รายงานวจยฉบบสมบรณ

(Final Report)

โครงการ

“ส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย

และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย” เปาหมายท 15

โดย รศ.ดร. นาฏสดา ภมจ านงค และ ดร. อทย เจรญวงศ

คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

1 สงหาคม 2560

สญญาเลขท SRC59X0001

รายงานวจยฉบบสมบรณ

(Final Report)

โครงการ “ส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย

และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย” เปาหมายท 15

คณะผวจย 1. รศ.ดร. นาฏสดา ภมจ านงค

2. ดร. อทย เจรญวงศ คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร

มหาวทยาลยมหดล

ชด “โครงการประสานงานการวจยเพอสนบสนนการพฒฒนาทยงยน (SDGs)” Research Coordination for SDGs

สนบสนนโดย ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย (สกว.)

(ควำมเหนในรำยงำนนเปนของผวจย สกว. ไมจ ำเปนตองเหนดวยเสมอไป)

ก

Executive Summary

โครงการส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย” เปาหมายท 15 วตถประสงค คอ 1) เพอศกษาสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) รวมถงการวเคราะหความสอดคลองของเปาประสงค (Targets) ทก าหนดใหและการปรบและก าหนดเปาประสงคใหมทสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 2) เพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (targets) ภายใตเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) โดยพจารณาความส าคญและความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายนนๆ โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 และ 3) เพอประเมนสถานะดานมาตรการทภาครฐและหนวยงานในภาคอนๆด าเนนการอย ส ารวจขอเสนอแนะจากการศกษาวจยของไทยเกยวกบมาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย และประสบการณจากตางประเทศทสามารถใชเปนทางเลอกของมาตรการในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนในประเทศไทยได โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 รายละเอยดของเปาหมายท 15 คอ ปกปอง (protect) ฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอยางยงยน (promote sustainable use of terrestrial ecosystems) การจดการปาไมอยางยงยน (sustainably manage forests) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degradation) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss) ประกอบดวย 12 เปาประสงค (target) และ 14 ตวชวด (indicator) วธการศกษา เปนการรวบรวมขอมลทเกยวของกบเปาหมายท 15 จากหนวยงานตางๆ และเวปไซตทเกยวของ เขารวมประชมทเกยวของกบการพฒนาทยงยนเพอจะไดตดตามการเคลอนไหวของแตละภาคสวนและมมมองของภาคสวนตางๆตอประเดนน นอกจากนไดจดประชมระดมความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของเพอเปนการตรวจทานสถานภาพของขอมลในประเทศไทย ความคดเหนของตวชวดตางๆ ททาง IUCN ไดน าเสนอ ผลการศกษาพบวา ส าหรบเปาหมายท 15 ประเทศไทยไดด าเนนการเกยวกบดานการจดการทรพยากรธรรมชาต ทงปาไม ดน น า สตวปา สงมชวตอนๆ อยางตอเนอง แตเนองจากการด าเนนการในเบองตนของประเทศไทยอาจจะยงไมมเปาหมายเรองการจดการทรพยากรธรรมชาตเพอสนองตอบตอการพฒนาทยงยน ดงนนจงพบวาขอมลในแตละทรพยากรมความไมเปนเอกภาพ ตวชวดทมความเปนไปไดทจะตอบโจทย คอ ตวชวดท 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวยเปน %) ประเทศไทยไดจดท าแผนททรพยากรปาไมทครอบคลมพนทประเทศมาอยางตอเนอง (มากกวาทรพยากรดานอนๆ) อยางไรกตามประเดนทยงไมชดเจนคอ ขนาดของพนทประเทศทงหมดขณะนจะใชตวเลขของกรมปาไม (323,528,699.67 ไร) ซงกรมปาไมใชพนทของประเทศดงกลาว รายงานพนทปาไมปกคลมประเทศ เทากบ 31.6% แตหลายส านกอางพนทประเทศไทยเทากบ 320.6 ลานไร ดงนนจงควรทจะหาขอสรปและใชตวเลขทนาเชอถอใหเปนตวเลขเดยวกน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตงเปาหมายพนทปาไมของประเทศไวท 40% ในอก 20 ป ขางหนา อยางไรกตามบรบทของประเทศไทยในปจจบน ทมการกระจายตวของประชากรอยตามทองถนตางๆ และปจจบนโครงการทวงคนพนปาจากภาครฐอาจไมใชวธการทถกตองและเหมาะสมกบทกกรณ ดงนนในเรองการเพมพนทปาไม จงยงเปนกรณทตองด าเนนการใหสอดคลองกบบรบทของประเทศและความ

ข

ยตธรรมกบทกกลมคน ดชนท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองของระบบนเวศตางๆ พนทบนบกทไดรบการคมครอง เกอบทงหมดเปนพนทอนรกษ เชนอทยานแหงชาต และ เขตรกษาพนธสตวปา ส าหรบพนทน าทไดรบการคมครอง เชน พนทชมน า ตางๆ แตสวนมากพนทชมน า ประกาศซอนทบในพนทอนรกษหลายแหง ดงนนหากประเทศไทยตองการทจะใชดชนชวดของ IUCN ตองท าการแยกหมวดหมพนทแหลงน าบนแผนดนใหชดเจน ทงสถานภาพ พกด หนวยงานทดแล เปนตน ดชนท 15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน ทาง IUCN ได พจารณา 4 ตวชวดยอยคอ การจดการปาเพอการอนรกษ การจดการปาเพอเศรษฐกจ การเปลยนแปลงการกกเกบคารบอน และใบรบรองการจดการปาอยางอสระ ประเทศไทยสามารถด าเนนการ ตามตวชวดยอยท 1 ได ตวชวดยอยท 2 ตองท าการรวบรวมขอมลสถตใหเปนระบบ และ นยามปาเศรษฐกจตองชดเจน ส าหรบตวชวดยอยท 3 กรมปาไมหรอกรมอทยานแหงชาตตองเลอกพนททจะท าเปนแปลงถาวร และตรวจวดปรมาณการสะสมคารบอนอยางตอเนอง และส าหรบตวชวดยอยท 4 ประเทศไทยยงไมมการด าเนนการ ตวชวดท 15.3.1 สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด ทางกรมพฒนาทดน ทเปนผประสานหลกของอนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเล สามารถทจะด าเนนการตามตวชวดนได ตวชวดท 15.4.1 ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพภเขา ประเทศไทยไมไดท าการจ าแนกระดบความสงของภเขาเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพโดยเฉพาะ แตหากประเทศไทยตองการทจะใชดชนนกมความเปนไปได ทกรมปาไม กรมอทยานแหงชาต และ ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธะรมชาตและสงแวดลอม จะด าเนนการตอไป ดชนท 15.4.2 ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา IUCN ได จ าแนกระดบความสงของภเขาตามระดบความสงจากน าทะเล ซงความสงของภเขาในประเทศไทยอาจอยเพยง 2 ระดบ ดชนท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน ประเทศไทยมความหลากหลายทางชวภาพมากมาย และประเทศไทยเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ประเทศไทยโดยส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ได จดท ายทธศาสตร แผน และ รายงานตางๆ เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงาน และกฎหมายตางๆทเกยวของ แตประเทศไทยกยงพบปญหาอปสรรค ในเรองการขาดแคลนนกวชาการทมความรความสามารถในเรองความหลากหลายของสงมชวตแตละชนด การศกษาขอมลของสงมชวตตางๆ ใหตอเนอง และการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ความไมเปนเอกภาพในการด าเนนงาน และ/หรอ ความซ าซอนของการด าเนนงาน ดชนท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย ประเทศไทยเปนภาคสมาชกของอนสญญาไซเตส ประเทศไทยพยายามด าเนนการใหเปนไปตามอนสญญาฯ ประเทศไทยตองมการแกไข พ.ร.บ สงวนและคมครองสตวปา ใหครอบคลมรายชอตามบญชของไซเตส เนองจากในขณะน รายชอสตวทปรากฎใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงไมครอบคลมสตวทไมประจ าถนในประเทศไทย และรวมไปถงสตวทมรายชอในบญชไซเตส และเปนสตวประจ าถนของประเทศไทย แตไมอยในรายชอของ พ.ร.บ สงวนและคมครองสตวปา ตวชวดท 15.8.1 สวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดมแผนในการด าเนนงานภาระกจน แตความกาวหนา

ค

อาจคอนขางลาชา เนองจากชองทางทชนดพนธตางถนทจะเขามามหลายชองทาง และสภาพอากาศและภมประเทศของประเทศไทยทเอออ านวยตอการแพรกระจายคอนขางรวดเรว ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2011-2020 ทาง IUCN ยงไมมการ metadata ส าหรบดชนดานกลไก ดชนท 15.a.1, 15.b.1, 15.c.1 ประเทศไทยมการเตรยมความพรอม

ง

บทคดยอ

โครงการส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย เปาหมายท 15 วตถประสงค คอ 1) เพอศกษาสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) รวมถงการวเคราะหความสอดคลองของเปาประสงค (Targets) ทก าหนดใหและการปรบและก าหนดเปาประสงคใหมทสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 2) เพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (targets) ภายใตเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) โดยพจารณาความส าคญและความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายนนๆ โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 และ 3) เพอประเมนสถานะดานมาตรการทภาครฐและหนวยงานในภาคอนๆด าเนนการอย ส ารวจขอเสนอแนะจากการศกษาวจยของไทยเกยวกบมาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย และประสบการณจากตางประเทศทสามารถใชเปนทางเลอกของมาตรการในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนในประเทศไทยได โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 รายละเอยดของเปาหมายท 15 คอ ปกปอง (protect) ฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอยางยงยน (promote sustainable use of terrestrial ecosystems) การจดการปาไมอยางยงยน (sustainably manage forests) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degradation) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss) ประกอบดวย 12 เปาประสงค (target) และ 14 ตวชวด (indicator) วธการศกษา เปนการรวบรวมขอมลทเกยวของกบเปาหมายท 15 จากหนวยงานตางๆ และเวปไซตทเกยวของ เขารวมประชมทเกยวของกบการพฒนาทยงยนเพอจะไดตดตามการเคลอนไหวของแตละภาคสวนและมมมองของภาคสวนตางๆตอประเดนน นอกจากนไดจดประชมระดมความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของเพอเปนการตรวจทานสถานภาพของขอมลในประเทศไทย ความคดเหนของตวชวดตางๆ ททาง IUCN ไดน าเสนอ ผลการศกษาพบวา ส าหรบเปาหมายท 15 ประเทศไทยไดด าเนนการเกยวกบดานการจดการทรพยากรธรรมชาต ทงปาไม ดน น า สตวปา ความหลากหลายทางชวภาพ อยางตอเนอง แตเนองจากการด าเนนการในเบองตนของประเทศไทยอาจจะยงไมมเปาหมายเรองการจดการทรพยากรธรรมชาตเพอสนองตอบตอการพฒนาทยงยน ดงนนจงพบวาขอมลในแตละทรพยากรมความไมเปนเอกภาพ ตวชวดทมความเปนไปได เรยงจากทมศกยภาพจากมาก-ปานกลางคอ ดชนท 15.3.1 สดสวนของพนทเสอมโทรมตอพนททงหมด ดชนท 15.1.1 สดสวนของพนทปาไมตอพนททงหมด ดชนท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบครองพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ และ ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน และส าหรบตวชวดทอยในระดบปานกลาง-นอย คอ 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย ดชนท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศทยงยน ดชนท 15.4.1, 15.4.2, 15.5.1, 15.6.1 มคาคะแนนเทากน และ ดชนท 15.8.1 , 15.9.1, 15.a.1 และ 15.c.1 มคาคะแนนเทากนทต าสด ขอเสนอแนะในการปรบปรงคอ องคความรในเชงวทยาศาสตร เทคโนโลย และเชงสงคม ขอมลสถต หนวยงานทรบผดชอบ กฎหมาย การจดสรรทรพยากรอยางพอเพยง

จ

Abstract

The project explores the status of sustainable development Goals in the context of Thailand: An alternative economic, social and legal measures Goal 15. The objectives are 1) to determine the current status of Thailand in relation to sustainable development Goals, including Goal alignment analysis and adjustment and set new targets that are consistent with the context of Thailand, 2) to prioritize the targets under the Goal of sustainable development by considering the importance and readiness of Thailand to achieve that Goal, and 3) to assess the state of the measures taken by the government and other sector agencies, explore the suggestions from Thailand's research on social, economic and legal measures and international experiences that can be used as alternatives to measures to achieve sustainable development Goals in Thailand. Goal 15: Protect, restore and promote sustainable use of terrestrial ecosystems, sustainably manage forests, combat desertification, and halt and reverse land degradation and halt biodiversity loss, 12 targets and 14 indicators The methodology is a collection of information related to Goal 15 from various agencies and related websites, attend meetings related to sustainable development to track the movement of each sector and its perspective on this issue. In addition, a brainstorming meeting was held to review the status of information in Thailand, review of indicators that have been proposed by the IUCN. The results of the study show that for the Goal 15, Thailand has been working on natural resources management in forest, soil, water, wildlife and biodiversity continuously. Management of natural resources in the past, it may not yet Goal in the management of natural resources to achieve sustainable development. Therefore, the information in each resource is not unified. Potential indicators from high to moderate are indicator 15.3.1 Proportion of land that is degraded over total land area, indicator 15.1.1 Forest area as a proportion of total area, indicator 15.1.2 Proportion of important sites for terrestrial and freshwater that are covered by protected area, by ecosystem type and indicator 15.2.1 Progress towards sustainable forest management and potential indicators from medium to low are indicator 15.7.1 Progress towards sustainable forest management, indicator 15.b.1 Official development assistance and public expenditure on conservation and sustainable use of biodiversity and ecosystems, low potential indicators are 15.4.1, 15.4.2, 15.5.1, 15.6.1, and the lowest potential indicators are 15.8.1 , 15.9.1, 15.a.1 และ 15.c.1. Suggestions for improvement are: knowledge in science, technology and society, statistical information, responsible agencies, law and sufficient resources.

ฉ

สารบญ

หนา

Executive Summary ก บทคดยอ ง บทคดยอภาษาองกฤษ จ สารบญ ฉ สารบญตาราง ด สารบญภาพ ต บทท 1 บทน า 1.1 ความส าคญของเปาหมาย 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 2 1.3 ทบทวนวรรณกรรม (แนวคด/ทฤษฎ งานวจย เอกสารขอมลเชงประจกษทเกยวของ)

3

1.3.1 การพฒนาทยงยน 3 1.3.2 ประเทศไทยกบการพฒนาทยงยน 6 1.3.3 สถานภาพของประเทศไทย 6

บทท 2 นยามและความหมายของเปาประสงค (Target) และตวชวด (Indicator) ภายใตเปาหมายท 15 และความสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

13

เปาประสงคท 15.1 16 ตวชวด 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด 16 2.1 นยามปาไม 16

2.1.1 นยามทชดเจนของค าวา “ปาไม” โดย IUCN เปาหมายท 15 16 2.1.2 นยาม หรอความหมาย จากแหลงขอมลอนๆ 16

2.1.2.1 องคการอาหาร และเกษตรแหงสหประชาชาต 17 2.1.2.2 คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ 17

2.1.2.3 อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ 17 2.1.2.4 ประเทศไทย 17

2.2 สรป 18

ช

สารบญ (ตอ) หนา

ตวชวดท 15.1.2 : สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

18

2.2 ค านยาม และวธการการคดค านวณ 18 2.2.1 ค านยาม 18 2.2.2 แนวความคด 18 2.2.3 วธการในการค านวณ 19 2.2.4 นยามจากแหลงขอมลตางๆ 19

2.2.4.1 IUCN ไดใหนยามของ "อทยานแหงชาต" 19 2.2.4.2 มาตรา 2 ของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ 19 2.2.4.3 สหภาพสากลวาดวยการอนรกษ 19 2.2.4.4 สถาบนทรพยากรแหงโลก 20

2.3 การจ าแนกพนทคมครอง 20 2.3.1 Strict Nature Reserve / Wilderness Area 20

2.3.1 (a) Strict Nature Reserve (แหลงสงวนธรรมชาตทเขมงวด) 20 2.3.1 (b) Wilderness Area (พนทธรรมชาตดงเดม) 20

2.3.2 National Park (อทยานแหงชาต) 20 2.3.3 Natural Monument (อนสรณสถานธรรมชาต) 20 2.3.4 Habitat/Species Management Area (พนทส าหรบจดการทอยอาศย

และชนดพนธ) 21

2.3.5 Protected Landscape / Seascape (พนทคมครองภมทศนทางบก/ภมทศนทางทะเล)

21

2.3.6 Protected Area with sustainable use of natural resources (พนทคมครองแบบมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน)

21

2.4 พนทคมครองสงแวดลอมตามมาตรา 43-45 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

21

2.5 การจ าแนกเขตอนรกษของประเทศไทย 21 2.5.1 อทยานแหงชาต 21 2.5.2 เขตรกษาพนธสตวปา 21 2.5.3 วนอทยาน 22 2.5.4 เขตหามลาสตวปา 22 2.5.5 สวนพฤกษศาสตร 22 2.5.6 สวนรกขาต 23

ซ

สารบญ (ตอ) หนา

2.5.7 เขตสงวนชวมณฑล 23 2.5.8 พนทลมน าชน 1 23 2.5.9 ปาชายเลนอนรกษ 23

2.6 สรป 23 เปาประสงคท 15.2 24 ตวชวดท 15.2.1 ความกาวหนาในการจดการปาอยางยงยน 24 2.7 ความหมาย 24 2.8 สรป 25 เปาประสงคท 15.3 25 ตวชวดท 15.3.1 ตวบงชนหมายถงปรมาณพนททเสอมโทรม หนวยวดส าหรบตวบงช 15.3.1 คอขอบเขตเชงพนท (เฮกตารหรอ ตร.กม.) แสดงเปนสดสวน (เปอรเซนต) ของทดนทเสอมสภาพตอพนททงหมด

25

2.9 ค านยาม 25 2.9.1 วธการในการค านวณ 26 2.9.2 การด าเนนการ 26

2.10 สรป 26 เปาประสงคท 15.4 27 ตวชวดท 15.4.1: ความคมครองโดยการปองกนพนทของสถานทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพภเขา

27

2.11 ค านยามและวธการค านวณ 27 2.11.1 แนวความคด การแบงพนทโดย IUCN แบงประเภทเชนเดยวกบ

เปาประสงค 15 27

2.11.2 การค านวณ 27 2.12 สรป 27 ตวชวดท 15.4.2 ดชนปกคลมภเขา 28 2.13 ความหมายเฉพาะเจาะจง 28 2.13.1 องคประกอบของ "พนทสเขยวทปกคลม" 28 2.13.2 ดชนปกคลมของภเขา 28 2.14 สรป 29 เปาประสงคท 15.5 29 ตวชวดท 15.5.1 : Red List Index ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะคกคาม 29 2.15 IUCN ใหนยาม red list index 29

ฌ

สารบญ (ตอ) หนา

2.15.1 การค านวณ 29 2.16 สรป 30 เปาประสงคท 15.6 30 ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยม

30

2.17 นยามเฉพาะ 30 2.18 สรป 31 เปาประสงคท 15.7 31 ตวชวดท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทมการซอขายทถกลกลอบลาหรอถกลกลอบคา 31 2.19 ค านยาม 31 2.20 แนวความคด 31 2.21 วธการค านวณ 32 2.22 สรป 37 เปาประสงคท 15.8 38 ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

38

2.23 แผนกลยทธไอจ (20 Aichi Biodiversity Targets) 38 2.23.1 เปาหมายเชงกลยทธ 38 2.23.2 รายละเอยดเปาหมายเชงกลยทธ 38

2.24 สรป 41 เปาประสงคท 15.9 41 ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

41

2.25 สรป 42 เปาประสงคท 15.a 42 ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

42

2.26 สรป 42 เปาประสงคท 15.b 42 ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอดานการพฒนาอยางเปนทางการและคาใชจายสาธารณะในการอนรกษและการใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

42

ญ

สารบญ (ตอ) หนา 2.27 ค านยาม 42 2.28 สรป 42 เปาประสงคท 15.c 42 ตวชวดท 15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมายสดสวนของสตวปาทซอขายทถกลกลอบน าเขาหรอถกคาผดกฎหมาย

42

2.29 นยาม 43 2.30 สรป 43 2.31 Cross-cutting ระหวางเปาประสงคของ Goal 15 กบเปาประสงคของ Goals อนๆ 43 บทท 3 สถานะปจจบนของเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย เปาประสงคท 15.1 57 ตวชวดท 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 57 3.1 เปาหมายพนทปาไมของประเทศไทย 57 3.2 พนทปาไมของประเทศไทย 57 3.3 การจดท าขอมลพนทปาไมประเทศไทย 58 3.4 สถานการณการปลกปาไมของประเทศไทย 60

3.4.1 นโยบายการปลกปาตงแตป พ.ศ. 2449 – ปจจบน 60 3.4.2 พนทปลกปาทวประเทศ 62

3.5 นโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.) 64 3.6 สถานการณปาชมชน 69 3.7 สรป 69 ตวชวดท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

70

3.8 การแบงพนทคมครองของไทย 70 3.9 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

74

ตวชวดท 15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน 75 3.10 ความคบหนาของประเทศไทย 75 3.11 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

76

ฎ

สารบญ (ตอ) หนา ตวชวดท 15.3.1 สดสวนของพนทเสอมโทรมตอพนททงหมด

76

3.12 ปญหาทรพยากรดน 77 3.13 ดนปญหาของประเทศไทย 81 3.14 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

83

ตวชวดท 15.4.1 ดชนปกคลมภเขาถกออกแบบมาเพอวดการเปลยนแปลงของพชสเขยวบนพนทภเขา (กลาวคอ ปาไม (forest) ไมพม (shrubs) และตนไม (trees))

83

ตวชวดท 15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย 83 3.15 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

86

ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยม

86

3.16 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

88

ตวชวดท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย 88 3.17 ชนดพนธแนบทาย 3 บญช 88 3.18 IUCN ไดเสนอวธการค านวณ 91 3.19 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

92

ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางพอเพยงการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

92

3.20 ชนดพนธตางถนทรกราน 92 3.21 กฎหมายทเกยวของทมการด าเนนการจดการชนดพนธตางถน 93 3.22 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

94

ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2011-2020

94

ฏ

สารบญ (ตอ) หนา 3.23 แผนกลยทธความหลากหลายทางชวภาพ 2011-2020 และเปาหมายไอจ (Strategic Plan for Biodiversity 2011-2020 and the Aichi Targets)

94

3.23.1 วสยทศน 3.23.2 พนธกจ 3.23.3 เปาประสงคทางกลยทธและเปาหมายไอจ

95

ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษและการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

97

3.24 การขบเคลอนโครงการ Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) ประเทศไทย 98 ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษและการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

99

3.25 ความรวมมอระหวางประเทศภาคปาไม 99 บทท 4 การด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ ในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย

101

เปาประสงคท 15.1 108 ตวชวดท 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 108 4.1 หนวยงานทรบผดชอบหลกตวชวดท 15.1.1 108 4.2 กฎหมายทเกยวของ 108

4.2.1 กรมปาไม กฎหมายทเกยวของ 108 4.2.2 อทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กฎหมายทเกยวของ 108

4.3 แผน/ยทธศาสตร 109 4.4 โครงการ/โครงการความรวมมอ 109 ตวชวดท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

110

4.5 หนวยงานทรบผดชอบตวชวดท 15.1.2 110 4.5.1 กฎหมายทเกยวของ 110 4.5.2 ยทธศาสตร/แผน 111

เปาประสงคท 15.2 111 ตวชวดท 15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน 111 4.6 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.2.1 112

ฐ

สารบญ (ตอ) หนา เปาประสงคท 15.3

112

ตงชวดท 15.3.1 สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด 112 4.7 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.3.1 112 เปาประสงคท 15.4 112 ตวชวดท 15.4.1 ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา

112

ตวชวดท 15.4.2 ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา 112 4.8 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.4.2 112 เปาประสงคท 15.5 112 ตวชวดท 15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย 112 4.9 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.5.1 112

4.9.1 กฎหมายทเกยวของ 112 เปาประสงคท 15.6 113 ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน

113

4.10 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.6.1 หนวยงานทเกยวของ 113 4.10.1 กฎหมายวาดวยการคมครองพนธพช 114

เปาประสงคท 15.7 114 ตวชวดท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย 114 4.11 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.7.1 114

4.11.1 กฎหมายทเกยวของ 114 เปาประสงคท 15.8 115 ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

115

4.12 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.8.1 115 4.12.1 กฎหมายทเกยวของ 115

เปาประสงคท 15.9 115 ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

115

4.13 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.9.1 115 เปาประสงคท 15.a 115

ฑ

สารบญ (ตอ) หนา ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

115

4.14 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.a.1 115 เปาประสงคท 15.b 115 ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

115

4.15 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.b.1 115 เปาประสงคท 15.c 116 ตวชวดท 15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย

116

4.16 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.c.1 116 4.17 ประเดนทเปนขอขดแยงกบประชาชนเปนสวนใหญ คอเรอง ปากบคน 116 บทท 5 ความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 15 118 5.1 การพจารณาความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 15 นน ในเบองตน สามารถจะพจารณาไดใน 5 มต

118

5.2 ขอเสนอแนะเพอการปรบปรง 121 บทท 6 การจดล าดบความส าคญ 123 6.1 การจดล าดบความส าคญของเปาหมายท 15 123 6.2 การจดล าดบความส าคญ 30 เปาประสงค 125 เปาหมายท 1 ยตความยากจนทกรปแบบทกท 125 เปาหมายท 2 ยตความหวโหยบรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการและสงเสรมเกษตรกรรมทยงยน

126

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

126

เปาหมายท 4 สรางหลกประกนวาทกคนมการศกษาทมคณภาพอยางครอบคลมและเทาเทยมและสนบสนนโอกาสในการเรยนรตลอดชวต

126

เปาหมายท 5 บรรลความเสมอภาคระหวางเพศและใหอ านาจของผหญงและเดกหญงทกคน

126

ฒ

สารบญ (ตอ) หนา เปาหมายท 6 สรางหลกประกนเรองน าและการสขาภบาลใหมการจดการอยางยงยนและมสภาพพรอมใชส าหรบทกคน

126

เปาหมายท 7 สรางหลกประกนวาทกคนเขาถงพลงงานสมยใหมในราคาทสามารถซอหาได เชอถอไดและยงยน

127

เปาหมายท 8 สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนอง ครอบคลม และยงยน การจางงานเตมทและมผลตภาพ และการมงานทสมควรส าหรบทกคน

127

เปาหมายท 9 สรางโครงสรางพนฐานทมความทนทาน สงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมทครอบคลมและยงยนและสงเสรมนวตกรรม

127

เปาหมายท 10 ลดความไมเสมอภาคภายในและระหวางประเทศ 127 เปาหมายท 11 ท าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความปลอดภยทวถง พรอมรบการเปลยนแปลงและยงยน

127

เปาหมายท 12 สรางหลกประกนใหมแบบแผนการผลตและการบรโภคทยงยน 127 เปาหมายท 13 ปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน

127

เปาหมายท 14 อนรกษและการใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเลและทรพยากรทางทะเลอยางยงยนเพอการพฒนาทยงยน

128

เปาหมายท 15 ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาไมอยางยงยน ตอสการกลายสภาพเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดนและฟนฟสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

128

เปาหมายท 16 สงเสรมสงคมสงบสขและครอบคลมเพอการพฒนาทยงยนใหทกคนเขาถงความยตธรรมและสรางสถาบนทมประสทธผล รบผดชอบและครอบคลมในทกระดบ

128

เปาหมายท 17 เสรมความเขมแขงใหแกกลไกการด าเนนงานและฟนฟสภาพหนสวนความรวมมอระดบโลกส าหรบการพฒนาทยงยน

128

บทท 7 การส ารวจเบองตนเกยวกบมาตรการทางเลอกดานเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย เพอบรรลเปาหมายท 15

130

7.1 กรณศกษาในตางประเทศ 130 7.1.1 ประเทศมาล 130 7.1.2 ประเทศกานา 130 7.1.3 ประเทศอาเซอรไบจาน 130 7.1.4 ประเทศอนโดนเซย 131 7.1.5 ประเทศเมยนมาร 131

7.2 สถานะของมาตรการทภาครฐและหนวยงานในภาครฐด าเนนการอย 131

ณ

สารบญ (ตอ) หนา 7.3 สถานะของมาตรการทภาคประชาสงคมและเอกชนด าเนนการ

131

7.3.1 การเคลอนไหวของชมชนภายใตมาตรการเฟลกท 132 7.3.2 การเคลอนไหวของภาคประชาสงคม 132

7.3.3 การด าเนนการของภาคเอกชนด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอ สงคม ชมชน และรกษาสงแวดลอม

132

7.4 ประเดนปญหารวมของการด าเนนการ 133 7.4.1 ประเดนปญหารวมของการขดแยงในสทธ 133

7.4.2 ประเดนปญหารวมของตวชวด 133 7.4.3 ประเดนปญหารวมของการสรางแรงจงใจในการปฏบต 133 7.5 มาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย 133 7.5.1 มาตรการดานเศรษฐศาสตร 134 7.5.2 มาตรการทางสงคม 134 7.5.3 มาตรการดานกฎหมาย 134 บทท 8 สรปปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะ 136 8.1 สรป 136 8.2 อปสรรคและขอขดของ 137 8.3 ขอเสนอแนะ 137 เอกสารอางอง 139 ภาคผนวก 142

ด

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1-1 เปาหมายการพฒนาอยางยงยน 17 เปาหมาย 5 1-2 เปรยบเทยบ Goal 15 ระหวางประเทศไทย สงคโปร และ มาเลเซย 12 2-1 รายละเอยดเปาหมายท 15 13 2-2 ชนดสตวตามบญชไซเตส 33 2-3 จ านวนชนดพนธตามบญชไซเตส 34 2-4 ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทย 34 2-5 ชนดสตวตามบญชไซเตสทถกระบตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา 35 2-6 ชนดพนธตามบญชไซเตสซงรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา 36 2-7 สดสวนของชนดพนธตามบญชไซเตสทถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครอง สตวปา

37

2-8 ชนดพนธตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทยและไมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

37

2-9 Cross-cutting ระหวางเปาประสงค Goal15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ 44 3-1 เปาหมายการเพมพนทปาไมใหถง รอยละ 40 ของพนทประเทศ 57 3-2 พนทปาไมของประเทศไทย 59 3-3 พนทปลกปาของกรมปาไม ระหวางป พ.ศ. 2449-2553 62 3-4 การปลกปาในเขตพนทอนรกษและนอกเขตอนรกษ 63 3-5 พนทปลกสวนปา 63 3-6 พนทปลกสวนปาเอกชนตามประเภทโครงการ 64 3-7 พนทอนรกษ พ.ศ. 2554 – 2558 73 3-8 เปรยบเทยบเนอทระหวาง 1) ดนปญหาป 2532 (เกา) กบ 2) ศกยภาพดนป 2544 (ใหม)

78

3-9 ดนปญหาของประเทศไทย (จ าแนกตามลกษณะและสมบตดนประจ ากลมชดดน) 81 3-10 สถานะสตวมกระดกสนหลงทถกคกคาม 84 3-11 จ านวนชนดพนธของสตวมกระดกสนหลงทพบในประเทศไทยและชนดพนธทถกคกคาม

84

3-12 จ านวนชนดพนธพชทคนพบในประเทศไทย 85 3-13 สถตการจบกมน าเขาและสงออกงาชาง โดยกรมศลกากร 91 3-14 เปาประสงคทางกลยทธและเปาหมายไอจ 95 4-1 หนวยงานทรบผดชอบ 101 5-1 ประเมนความพรอมในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน 120 6-1 ล าดบความส าคญของเปาหมายท 15 123

ต

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1-1 Roadmap of Sustainable development 4 1-2 ภาพรวม SDG ของประเทศไทย 2016 7 1-3 ประสทธภาพตวชวด 2016 8 1-4 การจดอนดบ SDG ในป 2517 9 1-5 การจดอนดบ SDG ในป 2017 ประเทศไทยอนดบท 55 10 1-6 การจดอนดบ SDG ในป 2017 performance by indicator ประเทศไทยอนดบท 55 11 3-1 พนทปาของประเทศไทย (%) พ.ศ. 2516-2558 60 3-2 พนทอนรกษ (ตร.กม) พ.ศ. 2554-2558 74

- 1 -

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญของเปาหมาย

ปจจยทางกายภาพทส าคญทควบคมการกระจายตวของสงมชวตตางๆ บนโลก คอ ปรมาณน าฝน และอณหภม

ทงสองปจจยเปนตวแปรทส าคญทกอใหเกดชวมณฑล (Biomes) ประเภทตางๆ บนโลกน ระบบนเวศปาเขตรอนกระจายตวอยระหวางเสนรงท 23 ½ องศาเหนอใต ของเสนศนยสตร ปรมาณน าฝน อณหภม และความชนสมพทธในอากาศ ทสงเกอบตลอดทงป เหลานเปนปจจยทส าคญทกอใหเกดระบบนเวศปาเขตรอน ระบบนเวศปาไมประเภทนอาจแบงยอยไดเปน 3 ประเภท คอ ปาดบชน (tropical rainforest) ซงสวนมากพบวามใบเขยวตลอดทงป เนองจากอยใกลกบเสนศนยสตร จงมปรมาณน าฝนทสงมาก ในบางพนท อาจสงประมาณ 2000-3000 มลลเมตร ตอป ซงจะครอบคลมพนทประมาณ 10 องศาเหนอใตของ เสนศนยสตร ประเภทท 2 คอ ปากงรอนชน (subtropical deciduous forest) ซงจะเปนแนวเขตปาทหางไกลจากเสนศนยสตรออกไป แตจะไมเกนเสนรงทประมาณ 23 ½ องศาเหนอใต เนองจากพนทอยหางออกไปจากเสนศนยสตร ปรมาณน าฝนทลดลง และจ านวนเดอนทแหงแลงยาวมากกวาในเขตปาดบชน พชพนธทพบในระบบนเวศนจงทงใบในชวงฤดแลง นอกจากนในบางพนทอาจพบทงหญาเขตรอน (tropical savanna grassland) ระบบนเวศนนอกเหนอจากทมปรมาณฝนลดนอยลง คณสมบตดนทมความสามารถในการอมน าต า และการเกดไฟในชวงฤดแลง เปนปจจยส าคญทกอใหเกดสภาพระบบนเวศแบบทงหญาเขตรอน (Morley 2000) ระบบนเวศปาเขตรอน เปนระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพสงทสดเมอเทยบกบระบบนเวศบกอนๆ ระบบนเวศปาเขตรอนครอบคลมพนทประมาณ รอยละ 12 ของพนทปาไมทงโลก (Keenan et al. 2015) พชพนธทขนในปาเขตรอนทพบเปนอาณาเขตกวางใหญ สามารถพบไดท บรเวณเขตเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยใต ครอบคลมประเทศ อนโดนเซย มาเลเซย ประเทศไทย ประเทศเมยนมาร ประเทศอนเดย และประเทศศรลงกา และตามหมเกาะตางๆ ในมหาสมทรแปซฟก พนทปาเขตรอนทมพนทกวางขวาง ในลมน าคองโก ทวปแอฟรกา และพนทปารอนพนใหญทสดครอบคลมพนทบรเวณลมน าอะเมซอนในทวปอเมรกาใต

ถงแมพนทระบบนเวศเขตรอนจะมความส าคญในเชงระบบนเวศมากมายโดยเฉพาะความหลายหลายทางชวภาพทกอใหเกดประโยชนทงทางตรงและทางออมตอมวลมนษยชาตไดแกการอ านวยในดานผลตภณฑตางๆ (provision service) เชน อาหาร เสนใย การควบคมระบบสงแวดลอม (regulation services) เชนการผสมเกสรพช น าทบรสทธ การสนบสนน (supporting service) เชน การเกดดน การหมนเวยนของสารอาหาร และ ทางวฒนธรรม (cultural service) (Millennium Ecosystem Assessment 2005) อยางไรกตามพบวาระบบนเวศเขตรอน เปนพนททถกท าลายมากทสด ปจจบน พบวาประเทศทมอตราการท าลายพนทปาเขตรอนสงสดระหวาง ป 2012-2014 คอบราซล อนโดนเซย คองโก มาเลเซย โดยทพนทปาเขตรอนในอะเมซอลซงเปนพนททกวางขวางทสดพนทประมาณ 2 ใน 3 ของพนทปากระจายอยในบราซล คาดการณวามการสญเสยพนทระบบนเวศรอนประมาณ 80,289.62 ตารางกโลเมตร ตอป (128 ไร ตอป) (http://rainforest.mongabay.com)

ระบบนเวศเขตรอนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงเปนพนทใหญเปนอนดบสามของโลกมประชากรอาศยอยอยางหนาแนน สาเหตหลกทเกดการสญเสยปาเขตรอนสงคอ การลกลอบตดไม และการเปลยนแปลงพนทปาไม ไปเปน

- 2 -

สวนปาลมน ามน และยางพารา การสญเสยหนาทและองคประกอบของระบบนเวศจะสงผลโดยตรงตอความมงคงของทรพยากรธรรมชาตและภยธรรมชาตตางๆ ซงในไมชาจะสงผลกระทบโดยตรงตอสขภาวะของประชาชนในพนทดงกลาว (Geist and Lambin, 2001)

การพฒนาทยงยน (Sustainable development) เปนเปาหมายสงสดของการพฒนาทจะท าใหเกดความสมดลระหวาง ดานเศรษฐกจ สงแวดลอม และ สงคม เพอทจะท าใหมวลมนษยชาตทอาศยบนโลกใบนมวถชวตทด คกบความยงยนของโลก องคการสหประชาชาต (The United Nations) ไดเสนอเปาหมาย 17 ประการ ทส าคญทจะท าใหมวลมนษยชาตทงหมดสามารถด ารงชวตอยดวยความสขและทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสามารถทจะเออประโยชนทงทางตรงและทางออมใหกบมนษย และเปาหมายทง 17 เปาหมายน ทกประเทศควรทจะบรรลเปาหมายไปดวยกน (อษฎาพร ไกรพานนท, 2556)

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทไดรบการจดอนดบในภาพรวมของการพฒนาทยงยนวาอยในอนดบท 61 ซงในอก 30 ป ขางหนาภาคสมาชกแหงสหประชาชาตจะไดมการประชมรวมกนและท าการประเมนภาพรวมของการพฒนาทยงยน ซงไดน าเปาหมายของ เปาหมายการพฒนาสหสวรรษ (The Millennium Development Goals) ผนวกเขากบเอกสารวาดวยความตระหนกของอนาคตทเราตองการ ซงยงพบวาในภาพรวมระบบนเวศบก โดยเฉพาะปาเขตรอน ยงคงมอตราการท าลายทคอนขางสง และเปนสาเหตทส าคญทน าไปสการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ดงนน เปาหมายท 15 : ชวตบนแผนดน (Life on Land) ซงครอบคลม เรองของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบนแผนดน เชนพนทปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ พนทชมน า การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย เหลานเปนองคประกอบทส าคญทจะตองพฒนาดชนชวดความยงยนของการพฒนาประเทศ ในชวงหลายทศวรรษทผานมาพบวาประเทศไทยมงเนนการพฒนาประเทศบนฐานของทรพยากรเปนหลก ดงนน จงพบวา ตงแตเรมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 (2504-2510) ประเทศไทยสงออกสนคาทางการเกษตรทส าคญ ไดแก ขาว ออย มนส าปะหลง ยางพารา เปนตน ในขณะเดยวกนกปรากฎใหเหนอยางชดเจนวา พนทปาไมทเคยปกคลมประเทศกวารอยละ 50 ลดลงตามล าดบ ดงนน ในเปาหมายทจะมการประเมนการพฒนาทยงยนภายในป ค.ศ. 2030 ประเทศไทยจะตองมการทบทวนมาตรการการบรหารจดการระบบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงพฒนาตวชวดทเปนรปธรรมทงในระบบสากลและสอดคลองกบบรบทของประเทศ และสามารถทจะตดตาม (monitoring) การประเมน (implementation) ใหเปนรปธรรม และประเทศไทยไดน าเสนอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (The Sufficiency Economy Philosophy) ของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เปนแนวทางในการบรหารประเทศไปสเปาหมายการพฒนาทยงยน (Ministry of Foreign Affairs of the Kingdom of Thailand 2016)

1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) รวมถงการวเคราะหความสอดคลองของเปาประสงค (Targets) ทก าหนดใหและการปรบและก าหนดเปาประสงคใหมทสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15

- 3 -

1.2.2 เพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (Targets) ภายใตเปาหมายการพฒนาทยงยน (Goal) โดยพจารณาความส าคญและความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายนนๆ โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15 1.2.3 เพอประเมนสถานะดานมาตรการทภาครฐและหนวยงานในภาคอนๆด าเนนการอย ส ารวจขอเสนอแนะจากการศกษาวจยของไทยเกยวกบมาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย และประสบการณจากตางประเทศทสามารถใชเปนทางเลอกของมาตรการในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนในประเทศไทยได โดยในการวจยนจะมงเนนเปาหมายท 15

1.3 ทบทวนวรรณกรรม (แนวคด/ทฤษฎ งานวจย เอกสารขอมลเชงประจกษทเกยวของ)

1.3.1 การพฒนาทยงยน ประวตความเปนมาของการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) อาจกลาวไดวา ตงแต

ป ค.ศ. 1972 เมอรฐบาลภายใตการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมของมนษย จดขนทกรงสตอกโฮลมประเทศสวเดน เพอพจารณาถงสทธของมนษยตอสภาพแวดลอมทดตอสขภาพและมประสทธภาพ ตอมาในป ค.ศ. 1983 สหประชาชาตไดตงคณะกรรมาธการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา เพอก าหนดนยามของการพฒนาอยางยงยน ซงหมายถง “การตอบสนองความตองการในปจจบนโดยไมลดทอนความสามารถของคนรนตอไปทจะตอบสนองความตองการของตนเอง” ในป ค.ศ.1992 การประชมสหประชาชาตไดจดขนครงแรกเกยวกบสงแวดลอมและการพฒนา ทเมอง รโอ นบเปนการประชมครงแรกเกยวกบสงแวดลอมและการพฒนา และไดรบการยอมรบ ซงเปนทรจกกนในชอ “แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21)” ในอกยสบปตอมา ในการประชม Rio + 20 การประชมมมตเกยวกบเอกสาร ชอ “The Future We Want” “อนาคตทเราตองการ” ในประเดนทส าคญทเปนทยอมรบคอ การขจดความยากจน พลงงาน น าและสขอนามย และการตงถนฐานของมนษย โดยในวรรคท 246 ของเอกสารอนาคตทเราตองการ การเชอมโยงระหวางขอตกลงการประชม Rio + 20 และเปาหมายการพฒนาสหสวรรษ (Millennium development Goals) ไดระบวา "เราตระหนกดวาเปาหมายของการพฒนาอาจจะมประโยชนส าหรบการมงเนน ใฝหา และความสอดคลองกนกบการพฒนาอยางยงยน” เปาหมายควรทจะกลาวถงและรวมลกษณะทสมดลทงสามมตของการพฒนาทยงยนคอ สภาพแวดลอม (environment) เศรษฐกจ (economic) และสงคม (social) และ ความเชอมโยงของทงสามมตการพฒนาเปาหมายเหลานไมควรเบยงเบนความสนใจหรอความพยายามมงเนนจากความส าเรจของเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ ในวาระการพฒนา ภายหลงป 2015 (post-2015) เมอน ามาพจารณารวมดวย เพอทจะน าไปสเสนทางวาระการพฒนา โดยจดศนยกลางอยท เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ ซงมการพฒนาตามการประชมสดยอดแหงสหสวรรษของสหประชาชาตในป 2000 (Millennium Summit of the United Nations in 2000) และขอตกลงภายใตอนาคตเรา การประชมสดยอดรโอ +20 ยงเหนวาขนตอนการออกแบบเปาหมายการพฒนาทยงยน ควรจะเปน "การมงเนนการปฏบต” (action-oriented) กระชบ และงายในการสอสาร จ ากดจ านวน แรงบนดาลใจ ธรรมชาตทวโลกและในระดบสากลสามารถน าไปปรบใชไดทกประเทศ ในขณะทค านงถงความแตกตางกนในระดบชาต ความเปนจรง ความสามารถและระดบของการพฒนาและการเคารพในนโยบายระดบชาตและการล าดบความส าคญ การพฒนาแหงสหสวรรษถกคาดการณวาจะประสบความส าเรจในป ค.ศ. 2015 และกระบวนการตอไปตองการการ

- 4 -

ยอมรบและพฒนาเปาหมายระหวางป ค.ศ. 2015-2030 การหารอรวมกนของกรอบการท างานภายในป ค.ศ. 2015 ไดเสนอรายงานครงแรกคอ “ความตระหนกของอนาคตทเราตองการ” (Realizing The Future We Want) เปนครงแรกทรายงานมความพยายามเพอใหบรรลความตองการตามวรรค 246 และ วรรค 249 ของอนาคตทเราตองการ ประกอบดวยสมตเปนสวนหนงของวสยทศนระดบโลกเพอการพฒนาอยางยงยน ครอบคลม “การพฒนาสงคม การพฒนาอยางยงยนดานสงแวดลอม การพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน และสนตภาพและความมนคง” (UN, 2015: online)

วนท 25 กนยายน ค.ศ. 2015 ประเทศตางๆ 193 ประเทศในทประชมสมชชาสหประชาชาตลงมตยอมรบ วาระการประชมในป ค.ศ. 2030 ชอ “การปฏรปโลกของเรา: 2030 วาระการพฒนาทยงยน” (Transforming our World: the 2030 Agenda for sustainable development)

ภาพท 1-1 Roadmap of Sustainable development

ทมา UN, 2015 : online วาระการประชมอยางเปนทางการส าหรบการพฒนาอยางยงยนเมอวน 25 กนยายน 2015 ม 92 วรรค วรรค

หลก สรปเปาหมายการพฒนาอยางยงยน 17 เปาหมาย (Goals) และ ตวชวดทเกยวของ 169 ตวชวด(indicators) ดงแสดงในตารางท 1-1

- 5 -

ตารางท 1-1 เปาหมายการพฒนาอยางยงยน 17 เปาหมาย

เปาหมายท 1 ขจดความยากจนในทกรปแบบ ทกท เปาหมายท 2 ขจดความหวโหย บรรลเปาความมนคงทางอาหารและโภชนาการทดขน และสงเสรมเกษตรกรรม

ยงยน เปาหมายท 3 ท าใหแนใจถงการมสขภาวะในการด ารงชวต และสงเสรมความเปนอยทดของทกคนในทกชวงอาย เปาหมายท 4 ท าใหแนใจถงการไดรบการศกษาทไดคณภาพอยางเทาเทยมและทวถง และสงเสรมโอกาสในการ

เรยนรตลอดชวตแกทกคน เปาหมายท 5 บรรลถงความเทาเทยมทางเพศ และเสรมสรางพลงใหแกสตรและเดกหญงทกคน เปาหมายท 6 ท าใหแนใจวาเรองน าและการสขาภบาลไดรบการจดการอยางย งยน และมสภาพพรอมใชส าหรบ

ทกคน เปาหมายท 7 ท าใหแนใจวาทกคนสามารถเขาถงพลงงานททนสมย ยงยน เชอถอได ตามก าลงซอของตน เปาหมายท 8 สงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนและทวถงใหเปนไปอยางยงยน สงเสรมศกยภาพการ

มงานท าและการจางงานเตมท และงานทมคณคาส าหรบทกคน เปาหมายท 9 พฒนาโครงสรางพนฐานทพรอมรบการเปลยนแปลง สงเสรมการปรบตวใหเปนอตสาหกรรมอยาง

ยงยนและทวถง และสนบสนนนวตกรรม เปาหมายท 10 ลดความเหลอมล าทงภายในและระหวางประเทศ เปาหมายท 11 ท าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความปลอดภย ทวถง พรอมรบการเปลยนแปลงและ

ยงยน เปาหมายท 12 ท าใหแนใจถงการมแบบแผนการผลตและการบรโภคทยงยน เปาหมายท 13 ด าเนนการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน เปาหมายท 14 อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลส าหรบการพฒนาทยงยน

ใหเปนไปอยางยงยน เปาหมายท 15 พทกษ บรณะ และสงเสรมการใชประโยชนทยงยนของระบบนเวศบนบก จดการปาไมอยางยงยน

ตอสกบการแปรสภาพเปนทะเลทราย หยดยงและฟนฟความเสอมโทรมของทดน และหยดยงการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

เปาหมายท 16 สงเสรมใหสงคมมความเปนปกตสข ไมแบงแยก เพอการพฒนาทยงยน มการเขาถงความยตธรรมโดยถวนหนา และสรางใหเกดสถาบนอนเปนทพงของสวนรวม มประสทธผล และเปนทยอมรบในทกระดบ

เปาหมายท 17 เสรมสรางความเขมแขงในวธการปฏบตใหเกดผล และสรางพลงแหงการเปนหนสวนความรวมมอระดบสากลตอการพฒนาทยงยน

- 6 -

1.3.2 ประเทศไทยกบการพฒนาทยงยน พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรเขารวมการประชมสหประชาชาตระดบผน า เพอรบรองวาระการ

พฒนาภายหลงป ค.ศ. 2015 และการประชมสมชชาสหประชาชาตสมยสามญ ครงท 70 ณ นครนวยอรก สหรฐอเมรกา ระหวางวนท 23 กนยายน -1 ตลาคม 2558 สาระส าคญในวาระการพฒนาภายหลงป ค.ศ. 2015 สหประชาชาตก าหนดใหภายในป ค.ศ. 2030 จะตองขจดความยากจนและความหวโหยในทกพนท ลดความเหลอมล าทงภายในและระหวางประเทศ สรางสงคมทมความสงบสข ยตธรรม และครอบคลม ปกปองสทธมนษยชน สงเสรมความเทาเทยมทางเพศ รวมทงเสรมพลงแกสตรและเดกผหญง และปกปองโลกและทรพยากรธรรมชาต

1.3.3 สถานภาพของประเทศไทย จากการจดอนดบประเทศตางๆของการพฒนาอยางยงยน ประเทศไทยอยในอนดบท 61 ของโลกจาก 149

ประเทศ หากเปรยบเทยบในประเทศอาเซยนดวยกน ประเทศสงคโปรอยท อนดบท 19 (SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2016:online) จากการรายงานฉบบลาสดประเทศไทยไดเลอนมาอยทอนดบ 55 และประเทศสงคโปรอยในล าดบท 61 (SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2017) จาก 157 ประเทศ (ภาพท 1-4 ถง ภาพท 1-6) โดยประเทศสวเดน อยในอนดบท 1

- 7 -

ภาพท 1-2 ภาพรวม SDG ของประเทศไทย 2016 ทมา: SDNSN and Bertelsmann Stiftung, 2016: online

- 8 -

ภาพท 1-3 ประสทธภาพตวชวด 2016 ทมา: SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2016: online

- 9 -

ภาพท 1-4 การจดอนดบ SDG ในป 2517 ทมา: SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2017: online

- 10 -

ภาพท 1-5 การจดอนดบ SDG ในป 2017 ประเทศไทยอนดบท 55 ทมา: SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2017: online

- 11 -

ภาพท 1-6 การจดอนดบ SDG ในป 2017 performance by indicator ประเทศไทยอนดบท 55 ทมา: SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2017: online

- 12 -

ตารางท 1-2 เปรยบเทยบ Goal 15 ระหวางประเทศไทย สงคโปร และ มาเลเซย Goal 15 ไทย สงคโปร มาเลเซย

value rating value rating value Rating Mean area that is protected in terrestrial sites important to biodiversity พนทเฉลยทไดรบการคมครองในพนทภาคพนดนทมความส าคญตอความหลากหลายทางชวภาพ

77.7 เขยว 21.1 เหลอง 39.3 เหลอง

Mean area that is protected in freshwater sites important to biodiversity (%) พนทเฉลยทไดรบการคมครองในแหลงน าจดทมความส าคญตอความหลากหลายทางชวภาพ

43.6 เหลอง na เทา 76.6 เขยว

Red List Index species survival (0-1) การอยรอดของชนดในบญชความเสยงตอการสญพนธ

0.8 แดง 0.9 สม 0.7 แดง

Annual change in forest area (%) อตราการเปลยนแปลงพนทปาไม

6.4 แดง na เทา 19.1 แดง

Imported biodiversity impacts species (%) (per million people) การน าเขาสายพนธทมผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพ

0.1 เขยว 1.6 แดง 0.7 แดง

ส าหรบ Goal 15 พบวาตวชวดทใชในการจดอนดบป 2016 แตกตางไปจากตวชวดในการจดอนดบป 2017 (ภาพท 1-3) และการจดอนดบป 2017 ประเทศไทย (อนดบท 55) สงคโปร (อนดบท 61) และมาเลเซย (อนดบท 54) เปนทนาสงเกตคอ ประเทศสงคโปรซงเปนประเทศทมการพฒนาทดทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตมพนทประเทศนอย และพนทปาตามธรรมชาตอาจลดนอยลงมาก ดงนนหากพจารณาตวชวดอตราการลดลงของพนทปาไมพบวาสงคโปรไมมขอมล (na) ซงคาดวาสงคโปรอาจใชนยามค าวาพนทสเขยวแทนค าวาปาไม อยางไรกตามอนดบอาจสะทอนความยงยนของประเทศใดประเทศหนงแตกตางกนไปเพราะการจดอนดบเปนการเปรยบเทยบกบการด าเนนการของประเทศอนๆ ทง 157 ประเทศ ดงนนส าหรบประเทศไทยควรทจะท าการตรวจประเมนสถาพภาพของตนเองในชวงเวลาทสม าเสมอ เชน ทกๆ 3 ป โดยใชตวชวดตางๆตามท UN ไดก าหนดเบองตนเพอเปนการประเมนตนเองเบองตน (Self Assessment Report) โดยมคณะกรรมการทมอยแลวในปจจบนเปนผตรวจประเมน

- 13 -

บทท 2

นยามและความหมายของเปาประสงค (Target) และตวชวด (Indicator) ภายใตเปาหมายท 15 และความสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

เนอหาในบทท 2 เกยวกบนยามและความหมายของเปาประสงค และตวชวด และความสอดคลองกบบรบท

ของประเทศไทย ตารางท 2-1 รายละเอยดเปาหมายท 15

Label Descriptive Goal 15 ปกปอง (protect) ฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอยางยงยน (promote

sustainable use of terrestrial ecosystems) การจดการปาไมอยางยงยน (sustainably manage forests) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degradation) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss)

Target 15.1

By 2020, ensure the conservation, restoration and sustainable use of terrestrial and inland fresh water ecosystems and their services, in particular forests, wetlands, mountains and dry lands, in line with obligations under international agreements ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มนใจในการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนแผนดนและระบบนเวศน าจดบนแผนดนและการบรการ ตองมความยงยน โดยเฉพาะ ปาไม พนทชมน า ภเขา และพนทแหงแลงใหสอดคลองกบความรบผดชอบภายใตขอตกลงนาชาต

Indicator 15.1.1

Forest area as a proportion of total area สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %)

Indicator 15.1.2

Proportion of important sites for terrestrial and freshwater that are covered by protected area, by ecosystem type สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

Target 15.2

By 2020, promote the implementation of sustainable management of all types of forests, halt deforestation, restore degraded forest and substantially increase afforestation and reforestation globally ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) สงเสรมการด าเนนการการจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดการท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และปลกปาไมในพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และปลกปาในพนททเปนปาเสอมโทรมอยางทวถง (reforestation)

Indicator 15.2.1

Progress towards sustainable forest management ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน

Target 15.3

By 2030, combat desertification, restored degraded land and soil, including land affecting by desertification, drought and floods, and strive to achieve a land-degradation-neutral world ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ฟนฟทดนและดนทเสอมโทรม รวมทงทดนทไดรบผลกระทบจากการแปรสภาพเปนทะเลทราย ความแหงแลง และน าทวม และมงมนเพอบรรลเปาหมายใหทดนเสอมโทรมทวโลกเปนกลาง

Indicator 15.3.1

Proportion of land that is degraded over total land area สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด

- 14 -

ตารางท 2-1 รายละเอยดเปาหมายท 15 (ตอ)

Label Descriptive Target 15.4 By 2030, ensure the conservation of mountain ecosystem, including their biodiversity, in order to

enhance their capacity to provide benefits that are essential for sustainable development ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) ตองมนใจการอนรกษระบบนเวศภเขา รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ เพอเพมขดความสามารถเพอใหเกดประโยชนทส าคญเกยวกบการพฒนาทยงยน

Indicator 15.4.1

Coverage by protected areas of important sites for mountain biodiversity ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา

Indicator 15.4.2

Mountain green cover index ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา

Target 15.5 Take urgent and significant action to reduce the degradation of natural habitats, halt the loss of biodiversity and, by 2020, protect and prevent the extinction of threatened species ด าเนนการอยางเรงดวนและมความส าคญ ในการลดการเสอมสภาพของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต หยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) ปกปองและปองกนการสญพนธของสายพนธทถกคกคาม

Indicator 15.5.1

Red list index ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย

Target 15.6 Promote fair and equitable sharing of the benefits arising from the utilization of genetic resources and promote appropriate access to such resources, as internationally agreed สนบสนนความเทาเทยมและยตธรรมในการใชงานรวมกนของผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรพนธกรรมและสงเสรมการเขาถงทเหมาะสมไปยงแหลงทรพยากรดงกลาวตามทตกลงกนในระดบสากล

Indicator 15.6.1

Number of countries that have adopted legislative, administrative and policy frameworks to ensure fair and equitable sharing benefit จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน

Target 15.7 Take urgent action to end poaching and trafficking of protected species of flora and fauna and address both demand and supply of illegal wildlife products ด าเนนการอยางเรงดวนเพอยตการบกรกและการคาพชและสตวคมครอง ทงอปสงค-อปทานของผลตภณฑสตวปาทผดกฎหมาย

Indicator 15.7.1

Proportion of traded wildlife that was poached or illicitly trafficked สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย

Target 15.8 By 2020 introduce measures to prevent the introduction and significantly reduce the impact of invasive alien species on land and water ecosystem and control or eradicate the priority species ภายในป 2563 (2020) มมาตรการเพอปองกนใหการแนะน าและชวยลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานบนบกและในน าและการควบคมหรอก าจดสายพนธทมความส าคญ

Indicator 15.8.1

Proportion of countries adopting relevant national legislation and adequately resourcing the prevention or control of invasive alien species สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

- 15 -

ตารางท 2-1 รายละเอยดเปาหมายท 15 (ตอ)

Label Descriptive Target 15.9

By 2020, integrate ecosystem and biodiversity values into national and local planning, development processes, poverty reduction strategies and accounts บรณาการมลคาของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพเขาไวในการวางแผน กระบวนการพฒนารายงานและยทธศาสตรการลดความยากจน ทงระดบทองถนและระดบประเทศ ภายในป 2563

Indicator 15.9.1

Progress towards national targets established in accordance with Aichi Biodiversity Target 2 of the Strategic Plan for Biodiversity 2011-2020 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

Target 15.a

Mobilize and significantly increase financial resources from all sources to conserve and sustainably use biodiversity and ecosystems ระดมและเพมทรพยากรทางการเงนจากทกแหลงอยางมนยส าคญเพออนรกษและใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

Indicator 15.a.1

Official development assistance and public expenditure on conservation and sustainable use of biodiversity and ecosystems ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

Target 15.b

Mobilize significant resources from all sources and at all levels to finance sustainable forest management and provide adequate incentives to developing countries to advance such management, including for conservation and reforestation ระดมทรพยากรจากทกแหลงและทกระดบเพอสนบสนนเงนการบรหารจดการปาไมทยงยน และจดหาแรงจงในทเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาใหเกดความกาวหนาในการบรหารจดการ ซงรวมถงการอนรกษและการปลกปา

Indicator 15.b.1

Official development assistance and public expenditure on conservation and sustainable use of biodiversity and ecosystems ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

Target 15.c

Enhance global support for efforts to combat poaching and trafficking of protected species, including by increasing the capacity of local communities to pursue sustainable livelihood opportunities เพมพนการสนบสนนในระดบโลกส าหรบความพยายามทจะตอสกบการลา การเคลอนยายชนดพนธคมครอง รวมถงโดยการเพมขดความสามารถของชมชนทองถน

Indicator 15.c.1

Proportion of traded wildlife that was poached or illicitly trafficked สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย

ทมา: UN, 2017: online

- 16 -

เปาประสงคท 15.1: ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มนใจในการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนแผนดนและระบบนเวศน าจดบนแผนดนและการบรการ ตองมความยงยน โดยเฉพาะ ปาไม พนทชมน า ภเขา และพนทแหงแลงใหสอดคลองกบความรบผดชอบภายใตขอตกลงนาชาต

ตวชวด 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 2.1 นยามปาไม

2.1.1 นยามทชดเจนของค าวา “ปาไม” โดย IUCN เปาหมายท 15 คอ ตามนยามของ FAO “ปาไม” (Forest) หมายถง "ทดนทมพนทมากกวา 0.5 เฮกตารมตนไมสงกวา 5 เมตรและมเรอนยอดปกคลมมากกวา 10 เปอรเซนต หรอตนไมทสามารถเขาถงเกณฑเหลานในแหลงก าเนด ไมรวมถงทดนซงสวนใหญเปนเกษตรกรรมหรอการใชทดนในเขตเมอง" โดยเฉพาะอยางยง: - ปาจะถกก าหนดทงการมตนไมและไมมการใชประโยชนทดนอน ๆ ตนไมควรจะสามารถเขาถงความสง

อยางนอย 5 เมตร - รวมถงพนททมตนไมเลก ๆ ทยงมขนาดไมถง ซงคาดวาจะมการปกคลมของเรอนยอดอยางนอย 10

เปอรเซนตและความสงของตนไมตงแต 5 เมตรขนไป นอกจากนยงรวมถงพนทยกเลกชวคราว (temporarity unstocked) เนองจากมการตดไมอยางชดเจนซงเปนสวนหนงของการจดการปาหรอภยพบตทางธรรมชาตและคาดวาจะไดรบการฟนฟภายใน 5 ป สภาพทองถนทเปนในกรณพเศษ ใหใชกรอบเวลาทยาวขน

- รวมถงถนนในปาไม แนวกนไฟ (firebreaks) และพนทเปดขนาดเลก (other small open areas) ปาในอทยานแหงชาต เขตสงวนธรรมชาต และพนทคมครองอน ๆ เชน พนททนาสนใจเฉพาะดานสงแวดลอม วทยาศาสตร ประวตศาสตร วฒนธรรม หรอจตวญญาณ

- รวมถงทแนวบงลม (windbreaks) แนวของตนไม หรอไมพมเพอใชปองกนพนท (ทงจากลม และการพงทะลายของดน: shelterbelts) และ ทางเดนแคบๆทสองขางประกอบไปดวยแนวตนไม (corridors of trees) มพนทมากกวา 0.5 เฮกตารและกวางกวา 20 เมตร

- รวมถงพนทเพาะปลกทถกทงราง ดวยการฟนฟตนไมทมหรอคาดวาจะมเรอนยอดปกคลมอยางนอย 10 เปอรเซนตและความสงของตนไมอยางนอย 5 เมตร

- รวมถงพนททมปาชายเลนในเขตน าขนน าลงไมวาพนทนจะถกจดเปนทดน (land area) หรอไมกตาม - รวมถงสวนยางพารา (rubberwood) ไมโอคทน ามาท าไมกอก (cork oak) และสวนปาครสมาสต

(Christmas tree plantations) - รวมถงพนททมไมไผและตนปาลม (palm tree: ปาลมประเภทอนๆ ไมใช ปาลน ามน) ในประโยชนทดนนน

โดยมความสงและการปกคลมเรอนยอดเปนไปตามเงอนไข

- 17 -

- ไมรวม ตนไมทขนอยในระบบการผลตทางการเกษตร เชน สวนผลไม ปาลมน ามน สวนมะกอก และระบบวนเกษตร เมอพชผลเตบโตภายใตรมไม หมายเหต ระบบวนเกษตร เชน “Taungya” system เมอพชผลเจรญเตบโตภายใตตนไมในชวง 1 ป แรก ระบบการหมนเวยนปาประเภทน สามารถจดวาเปนปา

2.1.2 นยาม หรอความหมาย จากแหลงขอมลอนๆ 2.1.2.1 องคการอาหาร และเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO, 2015) ไดใหค านยามค าวา "ปาไม" ทดนทมพนท

มากกวา 0.5 เฮกตารมตนไมสงกวา 5 เมตรและมเรอนยอดครอบคลมมากกวา 10 เปอรเซนต หรอตนไมทสามารถเขาถงเกณฑเหลานไดในแหลงก าเนด ไมรวมถงทดนทอยภายใตการใชประโยชนทดนทางการเกษตรหรอเมอง โดยไมรวมไมยนตนในระบบการผลตทางการเกษตรเชนสวนผลไม สวนปาลมน ามน สวนมะกอก และระบบวนเกษตรในพนทเมอปลกพชอยภายใตตนไมปกคลม หมายเหต: บางระบบวนเกษตรเชนระบบ "Taungya" ทพชผลปลกเฉพาะในชวงปแรก ๆ ของการหมนเวยนปา (forest rotation) ควรจดเปนปา

2.1.2.2 คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)) ไดใหนยามค าวา “Forest” คอพนทปาต าสด 0.05 - 1.0 เฮกตารมพนทปกคลมดวยตนไมมากกวารอยละ 10-30 โดยตนไมมศกยภาพทจะมความสงไมต ากวา 2-5 เมตรเมอโตเตมทในแหลงก าเนด ปาอาจประกอบดวยการพฒนาของปาปดซงตนไมมหลายล าดบชนและตนไมขนาดเลกปกคลมพนดนเปนสวนใหญหรอเปนปาโปรง ไมหนมในพนททเปนธรรมชาตและพนทสวนปาปลก (plantation) ซงความหนาแนนของเรอนยอดยงไมถง 10-30 หรอความสงของตนไม 2-5 เมตร กนบรวมอยในปา ทงหมดทยงไมไดท ามความหนาแนนของเรอนยอดรอยละ 10 ถง 30 หรอความสงของตนไม 2-5 เมตร รวมอยในปา เชนเดยวกบพนททปกตเปนสวนหนงของพนทปาซงถกยกเลกชวคราวเนองจากการแทรกแซงของมนษยเชนการเกบเกยวหรอสาเหตธรรมชาตแตคาดวาจะกลบสสภาพปา

2.1.2.3 อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (CBD) ปาไมคอพนททมากกวา 0.5 เฮกตาร ซงมเรอนยอดปกคลมดวยมากกวารอยละ 10 ซงสวนใหญไมใชการเกษตรกรรมหรอมเปาหมายเฉพาะเจาะจงทไมใชเพอการปาไม ในกรณทเปนปาหนม (young forest) หรอในเขตทตนไมเตบโตภายใตความกดดนของสภาพอากาศ ตนไมสามารถเตบโตและมความสงถง 5 เมตร ในแหลงก าเนดและการปกคลมเรอนยอดเปนไปตามทก าหนด

2.1.2.4 ประเทศไทย กรมปาไม (2558) พนทปาไม หมายถง พนทปกคลมของพชพรรณท สามารถจ าแนกไดวาเปนไมยนตนปกคลม

เปนผนตอเนองขนาดไมนอยกวา 3.125 ไร เฮกตาร) และหมายรวมถงทงหญาและลานหนทมอยตามธรรมชาตทปรากฏลอมรอบ ดวยพนททจ าแนกไดวาเปนพนทปาไมโดยไมรวมถงสวนยคาลปตส หรอพนททมตนไม แตประเมนไดวาผลผลตหลกของการด าเนนการไมใชเนอไมไดแก พนทวนเกษตร สวนผลไม สวนยางพารา และสวนปาลม

นยามค าวา “ปาไม” ททางกรมปาไมไดให นยามไว มความเหมาะสม ตามบรบทของประเทศไทย พระราชบญญตปาไม (2484) นยาม “ปา” หมายความวา ทดนทยงมไดมบคคลไดมาตามกฎหมายทดน ซงค านยามนไดถกน าไปตความหมายในหลายๆ กรณทเกดกรณพพาทระหวางประชาชนและภาครฐ ท าใหเกดความสบสน และค านายามนไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

- 18 -

2.2 สรป ขอเสนอแนะส าหรบนยาม “ปาไม” ควรใชนยามททางกรมปาไมไดใหไว ในป พ.ศ. 2558 คอ “พนทปกคลมของ

พชพรรณท สามารถจ าแนกไดวาเปนไมยนตนปกคลมเปนผนตอเนองขนาดไมนอยกวา 3.125 ไร เฮกตาร) และหมายรวมถงทงหญาและลานหนทมอยตามธรรมชาตทปรากฏลอมรอบ ดวยพนททจ าแนกไดวาเปนพนทปาไมโดยไมรวมถงสวนยคาลปตส หรอพนททมตนไม แตประเมนไดวาผลผลตหลกของการด าเนนการไมใชเนอไมไดแก พนทวนเกษตร สวนผลไม สวนยางพารา และสวนปาลม” ซงมความเหมาะสม ตามบรบทของประเทศไทย และควรทจะท าการยกเลก นยามค าวา “ปา” ในพระราชบญญตปาไม 2484 ซงไมเหมาะสมกบความเปนจรงและสถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของควรทจะเรงด าเนนการเพอใหเกดความเขาใจและรบรตอสาธารณชนอยางกวางขวางและถกตอง ตวชวดท 15.1.2: สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ นยามท IUCN ก าหนดไวคอ สดสวนของพนททส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพภาคพนดน ( terrestrial)

และน าจด (freshwater) ทถกปกคลมไปดวยพนทคมครองตามประเภทของระบบนเวศ 2.2 ค านยาม และวธการการคดค านวณ

2.2.1 ค านยาม สดสวน (เปอรเซนต) ของพนททมสวนส าคญตอการด ารงอยของความหลากหลายทางชวภาพระดบโลก ททงหมดอยภายใตพนทคมครอง 2.2.2 แนวความคด พนทคมครอง ทก าหนดโดย The international Union for Conservation of Nature (IUCN) มการก าหนด

พนททางภมศาสตรทชดเจน ไดรบการยอมรบ เกยวของและมการจดการ ผานทางกฎหมายหรอวธการอนทมประสทธภาพ เพอใหบรรลเปาหมายการอนรกษธรรมชาตในระยะยาวกบการบรการระบบนเวศและคณคาทางวฒนธรรม ทส าคญคอความหลากหลายของวตถประสงคการจดการทเฉพาะเจาะจงทไดรบการยอมรบในนยามน ครอบคลมการอนรกษ การฟนฟและการใชประโยชนอยางยงยน

ประเภทท Ia: แหลงสงวนธรรมชาตทเขมขน (Strict nature reserve) ประเภทท Ib: พนทธรรมชาตดงเดม (Wilderness area) ประเภทท II: อทยานแหงชาต (National park) ประเภทท III: อนสรณสถานธรรมชาต (National monument or feature) ประเภทท IV: พนทการจดการทอยอาศยและชนดพนธ (Habitat/species management area) ประเภทท V: ภมทศนทางบกและทางทะเลทมการปองกน (protected landscape/seascape) ประเภทท VI: พนทคมครองทมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน (protected area with sustainable use of natural resources) พนททมสวนส าคญตอการด ารงอยของความหลากหลายทางชวภาพระดบโลก หมายถง

- 19 -

1) ขอทหน งคอการจ าแนกนกทส าคญและพนทความหลากหลายทางชวภาพ ( Important Bird & Biodiversity Areas: IBAs) คอพนททมสวนส าคญตอการด ารงอยของความหลากหลายทางชวภาพระดบโลก ทระบโดยใชขอมล

เกยวกบนกซงมทงหมด 12,000 แหง จากทกประเทศทวโลก 2) ขอทสองคอการจ าแนกของพนธมตรส าหรบพนททไมมการสญหายของสงมชวต (Alliance for Zero

Exinction sites (AZEs)) คอพนทรวบรวมประชากรทงหมดไดอยางมประสทธภาพซงอยางนอยหนงชนดทไดรบการประเมนวา

วกฤตสญพนธหรอใกลสญพนธในรายชอ Red List ของ IUCN ของชนดทถกคกคาม โดยรวมแลว 588 แหงของ AZE ไดรบการระบไวส าหรบ 920 ชนด สตวเลยงลกดวยนม, นก, สตวสะเทนน าสะเทนบก, สตวเลอยคลาน, ตนสน และแนวปะการง

มาตรฐานระดบโลกส าหรบการระบพนทความหลากหลายทางชวภาพทส าคญ (Key biodiversity areas: KBAs) รวมวธการเหลานพรอมดวยกลไกอน ๆ ในการระบแหลงทมความส าคญส าหรบสายพนธและระบบนเวศอน ๆ อยในขนตอนสดทายของการพฒนาและคาดวาจะมขนภายในสนป 2015 ชวงความสงของแตละพนทท าการบนทก ชวยใหสามารถแยกแยะตวบงชส าหรบเทอกเขาได

2.2.3 วธการในการค านวณ ตวชวดถกค านวณโดย การหารจ านวนรวมของพนทความหลากหลายทางชวภาพทส าคญ (KBA) ทงหมดท

ครอบคลมโดยพนทคมครองจากจ านวน KBA ทงหมดในแตละประเทศ และคณดวย 100. “Wholly protected” ถกก าหนดใหครอบคลม> 98% เพอใหความละเอยดและมขอผดพลาดในการแปลงขอมลดจทลในชดขอมลเชงพนทเบองตน

2.2.4 ค านยามจากแหลงขอมลตางๆ พนทคมครอง (protected area) ความหมายพนทคมครอง 2.2.4.1 IUCN ไดใหนยามของ "อทยานแหงชาต" ในการประชมทอนเดย ใน 1969 เปนครงแรกวา เปนพนททมขนาดคอนขางใหญ ซงไมเปลยนแปลงสภาพโดยการใชประโยชนและการครอบครองโดยมนษย

และเปนพนททอยภายใตความดแลของหนวยงานทมศกยภาพสงสดของประเทศโดยมมาตรการปองกนควบคม และจ ากดการใชประโยชนหรอการครอบครองในบรเวณตาง ๆ ของพนท (Dudley and Stolton, 2008)

2.2.4.2 มาตรา 2 ของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ พนทคมครองหมายถง "พนทซงไดรบการก าหนดขอบเขตทางภมศาสตร ซงถกระบใหหรอวางระเบยบให

และจดการใหบรรลวตถประสงคพเศษเฉพาะการอนรกษ" สวนค าจ ากดความจากหนวยงานหรอองคกรอนๆ ทส าคญมดงน

2.2.4.3 สหภาพสากลวาดวยการอนรกษ

- 20 -

พนทคมครองหมายถง "พนทบนแผนดนและ/หรอในทะเล ทมความส าคญเปนพเศษตอการคมครองและธ ารงรกษาความหลากหลายทางชวภาพ และทรพยากรทางธรรมชาตและวฒนธรรม และไดรบการจ ดการโดย วธการทางกฎหมาย หรอ วธการอนๆ ทมประสทธภาพ" ซงค าจ ากดความนไดรบการรบรองในการประชม World Park Congress สมยท 4 เมอป ค. ศ. 1992

2.2.4.4 สถาบนทรพยากรแหงโลก (World Resources Institute-WRI) พนทคมครอง (ระบอยในกลยทธความหลากหลายทางชวภาพโลกซงตพมพเมอป ค. ศ. 1992) หมายถง

"พนททางบกหรอทางทะเลทไดรบการจดตงตามกฎหมาย ภายใตความเปนเจาของของสาธารณชนหรอเอกชน ซงถกวางระเบยบใหและจดการใหบรรลวตถประสงคพเศษเฉพาะการอนรกษ (ONEP, 2017: online)

2.3 การจ าแนกพนทคมครอง

The International Union for Conservation of Nature (IUCN) ไดจ าแนกพนทคมครองออกเปน 6 ประเภท ดงน 2.3.1 Strict Nature Reserve / Wilderness Area ประกอบดวย 2.3.1 (a) Strict Nature Reserve (แหลงสงวนธรรมชาตทเขมงวด) : จดการพนทคมครองเพอการวจยทาง

วทยาศาสตรเปนหลก พนททางบก และ/หรอ ทางทะเลทมระบบนเวศหรอลกษณะทางธรณวทยา หรอลกษณะทางกายภาพ และ/หรอ ชนดพนธโดดเดนหรอสามารถเปนตวแทน เพอศกษาวจยทางวทยาศาสตร และ/หรอ การตรวจสอบตดตามผลดานสภาวะแวดลอม

2.3.1 (b) Wilderness Area (พนทธรรมชาตดงเดม) : จดการพนทคมครองสวนใหญเพอปองกนสภาพธรรมชาตดงเดมพนททางบก และ/หรอ ทางทะเลทไมเคยถกเปลยนแปลงหรอมการเปลยนแปลงนอยมาก และยงคงความเปนธรรมชาตและอทธพลของธรรมชาตโดยปราศจากการอยอาศยของ มนษยอยางถาวร เพอคมครองและจดการใหคงสภาพความเปนธรรมชาตตอไป

2.3.2 National Park (อทยานแหงชาต) : จดการพนทคมครองสวนใหญเพอการคมครองปองกนระบบนเวศและนนทนาการพนทธรรมชาตทางบก และ/หรอ ทางทะเล จดตงขนเพอ

2.3.2.1 การปองกนรกษาความมนคงทางนเวศของระบบนเวศในระบบนเวศใดระบบหนงมากกวา เพอคนรนปจจบนและอนาคต

2.3.2.2 ไมมการใชประโยชนหรอเขาครอบครองทเปนอนตรายตอระบบนเวศ 2.3.2.3 เปดโอกาสใหมการใชประโยชนดานวจย ศกษาหาความร และนนทนาการทสอดคลองกบ

สภาพแวดลอมและวฒนธรรมทองถน 2.3.3 Natural Monument (อนสรณสถานธรรมชาต) : จดการพนทคมครองสวนใหญเพอการอนรกษพนททม

ลกษณะพเศษพนททมลกษณะเฉพาะทางธรรมชาต หรอ ธรรมชาต/วฒนธรรม หนงอยางหรอมากกวาทมความโดดเดนหรอมความเปนเอกลกษณ เพราะหายากหรอมความสวยงามหรอมนยส าคญทางวฒนธรรม

- 21 -

2.3.4 Habitat/Species Management Area (พนทส าหรบจดการทอยอาศยและชนดพนธ) : จดการพนทคมครองสวนใหญเพอการอนรกษโดยผานขบวนการการจดการพนททางบก และ/หรอ ทางทะเลทประกาศจดตงขน โดยมวตถประสงคในการจดการเพอคงไวซงถนทอยอาศย และ/หรอ ชนดพนธทส าคญ

2.3.5 Protected Landscape / Seascape (พนทคมครองภมทศนทางบก/ภมทศนทางทะเล) : จดการพนทคมครองเพออนรกษและนนทนาการภมทศนบกและทะเล พนททางบก ชายฝงทะเล และ/หรอทะเลทเหมาะสม ซงมนษยมปฏสมพนธกบธรรมชาตมาเปนเวลานานจนกอใหเกดลกษณะเดนเฉพาะทเปนเอกลกษณ และมคณคาทงความงาม นเวศ และ/หรอคณคาทางวฒนธรรม และมกมความหลากหลายทางชวภาพสง

2.3.6 Protected Area with sustainable use of natural resources (พนทคมครองแบบมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน) : จดการพนทคมครองสวนใหญเพอการใชประโยชนระบบนเวศธรรมชาตอยางยงยน พนททมระบบธรรมชาตโดดเดนไมถกเปลยนแปลงสภาพ มการจดการเพอการคมครองระยะยาวและคงไวซงความหลากหลายทางชวภาพ และในขณะเดยวกนเพอใหเกดการไหลเวยนของผลผลตทางธรรมชาตและการบรการทตอบสนองตอความตองการของชมชนอยางยงยน (อนวฒน นทวฒนา, 2551: online) 2.4 พนทคมครองสงแวดลอมตามมาตรา 43-45 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

พนทคมครองสงแวดลอม ไมมการก าหนดค านยามไวเปนการเฉพาะ แตโดยลกษณะแลวหมายถง พนทอนรกษสงแวดลอมทก าหนดขนโดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 43-45 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 โดยเปนกลไกทางกฎหมายทสามารถน ามาเปนเครองมอในการยบยงการด าเนนการหรอสงเสรมการด าเนนการใดๆ อนเปนการฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนทควบคกบการด าเนนการฟนฟดวยวธอนๆ ตอไป (ONEP, 2017: online)

2.5 การจ าแนกเขตอนรกษของประเทศไทย ปจจบนประเทศไทยโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช และกรมปาไม ไดจ าแนกเขตอนรกษ และความหมายดงน

2.5.1 อทยานแหงชาต (National Park) หมายถง พนททสงวนไว เพอคมครองรกษาทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะ ปาไมและสตวปา ตลอดจนทวทศน ธรรมชาตทสวยงาม และมหศจรรยอนเปนทตรงตาตรงใจแกผพบเหนใหคงอยในสภาพธรรมชาตเดมมใหถกใหท าลายหรอเปลยนแปลงไปและถกใชไปในทางทผด เพอรกษาสมบตของธรรมชาตไวใหอนชนรนหลง ๆ ไดชมไดศกษา คนควาธรรมชาตนน ๆ ตอไป อทยานแหงชาต ตามหลกสากล จะมเนอทไมนอยกวา 10 ตารางกโลเมตร หรอ 6250 ไร และทส าคญทสดในอทยานแหงชาต จะตองมสภาพทวทศนธรรมชาตท สวยงาม ซงเปนจดเดนทสนใจหลายแหง เพอทจะดงดดประชาชนใหไปเทยวพกผอนกนมากทสด

2.5.2 เขตรกษาพนธสตวปา หมายถง พนททก าหนดขนเพอใหเปนทอยอาศยของสตวปาโดยปลอดภย เพอวาสตวปาในพนทดงกลาวจะไดมโอกาสสบพนธและขยายพนธตามธรรมชาตไดมากขน ท าใหสตวปาบางสวนไดมโอกาสกระจายจ านวนออกไปในทองทแหลงอนๆ ทอยใกลเคยงกบเขตรกษาพนธ-สตวปา

- 22 -

การก าหนดใหมเขตรกษาพนธสตวปา สบเนองมาจากการทสตวปาจะสามารถด ารงชพและสบเชอสายตอไปได จ าเปนตองอาศยปจจยทส าคญ ไดแก แหลงน า แหลงอาหาร แหลงหลบภย ปาไมเปนแหลงก าเนดปจจยดงกลาวยงจะเพมความส าคญ และจ าเปนอยางยงตอสตวปา เมอปาไมถกท าลายลงสตวปากตองตอสกนเพอแกงแยงแหลงน า แหลงอาหารทมจ ากด ท าใหสตวปามสขภาพออนแอและลมตายไปมาก ขณะเดยวกบมนษยมการพฒนาอาวธปนและอปกรณตางๆ ทใชส าหรบการลาสตวปาใหมประสทธภาพมากขน เหลานเปนสาเหตใหสตวปาถกท าลายไปไดโดยงาย ท าใหสตวปาบางชนดปรมาณลดลงอยางรวดเรว จนบางชนดเกอบสญพนธหรอบางชนดกไดสญพนธไปแลว ดวยเหตนจงไดมการพยายามสงวนและรกษาปาไมไว เพอเปนแหลงทอยอาศยของสตวปา ในรปแบบของเขตรกษาพนธสตวปา

การพจารณาเลอกพนทเพอการจดตงเขตรกษาพนธสตวปา ในการพจารณาเลอกพนทเพอการจดตงเขตรกษาพนธสตวปา อาศยหลกการทส าคญ ในการพจารณาดงน

1. เปนบรเวณทมสตวปาชกชมและมสตวปาชนดทหาไดยาก หรอก าลงจะสญพนธอาศยอย 2. เปนบรเวณทมแหลงน าแหลงอาหารและทหลบภยของสตวปาเพยงพอ 3. เปนพนทปาไมทอยหางไกลจากชมชนพอสมควร 4. มสภาพปาหลายลกษณะอยในผนเดยวกน เปนตนวามทงปาดงดบ ปาเบญจพรรณ ทงหญา ฯลฯ ซง

จะท าใหมความหลากหลายทางพชและสตวปาสง 5. จะตองเปนพนททไมอยในกรรมสทธหรอครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายของบคคลใด 2.5.3 วนอทยาน (Forest Park) หมายถง พนททมทวทศนธรรมชาตสวยงามมความเดนในระดบทองถนซง

จดไวเปนทพกผอนหยอนใจและเทยวเตรของประชาชน มการปรบปรงตกแตงสถานทเพออ านวยความสะดวกใหเหมาะสม หลกทวในการจดตงวนอทยาน คอ

(1) ตองมทวทศทสวยงาม (2) เปนพนททอยในปาสงวนแหงชาต (3) มพนทประมาณ 500 – 5,000 ไร (4) อยไมหางไกลจากชมชนมากนก (5) เปนสถานททประชาชนในทองถนรจกกนด วนอทยานแหงชาตแหงแรกของประเทศไทย คอ วน

อทยานน าตกกระเปาะ จงหวดชมพร ประกาศจดตงเมอป พ.ศ. 2501 2.5.4 เขตหามลาสตวปา (Non – hunting areas) หมายถง บรเวณททราชการใชในราชการหรอใชเพอ

สาธารณประโยชน หรอประชาชนใชประโยชนรวมกน การก าหนดเขตหามลาสตวปาจะประกาศขนเปนราชกจจานเบกษาก าหนดใหเปนเขตหามลาสตวปาชนดใดหรอประเภทใดกไดเวนแตไดรบอนญาตจากอธบดกรมปาไมเปนคราวๆ ไป

2.5.5 สวนพฤกษศาสตร (Botanical Garden) หมายถง สถานททราชการไดรวบรวมพนธไมไวทกชนดทงในและนอกประเทศ ทมคณคาทางดานเศรษฐกจ ทางดานความสวยงาม และทหายากมาปลกไว โดยแยกเปนหมวดหมและตระกลเพอการศกษาวจยและการเผยแพรการขยายพนธใหเปนประโยชนแกประชาชนและแกประเทศชาตสบไป สวนพฤกศาสตรเขาชอง จงหวดตรง เปนตน

- 23 -

2.5.6 สวนรกขาต (Arboretum) หมายถง สวนเลก ๆ มพนทนอยกวาสวนพฤกศาสตรสรางขนเพอรวบรวมพนธไมตางๆ ไว โดยเฉพาะไมยนตนทมคาทางเศรษฐกจและไมดอก ซงมอยในทองถนนน แตมไดปลกเปนหมวดหมเหมอนอยางในสวนพฤกษศาสตร แตมชอพนธไมตดไว มการท าถนนและทางเทาเขาชมจดมงหมายเพอการพกผอนหยอนใจ และการศกษา ปจจบนมสวนรกขชาตทด าเนนการอยตามจงหวดตางๆ มากกวา 15 แหง เชน สวนรกขชาตสกโณทยาน จงหวดพษณโลก และสวนรกขชาตธารโบกธรณ จงหวด กระบ เปนตน

2.5.7 เขตสงวนชวมณฑล (Biosphere Reserve) สบเนองจากการประชม "Conservation and Rational Use of the Resources of the Biosphere" ณ กรงปารส สาธารณรฐฝรงเศส เมอเดอนกนยายน ป พ.ศ. 2511 โดยองคการวาดวยการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization; UNESCO) มวตถประสงคเพอหาแนวทางการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรในพนทชวมณฑล สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ด ารงรกษาคณคาทางประเพณและวฒนธรรมทเกยวของ มพนทสงวนชวมณฑลเปนพนททใชในการทดลอง ศกษา วจยและพฒนา ตลอดจนเปนพนททใชในการสาธตและฝกอบรมรวมทงใหความรเกยวกบสงแวดลอม การอนรกษและการพฒนาทรพยากรชวภาพอยางยงยนในทกระดบทงระดบทองถน ระดบชาต และระดบนานาชาต ซงถอไดวาเปนจดเรมตนของการจดตงโปรแกรมมนษยและชวมณฑลของยเนสโก ตอมาในการประชมประจ าป ครงท 16 ของยเนสโก (ตลาคม - พฤศจกายน พ.ศ. 2513) ทประชมไดมมตจดตงโปรแกรมมนษยและชวมณฑลขน และเรมด าเนนการในป พ.ศ. 2514 ประเทศไทยมเขตสงวนชวมณฑล 4 แหงคอ พนทเขตสงวนชวมณฑลระนอง พนทสงวนชวมณฑลสะแกราช พนทสงวนชวมณฑลแมสา-หวยคอกมา จงหวดเชยงใหม พนทสงวนชวมณฑลสวนสก-หวยทาก ล าปาง

2.5.8 พนทลมน าชน 1 (Watershed class 1) หมายถง พนทปาทปองกนเพอเปนตนน าล าธาร เปนแหลงใหน าตอพนทตอนลาง มกเปนพนทตอนบนทมความลาดชนมาก ดนมสมรรถนะในการพงทลาย เปนพนททควรเกบไวเปนแหลงตนน าล าธาร อทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา

2.5.9 ปาชายเลนอนรกษ (Conservation Mangrove Forest) หมายถง ปาชายเลนทหวงหามไมใหมการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนใด ๆ นอกจากจะปลอยใหเปนสภาพธรรมชาต เพอรกษาไวซงสภาพแวดลอมและระบบนเวศเปนแหลงเพาะพนธพชและสตวน าทมคณคาทางเศรษฐกจ พนททงายตอการถกท าลายและการพงทลายของดน พนทปาทสมควรสงวนไวเพอรกษาสภาพแวดลอมและระบบนเวศ เปนตน เชน ก าหนดใหมพนททอยหางไมนอยกวา 20 เมตร จากรมฝงแมน า ล าคลองธรรมชาต และไมนอยกวา 75 เมตรจากชายฝงทะเลเปนปาชายเลนอนรกษ 2.6 สรป

ประเทศไทยไดจ าแนกพนทอนรกษตามประเภทตางๆ ดงทกลาวขางตน รวมทงความหมาย ซงเหมาะกบบรบทของประเทศไทยแลว อยางไรกตามพนทดงกลาวควรท าการตรวจสอบสถานภาพดานขอบเขต และสถานภาพของพนท ในชวงเวลาทเหมาะสม เชนแตละพนทรายงานสถานการณทกๆ 3 ป ตอหนวยงานทรบผดชอบเพอเปนการประเมนตดตามขอมลตางๆ อยางตอเนอง นอกจากนตองท าการจ าแนกขอบเขตของแตละพนทอนรกษ ใหชดเจนวามการประกาศซอนทบกนหรอไม ในการน าเสนอขอมลพนทอนรกษจะไดเปนขอมลทถกตองและเปนขอมลเดยวกนทงประเทศไทย

- 24 -

เปาประสงคท 15.2 : ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) สงเสรมการด าเนนการการจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดการท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และปลกปาไมในพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และปลกปาในพนททเปนปาเสอมโทรมอยางทวถง (reforestation) 15.2.1 การจดการปาทยงยน ต วช ว ดท 15 . 2 . 1 ความก า วหน า ในการจ ดการป าอย า งย ง ย น (Progress towards sustainable forest management) 2.7 ความหมาย

"การจดการปาอยางยงยน" “Sustainable forest management” เปนแนวคดหลกส าหรบเปาหมาย 15 และเปาประสงค 15.1 และเปาประสงค 15.2 ไดรบการก าหนดอยางเปนทางการโดยสมชชาสหประชาชาตดงน:

[a] พลวตและแนวคดแบบพฒนา [ท] มวตถประสงคเพอรกษาและเพมมลคาทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของปาไมทกประเภท เพอประโยชนของคนรนปจจบนและอนาคต (UN, 2017: online)

"ดชนการจดการปาอยางยงยน" ประกอบดวยสตวชวดยอยสามารถใชเปนตวบงชพนฐานของความคบหนาในการจดการปาอยางยงยนในแตละประเทศ

1. การเปลยนแปลงเปอรเซนตของพนทปาโดยเฉลยตอปในชวง 5 ปทผานมา 2. การเปลยนแปลงรอยละเฉลยรายปของสตอกคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนในชวงระยะเวลา 5 ป

ลาสดทมอย 3. สวนแบงของพนทปาไมซงหนาทหลกทก าหนดไวคอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพระยะเวลา

ลาสด 4. สวนแบงพนทปาไมตามแผนจดการปาไมซงเปนพนทปาทไดรบการรบรองภายใตโครงการรบรองการ

จดการปาแบบอสระระยะเวลาลาสด ในแตละองคประกอบ แตละประเทศสามารถทจะตงเปาหมายระดบชาต การตดตาม และรายงาน

ความกาวหนา ทงสตวชวดยอยจะถกรวมเพอเปนดชนตวเดยว แตเปาหมาย ( targets) จะถกตงในระดบของตวชวดยอย เมอเปาหมายไดรบการก าหนดโดยผมอ านาจในระดบชาตในแงของสตวชวดยอยและความคบหนาในการวดตามขอตกลงระยะเวลา แตละประเทศสามารถประเมนความกาวหนา (ในการตดตามจะเกนเปาหมาย ในการตดตามเพอใหบรรลเปาหมาย ความคบหนาแตในอตราทไมเพยงพอ ไมมความคบหนาโดยรวม ขยบไปจากเปาหมาย) คาสดทายของดชนจะเปนคาเฉลยทางคณตศาสตรทเรยบงายของคาสตวชวดยอย การใชเปาหมายระดบชาตชวยใหแตละประเทศสามารถก าหนดการจดการปาอยางยงยนส าหรบสถานการณเฉพาะของตนเองภายใตกรอบการด าเนนงานระหวางประเทศทสอดคลองกน เปาหมายในตวชวดยอยยงสามารถตงคาไดในระดบภมภาคหรอระดบโลก

FAO ท างานรวมกบภาคเพอพฒนาวธการศกษาส าหรบรายงานตวชวดน ตอไปนคอ ตวชวดยอย 5 ตวชวด

(subindicators) ความคบหนาเกยวกบสามมตของ SFM (กลาวคอเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม) ค านงถงความเสมอภาคระหวางกจการ:

- 25 -

1) อตราการเปลยนแปลงของพนทปาตรวจสอบอตราพนทปาเปลยนแปลงตามเวลา 2) ปรมาณ (stock) มวลชวภาพบนพนดนในปา บงบอกถงจ านวนทอยอาศยชวมวลบนพนดนทเกบรกษาไวใน

ปาประกอบดวย กาน ตอไม กง เปลอกเมลดและใบ 3) สดสวนพนทปาทอยในพนทคมครองทจดตงขนตามกฎหมายระบถงขอบเขตของปามการจดการเพอการ

ปองกนและการบ ารงรกษาความหลากหลายทางชวภาพทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม อนๆ 4) สดสวนพนทปาภายใตแผนการจดการปาระยะยาว (long-term forest management) ชใหเหนถงสดสวน

ของปาซงมเจตนาเปนลายลกษณอกษรเพอจดการ แผนการจดการอาจมวตถประสงคตางๆเชนการผลตของไม (wood) และผลตภณฑทไมใชไม (non-wood products) และการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

5) พนทปาทอยภายใตการจดการปาทไดรบการยนยนอยางอสระแผนการรบรองชใหเหนถง พนทปาไมทมใบรบรองดานการจดการปาไมออกโดยองคกรอสระทไดรบการรบรองสอดคลองกบระดบชาตและมาตรฐานสากล

2.8 สรป

ประเทศไทยยงไมมการด าเนนการดานดชนการจดการปาแบบยงยน เชนท IUCN จ าแนกไว 4 ตวชวดยอย เปาประสงคท 15.3 : ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ฟนฟทดนและดนท

เสอมโทรม รวมทงทดนทไดรบผลกระทบจากการแปรสภาพเปนทะเลทราย ความแหงแลง และน าทวม และมงมนเพอบรรลเปาหมายใหทดนเสอมโทรมทวโลกเปนกลาง

ตวชวดท 15.3.1 ตวบงชนหมายถงปรมาณพนททเสอมโทรม หนวยวดส าหรบตวบงช 15.3.1 คอขอบเขตเชงพนท (เฮกตารหรอ ตร.กม.) แสดงเปนสดสวน (เปอรเซนต) ของทดนทเสอมสภาพตอพนททงหมด

2.9 ค านยาม อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (the United Nations Convention

to Combat Desertification (UNCCD)) ไดใหนยามของความเสอมโทรมของทดนและความสมดลของการจดการทรพยากรทดนซงไดรบการยอมรบวาเปนสากลและเปนทยอมรบทวโลก คอ ความเสอมโทรมของทดน (Land degradation) คอการลดหรอการสญเสยของผลผลตทางชวภาพหรอทางเศรษฐกจและความซบซอนของพชผลทอาศยน าฝน พชผลในเขตชลประทาน หรอพนททงหญา พนทเลยงสตว ปาไมและ สวนปา ซงเปนผลมาจากการใชทดนหรอจากกระบวนการหรอการรวมกนของกระบวนการทเกดจากกจกรรมของมนษย ความสมดลของการจดการทรพยากรทดน (Land degradation neutrality) คอรฐหนง ๆ ทปรมาณและคณภาพของทรพยากรทดนทจ าเปนเพอสนบสนนระบบและบรการของระบบนเวศและเพมความมนคงดานอาหารใหคงทหรอเพมขนภายในขอบเขตและชวงเวลาเฉพาะของระบบนเวศ

- 26 -

ความสมดลของการจดการทรพยากรทดน (LDN) เปนแนวคดงายๆและเปนเครองมอทมประสทธภาพ หมายถงการรกษาทรพยากรทมสขภาพดและมประสทธภาพเพยงพอโดยการหลกเลยงความเสอมโทรมเมอใดกตาม จดการทดนใหดขนและการฟนฟทดนทไดเสอมโทรมไปแลว เกยวกบการบรรลความสมดลระหวางสามขนตอน: การใช / การท าใหเสอมโทรม / การฟนฟสมรรถภาพ / การบรณะ และการจดการทดนอยางยงยน หลกปฏบตในการจดการทดนทดขนและการวางแผนการใชประโยชนทดนทดขน สามารถชวยใหเราสามารถรกษาความยดหยนทางเศรษฐกจสงคมและการเมองและโอกาสใหกบประชาชนนบลาน

2.9.1 วธการในการค านวณ

ตวชวด 15.3.1 ไดมาโดยการรวมพนททงหมดทอาจมการเปลยนแปลง ซงมเงอนไขเปนทยอมรบโดยเจาหนาทระดบชาต (เชนความเสอมโทรมของทดน) ในขณะทใช “แนวทางการปฏบตทด" ในการวดและประเมนผลการเปลยนแปลงของตวชวดยอยสามตว ดงตอไปน: i) การปกคลมทดนและการเปลยนแปลงการปกคลมทดน (land cover and land cover change), ii) ผลผลตของทดน (land productivity) และ iii) การสะสมคารบอนเหนอและใตดน (carbon stocks above and below ground)

2.9.2 การด าเนนการ เรมตนก าหนดขอมลฐานเพอก าหนดสถานะเรมตนของตวชวดยอยในคาทแนนอน ซงประกอบดวย 1) การเตรยมรายละเอยดของการปกคลมทดนซงสรางขนตามมาตรฐานความสมพนธของโครงสราง (the

preparation of base land cover information which builds on standard land cover ontology (e.g., LCCS/LCML);(Ontology) คอ การอธบายความสมพนธโครงสรางความรใหอยในรปแบบล าดบชนเชง 2) the establishment of a baseline for land productivity (e.g., NPP/NDVI); การสรางฐานขอมลส าหรบผลผลตทดน และ 3) สรางขอมลฐาน (a baseline) ของการสะสมคารบอนบนดนและใตดนโดยการเนนอนทรยคารบอนใตดนและด าเนนการตามการท างานของ IPCC เกยวกบคารบอนเหนอพนดน 2.10 สรป

ประเทศไทย โดยกรมพฒนาทดนใหนยามของค าวา Land degradation neutrality คอ ความสมดลของการจดการทรพยากรทดนตามนยามททาง UNCCD ก าหนดภายใตอนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงเปน ผประสานงานหลกของอนสญญาฯ น มความเหนวา เปนตวชวดทด และมความสามารถทจะด าเนนการตอไป

- 27 -

เปาประสงคท 15.4: ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) ตองมนใจการอนรกษระบบนเวศภเขา รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ เพอเพมขดความสามารถเพอใหเกดประโยชนทส าคญเกยวกบการพฒนาทยงยน ตวชวดท 15.4.1: Coverage by protected areas of important sites for mountain biodiversity

ความคมครองโดยการปองกนพนทของสถานทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพภเขา 2.11 ค านยามและวธการค านวณ

เปอรเซนตของพนทบนภเขาทมสวนส าคญตอการด ารงอยของความหลากหลายทางชวภาพของโลก ทครอบคลมโดยพนทคมครองทก าหนดไว เปนการแยกยอยของตวบงชทมประโยชนมากมายหลายอยางส าหรบพนทคมครองทมความส าคญ

2.11.1 แนวความคด การแบงพนทโดย IUCN แบงประเภทเชนเดยวกบเปาประสงค 15.1 (6 ประเภท) คอ ประเภทท Ia: แหลงสงวนธรรมชาตทเขมขน (Strict nature reserve) ประเภทท Ib: พนทธรรมชาตดงเดม (Wilderness area) ประเภทท II: อทยานแหงชาต (National park) ประเภทท III: อนสรณสถานธรรมชาต (National monument or feature) ประเภทท IV: พนทการจดการทอยอาศยและชนดพนธ (Habitat/species management area) ประเภทท V: ภมทศนทางบกและทางทะเลทมการปองกน (protected landscape/seascape) ประเภทท VI: พนทคมครองทมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน (protected area with sustainable use of natural resources)

2.11.2 การค านวณ

ตวบงชจะค านวณโดยการหารจ านวนรวมของพนทเปนมาตรฐานสากลในการก าหนดพนทความหลากหลาย

ทางชวภาพทส าคญ (a global standard for the identification of key biodiversity areas: KBA) ทงหมดทครอบคลมโดยพนทคมครอง (protected area) โดยจ านวน KBA ทงหมดในแตละประเทศและคณดวย 100 "คมครองอยางเตมท (wholly protected)" หมายถงความคมครอง> 98% เพอใหแกไขปญหาและขอผดพลาดในการแปลงขอมลดจทลในชดขอมลเชงพนทเบองตน 2.12 สรป

ประเทศไทยไดแบงประเภทพนทคมครองออกเปน อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปา สวนพฤกษศาสตร สวนรกขชาต เขตสงวนชวมณฑล พนทปาชายเลน พนทลมน าชน 1 เขตมรดกโลกทางวฒนธรรมและธรรมชาต ดงนนพนทคมครองบางพนทอาจซอนทบกน ประเทศไทยยงไมไดท าการแบงพนททมความส าคญของความ

- 28 -

หลากหลายทางชวภาพบนพนทภเขาทอยภายใตพนทคมครอง ดงนนประเทศไทยยงไมมการจดท าตวชวดนใหสอดคลองกบดชนชวดของ IUCN ตวชวดท 15.4.2 ดชนปกคลมภเขา (Mountain green cover index) 2.13 ความหมายเฉพาะเจาะจง

ดชนปกคลมภเขาถกออกแบบมาเพอวดการเปลยนแปลงของพชสเขยวบนพนทภเขา (กลาวคอ ปาไม (forest) ไมพม (shrubs) และตนไม (trees)) จากการจดท าคมอของ IUCN ตวชวดนยงไมม แตสามารถพฒนาไดโดยใชชดขอมล Global Land Cover (GLC) ทมอยซงจดท าโดยกอง NRL ของ FAO ชดขอมล GLC SHARE ทพฒนาขนโดยกอง NRL ของ FAO จะใชเปนพนฐานในการค านวณตวบงชรวมกบการก าหนดพนทภเขาตามท UNEP-WCMC ก าหนดโดย UNEP-WCMC ซงเปนแผนทแรกของเทอกเขาของโลกในป 2000 (พ.ศ. 2543) ก าหนดใหเปนไปตามระดบความสง ความลาดชนและความสงระดบทองถน

2.13.1 องคประกอบของ "พนทสเขยวทปกคลม" (green cover) ประกอบดวยสามในหกของ การจดชน พนทปกคลม (land-cover)/ การใชทดน (land-use) ทก าหนดโดยคณะกรรมการระหวางรฐบาลเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ คอ ทดนปาไม ทงหญา/ไมพม และ ไมผล ความหมายของปาไมสอดคลองกบทใชในการประเมนทรพยากรปาไม (Forest Resources Assessment: FRA)

ขอมลฐาน (Baseline) ของตวชวดน คอ พนททงหมดของ 3 ระดบการจดชน พนทปกคลม/การใชทดน (Land-cover/land-use) ในพนทภเขาของประเทศทแสดงเปนสดสวนของพนทภเขาทงหมดภายในพรมแดนของประเทศ ขอมลฐานท าขนในป 2017 โดยใชแผนทภเขาโลก (global mountain map) 2015 FAO/MPS ซงอยบนพนฐานของโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต – การอนรกษโลก ศนยการตรวจสอบการจดหมวดหมของระดบความสงภเขา การปกคลมของพชพรรณถกประเมนในรปกรดอยางเปนระบบ ประมาณ 120 000 แปลง โดยการใช การแปลตความภาพดวยสายตา (visual interpretation) และประมวลดวย collect earth software ของภาพถายดาวเทยมทมความละเอยดสง ถง ความละเอยดสงมาก ขอมลจะมการเกบอกครงในป 2020 เพอก าหนดดชน

2.13.2 ดชนปกคลมของภเขา คอ ตรวจวดการเปลยนแปลงของพชสเขยวและพนทปกคลมบรเวณภเขา ไดแก ตนไม ไมพม ทงหญา พนทปลกพชผล พนทชมน า การตงถนฐาน และอน ๆ (IPCC) เพอตดตามความคบหนาของเปาหมายภเขา (พฒนาโดย FAO -เลขาธการความรวมมอภเขา และรบรองโดยสหประชาชาต)

โดยมการแบงชนตามระดบความสงจากน าทะเลไดแก ชนท 1 ระดบความสง > 4500 เมตร ชนท 2 ระดบความสง 3500 -4500 เมตร ชนท 3 ระดบความสง 2500 – 3500 เมตร ชนท 4 ระดบความสง 1500 – 2500 เมตร ชนท 5 ระดบความสง 1000 – 1500 เมตร ชนท 6 ระดบความสง 300 – 1000 เมตร

- 29 -

โดยแผนท มความละเอยดระดบ 3 – 30 เมตร 2.14 สรป

ประเทศไทยยงไมมขอมลดชนปกคลมของภเขา และพนทภเขาทสงของประเทศไทย หากแบงตามIUCN จะมเพยง ระดบ 4 – ระดบ 6 คอความสงจากระดบน าทะเลระหวาง 1500-2500, 1000-1500 และ 300 -1000 เมตร เปาประสงคท 15.5 ด าเนนการอยางเรงดวนและมความส าคญ ในการลดการเสอมสภาพของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต หยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) ปกปองและปองกนการสญพนธของสายพนธทถกคกคาม ตวชวดท 15.5.1 : Red List Index ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะคกคาม 2.15 นยาม red list index โดย IUCN

คอตวชวดหลายประการซงวดการเปลยนแปลงความเสยงในการสญพนธของกลมพนธ ขนอยกบจ านวนชนดในแตละประเภทของการสญเสยความเสยงในรายการชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย (IUCN Red List) ของชนดทถกคกคาม ตวบงชนจะแสดงเปนดชนตงแต 0 ถง 1

2.15.1 การค านวณ The IUCN RLI (ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะคกคาม) ค านวณโดย ทจดในเวลา โดยการคณจ านวนของ

จ านวนชนดในแตละรายการสแดง แบงประเภทโดยการใหน าหนก (ชวง 1 ส าหรบ ‘ใกลถกคกคาม (Near Threatened)’ ถง 5 ส าหรบ ‘การสญหาย (Extinct)’ และ ‘สญหายในสภาพธรรมชาต (Extinct in the Wild’) และรวมคาเหลาน ตอจากนนหารดวยสกอรทมากทสดของการถกคกคามซงคอจ านวนทงหมดของชนดพนธคณดวยคาน าหนกทก าหนดให ในหมวดหม ‘การสญพนธ (Extinct’) คาสดทายจะถกลบดวย 1 ตาม IUCN RLI

การค านวณทางคณตศาสตรแสดงดงน: RLIt = 1- ∑ 𝑊𝑐(𝑡, 𝑠)𝑠 𝑊𝑒𝑥. 𝑁⁄ โดยท Wc(t,s) is คอ คาน าหนกของหมวด (c) ในเวลา (t) ส าหรบชนด (s) (คาน าหนกส าหรบ ‘เสยงอนตราย

(Critically Endangered)’ = 4, ‘อนตราย (Endangered)’ = 3, ‘เปราะบาง (Vulnerable)’ = 2, ‘ใกลถกคกคาม (Near Threatened)’ = 1, ‘กงวลนอยทสด (Least Concern)’ = 0

‘เสยงอนตราย (Critically Endangered)’ ชนดทตดแทก (species tagged) คอ ‘มความเปนไปไดทจะสญพนธ (Possibly Extinct)’ หรอ ‘อาจสญพนธในปา (Possibly Extinct in the Wild)’ ใหน าหนกเทากบ 5 (WEX = 5), คาน าหนกทใหชนดพนธ ‘สญพนธ (Extinct)’ หรอ ‘สญพนธจากธรรมชาต (Extinct in the Wild)’; และ N คอ

- 30 -

จ านวนรวมทงหมดของชนดทประเมน โดยทไมรวมกลมทไดรบการประเมนเปนขอมลทไมสมบรณในชวงเวลาปจจบน และสงมชวตท 'สญพนธ (extinct)' ในปทชดของสายพนธไดรบการประเมนครงแรก

สตรตองการขอมลดงน - สายพนธชดเดยวกนทอยในชวงเวลาเดยวกน - การเปลยนแปลงประเภทรายการในบญช Red list เทานนทเกดจากการปรบปรงหรอการเสอมสภาพของ

สถานะ (กลาวคอไมรวมการเปลยนแปลงทเกดจากความรทไดรบการปรบปรงหรอการแกไขเกยวกบ อนกรมวธาน)

- ขอมลชนดพนธทไมเพยงพอไมน ามาคด

2.16 สรป ประเทศไทยจดท าบญชสถานภาพของสงมชวตดตาม IUCN Red List แตยงไมมการวเคราะหดชน ตามวธการ

ของ IUCN แตคาดวาทาง UN สามารถใชขอมลทประเทศไทยท าการศกษาและจดจ าแนกตาม IUCN มาใชในการวเคราะหดชนนได

เปาประสงคท 15.6 ตวชวดนสรางขนบนกรณทเปนรปธรรมซงในขอตกลงซงการโอนยายทรพยากรทางพนธกรรมระหวางผใหบรการทรพยากรและผรบทรพยากรรวมทงเกยวของกบผลประโยชนทเกดขนจากการใชทรพยากรจะถกแบงปน ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยม 2.17 นยามเฉพาะ

ตวบงชนสรางขนจากกรณทเปนรปธรรมซงไดมการตกลงกนถงการโอนทรพยากรพนธกรรมระหวางผใหบรการทรพยากรและผรบทรพยากรรวมถงผลประโยชนทเกดจากการใชทรพยากรพนธกรรมรวมกน ภาคพธสารนาโงยาเกยวกบการเขาถงทรพยากรทางพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนทเทาเทยมและเปนธรรมจากการใชประโยชนจากอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (พธสารนาโงยา) ทตองมการเขาถงแหลงทรพยากรทางพนธกรรมเพอใหไดรบความยนยอมกอนทจะตองเปนไปตามขอ 6 (3) e ของพธสารนาโงยาในการออก "ใบอนญาตหรอเทยบเทาเปนหลกฐานในการตดสนใจทจะใหความยนยอมกอนและการจดตงเงอนไขทตกลงรวมกน" ABS- Clearing house จะใหใบอนญาตสามารถใชงานออนไลนได (https: //absch.cbd.int/)

ขอตกลงการถายโอนพนธกรรมมาตรฐาน (Standard Material Transfer Agreement: SMTA) เปนสญญาทภาคสนธสญญาระหวางประเทศวาดวยทรพยากรพนธกรรมพชเพออาหารและการเกษตร (สนธสญญาระหวางประเทศ) ตกลงกนวาจะใชทรพยากรพนธกรรมพชภายใตกลไกการเขาถงและมกลไกการแบงปนผลประโยชนของสนธสญญา SMTA ก าหนดเงอนไขของการใชทรพยากรพนธกรรมพชและเงอนไขการไดรบผลประโยชน ตามทผใหบรการ SMTA

- 31 -

จะแจงใหคณะกรรมการบรหารทราบเกยวกบขอตกลงการถายโอนพนธกรรมมาตรฐาน นอกจากนผรบทโอนทรพยากรทไดรบภายใต SMTA ใหแกบคคลทสามจะตองด าเนนการภายใตขอก าหนดในการใหบรการของ SMTA และจะแจงใหกรรมการบรหารทราบ SMTA จะถกเกบไวใน Data Store ของสนธสญญาระหวางประเทศ ณ วนท 21 สงหาคม พ.ศ. 2558 Data Store ไดบนทกจ านวน 34,898 SMTA จากผใหบรการใน 30 ประเทศโดยแจกการถายโอนใหกบผรบใน 172 ประเทศ (https://mls.planttreaty.org/itt/index.php?r=stats/pubStats) ขอสงเกตวาจ านวนใบอนญาตหรอเทยบเทาและจ านวน SMTAs ไมจ าเปนตองเทากบจ านวนตวอยาง / การเขาถงทมอย ใบอนญาตจ านวนมาก/ SMTA ครอบคลมตวอยางจ านวนมาก/ การครอบครอง ขอมลตวบงชนยดตามการรวบรวมภายใตสนธสญญาระหวางประเทศทมอยแลว ABS-Clearinghouse พรอมทจะเรมเกบใบอนญาต / เทยบเทา อยางไรกตามควรสงเกตวาพธสารนาโงยาเรมใชบงคบเมอไมนานมาน 2.18 สรป ประเทศไทยเปนภาคสมาชกอนสญญาฯ และประเทศไทยไดลงนามรบรองพธสารนาโงยาฯ เมอวนท 31 มกราคม 2555 ปจจบนอยระหวางการจดท ารายงานเพอใหสอดคลองกบเงอนไขของพธสารนาโงยา เปาประสงคท 15.7: ด าเนนการอยางเรงดวนเพอยตการบกรกและการคาพชและสตวคมครอง ทงอปสงค -อปทานของผลตภณฑสตวปาทผดกฎหมาย ตวชวดท 15.7.1 Proportion of traded wildlife that was poached or illicitly trafficked สดสวนของสตวปาทมการซอขายทถกลกลอบลาหรอถกลกลอบคา 2.19 ค านยาม

สดสวนของสตวปาทมการซอขายทถกลกลอบคาหรอถกคาแบบผดกฎหมายหมายถงสดสวนของการจบกมสตวปารวมกบสตวปาทงหมดทคาขายไดโดยหลกฐานทแสดงโดยใบอนญาตสงออก ผลตภณฑสตวปาทมการซอขายและถกยดถกน ามาเปรยบเทยบโดยการใชมาตรการรวม 2.20 แนวความคด

สตวปา (Wildlife) ถกก าหนดใหเปนสตวปาทไดรบการคมครองทงพชและสตวซงมการซอขายตามกฎหมายและรวมอยในภาคผนวก CITES ยกเวนสตวปาภาคผนวก 1 สตวปาทไดรบการคมครองสวนใหญมการซอขายตามกฎหมาย

การรกล า (poaching) หมายถงการลกลอบขนสตวปาทผดกฎหมายเพอการคาระหวางประเทศ การคาผดกฎหมาย (Illicit trafficking) หมายถงการน าเขาหรอสงออกสตวปาทผดกฎหมาย ใบอนญาตการสงออก (Export Permits) ตองมรายชอสตวปาทสงออกซงไดรบอนญาตจาก CITES โดยทกรฐ

สมาชก (ซงก าหนดไวในขอ VI ของ CITES ซงก าหนดวาใบอนญาตขอมลการสงออกจะประกอบใน Confidence Resolution 8.5 ซงการประชมของภาคแหงอนสญญาฯ เหนชอบกบขอมลทจะรวมอยในใบอนญาตสงออก

- 32 -

การจบกม (Seizures) เปนผลมาจากการยดสตวปาหรอผลตภณฑสตวปาโดยหนวยงานบงคบใชกฎหมายแหงชาต การจบกมเกดขนเมอหนวยงานบงคบใชกฎหมายมขอสงสยวาสตวปาหรอผลตภณฑจากสตวปาทตนพบจะไดรบหรอคาโดยผดกฎหมาย ขนอยวา ทไหน เมอไร และท าไม หนวยงานดานการบงคบใชกฎหมายแหงชาตถงจบสตวปาและผลตภณฑสตวปา ขอมลเกยวกบรายการคาสอดคลองมากหรอนอยกบตวแปรทก าหนดโดย CITES ในใบอนญาตสงออก ขอก าหนดเบองตนขนต าของรายงานการจบกมคอการใหชอ (หรอระดบการจดหมวดหมต าสดทเปนไปได) ของตวอยางทถกยด นอกจากนยงรวมถงปรมาณของตวอยางและหนวยของการวด (unit) ตลอดจนก าหนดระยะเวลาการคาก าหนดผลตภณฑทถกยด

มาตรการรวม (Aggregation measure) น าหนกและจ านวนการยดไมสามารถใชเปนตวบงชการรกล าเพราะไมมความหมายในการเปรยบเทยบหรอเพมผลตภณฑสตวปาชนดตางๆ เนองจากการคาทางกฎหมายเกดขนระหวางผลตภณฑทกชนดรวมทงผลตภณฑทระบไวใน CITES ภาคผนวก 1 เปนไปไดทจะไดรบราคามาตรฐานจากขอมลการน าเขาในตลาดทวไปและเพอตรวจสอบตวอยาง เชนคาสมพทธของไมสนสแดง (rosewood) จะเทยบกบมาน าทแหง (dried seahorses) ไดอยางไร 2.21 วธการค านวณ

PTT = 𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑔𝑔𝑟𝑒𝑔𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑤𝑖𝑙𝑑𝑙𝑖𝑓𝑒 𝑠𝑒𝑖𝑧𝑢𝑟𝑒𝑠

𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑔𝑔𝑟𝑒𝑔𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑤𝑖𝑙𝑑𝑙𝑖𝑓𝑒 𝑒𝑥𝑝𝑜𝑟𝑡 𝑝𝑒𝑟𝑚𝑖𝑡𝑠 𝑖𝑠𝑠𝑢𝑒𝑑

การรวมกน (Aggregation) การก าหนดเมทรกซทวไปเพอรวบรวมสตวปาทถกจบกมทเกยวของกบสายพนธท

แตกตางกน

ส าหรบวตถประสงคในการค านวณตวเลขภาพรวมของการน าเขาและราคาทก าหนดโดยผเชยวชาญจะสมพนธกบแตละชนด วธการทใชในการหาตวบงชรวมมดงน

- Let commodity x have n number of reported declared values; {v1, v2…….vn} ใหสนคาโภคภณฑ x มจ านวน n รายงานตาทคาทแจงแลว; {v1, v2…….vn}

- Assuming that each report involves several units of the commodity {x1, x2,……xn}, สมมตวารายงานแตละฉบบเกยวของกบสนคาโภคภณฑหลายชด {x1, x2,……xn},

- the value assigned to each report is: {x1*v1, x2*v2,………xn*vn} คาทก าหนดใหกบแตละรายงานคอ {x1*v1, x2*v2,………xn*vn}

- Thus, the value of all the reported amounts of the commodity x is:

ดงนนมลคาของรายงานทงหมดของสนคาโภคภณฑ : ∑ 𝑋𝑖 ∗ 𝑉𝑖𝑛1=1

- The wildlife seizure index for commodity X used for this report is the weighted average

- 33 -

ดชนการจบสตวปาส าหรบสนคาโภคภณฑ X ใชส าหรบรายงานฉบบนคอคาเฉลยถวงน าหนก

VX = ∑ 𝑋𝑖∗𝑉𝑖𝑛

𝑖=1

∑ 𝑋𝑖𝑛𝑖=1

จากการรายงานของ Moore et al. (2016) พบวา พ.ร.บ สงวนและคมครองสตวปาไดก าหนดชนดของสตวปาสงวนไว 15 ชนด นอกจากนระเบยบอกสองฉบบยงไดก าหนดชนดของสตวทควรไดรบการคมครองภายใต พ.ร.บ. สงวนแ ล ะค ม ค ร อ ง ส ต ว ป า โ ด ย ฉ บ บ แ ร ก ออก ใ น ป พ . ศ . 2 5 4 6 ก า ห น ด ร า ย ก า ร ไ ว 1 3 0 3 ช น ด พ น ธ (http://www.dnp.go.th/wildlifenp) และฉบบทสองออกเมอป พ.ศ. 2558 ซงก าหนดเพยงสองสายพนธคอเตานามลาย (Malayemys macrocephala) และชางแอฟรกา (Loxodonta africana) ซงไมไดมถนก าเนดในประเทศไทย ภาคผนวกตามไซเตสไดรวมถงชนดสตวหลายชนดพนธและชนดพนธยอย (subspecies) ของสตวในสามภาคผนวก ไซเตสใชบงคบการคาสตวกวา 5600 ชนดพนธ ซงนอยกวา 10% เปนสตวประจ าถนของประเทศไทย ตารางท 2-2 ชนดสตวตามบญชไซเตส

สตวปา ภาคผนวกI ภาคผนวกII ภาคผนวกIII สตวเลยงลกดวยนม

300 ชนดพนธ (รวม 11 ประชากร) + 23 ชนดพนธยอย (รวม 3 ประชากร)

501 ชนดพนธ (รวม 16 ประชากร) + 7 ชนดพนธยอย (รวม 2 ประชากร)

45 ชนดพนธ + 10 ชนดพนธยอย

สตวปก 154 ชนดพนธ (รวม 2 ประชากร) + 10 ชนดพนธยอย

1278 ชนดพนธ (รวม 1 ประชากร) + 3 ชนดพนธยอย

25 ชนดพนธ

สตวเลอยคลาน 80 ชนดพนธ (รวม 8 ประชากร) + 5 ชนดพนธยอย

673 ชนดพนธ (รวม 6 ประชากร) 40 ชนดพนธ

สตวครงบกครงน า 17 ชนดพนธ 126 ชนดพนธ 3 ชนดพนธ ปลา 16 ชนดพนธ 87 ชนดพนธ - สตวไมมกระดกสนหลง

63 ชนดพนธ + 5 ชนดพนธยอย 2162 ชนดพนธ + 1 ชนดพนธยอย 22 ชนดพนธ + 3 ชนดพนธยอย

รวม 630 ชนดพนธ +43 ชนดพนธยอย 4827 ชนดพนธ + 11 ชนดพนธยอย 135 ชนดพนธ + 13 ชนดพนธยอย

ทมา: CITES, 2016: online

- 34 -

ตารางท 2-3 จ านวนชนดพนธตามบญชไซเตส สตวปา ภาคผนวก I ภาคผนวก II ภาคผนวก III จ านวนชนดพนธตามบญชไซเตส สตวเลยงลกดวยนม 323 508 55 886 สตวปก 164 1281 25 1470 สตวเลอยคลาน 85 673 40 798 สตวครงบกครงน า 17 ชนดพนธ 126 ชนดพนธ 3 ชนดพนธ 146 ปลา 16 ชนดพนธ 87 ชนดพนธ 0 103 สตวไมมกระดกสนหลง 68 2163 25 2256 รวม 673 4838 148 5659

ทมา: CITES, 2016: online ตารางท 2-4 ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทย สตวปา จ านวนชนดพนธตามบญชไซ

เตส ชน ดพน ธ ซ ง ป ระจ าถ น ในประเทศไทยตามบญชไซเตส

ชนดพนธทไมไดมถนก าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

สตวเลยงลกดวยนม 886 100 786 สตวปก 1470 116 1354 สตวเลอยคลาน 798 52 746 สตวครงบกครงน า 146 0 146 ปลา 103 12 91 สตวไมมกระดกสนหลง 2256 263 1993 รวม 5659 543 5116

ทมา: CITES, 2016: online

- 35 -

ตารางท 2-5 ชนดสตวตามบญชไซเตสทถกระบตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สตวปา ภาคผนวก I ภาคผนวก II ภาคผนวก III ชนดพนธ ต าม

บญชไซเตสซ งถ ก ร ะ บ ต า ม พ .ร .บ . สงวนแล ะ ค ม ค ร อ งสตวปา

ชนดพนธทมไดมถนก า เนดในป ร ะ เ ท ศ ไ ท ยตามตามบญชไซเตสซ งถกระบต า ม พ . ร . บ . ส ง ว น แ ล ะคมครองสตวปา

ชนดพนธ ต ามบญชไซเตสซ งถ ก ร ะ บ ต า ม พ .ร .บ . สงวนแล ะ ค ม ค ร อ งสตวปา

ชนดพนธทมไดมถนก า เนดในป ร ะ เ ท ศ ไ ท ยตามตามบญชไซเตสซ งถกระบต า ม พ . ร . บ . ส ง ว น แ ล ะคมครองสตวปา

ชนดพนธ ต ามบญชไซเตสซ งถ ก ร ะ บ ต า ม พ .ร .บ . สงวนแล ะ ค ม ค ร อ งสตวปา

ชนดพนธทมไดมถนก า เนดในป ร ะ เ ท ศ ไ ท ยตามตามบญชไซเตสซ งถกระบต า ม พ . ร . บ . ส ง ว น แ ล ะคมครองสตวปา

ส ต ว เ ล ย ง ล กดวยนม

34 5 42 2 9 0

สตวปก 15 0 101 1 0 0 สตวเลอยคลาน 12 1 28 1 0 0 สตวครงบกครงน า

0 0 0 0 0 0

ปลา 1 0 1 0 0 0 สตวไมมกระดกสนหลง

0 0 2089 1828 4 4

รวม 62 6 2261 1832 13 4

ทมา: CITES, 2016: online สมาชกของไซเตสจะตองสามารถบงคบใชบทบญญตของไซเตสได และสมาชกจะตองสามารถหามการคาตวอยางสตวทระบวาขดตอไซเตส ในการน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาไดระบ ครอบครองประมาณ 41% ของชนดพนธตามบญชไซเตส (ตารางท 2-5) ซงสวนใหญอยตามภาคผนวก II ซงรวมทงชนดสตวทยงไมใกลสญพนธในปจจบนแตอาจจะมโอกาสสญพนธได หากไมไดรบการคมครองรวมถงชนดสตวทมลกษณะใกลเคยง

- 36 -

ตารางท 2-6 ชนดพนธตามบญชไซเตสซงรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สตวปา ภาคผนวก I ภาคผนวก II ภาคผนวก III จ านวนของชนดพนธตามบญชไซเตส

673 4838 148

ชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

62 2261 13

รอยละ ของชนดพนธ ตามบญชไซเตสทรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

9.21% 46.73 % 8.78 %

ทมา: CITES, 2016: online

จ านวนรอยละของชนดพนธตามภาคผนวก II ซงถกรวมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มจ านวนมากกวาภาคผนวก I และภาคผนวก III อยางมนยส าคญ โดยทงหมดคอผเสอ ยกเวน 4 ชนด คอ ปะการง กลปงหา และหอยมอเสอถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ใหอยในอนดบทสงขน โดยใหใชชอเดยวแตหมายรวมถงหลายชนดพนธ กลาวคอ

Antipatharia - กลปงหาด า ตามภาคผนวก II (250 ชนดพนธทมไดมถนก าเนดในประเทศไทย) Scleractinia – ปะการงแขง ตามภาคผนวก II (1567 ชนดพนธ 250 ประจ าถนในประเทศไทย) Stylasterina – ปะการงไฟ lace corals ตามภาคผนวก II (244 ชนดพนธทมไดมถนก าเนดในประเทศไทย) Milleporina – ปะการงไฟ ตามภาคผนวก II (14 ชนดพนธ 2 ประจ าถนในประเทศไทย) Helioporacea – ปะการงสฟา ตามภาคผนวก II (1 ชนดพนธ ทมไดมถนก าเนดในประเทศไทย) Gorgonacea – กลปงหา ตามภาคผนวก II (4 ชนดพนธ ทมไดมถนก าเนดในประเทศไทย) Tridacnidae – หอยมอเสอ ตามภาคผนวก II (9 ชนดพนธ 5 ประจ าถนในประเทศไทย) ทง 7 กลม รวมทงหมดม 2089 ชนดพนธ ซงม 257 ชนดเปนสตวประจ าถนของประเทศไทย หากแยก 7 กลม

น [4838 (จ านวนทงสนภายใตภาคผนวก II ตามบญชไซเตส) – 2089] จะเทากบ 2749 หากไมรวม ปะการง กลปงหา และหอยมอเสอ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาจะครอบคลมเพยง 8.85% ของชนดสตวตามบญชไซเตส นอกจากการทไมมการคมครองชนดพนธทมไดมถนก าเนดในประเทศไทยแลว พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปายงไมครอบคลมชนดพนธอนอก 10% ตามบญชไซเตสซงพบในประเทศ

- 37 -

ตารางท 2-7 สดสวนของชนดพนธตามบญชไซเตสทถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

สตวปา ภาคผนวก I ภาคผนวก II (ไมรวมปะการง กลปงหา และหอยมอเสอ)

ภาคผนวก III

จ านวนของชนดพนธตามบญชไซเตส

673 2749 148

ชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

62 261 9

รอยละ ของชนดพนธ ตามบญชไซเตสทรวมอยใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

9.21 % 9.49 % 5.41 %

ทมา: CITES, 2016: online ตารางท 2-8 ชนดพนธตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทยและไมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครอง

สตวปา

กลม ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทย

ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทยและอยภายใต พ .ร .บ . สงวนและคมครองสตวปา

ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ าถนประเทศไทยและไมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

สตวเลยงลกดวยนม 100 71 29 สตวปก 116 115 1 สตวเลอยคลาน 52 38 14 สตวครงบกครงน า 0 0 0 ปลา 12 2 10 สตวไมมกระดกสนหลง 263 260 3 รวม 543 486 57

ทมา: CITES, 2016: online

2.22 สรป โดยรวม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา 2535 ยงไมครอบคลม ทงชนดพนธ และ การก าหนดความผดทาง

อาญา ของการกระท าความผดภายใต อนสญญาไซเตส ดงนนประเทศไทย ควรทจะตองมการปรบปรง พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา 2535 เพอใหสอดคลองกบอนสญญาไซเตส เพอใหการด าเนนการเปนมาตรฐานสากลตอไป

- 38 -

เปาประสงคท 15.8: ภายในป 2563 (2020) มมาตรการเพอปองกนใหการแนะน าและชวยลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานบนบกและในน าและการควบคมหรอก าจดสายพนธทมความส าคญ ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและทรพยากรเพยงพอในการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกรานตวบงชนถกน ามาใชโดยอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพเพอประเมนความกาวหนาในโครงการความหลากหลายทางชวภาพของ Aichi เปาหมายท 9 ในแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ 2011-2020 (2554-2020) 2.23 แผนกลยทธไอจ (20 Aichi Biodiversity Targets)

ประกอบดวย 5 เปาประสงค 20 เปาหมาย 2.23.1 เปาหมายเชงกลยทธ A : แกไขมลเหตรากฐาน (underlying causes) ของการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพเปนกระแสหลก

ในภาครฐและภาคประชาสงคม B : ลดแรงกดดนโดยตรงตอความหลากหลายทางชวภาพ (direct pressures) และสงเสรมการใชประโยชน

อยางยงยน C : ปรบปรงสถานภาพของความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฝาระวงรกษาความหลากหลายทางชวภาพ

(Directly safeguard) ของระบบนเวศน ชนดพนธ และพนธกรรม D : เพมพนผลประโยชน (benefits) จากความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศน ตอคนทง

ปวง E : เพมพนการอนวตอนสญญาฯ (Enhance implementation) โดยมการวางแผนอยางมสวนรวม การ

จดการความร และการพฒนาสมรรถนะ 2.23.2 รายละเอยดเปาหมายเชงกลยทธ A : แกไขมลเหตรากฐาน (underlying causes) ของการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพเปนกระแสหลก

ในภาครฐและภาคประชาสงคม เปาหมายท 1 ภายในป 2563 ตองประชาสมพนธใหผคนตระหนกคณคาของความหลากหลายทางชวภาพ และ

ทราบขนตอนวาท าอยางไรจงจะอนรกษและใชประโยชนอยางยงยน เปาหมายท 2 ภายในป 2563 ตองบรณาการคณคาของความหลากหลายทางชวภาพเขาสแผนพฒนา

ระดบชาตและระดบทองถน และกลยทธลดความยากจน เขาสการจดท าบญชประชาชาตหากเหมาะสม และเขาสระบบการรายงานแหงชาต

เปาหมายท 3 ภายในป 2563 ตองขจดแรงจงใจ รวมถงเงนอดหนนทมผลรายตอความหลากหลายทางชวภาพ เพอลดใหเหลอนอยทสด และหลกเลยงผลกระทบทางลบ และตองจดใหมแรงจงใจทางบวก ประยกตใชเพออนรกษและ

- 39 -

ใชประโยชนอยางยงยน โดยสอดคลองปรองดองกบอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ และพนธกรณระหวางประเทศอนทเกยวของ

เปาหมายท 4 ภายในป 2563 รฐบาล ธรกจ และผมสวนไดสวนเสย ในทกระดบ ตองด าเนนขนตอนทจะบรรลความส าเรจ หรอไดด าเนนงานตามแผน เพอการผลตและการบรโภคอยางยงยน และไดรกษาผลกระทบของการใชทรพยากรธรรมชาตเปนอยางดภายในขอบเขตจ ากดทระบบนเวศนปลอดภย

B : ลดแรงกดดนโดยตรงตอความหลากหลายทางชวภาพ (direct pressures) และสงเสรมการใชประโยชนอยางยงยน

เปาหมายท 5 ภายในป 2563 ตองด าเนนการใหลดอตราการสญเสย แหลงทอยอาศยตามธรรมชาต รวมถงปาไม ลงครงหนงเปนอยางนอย และในททเปนไปไดลดอตราการสญเสยลงใหเกอบเหลอศนย และลดความเสอมโทรม แยกการกระจดกระจายของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตอยางมนยส าคญ

เปาหมายท 6 ภายในป 2563 ตองจดการและเกบเกยว สตวน า พชน า อยางยงยนถกตองตามกฎหมาย และประยกตใชวถทางบนพนฐานของระบบนเวศน จนกระทงสามารถหลกเลยงการประมงเกนขดจ ากดได ด าเนนแผนและมาตรการฟนฟ ส าหรบชนดพนธทรอยหรอ ท าการประมงทไมกอใหเกดผลกระทบเสยหายทส าคญตอชนดพนธทคกคาม และระบบนเวศนทเปราะบาง และจ ากดผลกระทบของการประมงทมตอปรมาณส ารอง ชนดพนธ และระบบนเวศน ใหอยภายในขอบเขตทระบบนเวศนยงคงปลอดภย

เปาหมายท 7 ภายในป 2563 ตองจดการพนทภายใตการเกษตร การเพาะเลยงสตวน า และการปาไมอยางยงยน เพอเปนหลกประกนวามการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

เปาหมายท 8 ภายในป 2563 ตองควบคมมลภาวะ รวมทงธาตอาหารทเกนพอด ใหอยในระดบไมเสยหายตอบทบาทหนาทของระบบนเวศน และตอความหลากหลายทางชวภาพ

เปาหมายท 9 ภายในป 2563 ตองจ าแนกระบและจดล าดบความส าคญของชนดพนธตางถนท รกราน และเสนทางแพรระบาด ควบคมหรอก าจดชนดพนธทมล าดบความส าคญสง และด าเนนมาตรการเพอจดการเสนทางแพรระบาดเพอปองกนการน าเขาและการตงถนฐานรกราน

เปาหมายท 10 ภายในป 2558 ตองลดแรงกดดนทเกดจากกจกรรมของมนษยลดลงใหเหลอนอยทสด หมายถงแรงกดดนทมตอแนวปะการง และระบบนเวศนเปราะบางอนทไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอการเพมความเปนกรดใหแกมหาสมทร ทงนเพอธ ารงรกษาความสมบรณและบทบาทหนาทของระบบนเวศนดงกลาว

C : ปรบปรงสถานภาพของความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฝาระวงรกษาความหลากหลายทางชวภาพ (Directly safeguard) ของระบบนเวศน ชนดพนธ และพนธกรรม

เปาหมายท 11 ภายในป 2563 ตองอนรกษอยางนอยรอยละ 17 ของพนทบนบกและแหลงน าในแผนดน และรอยละ 10 ของพนททะเลและชายฝงโดยเฉพาะอยางยง พนททมความส าคญเปนพเศษเฉพาะส าหรบความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศน ดวยการจดการอยางมประสทธผลและเทาเทยม มตวแทนทางนเวศน และมระบบพนทคมครองทเชอมโยงกนอยางด และมาตรการอนทมประสทธผล โดยค านงถงการอนรกษพนทเปนส าคญ และบรณาการเขาสภมทศนและชลทศนทกวางกวาเดม

- 40 -

เปาหมายท 12 ภายในป 2563 ตองปองกนไมใหชนดพนธทคกคาม ซงรจกแลวตองสญพนธ และตองปรบปรงสถานะภาพการอนรกษชนดพนธดงกลาวโดยเฉพาะพวกทประชากรลดลงเหลอนอยทสดและผดงไวใหยงยน

เปาหมายท 13 ภายในป 2563 ตองด ารงรกษาความหลากหลายทางพนธกรรมพชปลกและปศสตว สตวเลยง และสายพนธปา รวมถงชนดพนธอนทมคณคาทางสงคมเศรษฐกจ และวฒนธรรม จดท ากลยทธและด าเนนงานตามนนเพอลดการสญสลายทางพนธกรรมใหมากทสด และเฝาระวงรกษาความหลากหลายทางพนธกรรมดงกลาว

D : เพมพนผลประโยชน (benefits) จากความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศน ตอคนทงปวง

เปาหมายท 14 ภายในป 2563 ตองฟนฟและเฝาระวงรกษาระบบนเวศนทใหบรการทส าคญยง รวมถงบรการทเกยวกบน า และเกอกลตอสขอนามย การกนดอยดและความผาสก โดยค านงถงความตองการของสตร ชมชนพนเมองดงเดมและชมชนทองถน ผยากไร และผออนแอ

เปาหมายท 15 ภายในป 2563 ตองเพมพน ความยดหยนคงทนของระบบนเวศน และการเกอกลของความหลากหลายทางชวภาพตอปรมาณคารบอนส ารอง โดยการอนรกษและฟนฟ รวมถงการฟนฟใหไดอยางนอยรอยละ 15 ของระบบนเวศนเสอมโทรม ดงนนจงเกอกลตอกระบวนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการปรบตว และการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย

เปาหมายท 16 ภายในป 2558 ตองบงคบใช และปฏบตตามพธสารนาโงยา วาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน โดยสอดคลองกบกฎระเบยบในชาต

E : เพมพนการอนวตอนสญญาฯ (Enhance implementation) โดยมการวางแผนอยางมสวนรวม การจดการความร และการพฒนาสมรรถนะ

เปาหมายท 17 ภายในป 2558 แตละภาคอนสญญาฯ ตองจดท ากลยทธและแผนปฏบตการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (NBZAP) อยางมประสทธผล มสวนรวม และไดรบการปรบใหทนสมย และรบรองเปนเคร องมอทางนโยบาย จงเรมตนอนวตการตามนน

เปาหมายท 18 ภายในป 2563 ตองยอมรบนบถอ ความรทถายทอดมาตามธรรมเนยมประเพณ การประดษฐคดคนใหม และวถปฏบตของชมชนพนเมองดงเดม และชมชนทองถนส าหรบการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน และการใชทรพยากรชวภาพตามจารตประเพณภายใตกฎระเบยบแหงชาตและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวของ และตองบรณาการอยางเตมท เพอสะทอนใหเหนการอนวตอนสญญาฯ โดยการมสวนรวมอยางเตมก าลง และมประสทธผลของชมชนพนเมองดงเดม และชมชนทองถนในทกระดบทเกยวของ

เปาหมายท 19 ภายในป 2563 ตองปรบปรงแบงปนอยางกวางขวาง และถายทอด น าไปประยกตใช ความรพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพ คณคาของความหลากหลายทางชวภาพ บทบาทหนาท สถานภาพและแนวโนม และผลสบเนองจากความสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

เปาหมายท 20 ภายในป 2563 ควรเพมการขบเคลอนทรพยากรการเงน ส าหรบอนวตแผนกลยทธ 2554 – 2563 อยางมประสทธผลจากทกแหลง โดยสอดคลองกบกระบวนการรวมทน และทไดรบความเหนชอบแลว ในกลยทธส าหรบขบเคลอนทรพยากร โดยเพมอยางเปนรปธรรมจากระดบปจจบน เปาหมายนอยภายใตการเปลยนแปลงเนองจากการประเมนวเคราะหทรพยากรทตองการ ทภาคอนสญญาฯ ตองจดท าและรายงาน

- 41 -

ประเทศไทย โดยส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานประสานงาน

หลก ไดจดท าแผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลาย ทางชวภาพ พ.ศ. 2558-2564 และ (ราง) แผนปฏบตการฯ พ.ศ. 2560 – 2564 ซงไดรบการรบรองเมอวนท 28 มนาคม 2560 สาระส าคญของ (ราง) แผนปฏบตการฯ พ.ศ. 2560 – 2564 เปนการถายทอดยทธศาสตรและเปาหมายของแผนแมบทฯ ไปสการปฏบต สอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและการพฒนาทยงยน มความเชอมโยงและสอดคลองกบพนธกรณของอนสญญาฯ ทประเทศไทยเปนภาค ตลอดจนเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) และเปาหมายไอจดานความหลากหลายทางชวภาพ กรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ประเดนปฏรปตามแผนปฏรปของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ และแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2560 – 2564 ประกอบดวย แผนปฏบตการ 10 เรอง ภายใต 4 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 บรณาการคณคาและการจดการความหลากหลายทางชวภาพโดยการมสวนรวมในทกระดบ ยทธศาสตรท 2 อนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ยทธศาสตรท 3 ปกปองคมครองสทธประโยชนของประเทศและบรหารจดการเพอเพมพนและแบงปน

ผลประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพโดยสอดคลองกบแนวทางเศรษฐกจสเขยว ยทธศาสตรท 4 พฒนาองคความรและระบบฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพใหเปนมาตรฐานสากล

2.24 สรป

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดจดท ารายงานฉบบท 5 National report on the implement of the convention of Biodiversity ซงประกอบดวยแผนปฏบตการตางๆ ขอสงเกตจากเปาหมายท 11 ของแผนกลยทธไอจ ภายในป 2563 ตองอนรกษอยางนอยรอยละ 17 ของพนทบนบกและแหลงน าในแผนดน และรอยละ 10 ของพนททะเลและชายฝงโดยเฉพาะอยางยง พนททมความส าคญเปนพเศษเฉพาะส าหรบความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศน ดวยการจดการอยางมประสทธผลและเทาเทยม มตวแทนทางนเวศน และมระบบพนทคมครองทเชอมโยงกนอยางด และมาตรการอนทมประสทธผล โดยค านง ถงการอนรกษพนทเปนส าคญ และบรณาการเขาสภมทศนและชลทศนทกวางกวาเดม ดงนนหากหนวยงานทเกยวของคอ กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธ พช กรมปาไม และส านกความหลากหลายทางชวภาพ ซ งอยภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดท างานอยางสอดประสานจะท าใหประเทศไทยสมฤทธผลในหลายๆเปาประสงคใน Goal 15 ได

เปาประสงคท 15.9: บรณาการมลคาของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพเขาไวในการวางแผน กระบวนการพฒนารายงานและยทธศาสตรการลดความยากจน ทงระดบทองถนและระดบประเทศ ภายในป 2563 ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

- 42 -

ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020 2.25 สรป

IUCN ยงไมมขอมล (metadata) ทไดรบจากการก าหนดตวบงชปจจบน เปาประสงคท 15.a: ระดมและเพมทรพยากรทางการเงนจากทกแหลงอยางมนยส าคญเพออนรกษและใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน ความชวยเหลอดานการพฒนาอยางเปนทางการและคาใชจายสาธารณะในการอนรกษและการใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน 2.26 สรป

IUCN ยงไมมขอมล (metadata) ทไดรบจากการก าหนดตวบงชปจจบน เปาประสงคท 15.b: ระดมทรพยากรจากทกแหลงและทกระดบเพอสนบสนนเงนการบรหารจดการปาไมทยงยน

และจดหาแรงจงในทเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาใหเกดความกาวหนาในการบรหารจดการ ซงรวมถงการอนรกษและการปลกปา

ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอดานการพฒนาอยางเปนทางการและคาใชจายสาธารณะในการอนรกษและการใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

2.27 ค านยาม

รวมความชวยเหลอในการพฒนาอยางเปนทางการ (official development assistance :ODA) แกภาคปาไม (รหสวตถประสงค 312) ขอมลแสดงเปนดอลลารสหรฐทอตราแลกเปลยนเฉลยตอป 2.28 สรป

ประเทศไทยมขอมลบางสวนแตขอมลไมทนสมยและกระจดกระจายยากแกการประมวลผล

เปาประสงคท 15.c: เพมพนการสนบสนนในระดบโลกส าหรบความพยายามทจะตอสกบการลา การเคลอนยายชนดพนธคมครอง รวมถงโดยการเพมขดความสามารถของชมชนทองถน

ตวชวดท 15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย สดสวนของสตวปาทซอขายทถกลกลอบน าเขาหรอถกคาผดกฎหมาย

- 43 -

2.29 ค านยาม เชนเดยวกบ ตวชวดท 15.7.1 (สดสวนของสตวปาทมการซอขายทถกลกลอบคาหรอถกคาแบบผดกฎหมาย

หมายถงสดสวนของการจบกมสตวปารวมกบสตวปาทงหมดทคาขายไดโดยหลกฐานทแสดงโดยใบอนญาตสงออก ผลตภณฑสตวปาทมการซอขายและถกยดถกน ามาเปรยบเทยบโดยการใชมาตรการรวม) 2.30 สรป ยงไมพบขอมลในประเทศไทย หนวยงานทเกยวของคอ ส านกงานไซเตส ควรท าการตรวจสอบขอมล และหากปรากฎขอมลควรจดท าใหทนสมยและเขาถงไดสะดวก 2.31 Cross-cutting ระหวางเปาประสงคของ Goal 15 กบเปาประสงคของ Goals อนๆ ในตารางท 2-9 แสดงความสอดคลองของเปาประสงคของ Goal 15 กบเปาประสงคของ Goals อนๆ ซงหากการด าเนนการในเปาประสงคหนงบรรลกจะท าใหเปาประสงคอนบรรลดวย

- 44 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

เปาหมายท 1 ยตความยากจนทกรปแบบในทกท 1.1 ภายในป

2573 ขจดความยากจนขนรนแรงทงหมด ซง ในปจจบน วดจากคนทมคาใชจายด ารงชพรายวนต ากวา $ 1.25 ตอวน

X X X X X X X

1.5 ภายในป 2573 สรางภมตานทาน และลดการเปดรบและความเปราะบางตอเหตรนแรงทเกยวของกบภมอากาศ และภยพบตทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ใหกบผทยากจนและอยในสถานการณเปราะบาง

X X X X X X X

- 45 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ ) ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

เปาหมายท 2 ยตความหวโหย บรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการ และสงเสรมเกษตรกรรมทยงยน 2.3 เพมผลตภาพ

ทางการเกษตรและรายไดของผผลตอาหารรายเลก โดยเฉพาะผหญง คนพนเมอง เกษตรกรแบบครอบครว คนเลยงปศสตว ชาวประมง ใหเพมขนเปน 2 เทา โดยรวมถงการเขาถงทดนและทรพยากรและปจจยน าเขาในการผลต ความร บรการทางการเงน ตลาด และโอกาสส าหรบการเพมมลคาและการจางงานนอกฟารม อยางปลอดภยและเทาเทยม ภายในป 2573

X

- 46 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

2.4 สรางหลกประกนวาจะมระบบการผลตอาหารทยงยนและด าเนนการตามแนวปฏบตทางการเกษตรทมภมคมกนทจะเพมผลตภาพและการผลต ซงจะชวยรกษาระบบนเวศ เสรมขดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ภาวะอากาศรนแรง ภยแลง อทกภย และภยพบตอน ๆ และจะชวยพฒนาทดนและคณภาพดนอยางตอเนอง ภายในป 2573

X X

- 47 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

2.5 คงความหลายหลายทางพนธกรรมของเมลดพนธ พชทใชเพาะปลก สตวในไรนาและทเลยงตามบานเรอน และชนดพนธตามธรรมชาตทเกยวของกบพชและสตวเหลานน รวมถงใหมธนาคารเมลดพนธและพชทมการจดการทดและมความหลากหลาย ทงในระดบประเทศ ระดบภมภาค และระดบนานาชาต และสรางหลกประกนวาจะมการเขาถงและแบงปนผลประโยชนทเกดจากการใชทรพยากรทางพนธกรรมและองคความรทองถนทเกยวของอยาง

X X

- 48 -

ธรรมและเทาเทยม ตามทตกลงกนระหวางประเทศ ภายในป 2573 2. a เพมการลงทนตลอดจนการยกระดบความรวมมอระหวางประเทศในเรองโครงสรางพนฐานในชนบท การวจยเกษตรและการขยายการบรการ การพฒนาเทคโนโลย และการท าธนาคารยนของพชและสตว เพอยกระดบขดความสามารถในการผลตสนคาเกษตรในประเทศก าลงพฒนา โดยเฉพาะอยางยงในประเทศพฒนานอยทสด

X X

- 49 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย 3.9 ลดจ านวน

การตายและการปวยจากสารเคมอนตราย และจากการปนเปอนและมลพษทางอากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมาก ภายในป 2573

X

เปาหมายท 6 สรางหลกประกนวาจะมการจดใหมน าและสขอนามยส าหรบทกคน และมการบรหารจดการทยงยน 6.6 ปกปองและฟนฟระบบนเวศทเกยวของกบแหลงน า รวมถงภเขา ปาไม พนทชมน า แมน า ชนหนอมน า และทะเลสาบ ภายในป 2563

X X

เปาหมายท 11 ท าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความครอบคลม ปลอดภย มภมตานทาน และยงยน 11.4 เสรมความพยายามทจะปกปองและคมครองมรดกทางวฒนธรรมและทางธรรมชาตของโลก

X

- 50 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

11.7 จดใหมการเขาถงพนทสาธารณะสเขยว ทปลอดภยครอบคลมและเขาถงได โดยถวนหนา โดยเฉพาะผหญง เดก คนชรา และผมความบกพรองทางรางกาย ภายในป 2573

X

11.a สนบสนนการเชอมโยงทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในทางบวกระหวางพนทเมอง รอบเมอง และชนบท โดยการเสรมความแขงแกรงของการวางแผนการพฒนาในระดบชาตและระดบภมภาค

X X X

- 51 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

11.b ภายในป 2563 เพมจ านวนเมองและกระบวนการตงถนฐานของมนษยทเลอกใชและด าเนนการตามนโยบายและแผนทบรณาการ เพอน าไปสความครอบคลม ความมประสทธภาพการใชทรพยากร การลดผลกระทบและปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ มภมตานทางตอภยพบต และใหพฒนาและด าเนนการตามการบรหารความเสยงจากภยพบตแบบองครวมในทกระดบ ใหเปนไปตามกรอบการด าเนนงานเซนไดเพอการลดความเสยงจากภยพบต พ.ศ.

2558-2573

X X X X

- 52 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

เปาหมายท 12 สรางหลกประกนใหมรปแบบการบรโภคและผลตทยงยน 12.2 บรรลการ

จดการทยงยนและการใชทรพยากรทางธรรมชาตอยางมประสทธภาพ ภายในป 2573

X X X X

เปาหมายท 13 ปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน 13.2 บรณาการ

มาตรการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในในนโยบาย ยทธศาสตร และการวางแผนระดบชาต

X X

เปาหมายท 14 อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเลและทรพยากรทางทะเลอยางยงยนเพอการพฒนาทยงยน 14.1 ปองกนและ

ลดมลพษทางทะเลทกประเภท โดยเฉพาะจากกจกรรมบนแผนดน รวมถงซากปรกหกพงทางทะเลและมลพษของสารอาหาร ภายในป 2568

X X

- 53 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

14.2 บรหารจดการและปกปองระบบนเวศทางทะเลและชายฝงเพอหลกเลยงผลกระทบทางลบทมนยส าคญ รวมถงโดยการเสรมภมตานทานและปฏบตการเพอฟนฟ เพอบรรลการมมหาสมทรทมสขภาพดและมผลตภาพ ภายในป 2563

X X

14.5 ภายในป 2563 อนรกษพนททางทะเลและชายฝงอยางนอยรอยละ 10 ใหเปนไปตามกฎหมายระหวางประเทศและภายในประเทศ และอยบนพนฐานของขอมลทางวทยาศาสตรทดทสดทมอย

X

- 54 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

เปาหมายท 17 เสรมความเขมแขงใหแกกลไกการด าเนนงานและฟนฟสภาพหนสวนความรวมมอระดบโลกส าหรบการพฒนาทยงยน 17.6 เพมพน

ความรวมมอระหวางประเทศและในภมภาคแบบเหนอ-ใต ใต-ใต และไตรภาค และการเขาถง วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม และยกระดบการแบงปนความรตามเงอนไขทตกลงรวมกน โดยรวมถงผานการพฒนาการประสานงานระหวางกลไกทมอยเดมเฉพาะอยางยงในระดบของสหประชาชาต และผานทางกลไกอ านวยความสะดวกดานเทคโนโลยของโลก

X X X X X X X X

- 55 -

ตารางท 2-9 Cross-cutting ระหวาง เปาประสงค Goal 15 และเปาประสงคใน Goals อนๆ (ตอ) เปาหมายท 15

เปาประสงคท 15.1

เปาประสงคท 15.2

เปาประสงคท 15.3

เปาประสงคท 15.4

เปาประสงคท 15.5

เปาประสงคท 15.6

เปาประสงคท 15.7

เปาประสงคท 15.8

เปาประสงคท 15.9

เปาประสงคท 15.a

เปาประสงคท 15.b

เปาประสงคท 15.c

17.7 สงเสรมการพฒนา การถายทอด และการเผยแพรเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมใหกบประเทศก าลงพฒนาภายใตเงอนไขทอ านวยประโยชนแกประเทศก าลงพฒนา รวมทงตามเงอนไขสทธพเศษตามทตกลงรวมกน

X X X X X X X X

หมายเหต เครองหมาย “X” หมายถง หากด าเนนการในเปาประสงคนน จะสงผลใหเกดความส าเรจในเปาประสงคอน เปาประสงคท 15.1 ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มนใจในการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนแผนดนและระบบนเวศน าจดบนแผนดนและการบรการ ตองมความยงยน โดยเฉพาะ ปาไม พนทชมน า ภเขา และพนทแหงแลงใหสอดคลองกบความรบผดชอบภายใตขอตกลงนาชาต เปาประสงคท 15.2 ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) สงเสรมการด าเนนการการจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดการท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และปลกปาไมในพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และเคยเปนปาไมมากอน (reforestation) ทวโลกมากขน เปาประสงคท 15.3 ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ฟนฟทดนและดนทเสอมโทรม รวมทงทดนทไดรบผลกระทบจากการแปรสภาพเปนทะเลทราย ความแหงแลง และน าทวม และมงมนเพอบรรลเปาหมายใหทดนเสอมโทรมทวโลกเปนกลาง เปาประสงคท 15.4 ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) ตองมนใจการอนรกษระบบนเวศภเขา รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ เพอเพมขดความสามารถเพอใหเกดประโยชนทส าคญเกยวกบการพฒนาทยงยน

- 56 -

เปาประสงคท 15.5 ด าเนนการอยางเรงดวนและมความส าคญ ในการลดการเสอมสภาพของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต หยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) ปกปองและปองกนการสญพนธของสายพนธทถกคกคาม เปาประสงคท 15.6 สนบสนนความเทาเทยมและยตธรรมในการใชงานรวมกนของผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรพนธกรรมและสงเสรมการเขาถงทเหมาะสมไปยงแหลงทรพยากรดงกลาวตามทตกลงกนในระดบสากล เปาประสงคท 15.7 ด าเนนการอยางเรงดวนเพอยตการบกรกและการคาพชและสตวคมครอง ทงอปสงค-อปทานของผลตภณฑสตวปาทผดกฎหมาย เปาประสงคท 15.8 ภายในป 2563 (2020) มมาตรการเพอปองกนใหการแนะน าและชวยลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานบนบกและในน าและการควบคมหรอก าจดสายพนธทมความส าคญ เปาประสงคท 15.9 บรณาการมลคาของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพเขาไวในการวางแผน กระบวนการพฒนารายงานและยทธศาสตรการลดความยากจน ทงระดบทองถนและระดบประเทศ ภายในป 2563 เปาประสงคท 15.a ระดมและเพมทรพยากรทางการเงนจากทกแหลงอยางมนยส าคญเพออนรกษและใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน เปาประสงคท 15.b ระดมทรพยากรจากทกแหลงและทกระดบเพอสนบสนนเงนการบรหารจดการปาไมทยงยน และจดหาแรงจงในทเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาใหเกดความกาวหนาในการบรหารจดการ ซงรวมถงการอนรกษและการปลกปา เปาประสงคท 15.c เพมพนการสนบสนนในระดบโลกส าหรบความพยายามทจะตอสกบการลา การเคลอนยายชนดพนธคมครอง รวมถงโดยการเพมขดความสามารถของชมชนทองถน

- 57 -

บทท 3

สถานะปจจบนของเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย เปาประสงคท 15.1 ตวชวดท 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 3.1 เปาหมายพนทปาไมของประเทศไทย

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดเสนอ การบรหารจดการปาไม จากนโยบายสการจดการในพนท โดยทใน เปาหมายท 1 การรกษา และฟนฟฐานทรพยากรธรรมชาตเพมพนทปาไมรอยละ 40 ของพนทประเทศ แบงพนทปาเพอการอนรกษรอยละ 25 และพนทปาเศรษฐกจ รอยละ 15 พนทปาชายเลนเพมจากก 1.53 ลานไร เป น 1.58 ลานไร มการแกไข ปญหาการบกรกทดนของรฐ และลดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ โดยมเปาหมายดงน

ตารางท 3-1 เปาหมายการเพมพนทปาไมใหถง รอยละ 40 ของพนทประเทศ ป ประเภท

2560-2564 2564-2569 2569-2574 2574-2579

เพมพนทปาอนรกษ 6.855 ลานไร 19.540 ลานไร 21.120 ลานไร 22.70 ลานไร เพมพนทปาสงวนแหงชาต

3.6 ลานไร 7.2 ลานไร 10.7 ลานไร 14.2 ลานไร

เพมพนทปาชายเลน 35,000 ไร 70,000 ไร 105,000 ไร 140,000 ไร เพมพนทปาเศรษฐกจ

8.68 ลานไร 8.68 ลานไร 8.68 ลานไร 8.68 ลานไร

เพมพนทสเขยวในชมชน

รอยละ 3 ของ อปท รอยละ 8 ของ อปท รอยละ 14 ของ อปท

รอยละ 14 ของ อปท

เพม 0.5-2% เพม 1- 4% เพม 1.5 - 6% เพม 2 - 8% ทมา: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ขอมล 20 ธนวาคม 2016) 3.2 พนทปาไมของประเทศไทย

พนทปาไมของประเทศไทยตงแตอดตจนถงปจจบนมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เนองจากการพฒนาตางๆ ทงการขยายพนทดานการเกษตร การขยายความเปนเมอง และการกอสรางโครงสรางขนาดใหญ เชน เขอนตางๆ เปนตน ปาไมจดเปนทรพยากรธรรมชาตทสามารถทดแทนได แตจากการใชประโยชนทเกนความสามารถในการทดแทนและการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนไปเปนรปแบบอนๆ ท าใหพนทปาไมของประเทศไทยลดลงเปนอนดบ ซงการทพนทปาไมลดลงหรอการใชประโยชนทดนผดประเภทในหลายๆพนทกอใหเกดความรนแรงของภยธรรมชาตตางๆ เชนการเกดน าทวมฉบบพลนในบางพนททมปรมาณฝนตกหนกและพนทเหลานนไมมพนทปาไมปกคลม หรอการเกดดนโคลนถลมในหลายๆพนท เหลานเปนสาเหตททางกรมปาไม โดยส านกจดการทดนไดจดท าแผนทปาไมโดยใชภาพดาวเทยม และจดท าเปนฐานขอมลปาไมเพอรองรบและสนบสนนตอการด าเนนการจดการปาไมของประเทศให

- 58 -

สอดคลองกบสถานการณจรง และเพอการตดตามเฝาระวงการเปลยนแปลงของทรพยากรปาไมอยางมประสทธภาพตอไป 3.3 การจดท าขอมลพนทปาไมประเทศไทย

ประเทศไทยไดมเรมท าการส ารวจทรพยากรปาไม และการจดท าขอมลปรากฏรายละเอยดดงน พ.ศ. 2509 งานส ารวจทรพยากรปาไมถกก าหนดไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเพอส ารวจ

ทรพยากรปาไมพนท 16 จงหวดภาคเหนอ โดยใชภาพถายทางอากาศ มาตราสวนเลก 1:60,000 ซงเปนภาพถายระหวางป พ.ศ. 2504 – 2505

พ.ศ. 2516 ไดเรมน าภาพถายดาวเทยมมาประยกตเพอจดท าแผนทปาไม ภายหลงจากทประเทศสหรฐอเมรกาไดสงดาวเทยมส ารวจทรพยากร Landsat 1 ขนสวงโครจร โดยผลการแปลตความภาพดาวเทยมดงกลาวประกอบกบการตรวจสอบภาคพนดนระหวางป พ.ศ. 2516 - 2517 ท าใหกรมปาไมได แผนทแสดงพนทปาไมใชในราชการป พ.ศ. 2518

พ.ศ. 2528 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบนโยบายปาไมแหงชาต ทก าหนดใหมพนทปาไมทวประเทศอยางนอยในอตรารอยละ 40 แบงเปนปาเพอการอนรกษ รอยละ 15 และปาเพอเศรษฐกจ รอยละ 25

พ.ศ. 2533 ทประชมคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาต ครงท 2/2533 ไดมมตแกไขขอมลพนทปาเพอการอนรกษจากทก าหนดใหมรอยละ 15 ของพนทประเทศ แกเปนไมนอยกวารอยละ 15 ของพนทประเทศ โดยตองมพนทปาเพอการอนรกษและปาเศรษฐกจรวมกนแลวตองไมนอยกวา รอยละ 40 ของพนทประเทศ

พ.ศ. 2535 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 (2535 - 2539) ก าหนดเปาหมายใหมพนทปาเพอการอนรกษใหไดรอยละ 25 ของพนทประเทศ

พ.ศ. 2537 มการเพมพนทปาชายเลนเขาไปในการแปลตความพนทปาไมดวย พ.ศ. 2547 นยามศพท ‘เนอทปา’ หมายถง เนอทปาชนดตางๆ ไดแก ปาดงดบ ปาสน ปาชายเลน ปาเบญจ

พรรณ ปาเตงรง ปาเตงรงแคระแกรน ปาพร ปาชายเลน และปาชายหาด เปนตน ไมวาจะอยในเขตปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ปาโครงการ และพนททใหญ 0.5 เฮกตาร (3.125 ไร) โดยมเรอนยอดตนไมสงอยางนอย 5 เมตร ปกคลมมากกวารอยละ 10 ของพนท

พ.ศ. 2558 ใชภาพถายดาวเทยมไทยโชตเปนหลกในการแปลตความพนทปา รวมกบภาพถายดาวเทยม Landsat 8 (บางระวางภาพถายดาวเทยมไทยโชตไมมขอมลในคลงภาพ และบางระวางมเมฆมากกวารอยละ 20) โดยใชเทคนคการแปลตความขอมลพนทปาดวยสายตา

- 59 -

ตารางท 3-2 พนทปาไมของประเทศไทย

ป ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก ภาคกลาง ภาคใต รวม ไร % ไร % ไร % ไร % ไร % ไร %

2516 70,996,875.00 66.96 31,669,375.00 30.01 9,397,500.00 41.19 14,981,250.00 35.56 11,521,875.00 26.07 138,566,875.00 43.21 2519 63,954,375.00 60.32 25,933,750.00 24.57 7,894,375.00 34.6 13,641,250.00 32.38 12,586,875.00 28.48 124,010,625.00 38.67 2521 59,335,625.00 55.96 19,513,125.00 18.49 6,898,125.00 30.24 12,766,250.00 30.31 11,001,875.00 24.89 109,515,000.00 34.15 2525 54,847,500.00 51.73 16,178,750.00 15.33 5,000,000.00 21.92 11,572,500.00 27.47 10,276,250.00 23.25 97,875,500.00 30.52 2528 52,578,750.00 49.59 15,987,500.00 15.11 4,993,750.00 21.89 11,053,125.00 26.24 9,678,125.00 21.9 94,291,250.00 29.4 2531 50,251,250.00 47.39 14,808,125.00 14.03 4,896,250.00 21.46 10,777,500.00 25.59 9,143,750.00 20.69 89,876,875.00 28.03 2532 50,138,750.00 47.29 14,741,250.00 13.97 4,866,250.00 21.33 10,764,375.00 25.55 9,125,000.00 20.65 89,635,625.00 27.95 2534 48,214,375.00 45.47 13,624,375.00 12.91 4,806,875.00 21.07 10,385,000.00 24.65 8,405,625.00 19.02 85,436,250.00 26.64 2536 47,019,375.00 44.35 13,420,625.00 12.72 4,771,250.00 20.29 10,255,000.00 24.34 8,005,000.00 18.11 86,471,250.00 26.03 2538 46,178,750.00 43.55 13,290,625.00 12.59 4,744,375.00 20.8 10,180,000.00 24.17 7,784,375.00 17.61 82,178,125.00 25.62 2541 45,662,625.00 43.06 13,115,000.00 12.43 4,691,875.00 20.57 10,030,625.00 23.81 7,578,125.00 17.15 81,076,250.00 25.28 2543 60,168,926.72 56.75 16,579,338.12 15.71 5,273,927.01 23.12 13,413,654.05 31.84 10,883,393.57 24.62 106,319,239.47 33.15 2547 57,542,765.00 54.27 17,559,806.00 16.64 5,150,204.00 22.57 13,277,026.00 31.52 11,214,559.00 25.37 104,744,360.00 32.66 2548 55,863,118.75 47.31 15,834,125.00 15.00 4,959,887.50 21.74 12,924,112.50 30.68 11,044,568.75 24.99 100,625,812.50 31.38 2549 55,230,068.75 52.09 15,343,675.00 14.54 4,927,262.50 21.6 12,846,918.75 30.5 10,809,943.75 24.46 99,157,868.75 30.92 2551 59,421,715.33 56.04 17,222,213.98 16.32 5,020,875.00 21.01 13,892,232.01 29.81 11,683,995.69 27.03 107,241,031.25 33.44 2556 56,283,600.00 52.36 15,813,931.25 15.09 5,139,025.00 22.45 13,832,637.50 32.79 11,050,350.00 23.95 102,119,537.50 31.57 2557 56,537,481.25 52.6 15,748,931.25 15.02 5,076,312.50 22.18 13,863,193.75 32.86 11,059,475.00 23.97 102,285,400.00 31.62 2558 56,496,886.23 52.56 15,660,166.45 14.94 5,091,779.16 22.25 13,918,144.83 33.02 11,074,005.17 23.99 102,240,981.88 31.6 พนทภาคเหนอ พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนทภาคตะวนออก พนทภาคกลาง พนทภาคใต พนทประเทศ รวม 107,489,799.49 104,823,709.24 22,889,386.44 42,154,901.40 46,154,901.40 323,528,699.67

ทมา: ส านกจดการทดนกรมปาไม 2558

- 60 -

ภาพท 3-1 พนทปาของประเทศไทย (%) พ.ศ. 2516-2558

ทมา: ส านกจดการทดนกรมปาไม 2558

โดยในการจดท าแผนทปาไมครงน ไดให นยามพนทปาไมทใชส าหรบแปลตความภาพดาวเทยม คอ พนทปกคลมของพชพรรณทสามารถจ าแนกไดวาเปนไมยนตนปกคลมเปนพนตอเนองขนาดไมนอยกวา 3.125 ไร (0.5 เฮกตาร) และหมายรวมถงทงหญาและลานหนทมอยตามธรรมชาตทปรากฏลอมรอบดวยพนททจ าแนกไดวาเปนพนทปาไม โดยไมรวมถงสวนยคาลปตส หรอพนททมตนไมแตประเมนไดวาผลผลตหลกของการด าเนนการไมใชเนอไม ไดแกพนทวนเกษตร สวนผลไม สวนยางพารา และสวนปาลม (ส านกจดการทดน กรมปาไม, มปป) 3.4 สถานการณการปลกปาไมของประเทศไทย

นโยบายปาไมแหงชาต คณะรฐมนตรมมตเมอวนท 3 ธนวาคม พ.ศ. 2528 ประกาศนโยบายปาไมแหงชาต ก าหนดใหประเทศไทยมพนทปาไมรอยละ 40 ของพนทประเทศ แบงออกเปน1) พนทปาเพอการอนรกษรอยละ 15 ตอมาไดมการปรบสดสวนของพนทปาเพอการอนรกษ โดยแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 ก าหนดใหมพนทอนรกษรอยละ 25 ของพนทประเทศและพนทปาเศรษฐกจรอยละ 15 เพอใชเปนพนทการผลตไมและพนทปาเพอประโยชนทางเศรษฐกจ

3.4.1 นโยบายการปลกปาตงแตป พ.ศ. 2449 – ปจจบน การปลกสรางสวนปาของกรมปาไมตงแตอดตจนถงปจจบน สามารถแยกประเภทออกไดตาม

วตถประสงคของการปลกสรางสวนปา ดงน ระยะท 1 (พ.ศ. 2449-2508)

- 61 -

การปลกสรางสวนปาโดยมวตถประสงคเพอทดแทนในพนทปาสมปทานปาไม เนนการปลกไมทองถนทมคาทางเศรษฐกจเพอทดแทนไมซงทน าออกมาจากปาธรรมชาต เชนการปลกไมสกทางภาคเหนอ ไมประด ไมแดง ไมพยงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไมยางนา ไมตะเคยนทอง ไมหลมพอ ในภาคใต

ระยะท 2 (พ.ศ. 2508-2518) การปลกสรางสวนปาเพอปรบปรงพนทตนน า โดยปลกไมเพอปกคลมพนทส าหรบการอนรกษดนและ

น าเปนวตถประสงคหลก ไมทปลกไมใชไมเศรษฐกจ สวนใหญเปนไมจ าพวกไมสน เชนสนสองใบ สนสามใบ ไมโตเรวทไมผลดใบ เชนกระถนณรงค กระถนยกษ พญาเสอโครง สวนในพนทราบกปลกปาเชงเศรษฐกจควบคไป

ระยะท 3 (พ.ศ. 2518-2521) ทรพยากรปาไมถกท าลายและเสอมโทรมอยางรวดเรวโดยเฉพาะพนทสงซงเปนปาตนน าล าธารและ

พนทราบ ทงนเนองจากการเพมขนของประชากร และความตองการพนทท าการเกษตรกรรม ปาไมถกท าลายจนเกนกวาศกยภาพทจะฟนตวเองไดตามธรรมชาต กรมปาไมไดเรมด าเนนการปลกสรางสวนปา โดยเนนการปลกไมโตเรวทกประเภททเหมาะสมเพอใหการเจรญเตบโตของไมสามารถยดพนทคนจากการบกรกท าลายพนทปาไมทผดกฎหมายกลบคน ไมทปลกไดแก ไมยคาลปตส กระถนณรงค นนทร และกรมปาไมไดเรมตระหนกถงความส าคญของประชาชนในการดแลรกษาปาไม มแนวทางแกไขปญหาโดยการจดตงหมบานปาไมเพอเปนกลไกหนงของการคมครองพนทปาไม

ระยะท 4 (พ.ศ. 2521-2530) เปนชวงททวโลกประสบวกฤตดานพลงงาน เนนการปลกไมโตเรวเอนกประสงค กรมปาไมไดจดท า

โครงการปลกปาชมชนในพนทตางๆทวประเทศ มการปลกปาพนทตนน าล าธาร ปลกปาตามโครงการพระราชด าร และการปลกปาในพนทเพอความมนคง

ระยะท 5 (พ.ศ. 2530-2535) ป พ.ศ. 2532 รฐบาลประกาศปดปาสมปทานทวประเทศ จงเปนชวงของการปลกปาเชงพาณชยโดย

ภาคเอกชนรายใหญ โดยเฉพาะการปลกปาไมยคาลปตสเพอเปนวตถดบส าหรบท าเยอกระดาษ และเปนชวงเรมตนของการพฒนาระบบวนเกษตร ปาชมชน และการเรมฟนฟปาชายเลน

ระยะท 6 (พ.ศ. 2536-2541) กรมปาไมปรบปรงวธการปลกปาโดยมการด าเนนการ 2 แนวทาง คอการฟนฟระบบนเวศพนทตนน า

การปลกปาเพอฟนฟสภาพปาทเสอมโทรมในเขตอนรกษรวมทงไดรเรมโครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ เนองในวโรกาสทรงครองราชปท 50 ซงมการด าเนนการ ระหวางป พ.ศ. 2537 – 2545 ส าหรบการปลกปาเพอเศรษฐกจและใชสอยเปนบทบาทของภาคเอกชนและราษฎรในพนท

ระยะท 7 (พ.ศ. 2542-ปจจบน) กรมปาไมจดท าโครงการปลกและบ ารงปาประชาอาสา ด าเนนการปลกและบ ารงปาในพนทปาสงวน

แหงชาต พนทสาธารณประโยชน บรเวณรมถนน และรอบอางเกบน า มการวาจางเอกชนปลกปาและบ ารงปา

- 62 -

ป พ.ศ. 2548 ไดแยกสวนราชการกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ออกจากกรมปาไม เพอรบผดชอบการปลกปาไมในเขตพนทอนรกษ

3.4.2 พนทปลกปาทวประเทศ 1. พนทปลกปาของกรมปาไม

จากขอมลแสดงผลการปฏบตงานกจกรรมปลกปาของกรมปาไม ระหวางป พ.ศ. 2449 - 2553 ประกอบดวยงานปลกปา การปลกปาอนเนองมาจากโครงการพระราชด าร การปลกโดยจางเหมาเอกชนปลก การปลกปาโครงการเฉพาะกจพเศษ การปลกปาภายใตการจดการลมน า การปลกฟนฟปาตนน า และปรบปรงระบบนเวศตนน า การปลกปาสาธต และงานปลกปาจากเงนนอกงบประมาณเปนตน รวมพนทด าเนนการทงหมดประมาณ 9.20 ลานไร หรอเทากบ 2.84% ตารางท 3-3 ตารางท 3-3 พนทปลกปาของกรมปาไม ระหวางป พ.ศ. 2449-2553

ปงบประมาณ พนท (ไร) 2449-2503 23,685 2504-2513 293,950 2514-2523 1,794,952 2534-2543 4,057,860

2544 434,410 2545 359,803 2546 7,610 2547 9,510 2548 78,590 2549 74,430 2550 28,255 2551 114,970 2552 112,755 2553 55,995 รวม 9,203,945

ทมา: ขอมลสถตปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช 2550

2. พนทปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ โครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรต พระบามสมเดจพระเจาอยหวเนองในวโรกาสทรงครองราชย ปท 50 ซงเรมด าเนนการตงแตป พ.ศ. 2537- 31 ตลาคม 2550 มพนทเปาหมายการด าเนนการ 5 ลานไร โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานแนวพระราชด ารในการด าเนนโครงการใหรฐมนตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ (นายสเทพ เทอกสบรรณ) ดงน 1) ทดนทจะน ามาปลกทง 5 ลานไร จะตองไมเปนทราษฎรครอบครองท ากนอยางเดดขาด 2) ปาทจะปลกขนตองปลกปาตนไมหลายชนด ปลกจากพนทบรเวณภเขาสงและตนน าไลลงมา

- 63 -

3) จะตองปลกหญาแฝกเสรมเพอปองกนการพงทลายของหนาดน 4) ตนไมปลกใหมในระยะแรกทกตนตองไดรบน า และการปลกปาถง 5 ลานไร จะไมสามารถหาน า

มารดไดทวถงจงตองใชหญาแฝกดกน าและความชน ทงนผลการด าเนนงานภายใตโครงการดงกลาว รวมพนททงหมดประมาณ 3.7 ลานไร แบง

ออกเปน 2 สวนไดแก การปลกปาในเขตพนทอนรกษและนอกเขตอนรกษ ตารางท 3-4 ตารางท 3-4 การปลกปาในเขตพนทอนรกษและนอกเขตอนรกษ พนทปลกปาในเขตอนรกษ

(ไร) พนทปลกปานอกเขตอนรกษ (ไร)

รวมพนททงหมด (ไร)

ระยะท 1 (ป พ.ศ. 2537-2539)

1,285,118 582,338 1,867,456

ระยะท 2 (ป พ.ศ. 2540-2545)

597,112 375,962 973,074

ระยะท 3 (ป พ.ศ. 2546-2550)

368,766 455,830 824,596

รวม 2,250,996 1,414,130 3,665,126 ทมา: ศนยปฏบตการโครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรต กรมอทยานสตวปาและพนธพช 2552

3. พนทสวนปาปลกภาคเอกชน จากขอมลป 2558 มพนทสวนปาปลกโดยภาคเอกชน รวมทงหมด 36 ลานไร คดเปน 11.24%

ตารางท 3-5 พนทปลกสวนปา พนทสวนปาปลกภาคเอกชน พนท (ไร) สวนปาสก ออป 620,000 สวนปายคาลปตส ออป 248,000 สวนปายางพารา ออป 90,000 สวนปาสกเอกชน 462,500 สวนปายคาลปตส เอกชน 4,230,000 สวนปายางพารา เอกชน 14,343,000 สวนปาอนๆ 8,096,250 การปลกปาตามโครงการและเทศกาลตางๆ * 8,271,626 การปลกปาโดยการสงเสรมของของเสรมสวนปลกปาเอกชน กรมปา

รวม 36,361,376 *จากปลกฟนฟปาตนน าและปรบปรงระบบนเวศตนน า ปลกปาโดยจางเอกชนปลก (2543-2547) ปลกปาตามโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร โครงการปลกและบ ารงปาประชาอาสา ทมา: ขอมลสถต กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช และ ออป. 2558

- 64 -

4. สรปขอมลสวนปาเอกชนตามประเภทโครงการ

ตารางท 3-6 พนทปลกสวนปาเอกชนตามประเภทโครงการ

รายการ โครงการ จ านวน (แปลง)

เนอท (ไร-งาน-ตาราง

วา)

1 สงเสรมการปลกปาในพนทเกษตรกรทไดรบสทธท ากน(สทก.)

4,832 33,083-2-47.6

2 กจกรรมพฒนาและจดการผลผลตสวนปา 1,924 25,486-0-6.2

3 โครงการสงเสรมการปลกตนไม เพอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม(ศสส.)

10,725 85,120-2-8.81

4 โครงการสงเสรมปลกไมโตเรวเพอเปนพลงงานทดแทน

717 4,773-3-0

5 ส ารวจการปลกไมเศรษฐกจในพนทเอกชน (ขนทะเบยนสวนปา) 4,087 53,832-2-17.6

รวม 22,285 202,296-1-80.21

ทมา: ศนยสารสนเทศ ส านกแผนงานและสารสนเทศ กรมปาไม 3.5 นโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.)

คณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต ถกแตงตงขนจากคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช) ตามความในมาตรา 11 (8) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร ใหมคณะกรรมการคณะหนง เรยกวา "คณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต" เรยกโดยยอวา "คทช." เพอเขามาบรหารจดการทดนเพอใหเกดประโยชนสงสด สมดล เปนธรรม และยงยน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และความมนคงของประเทศ และไดเหนชอบในหลกการ ใหน ารางยทธศาสตรการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศ โดยมกรอบในการจดท านโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศ ซงประกอบดวย ๔ ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 ดานการรกษาความสมดลทางธรรมชาต การอนรกษและการใชประโยชนทดนและทรพยากรดนอยางยงยน

เพอใหการแกไขปญหาส าคญ อาท การท าลายทรพยากรปาไม การบกรกทดนของรฐ ไดรบการแกไขน าไปสการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ไดมอบใหกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน) รวมกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จดท าแผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาตขนเพอพทกษรกษาทรพยากรปาไมใหสมบรณ พนทปาไมของประเทศมไมนอยกวารอยละ 40 ของพนทประเทศภายใน 10 ป โดยแผนแมบทก าหนดเปาหมายเพอ

- 65 -

1. หยดยงการตดไมท าลายปาและทวงคนผนปาจากผบกรกครอบครองใหไดตามทเปาหมายก าหนดไวภายใน 1 ป

2. จดใหมระบบบรหารจดการทรพยากรปาไมอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และยงยนภายใน 2 ป 3. ฟนฟสภาพปาในพนทปาเปาหมายทวทงประเทศใหมสภาพทสมบรณภายใน 2 – 10 ป

ทมา: นโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.)

โดย “ยทธศาสตรการพทกษทรพยากรปาไม” แบงออกเปน 4 ประเดนยทธศาสตรและก าหนดกลยทธ

ในแตละประเดนยทธศาสตร รวม 17 กลยทธดงน 1. ประเดนยทธศาสตรท 1 ผนกก าลงปองกนและปราบปรามการบกรกท าลายทรพยากรปาไม 1.1 กลยทธ “หยดยงการบกรกท าลายทรพยากรธรรมชาต” 1.2 กลยทธ “จดตงหนวยเฉพาะกจปองกนและปราบปรามการตดไมทาลายปา” 1.3 กลยทธ “สงเสรมการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการตดไมท าลายปา” 1.4 กลยทธ “ยดคนพนทปา ยบยงการบกรกปา และแกปญหาปาบกรกคน โดยใช ภาพถายทาง

อากาศเปนหลกฐานหลกรวมกบ หลกฐานอนทเกยวของ” 2. ประเดนยทธศาสตรท 2 ปลกจตส านกรกผนปาของแผนดน 2.1 กลยทธ “ก าหนดใหการแกไขปญหาการบกรกตดไมท าลายปาเปนวาระแหงชาต” 2.2 กลยทธ “จดตงองคกรแนวรวมภาคประชาชนเพอปลกจตส านก”

- 66 -

2.3 กลยทธ “ปลกจตส านกใหเจาหนาทมความภาคภมใจในการปฏบตงาน” 3. ประเดนยทธศาสตรท 3 ปฏรประบบการพทกษทรพยากรปา 3.1 กลยทธ “ปรบปรงระบบการพทกษทรพยากรปาไม” 3.2 กลยทธ “พจารณาจดตงหนวยงานดานการบรหารจดการปาไมทงระดบจงหวดและอ าเภอ” 3.3 กลยทธ “จดท าแนวเขตทรพยากรปาไมทกประเภทใหเปนแนวเดยวทชดเจน” 3.4 กลยทธ “จ าแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไม (Zoning)” 3.5 กลยทธ “ปรบปรงกฎหมายและระเบยบทเปนอปสรรคในการพทกษทรพยากรปาไม” 4. ประเดนยทธศาสตรท 4 ฟนฟและดแลรกษาปาอยางยงยน 4.1 กลยทธ “จดระบบการดแลรกษาทรพยากรปาไมอยางยงยนโดยการมสวนรวมกบประชาชน” 4.2 กลยทธ “จดระบบการปลกไมเศรษฐกจของประเทศเพอทดแทนความตองการและลดการบกรก

ตดไมท าลายปา” 4.3 กลยทธ “ใหคนอยกบปาพงพากนอยางมความสข” 4.4 กลยทธ “เสรมสรางความรวมมอระหวางประเทศในการฟนฟและดแลปาอยางยงยน” 4.5 กลยทธ “สงเสรมและสนบสนนการวจยเพอพฒนาการบรหารจดการทรพยากรปาไม ยทธศาสตรท 2 ดานการใชทดนและทรพยากรทดนเพอใหเกดประโยชนสงสดและเปนธรรม

วตถประสงค มงเนนผลสมฤทธของการจดการทดนและทรพยากรดน ใหเกดประโยชนสงสดลดปญหาการทอดทงไมท าประโยชนหรอปลอยทดนใหเปนทรกรางวางเปลา ลดปญหาขนาดการถอครองเพมความเปนธรรมตอเจาของทดนและลดปญหาการใชดนทดนผดประเภท

ยทธศาสตรท ๓ ดานการจดทดนใหประชาชนผดอยโอกาสอยางทวถงและเปนธรรม วตถประสงค ใหเปนไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยมงเนนใหผดอยโอกาสมทดนท ากน ทอย อาศย และบรการขนพนฐานใหพงตนเองได เพอประสทธภาพดานการใหบรการสาธารณปโภคและปองกนมใหมการถายโอนทรพยสนของรฐไปยงกลมผลประโยชน

ยทธศาสตรท ๔ ดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดน วตถประสงค มเอกภาพในการบรหารจดการทดน และทรพยากรดนทอาศยความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ลดปญหาความซ าซอน และความลาชา โดยในยทธศาสตรน ไดก าหนดแนวทาง ขอ 4.2 พฒนาระบบการจดท าแผนททก าหนดเขตทดนของรฐ ดวยการเรงรดจดท าฐานขอมลแนวเขตทดนของรฐใหชดเจนและเปนทยอมรบ โดยใชแผนทมาตราสวนเดยวกน (1 : 4000) และปรบขอมลแนวเขตทดนของรฐใหมกฎหมายรองรบ

รฐบาลภายใตการน าของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดใหนโยบายชดเจนทจะท าใหแนวเชตทดนของรฐตรงตามทประกาศตามกฎหมาย แนวเขตทดนตองตอกนสนท ไมทบซอนไมมชองวาง ฐานขอมลแนวเขตตองเกดจากการส ารวจในภาคสนามเพอยนยนความถกตองตามสภาพขอเทจจรงและหลกวชาการ ทงน การปรบปรงแนวเขตทดนรฐ จงเปนขนตอนเรมตนทส าคญน ามาซงฐานขอมลแนวเขตทดนของรฐทถกตองตามกฎหมาย กอนน าไปด าเนนการในขนตอนอน ๆ ตอไป

- 67 -

ทมา: นโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.)

นโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.) ดงกลาวไดมการวพากวจารณอยางกวางขวางเนองจากทางกลมผเหนตาง เนองจาก

ประเดนท 1 ขาดการมสวนรวมและมความเรงรบในการด าเนนการ ประเดนท 2 ขาดความเขาใจพฒนาการของปญหาทดนและปาไม ประเดนท 3 การก าหนดเปาหมายแผนแมบทฯ ใหเพมพนทปาใหไดอยางนอย 40 % ของพนทประเทศ

ซงถกก าหนดจากมตคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาต ตงแตป พ.ศ.2528 (29 ปทแลว) นน ไมเหมาะสมและไมสอดคลองกบสภาพบรบทการเปลยนแปลงทางของสงคม เศรษฐกจ

ประเดนท 5 แผนแมบทฯ ไมสามารถแกไขปญหาปาบกรกคน โดยการใชแผนทภาพถายทางอากาศเปนสรณะในการพสจนสทธของชมชน โดยไมน าขอมล ขอเทจจรงอนๆ มาประกอบ

ประเดนท 6 วถชวตของกลมชาตพนธบนพนทสงไมไดรบการรบรองสทธ ประเดนท 7 การมงเนนการยดคนพนท อพยพ ควบคม และปราบปรามสงผลกระทบรนแรงกบชมชน

ในเขตปา ประเดนท 8 ความลมเหลวของการฟนฟปาดวยการปลกปาทดแทน ในอดตมการใชงบประมาณ

จ านวนมหาศาลในโครงการปลกปาของกรมปาไม และการปลกปาทดแทนตามเงอนไขการสมปทานปาไม แต 92 ปของการใหสมปทานท าไม รฐบาลสามารถปลกปาไดเพยงประมาณ 1 ลานไร (ขอมลจาก “ขอเสนอทาง

- 68 -

นโยบาย: การจดการสวนปาอยางยงยนขององคการอตสาหกรรมปาไม” โดยมลนธฟนฟชวตและธรรมชาต, 2551) ทงยงเปนการปลกไมเพยงชนดเดยว

ประเดนท 9 แผนแมบทฯ ไมไดกลาวถงมตคณะรฐมนตรอนๆ เชน “มต 3 สงหาคม พ.ศ.2553” เรองแนวนโยบาย“การฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง” ซงมการก าหนดมาตรการตางๆ ทเออตอวถวฒนธรรมในการจดการทรพยากรอยางยงยนของชมชน

จะเหนไดวาขอมลพนทปาไมจากแตละหนวยงานทางราชการกไมตรงกน ดงนนควรทจะมการตรวจทานขอมลใหเปนมาตรฐานเดยวกน เพอทจะใชเปนตวเลขในการก าหนดเปาหมายไดอยางถกตอง เพอการน าไปใชในเรองการบรหารจดการ การตดตามและประเมนสถานภาพของพนทปาไมอยางเปนระบบ นอกจากนกระแสการตอตานและความหนตางตอนโยบายการบรหารจดการทดนของรฐ คณะกรรมการนโยบายทดนของรฐ (คทช.) ควรทตองน ากลบมาพจารณาและมการศกษาวเคราะหในวงกวาง เพอทจะเกดความยตธรรมกบทกภาคสวนและการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตใหยงยนควบคกบการลดความขดแยงประชากรไทยทกภาคสวนอยางทวหนา

ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด พบวาเปาหมายของพนทปาไมทประเทศไทยตงไวรอยละ 40 ซงขณะนประเทศไทยมพนทปาโดยรวม รอยละ 31.6 และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วางนโยบายจนถงป 2579 หรออก 20 ปในอนาคตทจะเพมพนทปาไมของประเทศเปน รอยละ 40 โดยเฉพาะพนทปาอนรกษ และพนทปาในเขตปาสงวน ซงอาจจะไปกระทบกบหลายภาคสวนโดยเฉพาะประชาชนทตงถนฐานในพนทปากอนททางกรมปาไม และ/หรอกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช จะประกาศเปนพนทอนรกษ นอกจากนจากการใหขอมลของผทรงคณวฒดานการจดท าแผนท พบวาขณะน พนททงหมดของประเทศไทยยงใชการอางองทไมเทากน พบวากรมปาไม รายงานขอมลพนทปาไมของประเทศลาสดรอยละ 31.6 โดยใชขอมลทงสนของประเทศเทากบ 323,528,699.67 ไร แตขอมลหลายๆแหลงระบวาประเทศไทยมพนททงหมด 320,696,887.50 ไร (ขอมลจากกรมแผนททหาร) ซงไมเทากน นอกจากนนโยบายทประเทศไทยจะตองมพนทปาไมครอบคลมรอยละ 40 ยงไมสามารถทจะหาเหตผลมาสนบสนนวาท าไมตองเปนตวเลขเทาน อยางไรกด พนทปาไมมประโยชนทงทางตรงและทางออมตอสงแวดลอมโดยรวมแตในการทจะตองบรหารจดการใหพนทปาเปนไปตามเปาหมายและตอบสนองตอเปาหมายการพฒนาทยงยนอาจมความหมายตางกนเนองจากในความหมายของปาเพอการอนรกษของประเทศไทย หมายถง การทไมยอมใหเกดการใชประโยชนในพนทโดยเดดขาด นอกจากนในสภาพความเปนจรงปจจบน หนวยงานทเกยวของกบการดแลทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะพนทปาไม หนวยงานทดแลเรองการตงถนฐานของประชาชน การใชประโยชนทดน เปนตน ควรทจะ

- 69 -

ท างานอยางเปนเอกภาพเพอทจะท าใหลดความขดแยงในเรองการใชทดนท ากน ซงตามมาสการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ไมวาจะเปน ปาไม ทดน น า ไดอยางดและยงยน 3.6 สถานการณปาชมชน การทจะท าใหพนทปาไมในประเทศไทยเพมมากขน โดยไมเกดความขดแยงระหวางคนกบปา และเกดความเปนธรรมและการใหสทธแกราษฎร กลไกทส าคญอกประการหนงคอ “ปาชมชน” จากความลมเหลวในการผลกดน พรบ. ปาชมชนมากกวา 20 ป ท าใหชมชนทองถนหลายแหงพยายามทจะสรางกลไกเครองมอตางๆเพอรบรองสถานภาพองคกรชมชน แมในปจจบนปาชมชนจะยงไมมสถานะทางกฎหมาย แตในทางสงคมกลบขยายตวออกไปเรอยๆ มพนทปาชมชนจ านวนมากทเกดจากการด าเนนการของชมชนเอง หรอจากการสงเสรมของรฐและเอกชน ปจจบนหนวยงานปาไมของรฐยอมรบเรองการจดการปาชมชนเฉพาะในเขตปาสงวนแหงชาตเทานน กรมปาไมไดท าฐานขอมลในป พ.ศ. 2554 วามปาชมชนในพนทปาสงวนแหงชาต 8,231 แหง คดเปนพนท 3 ลานไร คดเปนรอยละ 20 ของพนทปาสงวนแหงชาต (ประมาณ 1% ของพนทประเทศ) แตกรมอทยานแหงชาตฯ ยงไมยอมรบการมปาชมชนในเขตอนรกษ เนองจากไมมกฎหมายรองรบ ท าใหชมชนทองถนในพนทอนรกษ 1,820 หมบาน นอกจากจะถกปดกนการเขาถงทรพยากรแลว ยงไมไดมสวนรวมในการจดการปาในรปปาชมชน (กฤษฎา บญชย, 2556) 3.7 สรป จากการทรฐบาลใชอ านาจทางกฎหมายในการทวงคนพนปา ซงพบวามความขดแยงในหลายสวนโดยเฉพาะอยางยงประชาชนทอาศยอยในพนทปาสงวน หรอพนทอนรกษบางพนททอาจยงมความขดแยงกบหนวยงานรฐทรบผดชอบ จากขอเสนอแนะของกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ลงวนท 25 เมษายน 2560 พบวา ตงแตป 2555 ถง มนาคม 2560 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตไดรบเรองรองเรยนมากกวา 40 ค ารอง โดยภาพรวมคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ไดมขอเสนอแนะหลายประเดน ในทนขอสรปประเดนทางดานกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอค าสงดงน 1) คณะรฐมนตรควรพจารณาแกไขเปลยนแปลงนยามค าวา “ปา” ตามพระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484 ใหสอดคลองกบลกษณะทางกายภาพและสภาพภมศาสตร 2) คณะรฐมนตรควรพจารณาแกไขเพมเตมพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 มาตรา 12,มาตรา 13 และ มาตรา 14 เกยวกบสทธของราษฎรรายบคคลทครอบครองทดนอยกอน และ 3) คณะรฐมนตรควรพจารณาแกไขเพมเตมพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 มาตรา 6 และพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 มาตรา 33 ทเกยวของกบสทธของราษฎรรายบคคลทครอบครองทดนอยกอน เชนกน (คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต, 2560)

นอกจากนการศกษาทผานมา ไดมการเสนอมาตราการดานภาษ เพอทจะใหเกดการกระจายการถอครองทดน และการใชประโยชนทดนทเปนธรรม แตยงไมปรากฎเปนรปธรรมจนถงปจจบน

ดงนนการทภาครฐตองการใหพนทปาไมบรรลตามเปาหมายทวางแผนไว (40% ของพนทประเทศ เปนปาอนรกษ 25% และปาเศรษฐกจ 15%) (ซงปรากฎอยในแผนฯ ตางๆ มานานกวา 40 ป แตยงไมสามารถบรรล

- 70 -

ตามเปาหมาย) ควรทจะมมาตรการอนๆ เชนท าอยางไรทจะสรางแรงจงใจใหภาคเอกชนมการปลกสรางสวนปาเศรษฐกจทเปนรปธรรม ประเดนปญหาหนงทอาจเปนอปสรรคในดานนคอ เมอพจารณาจากพระราชบญญตปลกสรางสวนปา พ.ศ. 2535 ทระบวา (1) กอนการตดหรอโคนไมทไดมาจากการท าสวนปา ใหผท าสวนปาแจงเปนหนงสอตอพนกงานเจาหนาทเพอออกหนงสอรบรองการแจงและเมอแจงแลวใหผท าสวนปา ด าเนนการตดไมหรอโคนไมดงกลาวได (2) บรรดาไมทไดมาจากการท าสวนปา หากบคคลใดรบโอนตองมหลกฐานแสดงการไดมาโดยชอบตามพระราชบญญตนทงนตามระเบยบอธบดก าหนด ขอสงเกตคอการท าไมทไดจากสวนปายงตองปฏบตตามกฎหมายปาไม จงท าใหผทท าสวนปายงตองขออนญาตกบทางราชการซงไมนาจะเปนเจตนารมณของกฎหมายฉบบน อยางไรกตามก าลงมความพยายามในการแกไขกฎหมายเพอแกไขปญหาดงกลาว (กองบรหารจดการทดน, 2559) ตวชวดท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ เนองจาก IUCN ไดใหความส าคญของพนทคมครองทงพนทบก (หมายถงปาไม) และพนทแหลงน าจดทอยบนบก 3.8 การแบงพนทคมครองของไทย

การแบงพนทปาอนรกษหรอพนทคมครองในประเทศไทย หมายถง พนททจดใหเปนอทยานแหงชาต พนทคมครองสตวปา พนททสงวนไวใชประโยชนเพอการพกผอนหยอนใจ หรอคมครองในรปแบบอน ๆ โดยสวนใหญจะมกฎหมายทเกยวของกบการบงคบใชเพอรกษาระบบนเวศดงเดม ซงพนทคมครองในประเทศไทยแบงเปนหลายประเภท ไดแก

1.อทยานแหงชาต (National Park) หมายถง ทดนซงรวมความถงพนทดนทวไป ภเขา หวย หนอง คลองบง บาง ล าน าทะเลสาบ เกาะ และทชายทะเลทไดรบการก าหนดใหเปนอทยานแหงชาต ในทางปฏบตอทยานแหงชาต คอ พนททสงวนไวเพอคมครองรกษาทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะปาไมและสตวปา ตลอดจนทวทศนธรรมชาต ทสวยงาม สงวนไวเพอใหคงสภาพธรรมชาตดงเดม เพอรกษาสมบตทางธรรมชาตใหอนชนรนหลงๆ ไดชมและ ศกษาคนควา มลกษณะทส าคญ คอ (1) เปนสถานททสภาพธรรมชาตเปนทโดดเดนนาสนใจและงดงาม (2) มไดอยในกรรมสทธโดยชอบดวยกฎหมายของบคคลใด (3) โดยทวไปตองมพนทไมนอยกวา 10 ตารางกโลเมตร ปจจบนประเทศไทยมอทยานแหงชาต จ านวน 148 แหง

ประเทศสหรฐอเมรกาไดรเรมตนแบบการจดอทยานแหงชาตขน โดยประกาศใหเขตเยลโลสโตน (Yellowstone) เปนอทยานแหงชาตแหงแรกของโลก (พ.ศ.2415) ปจจบนเชอวาทวโลกมอทยานแหงชาตแลวมากกวา 1,392 แหง ส าหรบอทยานแหงชาตแหงแรกของไทย คอ อทยานแหงชาตเขาใหญ ตงอยในพนทรอยตอระหวางจงหวด นครราชสมา นครนายก ปราจนบร และสระบร นอกจากนยงมอทยานแหงชาตอน ๆ

2. เขตรกษาพนธสตวปา (Wildlife Sanctuary) หมายถง พนททก าหนดขนเพอใหเปนทอยอาศยของสตวปาโดยปลอดภย เพอวาสตวปาในพนทดงกลาวไดมโอกาสสบพนธและขยายพนธตามธรรมชาตไดมาก

- 71 -

ขน เขตรกษาพนธสตวปาแหงแรก คอ เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ จ.กาญจนบร ปจจบนประเทศไทย ไดประกาศจดตง เขตรกษาพนธสตวปาแลว 58 แหง รวมพนท 36,578.72 ไร คดเปนรอยละ 7.07 ของพนทประเทศ

3. วนอทยาน (Forest Park) หมายถง พนททมทวทศนธรรมชาตสวยงาม มความเดนในระดบทองถน ซงจดไวเปนทพกผอนหยอนใจและเทยวเตรของประชาชน มการปรบปรงตกแตงสถานท เพออ านวยความสะดวก ใหเหมาะสม

หลกทวไปในการจดตงวนอทยาน คอ (1) ตองมทวทศนทสวยงาม (2) เปนพนททอยในปาสงวนแหงชาต (3) มพนทประมาณ 500-5,000 ไร (4) อยไมหางไกลจากชมชนมากนก (5) เปนสถานททประชาชนในทองถนรจกกนด วนอทยานแหงชาตแหงแรกของประเทศไทย คอ วนอทยานน าตกกระเปาะ จงหวดชมพร ประกาศจดตง เมอป พ.ศ.2501

4. เขตหามลาสตวปา (Non-hunting areas) หมายถงบรเวณททราชการใชในราชการ หรอใชเพอสาธารณประโยชน หรอประชาชนใชประโยชนรวมกน การก าหนดเขตหามลาสตวปา จะประกาศขนเปน ราชกจจานเบกษา ก าหนดใหเปนเขตหามลาสตวปาชนดใดหรอประเภทใดกได เวนแตไดรบอนญาตจากอธบด กรมปาไมเปนคราว ๆ ไป

5. สวนพฤกษศาสตร (Botanical Garden) หมายถง สถานททราชการไดรวบรวมพนธไมไวทกชนดทงในและนอกประเทศ ทมคณคาทางดานเศรษฐกจทางดานความสวยงาม และทหายากมาปลกไวโดยแยกเปนหมวดหม เพอการศกษาวจยและการเผยแพรการขยายพนธ ใหเปนประโยชนแกประชาชนและแกประเทศชาตสบไป สวนพฤกษศาสตร ทส าคญและคนทวไปรจกเปนอยางด คอ สวนพฤกษศาสตรพแค จงหวดสระบร สวนพฤกษศาสตรเขาชอง จงหวดตรง เปนตน

6. สวนรกขชาต (Arboretum) หมายถง สวนเลก ๆ มพนทนอยกวาสวนพฤกษศาสตร สรางขนเพอรวบรวมพนธไมตางๆ ไว โดยเฉพาะไมยนตนทมคาทางเศรษฐกจและไมดอกซงมอยในทองถนนน แตมไดปลกเปนหมวดหมเหมอนอยางในสวนพฤกษศาสตร ปจจบนมสวนรกขชาตทด าเนนการอยตามจงหวดตาง ๆ มากกวา 15 แหง เชน สวนรกขชาตสกโณทยาน จงหวดพษณโลก และสวนรกขชาตธารโบกธรณ จงหวดกระบ เปนตน

7. พนทสงวนชวาลย (Biosphere Reserve) หมายถง พนทอนรกษสงคมพชและสตวในสภาวะของระบบนเวศทเปนธรรมชาต เพอรกษาความหลากหลายทาง พนธกรรมและเพอใชเปนแหลงศกษาวจยทางดานวทยาศาสตร โดยเฉพาะขอมลพนฐาน ทงในสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาตและทถกเปลยนแปลงไป พนทสงวนชวาลยนมการจดเตรยมสงอ านวยความสะดวกในการศกษาและฝกอบรมดวย ซงพนทเหลานสภาประสานงานนานาชาตด านมนษยและช วาล ย (The Man and the Biosphere International Co-ordinating Council) จะเปนผประกาศ ประเทศไทยไดเขารวมโปรแกรมมนษยและชวมณฑล ในป พ.ศ. 2519 โดยถงปจจบนมพนทสงวน ชวมณฑลของ ประเทศไทยในเครอขายพนทสงวนชวมณฑล รวม 4 แหง ไดแก 1) พนทสงวนชวมณฑลสะแกราช และสถานวจยสงแวดลอม สะแกราช 2) พนทสงวนชวมณฑลแมสา หวยคอกมา 3) พนทสงวนชวมณฑลสวนสก หวยทาก และ 4) พนทสงวนชวมณฑล ปาชายเลนจงหวดระนอง

- 72 -

8. พนทมรดกโลก (World Heritage) หมายถง พนทท เปนตวแทนทรพยากรธรรมชาตหรอปรากฏการณธรรมชาตทมความเดนในระดบโลก ซงอาจประกอบดวยววฒนาการทางประวตศาสตรของโลก (The Earths Evolutionary History) ขบวนการทางธรณและววฒนาการของสงมชวต (Geological Process and Biological Evolution) ปรากฏการณทางธรรมชาตทพสดารหรอลกษณะพเศษเฉพาะตวทเปนเอกลกษณ (Superative natural Phenomena) หรอระบบนเวศทประกอบไปดวยสตวหรอพชทหายาก (Habitat Containing Theatened Species) มคณคาและความส าคญทางชวภาพ ซงพนทนตองไดรบการประกาศจาก UNESCO แหลงมรดกของไทยทไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางวฒนธรรมและธรรมชาตม 4 แหลงคอ อทยานประวตศาสตรสโขทย ศรสชนาลย ก าแพงเพชร อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา มรดกบานเชยง

9. พนทลมน าชน 1 (Watershed Class 1) หมายถง พนทปาทปองกนไวเพอเปนตนน าล าธาร เปนแหลงใหน าตอพนทตอนลาง มกเปนพนทตอนบนทมความลาดชนมาก ดนมสมรรถนะในการพงทลาย เปนพนททควรเกบไวเปนแหลงตนน าล าธาร อทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา

10. ปาชายเลนอนรกษ (Conservation Mangrove Forest) หมายถงปาชายเลนทหวงหามไมใหมการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนใด ๆ นอกจากจะปลอยใหเปนสภาพธรรมชาต เพอรกษาไวซงสภาพแวดลอมและระบบนเวศ เปนแหลงเพาะพนธพชและสตวน าทมคณคาทางเศรษฐกจ พนททงายตอการถกท าลายและการพงทลายของดน พนทปาทสมควรสงวนไวเพอรกษาสภาพแวดลอมและระบบนเวศ เปนตน เชน ก าหนดใหมพนททอยหางไมนอยกวา 20 เมตร จากรมฝงแมน า ล าคลองธรรมชาต และไมนอยกวา 75 เมตรจากชายฝงทะเลเปนปาชายเลนอนรกษ

11. พ นท อน ร กษ ธ ร รมชาต ( Natural Conservation Area) หมายถ ง พนท ธ ร รมชาต ทประกอบดวย เกาะ แกง ภเขา หนอง บง ทะเลสาบ ชายหาด ซากดกด าบรรพ และธรณสณฐานทควรคาแกการอนรกษเพอประโยชนตอสงคมและเศรษฐกจ ซงประกาศตามมต ค.ร.ม. พ.ศ.2532

12. พนทชมน าทมความส าคญระหวางประเทศ (Ramsar site) หมายถง พนทลม พนทราบลม พนทลมชนแฉะ พนทฉ าน า มน าทวม มน าขง พนทพร พนทแหลงน า ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน ทงทมน าขง หรอทวมอยถาวรและชวครงชวคราว ทงทเปนแหลงน านงและน าไหล ทงทเปนน าจด น ากรอย และน าเคม รวมไปถงพนทชายฝงทะเล และพนทของทะเล ในบรเวณซงเมอน าลดลงต าสด มความลกของระดบน าไมเกน 6 เมตร

ประเทศไทยไดเขาเปนภาคอนสญญาแรมซารเปนล าดบท 110 ซงพนธกรณของอนสญญาฯ มผลบงคบใชวนท 13 กนยายน พ.ศ. 2541 โดยมพนทชมน าทมความส าคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) แหงแรกของประเทศไทย คอ พรควนขเสยนในเขตหามลาสตวปาทะเลนอย มพนทประมาณ 3,085 ไร เปนล าดบท 948 ในทะเบยนพนทชมน าทมความส าคญระหวางประเทศของอนสญญาแรมซาร

พนทชมน าทมความส าคญระดบชาตระหวางประเทศทขนทะเบยนแรมซาร ม 14 แหง (บงโขงหลง-เขตหามลาสตวปา พนท 2,214 เฮกตาร, หมเกาะกระ พนท 374 เฮกตาร, อทยานแหงชาตทางทะเลอาวพงงา พนท 40,000 เฮกตาร, อทยานแหงชาตทางทะเลหมเกาะอางทอง พนท 10,200เฮกตาร, ควนขเสยน ในเขต

- 73 -

หามลาสตวปาทะเลนอย พนท 494 เฮกตาร, หนองน ากดทง พนท 2,200 เฮกตาร, ปากน ากระบ พนท 21,299 เฮกตาร, พรโตะแดง (เขตรกษาพนธสตวปาสมเดจเจาฟาหญงสรนทร พนท 20,100 เฮกตาร, หนองบงคายเขตหามลาสตวปา พนท 434 เฮกตาร, สามรอยยอด พนท 6,892 เฮกตาร, ดอนหอยหลอด พนท 87,500 เฮกตาร, อทยานแหงชาตทางทะเลหาดเจาไหม-เกาะตาลบง เขตหามลาสตวปา พนท 66,313 เฮกตาร, ปากน ากะเปอร-อทยานแหงชาตทางทะเลแหลมสน ปากน ากระบร พนท 122,046 เฮกตาร, หมเกาะระ-เกาะพระทอง พนท 19648 เฮกตาร) พนทชมน าระดบนานาชาตมทงสน 61 แหง ระดบชาต 208 แหง ระดบทองถน 19,295 แหง ทสมควรไดรบการคมครองและฟนฟ 28 แหง

จากขอมลพนทอนรกษของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พบวา ในชวงเวลา 5 ป (พ.ศ. 2554 ถง 2558) ไดมการประกาศพนทอทยานแหงชาต พนทวนอทยานแหงชาต เขตหามลาสตวปา และเขตหามลาสตวปาเพมขน โดยทในป พ.ศ. 2558 พนทอทยานแหงชาต เทากบ 62,198.86 ตร.กม (6,219,886 ha) หรอ 38,874,287.5 ไร วนอทยาน 1,455.82 ตร.กม (145,582 ha) หรอเทากบ 909,887.5 ไร เขตรกษาพนธสตวปา 36,929.37 ตร.กม (3,692,937 ha) 23,080,856.25 ไร เขตหามลาสตวปา 4,306.57 ตร.กม (430,657 ha) หรอเทากบ 2,691,606.25 ไร เมอรวมพนทอนรกษในป พ.ศ. 2558 เทากบ 65,556,637.50 ไร ซงคดเปน 20.26% ของพนทประเทศ ตารางท 3-7 ภาพท 3-2

ตารางท 3-7 พนทอนรกษ พ.ศ. 2554 – 2558 รายการ 2554 2555 2556 2557 2558

แหง ตร.กม. แหง ตร.กม. แหง ตร.กม. แหง ตร.กม. แหง ตร.กม. อ ท ย า นแหงชาต

123 60,319.90 127 62,198.86 127 62,198.86 127 62,198.86 127 62,198.86

วนอทยาน 112 1,235.18 111 1,218.99 110 1,210.99 119 1,455.82 119 1,455.82

เ ข ต ร ก ษ าพนธสตวปา

58 36,929.37 58 36,929.37 58 36,929.37 58 36,929.37 58 36,929.37

เขตหามลาสตวปา

57 4,164.06 60 4,306.57 60 4,306.57 60 4,306.57 60 4,306.57

1 ตร.กม = 625 ไร, 1 ตร.กม = 100 ha ทมา: ขอมลพนทอนรกษของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พบวา ในชวงเวลา 5 ป (พ.ศ. 2554 ถง 2558)

- 74 -

ภาพท 3-2 พนทอนรกษ (ตร.กม) พ.ศ. 2554-2558

ทมา: ขอมลพนทอนรกษของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พบวา ในชวงเวลา 5 ป (พ.ศ. 2554 ถง 2558)

หากพจารณาจากพนททถกประกาศเปนพนทคมครอง ครอบคลมพนท 20.26 % ของพนทประเทศ

ซงอาจตความไดวา พนทคมครองเหลาน เปนพนทปาไมเพอการอนรกษ ซงนโยบายการปาไมแหงชาต ตองการมปาเพอการอนรกษ ไมต ากวา 25 % ของพนทประเทศ ดงนนขณะน ยงขาดพนท อกประมาณ 5% ซงเทากบ 16,178,837.53 ไร 3.9 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด จากเปาหมายของพนทปาไมททางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตงเปาหมายทจะใหม พนทปาไมเทากบ 40 % ของพนทประเทศ จากการทหนวยงานของรฐเขามาด าเนนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตดานปาไม ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504-2509) จนถงปจจบน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) ยงไมสามารถทจะบรรลเปาหมายได ซงสะทอนถงความออนแอในการบรหารจดการแบบรฐผกขาด นอกจากนการปลกปาเพมเตมในพนทเสอมโทรมกไมปรากฎเปนรปธรรม ตลอดจนการปลกสรางสวนปาทงภาครฐด าเนนการเอง และเอกชน กยงไมสามารถบรรลเปาหมายทตงไวได ประกอบกบความขดแยงระหวางราษฏรกบเจาหนาทของรฐในเรองการจดการพนทปาไม ยงเปนกรณความทปรากฎใหเหนในปจจบน ภาครฐควรทจะตองกลบมาพจารณาใหรอบคอบในการทจะด าเนนการตอไปส าหรบประเดน พนทปาไมของประเทศ หลกการคนกบปา เนองจากทาง

- 75 -

IUCN มไดประสงคทจะใหการจดการทรพยากรปาไมเปนการเกบพนทปาไมไวอยางเดยว แตมเจตนารมณในเรองการจดการปาไมใหยงยน ซงทงนทงนนเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

นอกจากนพนทคมครองประเภทน าจดทอยบนบก ซงประกอบดวยพนทแหลงน าขนาดเลกและขนาดใหญ ซงสวนมากพนทแหลงน าทมความส าคญทงระดบชาตและ นานาชาต ไดประกาศซอนทบกบพนททเปนอทยานแหงชาตหลายพนท จงมความเปนไปไดทจะเกดการนบซ า และยงมพนทแหลงน าขนาดเลกทกระจดกระจายอยหลายพนท ทอาจจะยงไมไดมการศกษาเรองความส าคญรวมทงยงไมมการจดท าฐานขอมล และไมมนใจวาอยในความรบผดชอบของหนวยงานไหน ดงนนในตวชวดน ประเทศไทยโดยเฉพาะหนวยงานทเกยวของ เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธ พช กรมปาไม ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมพฒนาทดน และ กรมทรพยากรน า ควรทจะใหความคดเหนไดเปนอยางด

ตวชวดท 15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน 3.10 ความคบหนาของประเทศไทย

ประเทศไทยไดประกาศยกเลกปาสมปทานตงแตป พ.ศ. 2532 ดงนนการจดการปาไมเพอการใชสอย ทางเศรษฐกจจงมไมมาก นอกจากสวนปาไมยคาลปตส สวนปาขององคการอตสาหกรรมปาไม และสวนปาเอกชนบางแหง ซงพนทไมกวางขวางมากนก นอกจากนนพนทปาไมของประเทศไทยปจจบนอยภายใตการดแลของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม เปนสวนใหญ ในตวชวดน ทาง IUCN ไดก าหนดตวชวดยอย 4 ตว คอ

1. การเปลยนแปลงเปอรเซนตของพนทปาโดยเฉลยตอปในชวง 5 ปทผานมา 2. การเปลยนแปลงรอยละเฉลยรายปของสตอกคารบอนในมวลชวภาพเหนอพนดนในชวง

ระยะเวลา 5 ปลาสดทมอย 3. สวนแบงของพนทปาไมซงหนาทหลกทก าหนดไวคอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

ระยะเวลาลาสด 4. สวนแบงพนทปาไมตามแผนจดการปาไมซงเปนพนทปาทไดรบการรบรองภายใตโครงการรบรอง

การจดการปาแบบอสระระยะเวลาลาสด

ในตวชวดยอยท 1 กรมปาไม สามารถทจะด าเนนการได เนองจากมการตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาไม เปนระยะๆ

ตวชวดท 2 ประเทศไทยมการศกษาการสะสมคารบอนเหนอพนดน ของพนทปามากมายแตอาจไมมพนทแปลงถาวรทจะท าการตดตามการเปลยนแปลงการสะสมคารบอนเหนอพนดน กรมปาไม และกรม

- 76 -

อทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช อาจตองก าหนดพนทแปลงถาวรใหครอบคลมชนดปาแตละประเภทของประเทศไทย และเรมด าเนนการ

ส าหรบตวชวดยอยท 3 และ 4 ประเทศไทยยงไมไดมการจ าแนก ส าหรบการจดการสวนปาหรอปาเอกชน ภาครฐควรหาทางสนบสนนใหมพนทเพมขน โดยทอาจตองม

การปรบปรง พระราชบญญตสวนปา 2535 ใหเหมาะสมและไมเปนอปสรรคในการด าเนนการ

3.11 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

กรมปาไม และกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช เปน 2 หนวยงานหลกทดแลเรองพนทปาไม ซงพบวาการบรหารจดการปจจบนยงใชกฎหมายเปนหลก ซงอาจจะเกดความขดแยงทคอนขางสง และตามมาดวยการสญเสยหรอบกรกพนทปาไมเพมเตม ดงนนหนวยงานของรฐจงตองท าการทบทวนถงยทธศาสตร กลไก กฎหมาย ระเบยบตางๆ ทจะน ามาใชในการบรหารจดการทรพยากรปาไม เพอใหเกดความยงยน และไมเกดการขดแยงระหวางภาครฐและประชาชน

ตวชวดท 15.3.1 สดสวนของพนทเสอมโทรมตอพนททงหมด

ดนเปนสงแวดลอมทเกดขนเองโดยธรรมชาต เกดจากการสลายตวผพงของหนชนดตาง ๆ โดยใชเวลาทนานมาก หนทสลายตวผกรอนนจะมขนาดตาง ๆ กน เมอผสมรวมกบซากพช ซากสตว น า อากาศ กกลายเปนเนอดนซงสวนประกอบเหลานจะมากนอยแตกตางกนไปตามชนดของดน

- 77 -

3.12 ปญหาทรพยากรดน ดนสวนใหญถกท าลายใหสญเสยความอดมสมบรณ หรอตวเนอดนไปเนองจากการกระท าของมนษย

และการสญเสยตามธรรมชาตท าใหไมอาจใชประโยชนจากดนไดอยางเตมประสทธภาพ การสญเสยดนเกดไดจาก

1. การกดเซาะและพงทลายโดยน า น าจ านวนมากทกระทบผวดนโดยตรงจะกดเซาะผวดน ใหหลดลอยไปตามน า การสญเสยบรเวณผวดนจะเปนพนทกวาง หรอถกกดเซาะเปนรองเลก ๆ กขนอยกบความแรง และบรเวณของน าทไหลบาลงมาก

2. การตดไมท าลายปา การเผาปา ถางปาท าใหหนาดนเปด และถกชะลางไดงายโดยน าและลมเมอฝนตกลงมา น ากชะลางเอาหนาดนทอดมสมบรณไปกบน า ท าใหดนมคณภาพเสอมลง

3. การเพาะปลกและเตรยมดนอยางไมถกวธ การเตรยมทดนท าการเพาะปลกนนถาไมถกวธกจะกอความเสยหายกบดนไดมากตวอยางเชน การไถพรวนขณะดนแหงท าใหหนาดนทสมบรณหลดลอยไปกบลมได หรอการปลกพชบางชนดจะท าใหดนเสอมเรว การเผาปาไม หรอตอขาวในนา จะท าใหฮวมสในดนเสอมสลายเกดผลเสยกบดนมาก

- 78 -

ตารางท 3-8 เปรยบเทยบเนอทระหวาง 1) ดนปญหาป 2532 (เกา) กบ 2) ศกยภาพดนป 2544 (ใหม) ทมา 1) เนอทดนปญหาป 2532 ไดจากแผนทดนระดบภาค มาตราสวน 1:500,000 กองส ารวจและจ าแนกดน และขอมลดนเคมจากแผนทการแพรกระจาย ดนเคมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กองส ารวจและจ าแนกดน ค านวณเนอทโดยวธตดชง 2) เนอทศกยภาพดนป 2544 ไดจากขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรแผนทกลมชดดน มาตราสวน 1:50,000

ชนดของดนปญหา ปจดท า ภาคกลาง+ตะวนออก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต รวมทงประเทศ ไร

% ภาค

ไร

% ภาค

ไร % ภาค

ไร % ภาค

ไร % ประเทศ

1. ดนอนทรย 2532 33,522 0.05 - - - - 471,662 1.06 505,184 1.22 2544 - - - - - - 274,275 0.62 274,275 0.09

2. ผลรวมดนเคม 2532 1,646,225 2.54 - - 17,802,613 16.79 2,269,936 5.14 21,718,774 6.76 2544 1,017,429 1.57 - - 2,010,789 1.91 1,529,409 3.46 4,557,627 1.42

2.1 ผลรวมดนเคมชายทะเล 2532 1,341,631 1.12 - - - - 2,269,936 - 3,611,567 1.12 2544 563,403 0.87 - - 6,714 0.01 1,529,409 3.46 2,099,526 0.65

- ดนเคมทรายทะเลทมความเปรยวแฝง

2532 615,145 0.95 - - - - 2,269,936 5.14 2,885,081 0.90 2544 234,164 0.36 - - - - 1,462,783 3.31 1,696,947 0.53

- ดนเคมชายทะเล 2532 726,486 1.12 - - - - - - 726,486 0.23 2544 193,992 0.30 - - - - 66,626 0.15 260,618 0.08

- ดนเคมชายทะเลยกรอง 2532 - - - - - - - - - - 2544 135,247 0.21 - - - - - - 135,247 0.04

2.2 ผลรวมดนเคมนอกพนทชายทะเล

2532 304,594 0.47 - - 17,802,613 16.79 - - 18,107,207 5.64 2544 454,026 0.70 - - 2,010,789 1.90 - - 2,464,815 0.77

- เคมมาก 2532 304,594 0.70 - - 1,466,629 1.39 - - 1,771,223 0.55 - เคมปานกลาง 2532 - - - - 3,690,249 3.48 - - 5,461,472 1.70 - เคมนอย 2532 - - - - 12,645,735 11.92 - - 18,107,207 5.65 3. พนทนาเกลอและนากง 2532 - - - - - - - - - -

2544 899,890 1.38 - - 9,846 0.01 220,670 0.50 1,130,406 0.35

- 79 -

ตารางท 3-8 (ตอ) ชนดของดนปญหา ปจดท า ภาคกลาง+ตะวนออก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต รวมทงประเทศ

ไร

% ภาค

ไร

% ภาค

ไร % ภาค

ไร % ภาค

ไร % ประเทศ

4. ผลรวมดนเปรยว 2532 5,203,865 8.01 - - - - 122,921 0.28 5,326,786 1.66 2544 3,285,448 5.06 - - - - 885,539 2.01 4,170,987 1.3

5. ดนคอนขางเปนทราย 2532 - - - - - - - - - - 2544 4,653,408 7.17 1,542,928 1.46 30,846,490 29.23 2,558,542 5.79 39,601,368 12.35

6. ดนทรายจด 2532 1,695,759 2.61 579,956 0.54 4,095,841 3.88 763,939 1.72 7,127,085 2.22 2544 2,296,234 3.54 862,956 0.82 2,599,430 2.46 1,214,802 2.75 6,973,422 2.17

6.1 ทไมมชนดานอนทรย 2532 1,643,145 2.53 571,956 0.54 4,095,841 3.88 302,575 0.68 6,613,157 2.06 2544 2,246,916 3.46 862,956 0.82 2,598,973 2.46 827,024 1.87 6,535,869 2.03

6.2 ทมชนดานอนทรย 2532 52,614 0.08 - - - - 461,364 1.04 513,928 0.16 2544 49,318 0.08 - - 457 0.00 387,778 0.88 437,553 0.14

7. ดนตน 2532 9,150,840 14.09 19,899,314 18.77 17,882,140 16.95 4,358,849 9.87 51,291,143 15.99 2544 9,241,716 14.23 13,085,943 12.34 15,530,931 14.72 3,113,582 7.04 40,972,172 12.78

7.1 ดนตนปนลกรงปนกรวด 2532 5,103,478 7.86 9,257,695 8.73 14,700,882 13.93 2,734,150 6.19 31,796,205 9.91 2544 3,321,699 5.11 2,283,259 2.15 6,558,808 6.21 1,836,450 4.15 14,000,216 4.37

7.2 ดนตนปนเศษหน 2532 2,945,811 4.54 9,899,486 9.34 2,857,600 2.71 1,624,699 3.68 17,327,596 5.40 2544 3,723,655 5.73 9,717,199 9.17 5,392,536 5.11 1,050,010 2.38 19,883,400 6.20

7.3 ดนตนปนปนมารล 2532 1,101,551 1.70 742,133 0.70 323,658 0.31 - - 2,167,342 0.68 2544 1,536,469 2.37 648,894 0.61 122,254 0.12 5,369 0.01 2,312,986 0.72

7.4 ดนตนทมการระบายน าเลว 2532 - - - - - - - - - - 2544 659,893 1.02 436,591 0.41 3,457,333 3.28 221,753 0.50 4,775,570 1.49

- 80 -

ตารางท 3-8 (ตอ) ชนดของดนปญหา ปจดท า ภาคกลาง+ตะวนออก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต รวมทงประเทศ

ไร

% ภาค

ไร

% ภาค

ไร % ภาค

ไร % ภาค

ไร % ประเทศ

8. พนทลาดชนเชงซอน 2532 15,460,118 23.81 54,021,744 50.96 12,092,402 11.46 14,583,941 33.0 96,158,205 29.98 2544 16,295,840 25.09 55,898,726 52.72 8,541,667 8.09 15,400,282 34.85 96,136,515 29.98

ผลรวมดนปญหาทงหมด 2532 33,190,329 51.11 74,493,014 70.27 51,872,996 49.08 22,571,248 51.07 182,127,177 56.77 ผลรวมดนศกยภาพต า 2544 36,790,075 56.66 71,390,553 67.34 59,536,021 56.41 24,976,431 56.51 192,693,080 60.09 รวมภาค/ประเทศ 2532 64,938,252 100 106,027,680 100 105,533,96

3 100 44,196,992 100 320,696,887 100

2544 64,938,252 100 106,027,680 100 105,533,963

100 44,196,992 100 320,696,887 100

หมายเหต : ศกยภาพดนป 2544 จ าแนกพนทหนโผล (rock land) ไวเปนพนทอน ๆ ไมรวมอยในพนทดนตน ทมา : ส านกวจยและพฒนาการจดการทดน (2553)

- 81 -

3.13 ดนปญหาของประเทศไทย ดนทมปญหา คอดนทมสมบตไมเหมาะสมหรอเหมาะสมนอยส าหรบการเพาะปลกทางการเกษตร ถาน าดน

เหลานมาใชประโยชนจะไมสามารถใหผลผลตหรอใหผลผลตต า นอกจากนยงรวมไปถงทดนทมขอจ ากดตอการใชประโยชน ซงเมอน าไปใชแลวจะเกดผลกระทบตอระบบนเวศอยางรนแรง

ประเทศไทย มเนอททงหมดรวม 320,696,887 ไร จากการวเคราะหขอมลเชงพนทโดยใชฐานขอมลกลมชดดนทส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดนด าเนนการส ารวจในป 2532-2534 และปรบปรงครงลาสดในป 2547 เพอจดท าแผนทดนมปญหาทงประเทศ พบวามดนปญหาหลก 5 ชนด ไดแก ดนเคม 4,512,003*ไร ดนทราย 12,769,833 ไร ดนตน 43,365,620 ไร ดนเปรยวจด 5,510,144 ไร ดนอนทรย 265,348 ไร และทดนทมสภาพพนทสงชนซงเปนขอจ ากดในการน าไปใชประโยชน 96,006,984 ไร รวมพนทปญหาทงสน 162,429,932 ไร นอกจากนยงมพนทดนกรดทมปญหาอก 98,432,491*ไร (ตารางท 3-9) ตารางท 3-9 ดนปญหาของประเทศไทย (จ าแนกตามลกษณะและสมบตดนประจ ากลมชดดน) ดนทมปญหา เนอท (ไร) 1. ดนเคม ดนเคมทพบชนดานเกลอ 1,851,020* ดนเคมชายทะเล 2,660,983 2. ดนทราย ดนทรายในพนทลม 3,021,092 ดนทรายในพนทดอนทไมมชนดานอนทรย 9,162,955 ดนทรายทมชนดานอนทรย 585,786 3. ดนตน ดนตนในพนทลมถงลกรงหรอกอนกรวด 6,486,011 ดนตนในพนทดอนถงลกรง กอนกรวดหรอเศษหน 26,065,343 ดนตนในพนทดอนถงชนมารล 1,888,497 ดนตนในพนทดอนถงชนหนพน 8,925,769 4. ดนเปรยวจด ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบตน 870,493 ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง 2,211,060 ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก 2,428,591 5. ดนอนทรย 265,348 6. พนทลาดชนเชงซอน 96,006,984 7. ดนทมปฏกรยาเปนกรด 98,432,491* 8. พนทอนๆ 59,834,464 รวมพนททงประเทศ 320,696,887

*พนทดนปญหาตามลกษณะประจ ากลมชดดน ไมรวมพนททมปญหาอนซอนทบอย ทมา : ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน (2549)

- 82 -

อนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (Convention to Combat Desertification: CCD) ซงยกรางโดยคณะกรรมการทแตงตงจากการประชม สมชชาสภามตสหประชาชาต (The United Nation General Assembly) สมยท 47 ณ ประเทศบราซล เมอวนท 22 ธนวาคม 2535 อนสญญาดงกลาวมผลบงคบใชตงแต 26 ธนวาคม 2539 อนสญญาดงกลาวไดใหค าจ ากดความ ความเสอมโทรมของทดน (Land degradation)ไววาหมายถงการลดลง หรอ สญเสยไปของก าลงผลตทางดานชวภาพและเศรษฐกจรวมไปถงการสญเสยความอดมสมบรณของพนทเกษตรน าฝน (Rainfed cropland) เกษตรชลประทาน (Irrigated cropland) ทงหญาเลยงสตว (Range or pasture) และพนทปาไม (Forest and Woodlands) ในเขตแหงแลงถงแหงแลงและกงรอนชนทแหงแลงอนเนองมาจากกจกรรมการใชทดนหรอกระบวนการตางๆ อนเกดจากกจกรรมตางๆ ของมนษยรวมทงรปแบบการตงถนฐาน และการด ารงชพของมนษยและลกษณะความเสอมโทรมของทดนทเกดขน อาทเชน การชะลางพงทลายของดนทเกดจากลม และ/หรอ น าความเสอมโทรมในดานคณสมบตทางกายภาพ เคมและชวภาพ หรอก าลงผลตทางเศรษฐกจของทรพยากรดน และการสญเสยพชพรรณโดยธรรมชาต เปนตน ปจจบนมประเทศสมาชกอนสญญาดงกลาวทงหมด 194 ประเทศ แบงเปนประเทศทไดรบผลกระทบจากการแปรสภาพเปนทะเลทราย ทเปนประเทศในกลมก าลงพฒนา ประเทศพฒนานอยและประเทศพฒนาแลว ซงประเทศทไดรบผลกระทบจะตองด าเนนการแกไขความเสอมโทรมของทดน ปาไม น า ส าหรบประเทศไทยนนกรมพฒนาทดนไดด าเนนการเรองการอนรกษทรพยากรดนและน า ตลอดจนการปรบปรงบ ารงดนเพอตอตานความแหงแลงและเสอมโทรมของทดนมาอยางตอเนอง พรอมกนน ยงไดรวมมอกบหนวยงานอนทเกยวของ เชน กรมชลประทาน กรมปาไม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมอตนยมวทยา มาอยางตอเนอง เมอวนท 10 เมษายน 2560 รองอธบดดานวชาการ เปนประธานการประชมคณะอนกรรมการอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ดานวชาการ ครงท 1/2560 รวมกบหนวยงานทเกยวของ โดยทประชมไดแจงใหทราบถงอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย หลกการและความส าคญของแนวคดความสมดลของการจดการทรพยากรทดน (Land Degradation Neutrality :LDN) ขนตอนและแผนการจดท าLDN รวมถงการพจารณาการประเมนพนทเปาหมาย LDN โดยใชฐานขอมลจาก UNCCD และฐานขอมลกรมพฒนาทดน ในสวนของคณะอนกรรมการอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ดานวชาการ มหนาทจดท าเปาหมายความสมดลของการจดการทรพยากรทดน ประเมนความเสอมโทรมของทดน และเสนอมาตรการในการจดการทดนเพออนรกษ ลดผลกระทบ และฟนฟทดน ตดตามสถานะความเสอมโทรมของทดน ประเมนสภาพแวดลอมทเปนตวกระตนความเสอมโทรมของทดน พรอมเสนอแนะแนวทางการจดการทดนทเหมาะสม เสนอขอคดเหนดานวชาการในการก าหนดนโยบาย แนวทาง หลกเกณฑ และกลไกการด าเนนงานตามพนธกรณของอนสญญาฯ กรมพฒนาทดน ซงเปนหนวยงานหลกทดแลเกยวกบเรองทดนและการใชประโยชนทดน ควรทจะตองจดท าแผนทดนทมปญหาทเกดจากธรรมชาตออกจากดนทมปญหาทเกดจากกจกรรมของมนษย หรอก าหนดขอบเขตของพนททอาจมโอกาสเขาขายพนทแหงแลง เพอเปนขอมลพนฐาน และมการตดตามพนทเ หลานนอยางตอเนอง ตลอดจนการด าเนนการวจยในพนทดนทมปญหา เพอทจะท าให ปญหาลดนอยลงหรอพนทดนทมปญหาไมขยายพนทขน

- 83 -

3.14 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด กรมพฒนาทดน ซงรบผดชอบโดยตรงดานการจดการทดนเพอการเกษตร และเปนผประสานงานหลกของอนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ไดเรมโครงการเกยวกบ การหาพนทหลกการและความส าคญของแนวคดความสมดลของการจดการทรพยากรทดน (Land Degradation Neutrality :LDN) ซงประกอบดวย 3 องคประกอบหลกคอ พนทฐานของการปกคลมดน พนทผลผลตดน และพนทการเกบกกคารบอนของดน โดยการสนบสนนของอนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย เมอท าการเลอกพนทและด าเนนการ กจะเปนพนทน ารองทสามารถตรวจตดตามการเปลยนแปลง ทงดานกายภาพและเศรษฐกจสงคมของประชาชนทใชพนทนนได ตวชวดท 15.4.1 ดชนปกคลมภเขาถกออกแบบมาเพอวดการเปลยนแปลงของพชสเขยวบนพนทภเขา (กลาวคอ ปาไม (forest) ไมพม (shrubs) และตนไม (trees))

ส านกเลขาธการความรวมมอในพนทภเขาทองคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) เปนหนวยงานเกบขอมลเปาหมายท 15.4 ดงนนจงไดพฒนาดชนชวดอยางเปนทางการของดชนปกคลมภเขา (Mountain Green Cover Index) เพอตดตามความคบหนาในการบรรลเปาหมายน ดชนปกคลมของภเขาไดรบการออกแบบมาเพอวดการเปลยนแปลงของพชสเขยวในพนทภเขา (เชนปาไม พมไม และตนไม) สรางขนจากการรบรถงความสมพนธทางบวกระหวางพนทสเขยวของภเขากบสขภาพของประชาชนและความสามารถทจะเตมเตมใหกบบทบาทของระบบนเวศ โดยเฉพาะอยางยงดชนปกคลมภเขาสเขยวสามารถใหขอมลเกยวกบปาไมและไมยนตน การลดลงของมนจะเกยวของกบการหาประโยชนจากปาไม การท าลายปาไม การเกบรวบรวมเชอเพลง และไฟปา การเพมขนของดชนปกคลมของภเขาจะเกดไดจากการเจรญเตบโตของพชอาจเชอมโยงกบการปลกปาหรอโครงการปลกปา ทาง IUCN ยงไมมการระบตวชวดนอยางเปนรปธรรม และประเทศไทยยงไมไดท าการศกษาตวชวดนอยางชดเจน และประเทศไทยมพนททเปนภเขาทไมสงมากนก ตวชวดท 15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย

ประเทศไทยโดยส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดด าเนนจดท ารายงานการศกษาของสงมชวตตางๆ และในป 2556 - 2557 ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมการประชมเพอปรบปรงขอมลสถานะของสตวมกระดกสนหลง (Thailannd red data) ทคนพบในประเทศไทย ซงมสตวมกระดกสนหลงทงหมด 4,722 ชนดพนธ และสามารถจ าแนกสถานะสตวมกระดกสนหลงทถกคกคามไดถง 555 ชนดพนธ ดงตารางท 3-10 ( Ministry of Natural Resources and Environment, Thailand , 2014)

- 84 -

ตารางท 3-10 สถานะสตวมกระดกสนหลงทถกคกคาม

การจดจ าแนกสงมชวต ชนดพนธทพบในประเทศไทย จ านวนชนดพนธทถกคกคาม สตวเลยงลกดวยนม 336 118 นก 1,010 168 สตวเลอยคลาน 394 49 สตวสะเทนบกสะเทนน า 157 18 ปลา 2,825 202 รวม 4,722 555

ทมา: ONEP, 2560: online ตารางท 3-11 จ านวนชนดพนธของสตวมกระดกสนหลงทพบในประเทศไทยและชนดพนธทถกคกคาม

การจ าแนกสงมชวต

สญพนธ (EX)

สญพนธในธรรมชาต

(EW)

ถกคกคาม เปนกงวลนอยทสด

(LD)

ขอมลไมเพยงพอ

(DD) รวม

ใกลสญพนธ

อยางยง (CR)

ใกลสญพนธ (EN)

มแนวโนมใกลสญพนธ

(VU)

ใกลถกคกคาม (NT)

สตวเลยงลกดวยนม

4 0 13 32 73 30 153 31 336

นก 2 1 44 59 65 126 713 0 1,010 สตวเลอยคลาน 0 1 16 17 16 62 267 15 394 สตวสะเทนน าสะเทนบก

0 0 0 4 14 13 108 18 157

ปลา 1 6 23 64 115 61 2,455 100 2,825 รวม 7 8 96 176 283 292 3,696 164 4,722

ทมา: ONEP, 2560: online ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมการประชมในป 2556 ไดปรบปรงการจด

หมวดหมสถานะของชนดพนธพชทถกคกคาม ซงผเชยวชาญคาดประมาณวาม 10,250 ชนดพนธพชทพบในประเทศไทย จากการประเมนเบองตนและการวเคราะหสถานะของชนดพนธพช สามารถจดจ าแนกสถานะของชนดพนธพ ช 1,407 ชนดพนธ Thailand Red Data ไดรวบรวมไว 1,407 ชนดจาก 135 วงศ ดงตารางท 3-12 Ministry of Natural Resources and Environment, Thailand (2014)

- 85 -

ตารางท 3-12 จ านวนชนดพนธพชทคนพบในประเทศไทย

การจดจ าแนกสงมชวต

สญพนธในธรรมชาต (EW)

ใกลสญพนธอยางยง (CR)

ใกลสญพนธ (EN)

มแนวโนมใกลสญพนธ (VU)

หายาก (R)

หายากในไทย(RT)

Total red data sp.

Fam. Red

Pteridophyte - - - 13 27 2 42 17 Gymnosperm - - - 8 17 - 27 8 Angio- dicot 1 19 30 142 629 6 922 94 Angio-monocot - - 101 103 206 - 416 19 รวมทงหมด 1 19 131 367 879 8 1407 135

ทมา: ONEP, 2560: online สญพนธ (EX), สญพนธในธรรมชาต (EW), ใกลสญพนธอยางยง (CR), ใกลสญพนธ (EN), มแนวโนมใกลสญพนธ (VU), ใกล

ถกคกคาม (NT) เปนกงวลนอยทสด (LC) ขอมลไมเพยงพอ (DD)

ประเทศไทยมขอมลรายชอและจ านวนของสถานะของสงมชวต แตยงไมไดมการค านวณดชนชวดทชดเจน ถงเปาหมายของการจดการทยงยน

ทาง IUCN ได มการก าหนดการค านวณ

RLIt = 1- ∑ 𝑊𝑐(𝑡, 𝑠)𝑠 𝑊𝑒𝑥. 𝑁⁄ โดยท Wc(t,s) is คอคาน าหนกของหมวด (c) ในเวลา (t) ส าหรบชนด (s) (คาน าหนกส าหรบ ‘เสยงอนตราย

(Critically Endangered)’ = 4, ‘อนตราย (Endangered)’ = 3, ‘เปราะบาง (Vulnerable)’ = 2, ‘ใกลถกคกคาม (Near Threatened)’ = 1, ‘กงวลนอยทสด (Least Concern)’ = 0

‘เสยงอนตราย (Critically Endangered)’ ชนดทตดแทก (species tagged) คอ ‘มความเปนไปไดทจะสญพนธ (Possibly Extinct)’ หรอ ‘อาจสญพนธในปา (Possibly Extinct in the Wild)’ ใหน าหนกเทากบ 5 (WEX = 5), คาน าหนกทใหชนดพนธ ‘สญพนธ (Extinct)’ หรอ ‘สญพนธในธรรมชาต (Extinct in the Wild)’; และ N คอจ านวนรวมทงหมดของชนดทประเมน โดยทไมรวมกลมทไดรบการประเมนเปนขอมลทไมสมบรณในชวงเวลาปจจบน และสงมชวตท 'สญพนธ (extinct)' ในปทชดของสายพนธไดรบการประเมนครงแรก

สตรตองการขอมลดงน - สายพนธชดเดยวกนทอยในชวงเวลาเดยวกน

- 86 -

- การเปลยนแปลงประเภทรายการในบญช Red list เทานนทเกดจากการปรบปรงหรอการเสอมสภาพของสถานะ (กลาวคอไมรวมการเปลยนแปลงทเกดจากความรทไดรบการปรบปรงหรอการแกไขเกยวกบ อนกรมวธาน)

- ขอมลชนดพนธทไมเพยงพอไมน ามาคด

3.15 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

สถานการณของประเทศไทยกบการลดลงของของชนดพนธตางๆ สวนมากมสาเหตหลกมาจากแหลงทอยอาศยถกท าลายรวมทงการด าเนนกจกรรมบางอยางทไมถกตองเชน การใชสารเคมในพนทการเกษตรและมการไหลบาและปนเปอนตกคางอยในพนทนนหรอกระจายไปสพนทขางเคยง ซงอาจท าใหเกดการสญเสยของสงมชวตตางๆ ดงนนประเทศไทยตองมมาตรการในการปองกนและจดการแหลงธรรมชาตตางๆ อยางชดเจนและมการตดตามตรวจสอบเปนระยะ รวมทงตองมมาตรการการกระจายความรบผดชอบใหกบผทอยใกลเคยงหรอรวมใชประโยชนจากแหลงทรพยากรนนๆ เพอทจะสรางความตระหนกถงความเปนเจาของรวมกน ประเทศไทยจดท าบญชสถานภาพของสงมชวตตาม IUCN Red list แตยงไมมการวเคราะห ตามวธการของ IUCN

ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบาย เพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยม

พธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนทรพยากรพนธกรรมอยางเทาเทยมและยตธรรมประกอบดวย 36 มาตรา แบงเปน 4 สวน

สวนท 1) สวนน า ประกอบดวยทมา และหลกการทใชในพธสารนาโงยาฯ ความเทาเทยมในการเจราจาตอรอง ความส าคญของทรพยากรพนธกรรมเพอความมนคงทางอาหาร สขภาพ การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และการปรบตวและการลดผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สทธของชมชนพนเมองดงเดมและชมชนทองถน ตลอดจนความสมพนธระหวางทรพยากรพนธกรรมและภมปญญาทองถน

สวนท 2) ขอก าหนดทวไป ประกอบดวยวตถประสงคและขอบเขตของพธสารนาโงยาฯ สวนท 3) ขอก าหนดหลก โดยเนอหาจะเนนในเรองของการแบงปนผลประโยชน การเขาถงทรพยากร

พนธกรรมและภมปญญาทองถนทเกยวของ ขอพจารณาพเศษ ไดแก การวจยทไมไดประโยชนในเชงพาณชยทจ าเปนตองมการพจารณาเปนพเศษ สถานการณฉกเฉน เชนการแพรระบาดของไขหวด ความมนคงทางอาหาร และกลไกการแบงปนผลประโยชนพหภาคระดบโลก ซงจดเปนประเดนใหมทเกดขน โดยจะเปนกลไกทน ามาใชในการจดการทรพยากรพนธกรรมทอยในสถานภาพขามแดน และการจดการทรพยากรพนธกรรมทไมสามารถมการขออนญาตตามหลกการทเรยกวา Prior Informed Consent (PIC)

สวนท 4) ขอก าหนดสนบสนน ไดแก Non-Parties การตดตามและรายงานผล รายละเอยดเกยวกบการปฏบตตามพธสาร การลงนาม ตลอดจนการบงคบใช เปนตน

พธสารนาโงยาฯ เปนเครองมอทางกฎหมายระหวางประเทศทสามารถใชเปนกรอบแนวทางในการจดท ากฎหมายภายในประเทศในเรองของการเขาถงและแบงปนผลประโยชน และใชเปนเครองมอทางกฎหมายระหวาง

- 87 -

ประเทศเพอใหเกดผลบงคบใชทางกฎหมาย เมอทรพยากรพนธกรรมทมการเขาถงถกน าออกนอกประเทศ และเมอทรพยากรดงกลาวอยในขอบเขตอ านาจของประเทศผน าไปใชประโยชน และประเทศไทยในฐานะภาคอนสญญาฯ จะตองมการด าเนนการตามพนธกรณของอนสญญาฯ รวมถงขอก าหนดทใหมการแบงปนผลประโยชนฯ และส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ไดยกรางระเบยบคณะกรรมการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (กอช.) วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการเขาถงและไดรบประโยชนตอบแทนจากทรพยากรชวภาพ พ.ศ. ... (มตคณะรฐมนตร เมอวนท 11 มกราคม 2554 ไดเหนชอบระเบยบคณะกรรมการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (กอช.) วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการเขาถงและไดรบประโยชนตอบแทนจากทรพยากรชวภาพ พ.ศ. ...ดงกลาว และประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 4 มนาคม 2554 และมผลบงคบใช ตงแตวนท 5 มนาคม 2554 ) ซงใชเปนกรอบในการจดท าพธสารนาโงยาฯ จงเหนวาประเทศไทยควรด าเนนการเพอน าไปสการลงนามรบรองในพธสารฯ ภายในระยะเวลาทก าหนดในระหวางวนท 2 กมภาพนธ 2554 – 1 กมภาพนธ 2555 และด าเนนการเพอเขาเปนภาคพธสารฯ

สมชชาภาคอนสญญาฯ ในการประชม สมยท 10 ระหวางวนท 18-29 ตลาคม 2553 ณ เมองนาโงยา ประเทศญปน ไดรบรองพธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมฯ และเหนชอบใหมการด าเนนการ

- ใหมการลงนามรบรองพธสารฯ ณ ส านกงานใหญขององคการสหประชาชาต นครนวยอรค ประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางวนท 2 กมภาพนธ 2554 ถง 1 กมภาพนธ 2555 โดยเรยกรองใหประเทศภาคมการลงนามและสงมอบสตยาบนในโอกาสแรกเพอใหพธสารฯ มผลบงคบใชโดยเรว

- ใ ห ด า เ น น ก า ร จ ด ต ง ค ณ ะก ร ร ม ก า ร เ ฉ พ า ะก จ ร ะห ว า ง ร ฐ บ า ล ( Open-ended Ad Hoc Intergovernmental Committee) ส าหรบพธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมฯ เพอเตรยมการทจ าเปนส าหรบการประชมภาคพธสารฯ สมยท 1 โดยก าหนดมการประชมคณะกรรมการเฉพาะกจฯ ครงแรกขน ระหวางวนท 6-10 มถนายน 2554 และครงท 2 ระหวางวนท 23-27 เมษายน 2555 ตามล าดบ

ประเทศไทยโดยลงนามรบรองพธสารนาโงยาฯ เมอวนท 31 มกราคม 2555 จนถงปจจบน (เดอนกนยายน

2557) มการใหสตยาบนสาร 53 ประเทศ และพธสารนาโงยาฯ มผลบงคบใช วนท 13 ตลาคม 2557 โดยการประชมสมชชาภาคพธสารนาโงยาฯ สมยท 1 วนท 13-17 ตลาคม 2557 ณ เมอง Pyeongchang สาธารณรฐเกาหล (ฝายความหลากหลายทางชวภาพ ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2552)

ประเดนส าคญ พธสารนาโงยา (Nagoya protocol) เปนหลกปฎบตเมอจะมการน าทรพยากรทางชวภาพมาใช ซงมหลกส าคญ 3 ประการคอ PIC = Prior Informed Consent ซงเปนขนการขออนญาตใชทรพยากรทางชวภาพ MAT = Mutually Agreed Terms ขนคยกนวาจะมการด าเนนแบงผลประโยชนกนอยางไร BS = Benefit Sharing การแบงปน เปดลงนามเมอ 2 กมภาพนธ 2554 –1 กมภาพนธ 2555 ณ ส านกงานใหญองคการสหประชาชาต นครนวยอรค ไทยลงนามพธสารนาโงยาเมอวนท 31 มกราคม 2555 สถานภาพปจจบน 91 ประเทศ ลงนาม 59 ประเทศ

- 88 -

ใหสตยาบน/ภาคยานวต (ASEAN countries : ลาว อนโดนเซย พมา เวยดนาม กมพชา) พธสารมผลบงคบใชตงแตวนท 13 ตลาคม 2557 3.16 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด ขอเปนหวง พธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนทรพยากรพนธกรรมอยางเทาเทยมและยตธรรม ในประเดนน ท าอยางไรทจะท าใหประชาชนสวนใหญเขาใจในขอผกพนตางๆของพธสารนาโงยาได เนองจากทรพยากรพนธกรรมกระจายอยทวประเทศ หนวยงานของรฐทเกยวของตองท าการประชาสมพนธและสอสารในรปแบบทเขาถงประชาชน เพอทจะใหประเทศไดประโยชนจากการเปนภาคอนสญญาในพธสารฯ ดงกลาว ตวชวดท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย

อนสญญา CITES นมวตถประสงคเพอตดตอรวมมอประสานงานในการด าเนนการควบคมการคาการสงออกสตวปาและพชปาระหวางประเทศ เพอมใหเกดการท าลายลางอยางไมมขอบเขต ในปจจบนมประเทศตางๆ ประมาณ 166 ประเทศทวโลกไดเขารวมภาค อนสญญานจะใหความคมครองตอชนดพนธทใกลจะสญพนธ โดยมขอตกลงระหวาง ประเทศภาคอนสญญาในการก าหนดมาตรการควบคม การน าเขา การสงออก ตลอดจนการน า ผานแดน และการ บรรจหบหอเพอการขนสงชนดพนธนนๆ เพอมใหกระทบกระเทอนเกดความเสยหายหรอเสยชวต และมการก าหนด ชนดพนธแนบทายเปน 3 บญช คอ 3.17 ชนดพนธแนบทาย 3 บญช

1. ชนดพนธแนบทายบญชหมายเลข 1 เปนชนดพนธทหามท าการคาโดยเดดขาด ยกเวนกรณพเศษเพราะ เปนสตวชนดทใกลจะสญพนธ การน าเขา

หรอสงออกตองไดรบการยนยอมจากประเทศทจะน าเขากอน ประเทศทสงออกจงจะออกใบอนญาตสงออกให การพจารณาใหน าเขาหรอสงออกของทง 2 ประเทศ ตองค านงถงความอยรอด ของชนดพนธนนๆ เปนความส าคญหากไมปฏบตตามนจะถอวาเปนการกระท าทไมถกกฎหมาย ตวอยางชนดพนธท แนบทายบญชน ไดแก จระเขน าจด จระเขน าเคม ชางเอเชย กระทง ลงอรงอตง กอลลา หมแพนดายกษ ปลาวาฬยกษ เสอชตาร เสอดาว เสอโครง กลวยไมหายากบางชนด ฯลฯ

2. ชนดพนธแนบทายบญชหมายเลข 2 เปนชนดพนธททยงไมถงกบใกลจะสญพนธ อนญาตใหท าการคาไดแตตองมการควบคมไมใหเกดความ

เสยหาย หรอลดจ านวนของชนดพนธนนอยางรวดเรว โดยประเทศทสงออก ตองออกหนงสออนญาตเพอการสงออก และรบรองวาการสงออกแตละครงนนจะไมกอใหเกดความเสยหายตอการด ารงชวตของชนดพนธน นในธรรมชาต ตวอยางชนดพนธไดแก นกแกว นม ชะมด คางคาวแมไกทกชนด ลง คาง นาก โลมา พชประเภท หมอขาวหมอแกงลง (Nepenthes spp. ) เปนตน

- 89 -

3. ชนดพนธแนบทายบญชหมายเลข 3 เปนชนดพนธทไดรบความคมครองตามกฎหมายของประเทศใด ประเทศหนงแลวขอความรวมมอกบประเทศ

ภาคดวยกน ใหชวยดแลการสงออกตองไดรบการอนญาต และมหนงสอรบรองเพอการสงออกจากประเทศถนก าเนดวาจะไมกอใหเกดความเสยหายตอความอยรอดตามธรรมชาต ของชนดพนธนนๆ เชน กวาง Black Buck ของประเทศเนปาล นกกระทาดง ของประเทศมาเลเซย เปนตน การคาขายระหวางประเทศของสตวปา พชปา และผลตภณฑจากสตวปาและพชปา ตามบญชหมายเลข 1, 2 และ 3 ดงกลาว จะถกควบคมโดยระบบใบอนญาต (Permit) ซงหมายถงวา สตวปา และพชปาท CITES ควบคม จะตองมใบอนญาตในการ

1. น าเขา (Import) 2. สงออก (Export) 3. น าผาน (Transit) 4. สงกลบออกไป (Re-export)

ประเทศไทยไดสงผแทนเขารวมประชมและรบรองอนสญญาในป พ.ศ.2518 และไดใหสตยาบนในวนท 21

มกราคม พ.ศ.2526 โดยเปนสมาชกอนดบท 80 ในวนท 23 มกราคม พ.ศ.2527 กรมปาไมไดเชญส วนราชการท เกยวของประชมเพอแบงความรบผดชอบ โดยไดพจารณาแบงหนาทความรบผดชอบดงน

1. กรมปาไม รบผดชอบ เรอง สตวปา 2. กรมวชาการเกษตร รบผดชอบ เรอง พช 3. กรมประมง รบผดชอบ เรอง ปลาและสตวทะเล

แตในขณะนนประเทศไทยไมไดมการด าเนนการใดๆ ในการควบคมการคาสตวปาและพชปา ท าใหไทย ถกพจารณาลงโทษจากกลมประเทศภาคอนสญญา CITES ดวยการหามท าการคาขายสตวปาพชปา และผลตภณฑ จากสตวปาและพชปากบประเทศไทย (Trade Ban) ตงแตเดอนเมษายน 2534 ตอมาในเดอนกมภาพนธ 2535 ประเทศไทยไดตราพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ซงมบทบญญตเกยวกบการน าเขา สงออก และน า ผานซงชนดสตวปาท CITES ควบคม และกรมปาไมไดชแจง ท าความเขาใจกบส านกเลขาธการ CITES และแสดงใหเหนถงความตงใจจรงทจะถอปฏบตตามอนสญญาฯ CITES ตอไปในอนาคตเปนผลใหส านกเลขาธการ CITES ประกาศยกเลก Trade Ban ตอประเทศไทย ตงแตเดอน เมษายน 2535 และผลเสยหายทเกดจาก Trade Ban ครงน ประมาณวาหลายพนลานบาท

ปจจบนภายหลงการปฏรประบบบรหารราชการ ไดมการจดแบงหนาทความรบผดชอบเก ยวกบงาน CITES ในประเทศไทยใหแกสวนราชการตางๆ ดงน

1. กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ดแลเรองสตวปา 2. กรมวชาการเกษตร ดแลเรองพช 3. กรมประมง ดแลเรองสตวน า

พนธกรณทส าคญ และโครงการ/กจกรรมทประเทศไทยไดด าเนนการไปแลว 1. ภาคตองจดตงคณะท างานฝายปฏบตการ และคณะท างานฝายวทยาการประจ าประเทศ เพอควบคม

การคาสตวปาพชปา

- 90 -

- แตงตงคณะกรรมการไซเตสประจ าประเทศไทย - แตงตงคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต - แตงตงคณะกรรมการพนธพช 2. ภาคตองมมาตรการในการบงคบใชอนสญญามใหมการคาสตวปาพชปา ผดระเบยบอนสญญาฯ โดยม

มาตรการลงโทษผคา ผครอบครองรบของกลาง และสงของกลางกลบแหลงก าเนดกรณ ทราบถนก าเนด - ตรา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ.2535 - ตรา พ.ร.บ. พนธพช (ฉบบท 2) ซงสภานตบญญตแหงชาต มมตผานเปนกฎหมายเมอ วนท13 มนาคม

2535 3. ภาคตองตงดานตรวจสตวปา พชปาระหวางประเทศเพอควบคมและตรวจสอบการคาสตวปา พชปาและ

การขนสงทปลอดภยตามระเบยบ อนสญญาฯ - จดตงดานตรวจสตวปาและก าหนดเขต ดาน ตรวจสตวปา ในทองทจงหวดตางๆ ปจจบนม 38 ดาน (กรม

อทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช) - มอบหมายใหดานกกกนสตวน า ท าหนาท ตรวจสอบ การน า เขาสตวน าในอนสญญา 6 ดาน (กรมประมง) - ใหพนกงานเจาหนาทดานตรวจพชทปฏบตดานตรวจพช ตามประกาศ กษ. เรองก าหนดดานตรวจพช

จ านวน 26 ดาน ทวประเทศ (กรมวชาการเกษตร) 4. ภาคตองจดสงรายงานประจ าปเกยวกบสถตการคาสตวปา พชปาของประเทศตนแกส านกเลขาธการไซเตส

- คณะกรรมการไซเตสประจ า ประเทศไทย ไดด าเนนการจดสงรายงานเปนประจ าทกป 5. ภาคมสทธเสนอเปลยนแปลงชนดพนธในบญช Appendix I-II-III ใหประเทศภาครวมพจารณา การสงออกและน าเขาซงชนดพชและสตวตามอนสญญาฯ ถกควบคมโดยเลขาธการไซเตส ซงมศนย บนทก

และวเคราะหขอมลการน าเขา-สงออกชนดพชและสตวระหวางประเทศภาค มชอวา TRAFFIC (Trade records Analysis of Flora and Fauna in Commerce) หรอเรยกวา WTMU ( Wildlife Trade Monitoring Unit ) หากมขอสงสย ทางไซเตสจะตดตอ กบคณะกรรมการฝายปฏบตการ ( Management Authority ) ของประเทศผสงออกหรอน าเขา การอนญาตสงออกและน าเขาผสงออกตองน าสนคาใหคณะท างานฝายปฏบ ตการของประเทศตนตรวจสอบเพอออกใบอนญาตไซเตส ซงคณะท างานฝายปฏบตการจะประสานงานกบคณะท างานฝายวชาการเพอปรกษา แนะน า แลวจงด าเนนการอนญาต ใหผสงออกเพอแสดงตอดานศลกากรขาเขา แลวไปผานคณะท างานฝายปฏบตการ ของประเทศผน าเขาเพอออกใบอนญาตใหแกผน าเขา (มานพ เลาหประเสรฐ, มปป)

จากการรายงานของกรมศลกากรพบวาในปงบประมาณ 2552-2556 (ตารางท 3-13) มการจบกมการน าเขาและสงออกงาชาง โดยผานทาอากาศยานนานาชาตประเทศไทย

- 91 -

ตารางท 3-13 สถตการจบกมน าเขาและสงออกงาชาง โดยกรมศลกากร

ปงบประมาณ จ านวนราย ปรมาณ น าหนก (กก) มลคา (บาท 2552 3 20 กง 797 ทอน

16 ชน 1,882.10 68,829,872

2553 6 568 กง 99 ชน 3,883.63 317,404,217 2554 3 433 กง 55 ทอน 3,385.90 217,739,443 2555 4 25 กง 202 ทอน 520.42 33,764,992 2556 2 11 กง 22 ทอน 160.84 9,126,000 รวม 18 1,057 กง 1,076

ทอน 115 ชน 9,842.47 646,864,524

ทมา: กรมศลกากร ฝายสบสวนปราบปรามท 1 สวนสบสวนปราบปราม 3 ส านกสบสวนและปราบปราม

นอกจากน เมอ วนท 2 กมภาพนธ 2560 กรมศลกากร ส านกต ารวจแหงชาต และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชตรวจยดเกลดลนลกลอบผานแดนจากทวปแอฟรกา จ านวน 2.9 ตน มลคา 29,000,000 บาท ไทยเรงขยายผลเสนทางคานอแรดจากแอฟรกา เตรยมตรวจดเอนจาก 21 ชนเทยบกบนอแรดทยดไดในเวยดนาม เพอหาทางเชอมโยง เมอเรวๆ น 10 มนาคม 2560 กรมศลกากรส านกต ารวจแหงชาต และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตรวจยด “นอแรด” จ านวน 21 ชน น าหนกเกอบ 50 กโลกรมทถกน าใสกระเปาสมภาระ ไดทสนามบนสวรรณภมมลคา 173 ลานบาท

จากการรายงานเรองการจบกมชนสวนของสตวทอยในรายการบญช ไซเตส ในประเทศไทยอยางตอเนองสะทอนใหเหนวากลไกทางกฎหมาย การปฏบต ของประเทศไทยยงอาจมความบกพรอง ดงนนหนวยงานทเกยวของตางๆตองเพมความเขมงวดใหมากขน เพอทจะท าใหการใชประเทศไทยเปนทางผานในการน าเขาและสงออกชนสวนสตวในบญชไซเตส ไมเกดขนหรอลดจ านวนลงใหมากทสด 3.18 IUCN ไดเสนอวธการค านวณ

วธการค านวณ

PTT = 𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑔𝑔𝑟𝑒𝑔𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑤𝑖𝑙𝑑𝑙𝑖𝑓𝑒 𝑠𝑒𝑖𝑧𝑢𝑟𝑒𝑠

𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑔𝑔𝑟𝑒𝑔𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑤𝑖𝑙𝑑𝑙𝑖𝑓𝑒 𝑒𝑥𝑝𝑜𝑟𝑡 𝑝𝑒𝑟𝑚𝑖𝑡𝑠 𝑖𝑠𝑠𝑢𝑒𝑑

การรวมกน (Aggregation) การก าหนดเมทรกซทวไปเพอรวบรวมสตวปาทถกจบกมทเกยวของกบสายพนธ

ทแตกตางกน ส าหรบวตถประสงคในการค านวณตวเลขภาพรวมของการน าเขาและราคาทก าหนดโดยผเชยวชาญจะสมพนธกบแตละชนดพนธ

ธการทใชในการหาตวบงชรวมมดงน

- 92 -

- Let commodity x have n number of reported declared values; {v1, v2…….vn} ใหสนคาโภคภณฑ x มจ านวน n รายงานคาทแจงแลว ; {v1, v2…….vn}

- Assuming that each report involves several units of the commodity {x1, x2,……xn}, สมมตวารายงานแตละฉบบเกยวของกบสนคาโภคภณฑหลายชด {x1, x2,……xn},

- the value assigned to each report is: {x1*v1, x2*v2,………xn*vn} คาทก าหนดใหกบแตละรายงานคอ {x1*v1, x2*v2,………xn*vn}

- Thus, the value of all the reported amounts of the commodity x is:

ดงนนมลคาของรายงานทงหมดของสนคาโภคภณฑ : ∑ 𝑋𝑖 ∗ 𝑉𝑖𝑛1=1

- The wildlife seizure index for commodity X used for this report is the weighted average ดชนการจบสตวปาส าหรบสนคาโภคภณฑ X ใชส าหรบรายงานฉบบนคอคาเฉลยถวงน าหนก

VX = ∑ 𝑋𝑖∗𝑉𝑖𝑛

𝑖=1

∑ 𝑋𝑖𝑛𝑖=1

3.19 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด

ประเทศไทยเปนภาคอนสญญา CITES ในขณะน ประเทศไทยด าเนนการเกยวกบ รปพรรณชาง และ รายการสตว บางประเภท ทเคยเกดคดการลกลอบการคาผานประเทศไทย และยงไมมการด าเนนการค านวณตวชวด ตามท IUCN เสนอ นอกจากนเนองจากรายชอสงมชวตทอยในบญชของไซเตสทงหมด อาจมทงทอยและไมอยใน พรบ สงวนและคมครองสตวปา 2535 ดงนนประเทศไทยตองเรงด าเนนการปรบปรง กฎหมายทเกยวของเพอใหเปนไปตามอนสญญาฯ

ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางพอเพยงการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

ตวบงชนถกเสนอเปนตวบงชส าหรบเปาหมายการพฒนาทยงยน 15.8 ภายในป 2563 แนะน ามาตรการเพอปองกนไมใหมการน าและลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานลงสระบบนเวศของแผนดนและน าและตองควบคมหรอก าจดชนดพนธทส าคญออกไป 3.20 ชนดพนธตางถนทรกราน

ชนดพนธตางถน (alien species) หมายถงชนดพนธทเกดขนในททแตกตางจากพนทการแพรกระจายตามธรรมชาต ชนดพนธตางถนบางชนด แพรระบาดจนกลายเปนรกราน ( invasive alien species) หมายถงวา ชนดพนธนนคกคามระบบนเวศ แหลงทอยอาศย หรอชนดพนธอนๆ มหลายปจจยทม ผลเกอหนนใหชนดพนธตางถนตงรกรากและรกรานในทสด เปนททราบกนวา อทธพลทางกายภาพและทางเคมทมนษย มตอระบบนเวศไดเพมโอกาสให ชนดพนธตางถน กลายเปนชนดพนธทแพรระบาดและรกราน

- 93 -

การรกรานของชนดพนธไดรบการระบวา เปนการคกคามทรายแรงตอความหลากหลายทางชวภาพทวโลก เปนอนดบสองรองจากการท าลาย แหลงทอยอาศยตามธรรมชาต ในบางประเทศถงวาเปนการคกคามทส าคญทสด ชนดพนธเหลานคกคามระบบธรรมชาตและระบบการผลตซงมนแพรระบาด เขาไปในหลายกรณไดท าใหเกดการเปลยนแปลงระบบนเวศอยางสนเชง เกดการครอบครองพนทโดยชนดพนธเดยว และเกดการสญพนธของชนดพนธพนเมอง ซงมกจะสงผลใหเกดปญหาส าคญทางสงแวดลอม เศรษฐกจ สขอนามย และสงคม ทตองเสยคาใชจายนบลานดอลลารสหรฐและมผลเสยหายรายแรงตอเศรษฐกจของประเทศก าลงพฒนา

ชนดพนธตางถนเขามาสประเทศไดหลายทาง เชนการน าเขาพชหรอสตวจากตางประเทศ อาจเปนไปโดยอบตเหตหรอโดยจงใจ พาหะทส าคญทสดในการน าเขาชนดพนธทรกรานโดยไมจงใจ คอ การเดนทางและการขนสงระหวางประเทศนนคอเกยวของกบการคาขายแลกเปลยน การพาณชยและเกยวกบการเดนทางและการทองเทยว ในขณะทพาหะ ทส าคญทสดของการน าเขาโดยจงใจเกยวของกบระบบการผลตทางชวภาพ ไดแก การเกษตร การปาไม และการประมง เมอชนดพนธพชหรอสตวใดๆ ถกน าเขาไปในสวนใดๆ ของโลก หากไมมศตรตามธรรมชาต ณ ทนน ประชากรของชนดพนธตางถนกจะเจรญเตบโตกลายเปนศตรพชหรอศตรสตว ดวยวธน ชนดพนธทผคนน าเขาประเทศมาโดยมไดตงใจ กมกจะเปนวชพชอยในไรนา สวนชนดพนธทมผจงใจทน าเขามาเพอปลกเปนไมประดบหรอพชเศรษฐกจหรอเพาะเลยงในฟารม มหลายกรณทเลดลอดออกจากแปลงเพาะปลกหรอ ฟารมเพาะเลยง ออกไปรกราน แหลงทอยอาศยตามธรรมชาต ระบบนเวศตางๆ ไมวาพนทชมน า ทงหญา และปาไม ลวนแลวแตถกคกคามโดยชนดพนธตางถนทรกราน ซงรวมถง สตวม กระดกสนหลง วชพช สตวไมมกระดกสนหลง และเชอโรคพช หรอเชอโรคสตว ซงอาจฆาหรอเขาแทนทชนดพนธพชหรอสตวพนเมองได

ชนดพนธตางถนสามารถเขาไปอย ในพนทใหมไดสามแนวทางหลก คอ การแพรกระจายเขาไปโดยความสามารถของชนดพนธเองเมอมโอกาส การชกน าเขาไปโดยบงเอญจากปรากฏการณทางธรรมชาต การน าพาโดยผคนทจงใจและมไดจงใจ 3.21 กฎหมายทเกยวของทมการด าเนนการจดการชนดพนธตางถน ประเทศไทยไดตระหนกถงโทษของชนดพนธตางถนมาเปนเวลาชานานแลว และมกฎหมายทเกยวกบการควบคมปองกนชนดพนธตางถน ไดแก

พระราชบญญตก าจดผกตบชวา พ.ศ. 2466 พระราชบญญตกกพช พ.ศ. 2507 และพ.ศ. 2542 พระราชบญญตประมง พ.ศ. 2490 พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการสงออกไปนอกและการน าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ.2522 พระราชบญญตโรคระบาด พ.ศ.2499

นอกจากนยงมกฎกระทรวง ประกาศกระทรวงพาณชย ซงมเจตนารมณในการปองกนและก าจดชนดพนธตางถนทอาจเปนภยคกคามชนดพนธพนเมอง หรออาจเปนพาหะโรคทอาจจะเขามาท าลายชนดพนธพนเมองซงอาจท าใหเกดการสญพนธรวมทงอาจจะเปนภยอนตรายโดยตรงตอผคน

- 94 -

การด าเนนงานดานการควบคมและปองกน มการตงดานตรวจพช ส าหรบตรวจสงตองหามและสงจ ากดทจะน าเขาหรอน าผาน การน าเขา-สงออกพชระหวางประเทศจะตองมหนงสอรบรองการปราศจากโรคและศตรพช ตามพระราชบญญตกกพช พ.ศ. 2507 เพอปองกนไมใหศตรพชหรอพชทอาจเปนพาหะน าโรคแมลง ศตรพช หรอเชอโรคพชเขามาระบาดท าความเสยหายตอการเกษตรและระบบนเวศในประเทศไทย นอกจากน ประเทศไทยยงไดเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศ ซงชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (CITES) จะตองมใบอนญาตการน าเขา-สงออก ชนดพนธพช สตวปา ตามบญช CITES เชนเดยวกน พรอมกนนประเทศไทยมคณะกรรมการกลางวาดวยความปลอดภยทางชวภาพตงแตป พ.ศ. 2535 ซงไดจดท าแนวทางปฏบตเพอความปลอดภยทางชวภาพ ส าหรบการทดลองทางพนธวศวกรรมและเทคโนโลย : ระดบหองปฏบตการ พ.ศ. 2537 และแนวทาง : ระดบภาคสนาม พ.ศ. 2537 ซงชวยใหมการควบคมความเสยง ปองกนการเกดจากการน าเขา และปลอยสงมชวตทไดรบการเปลยนแปลงทางพนธกรรม (Genetically Modified Organisms - GMOs) ประเทศไทยไดด าเนนการควบคมและก าจดชนดพนธตางถนโดยชววธ (biological control) ซงหมายถง การควบคมศตรพชไมวาจะเปนแมลงศตรพชหรอศตรสตว โดยการใชตวห า (predators) ตวเบยน (parasites หรอ parasitoids) หรอเชอโรค (pathogens) โดยการเลยนแบบธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงระดบสมดลทางธรรมชาต (natural equilibrium) การควบคมโดยชววธสามารถน ามาใชไดส าหรบการควบคมชนดพนธตางๆ ทเปนศตรพช (pets) ทกอใหเกดความเสยหายทงทางระบบนเวศ ทางการเกษตร ทางการแพทย และสาธารณสขซงด าเนนการโดยศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต (National Biological Control Research Center - NBCRC) ทตงขนตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 9 พฤศจกายน 2514 และเรมด าเนนการเปนรปแบบตงแตป 2518 3.22 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงค ตวชวด รวมถงชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาประสงค ตวชวด สดสวนผคน/พนททไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค และตวชวด ถงแมวาประเทศไทยจะมกฎหมาย ระเบยบ ตางๆทเกยวของกบการจดการชนดพนธตางถน แตจากสถานการณในปจจบนกยงพบวายงมสตว พชตางถนทเขามาระบาดในระบบนเวศของประเทศ เชน เกษตรกรผเลยงปลาเลยงกง ต.แพรกหนามแดง อ.อมพวา จ.สมทรสงคราม เผชญปญหาปลาหมอสแพรระบาดอยางหนก โดยเฉพาะในแหลงน าธรรมชาต จนกนสตวน าทเลยงไวหมดบอ (ThaiPBS, 2560: online) นอกจากนยงมพชอกหลายชนด เชน ผกตบชวา ไมยราบยกษ สตวตางถน เชนหอยเชอร เปนตน ดงนนหนวยงานทเกยวของควรตองมการเพมมาตรการใหเขมขนใหมากขน ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2011-2020

3.23 แผนกลยทธความหลากหลายทางช วภาพ 2011-2020 และเปาหมายไอจ (Strategic Plan for Biodiversity 2011-2020 and the Aichi Targets)

- 95 -

สมชชาภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพในการประชมสมยท 10 เดอนตลาคม 2553 ณ เมองนาโงยา ประเทศญปน ภาคอนสญญาฯ ไดมขอตดสนใจท x/2 รบรองแผนกลยทธความหลากหลายทางชวภาพ 2011-2020 (Strategic Plan for Biodiversity 2011-2020 and the Aichi Targets ) ซงแผนกลยทธฯ ดงกลาว จะเปนกรอบการด าเนนงานดานความหลากหลายทางชวภาพส าหรบภาคอนสญญาฯ ในชวงป 2011-2020 โดยมการแปลงไปสกลยทธและแผนปฎบตการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (national biodiversity strategies and action plans : NBSAPs) ของภาคอนสญญาฯ ภายในสองป

3.23.1 วสยทศน

ภายใน ค.ศ. 2050 ความหลากหลายทางชวภาพ ไดรบความนยมในคณคาไดรบการอนรกษ ฟนฟ และถกใชอยางชาญฉลาด เพอธ ารงรกษาบรการจากระบบนเวศ เพอผดงพนพภพทสมบรณพนผลใหยงยน และเพออ านวยผลประโยชนทส าคญยงใหแก ผคนทงปวง

3.23.2 พนธกจ

ด าเนนปฏบตการทมประสทธผล และเรงดวน เพอหยดยงการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ เพอใหหลกประกนวาภายใน ค.ศ. 2020 ระบบนเวศยดหยนคงทนและยงคงใหบรการทส าคญยงตอไป ดวยเหตนน ใหความมนคงแกหลากหลายชวตบนพนพภพ และเกอกลการกนดอยดและการขจดความยากจนเพอเปนหลกประกนดงกลาว แรงกดดนตอความหลากหลายทางชวภาพถกลดลง ระบบนเวศไดรบการฟนฟทรพยากรชวภาพถกใชอยางยงยน และผลประโยชนทเกดจากการใชทรพยากรพนธกรรมถกแบงปน ในวถทางทยตธรรมและเทาเทยมทรพยากรพนธกรรมทเพยงพอถกจดหาให สมรรถนะไดรบการเพมพน ประเดนความหลากหลายทางชวภาพ และคณคาของความหลากหลายทางชวภาพ ถกหยบยกเปนกระแสหลก นโยบายทเหมาะสมไดรบการด าเนนงานอยางมประสทธผล และการตดสนใจอยบนพนฐานทางวทยาศาสตรทเชอถอไดและเปนไปตามวถทางการระมดระวงลวงหนา

3.23.3 เปาประสงคทางกลยทธและเปาหมายไอจ

ตารางท 3-14 เปาประสงคทางกลยทธและเปาหมายไอจ เปาประสงคทางกลยทธ A : แกไขมลเหตรากฐานของการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพโดยหยบยกความหลากหลายทางชวภาพเปนกระแสหลกในภาครฐและภาคประชาสงคม ภายในป 2563

ประชาสมพนธใหผคนตระหนกถงคณคาของความหลากหลายทางชวภาพ และทราบขนตอนวาจะท าอยางไรจงจะอนรกษและใชประโยชนอยางยงยน

บรณาการคณคาของความหลากหลายทางชวภาพเขาสการพฒนาระดบชาตและระดบทองถนและกลยทธลดความยากจน และเขาสการจดท าบญชประชาชาตหากเหมาะสม และเขาสระบบการรายงาน

ขจดแรงจงใจ รวมถงเงนอดหนนทมผลรายตอความหลากหลายทางชวภาพ เพอลดใหเหลอนอยทสดและหลกเลยงผลกระทบทางลบ และตองจดใหมแรงจงใจทางบวกและประยกตใชเพออนรกษและใชประโยชน

- 96 -

อยางยงยน โดยสอดคลองปรองดองกบอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพและพนธกรณระหวางประเทศอนทเกยวของ

รฐบาล ธรกจ และผมสวนไดสวนเสย ในทกระดบ ตองด าเนนขนตอนทจะบรรลความส าเรจหรอไดด าเนนงานตามแผน เพอการผลตและการบรโภคอยางยงยน และไดรกษาระดบผลกระทบของการใชทรพยากรธรรมชาต เปนอยางดภายในขอบเขตจ ากดทระบบนเวศปลอดภย

เปาประสงคทางกลยทธ B : ลดแรงกดดนโดยตรงตอความหลากหลายทางชวภาพ และสงเสรมการใชประโยชนอยางยงยน ภายในป 2558

ลดแรงกดดนทเกดจากกจกรรมของมนษยลดลงใหเหลอนอยทสด หมายถงแรงกดดนทมตอแนวปะการง และระบบนเวศเปราะบางอนทไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอการเพมความเปนกรดใหแกมหาสมทร ทงน เพอธ ารงรกษาความสมบรณและบทบาทหนาทของระบบนเวศดงกลาว

ภายในป 2563

ด าเนนการใหลดอตราการสญเสยแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต รวมถงปาไม ลงครงหนงเปนอยางนอยและในททเปนไปได ลดอตราการสญเสยลงใหเกอบเหลอศนย และลดความเสอมโทรมและการแยกการกระจดกระจายของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตลงอยางมนยส าคญ

จดการและเกบเกยว สตวน าและพชน าอยางยงยน ถกตองตามกฎหมาย และประยกตใชวถทางบนพนฐานของระบบนเวศจนกระทงสามารถหลกเลยงการประมงเกนขดจ ากดได ด าเนนแผนและมาตรการฟนฟ เปดสรางส าหรบชนดพนธทรอยหรอ ท าการประมงทไมกอใหเกดผลกระทบเสยหายทส าคญตอชนดพนธทคกคามและระบบนเวศทเปราะบาง และจ ากดผลกระทบของการประมงทมตอปรมาณส ารองชนดพนธ และระบบนเวศ ใหอยภายในขอบเขตทระบบนเวศยงคงปลอดภย

จดการพนทภายใตการเกษตร การเพาะเลยง และการปาไม อยางยงยน เพอเปนหลกประกนวามการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

ควบคมมลภาวะ รวมทงธาตอาหารทเกนพอด ใหอยในระดบทไมเสยหายตอบทบาทหนาทของระบบนเวศและตอความหลากหลายทางชวภาพ

จ าแนกระบและจดล าดบความส าคญของชนดพนธทรกราน และเสนทางแพรระบาด ควบคมหรอก าจดชนดพนธทมล าดบความส าคญสง และด าเนนมาตรการเพอจดการเสนทางแพรระบาดเพอปองกนการน าเขาและการตงถนฐาน

เปาประสงคทางกลยทธ C : ปรบปรงสถานภาพของความหลากหลายทางชวภาพและการคกคามของชนดพนธตางถน โดยเฝาระวงรกษาความหลากหลายทางชวภาพของระบบนเวศ ชนดพนธ และพนธกรรม ภายในป 2563

อนรกษอยางนอยรอยละ 17 ของแหลงน าบนบกและในแผนดน และรอยละ 10 ของพนททะเลและชายฝง โดยเฉพาะอยางยง พนททมความส าคญเปนพเศษเฉพาะส าหรบความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศ ดวยการจดการอยางมประสทธผลและเทาเทยม มตวแทนทางนเวศ และมระบบพนทคมครองทเชอมโยงกนอยางดและมาตรการอนทมประสทธผล โดยค านงถงการอนรกษพนทเปนส าคญ และบรณาการเขาสภมทศนและชลทศนทกวางกวาเดม

ปองกนไมใหชนดพนธทถกคกคาม ซงรจกแลวตองสญพนธ และตองปรบปรงสถานภาพการอนรกษชนดพนธดงกลาว โดยเฉพาะพวกทประชากรลดลงเหลอนอยทสดและผดงไวใหยงยน

ด ารงรกษาความหลากหลายทางพนธกรรมพชปลกและปศสตว และสตวเลยง และสายพนธปา รวมถงชนดพนธอนทมคณคาทางสงคมเศรษฐกจ และวฒนธรรม และจดท ากลยทธและด าเนนงานตามนนเพอลดการสญสลายทางพนธกรรมใหมากทสด และเฝาระวงรกษาความหลากหลายทางพนธกรรมดงกลาว

เปาประสงคทางกลยทธ D : เพมพนผลประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพ และบรการจากระบบนเวศตอคนทงปวง

- 97 -

ภายในป 2558

บงคบใช และปฏบตตามพธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน โดยสอดคลองกบกฎระเบยบในชาต

ภายในป 2563

ฟนฟและเฝาระวงรกษาระบบนเวศทใหบรการทส าคญยง รวมถงบรการทเกยวกบน า และเกอกลตอสขอนามย การกนดอยดและความผาสก โดยค านงถง ความตองการของสตร ชมชนพนเมองดงเดมและชมชนทองถน และผยากไรและผออนแอ

เพมพน ความยดหยนคงทนของระบบนเวศ และการเกอกลของความหลากหลายทางชวภาพตอปรมาณคารบอนส ารอง โดยการอนรกษและฟนฟรวมถงการฟนฟใหไดอยางนอยรอยละ 15 ของระบบนเวศเสอมโทรม ดงนน จงเกอกลตอกระบวนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการปรบตว และตอการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย

เปาประสงคทางกลยทธ E : เพมพนการอนวตอนสญญาาฯ โดยมการวางแผนอยางมสวนรวม การจดการความร และการพฒนาสมรรถนะ ภายในป 2558

ตองจดท ากลยทธและแผนปฏบตการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (NBSAPs) อยางมประสทธผล มสวนรวม และไดรบการปรบใหทนสมยแลว และรบรองเปนเครองมอทางนโยบาย และเรมตนอนวตการตามนน

ภายในป 2563

ยอมรบนบถอ ความรทถายทอดมาตามธรรมเนยมประเพณ การประดษฐคดคนใหม และวถปฏบตของชมชนพนเมองดงเดม และชมชนทองถน ส าหรบการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน และการใชทรพยากรชวภาพตามจารตประเพณ ภายใตกฎระเบยบแหงชาตและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวของ และตองบรณาการอยางเตมท และสะทอนใหเหนในการอนวตอนสญญาฯ โดยการมสวนรวมอยางเตมก าลงและมประสทธผลของชมชนพนเมองดงเดมและชมชนทองถนในทกระดบทเกยวของ

ปรบปรง แบงปนอยางกวางขวาง และถายทอด และน าไปประยกตใชความรพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพ คณคาของความหลากหลายทางชวภาพ บทบาทหนาท สถานภาพและแนวโนม และผลสบเนองจากการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

เพมการขบเคลอนทรพยากรการเงนส าหรบอนวตแผนกลยทธ 2554-2563 อยางมประสทธผลจากทกแหลง โดยสอดคลองกบ กระบวนการรวมทน และทไดรบการเหนชอบแลว ในกลยทธส าหรบขบเคลอนทรพยากร โดยเพมอยางเปนรปธรรมจากระดบปจจบน )เปาหมายนอยภายใตการเปลยนแป ลงเนองจากการประเมนวเคราะหทรพยากรทตองการทภาคอนสญญาฯ ตองจดท าและรายงาน

ตวบงชนถกน ามาใชโดยอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพเพอประเมนความกาวหนาในโครงการความหลากหลายทางชวภาพของ Aichi เปาหมายท 9 ในแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ 2011-2020 (2554-2020)

ประเทศไทยมการจดท าแผนปฏบตการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2560-2564 ไมมขอมล (metadata) ทไดรบจากการก าหนดตวบงชปจจบน ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษและ

การใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน ประเทศไทยเรม มการเจรจา โครงการ Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) โครงการรเรมการลงทน

เพอความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity Finance Initiative: BIOFIN) เปนความรวมมอระดบโลกเพอรบมอกบความทาทายดานการลงทนเพอความหลากหลายทางชวภาพอยางบรณาการ ด าเนนการโดย UNDP มวตถประสงค

- 98 -

เพอใหความรดานนวตกรรมในวธการวเคราะหเพอใหแตละประเทศสามารถประเมนผลคาใชจายดานความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพ ตอบโจทยการจดการทางการเงนเพอความหลากหลายทางชวภาพภายในประเทศ ปจจบนมประเทศสมาชกจากทวโลก 30 ประเทศ รวมถงประเทศไทย 3.24 การขบเคลอนโครงการ Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) ประเทศไทย

เมอวนท 22 มนาคม 2559 ณ หองประชม 531 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) นางสาวลดาวลย ค าภา รองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนประธานการประชมหารอรวมภาคเอกชน เรอง Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) ประเทศไทยโดยมภาคเอกชนทเกยวของเขารวมประชม

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดจดท าขอตกลงรวมกบโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) และส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ด าเนนโครงการ Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) ในประเทศไทย เพอประเมนความตองการดานการเงนในการสนบสนนการลงทนและการบรหารจดการดานการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางบรณาการ มระยะเวลาการด าเนนงาน 2 ป ระหวางป 2557–2559

โครงการ BIOFIN มเปาหมายทจะพฒนาตนแบบวธการเพมทนในการด าเนนการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในระดบประเทศ แนวคดนเปนเปาหมายหนงภายใตอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ทตองการใหประเทศตางๆ ทวโลกใหความสนใจและพฒนาการวเคราะหและระดมทรพยากรเงนทนทใชในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ปจจบนไดมประเทศทด าเนนโครงการนทงหมด 19 ประเทศทวโลก และก าลงจะขยายพนทการด าเนนงานเพมขนอก 10 ประเทศภายในป 2018 โดยโครงการ BIOFIN นจะใหการสนบสนนรฐบาลของแตละประเทศในดานตางๆ ดงน

1) ทบทวนนโยบายและระบบตางๆ ทเกยวของกบการใชจายเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ 2) มองหาวธการลงทนในระดบพนฐานและประเมนงบประมาณทตองใชในการวางแผนยทธศาสตรระดบชาต

และแผนการด าเนนงานทเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพ ซงจะท าใหรบทราบจ านวนเงนทนทยงขาดอย 3) พฒนากลยทธวธการระดมทรพยากรใหครอบคลมในระดบชาต และน ารองการด าเนนงานตามยทธศาสตร

การระดมทรพยากรดงกลาว ส าหรบขนตอนการด าเนนงานโครงการในประเทศไทยมทงหมด 10 ขนตอน ดงน 1) ไดรบอนญาตใหเรม

ด าเนนโครงการอยางเปนทางการ 2) จดตงคณะท างานโครงการในระดบประเทศ 3) การแตงตงคณะกรรมการก ากบโครงการ 4) การเรมตนด าเนนงาน 5) การศกษา วเคราะห ขอมลพนฐาน 6) การศกษาประเมนงบประมาณทใชในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ 7) การวางแผนการระดมทรพยากร 8) การน าแผนไปประยกตใชในทางปฏบต 9) การจดท ารายงานฉบบสมบรณ และ 10) การเผยแพรและประชาสมพนธ

การประชมหารอรวมภาคเอกชนครงน เปนการสรางความเขาใจใหภาคเอกชนเหนความส าคญของโครงการ BIOFIN และเพอใหเกดความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรความหลากหลายทางชวภาพใหคงอยอยางสมบรณ สามารถสนองตอบตอการใชประโยชนไดอยางยงยน รวมถงเปนกระบวนการสรางความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการขบเคลอนการด าเนนงานทเกยวของ โดยเฉพาะการเขามามสวนรวมของภาคเอกชนในการด าเนน

- 99 -

โครงการเพอสนบสนนการลงทนและการบรหารจดการดานการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพดวยกลไกคาตอบแทนการใหบรการของระบบนเวศ (Payment for Ecosystem Services - PES) และกจกรรมเศรษฐกจฐานชวภาพ (Bio-economy) ทงน ภาคเอกชนใหความสนใจและพรอมใหความรวมมอกบโครงการ Biodiversity Finance Initiative (BIOFIN) ประเทศไทย โดยจะจดสงขอมลทเปนประโยชนใหแกคณะท างาน ตอไป (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) 2559))

ไมมขอมล (metadata) ทไดรบจากการก าหนดตวบงชปจจบน ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ และคาใชจายภาครฐเพอการอน รกษและการใชประโยชน

ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน รวมความชวยเหลอในการพฒนาอยางเปนทางการ (official development assistance :ODA) แกภาคปา

ไม (รหสวตถประสงค 312) ขอมลแสดงเปนดอลลารสหรฐทอตราแลกเปลยนเฉลยตอป

3.25 ความรวมมอระหวางประเทศภาคปาไม 1) โครงการจดท าแผนแมบทพนทคมครองแหงชาต (National Protected Areas Master Plan) เปน

โครงการความรวมมอระหวางกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช โดยส านกอทยานแหงชาตกบกองทนสงแวดลอมโลก (Global Environment Facility: GEF) และเปนผใหการสนบสนน งบประมาณ จ านวน 95,000 ดอลลารสหรฐ มวตถประสงคเพอใชเปนกรอบในการจดการ พนทคมครอง ของประเทศไทย ขณะนอยในขนตอนเตรยมการเสนออธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ลงนามในบนทกขอตกลง (MoA) ในการด าเนนงานกบ GEFและ IUCN (ไมไดระบป)

2) โครงการเรงเสรมความยงยนของระบบการจดการพนทคมครอง (Catalyzing Sustainability of Thailand’s Protected Areas System: CATSPA) เปนโครงการความรวมมอระหวางกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธ พช โดยส านกอทยานแหงชาตกบ ส าน กงาน โครงการพฒนาแหงสหประชาต (United Nation Development Programme : UNDP) และเปนผใหการสนบสนน งบประมาณ จ านวน 3,454,545 ดอลลารสหรฐ มวตถประสงคเพอ พฒนารปแบบการจดการ โดยเนนการน าเสนอการจดการระบบงบประมาณของพนทคมครอง การด าเนนงานในพนทอนรกษ 5 แหง ประกอบดวยอทยานแหงชาตดอยอนทนนท อทยานแหงชาตแมวงก อทยานแหงชาตเขาชะเมา-เขาวง และอทยานแหงชาตตะรเตา เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง ด าเนนการในระยะเวลา 4 ป ปจจบน อยในระหวางการพจารณาลงนามด าเนนการโครงการโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช GEF และ UNDP (ไมไดระบป)

3) โครงการ Reducing Emission from Deforestation and Forest Degradation in Developing Countries : REDD หรอการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากการท าลายปา และการเสอมโทรมของปาในประเทศก าลงพฒนา ขณะน อยระหวางการเสนอของบประมาณสนบสนน จากกองทนสงแวดลอมโลก (Global Environment Facility:GEF) โดยมกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช เปนหนวยงานหลก (ไมไดระบป)

- 100 -

4) โ ค ร งก า ร UNEP GEF project on reversing Environmental Degradation Trends in the South China Sea and Gulf of Thailand (UNEP GEF SCS) เปนโครงการในระดบภมภาคทะเลเอเชยตะวนออก ด าเนนการโดยไดรบเงนทนสนบสนนโครงการจากกองทนสงแวดลอมโลก มประเทศเขารวมด าเนนโครงการรวม 7 ประเทศ ไดแก ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐอนโดนเซย มาเลเซย สาธารณรฐฟลปปนส ราชอาณาจกรไทย และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม โดยมเปาหมายหลกคอ จดท าแผนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทางทะเลและชายฝงแบบบรณาการ (ไมไดระบป)

5) โครงการการวเคราะหชองวางระบบนเวศ โดยไดรบการสนบสนนจากศนยอาเซยนวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (ASEAN Centre for Biodiversity:ACB) เปนจ านวน 5,000 ดอลลารสหรฐ ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะหนวยประสานงานกลางอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ รวมกบ ดร.อนวฒน นทวฒนา ผเชยวชาญดานความหลากหลายทางชวภาพ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ไดเสนอรายงานการวเคราะหชองวางระบบนเวศทะเลและชายฝง ของประเทศไทย (ไมไดระบป)

- 101 -

บทท 4

การด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ ในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย

การด าเนนงานของภาคสวนตางๆ ทเกยวของกบการก ากบ เกบขอมล และการประมวลผล การพฒนาทยงยน ประกอบดวยหลากภาคสวน ดงแสดงในตารางท 4-1 ตารางท 4-1 หนวยงานทรบผดชอบ เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Goal 15 เกยวกบการปกปอง (protect) การฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอ ย า ง ย ง ย น ( promote sustainable use of terrestrial ecosystem) การจดการปาไมอยางยงยน ( sustainably management forests) การต อต า นก า ร แ ป ร ส ภ า พ เ ป น ท ะ เ ล ท ร า ย ( combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degration) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss)

หนวยงานรบผดชอบหลก/รวม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หนวยงานสนบสนน กระทรวงศกษาธการ (กษ)/กระทรวงมหาดไทย (มท)/ส านกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช)/ส านกงานกองทนสนบสนนทนวจย (สกว)/ส านกงานสถตแหงชาต (สสช)/ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช)/กระทรวงวทยาศาสตร (วท) /กองทพบก

Target 15.1

ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) ท าใหเกดความมนใจวาการอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนระบบนเวศบนแผนดนและระบบนเวศน าจดบนแผนดนตองมความยงยน โดยเฉพาะปาไม พนทชมน า ภเขา และพนทแหงแลงใหสอดคลองกบความรบผดชอบภายใตขอตกลงนานาชาต

Indicator 15.1.1

สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย%) พนทอนรกษ พ.ศ. 2554 – 2558 จ านวนและพนทปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2554 – 2558 พนทอทยานแหงชาต พ.ศ. 2558 พนทวนอทยาน พ.ศ. 2558 พนทเขตรกษาพนธสตวปา พ.ศ. 2558 แผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต (10 ป)

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ยทธศาสตรกรมปาไม พ.ศ.2559-2564 หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมปาไม มขอมลและแผนงานการด าเนนงานในระดบด ขอมล

ลาชาประมาณ 1-2 ป ถาใหอยในเกณฑเฉลยของขอมลลาชาท 1 ป กจะดขน

- 102 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

มความชดเจนในตวชวด Indicator 15.1.2

สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

พนทปาไม พ.ศ. 2504-2558 ยทธศาสตรกรมปาไม พ.ศ.2559-2564 พนทชมน า พนทแหลงน าในประเทศ

Indicator 15.1.2

สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม กรมทรพยากรน า กรมพฒนาทดน มขอมลและแผนงานการด าเนนงานในระดบด ขอมล

ลาชาประมาณ 1-2 ป ถาใหอยในเกณฑเฉลยของขอมลลาชาท 1 ป กจะดขน จากเทคโนโลยทมอยในประเทศ สามารถท าใหขอมลประมวลฝนไดเรวขนได

ขอมลตองมการใหค าจ ากดความของพนทปาไมใหตรงกน และมการประสานงานขอมลจากแหลงตางๆ ใหเปนตวเลขเดยวกน

Target 15.2

ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มการสงเสรมการด าเนนการการจดการทยงยนของปาไมทกประเภท หยดการท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และเพมพนทปาไมจากพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และพนททเดมเปนปา (reforestation) ใหเปนจรง

Indicator 15.2.1

ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน

แผนแมบทกรมปาไม ระยะ 20 ป (พ.ศ.2560 - 2579) แผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต (10 ป)

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แผนกลยทธกรมปาไมและแผนปฏบตราชการ 4 ป

พ.ศ. 2555-2558 ยทธศาสตรกรมปาไม พ.ศ.2559-2564 ขอมลพนทปาไม ขอมลการตองเทยวในอทยานแหงชาต ขอมลการปองกนควบคมไฟปา ขอมลการน าเขา-สงออก ไม ของปา สตวปา หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

- 103 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

มแผนการจดการททนสมยมากขนครอบคลมไปไดคอนขางยาว แตแผนปฎบตการ/ปฏบตราชการยงไมทนสมย

ขอมลทสนบสนนการจดการ เปนไปตามตวชวด 15.1.1 และ 15.1.2

Target 15.3

ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย ฟนฟทดนและดนทเสอมโทรม รวมทงท ด นท ไ ด ร บผลกระทบจากการแปรสภาพเปนทะเลทราย ความแหงแลง และน าทวม อยางมงมนเพอบรรลเปาหมายใหหยดการเสอมโทรมของทดนทวโลก

Indicator 15.3.1

สดสวนของพนทเสอมโทรมตอพนททงหมด ยทธศาสตรกรมพฒนาทดน ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564)

แผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต (10 ป) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ฐานขอมล Agri-Map http://www.ldd.go.th/www/files/78677.pdf

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมพฒนาทดน ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) มแผนยทธศาสตรระยะยาว แตจะตองตดตามแผน

ระดบปฏบตการใหสอดคลองและมความเปนไปไดในทางปฏบต

ขอมลทางดานการบรหารจดการดนมการพฒนาใหดขน สามารถใชออนไลนได

Target 15.4

ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) ตองใหเกดความมนใจวามการอนรกษระบบนเวศภเขา รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ เพอเพมขดความสามารถทจะกอใหเกดประโยชนทจ าเปนส าหรบการพฒนาทยงยน

Indicator 15.4.1

ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา

พนทปาไม พ.ศ. 2504-2558 พนทอนรกษ พ.ศ. 2554 – 2558 จ านวนและพนทปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2554 – 2558 พนทอทยานแหงชาต พ.ศ. 2558 พนทวนอทยาน พ.ศ. 2558 พนทเขตรกษาพนธสตวปา พ.ศ. 2558 พนทชมน า แผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต (10 ป)

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทาง

ชวภาพ พ.ศ. 2558-2564

- 104 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Indicator 15.4.1

ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมปาไม มแผนแมบทระยะยาว

มขอมลทยงไมทนสมย แตจากเทคโนโลยในปจจบนสามารถด าเนนการใหทนสมยได

Indicator 15.4.2

ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา (Mountain green cover index)

พนทปาไม พ.ศ. 2504-2558 พนทอนรกษ พ.ศ. 2554 – 2558 จ านวนและพนทปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2554 – 2558 พนทอทยานแหงชาต พ.ศ. 2558 พนทวนอทยาน พ.ศ. 2558 พนทเขตรกษาพนธสตวปา พ.ศ. 2558 พนทชมน า แผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต (10 ป)

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทาง

ชวภาพ พ.ศ. 2558-2564 หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมปาไม มแผนแมบทระยะยาว มขอมลทยงไมทนสมย แตจากเทคโนโลยในปจจบนสามารถด าเนนการใหทนสมยได

Target 15.5

มการด าเนนการอยางเรงดวนและมนยส าคญ เพอลดการเสอมสภาพของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต หยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ และปกปองและปองกนการสญพนธของสายพนธทถกคกคามภายในป พ.ศ. 2563 (2020)

Indicator 15.5.1

ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย (Red List Index)

ขอมลการน าเขา-สงออก ไม ของปา สตวปา ทะเบยนรายการชนดพนธพชทส าคญทใกลสญพนธ

และหายาก และชนดพนธเฉพาะถน ชนดพนธทถกคกคามทมสถานภาพการประเมนตาม

Thailand red data Thailand 5th National Report on the

Implementation of the Convention on Biological Diversity 2008-2012

- 105 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Indicator 15.5.1

ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย (Red list index)

แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558-2564

แผนยทธศาสตรกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พ.ศ.2559 - 2564

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการ

มหาชน) มแผนแมบท แผนยทธศาสตรทครอบคลมในระยะ

ปานกลาง แตแผนปฏบตการยงไมชดเจน ขอมลขอมลมปรากฏแตบางสวนยงไมสามารถจะเขาถงได ซงบางสวนอาจจะเกดจากปญหาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

Target 15.6

สนบสนนความเทาเทยมและยตธรรมในการใชงานรวมกนของผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรพนธกรรมและสงเสรมการเขาถงทเหมาะสมไปยงแหลงทรพยากรดงกลาวตามทตกลงกนในระดบสากล

Indicator 15.6.1

จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน

ภายใตอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ( Convention on Biological Diversity: CBD) ประเทศไทยลงนามในอนสญญาเมอวนท 12 มถนายน 1992 ใหสตยาบนเขาเปนภาคเมอ วนท 31 ตลาคม 2003บงคบใชเมอ 29 มกราคม 2004 (พ.ศ. 2547) โดยมส านกงานนโยบาย และแผนทรพยากร ธรรมชาตและส งแวดลอม เปนหน วยประสานงานหลก (National Focal Point)

ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548

ระเบยบคณะกรรมการอนรกษและการใชประโยชนความหลากหลายทาง ชวภาพแห งชาต ว าด วยหลกเกณฑและวธการในการเขาถงทรพยากรชวภาพและการไดรบผลประโยชนตอบแทนจากทรพยากรชวภาพ พ.ศ. 2554

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ยงขาดขอมลในแนวทางปฏบต

- 106 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Target 15.7

มการด าเนนการอยางเรงดวนเพอยตการลา เกบ และคาพชและสตวคมครอง รวมทงกลาวถงอปสงค-อปทานของผลตภณฑจากปาทผดกฎหมาย

Indicator 15.7.1

สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย

ขอมลการน าเขา-สงออก ไม ของปา สตวปา Thailand 5th National Report on the

Implementation of the Convention on Biological Diversity 2008-2012

แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558-2564

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการ

มหาชน) มแผนแมบท แผนยทธศาสตรทครอบคลมในระยะ

ปานกลาง แตแผนปฏบตการยงไมชดเจน ขอมลขอมลมปรากฏแตบางสวนยงไมสามารถจะเขาถงได ซงบางสวนอาจจะเกดจากปญหาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

Target 15.8

ภายในป 2563 (2020) มมาตรการเพอปองกนใหการแนะน าและชวยลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานบนบกและในน าและการควบคมหรอก าจดสายพนธทมความส าคญ

Indicator 15.8.1

สดสวนของประเทศท ใ ชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

การน าเขา-สงออก ไม ของปา สตวปา Thailand 5th National Report on the

Implementation of the Convention on Biological Diversity 2008-2012

แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558-2564

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม มแผนแมบท แผนยทธศาสตรทครอบคลมในระยะ

ปานกลาง แตแผนปฏบตการยงไมชดเจน ขอมลขอมลมปรากฏแตบางสวนยงไมสามารถจะ

เขาถงได ซงบางสวนอาจจะเกดจากปญหาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

- 107 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Target 15.9

ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มการบรณาการระบบนเวศและคณคาของความหลากหลายทางชวภาพในก า ร ว า ง แ ผ น ร ะ ด บ ช า ต แ ล ะ ร ะ ด บ ท อ ง ถ น กระบวนการพฒนา กลยทธและความรบผดชอบในการลดปญหาความยากจน

Indicator 15.9.1

ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศให ส อด คล อ ง ก บ เ ป า ป ร ะ ส งค ท 2 ข อ ง Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558-2564

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม มแผนแมบท แผนยทธศาสตรทครอบคลมในระยะ

ปานกลาง แตแผนปฏบตการยงไมชดเจน ขอมลขอมลมปรากฏแตบางสวนยงไมสามารถจะเขาถงได ซงบางสวนอาจจะเกดจากปญหาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

Target 15.a

ระดมและเพมทรพยากรทางการเงนจากทกแหลงอยางมนยส าคญเพออนรกษและใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

Indicator 15.a.1

ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

กรมปาไม กรมอทยานสตวปาและพนธพช - ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม Target 15.b

ระดมทรพยากรจากทกแหลงและทกระดบเพ อสนบสนนเงนการบรหารจดการปาไมทยงยน และจดหาแรงจงในทเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาใหเกดความกาวหนาในการบรหารจดการ ซ งรวมถงการอนรกษและการปลกปา

Indicator 15.b.1

ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ ( Official development assistance: ODA) แ ล ะคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน ส าหรบดานปาไม

กรมปาไม กรมอทยานสตวปาและพนธพช

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

Target 15.c

เพมพนการสนบสนนในระดบโลกส าหรบความพยายามทจะตอสกบการลา การเคลอนยายชนดพนธคมครอง รวมถงโดยการเพมขดความสามารถของชมชนทองถน

- 108 -

เปาหมาย/ ตวชวด

รายละเอยด หนวยงานทรบผดชอบ/แผน/กลยทธ

Indicator 15.c.1

สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย

พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 พระราชบญญตพนธพช (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 พระราชบญญตงาชาง พ.ศ. 2558 บญชราย ชอ CITES จ านวน 3 บญ ช อ างอ งท

http://www.dnp.go.th/thailand-wen/cites_species_tw/sp_id_eg.html

หนวยงานรบผดชอบ/แหลงขอมล กรมปาไม (สตวปา พชปา ของปา) กรมวชาการเกษตร (พช) กรมประมง (สตวน า) ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ขอมลอยในระดบปานกลาง ยงไมมบญชรายชอของ

สตวทถกจบและสตวทสงออกตามกฎหมาย เปาประสงคท 15.1 ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) มนใจในการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนแผนดน

และระบบนเวศน าจดบนแผนดนและการบรการ ตองมความยงยน โดยเฉพาะ ปาไม พนทชมน า ภเขา และพนทแหงแลงใหสอดคลองกบความรบผดชอบภายใตขอตกลงนาชาต

ตวชวดท 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 4.1 หนวยงานทรบผดชอบหลกตวชวดท 15.1.1

หนวยงานท ร บผ ดชอบหลกคอ คอ อทยานแห งชาตส ตวป าและพนธ พช กรมปา ไมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

4.2 กฎหมายทเกยวของ

4.2.1 กรมปาไม กฎหมายทเกยวของ - พระราชบญญตปาไม พทธศกราช ๒๔๘๔ (และทแกไข) - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ (และทแกไข) - พระราชบญญตสวนปา พ.ศ. ๒๕๓๕ - พระราชบญญตเลอยโซยนต พ.ศ. ๒๕๔๕ - พระราชกฤษฎกา โอนกรมปาไม กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไปเปนกรมปาไม กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและปรบปรงอ านาจหนาทและกจการของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๖

4.2.2 อทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กฎหมายทเกยวของ

- 109 -

- พระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484 - พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ.2535 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา(ฉบบท3)พ.ศ.2557 - ประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท ๑๐๖/๒๕๕๗ - ค าสงคณะรกษาความสงบแหงชาต ท ๖๔/๒๕๕๗ - ค าสงคณะรกษาความสงบแหงชาต ท ๖๖/๒๕๕๗ - พระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอ านาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพรบ.ปรบปรง

กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2545 - พระราชบญญตปรบปรงกระทรวงทบวงกรม พ.ศ.2545 - กฎกระทรวง..ออกตามความในพรบ.ใหใชประมวลกฎหมายทดนพ.ศ.2497 - กฏกระทรวงแบงสวนราชการกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม พ.ศ.2547 - กฏกระทรวงแบงสวนราชการกรมปาไมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ.2551 - พระราชบญญตงาชาง พ.ศ.2558

4.3 แผน/ยทธศาสตร

- ยทธศาสตรกรมปาไม พ.ศ. 2559-2564 - การบรหารจดการปาไม จากนโยบายสการด าเนนงานในพนท กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม - แผนแมบทแกไขปญหาการท าลายทรพยากรปาไม การบกรกทดนของรฐ และการบรหารจดการ

ทรพยากรปาไมอยางยงยน โดยกองอ านวยการรกษาความมนคง ภายในราชอาณาจกร กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2557

- ยทธศาสตรการวจยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พ.ศ. 2560 – 2564 สานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช มถนายน 2559

4.4 โครงการ/โครงการความรวมมอ

1) บนทกความรวมมอ ระหวางกรมปาไม กบมลนธสบนาคะเสถยรการด าเนนโครงการพฒนาการบรหารจดการพนทปาสงวนแหงชาตในผนปาตะวนตก (พ.ศ.2559 - 2562)

2) โครงการจดท าขอมลสภาพพนทปาไม ป พ.ศ. 2556-2557 รายงานฉบบสมบรณ กรมปาไม 3) REDD+ World Bank doner agency (2016) Regional FCPF Trust Fund Number: TF093772

- 110 -

FCPF Country Child Trust Fund Number: TF018351 Total Project Cost (US$M): US$3.98 million (Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation)

4) Conserving Habitats for Globally Important Flora and Fauna in Production Landscapes; United Nations Development, Programme Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning (ONEP)

5) Strenthening capacity and incentive for wildlife conservation in the western forest complex. UNDP. Department of National parks, wildlife and plant conservation, Ministry of Natural resources and Environment (2015-2020)

ตวชวดท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ 4.5 หนวยงานทรบผดชอบตวชวดท 15.1.2 กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช กรมปาไม ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ฝายความหลากหลายทางชวภาพ) กรมทรพยากรน า กรมพฒนาทดน 4.5.1 กฎหมายทเกยวของ

- พระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2532 - พระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2490 - พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 - พระราชบญญตกกพช พ.ศ. 2507 และพระราชบญญตกกพช (ฉบบท 2) พ.ศ. 2537 - พระราชบญญตบ ารงพนธสตว พ.ศ. 2509 - พระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 และพระราชบญญตพนธพช (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 และฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตการสงออกไปนอกและน าเขาในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ. 2522 - พระราชบญญตพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 2534 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตสวนปา พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 - (ราง) พระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. ... - มตคณะรฐมนตร เรองแผนแมบทการจดการปะการงของประเทศไทย วนท 3 มนาคม 2535 - มตคณะรฐมนตร เรองการยกเลกการใหสมปทานท าไมในเขตปาไมชายเลน วนท 19 พฤศจกายน 2539

กฎหมายกรมทรพยากรน า

- 111 -

- กฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมทรพยากรน า กระทรวงทรพยากระธรรมชาตและสงแวดลอม (ฉบบท2) พ.ศ.2551

- กฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมทรพยากรน า กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ.2545

- ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง หลกเกณฑการด าเนนการเกยวกบสมปทานประกอบกจการประปาเพอความปลอดภยหรอผาสกของประชาชน พ.ศ. ๒๕๕๔

- รางพระราชบญญตทรพยากรน า ท สคก.ตรวจพจารณาแลว เรองเสรจท ๑๔๒๗/๒๕๕๘ - ประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๕๘ ลงวนท ๒๖ มกราคม ๒๕๑๕ ในสวนทเกยวของกบการประกอบ

กจการประปา - พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐

กฎหมายกรมพฒนาทดน

- พระราชบญญตพฒนาทดนพ.ศ. ๒๕๕๑ 4.5.2 ยทธศาสตร/แผน

- ยทธศาสตรงานวจยของประเทศไทย การพฒนาคณคาความหลากหลายทางชวภาพ (พ.ศ. 2555-2559) และโปรแกรมทรพยากรชวภาพ ภายใตแผนกลยทธการวจยและพฒนา สวทช. ระยะท 2 พ.ศ. 2554-2559 (Strategic Planning Alliance II: SPA II) โดย ฝายบรหารคลสเตอรและโปรแกรมวจย ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต 2554

- แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ 2558-2564 - Thailand National Report on the implementation of the Convention on Biodiversity - โครงการยทธศาสตรการบรหารจดการน าเพอเตรยมการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน

ประเทศไทย ป งบประมาณ 2558 - แผนทมาตรฐานการแบงลมน าหลกและลมน าสาขาของประเทศไทย ส านกวจยพฒนาและอทกวทยา

กรมทรพยากรน า - แผนยทธศาสตรกรมพฒนาทดน ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) - ยทธศาสตรกรมพฒนาทดน ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 -

2564)

เปาประสงคท 15.2 ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) สงเสรมการด าเนนการการจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดการท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และปลกปาไมในพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และเคยเปนปาไมมากอน (reforestation) ทวโลกมากขน

ตวชวดท 15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน

- 112 -

4.6 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.2.1 กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมปาไม กรมพฒนาทดน

กฎหมายทเกยวของ - กฎหมายของกรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต พนธและสตวปา ไดระบไวขางตน - พระราชบญญตพฒนาทดนพ.ศ. ๒๕๕๑ แผน/ยทธศาสตร - แผนยทธศาสตรกรมพฒนาทดน ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579)

เปาประสงคท 15.3 ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) สงเสรมการด าเนนการการจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยด

การท าลายปาไม ฟนฟปาไมทเสอมโทรม และปลกปาไมในพนททไมเคยเปนปามากอน (afforestation) และเคยเปนปาไมมากอน (reforestation) ทวโลกมากขน

ตงชวดท 15.3.1 สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด 4.7 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.3.1 กรมพฒนาทดน โดยฝายประสานอนสญญาวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (UNCCD) ไดจดท ายทธศาสตร 10 ป ของอนสญญาฯ ส าหรบประเทศไทย และอยระหวางการด าเนนการจดท าแผนท ความสมดลของการจดการทรพยากรทดน (land Degradation Neutrality) เปาประสงคท 15.4 ภายในป พ.ศ. 2573 (2030) ตองมนใจการอนรกษระบบนเวศภเขา รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ เพอเพมขดความสามารถเพอใหเกดประโยชนทส าคญเกยวกบการพฒนาทยงยนบทท 5 ตวชวดท 15.4.1 ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา ตวชวดท 15.4.2 ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา 4.8 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.4.2 หนวยงานทเกยวของ กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมปาไม ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมทรพยากรน า เปาประสงคท 15.5 ด าเนนการอยางเรงดวนและมความส าคญ ในการลดการเสอมสภาพของแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต หยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ภายในป พ.ศ. 2563 (2020) ปกปองและปองกนการสญพนธของสายพนธทถกคกคาม ตวชวดท 15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย 4.9 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.5.1

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4.9.1 กฎหมายทเกยวของ

- 113 -

พระราชบญญต พระราชบญญตคมครองการประชมภาคอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาท

ใกลสญพนธครงท 13 ในประเทศไทย พ.ศ. 2547 พระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 พระราชบญญตพนธพช (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 พระราชบญญตงาชาง พ.ศ. 2558 ประกาศ ประกาศกระทรวงพาณชยวาดวยการสงสนคาออกไปนอกราชอาณาจกร (ฉบบท 58) พ.ศ. 2534 ประกาศกรมวชาการเกษตรเรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการน าเขา สงออก หรอน าผานพชอนรกษ

และซากของพชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 พ.ศ. 2547 กฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2537

ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง พชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง พชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 (ฉบบท 3)

พ.ศ. 2538 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง พชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 (ฉบบท 4)

พ.ศ. 2540 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง พชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 พ.ศ. 2543 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรอง พชอนรกษตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 พ.ศ. 2545 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเรอง ก าหนดชนดสตวปาและซากของสตวปาทหาม

น าเขาหรอสงออก ประกาศกรมวชาการเกษตรเรอง หลกเกณฑและวธการขยายพนธเทยม ตามพระราชบญญตพนธพช พ.ศ.

2518 (ฉบบท 1) พ.ศ. 2536 เปาประสงคท 15.6 สนบสนนความเทาเทยมและยตธรรมในการใชงานรวมกนของผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรพนธกรรมและสงเสรมการเขาถงทเหมาะสมไปยงแหลงทรพยากรดงกลาวตามทตกลงกนในระดบสากล ตวชวดท 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน 4.10 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.6.1 หนวยงานทเกยวของ

- กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมวชาการเกษตร, หนวยเกบรกษาสายพนธจลนทรยทางการเกษตร - กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (กรมปาไม, กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช,

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม) - กระทรวงสาธารณสข (กรมวทยาศาสตรการแพทย, กรมพฒนาการแพทยแผนไทย,การแพทยทางเลอก)

- 114 -

4.10.1 กฎหมายวาดวยการคมครองพนธพช - กฎหมายวาดวยพนธพช - กฎหมายวาดวยปาไม - กฎหมายวาดวยอทยานแหงชาต - กฎหมายวาดวยเชอโรคและพษจากสตว - กฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา - พรบ.คมครองและสงเสรมภมปญญาและการแพทยแผนไทย พ.ศ. 2552 - (ราง)ระเบยบสภาวจยแหงชาตวาดวยการอนญาตใหนกวจยชาวตางประเทศเขามาท าการวจย

ในประเทศไทย พ.ศ. .... - ระเบยบคณะกรรมการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรชวภาพแหงชาตวาดวยหลกเกณฑและ

วธการเขาถงและการไดรบประโยชนตอบแทนจากทรพยากรชวภาพ พ.ศ. 2554 เปาประสงคท 15.7 ด าเนนการอยางเรงดวนเพอยตการบกรกและการคาพชและสตวคมครอง ทงอปสงค-อปทานของผลตภณฑสตวปาทผดกฎหมาย ตวชวดท 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย 4.11 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.7.1

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมวชาการเกษตร กรมประมง 4.11.1 กฎหมายทเกยวของ - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา (ฉบบท 2) พ.ศ. 2546 และ กฎกระทรวง เรองการก าหนด

ชนดสตวปาคมครองทใหเพาะพนธได พ.ศ 2546 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 - กฎหมายคมครองพนธพช 2542 - พระราชกฤษฎกาก าหนดของปา หวงหาม พ.ศ. 2530 - พระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 - พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 - พระราชบญญตพนธพช (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 (แกไขเพมเตม) - พระราชบญญตกกพช พ.ศ. 2507

- 115 -

เปาประสงคท 15.8 ภายในป 2563 (2020) มมาตรการเพอปองกนใหการแนะน าและชวยลดผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกรานบนบกและในน าและการควบคมหรอก าจดสายพนธทมความส าคญ ตวชวดท 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน 4.12 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.8.1 กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรมประมง กรมปาไม

4.12.1 กฎหมายทเกยวของ - พระราชบญญตก าจดผกตบชวา พ.ศ. 2466 - พระราชบญญตกกพช พ.ศ. 2507 และพ.ศ. 2542 - พระราชบญญตประมง พ.ศ. 249 - พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 - พระราชบญญตการสงออกไปนอกการน าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ.2532 - พระราชบญญตโรคระบาด พ.ศ.2499

เปาประสงคท 15.9 บรณาการมลคาของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพเขาไวในการวางแผน กระบวนการพฒนารายงานและยทธศาสตรการลดความยากจน ทงระดบทองถนและระดบประเทศ ภายในป 2563 ตวชวดท 15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020 4.13 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.9.1 ส านกความหลากหลายทางชวภาพ กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช เปาประสงคท 15.a ระดมและเพมทรพยากรทางการเงนจากทกแหลงอยางมนยส าคญเพออนรกษและใชความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน ตวชวดท 15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน 4.14 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.a.1 ส านกความหลากหลายทางชวภาพ กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช เปาประสงคท 15.b ระดมทรพยากรจากทกแหลงและทกระดบเพอสนบสนนเงนการบรหารจดการปาไมทยงยน และจดหาแรงจงในทเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาใหเกดความกาวหนาในการบรหารจดการ ซงรวมถงการอนรกษและการปลกปา ตวชวดท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน 4.15 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.b.1

- 116 -

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช เปาประสงคท 15.c เพมพนการสนบสนนในระดบโลกส าหรบความพยายามทจะตอสกบการลา การเคลอนยายชนดพนธคมครอง รวมถงโดยการเพมขดความสามารถของชมชนทองถน ตวชวดท 15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย 4.16 หนวยงานทเกยวของตวชวดท 15.c.1

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช

4.17 ประเดนทเปนขอขดแยงกบประชาชนเปนสวนใหญ คอเรอง ปากบคน ภาคประชาชนรวมถกประเดน กฎหมายปาชมชน ซงตองการใหรฐบาลใหสทธชาวบานมสวนวางแผนรกษปา

อยางยงยน เมอวนท 4 มถนายน 2558 ทรฐสภามการประชมคณะอนกรรมาธการจดการปาไม ในคณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สภาปฎรปแหงชาต โดยมนายสวช สงหพนธ เปนประธานการประชม เพอหารอเกยวกบกรณการผลกดน พระราชบญญต (พ.ร.บ.) ปาชมชน ส าหรบวาระการประชมครงนเปนกจกรรมตอเนองมาจากการทเครอขายภาคประชาชน อาท สหพนธเกษตรกรภาคเหนอ (สกน.) เครอขายเกษตกรภาคอสาน เครอขายปาชมชนภาคเหนอและเครอขายชนเผาแหงประเทศไทย ฯลฯ ไดออกแถลงการณเพอเรยกรองให สปช. มการการแกไขเนอหาใน พ.ร.บ.ปาชมชนทเสนอโดยกรมปาไม เพอใหเกดความชอบธรรมแกการจดการทรพยากรอยางเทาเทยมและไมผกขาดกบอ านาจของหนวยงานใดหนวยงานหนง ทงนภายหลงการประชมแลวเสรจมขอสรปใจความส าคญ 3 ประเดนหลก 1 เครอขายภาคประชาชนระบวาใหคณะกรรมการยกรางกฎหมาย พ.ร.บ.ปาชมชน ควรยตหลกการในราง พ.ร.บ.ทระบวา จะมการยาย อพยพหรอน าคนชมชนเกาทอยในเขตพนทอนรกษออกไปทอน เพราะสภาพชมชนโดยสวนมากผกพนกบปา ไมมเครองมอในการหาเลยงชพอยางคนเมอง ซงหากจะสภานตบญญต และคณะกรรมาธการทเกยวของตองการผลกดน จะตองยกเลกระเบยบหรอเกณฑทเขาขายสนบสนนประเดนดงกลาว 2 ทผานมาแมมกฎหมายเกยวกบปาไมมากมาย แตปรากฏวามชองโหวทางกฎหมายหลายดาน ท าใหเกดการใชอ านาจโดยมชอบ ทางเครอขายภาคประชาชนเสนอมการแกไขกฎหมายทเปนชองโหวอนสรางความขดแยงระหวางประชาชนในพนทปาและเจาหนาทรฐ 3 กรณรฐบาลอยากจะผลกดนพ.ร.บ.ปาชมชนตอไปควรทจะเปดโอกาสใหประชาชนไดก าหนดกรอบกฎหมายอยางชดเจนรวมกบฝายกฎหมายของรฐบาล เพอใหเกดความเปนธรรม หลงจากทเครอขายเคยเสนอในรฐบาลเกาเมอป 2547แลวไมเปนผล ทงนวาระส าคญดงกลาวทประชมยงไมมขอสรปทแนชดแตไดก าหนดแผนใหคณะอนกรรมการลงพนทส ารวจสภาพชมชนและปาใน 8 จงหวดภาคเหนอหรอจงหวดใดจงหวดหนงเพอศกษาขอมลกอนการผลกดนกฎหมายเกยวกบปา ซงหมายรวมถงกฎหมายอนทเกยวของดวย นายสรศกด เสนาะพรไพร ตวแทนภาคประชาชนในภาคเหนอกลาวในระหวางการประชมวา ความพยายามเพมอ านาจของภาคประชาชนในการเขาไปมสวนรวมจดการทรพยากรธรรมชาตมการผลกดนมานานกวา 20 ป โดยภาคประชาชนมความพยายามเสนอราง พ.ร.บ.ปาชมชน (ฉบบประชาชน) เพออธบายกบรฐบาลตงแตอดตจนปจจบน แตการผลกดนกฎหมายดงกลาวกยงไมประสบผลส าเรจ อกทงการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาตลอดระยะเวลาทผานมาเปนเพยงการมสวนรวมภายใตเงอนไข ซงไมมกฎหมายก าหนดขอบเขตแหงสทธหนาท โครงสราง กลไก การแบงปนผลประโยชน และบทลงโทษทชดเจน ท าใหฝายการเมองใชอ านาจในการปกครองและเรงผลกดนกฎหมายทขาดความเขาใจและ

- 117 -

ตระหนกถงคณคาของการมสวนรวมของภาคประชาชน ชาวบานในพนทจงเกดขอกงวลหลายประการ อยางลาสดกรณการทวงคนผนปา ทท าสวนมากในเขตชมชนกลมชาตพนธและชนบทตาง ๆ คอ ความลมเหลวในการใชกฎหมาย แตกลบพบวาปจจบนรฐบาลยงมความตองการผลกดนกฎหมายทออกโดยกรมปาไมเปนหลก ทางเครอขายจงเหนวาตองทบทวนแผนการรางกฎหมายอกครง โดยยนยนขอใชหลกการการมสวนรวมจากชมชนเชนเดม เพอใหเปนรางรฐธรรมนญฉบบใหม ในเรองสทธชมชน, สทธพลเมอง โดยปราศจากสาระทสงผลกระทบตอสทธและเปนภยคกคามตอชมชนทอยอาศยในเขตปาอนรกษ “ผมขอยกตวอยางกรณการส ารวจขอมลของภาคประชาชนทยนยนวา คนอยกบปาอยางรบผดชอบได เชน กรณพนท 8 จงหวดภาคเหนอนนมชมชนสรางบานเรอนอยในเขตอนรกษและมทท ากนตดเขตอนรกษมากกวา 3,000 ชมชน มชมชนทมบานเรอนนอกเขตอนรกษแตมทท ากนในเขตปาอนรกษมากกวา 8,000 ชมชน ลวนแลวแตมการจดระบบปาอยางยงยนทงสน โดยบางพนทมการแบงปาเปน ปาใชสอย เพอใชประโยชนจากปา มโครงการหยดหาของปาชวคราว มปาอนรกษ ปาความเชอทชาวบานสรางขอตกลงรวมกน และมปาชมชนทชาวบานรวมปกปองเพออาศยทรพยากรระยะยาว สวนอกตวอยางหนงจากการส ารวจแผนทและพนทปาในจงหวดเชยงใหมของป 2497 พบสภาพปาธรรมชาตประมาณ 47 % ซงชวงนนประชาชนรกทกนมากมาย และไมมเกณฑการอยรวมกบปา สงผลใหเกดการสญเสยปาไปหลายสวนแตปปจจบนพบวาหลงประชาชนเลอกรวมตวเพออนรกษปา ออกกฎรวมกนพบมปาเพมขนสงถง 60 % สะทอนวาชาวบานมศกยภาพในการจดการปาไมไดด” หากกฎหมายปาออกไปโดยไมค านงถงความสามารถของประชาชนและขาดการมสวนรวมไมนานผมอ านาจกใชกฎหมายในทางทผด จงอยากใหกรรมาธการทบทวนใหดกอนผลกดน ซงภาคประชาชนยนดจะใหความรวมมอในการน าเสนอขอมล และเชอมนวา ดกวาแผนการอพยพคนออกจากเขตปาหลายเทา เพราะอยางนอยคนปาใชทรพยากรธรรมชาตแบบเขาใจ ยอมไดผลกวาการผลกดนคนปาเขาเมองเพราะนนอาจท าใหภาวะเศรษฐกจและสงคมแยลงเนองจากชมชนในปาถกกดดนและบงคบใหใชชวตแบบคนเมอง ภายใตอ านาจของกฎหมาย และขดตอหลกรฐธรรมนญวาดวยสทธพลเมอง (ส านกขาวชายขอบ, 2560:online)

- 118 -

บทท 5

ความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 15 5.1 การพจารณาความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 15 นน ในเบองตน สามารถจะ

พจารณาไดใน 5 มต คอ 1) องคความรไนเชงวทยาศาสตร เทคโนโลย และเชงสงคมทเกยวของกบตวชวดแตละตว (มาก =3, ปาน

กลาง =2, นอย,ไมเพยงพอ =1) 2) ขอมลสถตทเปนขอเทจจรงหรอผลการด าเนนงานทจะน าไปใชเปนขอมลเพอชวดความส าเรจตาม

เปาหมายจะตองมความครบถวน ถกตอง ทนสมย และสามารถจะเขาถง (accessibility) ไดโดยงาย (มาก =3, ปานกลาง =2, นอย,ไมเพยงพอ =1)

3) มหนวยงานทรบผดชอบในดานนนโดยตรง มการจดท าแผนงานหลก แผนยทธศาสตร หรอแผนปฏบตการทชดเจน (มาก=3, ปานกลาง=2, นอย,ไมเพยงพอ=1)

4) มกฎหมาย ระเบยบบงคบใชเพอรองรบการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ รวมทงมประสทธภาพของการบงคบใช (มาก =3, ปานกลาง =2, นอย,ไมเพยงพอ =1)

5) มการจดสรรทรพยากรเพอการบรหารจดการอยางเพยงพอ โดยเฉพาะบคคล เทคโนโลยในการปฏบตงาน และงบประมาณ (มาก =3, ปานกลาง =2, นอย,ไมเพยงพอ =1)

จากการรวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ การประชมระดมความคดเหน สามารถสรปความพรอมของประเทศ

ไทยในการทจะบรรลเปาหมายท 15 ไดตามตารางท 5-1 ดงน 1) องคความรไนเชงวทยาศาสตร เทคโนโลย และเชงสงคมทเกยวของกบตวชวดแตละตว : ในสวนขององค

ความรเกยวกบพนทสเขยว เชน พนทปาไม พนทการใชประโยชนทดน พนทแหลงน า องคความรคอนขางจะสมบรณเนองจากพฒนาการของงานวจยและการใชเทคโนโลยมมาตอเนองพอสมควร แตในสวนของการจดการเกยวกบความหลากหลายของสงมชวต จะยงคงกระจดกระจาย ไมสมบรณ และยากแกการเขาถง

2) ขอมลสถตทเปนขอเทจจรงหรอผลการด าเนนงานทจะน าไปใชเปนขอมลเพอชวดความส าเรจตามเปาหมาย : ในสวนของพนทสเขยวถอวาอยในระดบปานกลางถงมาก คอมความครบถวน ทนสมย (ลาชาประมาณ 1-2 ป) และสามารถจะเขาถง (accessibility) ไดงายพอสมควรผานเวบไซตทเปนทางการ แตส าหรบในสวนของการจดการเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพจะยงคงมขอมลทกระจดกระจาย ไมทนสมย

3) มหนวยงานทรบผดชอบในดานนนโดยตรง มการจดท าแผนงานหลก แผนยทธศาสตร หรอแผนปฏบตการทชดเจน : ในภาพรวมแลวจะมลกษณะคลายคลงกนคอ กระจายความรบผดชอบไปตามหนวยงานตางๆ ทงในกระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยบางเรองอาจจะมส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนเจาภาพแตกยงคงด าเนนงานภายใตอ านาจหนาททกระจายออกไปเชนเดม

- 119 -

4) มกฎหมาย ระเบยบบงคบใชเพอรองรบการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ รวมทงมประสทธภาพของการบงคบใช : ในภาพรวม ถอวากฎหมายมความครอบคลมพอสมควร (ปานกลาง) ไมวาจะเปนเรองของการใชมาตรการทางการอนรกษ การควบคม การปองกน การสงเสรมสนบสนน สงทเปนขอสงเกตส าหรบดานกฎหมายคอ การมกฎหมายหลายฉบบหลายหนวยงานทมวตถประสงคเฉพาะทแตกตางกนออกไป ท าใหเกดการทบซอนของสทธ (เชน พนทปาไมกบแหลงทองเทยว หรอพนทอนรกษกบพนทท ากน/อยอาศยของประชาชนทอยมานาน) อกประเดนคอการขาดก าลงเจาหนาททจะไปบงคบใชกฎหมาย ท าใหการด าเนนการทางดานนยงไมประสบผลเทาทควร

5) มการจดสรรทรพยากรเพอการบรหารจดการอยางเพยงพอ โดยเฉพาะบคคล เทคโนโลยในการปฏบตงาน และงบประมาณ : ในภาพรวมของทกๆ ตวชวด พบวา การจดสรรทรพยากรของหนวยงานทรบผดชอบยงไมเพยงพอ อาจจะมยกเวนส าหรบทางหนวยงานทภาระกจหลกอาจจะตอบสนองตอเปาหมายโดยตรงกเลยท าใหสามารถใชงบประมาณรวมกนได

- 120 -

ตารางท 5-1 การประเมนความพรอมในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน

ตวชวด

องคค

วามร

ขอมล

สถต

หนวย

งานร

บผดช

อบ/

แผนง

านรอ

งรบ

กฎหม

าย/ป

ระสท

ธภาพ

การบ

งคบใ

ชกฎห

มาย

ทรพย

ากร/

เทคโ

นโลย

/บค

ลากร

/งบป

ระมา

ณ

เฉลย

15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %) 3 3 3 2 2 2.6 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดท

ครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ 3 3 2 1 2 2.2

15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน 3 3 1 1 2 2.0 15.3.1 สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด 3 3 3 3 2 2.8 15.4.1 ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความ

หลากหลายทางชวภาพบนภเขา 2 1 1 1 1 1.2

15.4.2 ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา 2 1 1 1 1 1.2 15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย 1 2 1 1 1 1.2 15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร

และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน

2 1 1 1 1 1.2

15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย 2 1 2 1 1 1.4 15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและ

การจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

1 1 1 1 1 1.0

15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020

1 1 1 1 1 1.0

15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

1 1 1 1 1 1.0

15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

2 2 1 1 1 1.4

15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย

1 1 1 1 1 1.0

1.9 1.7 1.4 1.2 1.3

- 121 -

การประเมนรายตวชวด จะพบวา สวนใหญจะมศกยภาพความพรอมอยทระดบนอยถงปานกลาง โดยจะมเพยงกลมพนทสเขยว (ตวชวด 15.1.1-15.4.2) ทมคาศกยภาพความพรอมปานกลางถงมาก

5.2 ขอเสนอแนะเพอการปรบปรง 1) องคความรไนเชงวทยาศาสตร เทคโนโลย และเชงสงคมทเกยวของกบตวชวดแตละตว

สงเสรมการวจยพนฐาน โดยเฉพาะเรองความหลายหลายทางชวภาพ ของพชและสตว รวมทงการขยายขอบเขตออกไปยงประเทศเพอนบาน เนองจากการแพรกระจายของพช-สตวในทองถน สามารถจะขามพรมแดนประเทศไปไดทงตามธรรมชาต การคาอยางถกกฎหมายและการลกลอบ

การก าหนดค าจ ากดความ ความหมาย ของศพททางเทคนคใหสอดคลองกนในระหวางกฎหมายและขอบเขตอ านาจหนาทของแตละหนวยงาน ทงนเพอใหองคความรเปนไปในทศทางเดยวกน (เชน พนทสเขยว กบ พนทปา ควรจะมความหมายเดยวกนทกหนวยงาน)

2) ขอมลสถตทเปนขอเทจจรงหรอผลการด าเนนงานทจะน าไปใชเปนขอมลเพอชวดความส าเรจตามเปาหมายจะตองมความครบถวน ถกตอง ทนสมย และสามารถจะเขาถง (accessibility) ไดโดยงาย

จากการส ารวจเบองตน พบวา ขอมลสถต นอกจากจะไมถกตองครบถวน ทนสมยแลว ยงเขาถงไดยาก โดยเวบไซตแตละหนวยงาน กจะใหความส าคญกบขอมลสถตไมเหมอนกน ท าใหระดบของการจดเกบ ไมอยในสภาพทสามารถจะเขาถงโดยงาย ควรจะมการก าหนดโครงสรางของขอมลสถตทใชใน Sustainable Development Goals ทงหมด (ไมใชเฉพาะเปาหมาย 15) และก าหนด metadata เพอใหสามารถเชอมโยงขอมลผานเครอขายได

3) มหนวยงานทรบผดชอบในดานนนโดยตรง มการจดท าแผนงานหลก แผนยทธศาสตร หรอแผนปฏบตการทชดเจน

ควรจดท าโครงสรางของการด าเนนงาน อ านาจหนาท และตวชวดของแผนระดบตางๆ ทตอบสนองตอ Sustainable Development Goals ทงหมด โดยใหสอดคลองกบ metadata ตามขอ 2)

4) มกฎหมาย ระเบยบบงคบใชเพอรองรบการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ รวมทงมประสทธภาพของการบงคบใช

การปรบปรงกฎหมาย ระเบยบทลาสมย ไมสอดคลองหรอขดแยงกน หรอไมครอบคลม

มาตรการทางกฎหมายควรจะค านงการแกไขปญหาในเชงการกอใหเกดผลประโยชนรวม ดวยการสงเสรมสนบสนน ไมใชเพยงการปราบปรามปองกน เชน การจดการปาชมชน การจดการโฉนดชมชน การสงเสรมการเพาะพนธพช-สตวเพอการคา เปนตน

5) มการจดสรรทรพยากรเพอการบรหารจดการอยางเพยงพอ โดยเฉพาะบคคล เทคโนโลยในการปฏบตงาน และงบประมาณ

- 122 -

เนองจากขอมลในสวนนยงไมสามารถจะรวบรวมในระยะเวลาอนสน แตจากการประชมกพบวา ทกหนวยงานทรบผดชอบจะมปญหาเหมอนกน คอทรพยากรไมเพยงพอ ดงนนควรจะมการศกษาเชงลกของภาระงาน กรอบอตราก าลง กรอบงบประมาณของหนวยงานทรบผดชอบภาระงานภายใตกรอบ Sustainable Development Goals ทงหมด กจะท าใหการวางแผนงานเปนไปอยางชดเจนมากขน

- 123 -

บทท 6 การจดล าดบความส าคญ

6.1 การจดล าดบความส าคญของเปาหมายท 15

เปาหมายท 15 ปกปอง (protect) ฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอยางยงยน (promote sustainable use of terrestrial ecosystems) การจดการปาไมอยางยงยน (sustainably manage forests) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degradation) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss) (ระดบ มาก ปานกลาง นอย) ตารางท 6-1 ล าดบความส าคญของเปาหมายท 15

ตวชวด UN

รายละเอยด ประเทศไทย จดล าดบ เกยวของกบเปาหมายท เรงดวน ผลกระทบ

15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (หนวย %)

- ปจจบน (2560) พนทปาไมของประเทศ 31.6 % - ประเทศไทยตงเปาหมายท 40 % (ในป 2575)

มาก มาก SDG 6.6 ในป 2020 จะตองปกปองและฟนฟระบบนเวศทเกยวของกบน า รวมทงภเขาปาไมชายเลน แมน า ชนหนอมน า และทะเลสาบ

15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ

-พนทบนบกทถกคมครอง (อทยานแหงชาต, เขตรกษาพนธสตวปา, วนอทยาน, สวนพฤกษศาสตร, สวนรกขชาต, เขตหามลา, พนทลมน าชน1, เขตปาชายเลนอนรกษ)

มาก มาก SDG 6.6 ครอบคลมพนทคมครอง (แหลงน าจด) SDG 14.2 ครอบคลมพนทคมครอง(ทางทะเล) SDG 14.5 ครอบคลมพนทคมครอง (ทางทะเล) SDG 15.4 ครอบคลมพนทคมครอง (ภเขา)

15.2.1 ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน

-การจดการปาเพอการอนรกษ -การจดการปาเพอเศรษฐกจ (ยงขาด การเปลยนแปลงการเกบกกคารบอน และ ใบรบรองการจดการปาไมอยางอสระ)

ปานกลาง

มาก SDG 15.2 หยดการท าลายพนทปาไม SDG 15.1 การสญเสยปาถาวรสทธ CBD Aichi target 11: อยางนอยแตละประเทศตองมการอนรกษ 17% ของระบบนเวศบกและน าจดบนแผนดน

15.3.1 สดสวนของพนททเสอมโทรมตอพนททงหมด

ก าลงด าเนนการจดท าพนท Land degradation neutrality (LDN)

มาก มาก SDG target 2.4 (ความกาวหนาในการปรบปรงทดนและผลผลตของดน) ตวชวดท 2.4.1 สดสวนของทดนภายใตการเกษตรทมประสทธผลและยงยน SDG target 15.2 (ฟนฟปาเสอมสภาพและเพมการปลกปาในพนททไมเคยเปนปาและปลกปาในพนทปาเสอมโทรมมากขนทวโลก) ตวชวดท 15.2.1 ความคบหนาในการจดการปาอยางยงยน

- 124 -

ตารางท 6-1 ล าดบความส าคญของเปาหมายท 15 (ตอ) ตวชวด UN

รายละเอยด ประเทศไทย จดล าดบ เกยวของกบเปาหมายท เรงดวน ผลกระทบ

15.4.1 ครอบคลมโดยพนทคมครองของพนทส าคญส าหรบความหลากหลายทางชวภาพบนภเขา

ไมไดท าการแยกประเภทอยางชดเจน

ปานกลาง

มาก SDG 6.6 ครอบครองพนทคมครอง (แหลงน าจด) SDG 14.2 ครอบคลมพนทคมครอง (ทางทะเล) SDG 14.5 ครอบคลมพนทคมครอง (ทางทะเล)

15.4.2 ดชนพนทสเขยวทปกคลมภเขา (This indicator does not exist yet)

ไมไดท าการแยกประเภทอยางชดเจน

ปานกลาง

ปานกลาง SDG 6.6 ครอบครองพนทคมครอง (แหลงน าจด) SDG 15.1ความคบหนาในการจดการปาอยางยงยน SDG 15.4 ครอบคลมพนทคมครอง (ทางทะเล)

15.5.1 ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย

ท าการส ารวจ แตไมไดท าการค านวณหา ดชนรายชอสงมชวตทอยในภาวะอนตราย

ปานกลาง

มาก SDG 2.4 (Aichi target 14: food and medicine) SDG 2.5 Aichi target 13 ( wild relative and local breeds:สายพนธปาและสายพนธทองถน) SDG 12.2 Aichi target 4 (impacts and utilization) SDG 12.4 (ผลกระทบจากมลพษ) SDG 13.1 (ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ) SDG 14.1 (ผลกระทบจากการมลพษตอชนดพนธทางทะเล) SDG 14.2 (ชนดพนธทางทะเล) SDG 14.3 (โครงสรางปะการง) SDG 14.4 Aichi target 4 (ผลกระทบของการใชประโยชนจากสงมชวตทางทะเล) SDG 15.1 (ชนดพนธบนบกและน าจด) SDG 15.2 (สงมชวตชนดพเศษในปา) SDG 15.4 (สงมชวตบนภเขา) SDG 15.7 (ผลกระทบจากการใชประโยชน) Aichi target 4 SDG 15.8 (ผลกระทบของชนดพนธตางถนทรกราน)

15.6.1 จ านวนประเทศทมการน าเอาการบงคบใชกฎหมาย การบรหาร และกรอบนโยบายเพอใหเกดประโยชนรวมกนอยางยตธรรมและเทาเทยมกน

ประเทศไทยเปนภาค จดท าแผนตาง ตามอนสญญาฯ

นอย นอย

15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย

ประเทศไทยเปนภาคในอนสญญา CITES แตยงไมไดมการค านวณ ดงเชน IUCN เสนอ

นอย นอย

- 125 -

ตารางท 6-1 ล าดบความส าคญของเปาหมายท 15 (ตอ) ตวชวด UN

รายละเอยด ประเทศไทย จดล าดบ เกยวของกบ เปาหมายท เรงดวน ผลกระทบ

15.8.1 สดสวนของประเทศทใชกฎหมายของประเทศทเกยวของและการจดหาทรพยากรอยางเพยงพอการปองกนหรอควบคมชนดพนธตางถนทรกราน

ประเทศไทยเปนภาคอนสญญาฯ จดท าแผน

นอย นอย

15.9.1 ความกาวหนาของการก าหนดเปาประสงคของประเทศใหสอดคลองกบเปาประสงคท 2 ของ Aichi Biodiversity ตามแผนยทธศาสตรความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ.2011-2020 (no metadata)

ประเทศไทยจดท าแผนแลว นอย นอย

15.a.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน (no metadata)

เรมมการเจรจาโครงการ biofin

นอย นอย

15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศอยางยงยน

มการด าเนนการ แตขอมลไมครบถวน

นอย นอย

15.c.1 สดสวนของสตวปาทถกน ามาขายโดยการลกลอบลาและคาอยางผดกฎหมาย

ยงไมมการคดตวเลขทชดเจน นอย นอย

สรปจากตารางท 6-1 เมอท าการวเคราะหขอมลจากแหลงตางๆทเกยวของ ทงในดานขอมล-สถต องคความร เทคโนโลย ทรพยากรมนษย กฎหมาย มาตรการตางๆทเกยวของ และการระดมความคดเหนจากผทเกยวของ พบวาตวแปรทเกยวของกบพนทปาไม พนทอนรกษ ไดรบการจดอนดบในระดบตนๆ และหากตวชวดนมการด าเนนการจะสงผลกระทบตอตวชวดตวอนมากเชนกน (ดชนท 15.1.1 – 15.4.2) อยางไรกตาม พบวา ดชนสงมชวตทอยในภาวะอนตราย (15.5.1) มความส าคญในระดบปานกลาง แตผลกระทบในระดบสง เนองจาก สงมชวตตางๆอาศยอยในพนทคมครอง ดงนนหากดชนทเกยวของกบพนทคมครอง (15.1.1-15.4.2) ไดรบการจดการอยางยงยนกจะชวยท าใหความหลากหลายของสงมชวตตางๆทจะไดรบการคมครองอยในสภาพเทาเดม หรอมแนวโนมทดขน 6.2 การจดล าดบความส าคญ 30 เปาประสงค จากมตคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน ครงท 1/2559 วนท 16 ธนวาคม 2559 ไดจดล าดบความส าคญ 30 เปาประสงคเปาหมายการพฒนาทยงยนประกอบดวย เปาหมายท 1 ยตความยากจนทกรปแบบทกท

1.3 ด าเนนการใหเปนผลตามระบบและมาตรการคมครองทางสงคมทเหมาะสมของแตละประเทศและใหครอบคลมถงกลมทยากจนและเปราะบางภายในป 2573

- 126 -

เปาหมายท 2 ยตความหวโหยบรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการและสงเสรมเกษตรกรรมทยงยน

2.1 ยตความหวโหยและสรางหลกประกนใหทกคนโดยเฉพาะทยากจนและอยในภาวะเปราะบางอนรวมถงทารกไดเขาถงอาหารทปลอดภย มโภชนาการและเพยงพอตลอดทงป ภายในป 2573

2.4 สรางหลกประกนวาจะมระบบผลตอาหารทยงยนและด าเนนการตามแนวปฏบตทางการเกษตรมภมคมกนทจะเพมผลตภาพและการผลตซงจะชวยรกษาระบบนเวศ เสรมขดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ภาวะอากาศรนแรง ภยแลง อทกภยและภยพบตอนๆ และจะชวยพฒนาทดนและคณภาพดนอยางตอเนองภายในป 2573

2.5 คงความหลากหลายทางพนธกรรมของเมลดพนธพชทใชเพาะปลก สตวในไรนาและทเลยงตามบานเรอน และชนดพนธตามธรรมชาตทเกยวของกบพชและสตวเหลาน รวมทงใหมธนาคารเมลดพนธและพชทมการจดการทดและมความหลากหลายทงในระดบประเทศ ระดบภมภาคและระดบนานาชาตและสรางหลกประกนวาจะมการเขาถงและแบงปนผลประโยชนทเกดจากการใชทรพยากรทางพนธกรรมและองคความรทองถนทเกยวของอยางเปนธรรมและเทาเทยมตามทตกลงกนระหวางประเทศ ภายในป 2575

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเรยและโรคเขตรอนทถกละเลยและตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออนๆภายในป 2573 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573

3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผดซงรวมถงการใชยาเสพตดในทางทผดและการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย

3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนงภายในป 256 3

เปาหมายท 4 สรางหลกประกนวาทกคนมการศกษาทมคณภาพอยางครอบคลมและเทาเทยมและสนบสนนโอกาสในการเรยนรตลอดชวต

4.1 สรางหลกประกนวาเดกชายและเดกหญงทกคนส าเรจการศกษาระดบประถมสกษาและมธยมศกษาทมคณภาพเทาเทยมและไมมคาใชจายน าไปสผลลพธทางการเรยนทมประสทธผลภายในป 2573

4.2 สรางหลกประกนวาเดกชายและเดกหญงทกคนเขาถงการพฒนา การดแลและการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาส าหรบเดกปฐมวยทมคณภาพ ภายในป 2573 เพอใหเดกเหลานนมความพรอมส าหรบการศกษาระดบประถมศกษา

เปาหมายท 5 บรรลความเสมอภาคระหวางเพศและใหอ านาจของผหญงและเดกหญงทกคน

5.2 ขจดความรนแรงทกรปแบบทมตอผหญงและเดกหญงทงในทสาธารณะและทรโหฐานรวมถงการคามนษย การกระท าทางเพศ และการแสวงประโยชนในรปแบบอน

เปาหมายท 6 สรางหลกประกนเรองน าและการสขาภบาลใหมการจดการอยางยงยนและมสภาพพรอมใชส าหรบ

ทกคน 6.1 บรรลเปาหมายการใหทกคนเขาถงน าดมทปลอดภยและมราคาทสามารถหาซอไดภายในป 2573

- 127 -

เปาหมายท 7 สรางหลกประกนวาทกคนเขาถงพลงงานสมยใหมในราคาทสามารถซอหาได เชอถอไดและยงยน

7.3 เพมอตราการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานของโลกใหเพมขน 2 เทา ภายในป 2573

เปาหมายท 8 สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนอง ครอบคลม และยงยน การจางงานเตมทและมผลตภาพ และการมงานทสมควรส าหรบทกคน

8.1 ท าใหการเตบโตทางเศรษฐกจตอหวประชากรมความยงยนตามบรบทของประเทศโดยเฉพาะอยางยงใหผลตภณฑมวลรวมในประเทศของประเทศพฒนานอยทสดมการขยายตวอยางนอยรอยละ 7 ตอป

8.2 พฒนาการมประสทธภาพในการใชทรพยากรของโลกในการบรโภคและการผลตและพยายามทจะตดความเชอมโยงระหวางการเตบโตทางเศรษฐกจและการท าใหสงแวดลอมเสอมโทรม ซงเปนไปตามกรอบการด าเนนงาน 10 ป ของแผนการท างานเพอการบรโภคและการผลตทยงยนโดยมประเทศทพฒนาแลวเปนผน าในการด าเนนการไปจนถงป 2573

เปาหมายท 9 สรางโครงสรางพนฐานทมความทนทาน สงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมทครอบคลมและยงยนและสงเสรมนวตกรรม

9.4 ยกระดบโครงสรางพนฐานและปรบปรงอตสาหกรรมเพอใหเกดความยงยนโดยเพมประสทธภาพการใชทรพยากรและการใชเทคโนโลยและกระบวนการทางอตสาหกรรมทสะอาดและเปนมตรตอสงแวดลอมเพมขนโดยทกประเทศด าเนนการตามขดความสามารถของแตละประเทศ ภายในป 2573

เปาหมายท 10 ลดความไมเสมอภาคภายในและระหวางประเทศ

10.1 ใหบรรลอยางตอเนองและคงการเตบโตของรายไดในกลมประชากรรอยละ 40 ทยากจนทสดในอตราทสงกวาคาเฉลยของประเทศ ภายในป 2573

เปาหมายท 11 ท าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความปลอดภยทวถง พรอมรบการเปลยนแปลงและยงยน

11.5 ลดจ านวนการตายและจ านวนคนทไดรบผลกระทบ และลดการสญเสยโดยตรงทางเศรษฐกจทเกยวกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของโลกทเกจากภยพบตซงรวมถงภยพบตทเกยวกบน าโดยมงเปาปกปองคนจนและคนทอยในสถานการณทเปราะบางภายในป 2573

เปาหมายท 12 สรางหลกประกนใหมแบบแผนการผลตและการบรโภคทยงยน

12.4 บรรลการจดการสารเคมและของเสยทกชนดดวยวธทเปนมตรกบสงแวดลอมตลอดทงวงจรชวตของสงเหลานน ตามกรอบความรวมมอระหวางประเทศทตกลงกนแลวและลดการปลดปลอยสงเหลานนออกสอากาศ น า และดนอยางมนยส าคญ เพอทจะลดผลกระทบทางลบทจะมตอสขภาพของมนษยและสงแวดลอมใหมากทสด ภายในป 2563

เปาหมายท 13 ปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน

13.1 เสรมภมตานทางและขดความสามารถในการปรบตวตออนตรายและภยพบตตามธรรมชาตทเกยวของกบภมอากาศในทกประเทศ

- 128 -

13.2 บรณาการมาตรการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในนโยบาย ยทธศาสตร และการวางแผนระดบชาต เปาหมายท 14 อนรกษและการใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเลและทรพยากรทางทะเลอยางยงยนเพอการพฒนาทยงยน

14.4 ภายในป 2563 ใหก ากบอยางมประสทธผลในเรองราวเกบเกยวและยตการประมงเกนขดจ ากดการประมงทผดกฎหมายทไมมการรายงานและทไมมการควบคมและแนวปฏบตดานการประมงทเปนไปในทางท าลาย และด าเนนการใหเปนผลตามแผนการบรหารจดการทอยบนฐานวทยาศาสตรเพอจะฟนฟมวลปลา (fish stock) ในเวลาทสนทสดทจะเปนได อยางนอยทสดทระดบความสามารถไปถงจดสงสดทใหผลตอบแทนแบบยงยน (maximum sustainable yield) ตามคณลกษณะทางชววทยาของสตวน าเหลานน

14.6 ภายในป 2563 ยบยงรปแบบการอดหนนการประมงบางอยางทมสวนท าใหเกดการประมงเกนขดจ ากด ขจดการอดหนนทมสวนท าใหเกดการประมงทผดกฎหมาย ทไมมการรายงาน และทไมมการควบคม และระงบการรเรมการอดหนนในลกษณะดงกลาว ตระหนกวาการปฏบตทเปนพเศษและแตกตางทเหมาะสมและมประสทธผลส าหรบประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดควรเปนสวนควบในการเจรจาการอดหนนการประมงขององคการการคาโลก

เปาหมายท 15 ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาไมอยางยงยน ตอสการ

กลายสภาพเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดนและฟนฟสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

15.1 สรางหลกประกนวาจะมการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนบกและในน าจดในแผนดนรวมทงการบรการทางระบบนเวศอยางยงยน เฉพาะอยางยง ปาไม พนทชมน า ภเขาและเขตแหงแลง โดยเปนไปตามขอบงคบภายใตความตกลงระหวางประเทศ ภายในป 2563

15.2 สงเสรมการด าเนนการดานการบรหารจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดยงการตดไมท าลายปา ฟนฟปาทเสอมโทรม และเพมการปลกปาและฟนฟปาทวโลก ภายในป 2563

เปาหมายท 16 สงเสรมสงคมสงบสขและครอบคลมเพอการพฒนาทยงยนใหทกคนเขาถงความยตธรรมและสรางสถาบนทมประสทธผล รบผดชอบและครอบคลมในทกระดบ

16.2 ยตการขมเหง การใชประโยชนอยางไมถกตอง การคามนษย และความรนแรงและการทรมานทกรปแบบทมตอเดก

16.5 ลดการทจรตในต าแหนงหนาทและการรบสนบนทกรปแบบ

เปาหมายท 17 เสรมความเขมแขงใหแกกลไกการด าเนนงานและฟนฟสภาพหนสวนความรวมมอระดบโลกส าหรบการพฒนาทยงยน

17.1 เสรมสรางความแขงแกรงของการระดมทรพยากรภายในประเทศ โดยรวมถงผานทางการสนบสนนระหวางประเทศไปยงประเทสก าลงพฒนา เพอพฒนาขดความสามารถภายในประเทศดานเกบภาษและรายไดของอนๆของรฐ

17.11 เพมสวนแบงการสงออกของประเทสก าลงพฒนาในการสงออกทวโลกใหสงขนอยางมนยส าคญโดยเพมสวนแบงของประเทสก าลงพฒนานอยทสดใหสงขน 2 เทาในป 2563

17.14 ยกระดบความสอดคลองเชงนโยบายเพอการพฒนาทยงยน

- 129 -

ส าหรบเปาหมายท 15 ม 2 เปาประสงค ทอยใน 30 เปาประสงคของมตคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน คอ เปาประสงคท 15.1 สรางหลกประกนวาจะมการอนรกษ การฟนฟ และการใชระบบนเวศบนบกและในน าจดในแผนดนรวมทงการบรการทางระบบนเวศอยางยงยน เฉพาะอยางยง ปาไม พนทชมน า ภเขาและเขตแหงแลง โดยเปนไปตามขอบงคบภายใตความตกลงระหวางประเทศ ภายในป 2563 ซงประกอบดวย 2 ตวชวดคอ 15.1.1 สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมด (%) และ 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบคลมพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ เปาประสงคท 15.2 สงเสรมการด าเนนการดานการบรหารจดการปาไมทกประเภทอยางยงยน หยดยงการตดไมท าลายปา ฟนฟปาทเสอมโทรม และเพมการปลกปาและฟนฟปาทวโลก ภายในป 2563 ประกอบดวย 1 ตวชวดคอ ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน เมอพจารณาแลวพบวาทงสองเปาประสงค กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช และกรมปาไม เปนหนวยงานหลกทรบผดชอบ อยางไรกตามการทจะบรรลเปาประสงคใดเปาประสงคหนงจะสงผลกระทบตอเปาประสงคอนเชนกน ดงนนในการบรหารจดการเพอใหสมฤทธผลทพงประสงคตอประเทศชาต คอการจดการทรพยากรธรรมชาตใหเกดผลดกบทกภาคสวนมากทสด การท างานตองเปนแบบบรณาการอยางแทจรงและสอดประสาน การด าเนนการทจะมงสมฤทธตวชวดใดตวชวดหนงตามล าพงและสงผลกระทบดานลบตอตวชวดอนไมใชเจตนารมณของการจดการทยงยน

- 130 -

บทท 7

การส ารวจเบองตนเกยวกบมาตรการทางเลอกดานเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย เพอบรรลเปาหมายท 15

ชวตมนษยขนอยกบผนแผนดนในการใชเปนทอยอาศยและแหลงอาหาร โดยมพชชนดตางๆทเตบโตบนแผนดนมบทบาทในการเปนอาหารจากภาคเกษตรกรรมกวารอยละ 80 รวมทงเปนแหลงทรพยากรทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจและเปนตวกลางในการพฒนาตางๆ นอกจากนปาไมยงครอบคลมพนทอกประมาณรอยละ 30 เปนถนทอยอาศยของสงมชวตจ านวนมาก เปนแหลงของอากาศและน าทสะอาด เปาหมายท 15 : ชวตบนแผนดน (Life on Land) ซงครอบคลมเรองของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบนแผนดน เชนพนทปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ พนทชมน า การปองกนและฟนฟดนเสอมสภาพ การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย เหลานเปนองคประกอบทส าคญทจะตองพฒนาตวชวดความยงยนของการพฒนาประเทศ วตถประสงคของบทนจะด าเนนการประเมนสถานะดานมาตรการภาครฐและหนวยงานในภาคอนๆทด าเนนการอย ส ารวจขอเสนอแนะจากการศกษาวจยของไทยเกยวกบมาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมายและประสบการณจากตางประเทศทสามารถใชเปนทางเลอกของมาตรการในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนในประเทศไทย 7.1 กรณศกษาในตางประเทศ 7.1.1 ประเทศมาล Mali National Directorate of Agriculture รวมกบ UNDP ด าเนนโครงการเพอสรางความเขมแขงใหชมชนในชนบทของเมอง Massantola ในการท าการเกษตรและเขาถงน า โดยท าระบบสบน าบาดาลดวยพลงงานแสงอาทตย เพอสนบสนนใหผหญงในพนททมปญหาเรองน าในการเพาะปลกพชทเปนอาหารและมน าใชในครวเรอน ท าใหครวเรอนมอาหารและน าใชทเพยงพอ ไฟฟาสวนหนงยงน าไปใชเพอท าแปงส าหรบใชเปนอาหารในครวเรอน (UNDP, 2017:online) 7.1.2 ประเทศกานา โปรแกรม Green Commodities ของ UNDP มเปาหมายในการปรบปรงคณภาพชวตของเกษตรกรทเปนผหญงโดยการใหการสนบสนนทางการเงนและเทคโนโลยทจ าเปนในการปลกโกโกเนองจากวารอยละ 25 ของเกษตรกรทปลกโกโกจะเปนผหญง การสนบสนนทส าคญคอการใหกลาไมมากกวา 800,000 ตน แกเกษตรกรจ านวน 10,000 ราย ซงในจ านวนนจะเปนผหญงถงรอยละ 21 กลาไมจะน าไปปลกในไรโกโกเพอเปนไมบงแดดใหกบตนโกโกท าใหดนมความชมชนในชวงหนาแลง สามารถฟนฟพนทปาไมไดถง 8,500 เฮกตาร (53,125 ไร) (UNDP, 2017: online) 7.1.3 ประเทศอาเซอรไบจาน โครงการ Clima East Pilot ด าเนนการในพนท Shamakhi และ Ismayilli ของอาเซอรไบจาน ไดรบการสนบสนนทงเงนทนและการด าเนนงานจาก EU และ UNDP มวตถประสงคเพอการจดการทงหญาเพอการเลยงสตวอยางยงยน ปรบปรงความอดมสมบรณของทงหญาและปาไม ปองกนการชะลางพงทลายและการถลมของดนบรเวณ

- 131 -

ภเขา มการเลอกพนทโครงการโดยการใชภาพดาวเทยมในการรวบรวมขอมลของทงหญาในพนท มการด าเนนโครงการสาธตใหเหนมาตรการตางๆทสามารถจะน ามาใชในการฟนฟปองกนทงหญา เชนการปลกพชคลมดนและปองกนการพงทลาย การลอมรวเพอใหปาไมและพชพรรณไดมโอกาสฟนฟ การหมนเวยนการใชทงหญาเลยงสตวส าหรบเกษตรกร 16 ราย รวมเปนพนท 3,000 เฮกตาร (18,750 ไร) เปนตน กจกรรมชวยใหเกดการฟนฟพนทเกบกกคารบอน ปองกนการพงทลาย (UNDP, 2017: online) 7.1.4 ประเทศอนโดนเซย ในปาปว ประเทศอนโดนเซย พนทเกษตรกรรมของหมบาน Ogenetan ในอ าเภอ Boven Digoel มการใชพรกทเรยกวา Sereh merah ในการท าเปนสารขบไลศตรพช (จากเดมทมความเชอวา Sereh merah ใชขบไลปศาจ) อกทงมการใชรวมกบตะไคร (sereh wangi) และยาสบเพอเพมประสทธภาพ นอกจากนในพนทจากเดมทไมสามารถปลกอะไรไดเนองจากดนมความอดมสมบรณต า หลงจากมการใชปยชวภาพทท าเองแลว พนทมความอดมสมบรณเพมขนสามารถปลกพชอาหารไดหลากหลาย เมอมอาหารมาจนเจอครอบครวได กสงผลดตออ านาจการตอรองในการขายยางพารา จากเดมทพอคาคนกลางจะใชวธการแลกเปลยนยางพารากบอาหารและของใชในครวเรอน (UNDP, 2017: online) 7.1.5 ประเทศเมยนมาร หมบาน Sin ka ในเขตเมอง Chauk เปนตวอยางของหมบานทตงอยในพนทแหงแลง มบอน าเพยงบอเดยวส าหรบประชากรกวา 700 คน ใชเวลาในการเดนทาง 20 นาท ในฤดแลง แรงงานเกษตรกรรมทไมมทดนเปนของตนเองกจะเดนทางไปหางานท าในเมอง ภายใตการสนบสนนของ Adaptation Fund (UNDP) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและอนรกษสงแวดลอม ตงโครงการเพอยกระดบความสามารถในการเกบกกน าใน 280 หมบาน มการฟนฟพนทลมน าขนาดเลก (micro watershed) เพอการเกษตรในพนท 4,200 เฮกตาร (26,250 ไร) สนบสนนการปลกปาในพนท 7,650 เฮกตาร (47,812 ไร) (UNDP, 2017: online) 7.2 สถานะของมาตรการทภาครฐและหนวยงานในภาครฐด าเนนการ จากการทบทวนเบองตนพบวาหนวยงานภาครฐทรบผดชอบในเรองเปาหมายท 15 โดยเฉพาะหนวยงานทรบผดชอบดานทรพยากรปาไม น า และดน ตางมแผนในการด าเนนการทงในระยะสนและระยะยาว รวมทงการมสวนรวมจากภาคเอกชนสวนหนง แตถาวเคราะหลกลงไปจะพบวา หนวยงานเหลานมการบรณาการในเชงของแผนการท างาน กจกรรม และเชงพนทคอนขางนอย และถงจะมการบรณาการในระดบพนทกยงคงมปญหาในระดบการปฏบต เชนการเรยงล าดบความส าคญของหนวยงานทมารวมบรณาการโดยเฉพาะการจดสรรทรพยากร (งบประมาณ เครองมอ ก าลงคน) และชวงเวลาของการด าเนนการจงท าใหการบรณาการของหนวยงานหลายหนวยงานในพนทมกไมเปนไปตามแผน ประกอบกบการรวบรวมผลและรายงานผลยงคงกระจายไปตามหนวยงานทรวมด าเนนการ จงท าใหมองไมเหนภาพรวมของการท างานทมงตอการตอบสนองเปาหมายท 15 7.3 สถานะของมาตรการทภาคประชาสงคมและเอกชนด าเนนการ การทจะกลาวถงเปาหมายท 15 โดยไมกลาวถงภาคประชาสงคมและเอกชนเลย กอาจท าใหขอมลของการด าเนนการในภาครฐและหนวยงานในภาครฐในสวนของเปาหมายท 15 ไมสมบรณ จากการทบทวนเอกสารพบวาภาค

- 132 -

ประชาสงคมและภาคการศกษามการขบเคลอนกจกรรมทเกยวของกบปาไมคอนขางมาก โดยเฉพาะการเคลอนไหวกจกรรมเพอการอนรกษฟนฟพนทปาไมและการใชประโยชนของชมชนยกตวอยางเชน 7.3.1 การเคลอนไหวของชมชนภายใตมาตรการเฟลกท (Forest Law Enforcement, Governance and Trade (FLEGT)) คอการบงคบใชกฎหมายปาไม ธรรมาภบาลและการคา เพอลดปญหาการท าไมและการคาผลตภณฑไมทผดกฎหมาย โดยม “แผนปฏบตการเฟลกท” ทบงคบใชเมอเดอนพฤษภาคม 2546 เปนตวขบเคลอนสการปฏบต เนนทจะใหมกระบวนการ การมสวนรวมของภาคประชาสงคมเพอการจดการปาไมอยางยงยนและเปนธรรม-เฟลคท แบงออกเปน 3 ดานหลกคอ เสรมศกยภาพและการเรยนรงานดานขอมล ผลตความรเพอผลกดนนโยบายและการสอสาร และการจดตงเครอขายภาคประชาสงคมเพอสรางตวตนและการยอมรบ ศนยวนศาสตรชมชนเพอคนกบปา –รคอฟ (RECOFTC) ทกอตงขนเมอ พ.ศ. 2530 เปนองคกรความรวมมอในระดบประเทศทไมแสวงหาก าไร มความเชยวชาญในการเสรมสรางศกยภาพดานวนศาสตรชมชน และการพฒนาการจดการปาไมอยางยงยน รคอฟด าเนนงานโดยความรวมมอกบเครอขายยทธศาสตรและภาคพนธมตร ซงรวมถง ภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน องคกรภาคประชาสงคม ภาคธรกจ ชมชนทองถน รวมถงสถาบนวจยและสถาบนการศกษาทงในระดบประเทศและภมภาคเอเชยและแปซฟก ดวยประสบการณในระดบนานาชาตทมากกวา 25 ป ภายใตแนวทางทหลากหลายในการเสรมศกยภาพทครอบคลมถงการวเคราะหและศกษาวจย การสรางพนทสาธต และจดท าเอกสารดานการฝกอบรมโดยเปนองคกรทรวมสรางนวตกรรมเพอแกปญหางาน เพอคนกบปาบนหลกการสทธทเขมแขง มธรรมาภบาล และการแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม 7.3.2 การเคลอนไหวของภาคประชาสงคมในการแกปญหาทส าคญอนสบเนองมาจากผลกระทบการปฏบตการตามค าสง คสช. ฉบบท 64/2557 และฉบบท 66/2557 รวมทงแผนแมบทการแกไขปญหาการท าลายทรพยากรปาไมฯ อกทงขอใหยกเลกปฏบตการการสนธก าลงเขาตดฟนพชผล ยดบานเรอนและทท ากนของชาวบานผยากไรอยางไรมนษยธรรม จากเจาหนาทผปฏบตงาน รวมทงขอใหยกเลกการใชมต ครม. 30 มถนายน 2541 ซงไดสรางความไมชอบธรรมตอการพสจนทท ากนของชาวบาน ท าใหชาวบานทอยมากอนการประกาศกฎหมายก าหนดพนทของรฐตองกลายเปนผบกรก รวมถงท าใหชมชนทรกษาปาไวไดดตองเปนผเสยงตอการตองออกจากพนทเพราะรฐตองการกนเปนปาอนรกษ ขณะทพนทปาถกท าลายลงมาก กลบไมมผลอะไร ท าใหชาวบานตองไดรบผลกระทบนมากกวาแสนคนทงประเทศ เปนตน 7.3.3 การด าเนนการของภาคเอกชนด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอ สงคม ชมชน และรกษาสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility: CSR) เปนอกความเคลอนไหวทคอนขางจะมาแรงในชวง 5 ปทผานมา เหตผลหนงอาจจะเกดจากเงอนไขของการลงทนในตลาดหลกทรพยทมขอก าหนดเรองด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอสงคม จงท าใหบรษทขนาดใหญหนมาท ากจกรรมเพอเปนการแสดงใหเหนวามการด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอสงคม โดยเฉพาะการปลกปากนมากขน เชนบรษท ปตท. มการจดตงสถาบนการปลกปา มการด าเนนโครงการจตอาสายงยนปลกปา 1 ทม 1 ไร โครงการพฒนาเครอขายองคกรราษฎรอาสาสมครพทกษปา (รสทป) รอบแปลงปลกปาพนทปลกปา ปตท. ทวประเทศ เพอใหเหนวามความยงยนไมใชเปนการด าเนนงานแคเปนการประชาสมพนธ

- 133 -

7.4 ประเดนปญหารวมของการด าเนนการ 7.4.1 ประเดนปญหารวมของการขดแยงในสทธ การขดแยงในสทธของการบรหารจดการพนทแตละประเภทภายใตกฎหมายและความรบผดชอบของหนวยงานทแตกตางกนไปกยงคงเปนประเดนทส าคญ เชนการถอครองทดนทอยในพนทปาอนรกษ การใชประโยชนพนทการเกษตรในปาอนรกษ การใหค านยาม ความรบผดชอบของหนวยงานทมตอพนทปาสงวน ปาอนรกษ แหลงน าธรรมชาต พนทภเขา เปนตน ประเดนเหลานกอใหเกดชองวางของอ านาจหนาท ความรบผดชอบ ทไมมใครเปนเจาของหรอแยงกนเปนเจาของ ท าใหการด าเนนงานไมบรณาการ ความขดแยงในสทธยงจะเกดปญหาเกยวพนกบการใหค าจ ากดความ (definition) ในการท างานเชนความหมายของค าวา ปาไม หรอ พนทสเขยว ทแตละหนวยงาน/กฎหมาย/นโยบาย อาจจะใหความหมายหรอขอบเขตทแตกตางกนออกไป ดงนนเมอน าตวเลขมาคดค านวณในตวชวดจงเกดความคลาดเคลอน 7.4.2 ประเดนปญหารวมของตวชวด 7.4.2.1 ยงไมมความจ าเพาะ (specific) ของดชนชวด โดยเฉพาะ นยาม ค าจ ากดความ ดงนนเมอเกบขอมลจงท าใหมคาทแตกตางกนออกไปตามแตละหนวยงาน 7.4.2.2 ขอมลมความขดแยงหรอไมตรงกนในระหวางหนวยงานตางๆ 7.4.2.3 ขอมลตวชวดไมม หรอไมสามารถเขาถงไดโดยสาธารณะ เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศขดของ ซบซอน เขาถงยาก หรอตองรองขอจากหนวยงาน 7.4.2.4 ขอมลมความลาชาในเรองเวลา (Time lag) ระหวางการเกบขอมลกบการน าขอมลมาใช 2-3 ป ท าใหเมอน ามาใชเปนดชนชวดจงมผลตอความนาเชอถอในการตดสนใจ 7.4.2.5 ไมมขอมลหรอตองใชตนทนทสงในการจดเกบขอมล ท าใหการตดตามตรวจสอบดชนชวดท าไดยาก ขาดการมสวนรวมของชมชน 7.4.3 ประเดนปญหารวมของการสรางแรงจงใจในการปฏบต ปญหาของมาตรการทกประเภทในภาครฐ คอการขาดแรงจงใจทจะท าใหประชาชนไดรวมด าเนนการ แตในทางกลบกนจะเกดการตอตานหากการด าเนนการดงกลาวไปขดแยงกบวถชวต ความเปนอย วฒนธรรมประเพณดงเดม หรอการสญเสยการเขาถงและการใชประโยชนในทรพยากรธรรมชาตถงแมวาจะมพฤตกรรมการด าเนนชวตบางอยางทตองปรบเปลยน เชนการลาสตวปาเพอเปนอาหาร การเผาปาเพอท าการเกษตร เปนตน แตการปรบเปลยนเหลานนจะตองเปนไปอยางสรางเสรมความรความเขาใจและแรงจงใจใหกบประชาชนทจะน าไปสการเปลยนแปลงในพฤตกรรมนนดวย ตวอยางทเหนไดจาก การใหมการปลกปาไมมคา เชนไมสก ในพนทดนตนเอง แตเมอจะน าไปใชประโยชนกลบตองไปขออนญาต จากหนวยงานภาครฐทเกยวของ เปนตน 7.5 มาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย การทจะท าใหดชนชวดของเปาหมายท 15 บรรลนน มาตรการตางๆทบรณาการกนจะมความส าคญอยางยง เพราะจะเปนตวชวดตงตนวาจะด าเนนการอยางไรทจะท าใหบรรลถงเปาหมายทก าหนดไว ซงอาจพอจ าแนกไดเปน 3 กลมใหญ คอมาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย ซงทผานมามกจะอยในมอของหนวยงานราชการในการขบเคลอนมาตรการ ท าใหกรอบการคดจะตดตามอยในแบบราชการโดยเฉพาะเนนการปองกนและปราบปราม จงเปน

- 134 -

นโยบาย/มาตรการทไมค านงถงผลกระทบทตามมา อนเนองมาจากการขาดการวเคราะหและขาดการมสวนรวมของประชาชนผใชประโยชน เชนนโยบายการทวงคนผนปา ในปจจบนมเครองมอในเชงนโยบาย/มาตรการทคอนขางหลากหลายในการทน ามาใชเพอสงเสรมการด าเนนการใหบบรลถงเปาหมายท 15 แตปจจยความส าเรจอยทหนวยงานภาครฐจะตองเปลยนกรอบวธการคดใหออกจากความเปนเจาหนาทของรฐผถอกฎหมาย ดงเอาประชาชน/ชมชนใหเปนศนยกลางมากขน 7.5.1 มาตรการดานเศรษฐศาสตร 7.5.1.1 การลงทนโดยภาครฐ ในโครงการทเปนกจกรรมทเปนโครงสรางพนฐาน เชนการสรางแหลงน า การสรางแนวปองกนความเสยหายในพนท (เชน รว แนวเขอน ฯลฯ) 7.5.1.2 การลงทนในรป Public-Private-Partnership โดยดงใหเอกชนรายใหญ หรอชมชนในทองถนรวมลงทน รวมทงผานหนวยงานปกครองทองถน เชน อบต. เทศบาล อบจ. หรอการขายหนใหกบภาคเอกชนโดยตรงในรปของบรษทประชารฐ รวมทงการรวมตวของประชาชนเพอจดตงวสาหกจเพอสงคม 7.5.1.3 การจดตงแหลงเงนทนสวนทองถนในรปของ Micro Finance เพอใหประชาชนเขาถงโดยเนนการน าไปใชเพอปรบปรง/พฒนาเทคโนโลย อนจะน าไปสการปรบปรงทรพยากรโดยภาคประชาชน 7.5.1.4 มาตรการดานภาษทดน มาตรการนไดมการน าเสนอผานหลายรฐบาลถงการกระจกตวของการถอครองทดนของผถอครองรายใหญ และการทภาคเกษตรกลายเปนผไมมสทธในทท ากน เกษตรกรถอครองทดนในการท าการเกษตรขนาดเลก มาตรการเหลานตองเรงรดใหเกดอยางเปนรปธรรม 7.5.2 มาตรการทางสงคม 7.5.2.1 การสรางการมสวนรวมของชมชนจากฐานลาง ผานโครงสรางเชงสงคมทเปนทางการ เชนองคกรการปกครองสวนทองถน หรอไมเปนทางการ เชนกลมชาวบาน กลมอาชพ กลมแมบาน ฯลฯ จะท าใหเกดการเขาถงและสรางการมสวนรวม 7.5.2.2 การสงเสรมการใชหลกเศรษฐกจพอเพยงยงถอวาเปนหลกการทมประสทธภาพ ประสทธผลในการสรางขดความสามารถในการปรบตวของชมชนดวยหลกแนวคดเศรษฐกจพอเพยงและความรภมปญญาทองถน 7.5.3 มาตรการดานกฎหมาย 7.5.3.1 การลดความขดแยงในสทธของการใชทรพยากร โดยการปรบปรงกฎหมายทเกยวของและมความขดแยงกนในเรองอ านาจ สทธ และหนาท โดยเฉพาะทรพยากรหลก คอ น า ดน และ ปาไม 7.5.3.2 ศกษาความเปนไปไดในการออกกฎหมายหรอก าหนดระเบยบหรอแนวทางของการจดการขอมลตวชวดของเปาหมายท 15 หรอรวมทง SDGs เปาหมายอนๆ โดยอาจจะท าเปน SDGs Information Center ใหมมาตรฐานในการจดเกบขอมล (Metadata) การเขาถง และการใชประโยชน ของขอมลพนฐานและตวชวดใหสอดคลองกน ซงจะท าใหการประมวลผลเพอการตดตามตรวจสอบเปาหมายตางๆ เปนไปดวยความรวดเรวรวมทงการตดตามความคบหนาของมาตรการตางๆ ทงภาครฐ และภาคเอกชนจะชวยใหมขอมลทด และมากพอในการบรหารงาน SDGs

มาตรการตางๆ ดงทไดกลาวมาน บางสวนกอยระหวางการด าเนนการของรฐบาลในยคปจจบน (พลเอกประยทธ จนทรโอชา) เชนบรษทประชารฐ แตกยงไมมความชดเจนในการด าเนนการวาจะสามารถน ามาประยกตในดาน

- 135 -

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตไดอยางไร มกฎหมายหลายฉบบ เชน ปาชมชนกอยระหวางการพจารณาของฝายนตบญญต ซงกยงไมมความชดเจนวาจะออกมารปใด เพราะเรองนมการด าเนนการและผลกดนมากวา 20 ป

ภาครฐจะตองมองภาพไปในอนาคตถงบทบาทของชมชนผานปจเจกชน กลม/ชมรม และองคกรปกครองทองถน (อบต. เทศบาล อบจ.) และแกไขทบทวนนโยบาย กฎหมาย และมาตรการเฉพาะใหสอดคลองกน เชนการจดการพนทปาชมชนทชาวบานสามารถเขาไปใชประโยชนไดอยางยงยน เปนแหลงอาหาร เชอเพลง แหลงเรยนร แหลงทอยอาศยของสตวปา รวมทงยงพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศใหเกดรายไดมาบ ารงรกษาพนทอยางตอเนองโดยไมตองพงพางบประมาณภาครฐ การแบงปนพนททถอกรรมสทธมาเปนพนทปลกปาภายในชมชนแบบสมครใจของประชาชนเพอเปนการเพมพนทสเขยวในระดบชมชน อ าเภอ และจงหวด การรวมมอของชมชนในลกษณะเชนนจะตองมรากฐานของการกระจายอ านาจทเขมแขง นนคอผใหอ านาจเปดใจใหกวางและผรบอ านาจมความรความเขาใจในการบรหารจดการอยางยงยน

- 136 -

บทท 8

สรป ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะ 8.1 สรป

เปาหมายท 15 ชวตบนแผนดน (life on land) ครอบคลม ปกปอง (protect) ฟนฟ (restore) และการสนบสนนการใชประโยชนจากระบบนเวศบกอยางยงยน (promote sustainable use of terrestrial ecosystems) การจดการปาไมอยางยงยน (sustainably manage forests) การตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (combat desertification) และยต และฟนสภาพพนททเสอมโทรม (reverse land degradation) และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (halt biodiversity loss) ประเทศไทยตงเปาหมายทชดเจนของพนทปาไมตอพนทประเทศคอ 40% พบวามความพยายามมากกวา 40 ปทผานมา ทหนวยงานทรบผดชอบยงไมสามารถบรรลเปาหมายนได ซงเปาหมายนสอดคลองกบตวชวดทชดเจนในเปาหมายท 15 ของ SDG แตอยางไรกตามเจตนารมณของ SDGs ประสงคทจะเหนการพฒนาทควบคไปกบการใชและดแลทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และกเปนจดมงหมายของนโยบายของรฐบาลชดปจจบ นเชนกนทจะน าพาประเทศไปส ความมนคง มงคง และยงยน ดงนนจงปฏเสธไมไดวาการพฒนาใดๆ ทก าลงด าเนนการอย และเปนแผนการในอนาคต จะตองท าใหทรพยากรธรรมชาตของชาตทเปนประโยชนใหกบคนในชาต และมวลมนษยชาต ทงทางตรงและทางออม รอยหรอลงไปอก ประเดนในเรองพนทปาไมจงเปนประเดนทส าคญมากตอนยของการพฒนาประเทศ และการบรรลเปาหมาย SDGs

ประเทศไทยไดด าเนนภาระกจการพฒนาทยงยน โดยเฉพาะเปาหมายท 15 ภายใตการดแลของหลายหนวยงาน เชน กรมปาไม กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมพฒนาทดน กรมทรพยากรน า กรมวชาการเกษตร กรมปศสตว กรมประมง กระทรวงสาธารณสข เปนตน และมกฎหมาย ทมารองรบการด าเนนการตางๆ มากมาย การบงคบใชกฎหมายมประสทธภาพแตกตางกนไป พบวาภาพรวมของขอมลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มการด าเนนการจากหลายภาคสวน บางสวนมขอมลทตดตามได แตสวนมากขอมลจะอยในรปแบบของการรายงานเปนป ขาดความตอเนอง รวมถงมาตรฐานการเกบขอมลในแตละครงอาจไมเปนมาตรฐานเดยวกน ขอมลกระจดกระจาย ไมทนสมย และตดตามยาก ปญหาและอปสรรคของดชนชวดในเปาหมายท 15 คอ การขาดการท างานอยางบรณาการของภาคสวนตางๆ ทเปนรปธรรม และมเปาหมายรวมกน ทงเชงพนท กจกรรม ชวงเวลา นยาม ความหมายของตวชวด กฎหมาย/ระเบยบ ตางๆ อยในมอของภาครฐเปนสวนมาก และยงขาดการมสวนรวมของภาคสวนอนๆ มากพอและอยางทวถง เชนภาคประชาสงคม ท าใหเกดการไมยอมรบในกฎหมาย จนเปนการตอตานการบงคบใชกฎหมาย ในรายงานนไดมการวเคราะหและเรยงล าดบความส าคญของตวชวดทมความเปนไปไดโดยเรยงจากทมศกยภาพจากมาก-ปานกลางคอ ดชนท 15.3.1 สดสวนของพนทเสอมโทรมตอพนททงหมด ดชนท 15.1.1 สดสวนของพนทปาไมตอพนททงหมด ดชนท 15.1.2 สดสวนของพนททมความส าคญส าหรบพนทบนบกและน าจดทครอบครองพนทคมครองโดยระบบนเวศตางๆ และ ความคบหนาการจดการปาไมอยางยงยน และส าหรบตวชวดทอยในระดบปานกลาง-นอย คอ 15.7.1 สดสวนของสตวปาทถกลกลอบน าเขาหรอการคาทผดกฎหมาย ดชนท 15.b.1 ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ (ODA) และคาใชจายภาครฐเพอการอนรกษ และการใชประโยชน

- 137 -

ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศทยงยน ดชนท 15.4.1, 15.4.2, 15.5.1, 15.6.1 มคาคะแนนเทากน และ ดชนท 15.8.1 , 15.9.1, 15.a.1 และ 15.c.1 มคาคะแนนเทากนทต าสด ขอเสนอแนะในการปรบปรงคอ องคความรในเชงวทยาศาสตร เทคโนโลย และเชงสงคม ขอมลสถต หนวยงานทรบผดชอบ กฎหมาย การจดสรรทรพยากรอยางพอเพยง ในภาพรวม เปาประสงคหลกของ SDGs/ IUCN ไดก าหนดไวในเปาท 15 (รวมทงเปาหมายอนๆ) เปนผลลพท (outcome) มากกวาทจะเปนผลผลต (output) โดยทมตวชวดทชดเจน และสวนมากตวชวดจะเปนลกษณะของอตรา (rate) การเปลยนแปลง แตจากขอมลและการด าเนนการของประเทศไทยทผานมา มขอมล/สถต บางชวง/บางป แตขาดขอมลตอเนอง หรอขอมลรายคาบป ทจะน ามาคดถงการเปลยนแปลงแตละตวชวด หรอท าการศกษา/วจย เฉพาะกรณ และเปาประสงคแตละเปาประสงคของ SDGs มผลกระทบตอเปาหมายอนๆ ดวย ดงนนหากประเทศไทยตองการทจะบรรลเปาหมายท 15 ประเดนทส าคญคอตองเปลยนแนวความคด และวธการปฏบตงานใหเปนภาพใหญของ SDGs มการใชขอมลกลางรวมกน เชนขอบเขตของประเทศ พนททถกตองและอางองอยางเดยวกน ขอมลตองทนสมยและสามารถเขาถงได เนองจากทดนเปนทรพยากรทมอยอยางจ ากด และสงมชวตตองอาศยทดนเปนทด าเนนกจกรรม ดงนนการทจะด าเนนการใหบรรลเปาหมายในเรองพนทปาไม พนทอนรกษ ทกภาคสวนตองเขามารวมกนใหความคดเหนและยดประโยชนของประเทศชาตเปนส าคญ การจะใชกฎหมายหรอกลไกดานเศรษฐศาสตรเขามาขบเคลอนใหบรรลเปาหมาย ท 15 ตองท าอยางรอบคอบ ยตธรรม เสมอภาคและเทาเทยม 8.2 อปสรรคและขอขดของ 8.2.1 ขอมล ในการด าเนนการวจยนพบวา ปญหาการตดตามขอมลจากหนวยงานตางๆทเกยวของเปนเรองทเขาถงไดยากมาก ทงจากเรองเทคโนโลย เวปไซตขอมลไมทนสมย ขอมลไมถกปรบปรง ไมมการอางถงปและหนวยงานทด าเนนการเกบวธการเกบขอมล 8.2.2 การท างานทซ าซอนของหนวยงานกบขอมลบางสวน ท าใหการอางองขอมลไมมความชดเจน และความนาเชอถอของขอมล 8.2.3 การสงการในระบบราชการ ยงยดตดกบรปแบบทเปนกระดาษ ถงแมวาประเทศตองการทจะพฒนาเปน ไทยแลนด 4.0 แตระบบการท างานยงไมสามารถทจะเขาใจ รวมถงการใชเทคโนโลยทใชในการท างานไมทนสมย เพอจะเพมประสทธภาพ และระยะเวลาในการประสานงานตางๆ 8.3 ขอเสนอแนะ 8.3.1 โอกาส ประเทศไทยเขารวมเปนภาคอนสญญาระหวางประเทศ/กรอบการเจรจา มากมาย และแตละอนสญญาฯกจะมเงอนไข หรอเปาหมายทจะบรรลอนสญญาฯ ตางๆทอาจมความคลายคลง เชน ปรญญานครนวยอรกวาดวยปาไม ซงมกรมปาไมเปนหนวยงานประสานงานหลก โดยมเปาหมาย ในป 2020 ลดการตดไมลงใหได 50% และ ป 2030 จะตองไมมการตดไม หรอขอตกลงปารส ทประเทศไทยเขารวมลงนามทจะชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกดวยความสมครใจ เพอทจะไมใหอณหภมโดยเฉลยสงมากไปกวา 2 องศาเซลเซยส โดยทประเทศไทยไดเสนอวาจะเพมประสทธภาพของภาคการขนสง และภาคการใชพลงงาน ทจะลดการปลอยกาซเรอนกระจก ซงถา พจารณาในความเปนไปไดรวมกน ภาคปาไมจะเปนภาคทมการลงทนต าแตสามารถดดซบกาซเรอนจกในอยทงในดนและบนดนได อาจจะเปนทางเลอกทดทจะขบเคลอนประเทศไปสการลดการปลอยกาซเรอนกระจกไดเปนอยางด หรอแมแตใน

- 138 -

อนสญญาความหลากหลายทางชวภาพ ภายใตเปาหมายของไอจ ทตองการใหมการอนรกษแหลงน าบนบก รอยละ 17 เปนตน เหลานสะทอนใหเหนถงความมงมนขององคกรระหวางประเทศตางๆ มเจตนารมณทจะใหทรพยากรธรรมชาตบนโลกนไดรบการดแล และใชอยางยงยน ประเทศไทยโดยหนวยงานทเกยวของตางๆ ควรทจะน าแผนหรอเปาหมายเหลานมารวมกนด าเนนการ เพอทจะไดบรรลทกเปาประสงคอยางมประสทธภาพ และโดยทมความรวมมอจากทกๆ ภาคสวน คอ ประชาชนในพนท ภาคเอกชน หรอภาคประชาสงคม เพอทจะใหการด าเนนงานเปนภาระของหนวยงานรฐเพยงอยางเดยว 8.3.2 นอกจากนอาจจดท าโครงการน ารองเพอทจะใหบรรลเปาหมายของแตละตวชวด เชน โครงการของกรมพฒนาทดน ทจะจดท าตวชวดท 15.3.1 ฟนฟทดนและดนทเสอมโทรม หรอการเพมพนทปา ผานโครงการน ารอง ท จงหวดนาน หรอทลมน าแมแจม เปนตน เนองจากทงสองพนทนในชวง 4-5 ป ทผานมา เปนพนททคอนขางวกฤต เกยวกบการปลกขาวโพดบนพนทสง 8.3.3 มาตรการดานเศรษฐศาสตร กฎหมาย และสงคม หนวยงานภาครฐทสวนมากถอกฎหมายอยในมอตองมการทบทวน และปรบเปลยนระบบแนวความคด ทสวนมากเปนหนวยงานปฏบต มาเปนหนวยงานชวยก ากบดแล และอ านวยความสะดวก ถายทอดองคความร ประสานงานกบองคกรระหวางประเทศ โดยมภาคประชาสงคม และภาคเอกชน ชวยเปนพลงขบเคลอน ผานกจกรรม โครงการตางๆ โดยทเออประโยชนตอประเทศชาตรวมกน

- 139 -

เอกสารอางอง

ภาษาไทย

กรมปาไม. (2558). บทสรปส าหรบผบรหาร โครงการจดท าขอมลสภาพพนทปาไม ป พ.ศ. 2556-2557 กรมพฒนาทดน. (2560). ประชมคณะอนกรรมการอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปน

ทะเลทราย ดานวชาการ ครงท 1/2560 Online] สบคนจาก http://www.ldd.go.th/www/lek_web/news.jsp?id=18712. [10 พฤษภาคม 2560].

กฤษฎา บญชย. (2556). ปาชมชนกบทศทางปฏรปโครงสรางสงคมทยงยนและเปนธรรมใ ในปาชมชนไทย ระว ถาวร (บรรณาธการ) ศนยวนศาสตรชมชนเพอคนกบปา (RECOFTC) บรษทดมายเบส จ ากด

กองบรหารจดการทดน. (2559). รายงานฉบบสมบรณโครงการปรบปรงกฎหมายและมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนทรพยากรดนและทดน ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ฝายความหลากหลายทางชวภาพ ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2552). พธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการใชประโยชนทรพยากรพนธกรรมอยางเทาเทยมและยตธรรม[Online]. สบคนจาก http://chm-thai.onep.go.th/chm/convention/nagoya_protocal.html. [2 มนาคม 2560].

มลนธสบนาคะเสถยร สบคนจาก http://www.seub.or.th/index.php?option=com_content ส านกความหลากหลายทางชวภาพ. (2555). การแบงพนทคมครองของไทย [Online]. สบคนจาก http://chm-

thai.onep.go.th/chm/protected/protected_thai.htm. [16 กมภาพนธ 2560] ส านกความหลากหลายทางชวภาพ. (2555). สถานภาพ [Online]. สบคนจาก http://chm-

thai.onep.go.th/chm/pa/Detail/status.html. [16 กมภาพนธ 2560] ส านกวจยและพฒนาการจดการทดน. (2553). ความเสอมโทรมของทดน และการจดการแกไข [ Online]. สบคนจาก

http://www.ldd.go.th/Thai-html/Work12/Project3/PDF/All.pdf. [14 กมภาพนธ 2560]. ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. (2549). ดนปญหาของประเทศไทย [Online]. สบคนจาก

http://oss101.ldd.go.th/web_standard/_doc_std/problemsoils/D_problemsoils.pdf. [14 กมภาพนธ 2560].

มานพ เลาหประเสรฐ. (มปป). เอกสารวชาการ ไซเตส (CITES) กบประเทศไทย ของ เอกกสารวชาการ ไซเตส (CITES) กบประเทศไทย

อษฎาพร ไกรพานนท. (2556). (บรรณาธการ) ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาทยงยน. ส านกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง. กรงเทพฯ

อนวฒน นทวฒนา. (2551). พนทคมครองทางทะเลในประเทศไทย : เปาหมายป ค.ศ. 2010/2012 ภายใตอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ. 239 หนา

ภาษาองกฤษ Dudley, N., and Stolton, S. (eds). (2008). Defining protected areas: an international conference in

Almeria, Spain. Gland, Switzerland: IUCN. 220 pp.

- 140 -

FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS (FAO). (2015). global forest resource assessment: desk reference

Geist, H.J., and Lambin, E.F. ( 2001). What drives tropical deforestation LUCC Report series, 4, LUCC (Land Use and Cover Change), Louvain-la-Neuve, Belgium

Keenan, R.J., Reams, G.A., Achard, F., de Freitas, J.V., Grainger, A., and Lindquistf, E. (2015). Dynamics of global forest area: Results from the FAO Global Forest Resources Assessment. Forest Ecology and Management, 352: 9-20.

Ministry of Foreign Affairs of the Kingdom of Thailand. (2016). A PRACTICAL APPROACH TOWARD SUSTAINABLE DEVELOPMENT. Bangkok

Millennium Ecosystem Assessment. (2005). Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Island Press, Washington, DC.

Ministry of Natural Resources and Environment, Thailand. (2014). Thailand fifth National Report on the Implementation of Convention on Biological Diversity [Online]. Available: http://chm-thai.onep.go.th/chm/Doc/Publication/National-Report5/National_Report_5th.pdf. [5 March 2560].

Moore, P., Prompinchompoo, C., and Beastall, C.A. (2016). CITES Implementation in Thailand: A review of the legal regime governing the trade in great apes and gibbons and other CITES-listed species. TRAFFIC. Petaling Jaya, Selangor, Malaysia

Morley, R.J. (2000) Origin and Evolution of Tropical Rain Forest. Wiley. SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2016 สบคนจาก http://www.sdgindex.org/assets/files/2016/2016-

SDG-Index-and-Dashboards-Report--full.pdf SDSN and Bertelsmann Stiftung, 2017 สบคนจาก http://www.sdgindex.org/assets/files/-2017/2017

SDG-Index-and-Dashboards-Report--full.pdf Website http://rainforest.mongabay.com http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-Goals/ http://www.un.org http://sdgindex.org http://sustainabledevelopment.un.org/sdgs http://www.protectedplanet.net http://www.birdlife.org/datazone/site/search http://www.zeroextinction.org https://www.ibat-alliance.org/ibat-conservation/login

- 141 -

BirdLife International (2017). Country profile: Thailand. Available from :http://www.birdlife.org/datazone/countrythailand http://chm-thai.onep.go.th/chm/protected/definition.htm) http://www.onep.go.th http://www.protectedplanet.net/ http://birdkife.org/datazone/site/search. https://www.ibat-alliance.org/ibat-conservation/login. https://mls.planttreaty.org/itt/index.php?r=stats/pubStats http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=3&chap=5&page=t3-5-infodetail03.html http://chm-thai.onep.go.th/chm/protected/index.htm (cleaning house mechanism พนทคมครอง) ส านกความหลากหลายทางชวภาพ ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม http://stories.undp.org/supporting-malis-women-to-adapt-to-climate-change http://stories.undp.org/removing-the-obstacles-for-women-farmers http://stories.undp.org/learning-to-restore-and-protect-azerbaijans-farmlands http://stories.undp.org/cultivating-change-in-papua http://stories.undp.org/water-in-myanmars-dry-zone http://transbordernews.in.th/home/?p=8821

- 142 -

ภาคผนวก แบบชแจงตามทผทรงคณแนะน า

ค าชแจงขอเสนอแนะโครงการรางรายงานฉบบสมบรณ เปาหมายท 15 การใชประโยชนจากระบบนเวศทางบก ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาไมอยางยงยน ตอสการกลายสภาพเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดนและฟนสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ขอเสนอแนะผทรงคณวฒ ค าชแจงนกวจย บทท 1: บทน า บทท 1: บทน า

- การอางองเวปไซด ควรปรบปรงแกใหถกหลกตามระบบการอางอง (ตรวจสอบทงเลม

- ปรบปรงการเขยนใหถกหลกระบบการอางองแลวทงเลม

- ตรวจสอบการสะกดค าบางตว เชน แอฟรกา ไมใช อาฟรกา (ตรวจสอบทงเลม)

- ตรวจสอบและปรบปรงแลว

- ค าวา “เปาหมาย (Goal)” ควรใช G เปนตวพมพใหญทงหมด

- ตรวจสอบและปรบปรงแลว

บทท 2: นยามและความหมายของเปาประสงค (Target) และตวชวด (indicator) ภายใตเปาหมายท 15 และความสอดคลองกบบรบทประเทศไทยเนอหา

- ท าการเรยงหวขอใหม

- ควรจดเรยงบรรทด และวรรคใหอานงาย - ด าเนนการแลว - การใชตวอกษรผสมตวเลขในการแบงประเภท

(หนา 14) ท าใหผอานสบสนได - ปรบเปลยนแลว

- ควรเพมเตมประเดนเกยวกบ cross-cutting หากเปาประสงคหรอตวชวดในเปาหมายท 15 มความเกยวของหรอมความคลายคลงและซ ากบเปาประสงคและตวชวดในเปาหมายอนๆ เพอแสดงใหเหนวาการทประเทศไทยจะขบเคลอน SDGs พวกเรากควรทจะขบเคลอนทกๆ เปาหมายไปพรอมๆกน

-เพมเตม ในหวขอท 2.31 หนา 43

บทท 3: สถานะปจจบนของเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย

- ตารางในลกษณะทเปนคณสมบตหรอตวเปรยบเทยบควรเนนวาเปนสงทส าคญทสามารถน ามาใชงานรวมกน ดงนนเสนอใหคณะวจยเพมรายชอ “ผใหขอมล” ในลกษณะทเปนขอมลพนฐานรวมถงระบสถานะของแตละเปาประสงคหรอตวชวดของประเทศไทยวาแตละตวอยสถานะไหนถงจดไหนแลว

- ไมไดเพมเตมผใหขอมล เนองจากไดอางองไวทดานลางของตารางแลว

- เนองจากตวชวดแตละตวชวดประเทศไทยยงไมไดตงเปาหมาย ยกเวนพนทปาไม ดงนน จงไมสามารถสรปไดวาประเทศไทยอยทจดไหน และการวจยครงนเปนการเรมตนการประเมนสถานภาพของขอมล กฎหมาย ระเบยบตางๆ ของประเทศไทย โดยเนนทหนวยงานภาครฐ

- ใหทางนกวจยระบวา ขอมลใดมหรอขอมลใดไมมเพอสามารถน าไปแกไขปญหาได

- ไดอธบายไวในเนอหาพอสมควรถงขอมล ความนาเชอถอของขอมล ซงทาง IUCN ไดเสนอ

- 143 -

แนวความคด วธการเกบขอมล และการวเคราะหขอมลไวเปนแนวทาง เกอบทกตวชวด หนวยงานภาครฐ/หรอในอนาคตภาคประชาสงคม ภาคเอกชนเขามารวมด าเนนการ สามารถน ามาใชหรอประยกตกบขอมลของตวชวดนนๆ

บทท 4: การด าเนนการของภาคสวนตางๆ ในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 15 ในบรบทประเทศไทย

- หนา 75 หนวยงานสนบสนนควรเขยนชอหนวยงานเตมแลวจงวงเลบตวยอ (เฉพาะทเจอครงแรกในบทนนๆ) จากนนจงใชตวยอแทนชอเตมได

- ด าเนนการแลว

- เปาประสงคทไมมขอมลเกยวกบหนวยงานทเกยวของ หรอกฎหมายทเกยวของควรเขยนก ากบวา “ไมมขอมลหรอไมพบหนวยงานทเกยวของ”

- ไดเขยนก ากบไวแลว

- มการทบทวนวรรณกรรมของภาคการศกษา ประชาสงคม หรอเอกชนเกยวกบการด าเนนงานทเกยวของกบเปาหมายท 15 หรอไม เชนการเกบขอมลแยกจากภาครฐหรอการวจารณการด าเนนการของภาครฐ หากมควรเพมเตมขอมลในสวนน

- เพมเตมขอมลของภาคประชาสงคม ไวในบทท 4 หวขอ 4.17 หนา 116

บทท 5: ความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 15

- ถาเปนไปไดควรอางองถงขอมลความพรอมของประเทศอนๆซกเลกนอยเพอน ามาเปรยบเทยบกบประเทศไทย (คลายๆ กบบทท 7 หนา 98) เพราะในกรณทไมรวาในระดบสากลไปถงไหนแลว จะรไดอยางไรวาประเทศไทยมความพรอมมากนอยเพยงใด

- ยงไมไดท าการเพมเตมในสวนน เนองจากได ตรวจสอบรายงานลาสด SDG-dashboard, 2017 ทไดมการจดอนดบ พบวา ตวชวดมความแตกตางไปจากในการจดอนดบของ ป 2016 อยางไรกตามในการด าเนนการของประเทศไทย ควรทจะใชแนวทางท UN ไดแนะน าใหเปน guideline ในการด าเนนการและ เจตนารมณ ของ การจดท า SDG เพอทจะเหนการเปลยนแปลง และมการตรวจประเมนได ดงนนประเทศไทยควรทจะทบทวนขอมลของตนเองในประเทศใหชดเจน การเทยบเคยงกบประเทศอน จากรายงานลาสด พบวา IUCN มการคดค านวณทละเอยดขนของแตละตวชวดใหเปนชวง ซงมทงในระดบโลก และแยกออกมาแตละภมภาค

- 144 -

- ควรเพมเตมบทความทเอยถงความจรงทวา “ทผานมาในสวนของเครองมอทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรไมไดท าใหเกดแรงจงใจทางปฏบต” เชนจากการสงหามท าใหไมในปาราคาสงขนเพราะเครองมอไมตรงกบ Human behaviour

- ไดเพมเตมในสวนของเนอหาบทท 7

บทท 6: การจดล าดบความส าคญ - ควรเพมเตมการจดล าดบ 30 เปาประสงค

เรงดวน (พรอมทงเขยนก ากบไวเลยวาเปาท 15 มเปาประสงคใดตด 30 เปาประสงคเรงดวน) และทางผเขยนตองเนนย าผอานถงนยยะความเรงดวนและความพรอมของเปาประสงค อกทงยงตองเนนย าวาทกเปาประสงค(ทเกยวของกบบรบทของประเทศไทย) ในทกเปาหมายมความส าคญและมความจ าเปนทจะตองท าใหส าเรจ

- ด าเนนการแลว

- การจดล าดบความส าคญของประเทศไทยประเภท Quick win อยากเสนอโมเดลนานทมขอมลมากมายทนาจะน ามาเสนอการจดการพนทปาไมอยางยงยนได เนองจากมหลายภาคสวนเขารวมด าเนนการรวมกน รวมถงเพอใหเหนกรอบและแผนงานในระยะ 15 ป ไดอยางชดเจนได

- เนองจากงานวจยนเปนการทบทวน และมการประชมรบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของ ถงสถานภาพของประเทศไทย ดงนนจงไดเสนอประเดนทผทรงคณวฒแนะน าไวในสวนของบทท 8

บทท 7: การส ารวจเบองตนเกยวกบมาตรการทางเลอกดานเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย เพอบรรลเปาหมายท 15

- ควรมการทบทวนวรรณกรรมจากภาคประชาสงคมและการศกษาเพอใหผอานเขาใจวาภาคการศกษามการด าเนนการไปถงไหนแลวเกยวกบความเชอมโยงระหวางเปาหมายท 15 และมาตรการดานเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย

- เพมเตมแลว

- หนา 100 มาตรการดานเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย หากมขอมลกควรเพมเตมวามการเคลอนไหวไปถงไหนแลว เชนการสงเสรมในการปรบตวดวยความรทองถนชวยอะไรกบเปา 15 แลวคบหนาไปถงไหนแลว

- ไดน าเสนอขอมลบางสวนแตยงไมไดลงลก เนองจากขอจ ากดในเรองเวลาของการด าเนนการวจยครงน

- ควรเสนอเพมเตมในแงของการใชประโยชน โดยเฉพาะเรองการเพมพนทสเขยวและการ

- เพมเตมไวในบทท 7 และ 8

- 145 -

เพมความหลากหลายของทรพยากรธรรมชาต อยากเสนอบทบาทขององคกรปกครองทองถน

บทท 8: บทสรป - คอนขางสน ควรมการทบทวนและเพมขอมล

ส าคญของรายงานในบทนมากขน - เพมเตมเนอหาบางสวนแลว

- เสนอใหใชโอกาสในการใชขอมลงานวจยเพอน าเสนอในประเดนการจดระเบยบการใชทรพยากรโดยการเจรจาในเวทตางๆ เชนเวทอนสญญาฯ ทกอนสญญาฯ ทสามารถใชไดในเรองของปา ไดแก 3 อนสญญาทไมไดมการ synergy กนจงอยากเสนอในประเดนทยบยงไมใหอณหภมเกน 2 องศา ซงไดมการเสนอดานพลงงานและเทคโนโลยไปมากแลว แตลาสดไดมการเสนอไปวา ปานาจะมพลงในการดดซบฯไดมาก โดยปฏญญานครนวยอรกวาดวยปาไมทไดเขามาในประเทศไทยนนนาจะชวยใหปาเขาไปในกลไกฯ ในการแกไขปญหาน ซงกรมปาไมเปนเจาภาพในป 2020 ลดการตดไมท าลายปาได 50% และป 2030 จะตองไมมการตดไมท าลายปาอกเลย อยางทไดเหนจากขอมลวาในปจจบนเราไดแค 32% ปาอนรกษ โดยกรมอทยานฯ ท าได 26% และปาเศรษฐกจโดยกรมปาไม 6% ดงนนเราตองเพมอก 9% ซงเปนหนาทของกรมปาไมซงตองรวมมอกนหลายภาคสวน จงอยากเสนอวาใหไดมการเสนอวาจะท าอยางไรใหสามารถบรรลไดในป 2030 รวมถงเสนอใหมการเสนอเรองการจดสรรองคกรอยางเปนระบบ

- เพมเตมไวในบทท 8

- ตวยอ SDGs ควรเตม s เพราะ SDGs ม 17 Goals นอกจากจะกลาวถง SDG เพยง Goal ใด Goal เดยว

- ด าเนนการแลว

- ควรเขยนปญหา อปสรรค ทพบจากการท าวจยครงน พรอมเสนอแนะแนวทางในการด าเนนงานวจยในล าดบตอไป ส าหรบผทสนใจเพอสงเสรมเปาหมายท 15 ในอนาคต

- ด าเนนการแลว ในบทท 8

- โดยรวมรายงานมขอมลทเปนประโยชนตอผอานไดเปนอยางมาก แตการเรยบเรยงและล าดบหวขอยงไมสอดคลองกน ท าใหเขาใจยาก

- ขอขอบคณในค าชม และทางคณะผวจยไดท าการเรยบเรยงเนอหาทกบทใหเขาใจงายยงขน

- 146 -

ดงนนคณะวจย/ผเขยน ควรจดเรยงรปแบบรายงานใหอานและเขาใจงายยงขน