FILIPINO Baitang 5 Yunit 1 Ang Mabuting Kaibigan

Copyright © 2018 Quipper Limited

1

FILIPINO

Baitang 5 Yunit 1

Ang Mabuting Kaibigan

Talaan ng Nilalaman Introduksyon 3

Basahin Natin 3

Sagutin Natin 4

Aralin 1: Tamang Tono, Diin, Antala, at Damdamin………………………. 5

Layunin Natin 5

Sagutin Natin 8

Subukan Natin 8

Isaisip Natin 9

Pag-isipan Natin 9 Aralin 2: Kahulugan ng Salita: Ayon sa Gamit…………………………….. 10

Layunin Natin 10

Sagutin Natin 12

Subukan Natin 12

Isaisip Natin 13

Pag-isipan Natin 13

Aralin 3: Pangngalan: Kahulugan, Uri, at Kayarian……………………… 15

Layunin Natin 15

Sagutin Natin 18

Subukan Natin 18

Isaisip Natin 19

Pag-isipan Natin 19

Aralin 4: Pagsulat ng Tula: Tradisyunal, Malayang Taludturan,

at Form Poetry …………………………………………………… 20

Layunin Natin 20

Sagutin Natin 22

Subukan Natin 22

Isaisip Natin 22

Pag-isipan Natin 23

Gawin Natin 23


2

Paglalagom 25

Dapat Tandaan 26

Payamanin Natin 27

Susi sa Pagwawasto 27

Sanggunian 29


3

BAITANG 5 | YUNIT 1

TULA ng tula ay ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit

ng wika sa pamamagitan ng iba't ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa

pamamagitan ng paggamit ng tayutay. Madaling makilala ang isang tula

sapagkat karaniwan itong may indayog kapag binibigkas. Binubuo ang tula ng

saknong at taludtod. Karaniwan itong wawaluhin, lalabindalawahin, lalabing-

animin, at lalabing-waluhing pantig. Matalinghaga ito at ginagamitan din ito ng

mga tayutay. May tugma at sukat. Kung minsan ay maiksi o kaya naman ay mahaba.

Mababasa sa ibaba ang isang tulang may tugmaan bagaman walang sukat ang bawat

taludtod ay kakikitaan ng indayog sa pagbasa nito. Binubuo ito ng tatlong saknong at

mayroong apat na taludtod bawat saknong. Tayo na’t sabay-sabay nating basahin ang

tulang “Ang Mabuting Kaibigan.”

Basahin Natin

Ang Mabuting Kaibigan

Sa lahat ng panahon ay maasahan,

Iyan ang pangunahing katangian,

Na hinahanap natin sa mabuting kaibigan,

Iyong hindi tayo iiwanan kailanman.

Ang mabuting kaibigan ay tapat sa atin,

Hindi ikinakaila maging mga kamalian natin,

Sa tuwid na landas, kasama siyang dadaan, Ang mabuting kaibigan, ikaw'y gagabayan.

Sila ang kasama sa lungkot at tawanan,

A

Pindutin ang Home icon para bumalik sa Talaan ng Nilalaman


4

Sa kasiyahan ay nariyan, sa kasawian ay nagdadamayan,

Yaman na maituturing ang mabuting kaibigan,

Kapag nakasumpong ay huwag nang pakawalan.

Sagutin Natin

1. Sino ang maaari nating maaasahan sa lahat ng panahon?

2. Ano-ano ang katangian ng isang mabuting kaibigan?

3. Saan maituturing ang isang mabuting kaibigan?


5

Aralin 1

Tamang Tono, Diin, Antala, at Damdamin

Pag-aralan Natin

Ang tula ay isang uri ng panitikan kung saan masining na naipahahayag ang

damdamin ng may-akda sa pamamagitan ng mga piling-piling salitang inihahanay

upang makabuo ng taludtod at saknong. Ayon kay Alejandro Abadilla, isang makata at

manunulat, ang tula ay isang paglalarawan ng buhay na hinahanap sa guni-guni at

naipararating sa damdamin sa pamamagitan ng pagpapahayag sa pananalitang may

tamang indayog.

Ang kagandahan ng isang tula ay

nakasalalay sa wastong pagbigkas

na siyang nagbibigay-buhay sa

nilalaman o mensahe ng tula.

Masasayang ang pagkakataong

makita at maunawaan ang

mensahe ng tula kung hindi tama,

malabo o mahina, wala sa tamang

bilis o bagal, at wala o kulang sa

damdamin ang pagbigkas. Kaya

upang maiwasan ang mga

nabanggit, ang pagbigkas ng tula

ay dapat na may tamang tono,

diin, antala, at damdamin.

Layunin Natin

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaaasahang naibibigkas ng may

wastong tono, diin, antala, at damdamin ang napakinggang tula.


6

Halimbawa:


Iyan ang pangunahing katangian.

Bigkasin ang nasa itaas na taludtod at taasan ng bahagya ang boses sa mga pantig na

may salungguhit. Pagkatapos ay subukan namang bigkasin ang mga taludtod sa normal

na lakas ng boses. Mapapansing mas may buhay ang unang pagbasa at mas

nakahihikayat ng atensyon sa mga tagapakinig. Dahil dito, mahalaga na mayroon at

maayos ang pagtaas at pagbaba ng pagkabigkas ng tono ng tula.

Halimbawa:


Iyan ang pangunahing katangian,

Ang tono ang paraan ng pagbigkas ng tula. Dahil sa

tono, mabibigyan ng indayog ang pagbigkas, na

siyang magbibigay buhay sa tula dahil ito ang

pangunahing pupukaw sa atensyon ng tagapakinig.

Ang diin ang tumutukoy sa lakas ng pagbigkas sa

pantig ng salita upang makatulong sa pag-unawa ng

mga tagapakinig sa mensahe ng tula.

Tono

Diin


7

Bigkasin muli ang mga taludtod sa itaas. Lakasan ng bahagya ang pagbigkas sa mga

nakasalungguhit na pantig. Sa pamamagitan ng pagbibigay-diin sa mga pantig na

nakasalungguhit, ang salitang kinapapalooban ng pantig ay nagpapahiwatig na

mahalaga ang salitang binibigkas sa kabuuang mensahe ng tula.

Bigyang-pansin ang mga salitang binibigyang-diin.

1. Lahat - ipinauunawa ng tula na upang masabing mabuti ang kaibigan, kailangan

ay maaasahan siya sa lahat ng panahon at hindi paminsan-minsan lang.

2. Ay - ang pagbibigay diin sa salitang ito ay paghahanda sa mga tagapakinig

upang mahiwatigang mahalaga ang kaunod na salitang bibigkasin. Sa

halimbawa, ang kasunod ng “ay” ay “maaasahan,” nais ng may-akdang bigyang

importansya ang katangian na dapat taglayin ng mabuting kaibigan—ang

pagiging “maaasahan.”

3. Iyan - ang pagbibigay diin sa salitang ito ay nagbibigay kasiguraduhan sa

tagapakinig na mahalagang hanapin sa isang kaibigan ang mabubuting

katangian.

Halimbawa:

Ang mabuting kaibigan/ ay tapat sa atin,

Hindi ikinakaila maging/ mga kamalian natin,

Bigkasin ang mga taludtod sa itaas at saglit na tumigil sa mga "/" na makikita.

Mapapansing ang saglit na pagtigil sa pagbigkas bago ang mga kasunod na natitirang

salita sa taludtod ay nakakukuha ng atensyon at interes sa mga tagapakinig upang lalo

pang pakinggan at abangan ang mahalagang kasunod na bibigkasin.

Antala

Ang antala ay ang saglit o pansamantalang pagtigil ng

pagbigkas ng tula upang mas mabigyang linaw ang

mensaheng ipinaparating sa mga tagapakinig.


8

Gamit ang tulang "Ang Mabuting Kaibigan," ang damdaming nararapat na ilapat sa

pagbigkas ay ang damdaming masaya at nanghihikayat. Ito ang damdaming nararapat,

sapagkat ang tema ng tula ay tungkol sa paghahanap ng mabuting kaibigan. Kaya

nararapat na tiyakin muna ang damdaming nakapaloob sa tula bago ito bigkasin, nang

sa gayon ay tama ang paraan ng pagbigkas at masigurong makahihikayat ng makikinig.

Sa kabila ng paraan ng pagsulat ng tula, dahil sa pagiging limitado at pili-pili ang mga

salita ay nakamamanghang naihahatid ng tula ang mensahe at damdaming ipinaloob ng

may-akda. Masasabing tunay na marikit na uri ng panitikan ang tula.

Subukan Natin

Sagutin ang sumusunod na mga tanong:

1. Ano ang tinutukoy ng diin sa pagbigkas ng tula?

2. Ano ang antala sa pagbigkas ng tula?

3. Ano ang damdamin na nararapat ilapat sa tulang "Ang Mabuting Kaibigan"?

Sagutin Natin

Mula sa mga inilahad na depinisyon ng tono, diin, antala, at damdamin, basahing

muli ang tulang “Ang Mabuting Kaibigan” na sinusunod ang tamang tono, diin, at

damdamin.

Damdamin

Ang isa pang dapat isaalang-alang sa pagbigkas ng tula

ay ang paglalapat ng tamang damdamin upang

lubusang mayakap ng mga tagapakinig ang mensaheng

nais ipabatid. Maaring ito ay masaya, malungkot,

nagdurusa, nagdiriwang, nagtatanong, natatakot, at iba

pa.


9

Isaisip Natin

Bakit mahalagang matukoy ang wastong tono, diin, antala, at damdamin sa

pagbasa ng isang tula?

Pag-isipan Natin

Tukuyin sa kahon ang tinutukoy sa bawat bilang.

1. Dahil dito, mabibigyan ng indayog ang pagbigkas, na siyang

magbibigay buhay sa tula dahil ito ang pangunahing pupukaw sa

atensyon ng tagapakinig.

2. Ito ang saglit o pansamantalang pagtigil ng pagbigkas ng tula upang

mas mabigyang linaw ang mensaheng ipinaparating sa mga

tagapakinig.

3. Nakatutulong ito upang lubusang mayakap ng mga tagapakinig ang

mensaheng nais ipabatid. Maaring ito ay masaya, malungkot,

nagdurusa, nagdiriwang, nagtatanong, natatakot, at iba pa.

4. Tumutukoy ito sa lakas ng pagbigkas sa pantig ng salita upang

makatulong sa pag-unawa ng mga tagapakinig sa mensahe ng tula.

TONO DIIN ANTALA DAMDAMIN


10

Aralin 2

Kahulugan ng Salita: Ayon sa Gamit

Pag-aralan Natin

Kapag tayo ay nakikipag-usap sa ating kapwa o kaya naman ay nagbabasa ng mga teksto,

ang ating kaalaman sa mga kahulugan ng mga salita ay dumadami at lumalawak. Kapag

maraming beses na nating nababasa o nabibigkas ang isang salita sa ibat' ibang

pagkakataon, nagiging pamilyar na sa atin ang salita.

• SALITANG PAMILYAR

Ang salitang pamilyar ay ang mga salitang alam na

natin ang kahulugan o ibig sabihin sa punto na ating

mabasa o marinig ang salita.

Halimbawa:

• kaibigan

• lungkot

Mas lalo nating naiintindihan ang ibig sabihin ng mga salita batay sa pagkakagamit

nito sa loob ng pangungusap.

Layunin Natin

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaaasahang naibibigay ang

kahulugan ng salitang pamilyar at di-pamilyar sa pamamagitan ng gamit sa

pangungusap.


11

Paliwanag:

Sa pamamagitan ng pagbasa sa buong pangungusap, magkakaroon ng ideya ang

mambabasa na ang ibig sabihin ng salitang kaibigan ay kasamang maaasahan at hindi

sasang-ayon sa maling ginagawa.

Paliwanag:

Batay sa nilalaman ng pangungusap, matutukoy na ang kahulugan ng lungkot ay hindi

masaya, masasabing ito ay taliwas na kahulugan ng tawanan.

• SALITANG DI-PAMILYAR

Ang salitang di-pamilyar ay ang mga salita na hindi natin madalas ginagamit sa

pakikipag-usap o nababasa.

Halimbawa:

• ikinakaila

• kasawian

Maaaring sa iba ay kabilang sa kanilang bokabularyo ang hindi pamilyar na salita.

Ngunit maaari din namang may limitadong bokabularyo sa mga salitang hindi pamilyar

Halimbawa:

Ang mabuting kaibigan ay laging maasahan, ngunit itatama ka sa tuwing may mali

kang ginagawa.

Halimbawa:

2. Laging kasama sa lungkot at tawanan ang isang mabuting kaibigan.


12

ang iba sa atin. Upang madaling matukoy ang kahulugan ng salitang hindi pamilyar ay

makabubuting gamitin ito sa pangungusap.

Paliwanag:

Madaling matutukoy ang kahulugan ng isang salita ayon sa gamit nito sa pangungusap,

gaya ng salitang ikinakaila. Inilahad sa pangungusap na itatama ng kaibigan ang mali

mong nagagawa, samakatuwid ang kahulugan ng ikinakaila ay hindi pagtatakip o

paglilihim ng iyong kamalian.

Paliwanag:

Batay sa pangungusap, kailanman ay laging nariyan ang isang mabuting kaibigan,

kahit pa sa kasawian. Samakatuwid, ang kasawian ay nangangahulugang kabiguan.

Mayaman sa salita ang wikang Filipino, sakop nito ang mga salitang pamilyar at hindi

pamilyar. Bilang isang kabataang Pilipino, mahalagang maging pamilyar rin sa mga

salitang hindi pamilyar, upang higit pang lumawak ang talasalitaan.

Halimbawa:

Ang isang mabuting kaibigan ay hindi ikinakaila ang mali mong nagagawa, sa

halip, ikaw ay kaniyang itatama.

Halimbawa:

Hindi ka iiwanan ng isang mabuting kaibigan, kahit pa sa kasawian.

Sagutin Natin

Hanapin sa diksyunaryo ang kahulugan ng sumusunod na mga salita at gamitin

nang wasto sa pangungusap.


13

Subukan Natin


1. Ano ang pamilyar na salita?

2. Ano ang di-pamilyar na salita?

3. Ano ang ibig sabihin ng salitang hinagpis sa sumusunod na pangungusap?

Puno ng hinagpis ang kaniyang nadarama sa pagkawala ng kaniyang

minamahal.

Isaisip Natin

Paano matutukoy ang kahulugan ng mga di-pamilyar na salita sa pangungusap?

Pag-isipan Natin

Sa loob ng kahon ay nakatala ang iba’t ibang salita na maaaring pamilyar o di-pamilyar

na salita. Pumili ng tatlong salita na sa tingin mo ay pamilyar at tatlong salita naman na

sa tingin mo di-pamilyar para sa iyo. Pagkatapos ay isulat ang pagpapakahulugan mo

sa mga ito sa iyong kuwaderno.

Maarok Magsasaliksik Adhika

Gusto Dumating Saloobin

Sagrado Binigyan Hinanakit


14

Pamilyar na salita Di-pamilyar na salita

Aralin 3: Pangngalan: Kahulugan at Uri at Kayarian

Pag-aralan Natin

Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay,

hayop, lugar, at pangyayari.

Layunin Natin

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaaasahang nagagamit nang wasto

ang mga pangngalan at panghalip sa pagtalakay tungkol sa sarili, sa mga tao, hayop,

lugar, bagay, at pangyayari sa paligid.


15

Halimbawa:

Pangngalan para sa tao

Hinahanap ng aking kaibigang si Jenny ang kaniyang suklay.

Pangngalan para sa bagay

Iniingatan ko ang sapatos naibinigay sa akin ng aking matalik na

kaibigan.

Pangngalan para sa hayop

Nagtataka ako sa aking kaibigang si Rodrigo, kung bakit pinapangarap

niyang makapag-alaga ng leon.

Pangngalan para sa lugar

Masaya sa pakiramdam ang makapasyal sa Luneta.

Pangngalan para sa pangyayari

Tuwing Mahal na Araw ay kami ay abala sa aming parokya.


16

Uri ng Pangngalan

Pantangi

Pambalana

Tumutukoy sa tiyak

na ngalan ng tao,

hayop, bagay, pook,

at pangyayari. Ito ay

laging nagsisimula

sa malaking titik.

Tumutukoy sa

karaniwang ngalan

ng tao, hayop,

bagay, pook, at

pangyayari. Ito ay

laging nagsisimula

sa maliit na titik.


17

Tingnan ang mga halimbawa sa ibaba.

Pangngalan Pangngalang Pambalana Pangngalang Pantangi

Tao kaibigan Ramon Tolentino

Bagay telepono Samsung

Hayop aso Brownie

Lugar lungsod Maynila

Pangyayari Pagkakatipong espiritwal Pasasalamat sa Dios

Kayarian ng Pangngalan

May apat na kayarian ang pangngalan:

1. Payak

Ang payak na kayarian ng pangngalan ay nagtataglay lamang ng salitang-ugat.

Halimbawa:

• halaman

• walis

• tsinelas

2. Maylapi

Ang maylapi na kayarian ng pangngalan ay nagtataglay ng salitang-ugat at

panlapi.

Halimbawa:

• kaklase = ka (panlapi) + klase (salitang-ugat)

• aklatan = aklat (salitang-ugat) + an (panlapi)

• makatao = maka (panlapi) + tao (salitang-ugat)

3. Inuulit

Ang inuulit na kayarian ng pangngalan ay nagtataglay ng salitang-ugat o bahagi

ng salitang-ugat na inuulit.

Halimbawa:

▪ bahay-bahayan


18

▪ hagdan-hagdan

▪ pulu-pulutong

4. Tambalan

Ang tambalan na kayarian ng pangngalan ay nagtataglay ng dalawang

pinagsamang salitang-ugat upang makabuo ng isang bagong salita na maaaring

manatili ang kahulugan ng pinagtambal na salita, o kaya naman ay magkaroon

ng bagong kahulugan.

Halimbawa:

▪ halamang-dagat

▪ punong-guro

▪ bahaghari

Subukan Natin


1. Ano ang pangngalan?

2. Ano-ano ang uri ng pangngalan?

3. Ano-ano ang kayarian ng pangngalan?

Sagutin Natin

Mula sa binasang tulang “Ang Mabuting Kaibigan”, pumili ng tigdadalawang

salitang ginamit ayon sa iba't ibang kayarian ng pangngalan.


19

Isaisip Natin

Bakit mahalagang matukoy ang uri ng pangngalan at ang kayarian nito?

Pag-isipan Natin

A. Isulat sa patlang ang pangngalang pambalana na katumbas ng ibinigay na

pangngalang pantangi.

1. Toyota - __________________

2. Pinatubo - _________________

3. Baguio - __________________

4. Jose P. Rizal - ______________

5. Disyembre - ________________

B. Isulat sa patlang ang pangngalang pantangi na katumbas ng ibinigay na

pangngalang pambalana.

1. dyaryo - __________________

2. artista - ___________________

3. manunulat - ________________

4. laruan - ___________________

5. aklat - ____________________

C. Sumulat ng tiglimang halimbawa ng salita ayon sa kayarian ng pangngalan.

Gamitin ang talahanayan sa ibaba.

PAYAK MAYLAPI INUULIT TAMBALAN


20

Aralin 4 Pagsulat ng Tula: Tradisyunal, Malayang Taludturan,

at Form Poetry

Pag-aralan Natin

Mayroong iba’t ibang anyo ang tula. Ang sinumang susulat nito ay maaaring

pumili ng alinman sa mga anyo nito.

MGA ANYO NG TULA

1. Tradisyunal

• Nasa anyong tradisyunal ang tula kapag ito ay may sukat at tugma.

Halimbawa:

Sa tuwid na landas, kasama siyang dadaan,

Ang mabuting kaibigan, ikaw'y gagabayan.

Paliwanag:

Binubuo ng tig-labing-apat na pantig ang bawat taludtod. Pansinin, ang dulong pantig

ng bawat taludtod, ito ay magkatugma o magkatunog – “dadaan” at “gagabayan.”

Layunin Natin

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaaasahang makasusulat ng

maikling tula.


21

2. Malayang taludturan

• Nasa anyong malayang taludturan ang tula kapag ito ay walang sukat at tugma.

Halimbawa:

Ikaw ang aking pag-ibig, ito man ay aking ikasawi,

Lubha akong magdurusa, kapag ikaw ay nawala.

Paliwanag:

Ang bilang ng pantig sa unang taludtod ay labingwalo, at labing-anim naman ang sa

ikalawa. Kung gayon, wala itong iisang sukat. Ang dulo ng unang taludtod ay"ikasawi"

at "nawala" naman sa ikalawang taludtod. Samakatuwid, wala itong tugma.

3. Form Poetry

• Ang tulang nasa anyong form poetry ay mas malikhain ang pagkakagawa. Ito ay

mga salitang bumubuo ng anyo kung tungkol saan ang tema o kwento ng tula.

Halimbawa:

Ito ang krus na tumubos

sa mga makasalanan ng sanlibutan

Kaya tayo na at ipagdangal ang krus

na sati'y ipinang tubos

Ang Poon dito ay nalubos

Paliwanag:

Ang tema ng tula ay tungkol sa krus na tumubos sa ating mga kasalanan, kaya ang

anyong binuo ay hugis krus.


22

Sadyang nakaaaliw ang magbasa ng tula, lalo pa kung ang tulang binabasa ay dumaan

sa masusing pagsulat ng may-akda, magig ito man ay nasa anyong may sukat at tugma,

malayang taludturan, at form poetry.

Subukan Natin


1. Ano tradisyunal na tula?

2. Ano tulang nasa malayang taludturan?

3. Ano ang form poetry?

Isaisip Natin

Ano ang kahalagahan ng pagtukoy sa anyo ng tulang babasahin?

Sagutin Natin

Mula sa mga ibinigay na anyo ng tula at halimbawa nito, tukuyin kung anong anyo

ang ginamit sa tulang binasa na “Ang Mabuting Kaibigan.”


23

Pag-isipan Natin

Isulat sa patlang ang T kung ang pangungusap ay tama samantalang palitan naman ang

nakasalungguhit na salita o parirala kung ito ay mali.

________ 1. Mayroong tatlong anyo ang tula

________ 2. Tinatawag na form poetry ang isang tula kung ito ay may sukat

at tugma.

________ 3. Matatawag naman na tradisyunal ang tula kung ito ay walang sukat at

tugma.

________ 4. Higit na malikhain ang pagkakabuo ng form poetry kaysa sa tradisyunal

na anyo ng tula.

________ 5. Ang pahayag na “Sa tuwid na landas, kasama siyang dadaan,

Ang mabuting kaibigan, ikaw'y gagabayan” ay isang malayang

taludturan.

Gawin Natin

Bumuo ng isang sariling tula tungkol sa isa sa sumusunod na paksa. Maaaring pumili

ng kahit anumang anyo ng tula batay sa tinalakay na aralin.

Mga paksa:

• Pangarap ko sa Buhay

• Ang Gusto kong Laruan

• Ang Pinakamagandang Lugar Para sa Akin


24

Rubrik sa Pagtataya

Pamantayan sa Pagsulat ng Tula 1 2 3 4 5

1. Kahusayan ng pagkakasulat ng tula

2. Kaayusan ng daloy ng mga kaisipan sa tula

3. Kaangkupan ng paggamit ng salita

4. Pagiging malikhain sa pagsukat ng tula

Kabuuang Puntos

Interpretasyon:

16 – 20 : Napakahusay

11 – 15 : Mahusay

6 – 10 : Katamtaman

1 – 5 : Nangangailangan pa ng pagsasanay


25

Paglalagom

Tamang Tono, Diin,

at Damdamin

Ang pagbigkas

ng tula ay dapat

na may tamang

tono, diin,

antala, at

damdamin.

Pangngalan

Bahagi ng

pananalita na

tumutukoy sa

ngalan ng tao,

bagay, hayop,

lugar, at

pangyayari.

Pantangi

Pambalana

Salita ayon sa

Gamit

Pamilyar

Di-

pamilyar

Kayarian ng

Pangngalan

Payak

Maylapi

Inuulit

Tambalan

Pagsulat ng Tula

Tradisyunal

Malayang

Taludturan

Form Poetry


26

Dapat Tandaan

• Ang tula ay isang uri ng panitikan kung saan masining na naipahahayag

ang damdamin ng may-akda sa pamamagitan ng mga piling-piling

salitang inihahanay upang makabuo ng taludtod at saknong.

• Ang pagbigkas ng tula ay dapat na may tamang tono, diin, antala, at

damdamin.

• Ang salitang pamilyar ay ang mga salitang alam na natin ang

kahulugan o ibig sabihin sa punto na ating mabasa o marinig ang salita.

• Ang salitang di-pamilyar ay ang mga salita na hindi natin madalas

ginagamit sa pakikipag-usap o nababasa.

• Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na tumutukoy sa ngalan ng

tao, bagay, hayop, lugar, at pangyayari.

• Ang pangngalang pantangi ay tumutukoy sa tiyak na ngalan ng tao,

hayop, bagay, pook, at pangyayari. Ito ay laging nagsisimula sa

malaking titik.

• Ang pangngalang pambalana naman ay tumutukoy sa karaniwang

ngalan ng tao, hayop, bagay, pook, at pangyayari. Ito ay laging nagsisimula sa maliit na titik.

• May apat na kayarian ng pangngalan: payak, maylapi, inuulit at

tambalan

• May tatlong anyo ng tula: tradisyunal, malayang taludturan, at form

poetry.


27

Pagyamanin Natin

Ang sumusunod na mga video links ay maaaring panoorin para sa karagdagang

impormasyon at malalim na talakayan.

• Tula Linggo ng Wika

https://www.youtube.com/watch?v=X8wokOB8jP

• Aming Magulang

https://www.youtube.com/watch?v=DxExggyUKq8

Susi sa Pagwawasto

Aralin 1

Subukan Natin

1. Ang diin ang tumutukoy sa lakas ng pagbigkas sa pantig ng salita upang

makatulong sa pag-unawa ng mga tagapakinig sa mensahe ng tula.

2. Ang antala ay ang saglit o pansamantalang pagtigil ng pagbigkas ng tula upang

mas mabigyang linaw ang mensaheng ipinaparating sa mga tagapakinig.

3. Nararapat na ilapat sa tulang "Ang Mabuting Kaibigan," ang damdaming masaya

at nanghihikayat sapagkat ang tema ng tula ay tungkol sa paghahanap ng mabuting

kaibigan.

Isaisip Natin

Mahalagang matukoy ang wastong tono, diin, at damdamin sa pagbigkas ng isang

tula dahil higit na magiging maganda at maindayog ang kalalabasan nito.

https://www.youtube.com/watch?v=X8wokOB8jP

https://www.youtube.com/watch?v=DxExggyUKq8


28

Aralin 2

Subukan Natin

1. Ang salitang pamilyar ay ang mga salitang alam na natin ang kahulugan o ibig

sabihin sa punto na ating mabasa o marinig ang salita.

2. Ang salitang di-pamilyar ay ang mga salita na hindi natin madalas ginagamit sa

pakikipag-usap o nababasa.

3. Ang kasingkahulugan ng hinagpis ay kalungkutan.

Isaisip Natin

Madaling matutukoy ang kahulugan ng isang salita ayon sa gamit nito sa

pangungusap.

Aralin 3

Subukan Natin

1. Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay,

hayop, lugar, at pangyayari.

2. Pangngalang Pantangi at Pangngalang Pambalana

3. Ang mga kayarian ng pangngalan: Payak, Maylapi, Inuulit at Tambalan

Isaisip Natin!

Mahalagang malaman ang uri at kayarian ng pangngalan upang maging madali

ang pagbuo ng mga salita sa pangungusap.


29

Aralin 4

Subukan Natin

1. Nasa anyong tradisyunal ang tula kapag ito ay may sukat at tugma.

2. Nasa anyong malayang taludturan ang tula kapag ito ay walang sukat at tugma.

3. Ang tulang nasa anyong form poetry ay mas malikhain ang pagkakagawa. Ito ay

mga salitang bumubuo ng anyo kung tungkol saan ang tema o kwento ng tula.

Isaisip Natin

Mahalagang matukoy ang anyo ng tulang babasahin sapagkat makatutulong ito

sa isang manunulat kung anong anyo ng tula ang isusulat niya sa susunod.

Sanggunian

Arevalo, Miguel Victor. Tekstong Patnubay sa Pag-aaral ng Gramatika.

Quezon City: C &E. Publishing Inc., 2002.

Julian, Ailene Baisa at Nestor S. Lontoc. Bagong Lakbay ng Lahing

Filipino. Quezon City: Phoenix Publishing House, 2009.

Julian, Ailene Baisa. Pinagyamang Pluma 5. Quezon City: Phoenix

Publishing House, 2016.

Marasigan, Emily V. at Louie C. Tesalona. Pinagyamang Pluma 6.

Quezon City: Phoenix Publishing House, 2016.

Santiago, Alfonso O. at Norma G. Tiangco. Makabagong Balarilang

ilipino. Manila: Rex Book Store, 1991.

Documents

FILIPINO Baitang 5 Yunit 1 Ang Mabuting Kaibigan