Fagseminar om gåing - SVV – 22.sept. 2017 Yngve K ... ½ smart walks Fagseminar om gåing - SVV – 22.sept. 2017. Yngve K. Frøyen. Institutt for arkitektur og planlegging - NTNU

½ smart walks

Fagseminar om gåing - SVV – 22.sept. 2017Yngve K. Frøyen

Institutt for arkitektur og planlegging - NTNU

_ smart walks - NTNU

…at transportsituasjonen overalt er summen av folk (flest) sine rasjonelle valg,

- ikkje resultat av vond vilje eller skrøpeleg etikk

…men det er lett gjort å blande moralisme opp i våre val av transportmåte…

…når det eigentleg er «strukturen» som legg deityngste føringane


Vi kjenner ikkje alle vilkåra, eller konsekvensane av val vi tar

Nytte (av forflytning) og kostnader kjem ikkje på same tid

Dei som betaler prisen er ikkje alltid dei som opplever nytten

Så summen av mange individ sine (isolert sett) rasjonelle val, kan godt bli ugunstig for samfunnet totalt sett


Intensjonen var opprinneleg god og rasjonell: ◦ Billig og individuell transport til alle, god tilgang

til arbeidsplassar og samfunnsgode.◦ Høg mobilitet: kjenneteikn på økonomi i god

gjenge◦ Bu der du vil, jobb der du vil◦ Når kapasiteten blir for liten: bygg ut meir

kapasitet◦ Når fossilt drivstoff blir eit problem: gje

elektrisiteten fortrinn (i staden for å gå inn for ikkje-motorisert)

Og i dag…på leiting etter måtar å reparere byane på som kan bidra til mindre kø og tidsbruk, mindre energiforbruk og utslepp

4

Gåing er eit av svara


0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,91 16 31 46 61 76 91 106

121

136

151

166

181

196

211

226

241

256

271

286

301

316

331

346

361

376

391

406

421

436

451

466

481

496

511

526

541

556

571

Gjekk delar av turen Gjekk heile turenKjelde: RVU 2013/14


Ulike måtar å klassifisere «hinder» på er behandla av Vistad, Thorén m.fl (2014) i NÆRTUR-prosjektet:

6


…skal eg legge vekt på dei ytre og strukturelle motivasjonane, og tilsvarande barrierane

(dette er ein planleggar-innfallsvinkel: la oss ta fatt med ting som vi kan gjere noe med)

Men det er likevel verd å sjå litt på dei indre barrierane, som for eksempel styrer motivasjonen til å gå turar utan konkrete «nytte»-mål

7


Attraktivitet og barrierarhandlar om vi er i stand til å oppfylle slike behov

8

Kjelde: Alfonzo, 2005


Transport – det er når vi forflyttar oss for å nå eit anna mål, eit anna gode (forflytninga er ikkje eit gode i seg sjølv)◦ Heile strekninga, ◦ …eller deler av den: ◦ Den siste halvkilometeren (til bussen, frå parkeringshuset)◦ Dei siste 20 metrane (frå bilen til inngangsdøra)

Rekreasjon◦ Mosjon, «tur», lufte hunden, lufte tanken…

Turar som er «transport» tar tid frå «primærgodet» (det vi skal gjere når vi er framme). Det gjer ikkje rekreasjonsturar, der turen er målet.

Men rekreasjonsturen tar tid frå andre aktivitetar, gode.

9


-

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,2003

01 O

slo

1601

Tro

ndhe

im

2004

Ham

mer

fest

1103

Sta

vang

er

1902

Tro

msø

1201

Ber

gen

1804

Bod

ø

0216

Nes

odde

n

2030

Sør

-Var

ange

r

0501

Lill

eham

mer

GJEN

NO

MSN

ITT

1903

Har

stad

0602

Dra

mm

en

1505

Kris

tians

und

0403

Ham

ar

1504

Åle

sund

1502

Mol

de

1001

Kris

tians

and

0217

Opp

egår

d

0220

Ask

er

0502

Gjø

vik

0427

Elv

erum

0213

Ski

0701

Hor

ten

0219

Bæ

rum

0904

Grim

stad

0706

San

defjo

rd

0214

Ås

0709

Lar

vik

0806

Ski

en

0704

Tøn

sber

g

2012

Alta

1102

San

dnes

0233

Nitt

edal

0722

Nøt

terø

y

0805

Por

sgru

nn

0627

Røy

ken

0702

Hol

mes

tran

d

0106

Fre

drik

stad

0605

Rin

gerik

e

0906

Are

ndal

0612

Hol

e

0105

Sar

psbo

rg

0814

Bam

ble

0237

Eid

svol

l

Gangturar pr person/dgn Av dette rekreasjon/mosjon

Ein interessant«konstant»?

Kjelde: RVU 2013/14


Har ein relativt liten andel av total reiseaktivitet, men er likevel av interesse:

Det er ein (folke)helsefaktor med ubestrideleg positiv effekt◦ «All» vekst i rekreasjonsgåing er eit gode

Det er ein aktivitet med nesten «open ramme». ◦ Gåing for rekreasjon, mosjon, hygge har liten konkurranseflate mot bil◦ Den «konkurrerer» mot eit tidsbudsjett◦ Konkurranseflata er mot «stillesitting» og andre fritidsaktivitetar◦ Rekreasjonsgåing kan dermed vekse «utan grenser»…◦ Folk oppgir gjerne få hinder mot slik gåing

11


Kan vi nå folk v.h.a. kampanjar, læring, tilvenning? Kanskje – men like gjerne: Tilrettelegge «systemet», på

samme måte som for all anna gåing: komfortabelt, trygt, interessant, samanhengande…

I tillegg: sørge for god samanheng mellom bustad og natur, grøne korridorar etc., dersom dette er muleg

Kortversjonen: det som gjer eit område godt å bu i er stort sett det same som gjer det godt å gå i.

12


Går aldri

• Ute av stand til å gå, helseårsaker f.eks• Denne strekninga er alt for lang• …og må dessutan levere i barnehagen

Går av og til

• Kunne valgt å gå , men trafikksituasjonen kjennes utrygg. Dessutan er det motbakke. • …når veret ikkje er for dårleg• …når gode vener går ilag med meg

Går alltid

• Kunne valgt å la vere å gå, men turen er kort, trygg og hyggeleg• Gåing er einaste alternativ, finst ikkje veg, eig ikkje bil, og har dessutan ikkje førarkort…

13


RVU i Norge 2014:◦ Har tilgang til bil og førarkort:

16 % av reisene er til fots◦ Har verken bil eller førarkort:

47 % av alle reiser er til fots

14


Viktige årsaker til å ikkje gå: ◦ helse eller handicap (24.5%), ◦ vér-relaterte årsaker (22%), ◦ for dårleg tid (18.8%)

(National Survey of Bicycle and Pedestrian Attitudes and Behaviors, 2002). Mindre viktige årsaker: ◦ andre transportmiddel er raskare (4%), ◦ likar ikkje å gå (3.5%), ◦ der er ingen trygge ruter å gå (3%), ◦ har bil, vil helst køyre (2.5%)

(National Survey of Bicycle and Pedestrian Attitudes and Behaviors, 2002). I denne studien er “ingen trygge ruter å gå” knytt til at det manglar fortau hellerenn frykt for eksponering mot trafikk (sjå også neste punktliste).

15


Tryggheit: “Presence of traffic control devices and safe vehicle speeds ranked 2nd and 3rd after shortest distance” (Weinstein and Schinek, 2005).

Security: “The elderly, minorities, and women are most likely to curtail walk travel due to concerns about personal safety, particularly after dark” (Committee on Physical Activity, Health and Transportation, 2005).

16


Ewing systematiserte ein faktorsamling som vart kalt 3D-Density, Diversity, Design

Den «klassiske» metastudien (2010) til Ewing og Cervero1 legg til eit par D-ar, og ser på i alt fem: ◦ Density◦ Diversity◦ Design◦ Distance to transit◦ Destinations

17

1 -Travel and the Built Environment—A MetaAnalysis.


Ewing og Cervero leita opp elastisitetsverdiar frå i alt ca 40 empiriske bidrag.

Elastisiteten: Endring i gangturar ved endring i variabelen

18Kjelde: Ewing og Cervero, 2010


Areal med høgre tettheit, kompakt, fotgjengarorientert design med fortetting og blanda arealbruk, har høgre gangandelar–særleg gåing med “nytteformål” (Lawrence Frank & Co., 2008; Kockelman, 1996; Kuzmyak, et al., 2010).

Tettheit er i seg sjølv mindre viktig enn blanda arealbruk, og den konnektiviteten som gatenettverket sørgar for (samanheng, småkvartal, mange ulike rutevalg mulige) (Ewing & Cervero, 2010).

19


Tett, blanda arealbruk oppmuntrar til bruk av andretransportmåtar enn bil (NCHRP 878 Arlington research, 2012).

Visuelt interessante område og ruter, landskap og bygningar, stimulerer lysta til å gå (Cambridge Systematics, 1994). Korte, varierte fasader heller enn lange. Korte kvartal heller enn lange.

Nærheit til kollektivtransport, tilgjenge skapt av kollektivtilbodet, reduserer bilbruk, befordrar gåing, både som del av kollektivturen, men også generelt (Parsons Brinckerhoff, 1996; Cambridge Systematics 2002).

20


R² = 0,1009

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Gan

gand

el

Kilometer

Kjelde: RVU 2013/14


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Sentrumsavstand < 1 km Sentrumsavstand > 1 km

Gjekk heile turen Gjekk delar av turen

Kjelde: RVU 2013/14


R² = 0,1979

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Personar pr daa

Kjelde: RVU 2013/14

_ smart walks - NTNUKjelde: TØI-rapport 1458/2015 – Gundersen og Hjorthol: Boområder og bilkjøring.


Kjelde: TØI-rapport 1458/2015 – Gundersen og Hjorthol: Boområder og bilkjøring.


…så er det fordi arealbruk og tettheit skapar avstandar Bruk av tid, reisetid er blant dei viktigaste strukturelle hinder

for gåing Avstand blir ein barriere, det same er høgdeforskjellar Avstanden er «skapt» av systemet – det er bystrukturelle

årsaker til at start- og målpunkt ligg langt frå kvarandre

26


Mindre enn halvparten av all gåing skjer på fortau eller gangvegar(45%) (NHTSA/BTS National Survey, 2002).

Konnektivitet (samanheng) og “direktheit” (kortaste rute gir småomvegar) er viktige. Så lite som 12% omveg over kortaste rute kanvere nok til at snarvegar blir danna (Moudon, et al., 2007).

Små kvartal, og X-kryss heller enn T-kryss gjer kryssingar enklare, meir effektive (og tryggare), rutevalgene fleire, og støttar dermedgåing. (Boarnet, et al., 2005).

Vertikalseparerte fotgjengarkryssingar (over- eller undergang) erikkje populære, og blir mindre hyppig brukt dersom dei girtidstillegg på 25 - 50% ved kryssing (Zegeer, 1998)

27


Mindre enn halvparten av all gåing skjer på fortau eller gangvegar(45%) (NHTSA/BTS National Survey, 2002).

Konnektivitet (samanheng) og “direktheit” (kortaste rute gir småomvegar) er viktige. Så lite som 12% omveg over kortaste rute kanvere nok til at snarvegar blir danna (Moudon, et al., 2007).

Små kvartal, og X-kryss heller enn T-kryss gjer kryssingar enklare, meir effektive (og tryggare), rutevalgene fleire, og støttar dermedgåing. (Boarnet, et al., 2005).

Vertikalseparerte fotgjengarkryssingar (over- eller undergang) erikkje populære, og blir mindre hyppig brukt dersom dei girtidstillegg på 25 - 50% ved kryssing (Zegeer, 1998)

28


Ikkje om vi samanliknar personkilometer for personkilometer. Sjå på denne (typiske) fordelingsgrafen f.eks:

Kjelde SVV, 2016: «Nullvekstmålet i TrondheimForenklet analyse av kostnader for å nå nullvekstmålet»

0

500000

1000000

1500000

2000000

Gåing Sykkel Kollektiv Bilpassasjer Bilfører Annet

Personkilometer – Trondheim 2015

Dette er dilemmaet som vi gjerne får, og det rasjonelle svaret er enkelt

Slik kunne spørsmålet vore stilt. Er det rasjonelle svaret like enkelt?

30

•5 km med bil?

•5 km på beina?

•5 km med bil?

•1 km på beina?


Gåing skal ikkje erstatte bil personkilometer for personkilometer,

…då forvekslar vi mobilitet med tilgjenge Fortetting og endra bystruktur skal bringe startpunkt og

målpunkt nærare kvarandre Færre kilometer; høgre gangandel

Altså: gjere det attraktivt å gå gjennom å gjere det rasjonelt å gå!

Documents

Fagseminar om gåing - SVV – 22.sept. 2017 Yngve K ... ½ smart walks Fagseminar om gåing - SVV – 22.sept. 2017. Yngve K. Frøyen. Institutt for arkitektur og planlegging - NTNU