Upload
galia
View
56
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Temiz Üretim, Eko-Verimlilik ve Çevre Dostu Ürünler: Temel Yaklaşım, Teknikler, Yöntemler ve Bilgi Kaynakları Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü. Eskişehir Bölgesel İnovasyon Stratejileri ile Kapasite Oluşturma Projesi - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Temiz Üretim, Eko-Verimlilik ve Temiz Üretim, Eko-Verimlilik ve Çevre Dostu Ürünler: Temel Çevre Dostu Ürünler: Temel
Yaklaşım, Teknikler, Yöntemler Yaklaşım, Teknikler, Yöntemler ve Bilgi Kaynakları ve Bilgi Kaynakları
Prof.Dr. Göksel N. DemirerProf.Dr. Göksel N. DemirerOrta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Çevre Mühendisliği BölümüÇevre Mühendisliği BölümüEskişehir Bölgesel İnovasyon Stratejileri ile Kapasite
Oluşturma Projesi Sanayici için Rekabet Odaklı Çevre Eğitimi
Sanayide Eko-Verimlilik ve Rekabet
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
19 Ağustos 2008ESO Konferans Salonu, Eskişehir
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Gündelik hayatımızda kullandığımız ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerinden ne kadar haberdarız ?
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÇİP ÜRETİMİ
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Endüstriyel süreç
Hammadde Ürün
AtıklarDiğer girdiler
Arıtma
Doğal Alıcı Ortamlara Deşarj
ENDÜSTRİYEL ETKİNLİKLERİN ÇEVRE İLE ETKİLEŞİMİNİN BASİTLEŞTİRİLMİŞ MODELİ
“Sürdürülebilirlik” kavramı bu tür bir süreç için somut olarak ne anlama gelir ?
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çevre Yönetiminin Tarihsel Gelişimi
Seyreltme
Arıtma
Geri Dönüşüm
Temiz Üretim
1960 Kirlilik Kontrolü
1990Kirlilik ÖnlemeTemiz Üretim
Sürdürülebilir Atık ya da Çevre Yönetimini
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
KİRLİLİK ≡ HAM MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI, ÜRETİM SÜRECİNi ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞEMEDEN TERK ETMESİ
TEMİZ ÜRETİM/KİRLİLİK ÖNLEME (TÜ/KÖ) ≡ HAM MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILARAK, OLASI EN YÜKSEK ORANDA ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLMESİ
TÜ/KÖ ≡ KİRLİLİK AZALTIMI + ENDÜSTRİYEL VERİM ARTIŞI
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sanayide “Sürdürülebilirlik”
Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim kavramı endüstri başta olmak üzere tüm insani etkinliklerde verimlilik artışı ile atık azaltımını birlikte gözeten Temiz Üretim, Kirlilik Önleme, Ekoverimlilik, vd. alanlarda 20 yılı aşkın süredir yapılmakta olan çalışmaların doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sürdürülebilir Tüketim ve Sürdürülebilir Tüketim ve ÜretimÜretim (STÜ) temel gereksinimlere karşılık gelen ve yaşam kalitesini artıran mal ve hizmetlerin üretimi sürecinde;
doğal kaynak kullanımı, toksik ve diğer kirleticiler ve atık deşarjlarınındiğer tüm emisyonların
yaşam döngüsü perpektifi çerçevesinde azaltılarak, gelecek kuşakların gereksinimlerinin kesintisiz olarak sağlanabilmesine yönelik tüm çabaları kapsayan genel bir kavramdır.
Sustainable Consumption Symposium, Oslo, Norway, 19-20 January 1994.
STÜ Konusunda Avrupa Birliği’nin Politika Strateji ve EnstrümanlarıSTÜ Konusunda Avrupa Birliği’nin Politika Strateji ve Enstrümanları
Entegre Ürün Politikası Çevre Teknolojileri Eylem Planı Tüketici Politikaları Şirketlerin Toplumsal Sorumluluğu Kamusal Satın Alma Politikaları Ekonomik Enstrümanlar
Çevre ile İlgili Vergiler Çevresel Yatırımlar için Devlet Yardımı Emisyon Takası Ticari Politikalar
Enformasyon Araçları Eğitim, Bilinç Arttırma, Kamunun Bilgilendirilmesi Çevresel Etiketleme Tüketicilerin Bilgilendirilmesi Avrupa Kirletici Emisyon Kayıt Sistemi
Analitik Araçlar İndikatörler Raporlama Mekanizmaları Sürdürülebilir Evsel Tüketim Raporu
Araştırma ve Geliştirme 6. AB Araştırma ve Teknolojik Gelişim Çerçeve Programı
Sustainable Consumption and Production in European Union, European Comission, 2004.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM (KİRLİLİK ÖNLEME) NEDİR ?
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP):
Bütünsel önleyici bir çevre stratejisinin ürün ve süreçlere sürekli olarak uygulanması ile insanlar ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM/KİRLİLİK ÖNLEME NEDİR ?
Prosesler için;
•Hammadde ve enerji kullanımının •Toksik madde kullanımının •Üretim ve hizmet süreçlerinden kaynaklanan tüm emisyon ve atıkların miktar ve toksisitelerinin
Ürünler için;
•Olumsuz çevresel etkilerinin yaşam döngüsü boyunca (hammadde eldesinden nihai bertarafa kadar)
önlenmesi/azaltılması demektir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM NEDİR ?Ürün/hizmet kalitesi
ve verimlilik
İşçiler/Halk/Tüketiciler/Gelecek kuşaklar üzerindeki
Çevresel Riskler
Üretim/Arıtma/SağlıkMaliyetleri
ve
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM’İN ARAÇ VE METODLARI: √ İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi, √ Ekoverimlilik, √ Atık Denetleme, √ Enerji Denetleme, √ Risk Denetleme, √ Çevresel Yasa Yönetmeliklerle Uyum Değerlendirmesi, √ Çevresel Etki Değerlendirme, √ Yaşam Döngüsü Analizi, √ Teknoloji Değerlendirme, √ Kimyasal Değerlendirme, √ Endüstriyel Ekoloji, √ Çevre için Tasarım, √ Çevre için ya da “Yeşil” Satın Alma, √ Çevre Yönetim Sistemleri, √ Çevresel Performans Değerlendirmesi
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
- Piyasada rekabetin, yenilenmenin, ve çevreye karşı olan sorumluluğun arttırılmasını amaçlar
- Tüm sektör ve tüm şirketlere (KOBİ de dahil) uygulanabilir - Problemlere değil, fırsatlara odaklanır - Boru-sonu çözümler yerine işletim değişiklikleri sayesinde performansı ve verimliliği geliştirmeyi hedefler
- Bir şirketin hem eko-nomik hem de eko-lojik koşullarda daha verimli bir şekilde yönetilmesini amaçlar
“daha çoğunu daha azıyla yap”
Ekoverimlilik Nedir ?
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Bir şirketin ekoverimli olabilmesi için:
Mal ve hizmet üretiminde kullandığı hammadde miktarını azaltması
Enerji ve su kullanımını azaltması
gereklidir.
Toksik atık miktarını azaltması
Geri-kazandığı atık miktarını arttırması
Yenilenebilir kaynak ve enerji kullanımını azaltması
Ürün dayanıklılığını arttırması
Ekoverimli Üretim
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım Temiz Üretim
Yönetim Araçlarının Belirlenmesi ve Eko-
Verimlilik Olanaklarının Seçimi
Toplam Kalite Yönetimi
Yaşam Döngüsü Analizi
Çevre Yönetim Sistemleri
(EMAS, ISO 14000)
Çevresel Maliyet Yönetimi
Çevresel Muhasebe ve Denetim
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi
Ekoverimliliğin Kavramsal Çerçevesi
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
√ Basit, sistematik ve temel bir çevre yönetimi aracı
√ Eko-verimlilik yolunda ilk adım
√ İşletmelerinizin ekonomik ve çevresel verimliliğini geliştirmede kullanılan bir yaklaşım
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi (Good Housekeeping)
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi
Bilinç
Gözlem
Analiz
benimsenen yaklaşım
atık
enerji
lojistik
su
kontrol listeleri
Çevresel Performans İndikatörleri
muhasebe akış şeması
Öz-değerlendirmeEko-haritalama
UYG
ULA
MA
İLK
E
Kontrol Listeleri
Hesap Tabloları
Akış Şeması
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi Kılavuzu Yapısı
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi
verimlilik artışı maliyetin düşürülmesi çevre etkilerinin azaltılması
Alacakları gönüllü önlemlerle işletmeler;
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi: İşletmeleri eko-verimlilik hedefine ulaştırabilecek önemli bir ilk-adım
Kolay uygulanabilecek sağduyulu önlemlerle işletmeleri aşağıdaki hedeflere ulaştırır:
hammadde, su ve enerji girdilerini daha verimli kullanabilir atıklarının tehlikelerini ve hacimlerini azaltabilir
hammaddelerini ve ambalaj maddelerini tekrar kullanabilir ve/veya geri dönüştürebilir
çalışma koşullarını ve iş güvenliği iyileştirebilirler.
• İşletmelerin çevre yönetimi hedefleri için kolay-uygulanabilir, düşük/sıfır maliyetli seçenekler sunar.
• Kontrol Listeleri, Akış Şemaları ve Eylem Planlarını da içeren somut sonuçları hedefler.
• Elde edilen sonuçların izlenmesi için uygun bir yönetim aracı olarak tasarlanmıştır.
• Mali kaynakları kısıtlı KOBİ’ler için özellikle daha uygundur.
• Mevcut kadrolarla, ya da küçük bir dış destekle gerçekleştirilebilecek uygulamaları kapsar.
İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi Kılavuzu: KOBİ’ler İçin Bir Çevre Yönetim Aracı
1. Hammadde ve Malzemelerin Verimli Kullanımı
2. Bilinçli Atık Yönetimi
3. Malzeme ve Ürünlerin Etkin Taşınımı ve Korunumu
4. Su Tasarrufu
5. Enerji Tasarrufu
Üretim süreçlerine uyarlanabilecek kolay kullanımlı kontrol listeleri aracılığıyla aşağıdaki konularda gelişmeler sağlanabilir:
Üretim Sürecinin Geliştirilerek Kaynakların Verimli Kullanımı
Her Kontrol Listesi aşağıdakileri kapsar: • uygulanabilecek eylemlerin listesi
Amaç: Suyu Yeniden Kullanmak ve Su Kullanımını Azaltmak
Yapılacak İş Sorumlu Kişi Tasarruf
• Su kaçaklarını önleyin. - Eski contaları değiştirin. - Su borularındaki kaçakları belirleyin ve gerekli onarımı yapın. - Üretim proseslerinde kullanılan su tanklarını denetleyin ve sızıntıları önleyin.• Gereksiz akan muslukları kapatın.• Durulama suyunu tekrar kullanın.• Tekrar kullanılabilir su kaynaklarının miktarı, kalitesi ve konumunu belirleyin.• Pompa ve boruları yeniden düzenleyin.
Öncelik ve eylem zamanlaması
• Maliyet tasarruflarını ve diğer faydaları belirten bir kolon• Öncelikli eylemleri belirleyen bir sütun• Sorumluluk dağılımını gösteren bir sütun
Kontrol Listelerinin Kullanımı
Örneğin: Su Tasarrufu Kontrol Listesi
Evet/hayır
Üretim Sürecindeki Girdi ve Çıktıların Analizi
İhtiyaç duyulan verilerin birçoğu idari veya muhasebe kayıtlarında zaten mevcut olabilir !
• Üretim süreci boyunca kaynak akışının değerlendirilmesi• Üretim sürecindeki her bir basamağın analizi
Hammaddeler:......................kg......................kg......................m 3
......................m 3
Su.......................m 3
Enerji....................kW Emisyonlar.................kgAtık ısı.......... ...kW
Atık su...………………....m3
Atık Maddeler:.................................kg.................................kg.................................kg
Katı atık:.................................kg.................................kg.................................kg
Yan malzemeler:...............................kg...............................kg...............................kg
Basamak 1
Basamak 2
Üretim Prosesi
Ürün:......................kg......................m 3
GİRDİ
ÇIKTI
Tüketici
vb.
http://www.enve.metu.edu.tr/people/gndemirer/links/temizuretim/
Prof. Dr. Göksel DemirerProf. Dr. Göksel Demirer Orta Doğu Teknik ÜniversitesiOrta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği BölümüÇevre Mühendisliği Bölümü
AnasayfaAnasayfa | Temiz Üretim | Temiz Üretim Araçları | Temiz Üretim Sözlüğü | Örnek Uygulamalar | İlgili Kurumlar | Yararlı Kaynaklar | Temiz Üretim | Temiz Üretim Araçları | Temiz Üretim Sözlüğü | Örnek Uygulamalar | İlgili Kurumlar | Yararlı Kaynaklar
AnasayfaAnasayfa TemizTemiz ÜretimÜretim TemizTemiz ÜretimÜretim AraçlarıAraçları TemizTemiz ÜretimÜretim SözlüğüSözlüğü EndüstriyelEndüstriyel UygulamalarUygulamalar İlgiliİlgili KurumlarKurumlar YararlıYararlı KaynaklarKaynaklar İletişimİletişim
Özellikle 20. Yüzyıl’ın ikinci yarısında baş döndürücü bir hıza ulaşan teknolojik ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması günümüzde ivmelenerek sürmektedir.
Endüstrileşme ve yaşam biçimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya çıkan atıklar, zaman içinde logaritmik bir artış göstermiş ve bu atıklardan kaynaklı yaşanılan yerel çevre sorunları küresel bir boyut kazanmıştır. Ozon tabakasındaki delinme, küresel ısınma, asit yağmurları, çeşitli doğal alıcı ortamlara -özümseme kapasitelerinin çok üzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu kapsamda sayılabilir.
BİLGİ KAYNAKLARIBİLGİ KAYNAKLARI
Week No Topic
1 Introduction
2 Historical Development of Waste ManagementElements of Cleaner Production
3 Role of Different Actors of Society in Promoting Cleaner Production
4 Cleaner Production Tools I (GHK, Environmental Compliance Audit; Waste Reduction Audit; Environmental Impact Assessment; Life Cycle Analysis)
5 Cleaner Production Tools II (Chemical Assessment; Green procurement; Design for Environment; Energy Audit)
6 Cleaner Production Success Stories from Small and Medium Sized Enterprizes, Local Governments, Industry, Agriculture, and Service Sectors
7 Waste Reduction Audit: Methodology
8 Waste Reduction Audit: Case Study for Leather Manufacturing
9 Environmental Management Systems
10 Guest Speaker
11 Environmental Performance Indicators
12 Life Cycle Assessment (LCA)
13-14 Presentation and Discussions of the Term Projects
EnvE 428 Dersi: Pollution Prevention
Middle East Technical University
Regional Activity Centre for Cleaner Production
Ministry of Environment and Forestry
Cleaner Production: A tool for Green Competitiveness in the
Turkish IndustryWorkshop and Short Course
Middle East Technical University Department of Environmental Engineering
Workshop Series
31 March-2 April 2008Middle East Technical UniversityCulture and Convention Center
Ankara, Turkey
MICROTRAINING: SUSTAINABLE TECHNOLOGICAL INNOVATION
PARTNERSDelft University of Technology, The Netherlands
Technical University of Catalonia, Spain
Aachen University, Germany.
Middle East Technical University, Turkey
Royal Institute of Technology/KTH, Sweden
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
MICROTRAINING: SUSTAINABLE TECHNOLOGICAL INNOVATION
An increasing number of companies find Sustainable Development (SD) important; this is mainly due to the growing attention from politics and society.
Nowadays technology and innovation play important roles in the approaches to sustainability related problems.Exchanging of new knowledge and insight is therefore important.
Daily practise proves that it is difficult for companies to regularly make time to transfer knowledge internally. Therefore it is necessary for companies to have a practical approach on improving the level of knowledge of Sustainable Technological Innovation (STI) within the organisation.
MICROTRAINING offers a flexible approach focussed on stimulating feedback, coupled on various learning styles and participants.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Related topics are taught in series of modules of 15 to 30 minutes,. The choice of topics covered will be determined by the knowledge requirements of the employees of the company.
The MICROTRAINING approach is developed and tested by six companies in the Netherlands, Delft University of Technology and InnovadersAmsterdam, and in corporation with BecoRotterdam.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
MICROTRAINING APPROACH
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEŞEKKÜRLERProf. Dr. Göksel N. Demirer Çevre Mühendisliği BölümüOrta Doğu Teknik Üniversitesi Tel: 210 58 67, 210 26 41Faks: 210 26 46e.posta: [email protected]