VISOKA SKOLA ZA RACUNOVODSTVO I BERZANSKO POSLOVANJE

Seminarski rad Metode finansijske analize

VISOKA SKOLA ZA RACUNOVODSTVO I BERZANSKO POSLOVANJE SEMINARSKI RADPREDMET: Analiza finansijskih izvestaja

TEMA : Metode finansijske analize

Student: ILMA ABOTISadrzaj

31. UVOD

32. Etape finansijske analize

32.1. Zadaci i ciljevi finansijske analize

32.2. Finansijski rezultat

32.3. Finansijska kontrola

32.4. Finansijske evidencije

32.5. Finansijske informacije

33. Finansijska analiza

33.1. Analiza likvidnosti

33.2. Analiza uspenosti poslovanja

34. Osnovi racio analize - ciljevi i metode analize finansijskih izvjetaja

34.1. Odgovornost menadmenta za kvalitetno finansijsko izvetavanje

35. Metode analize finansijskih izvetaja

35.1. Racia likvidnosti

35.2. Pokazatelji poslovne aktivnosti

35.3. Pokazatelji finansijske strukture ili racia menadmenta zaduenost

35.4. Racia profitabilnosti/Rentabilnosti

35.5. Pokazatelji trine vrijednosti akcija ili racia trine vrijednosti

36. Korienje i ogranienja racio analize

3Zakljuak

3Literatura

1. UVOD

Finansijska analizase bavi analizom finansijskog stanja preduzea i mogunostima promjena u eljenom pravcu. Znatan dio analize vri se stavljanjem u odnos vrijednosti bilansa stanja i uspjeha. Za obavljanje sloenijih funkcija koriste se sloenije matematike metode.Finansijska analiza predstavljanain sakupljanja i korienja informacija finansijskog karaktera s ciljem da se ocjeni tekue finansijsko stanje, mogui tempo razvoja, prognozira perspektivno finansijsko stanje, otkriju dostupni izvori sredstava i mogunost njihove mobilizacije, prognozira poloaj preduzea na tritu kapitala i dr.2. Etape finansijske analize

Etapa pripreme - poinje upoznavanjem sa revizorskim zakljukom i cilj je da se donese odluka o svrsihodnosti analize. Standardni revizorski zakljuak je kratak dokument koji sadri pozitivnu ocjenu revizora ili revizorske firme o vjerodostojnosti pojedinih informacija u izvetaju i njihove podudarnosti sa vaeim normativnim dokumentima. Nestandardni je obimniji i sadri dopunske informacije.Predhodni pregled knjigovodstvenih rauna - ima za cilj da se ocjene uslovi rada u obraunskom periodu, da se odrede tendencije osnovnih pokazatelja kao i kvalitativne promjene u imovinskom i fin. poloaju preduzea. Ekonomski referat i analiza obrauna je opta ocjena rezultata privredne aktivnosti i fin. stanja preduzea.Detaljna analiza fin. stanja u odnosu na ekspres analizu vri se detaljnije i u interesu razliitih korisnika.

2.1. Zadaci i ciljevi finansijske analize

Finansiranje preduzea moe se ocjenjivati sa gledita dugorone i kratkorone perspektive. Pod likvidnou neke active, tj. izvora sredstava - podrazumjeva se njena sposobnost da se transformie u novana sredstva.Solventnost je sposobnost da se blagovremeno i u punom obimu izvre dospjele obaveze. Zadatak finansijske analize je ocjena aktive i izvora njenog finansiranja i dopunskog finansiranja, ocjena veliine i sastava resursa potrebnih za odravanje postignutih ekonomskih potencijala preduzea i potvrivanje njegove djelatnosti.Prouavanje forme finansiranja i ispitivanje rizika koji nastaje sa datim izvorima sredstava.

2.2. Finansijski rezultat

U finansijskoj analizi razlikuju se: ekonomski efekat kao apsolutni pokazatelj koji karakterie rezultat dijelatnosti i ekonomska efikasnost kao relevantni pokazatelj koji uporeuje efekat sa trokovima ili resursima koji su korieni za dobijanje tog efekta. Finansijski rezultat je razlika izmeu finansijskog prihoda i rashoda i oni treba da se analiziraju posebno. Finansijskoj analizi treba da predhodi optesistemska analiza, moe se koristiti metod morfoloke analize, koji je uspjean pri prisustvu malog broja informacija o problemu. Svi subjekti se dijele u grupe i svaka se podvrgava detaljnoj analizi to omoguava i sakupljanje podataka za kasnije istraivanje.Finansijskoj analizi je potrebna bilo koja informacija finansijskog karaktera: knjigovodstveni obraun, izvetaji finansijskih organa, itd.Analiza informacija moe da se vri u cilju:- kontrole i dijagnostike stanja,- prognoziranje razvoja preduzea.

2.3. Finansijska kontrola

Finansijska kontrola predstavlja skup mjera i aktivnosti za provjeru djelatnosti preduzea u finansijskom smislu. Finansijska kontrola je aktivnost kojom se ili potvruje da finansijska politika i menadment postiu postavljanje ciljeva ili se otkrivaju problemi. Kontrola moe biti interna i eksterna.Internu kontrolu vre sopstvene kontrolne slube, a eksternu kontrolu razne inspekcije i dravni organi. Za vrenje kontrole organizuju se posebni organi sa visokokvalifikovanim strunjacima. Prilikom finansijske kontrole provjerava se potovanje zakona i drugih propisa, raspodjela prihoda privrednih subjekata, budetska kontrola, voenje raunovodstva i dr.

2.4. Finansijske evidencije

Poseban znaaj za finansijski menadment imaju evidencije o:- stanju deviznih rauna,- stanju hartija od vrijednosti i polisa osiguranja,- odobrenjima o neiskorienim kreditima kod poslovnih banaka,- primljenim novanim dokumentima,- zajednikim ulaganjima sa stranim licima,- dugovanja i potraivanja prema dunicima i povjerenicima.

2.5. Finansijske informacije

Posebno su znaajne i finansijske informacije o:- potrebama i izvorima finansijskih sredstava,- prilivu i odlivu novanih sredstava i ukupnih poslovnih sredstava,- finansijskim plasmanima,- stanju depozitnih rauna i hartija od vrijednosti,- finansijskim stabilnosti preduzea i sl.

3. Finansijska analiza

Finansijska analiza - za uspeno upravljanje finansijskim sistemom u preduzeu pojavljuje se i aktivnost analize finansijskog poslovanja. Finansijska analiza je sastavni dio kompleksne poslovne analize preduzea.Finansijska analiza treba da analizira kompletno dejstovo finansijske funkcije:- opte principe (produktivnost, ekonominost, rentabilnost),- posebne principe ( likvidnost, stabilnost, sigurnost),- dejstva internih i eksternih faktora,- odluka finansiranja ....i td.

Bilans kao podloga finansijske politike predstavlja primaran faktor u finansijskoj analizi. Dakle bilans tretiramo kao jedan od osnovnih metoda i instrumenata kompleksne analize poslovanja preduzea.Vrste finansijske analize moe se govoriti o sledeim vrstama finansijske analize:- analiza sredstava i izvora sredstava,- analiza likvidnosti,- analiza rashoda i prihoda,- analiza uspenosti poslovanja.

Analiza sredstava i izvora sredstava predstavlja zapravo analizu bilansa stanja. Pri tome moe se govoriti o statikoj i dinamikoj analizi bilansa stanja. Statika analiza bilansa stanja jeste analiza samo jednog takvog bilansa na osnovu koje se dobija slika o stanju i strukturi sredstava i njihovih izvora. Dinamika analiza bilansa stanja odnosi se na analizu vie ovakvih bilansa i ona omoguuje da se sagledaju promjene do kojih je dolo u nekom vremenskom periodu u jednom poslovnom sistemu.

3.1. Analiza likvidnosti

Za jedno preduzee moemo rei da je likvidno ako je sposobno da :- odgovori na svoje kratkorone obaveze o rokovima njihovog dospea,- odrava dovoljno obrtnih sredstava za obavljnje normalne poslovne aktivnosti,- da isplati dospjele kamate i izdatke na teret rasporeenog dobitka,- sauva svoju kreditnu sposobnost.

Stanje i dinamika likvidnosti najbolje se prati preko ''racia likvidnosti'' : opteg i posebnog.Opti racio likvidnosti se dobija podjelom ukupnih obrtnih sredstava sa kratkorinim obavezama.

Obs obrtna sredstvaORL = -------- = ------------------------------- Kro kratkorone obaveze

Ovaj racio ukazuje grubo na sposobnost preduzea da podmiri svoje kratkorone obaveze i odrava stepen sigurnosti kojim su zatieni interesi kratkoronih povjerilaca. Odnos 2:1 u korist obrtnih sredstava tumai se kao normalan.Poseban racio likvidnosti predstavlja znatno rigorozniji test tekue likvidnosti.

Lks likvidna sredstvaPRL = ------ = ------------------------------ Kro kratkorone obaveze

Ako preduzee ima odnos 1:1 naelno se smatra da je njegovo tekue finansijsko stanje relativno zadovoljavajue.Analiza rashoda i prihoda jeste zapravo analiza bilansa uspeha i moe se govoriti o statikoj i dinamikoj analizi bilansa uspeha.

3.2. Analiza uspenosti poslovanja

Uspenost poslovanja je cilj kome tei svako preduzee i ona se utvruje preko odreenih i opte vaeih pokazatelja:- produktivnosti,- ekonominosti,- rentabilnosti (profitabilnosti),- akumulativnosti.

Produktivnost pokazatelj uspenosti poslovanja preduzea. U naturalnom obliku moe se izraziti na dva naina:Kao koliina ostvarene proizvodnje (Q) po jedinici radnog vremena (T).

QPr = ------ T

Kao koliina radnog vremena (t) potrebnog za izradu jedinice proizvoda (q).

tPr = ------ q

U vrijednosnom obliku moe se izraziti kao:- Vrijednost nednovrene prooizvodnje po radniku Vr / R- Vijrednost dovrene proizvodnje po radniku Vp / R- Vijrednost ukupne proizvodnje Vup / R- Bruto dobit po radniku BD / R- Neto dobit po radniku ND / REkonominost predstavlja jedan od osnovnih principa ekonomije i najee se izraava kao odnos ukupnih prihoda i ukupnih trokova.

UPE = ------ UT

Rentabilnost odnosno profitabilnost se definie kao odnos dobiti prema proseno korienim sredstvima.Na bazi ukupnog prihoda: BD / UP, ND / UP.Na bazi sredstava: BD / PS, ND / PS.

4. Osnovi racio analize - ciljevi i metode analize finansijskih izvjetaja

Svrha prezentiranja finansijskih informacija - pruanje informacija opte namjene korisnicima F.I., odnosno B/S, B/U, izvetaj o promjenama na kapitalu i napomene uz F.I. - tzv. komponente F.I.

Kljuna kvalitativna obeleja raunovodstvenih informacija su:

1)Razumljivost- saoptavanje eljenog znaenja korisnicima F.I koji treba da interpretiraju dobijene informacije i da ih koriste u procesu odluivanja - korisnik je taj koji treba da procjeni koje informacije da koristi, kako da ih koristi i ta one znae?

2)Relevantnost- oznaava da informacija utie na vrstu donete odluke, odnosno da bi bila doneta drukija odluka da korisnik nije raspolagao relevantnom informacijom- Da bi odluka bila relevantna ona mora da prui povratne informacije o prolim transakcijama (npr. o ostvarenoj neto dobiti), ali i da bude od pomoi u predvianju buduih informacija - oekivanu neto dobit u narednoj godini,- Relevantnost informacije je funkcija vrste informacije i njenog materijalnog znaaja (pondera).

3)Pouzdanost- postoji onda ukoliko informacija ne sadri znaajne greke ili ne izaziva nedoumice, odnosno ukoliko tano odraava ono to korisnik od nje oekuje. Osim toga, da bi bila pouzdana informacija mora da zadovolji i neke druge kriterijume, kao to su:- vjerodostojno prikazivanje ili pravilnost prezentacije,- sutina je vanija od forme,- neutralnost (nema neodumica i dilema),- obazrivost ili opreznost, kao vrhovno raunovodstveno naelo ili princip,- potpunost informacije.

4)Uporedivost informacija se obezbjeuje primjenom raunovodstvenog principa doslednosti (konzistentnosti) u primjeni raunovodstvene politike.Ogranienje za pruanje relevantnih i pouzdanih informacija:a) Blagovremenost prezentiranjab) Ravnotea izmeu koristi i trokac) Ravnotea izmeu kvalitativnih karakteristika

4.1. Odgovornost menadmenta za kvalitetno finansijsko izvetavanje

Korisnici F.I. zavise od dobre volje i etikog stava onih koji pripremaju F.I-je. Menadment firme je primarno odgovoran za realnost F.I-ja.

Da bi toj obavezi udovolji, menadment se oslanja na:- pouzdan sistem interne kontrole- formalne politike i postupke koje moraju da se sprovode u firmi- funkciju interne revizije

Primjenu etikih normi i poslovanje s panjom dobrog privrednika. Ukoliko se to ne sprovodi, imamo drugu krajnost - praksu krivotvorenja F.I-ja, koja ima brojne negativne implikacije. Krivotvorenje F.I-ja ima svoje ishodite iz brojnih izvora, kao to su: vea cijena pri prodaji kompanije - da se zadovolje oeklivanja akcionara, ili da se dobije novi kredit od banke, stimulacija, unapreenje i sl. Nezavisna revizija - glavna rampa za obimno krivotvorenje F.I-ja. Odgovornost za realnost F.I-ja je primarno na menadmentu klijenta. Odgovornost revizora je da o prezentiranim F.I-ima izraze nezavisno ekspertsko miljenje. To miljenje se uvek izraava u odnosu na to da li su ti F.I-ji prezentiranu skladu sa tzv. definisanim okvirom za finansijsko izvetavanje (MRS, GAAP, Zakon o raunovodstvu, ili neto drugo.

5. Metode analize finansijskih izvetaja

A. Horizontalna analizaB. Analiza trendovaC. Vertikalna analizaD. Racio analiza (Koeficijenti)A. Horizontalna analiza- poreenje tekue sa prethodnom godinom:- u apsolutnom iznosu- procentualno (indeks)Ali, apsolutna promjena u visini ukupnog prihoda ili neto dobiti u istom iznosu ima sasvim razliiti znaaj.Horizontalna analiza ja analiza finansijskog izvjetaja koji omouva uporeivanje podataka u duem vremenskom periodu, da bi se otkrile tendencije i dinamika promjena pojedinih bilansnih promjena.

B. Analiza trendova- rije je o promjenama u procentima, ali ne samo za dvije, ve za niz godina (po pravilu najmanje pet, ali i vie).Znaaj: Planiranje buduih kretanja u poslovnim uincima.

C. Vertikalna analiza - korienje % za ocjenu uea nekih djelova u cijelini (uee u ukupnoj aktivi, uee u obrtnim sredstvima, i sl.).

D. Racio analiza- primarni cilj racio analize je da se ukae na podruja koja zahtevaju dodatno istraivanje.

Postoje dva posebna gledita u procesu analize F.I.:

a) Sa aspekta investitora - predvianje budunosti je ono to je posebno bitnob) Sa gledita menadmenta - analiza F.I-ja je bitna kako za predvianje budunosti, tako i kao polazna osnova za planiranje poslovnih aktivnosti koje e uticati na budui tok dogaajaRacio analiza je veoma koristan metod za analizu F.I., a javlja se u dva osnovna oblika:- kao meusektorska analiza: poreenje jedne firme sa drugom, sa reprezentativnim uzorkom ili sa prosjekom industrije grane,- kao analiza vremenskih serija: iznalaenje i procena racio brojeva za jednu te istu firmu u vremenskom nizu.

Klasifikacija racio brojeva:1) Racia B/S2) Racia B/U3) Meoviti racio brojevi (jedna ili vie pozicija vie iz B/S i jedna ili vie iz B/U.

Meutim, sa analitike take gledita je mnogo vanija klasifikacija racia u skladu sa raznim aspektima poslovanja, kao to su:1) Racia (pokazatelji) likvidnosti2) Racia (pokazatelji) poslovne aktivnosti3) Racia (pokazatelji) finansijske strukture4) Racia (pokazatelji) rentabilnosti/profitabilnosti5) Racia (pokazatelji) trine vrijednosti akcija

5.1. Racia likvidnosti

A. Tekui racio likvidnosti ili racio opte likvidnosti - pokazuje mogunost izmirenja kratkoronih odnosno tekuih obaveza, a dobija se po formuli:Tekui racio = Tekua sredstva/Tekue obaveze(Poeljni racio za ovaj sluaj je 2:1)B. Racio reducirane likvidnosti /(eng. Acid ratio) - je odnos izmeu obrtnih sredstava (tekua sredstva) umanjenih za zalihe i AVR i ukupnih kratkoronih (tekuih) obaveza. Formula za ovaj racio glasi:Reducirani racio = Obrtna sredstva (Zalihe + AVR)/ Kratkorone obaveze

5.2. Pokazatelji poslovne aktivnosti

Koeficijent obrta zaliha (KOZ), po formuli:KOZ= Trokovi realizacije/Zalihe 365: KOZ = prosena starost zaliha na skladitu Koeficijent obrta kupaca (KOK) koji se dobija po formuli:KOK = Realizacija/Prosean saldo kupaca 365:KOK = Prosean period naplate Koeficijent obrta osnovnih sredstava (KOOS), koji se dobija po formuli:KOOS = Realizacija/Nabavna vrednost O.S Koeficijent obrta ukupne aktive (KOUA) koji se dobija:KOUA = Realizacija/Ukupna aktiva

5.3. Pokazatelji finansijske strukture ili racia menadmenta zaduenost

Ukazuju na strukturu izvora kapitala, tj. sopstveni / pozajmljeni kapital. Racio zaduenosti (RZ) po formuuli:RZ = Pozajmljeni kapital/Ukupna aktiva Racio mogunosti za plaanje kamate (MPK), po formuli:MPK = Dobit pre plaanja kamate i poreza/Rashodi na ime kamata (Isplaene kamate) Odnos sopstvenog i pozajmljenog kapitala, po formuli:Ukupni pozajmljeni kapital/Sopstveni kapital

5.4. Racia profitabilnosti/Rentabilnosti

Odraava kombinovane efekte likvidnosti, menadmenta aktive i menadmenta zaduenosti na ostvarene poslovne rezultate. Bruto profit od realizacije, po formuli:BP = Bruto dobit/Realizacija... Kao pokazatelj iznosa profita na novanu jedinicu realizacije Stopa prinosa na ukupnu aktivu (SPUA), po formuli:SPUA = Neto dobit/Prosena aktiva Neto dobit posle oporezivanja (NDPO), po formuli:NDPO = Neto dobit/Realizacija

5.5. Pokazatelji trine vrijednosti akcija ili racia trine vrijednosti

Slue kao pokazatelj cijena akcija firme sa njenom dobiti i knjigovodstvenom vrijednou po akciji. Ako su sva prethodna racia bila povoljna, i ovaj racio bi bio visok, a cijena akcija firme povoljna. Neto dobitak po akciji se dobija po po formuli:Neto dobitak/Broj izdatih obinih akcija... Pokazuje raspoloivi neto dobitak po akciji, koji se moe isplatiti u obliku dividende ili pripisati kapitalu (U literaturi se ovaj odnos obeleava kao EPS Earnings Per Share). Racio (odnos) trine cijene po akciji i neto dobitka po akciji, koji se dobija po formuli:Trina cena po akciji/Neto dobitak po akciji (ili P/E Ratio)

6. Korienje i ogranienja racio analize

Pored nesporne korisnosti u analizi F.I-ja, racio analiza ima brojna ogranienja koja valja imati u vidu. Glavna od njih su:- povoljnije je za mala i srednja preduzea, a nepovoljan za analizu multinacionalnih kompanija,- naruavanje uporedivosti informacija izmeu dvije firme uslijed alternativne primjene GAAP-a ili MRS,- friziranje bilansa na dan bilansa stanja - statinost B/S je veliko ogranienje koje treba imati u vidu (npr. povoljan racio opte ili reducirane likvidnost na dan B/S, koji ve sutra moe biti drastino suprotan, ali on i dalje stoji - i tako sve do slijedeeg dana D),- ne moe se udenuti uticaj inflacije ili dezinflacije, uslijed primjene principa istorijskog troka,- teko je generalizovati da li je neki racio dobar ili lo, s obzirom da to zavisi i od vrste firme i od oblasti u kojoj firma posluje,- racio brojevi su korisno sredstvo za analizu F.I., ali se oni moraju pravilno interpretirati i to od strane pojedinaca koji potpuno razumjevaju karakteristike firme koju analiziraju i poslovno okruenje u kome ta firma posluje.Racio analiza, pored ostaloga, podrazumjeva izraunavanje koeficijenta likvidnosti, solventnosti i koeficijenta rentabilnosti.Zakljuak

Finansijska analiza se bavi analizom finansijskog stanja preduzea i mogunostima promjena u eljenom pravcu. Znatan dio analize vri se stavljanjem u odnos odreenih vrijednosti iz bilansa stanja i bilansa uspeha.Finansijskom analizom se stavljaju u odnos raspoloivi podaci i informacije u cilju produbljenijeg saznanja o znaajnim faktorima, a u cilju utvrivanja vjerovatnih greaka i trendova i djelovanja u pravcu njihovog pomjeranja u eljenom pravcu. Na ovaj nain se uveava korisnost raspoloivih podataka, jer se preko njih dublje spoznaje sadanje stanje preduzea i procjenjuje budue. Za obavljanje sloenih finansijskih analiza koriste se sloenije matematike metode.Finansijska analiza predstavlja nain sakupljanja i korienja informacija finansijskog karaktera sa ciljem da se:- ocjeni tekue finansijsko stanje preduzea;- ocjeni mogui i svrsishodan tempo razvoja preduzea sa pozicije njegovog finansijskog obezbeenja;- prognozira perspektivno finansijsko stanje preduzea;- otkriju dostupni izvori sredstava i ocjeni mogunost i svrsishodnost njihove mobilizacije;- prognozira poloaj preduzea na tritu kapitala i dr.

Finansijskoj analizi treba da prethodi optesistemska analiza. Za vrijeme optesistemske analize moe da se koristi metod morfoloke analize. Prednost ovog metoda se sastoji u tome to je ostvarljiv pri prisustvu malog obima informacija o problemu koji se prouava. Ovaj metod se najee koristi kod prognoziranja mogueg ishoda fundamentalnih istraivanja. Korienje ovog metoda je mogue kod pronalaenja novih trita.Pri korienju morfolokog pristupa svi subjekti se dijele na grupe, od kojih se svaka podvrgava detaljnom prouavanju. Takav pristup omoguava sakupljanje podataka za kasnija istraivanja. Morfoloki prilaz je povezan sa strukturnim uzajamnim vezama meu objektima, pojavama i koncepcijama. Jedan od njegovih principijelnih aspekata je sveoptost. Ona pretpostalja korienje cjelishodnog znanja o objektu.

Osnovu informacijskog obezbeivanja sistema finansijske analize ini bilo koja informacija finansijskog karaktera:1) knjigovodstveni obraun;2) izvetaji finansijskih organa;3) informacije institucija bankarskog sistema;4) informacije sa berzi;5) dopunske informacije (analitiki rauni, reklamacije, planovi, dokumentacija prihoda-rashoda i dr.).

Analiza informacija moe da se vri u cilju:1) kontrole i dijagnostike stanja, i2) prognoziranja razvoja preduzea, pri emu kod prognoziranja treba ostvariti dijagnostiku stanja utvrdivi uzrok pojave problema.

Literatura

Knjige Prof. Dr. Slavko Vuka Finansijsko raunovodstvo Banja Luka, 2006. Prof. Dr. Milenko R. Stani Poslovna ekonomija Banja Luka, 2008.

Internet http://www.link-elearning.com/lekcija-Pojam-finansijske-analize_1575 http://74.125.77.132/search?q=cache:u0z_ http://www.milansavic.pondi.hr/Radovi/Revizija.pdf