie vetm. Tpendohesh, do t thot t ktheheshn shtpi, nga izolimi n komunitet,t riintegrohesh n familje. Dhuratae lotve z nj vend t rndsishmn traditn shpirtrore t Lindjes skrishter. Teologjia e lotve luannj rol domethns n msimin e

shn Joanit t Shkalls, shn IsaakSirianit e shn Simeonit, Theologui Ri.

Pr shn Joanin e Shkalls, lottprfaqsojn nj riprtritje t hiritt pagzimit: sht m i madh sevet pagzimi, ky burim lotsh qvjen pas pagzimit.(...) Ashtu simarrim t gjith pagzimin n fmi-ni, m pas e njollosim, por npr-mjet lotve e riprtrijm pastrtine mparshme. Shn Isaak Sirianii konsideron lott si kufiri vendimtarmidis gjendjes trupore e asajshpirtrore, si pik kalimi midiskohs s tanishme dhe t prjet-

shmes. Fmija i sapolindur qan kurvjen n bot; po kshtu edhe ikrishteri qan kur rilind n shekullinq do t vij.

Shn Simeoni, Theologu i Ri,vlerson se kurr nuk duhet t ma-rrim kungimin pa derdhur lot. Dhesipas dishepullit t tij, Nikita Ste-haos, lott mund t restaurojn vir-gjrin e humbur. Ka shum llojlotsh dhe sht e rndsishme t

dallojm midis lotve sensual dheatyre shpirtror. T part jan emo-cional dhe lidhen me pasionet,frytet e zemrimit, t inatit, smirsapo nxehje nervoze, t dyttasketik. Ashtu si e tregon edheemri i tyre jan rezultat i hirit hyjnordhe lidhen me lutjen. Lott sensualshprehin trishtimin ton toksor q

jetojm n nj bot t rn e t pri-shur q shkon drejt vdekjes. Lottshpirtror na ojn n jetn e ret ngjalljes. Shn Grigori i Nissthot se lott jan si gjaku q rrjedhnga plagt e shpirtit ton, n shka-lln m t lart ato tregojn spiritu-

Mbi Misterin e Rrfimitalitetin e shqisave tona dhe prbnnj aspekt t shprfytyrimit total tnjeriut nga hiri hyjnizues.

Plot mundim, por edhe me g-zim, pendimi shpreh tensionin kri-

jues, q ka deprtuar gjithmon njetn e krishter dhe q shn Pavlie ka prshkruar n mnyrn e m-poshtme: Ne mbajm kudo dhegjithmon n trupin ton vuajtjet evdekjes s Jisuit, q jeta e Tij t

shfaqet n ne (...); si njerz q vde-sin, por ja, jemi t gjall; t trishtuar,por gjithmon t gzuar (2Kor.4,10;6,9-10).

Jeta me pendim t vazhdue-shm sht n t njjtn kohprjetim i Gjetsemanis dhe Shpr-fytyrimit, e Kryqit dhe e Ngjalljes.Nj gjendje e brendshme q shnJoani i Shkalls e prmbledh mekto fjal: Ai q ka veshur rrobnnusrore, hidhrimin e lumur dheplot me hir, e njeh qeshjen shpirt-rore t shpirtit.

Prktheu: Eleni Pani

(Vijon nga numri i kaluar)

Stina e bukur dhe e nxeht e vers sjell edhe kohn pr aktivitetin eveant t organizuar nga Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipri-s, kampin veror BARIU I MIR, q zhvillohet n Shn JoanVladimir t Elbasanit. Kjo veprimtari e organizuar prej 10 vjetsh,

bhet e mundur nn kujdesin e Fortlumturis s Tij, Kryepiskopit Anastas.Tema e kampit:

KRISHTI U NGJALL GZIMI IM.

Edhe kt vit kampi do ket tri turne t ndara sipas grupmoshave:Turni I: 16 korrik - 25 korrik 2007, mosha 11-13 vje.Turni II: 28 korrik - 7 gusht 2007, mosha 14-16 vje.Turni III: 10 gusht - 20 gusht 2007, mosha 17-28 vje.Kampet kan si qllim t ndihmojn pjesmarrsit t njohin dheprjetojn besimin e krishter Orthodhoks dhe jetn adhuruese tKishs son, n shoqrin e veant t shum vajzave t tjera nga egjith Shqipria.Programi i kampit do t jet i larmishm dhe i mbushur me shumaktivitete t cilat do ta bjn t mrekullueshme dhe dobiprurse kohnn mjedisin e qet t Manastirit t Shn Joan Vladimirit. Ky programsht i mbushur edhe me aktivitete t tjera si lojra, aktivitete arg-tuese, aktivitete sportive, pun dore, skee, kng, valle, plazh, sidhe shum surpriza t tjera.

Pagesa pr kampin sht vetm 2000 lek, e cila sht nj shum

simbolike n krahasim me gjith shpenzimet e tjera q do t

mbulohen nga Kisha Orthodhokse.

Nse dshironi t merrni pjes n kamp, ju lutemi, kontaktoni

me priftin ose katekistin e zons suaj.

Ju mirpresim!

Kampi i vajzave Bariu i mirShn Joan Vladimir 2007

Orthodhokst rus venerojnlipsanet e Apostull Llukait

Orthodhokst rus kan pasur mundsin t nderojn lipsanet e Apostullitt shenjt dhe Ungjillorit Lluka. Ato u dhan prkohsisht nga manastiret eMalit t Shenjt dhe u vendosn n Katedralen Krishti Shptimtar, t Mosks,m 9 qershor.

Ato qndruan aty pr tu nderuar nga besimtart deri m 17 qershor dhe m

pas shkuan edhe n disa qytete t tjera t Rusis, Ukrains dhe Bjellorusis.

N foto: Patriarku Aleksej duke vendosur lipsanet n katedralen e Mosksdhe besimtar rus duke i nderuar ato.


12/12


M 12 maj, n Shtutgart t Gjermanis uorganizua Manifestimi II ndrkombtar im shum se 240 lvizjeve dhe komunitetevet krishtera, me temn S bashku pr Evropn.Aktiviteti pati si qllim ti ofroj Evrops nj kon-tribut mbarpopullor, duke shprehur pasurin qsjell uniteti n diversitet.

Aktivitete paralele u organizuan n kryeqy-tete t ndryshme t Evrops, nga Parisi n Mo-sk, nga Belfasti n Madrid etj. Edhe n Tiran,n nj nga mjediset e Universitetit katolik Zonja

Manifestimi ndrkombtar: S bashku pr Evropne Kshillit t Mir, u organizua nj takim ndr-mjet prfaqsuesve t Kishs Orthodhokse, Ki-shs Romano-Katolike dhe nga Vllazria Un-gjillore. Nprmjet lidhjes satelitore u b e mu-ndur ndjekja e aktivitetit qendror n Shtutgart.Gjat dits, prfaqsues nga komunitetet e kri-shtera t ftuar n takim paraqitn fakte t jetsdhe referuan tema t caktuara.

Nga Kisha jon n fillim e mori fjaln Epis-kopi i Krujs, Hirsi Andoni, i cili prcolli tekpjesmarrsit prshndetjet e Kryepiskopit

Anastas dhe foli pr kontributin e Kishs sonpr Ungjillzimin. Ndr t tjera ai tha: ...dy nganevojat e para dhe m imediate me t cilat Krye-piskopi Anastas u mundua t merrej q ngaasti i par i ardhjes s tij n krye t grigjs stij shpirtrore ishte prgatitja e klerit t ri dhengritja e tempujve t rinj, restaurimi i atyre qkishin mbijetuar, si dhe ruajtja dhe mirmbajtjae monumenteve kishtare, q prbnin njkoh-sisht dhe vlerat historiko-kulturore t komunitetitorthodhoks, por edhe t vendit n prgjithsi....

Temn Misteri i martess n Kishn Or-thodhokse e trajtoi dhjakon Spiro Kostoli, i cilindr t tjera tha: Nuk ka sukses m t madhn jet sesa nj familje e lumtur dhe e krishte-r... Me t vrtet, ky sht investimi m i madhn jet, i cili krkon kohn dhe prpjekjen mt madhe.

Znj. Ekaterina Papadhopulli mbajti temnFamilja Orthodhokse. Ajo tha se, kur Perndiana bekon ne me krijimin e familjes, Ai na vprpara detyrn e vshtir pr t ndrtuar dhepr ta mbajtur kt familje t fort, t shndet-shme dhe me parimet e krishtera.

Takimi zgjati deri n ort e pasdites dhe tpranishmit u larguan me prshtypjet m t miranga ky aktivitet. J.P.

Para prfundimit t vitit shkollor dhe provi-meve t lirimit, nxnsit e klasave t teta uftuan n Qendrn Shpirtrore - arsimore Thavort Kishs son, n datn 19 maj, pr t kaluardisa or me njri - tjetrin, n lutje dhe veprimtarikulturore e argtuese.

Qllimi i ktij aktiviteti ishte q fmijt, tcilt prfundojn sivjet klasn e tet, t merrninnj ftes pr t ndjekur katr vitet e shkolls smesme n Liceun e ri kishtar, q do t hapet nmuajin shtator. Liceu do t jet n Mitropolin

e Tirans, n nj kodr t bukur n afrsi tDurrsit dhe do t el dyert n shtator prnxnsit e viteve t para dhe t dyta. E veantae ksaj shkolle do t jet n organizimin e saj,ku prve msimeve q do t marrin nga shke-nca t ndryshme, ata do t ken mundsi tnjohin edhe shkencn e shkencave, teologjin,pra Fjaln e Perndis. Ky do t jet liceu i dy-t kishtar, pas atij t Gjirokastrs, i cili funksi-onon me sukses q prej 10 vjetsh.

Pr t marr dije nga jeta n komunitetin ekrishter dhe njohja me njri - tjetrin, rreth 60

Takim i veant menxnsit e klasave t teta

pr tu njohurme Liceun e ri kishtar

Qendra Shpirtrore-arsimoreTHAVOR

nxns q ndjekin klasat e teta t ardhur krye-sisht nga Mitropolia e Tirans dhe nga Mitropoliae Beratit, prjetuan nj dit t mbushur megzim e dashuri vllazrore. Nj moment i ve-ant i ktij aktiviteti ishte edhe biseda meEpiskopin e Krujs, Hirsi Andonin, i cili folipr temn: Si ta njohim Perndin

Ai theksoi se Perndin e njohim me an tlutjes. Lutja krkon besim. Kur lutemi, Zoti na idgjon t gjitha fjalt, madje edhe mendimet.Zoti kujdeset edhe pr ato q nuk i krkojm.Vullnetin e Perndis mund ta njohim edhe meleximin e Shkrimit t Shenjt.

Zoti ju thrret: Tek cila port do t kalosh,tek porta e vogl apo e madhe? Rruga e ngushtsht e mundimshme, por m e bukur, ndrsarruga e gjer sht e leht dhe e mrzitshme.Po ta njohim Zotin, Ai do na mbush me gzim.- theksoi Hirsi Andoni. Ai iu tha fmijve se

nuk e dim si jan rrugt q Zoti ka zgjedhurpr ne n t ardhmen. Megjithat Zoti disa ithrret n mnyr t veant. Zoti mund t nathrras pr t prhapur lajmin e mir, fjaln eTij. Zoti ju thrret: M ndiq mua, prhape fjalntime.

Nxnsit treguan shum interes nga kjo

bised duke br pyetje t ndryshme dhe dukefolur pr prvojn e tyre n njohjet e para tbesimit t krishter orthodhoks.

Gjat ktij aktiviteti ata zhvilluan edhe lojran grupe, konkurse dijesh dhe kampionate spor-tive. Ndrsa ditn e nesrme, t dieln, ata mo-rn pjes n Liturgjin Hyjnore n kishn Ungji-llzimi i Perndilindses ku u takuan edhe meKryepiskopin Anastas, duke marr bekimin dheprshndetjet e tij t przemrta. N largim, atavizituan edhe Manastirin e Shn Vlashit.

I.K.

ast

ng a

takimi

n

mjediset

eQendrs

Shpirtrore

- arsimore

Thavor

Documents

Gazeta e Qershorit 2007