Entente Florale 2012

Entente FloraleNederland

NationaleGroencompetitie

2012

samenwerken aan een Vitale Groene Stad

Entente Florale Nederland

Goudse Rijweg 1

2771 AE Boskoop

Tel: +31 (0)172 236269

Fax: +31 (0)172 217115

Mail: [email protected]

Web: www.ententeflorale.nl

2 Nationale Groencompetitie 2012 Entente Florale Nederland 2

Voorwoord 3

Samenwerken aan Vitale Groene Stad 4

De Entente Florale competitie 6

Meningen van gemeenten 8

Kennis atelier Platform 31/Nicis 14

Groen Loont, TEEB stad 16

Criteria voor deelname 19

Jurering en jurycriteria 20

Nationale Groencompetitie 2012

Weert 24

Bergeijk 26

Nunspeet 28

Schin op Geul (gemeente Valkenburg) 30

Haarkem 32

Lierop (gemeente Someren) 34

Roosendaal 36

Wierden 38

Woudenberg 40

Colofon 43

Inhoud Colofon

Deze brochure is een uitgave van de Stichting Entente Florale

Nederland. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en

Innovatie ondersteunt de activiteiten van Entente Florale

Nederland, die zijn gebaseerd op de Vitale Groene Stad.

Tekst

All-Round Communications, Roel van Dijk, Van Tol Communicatie

& Organisatie en deelnemende gemeenten

Vormgeving

Studio Multicolours

Alphen aan den Rijn

Productie

All-Round Communications

Boskoop

Foto’s

Plant Publicity Holland, VKC, gemeente Bergeijk, gemeente

Haarlem, gemeente Nunspeet, gemeente Roosendaal,

gemeente Someren, gemeente Valkenburg, gemeente Weert,

gemeente Wierden, gemeente Woudenberg

Copyright

Overname van tekst is uitsluitend toegestaan

met bronvermelding

Entente Florale Nederland 3

Voorwoord

Dit jaar is voor de gemeenten een jaar van de bezuinigingen en

een uitdaging om daar op een creatieve manier mee om te gaan.

Het geeft een positief gevoel dat tal van gemeenten er toch voor

kiezen om ten aanzien van het openbaar groen een constructief

beleid te voeren. Entente Florale Nederland ziet het als haar

doelstelling om het grote belang van het groen voor welzijn,

welbevinden en economie breed onder de aandacht te brengen

van gemeenten, ook in de tijd van bezuinigingen. Onze nationale

Entente Florale groencompetitie is daarbij een uitstekend middel.

Maar onze insteek is nog breder. In het kader van De Groene Stad

zijn in 2011 ook de ontwerpwedstrijden om De Groene Stad

Award en voor duurzame groene speelplekken onder auspiciën

van Entente Florale Nederland als neutrale koepel georganiseerd.

Competitie 2011

Dit jaar hebben vier dorpen en drie steden deelgenomen aan de

groencompetitie Entente Florale en laten zij hun groenvisie, beleid

en uitvoering door een deskundige en onafhankelijke jury

beoordelen. Het wedstrijdelement is leuk, maar de impact is vele

malen groter. Het genereert extra positieve aandacht voor het

groen in de lokale politiek, in de gemeentelijke organisatie en bij

burgers en bedrijfsleven. Hoe de gemeenten hun deelname en

het effect daarvan zelf ervaren leest u in dit boekje. Want elk jaar

vragen wij aan (beleids)ambtenaren die de deelname aan de

Entente Florale coördineerden en bestuurders in korte interviews

hun mening te geven over de in- en externe effecten van de

deelname van hun stad of dorp aan de Entente Florale.

Thema 2011

Het congresthema van vorig jaar, Groen en Gezondheid, hebben

we dit jaar een vervolg gegeven door er in de Entente Florale

competitie een thema van te maken in de beoordeling door de

jury van Entente Florale en de GGD, werkgroep Groen en

Gezondheid. Hiervoor is een speciaal certificaat aan de

bekroningen toegevoegd. De gemeenten kunnen laten zien wat

zij doen om door middel van de groenvoorzieningen de

gezondheid van hun burgers te bevorderen. Een gezonde inwoner

heeft immers ook een positieve weerslag op de financiën van de

gemeente. Groen loont dus.

Economische waarde van groen

In het symposium dat voorafging aan de prijsuitreiking van de

Entente Florale 2011 hebben we ‘Groen Loont’ als onderwerp

gekozen. Door goede samenwerking tussen de alle schakels in de

keten, van gemeenten, ontwikkelaars, bouwers,

woningcorporaties en de groene sectoren is nog een wereld te

winnen. De belangstelling daarvoor groeit sterk. Uiteraard is de

batenkant van het groen een belangrijk punt in de activiteiten van

Entente Florale en zal daar voor in de competitie 2012 een special

certificaat worden uitgereikt. Welke gemeente kan de stelling dat

groen wel degelijk een economische waarde vertegenwoordigt

het best in haar visie, beleid en uitvoering tot uitdrukking

brengen? In deze publicatie wordt ook in een artikel aangegeven

hoezeer groen loont. Verder gaan we kort in op activiteiten als de

Groene Stad Award en de ontwerpprijsvraag duurzame groene

speelplekken en natuurlijk vindt u de criteria die worden

gehanteerd en de beschrijvingen van de deelnemers in beide

categorieën: steden en kleine steden/dorpen. Na elke beschrijving

volgt een korte samenvatting van het juryoordeel. Een zeer

belangrijk element van de competitie is het juryrapport met

conclusies en aanbevelingen. Een rapport dat zo blijkt uit de

reacties niet alleen met veel interesse wordt gelezen, maar ook

daadwerkelijk wordt benut.

In 2012 zal Entente Florale Nederland met enthousiasme verder

gaan in het uitdragen van het grote belang van goede

groenvoorzieningen in stad en dorp.

Drs Jaap J. Spros

voorzitter


Samenwerken aan ‘Vitale Groene Stad’

VNG, Platform31, Entente Florale en het ministerie van EL&I sluiten convenant

Economische belang

Het is de uitdaging om vooral het economische belang van het

groen goed voor het voetlicht te brengen. Het ministerie van

Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) hecht groot

belang aan de economische waarde van groen en de

mogelijkheden voor andere partijen om met dit groen aan de

slag te gaan.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG),

Platform31/Nicis Institute, Entente Florale en het

ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie

(EL&I) hebben eind vorig jaar het driejarig convenant ‘De

Vitale Groene Stad’ getekend. Het doel van deze

verklaring is om de maatschappelijke en economische

waarde van groen de komende jaren stevig op de agenda

te zetten. Andere doelen zijn kennisoverdracht van een

ieder die betrokken is bij de openbare ruimte en de

instandhouding en uitbreiding van het opgebouwde

netwerk.

In ‘De Vitale Groene Stad’ moet sprake zijn van een gelijk

opgaan in integratie van rood en groen, waardoor beide

onmisbare elementen in het stedelijke gebied elkaar

versterken. Een uitdaging waarvoor bovenstaande partijen zich

sterk maken.

Om deze doelen te kunnen verwezenlijken vinden de volgende

activiteiten op jaarbasis plaats:

• Jaarlijkse groencompetitie van Entente Florale;

• Nationale Groendag waarin de meest actuele inzichten met

betrekking tot groen in de stedelijke omgeving aan bod

komen. Het thema in 2012 is ‘Stedelijk groen in crisistijd’.

Tevens vindt op deze dag de prijsuitreiking van Entente

Florale plaats;

• Bestuurdersexcursie, aan de hand van een aantal boeiende

praktijkvoorbeelden laat een gemeente zien hoe zij in een

dichtbebouwde en complexe omgeving oplossingen heeft

gevonden voor het groen in de stad;

• Kennisatelier met wetenschappelijke inzichten en best

practices over een actueel onderwerp. Het motto was ‘How

to... Groen in crisistijd’, groen is geen kostenpost, groen loont!;

• Kennisuitwisseling via de communicatiekanalen van De

Groene Stad, zoals dagelijkse update van de website

www.degroenestad.nl, verzenden van tweewekelijkse

digitale nieuwsbrief, magazine De Groene Stad en overige

publicaties.

Entente Florale Nederland en ministerie van EL&I sluiten

apart convenant

Naast het tekenen van het convenant met de VNG, Platform31/

Nicis Institute, Entente Florale en het ministerie van EL&I heeft

Entente Florale Nederland nog een apart samenwerkings-

verband met het ministerie van EL&I gesloten omtrent de

jaarlijkse, nationale groencompetitie tussen steden en dorpen.

De staatsecretaris en Entente Florale voorzitter Jaap Spros

tekenden begin dit jaar het convenant onder de titel ‘De Vitale

Groene Stad’. Het doel van dit convenant is om de komende

jaren de belangstelling van overheden, bedrijfsleven en burgers

voor de belangrijke maatschappelijke en economische functies

van goede groenvoorzieningen in en om het stedelijk gebied

stevig op de kaart zetten. Hierin wordt nauw samengewerkt

met VNG en Platform31/Nicis Institute.

Digitale nieuwsbrief De Groene Stad

Wilt u tweewekelijks op de hoogte blijven van de actuele zaken

rondom de economische en maatschappelijke waarden van het groene

product in Nederland en daarbuiten? Meld u zich dan aan voor de

digitale nieuwsbrief van De Groene Stad, via www.degroenestad.nl/

nieuwsbrief.

Deze digitale nieuwsbrief wordt naar ruim 12.000 abonnees

verstuurd, bestaande uit gemeenten, provincies, politici,

waterschappen, projectontwikkelaars, architecten,

landschapsarchitecten, hoveniers en grootgroenvoorzieners,

boomkwekers, onderwijs- en kennisinstellingen, de bouwsector en

gezondheidswereld.


Aanmelding

Voor deelname aan de nationale groencompetitie wordt u als

gemeente genomineerd door de coördinator van de stichting

Entente Florale Nederland. Vindt u zelf dat uw gemeente (of

een stadsdeel of kern) in aanmerking komt, neem dan zeker

contact op.

Er is sprake van twee categorieën. Een ‘stad’ is een gemeen-

te, of stadsdeel, die meer dan 15.000 inwoners telt. Het

stadsdeel moet daarnaast ook nog over een eigen deelraad

beschikken. Een gemeente met minder dan 15.000 inwoners

valt binnen de categorie ‘dorpen en kleine steden’. Een

gemeente die is samengesteld uit een aantal kernen is

gerechtigd een van deze kernen in te schrijven in de categorie

‘dorpen en kleine steden’. Voorwaarde is wel dat het aantal

inwoners van de kern kleiner is dan 15.000. Bij de jurering

wordt alleen de betrokken kern en het buitengebied meege-

nomen in de beoordeling. Het aanmeldingsformulier kunt u

downloaden op www.ententeflorale.nl. Dit formulier dient

vervolgens per post of fax verstuurd te worden naar het

secretariaat van de stichting Entente Florale Nederland in

Boskoop. In overleg tussen het bestuur van de Entente Florale

en u als gemeente wordt bepaald in welk jaar uw gemeente

deel zal nemen. Alle aanmeldingen ontvangen een bevesti-

ging van deelname.

Begeleiding

Vanuit de Entente Florale krijgt elke gemeente aandachtspun-

ten, in de vorm van criteria van deelname, aangereikt. Deze

worden in een volgend hoofdstuk uiteengezet. Daarnaast

biedt de stichting de gemeenten begeleiding van een

deskundige. Deze persoon kan de gemeenten helpen bij het

geven van antwoord op vragen als: Waar wordt speciaal op

gelet? Hoe denkt de jury over bepaalde zaken? Hoe kan de

gemeente optimaal profijt trekken uit haar deelname? Het is

dan ook belangrijk om die begeleiding goed te benutten. Elke

gemeente wordt door de begeleider in principe drie keer

bezocht.

Internationaal

De winnaars van Goud in beide categorieën nemen deel aan

de internationale competitie van Entente Florale Europe. Om

hen optimaal voor te bereiden, krijgen ook de deelnemers

een begeleider toegewezen. Ook hier speelt ervaring een

belangrijke rol. Deze begeleider heeft extra oog voor de

details die tijdens de internationale competitie door de jury

van belang worden geacht.

De organisatie

De organisatie van de Nederlandse competitie van Entente

Florale is in handen van de stichting Entente Florale Neder-

land. Deze organisatie wordt gedragen door het ministerie

van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Plant

Publicity Holland, Branchevereniging VHG, het Hoveniers Infor-

matie Centrum, de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en

Plantkunde (Groei & Bloei), de Vakgroep Groen, Natuur en

Landschap van de Vereniging Stadswerk Nederland, de

Nederlandse Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitecten

NVTL, Natuurmonumenten, de ANWB en Nationaal Groen-

fonds. Bijna al deze organisaties zijn ook in het bestuur

vertegenwoordigd. Daarnaast wordt er nauw samengewerkt

met organisaties als het Groenforum Nederland. De jurering

ook in 2011 weer verzorgd door de onafhankelijke organisatie

Vaste Keurings Commissie (VKC) te Roelofarendsveen.

De Entente Florale competitie


Deelname Entente Florale,waardevolle groene ervaring

De deelname aan Entente Florale levert de gemeente een

deskundig en onafhankelijk oordeel, met tips en

aanbevelingen over hun groenbeleid, op. Daarnaast wordt

de groencompetitie ook ingezet om het groen breed

onder de aandacht te brengen van overheden,

bedrijfsleven en burger. We legden een aantal (oud)

deelnemers een paar vragen voor over de reden en hun

ervaringen rond hun deelname aan Entente Florale en het

effect van deelname aan deze competitie.

De gemeente Meppel, winnaar van zilver in de categorie

steden in 2011, kijkt met een voldaan gevoel terug op hun

deelname. Aan het woord zijn Koos de Vos, wethouder van

openbare werken en Marko van de Wetering, beleids-

medewerker groen en spelen. “Meppel heeft zich willen

presenteren zoals het is. Geen poespas. Dat hebben we ook

gedaan. Al doende bleek ook dat Meppel voldoende aan groen

heeft kunnen laten zien. Het was eerder wegstrepen dan de

vraag stellen wat kunnen we nog meer vertellen”, aldus

wethouder De Vos. “Meppel heeft veel groene parken, we zijn

bezig om de natuur tot de voordeur te brengen, we betrekken

de inwoners bij de invulling van hun directe omgeving. Als je

normaal met je werk bezig bent vind je de meeste dingen heel

gewoon. Maar tijdens het invullen van het format van de

Entente Florale - een beleidsboekje, een presentatie, en een

route om het te laten zien - werden we steeds meer

enthousiast over wat we in huis hadden”, zegt Marko van de

Wetering. “Op de jurydag zelf was het één en al genieten van

Meppel en haar groen en haar mensen. We kijken er met een

voldaan gevoel op terug.”

Bewustwording

Door de deelname aan Entente Florale is Meppel echt een

groene ervaring rijker. “We wilden ons laten zien zoals we zijn

en daar een commentaar op van een deskundige jury. En dat

hebben we gekregen en daar kunnen we mee uit de voeten.

We zijn zeer tevreden met een 7,9 en met het certificaat

bijzondere waardering voor natuur”, geeft wethouder De Vos

aan. “Dat betekent niet dat we achterover kunnen leunen,

aanrader om je een spiegel voor te houden, of dat nu een 6 of

een 8 oplevert”, zegt wethouder De Vos.

Rol inwoners

Bij herinrichten van openbare ruimte betrekt Meppel de

omwonenden. Dat gebeurt op verschillende manieren. Soms

ligt het initiatief bij de bewoners en hebben zij al een compleet

plan waarin de gemeente slechts faciliterend hoeft op te

treden. “Zo hebben wij in de presentatie een herinrichting van

een binnenterrein laten zien. Het functioneerde als

parkeerterrein, maar de bewoners hadden het idee om de

bespeelbaarheid te vergroten door het plaatsen van volleybal-

en basketbalpalen, kleine speeltoestellen en geverfde

hinkelpaden. De gemeente hoefde daarin alleen maar

faciliterend op te treden en een beetje mee te denken. Een saai

plein werd zo omgetoverd tot speelplek.”

“Vaak ligt het initiatief bij de gemeente en zoeken we de

omwonenden op. Het gebeurt dat zij dan slechts op de hoogte

willen worden gehouden, maar het gebeurt ook dat we al

schetsend met bewoners tot een plan komen. Tijdens de route

van de Entente Florale zijn we door het landschapsplan

Broekhuizen gereden, waar al schetsend en pratend aan de

keukentafel (letterlijk) plannen voor verbetering van de erven

en het landschap in het buitengebied zijn ontstaan en

gerealiseerd. Ook gaf de Buurtvereniging Jan Steen uitleg over

de aanleg van het Jan Steenpark, een parkje als buffer naar

een nieuwe ringweg en nieuwe woonwijk, wat met enkele

randvoorwaarden (waterberging bijvoorbeeld) op een blanco

vel papier is ontstaan in een workshop met aanwonenden”,

vertelt Marko van de Wetering.

Invloed op groenbeleid

De rol van inwoners in het ontwikkelen van groenbeleid van

Meppel is tot op heden vooral het verkrijgen van praktijk-

ervaring: hoe beleven de inwoners het, wat zijn hun wensen?

“Zo hebben ze meegewerkt in een gebruiks- en belevings-

onderzoek voor de parken. We hebben parken, maar hoe

worden ze gebruikt, ervaren, en hoe kunnen we dat

verbeteren? Gaan ze naar een park voor een gezellig uurtje met

vrienden of juist om even lekker uit te waaien, en wat betekent

dat dan voor de inrichting of het beheer van het park?”

Meppel is bezig met de opstartfase van wijkgericht werken. In

sommige wijken is er al een behoorlijke wijkvertegen-

woordiging, in andere wijken is dat nog een stuk minder. Ook

via die weg komen regelmatig ervaringen over het groen naar

voren, van hondenpoep of versleten groen, tot ideeën over

gedeeltelijk buurtbeheer. “We zijn bezig met een eerste

proeve van een kwaliteitsschouw van de openbare ruimte

met bewoners”, aldus Marko van de Wetering.

In beleidsplannen betrokken we in het nabije verleden altijd

de belangenvereniging, zoals plaatselijke natuurverenigingen

of het recreatieschap door hen te vragen om een reactie. Het

ligt voor de hand om voor toekomstig groenbeleid ook de

wijkvertegenwoordiging te betrekken.

maar dat we de puntjes op de i kunnen zetten. Iedereen doet

van beleid tot uitvoering zijn ding, maar we zijn ons beter

bewust geworden van de onderlinge samenhang daarin en van

de waarde daarvan voor de praktijk”, aldus Marko van de

Wetering. “We doen het niet voor onszelf maar voor de

inwoners en bezoekers van Meppel. Zowel ambtelijk als

bestuurlijk heeft het meedoen aan de Entente Florale het groen

positief onder de aandacht gebracht.

“Meppel is op uitnodiging van de vaste begeleider van

deelnemers aan de Entente Florale, mee gaan doen.

Aanvankelijk hadden we wel onze reserves: is Meppel nou zo

bijzonder? Maar na wat gesprekken hebben we toen besloten

mee te doen en ons te laten zien zoals we echt zijn, niks

opfleuren, geen toeters en bellen. Als de jury de route nu zou

rijden zien ze hetzelfde. Meedoen is voor iedere gemeente een


Groen is geen kostenpost

Groen kan niet zonder warme belangstelling van de buurt

volgens wethouder De Vos. “Mensen ervaren het steeds meer

als hun - eigen - groen. Groen waar ze recht op hebben en

waarvoor de overheid - altijd in overleg met de buren en de

gebruikers natuurlijk - perfect moet zorgen.”

“Juist daarom is een taakstelling, een bezuiniging op groen

nooit zomaar haalbaar. Een gemeenteraad zal altijd rekening

houden met wensen van inwoners, met belangen van

natuurverenigingen en - al was het maar economisch

perspectief - met het aanzicht van de gemeente. Een stad of

dorp afficheert zich op het eerste gezicht altijd met het

landschap, met parken en plantsoenen. Het onderhoud, het

beheer, maar ook het zichtbare - positieve - gebruik van de

groene omlijsting van ons bestaan geeft bezoekers en

belangstellenden voor vestiging een indruk die zich vastzet in

het beeld wat men van Meppel onthoudt”, aldus wethouder De

Vos.

Gemeente Haarlem neemt dit jaar deel aan de Entente Florale

competitie in de categorie steden. “We waren verrast door het

verzoek van de Entente Florale organisatie”, zegt Diana

Bakboord, beleidsmedewerker bij de gemeente Haarlem.

“Voordat we ja zeiden, hebben we eerst bij ouddeelnemers

nagevraagd hoeveel tijd en welke kosten met de deelname zijn

gemoeid. En ook wat de baten zijn van deelname.

Doorslaggevend was het onafhankelijke juryrapport dat elke

deelnemer ontvangt. Uiteraard gaan we voor Goud, maar de

beoordeling van het groenbeleid door een deskundige jury,

was voor de wethouder een belangrijk argument om deze

uitdaging aan te gaan.”

Parels binnen de gemeente

Voordat de jury langs komt gaat er een heel traject aan

voorbereidingen vooraf. “Voor de deelname is een speciale

kerngroep, waarin verschillende disciplines zijn

vertegenwoordigd, samengesteld. Deze kerngroep heeft aan

de hand van de jurycriteria in kaart gebracht wat de parels

binnen de gemeente zijn en waarin Haarlem zich onderscheidt

deelnemers op voor goud, maar nog belangrijker is het

juryrapport met daarin het onafhankelijke oordeel van de jury.

Gemeente Woudenberg, dit jaar deelnemer in de categorie

dorpen en kleine steden was blij verrast met de nominatie

voor deelname. “Wij zijn trots op ons groene dorp met het

fraaie landschap. De nominatie heeft dit gevoel alleen maar

versterkt. Draagvlak bij de politiek en het bestuur was snel

bereikt”, aldus Corrine Ockhuijsen, afdelingshoofd Realisatie &

Beheer bij Woudenberg. “Reden te meer om deel te nemen

aan de Nationale Groencompetitie 2012.”

Schat aan ontdekkingen

Kort na het bericht van nominatie en het groene licht van het

bestuur, is er een team met experts samengesteld. “Het team

heeft in kaart gebracht welke beleidsstukken relevant waren

voor de groencompetitie en welke samenhang en verbanden

ze daarin konden vinden. Uiteindelijk is daar het thema ‘het

vakantiegevoel in Woudenberg, met een schat aan

ontdekkingen’ uit voortgekomen. Dit thema loopt als een

‘groene’ draad door de gehele competitie”, zegt Phyllis

Maarsman, communicatiemedewerker bij de gemeente

Woudenberg en actief betrokken bij de deelname.

“Met het thema in het hoofd heeft het team de juryleden

schatkistjes opgestuurd met daarin de beleidssamenvatting,

kaartmateriaal en als tipje van de sluier een eerste schat/

ontdekking van Woudenberg.”

De juryleden zijn door het team meegenomen op

ontdekkingstocht door Woudenberg langs de vele mooie,

groene plekken. “De schatkistjes die de juryleden op ons

verzoek hadden meegenomen, waren eind van de dag gevuld

met groene, cultuurhistorische, duurzame ontdekkingen uit

Woudenberg. Op onze speelse manier hebben wij aan de

juryleden getoond dat groen loont, zeker in Woudenberg”,

aldus Corrine Ockhuijsen.

Betrokkenheid inwoners

“Als gemeente zijn we voortdurend op zoek naar

mogelijkheden om inwoners (zo vroeg mogelijk) bij het beleid

en de uitvoering daarvan te betrekken”, geeft Corrine

Ockhuijsen aan. “Zo is er bij het ontwikkelen van het

groenbeleidsplan een klankbordgroep samengesteld,

bestaande uit inwoners, uit de verschillende wijken van het

dorp en inwoners van het buitengebied. De input van de

klankbordgroep is verwerkt in het groenbeleidsplan.

Wij vinden het belangrijk dat inwoners en toekomstige

bewoners mee denken over de invulling van het groen in hun

wijk en het dorp. Dit is goed te zien in de jonge wijk Het

Groene Woud.”

van andere gemeenten. Vervolgens is gekeken in welke

volgorde we dit het beste aan de jury konden laten zien en is

de juryroute samengesteld. Hierbij moest nog behoorlijk

worden geschrapt, wat best wel lastig was.”

Actieve bewonersgroepen

De gemeente Haarlem heeft van oudsher heel veel actieve

bewonersgroepen. Deze worden ook betrokken bij de

inrichting van het groen in hun wijk. “Bij het Ripperdapark

hebben de bewoners geholpen bij de herinrichting. Ze hebben

inspraak gehad bij de vervanging van bomen en hebben zo

hun stempel mogen drukken op hun eigen omgeving”, zegt

Diana Bakboord. Ook bij de juryrondgang heeft een aantal

inwoners hun bijdrage geleverd.

Economische waarde van groen

De gemeente Haarlem ziet groen niet als kostenpost, maar

erkent juist de economische waarde ervan. De gemeente is

dan ook een van de deelnemende gemeenten aan het

pilotproject TEEB stad (The Economics of Ecosystems and

Biodiversity). Binnen dit project werken twaalf gemeenten,

twee ministeries en een ingenieursbureau aan een methode

om de maatschappelijke baten van blauw-groene maatregelen

als vanzelfsprekend mee te nemen in de gemeentelijke

besluitvorming over inrichtingsplannen.

Effect deelname al merkbaar

Hoewel de uitslag op het moment van dit interview nog niet

bekend is, is het effect van deelname al merkbaar binnen de

gemeentelijke organisatie. Dat begon al tijdens de

voorbereidingen van de dag van jurering. “Door de

inventarisatie van de punten die in de juryroute moeten

worden opgenomen, hadden we al zoiets van: ‘Wauw, wat

hebben we toch veel te bieden’”, aldus Diana Bakboord. “Door

met de ogen van de jury naar je eigen groenbeleid te kijken,

word je jezelf heel erg bewust van wat je in huis hebt en waar

nog verbeterpunten zitten. Je legt als het ware je groenbeleid

onder een vergrootglas. En dat werkt heel verhelderend.”

Natuurlijk gaat de gemeente Haarlem, net zoals de andere


Woudenberg heeft de inwoners ook breeduit geïnformeerd

over Entente Florale. middels een speciale huis-aan-huis krant

waarin de competitie centraal stond.

“Er zijn inwoners benaderd om een rol te spelen tijdens de

jurydag zelf”, zegt Phyllis Maarsman. “Meerdere inwoners zijn

aan het woord geweest tijdens de jurydag. Als inwoner,

vrijwilliger of ondernemer vertelden zij wat over hun

samenwerking met de gemeente Woudenberg. Ook de

jaarlijkse tuinkeuring van de VVV stond dit jaar in het teken van

Entente Florale.”

leidde tot een nieuwe frisse blik. We zijn ons nog meer van

bewust geworden wat groen kan doen en betekenen, voor de

inwoners of potentiële inwoners, toeristen of dagjesmensen,

bedrijven en dieren. Iedereen profiteert van een groene

gemeente. Deelname aan de competitie heeft ook gezorgd

voor meer politiek draagvlak voor het groenbeleid.”

Heel veel nieuwe kansen voor het groenbeleid in Woudenberg

dus, die ze zo snel mogelijk hopen te benutten.

Gemeente Woudenberg is natuurlijk zeer benieuwd naar de

uitslag van de competitie EN het rapport wat daaruit

voortvloeit. “We zien de tips van de juryleden als de

handvatten voor de toekomst... Hopelijk een toekomst die we

kunnen starten als groenste gemeente van Nederland”, sluit

Corrine Ockhuijsen haar verhaal af.

Gemeente Ermelo

Wethouder Esther Verhagen van de gemeente Ermelo is nog

steeds enthousiast over hun deelname aan Entente Florale. Op

het moment van dit interview zit iedereen in spanning voor de

uitslag van de internationale Entente Florale, waaraan Ermelo

dit jaar deelneemt.

“De Entente Florale competitie paste prima bij de passie die de

gemeente heeft voor groen. Wij denken en vinden dat wij, wat

betreft ons groenbeleid, op de goede weg zijn, maar wij waren

zeer benieuwd naar het oordeel van de jury. We waren blij

verrast met de gouden bekroning die de jury aan Ermelo heeft

toegekend en ook voor ons heeft het juryrapport punten ter

verbetering. En daar was het ons om te doen, we wilden graag

feedback op ons groenbeleid.”

Actieve inzet van medewerkers en bewoners

Het uitgangspunt bij deelname was om de gemeente te tonen

zoals zij is, dus geen extra inspanningen om de gemeente op

te poetsen. “Bestaande beleidsnotities zijn bij elkaar gevoegd

en gepresenteerd aan de jury. De beleidsambtenaar groen

heeft extra tijd gekregen om de deelname goed voor te

bereiden. De actieve bijdrage van de buitendienst bij het

samenstellen van de route was daarbij van belang”, geeft

wethouder Verhagen aan. Ook de inwoners die actief worden

Belang van Groen

Het belang van groen wordt door de gemeente Woudenberg

ook onderstreept door groen steeds meer als integraal

onderdeel mee te nemen in elk planontwerp. “Op het gebied

van recreatie en toerisme levert groen ons veel toeristen en

dagjesmensen op. Woudenberg is voor vele gezinnen en

ouderen een ideale vakantiebestemming. Toeristen en

dagjesmensen zijn economisch gezien belangrijk voor de

gemeente”, aldus Corrine Ockhuijsen.

“In de bebouwde kom zetten we in op een groene omgeving,

mooie parken en aantrekkelijke wandelroutes. Onze inwoners

profiteren van het groen omdat het de gezondheid stimuleert

en het trekt nieuwe inwoners aan.”

Groen speelt ook een rol bij de bedrijvigheid in Woudenberg. Bij

de ontwikkeling van de uitbreiding van het bedrijventerrein is

economische duurzaamheid een standaard onderdeel van het

beleid. Groen verhoogt ook de waarde van vastgoed met ca.

5% en verbetert het vestigingsklimaat voor bedrijven.

Woudenberg heeft daarom als uitgangspunt een efficiënt en

effectief ruimtegebruik.

Groen hoog op politieke agenda

Het belang van een goed onderhouden groen dorp staat bij

Woudenberg hoog op de politieke agenda. Het onlangs

opgestelde groenbeleidsplan getuigd ook van een groene

ambitie. “Toch zullen we in deze tijd kritisch om moeten gaan

met onze uitgaven, ook op het gebied van groen. Onze politiek

is zich er wel van bewust dat investeren in groen een

meerwaarde oplevert voor een prettige woon en

leefomgeving. Daarom is de boodschap die voortvloeit uit het

groenbeleidsplan om het vooral samen te doen. De gemeente,

inwoners en ondernemers werken samen en moeten samen

werken om de groene ambitie te realiseren”, aldus Corrine

Ockhuijsen.

Bewustwordingsproces

“Door deelname aan de competitie zijn wij nog kritischer gaan

kijken naar het groenbeleid en de uitvoering daarvan. Dit

betrokken bij het groenbeleid, zijn ingezet tijdens de

juryrondgang. “Bewoners die hebben meegeholpen bij de

planontwikkeling en de uitvoering van een grote speelplaats in

het midden van het centrum, hebben een toelichting gegeven

aan de jury. Dit was ook het geval bij de schaapskooi, die

volledig door vrijwilligers wordt beheerd.”

Groen is belangrijke pijler

“Groen is de rode draad in het gemeentelijk beleid van Ermelo.

In Ermelo, dat gelegen is op de Veluwe, woon je in de tuin van

Nederland. Wij vinden het belangrijk dat de inwoners, ook in

het centrum, in het groen wonen. En daar wordt het beleid op

afgestemd. Zo vind je in het centrum van Ermelo, veel groen

met een hoog onderhoudsniveau.”

Dat groen ook bij de Ermelose politiek hoog scoort blijkt uit het

feit dat groen wordt gespaard bij de bezuinigingsrondes.

“Groen is zo’n belangrijke pijler voor Ermelo, dat tot op heden

nog niet is bezuinigd op het groenbudget”, zegt wethouder

Verhagen. “Uiteraard wordt er wel kritisch gekeken naar de

inrichting van het groen. Op plaatsen waar het mogelijk is om

groen toe te passen dat minder onderhoud vraagt, wordt dat

ook gedaan.”

Deelname werpt vruchten af

Het winnen van Goud in de nationale competitie heeft Ermelo

echt op de groene kaart gezet. “Al kunnen we het niet

cijfermatig onderbouwen, toch bestaat de indruk bij onze

recreatieondernemers dat de titel groenste stad van Nederland

voor recreanten een rol heeft gespeeld bij de keuze om naar

Ermelo te komen”, aldus wethouder Verhagen. “Ook makelaars

maken gebruik van onze titel. Dat is natuurlijk geweldig.” Dus

met name op het economische vlak heeft de deelname al haar

vruchten afgeworpen. Maar ook binnen de eigen organisatie

heeft de deelname wat teweeg gebracht: “Het is een

compliment voor de hele organisatie, mensen zijn trots op de

titel en de beleidsmedewerker is trots dat zijn advies wordt

overgenomen. En het feit dat er niet wordt bezuinigd op groen,

is een resultaat van de deelname aan Entente Florale.”


reageren door een hogere belastingaanslag.” Van der Schans

weet uit de praktijk dat eetbaar groen (groente- en fruit,

kruidentuinen, et cetera) aantrekkingskracht heeft op een

meer diverse groep burgers dan esthetisch groen. Via

volkstuinen of daktuinen kan eetbaar groen een stimulans zijn

voor sociale cohesie.

Verwachtingsmanagement

De gemeente Arnhem werkt met ‘reizende tuinen’, gebaseerd

op de Parijse jardins nomades. Burgers mogen op

braakliggende gemeentelijke terreinen een tijdelijke openbare

groenvoorziening inrichten. De gemeente behoudt de rechten

op de grond en bepaalt hoe lang een tuin kan blijven. In

Arnhem zijn 20 tuinen aangelegd, waarvan er 10 weer

verdwenen zijn. Het is essentieel dat er vanaf het begin

effectief verwachtingsmanagement is vanuit de gemeente,

omdat er anders teleurstelling kan ontstaan.

Financieringsmogelijkheden

Kunnen stedelijk groenprojecten succesvol zijn zonder of met

slechts beperkte gemeentelijke financiering? Deze vraag leidde

op de bijeenkomst tot discussie. Naast materiaal voor de

inrichting van groenvoorzieningen is vaak ambtenareninzet

nodig om projecten te regisseren. De tijdelijke aard van

projecten op braakliggende terreinen is een reden om deze

inzet te beperken. In de wijk Lanxmeer in Culemborg stelde de

gemeente budget beschikbaar voor het ontwerp en de

ontwikkeling van ecologische binnenhoven. De

verantwoordelijk heid en kosten voor het onderhoud werden

vervolgens succesvol bij de bewoners belegd. Andere

mogelijkheden zijn (co-)financiering door natuurverenigingen,

tuinbedrijven of projectontwikkelaars.

Federatie

Behalve gemeenten en burgers zijn projectontwikkelaars en

architecten verantwoordelijk voor stedelijk groen. Spreker Evert

Kolpa (Van Bergen Kolpa Architecten) werkt aan de oprichting

van een federatie voor het tegengaan van een versnipperde

aanpak en de ontwikkeling van businesscases. In het algemeen

Naar flexibel beleid voor stedelijk groen

Het thema van de Platform31-bijeenkomst “Stedelijk Groen in

Crisistijd”op 25 mei 2012 in Amersfoort was hoe burgers en

gemeenten samen kunnen werken aan een groenere stad. Dit

blijkt te beginnen met het stellen van kaders en effectief

verwachtingsmanagement door de gemeente.

Voorkeuren van burgers

Volgens Lucas Bolsius (burgemeester van Amersfoort) maken

burgers onderscheid tussen openbaar en privé groen, en zetten

zij zich – zowel financieel als op andere manieren – meer in

voor privé groen. Het kan daarom effectief zijn om groen

‘besloten’ te maken, bijvoorbeeld naar Amerikaans voorbeeld,

waar burgers lid of donateur van stadsparken kunnen zijn.

Bolsius waarschuwt voor het zonder meer bezuinigen op de

duurste onderdelen van gemeentelijk groen, want vaak

waarderen burgers deze juist het beste. “Een bedrijf stoot niet

af wat de consument waardeert, gemeenten wel”, aldus de

burgemeester.

Waardestijging gebied

Burgers attenderen op mogelijke waardestijging van hun

woongebied door de aanwezigheid van groen is een goede

manier om ze te mobiliseren. Daar hebben ze immers zelf baat

bij. “Als de vastgoedwaarde stijgt door burgerinitiatieven zitten

daar economische consequenties aan”, zegt spreker Jan Willem

van der Schans (WUR). “Een gemeente moet daar niet op

is meer durf en bereidheid gewenst om aan projecten te

beginnen en ze af te maken. Bolsius illustreert: “De eerst en

laatst geplaatste boom zie je op een gegeven moment niet

meer tussen de rest.”

Achtergrond netwerk stedelijk groen

Platform31 (voorheen Nicis Institute), Entente Florale, het

ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)

ondertekenden in 2011 gezamenlijk een intentie verklaring

waarin zij toezeggen zich via het programma ‘Sterke Stad,

Groene Stad’ in te spannen voor agendering, kennisontsluiting en

netwerkactiviteiten rondom stedelijk groen.

Op de website van Platform31/Nicis Institute vindt u het

volledige verslag van het kennisatelier: www.nicis.nl

(verspreiding: verslagen bijeenkomsten). Kijkt u ook op de

website voor activiteiten in het vervolgtraject van deze

bijeenkomst.

“Geld voor groen vind je door het besloten te maken”

“Eetbaar groen trekt meer mensen aan dan esthetisch groen”

Platform31 richt zich met het thema Stedelijk Groen

op de behoefte van steden aan flexibel beleid voor

een groene stedelijke omgeving. De sociale waarde

van stedelijk groen is al langer bekend: groen fun-

geert als ontmoetingsplaats en stemt bewoners po-

sitiever over hun omgeving. KPMG bepleitte in haar

recente rapport ‘Groen, gezond en productief’ de di-

recte economische waarde van stedelijk groen; het

resulteert in besparingen op gezondheidszorgkosten

en ziekteverzuim.

Bron: KPMG (2012). Groen, gezond en productief. Rapport in de reeks

‘The Economics of Ecosystems and Biodiversity’.

Tekst: Hanneke van Rooijen


Redeneren, rekenen en verdienen met de baten van natuur en water

Projecten in de openbare ruimte leveren soms

verrassende winstpakkers op. Met de methodiek van

TEEB Stad zien betrokkenen wanneer groen- en

waterbaten ontstaan, hoe hoog die baten zijn en hoe

baathouders betrokken kunnen worden als investeerder.

Zo kunnen deze baten als vanzelfsprekend mee worden

genomen in de besluitvorming over inrichtingsplannen.

Als onderdeel van het project TEEB stad hebben de eerste

gemeenten ervaringen opgedaan met de methodiek

gebiedseigen projecten.

Bij ruimtelijke ontwerpen worden de maatschappelijke baten

van groenblauwe maatregelen nu nog vaak alleen achteraf

nagegaan, is de ervaring van Ursula Kirchholtes van

Witteveen+Bos, het ingenieursbureau dat gemeenten in dit

project begeleidt. ,,Een gemiste kans’’, stelt ze. Beter is om

van tevoren te beredeneren tegen welke kosten en baten een

maatschappelijk rendabel plan kan worden gerealiseerd. Met

dat inzicht kan het plan worden geoptimaliseerd. Waarna

afsluitend wordt gekeken wie er profiteren van de baten van

het plan en hoe deze baathouders betrokken kunnen worden

als investeerder. ,,Het gaat erom plannen eerst te beredene-

ren, dan te berekenen en ten slotte te kijken waar de

verdienmogelijkheden liggen.’’

Baten

Kirchholtes legt de TEEB-methode uit aan de hand van een

fictieve case; in dit geval een wijk waar wateroverlast één van

de problemen is. De aanleg van een nieuwe, betere groen-

blauwe structuur zorgt voor meer waterberging en een groter

en kwalitatief beter recreatieareaal. Dit levert diverse baten

op. Eén daarvan is het vermeden risico op wateroverlast: in

plaats van 1 keer in de 10 jaar, zullen de kelders van bedrijven

en woningen in de wijk nog maar 1 keer in de 100 jaar

onderlopen. Dat betekent een vermeden schade per jaar van

ruim een ton, op basis van kengetallen (zie kader: Van MKBA

naar TEEB). De baat op de lange termijn zal zelfs groter zijn

dan anderhalf miljoen euro. Omdat deze baten de kosten ruim

overstijgen is de aanleg van een nieuwe, betere groenblauwe

structuur een duurzaam rendabel project.

Bijdragen

De volgende vraag is dan: aan wie komen die baten ten

goede en kunnen die baathouders op een of andere manier

bijdragen in de kosten die voor de aanleg van de nieuwe

groenblauwe structuur worden gemaakt? In het voorbeeld

krijgen de gemeente en het waterschap de suggestie extra

geld aan te trekken door bedrijven en bewoners in de wijk

een rioolheffing en/of waterschapsheffing op te leggen. Zij

hebben immers geen schade meer van ondergelopen kelders.

Ook zou een gemeente geld uit kunnen sparen door te

besluiten geen dure technische waterbergingsvoorziening aan

te leggen, maar voor minder geld een kleinere waterberging

te realiseren. Door tegelijkertijd te zorgen voor overloopruim-

te, bijvoorbeeld door sportvelden als waterberging te

gebruiken als dat nodig is, kan tegen geringere kosten toch

voldoende opvangcapaciteit worden gerealiseerd. Voor de

tijdelijke opvang van water op hun veld krijgen de sportver-

enigingen een vergoeding van de gemeente in de clubkas

gestort.

Onderhandelingssituatie

Dergelijke financieringsconstructies zullen gemeenten in de

toekomst steeds vaker opstellen. Door het inzicht in de kosten

en de baten van een maatregel, zijn gemeenten zich ervan

bewuster geworden dat zij een partij zijn in een onderhande-

lingssituatie. Kirchholtes: ,,In het verleden investeerde de

gemeente in groen en blauw en waren de baten voor de

vastgoedeigenaren en de huurders. Dat kan niet langer.’’ In de

nabije toekomst zullen kosten eerlijker worden verdeeld. Van

ontwikkelaars, bedrijven, burgers en gezondheidsorganisaties

wordt een grotere bijdrage verwacht als het gaat om zaken

als leefbaarheid, wonen, groen, natuur en water. Daarbij helpt

een duidelijk, economisch plaatje dat laat zien welke

voordelen er zijn, en dat transparant maakt welke partijen van

die voordelen profijt hebben.

Aan de slag

In het project TEEB Stad pasten elf gemeenten deze methode

toe op een gebiedseigen project. De omvang en aard van

deze projecten liepen uiteen van grootschalige gebiedsont-

wikkeling zoals in Delft tot de aanleg van een park zoals in

Apeldoorn of de vergroening van de binnenstad zoals in

Almelo. Uit de projecten komen een aantal opvallende zaken

naar voren waarmee gemeenten direct aan de slag kunnen.

Zo blijken de kosten van maatregelen die de biodiversiteit ver-

beteren soms heel beperkt te zijn. Ideeën voor stoeptegeltui-

nen of het vergroenen van een wijk door het organiseren van

een zaaidag zijn door burgers zelf makkelijk uit te voeren.

Dergelijke maatregelen kunnen gemeenten direct stimuleren.

En bedenk daarbij dat de baten van groenmaatregelen groot

zijn in wijken met weinig of kwalitatief slecht groen en veel

mensen.


Daarnaast blijken op de lange termijn de kosten van groene

oplossingen lager te zijn dan die van ‘grijze’ meer technische

oplossingen. Dat heeft er vooral mee te maken dat groen vaak

goedkoper is in de totaalsom van investering en onderhoud. En

dat levert dan ook nog eens extra recreatieve en natuurkwali-

teiten op. Waar grijs niet per se noodzakelijk is, kunnen

gemeenten goedkopere, groene oplossingen overwegen in

plaats van dure, technische grijze aanpassingen: leg dus geen

dure waterbergingsvoorziening aan als een kleinere met een

sportveld als tijdelijk overloopgebied ook voldoet. Verder bleek

dat er veel meer groenbaten te berekenen zijn dan gemeenten

aanvankelijk dachten. Ook bleek het vroegtijdig samen

nadenken met diegenen die profijt hebben van de baten, bij te

dragen aan een maatschappelijk rendabeler project, meer

draagvlak en een sneller proces.

Wat is TEEB Stad?

TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) is een

internationale studie naar de economische betekenis van

biodiversiteit en ecosysteemdiensten. Ook Nederland doet

hieraan mee met het landelijke programma TEEB NL, waarvan

TEEB Stad weer een onderdeel is. In TEEB Stad werken sinds

2011 elf gemeenten (Almelo, Amsterdam, Apeldoorn, Delft,

Den Haag, Deventer, Eindhoven, Haarlem, Heerlen, Rotterdam

en Zwolle), twee ministeries (het ministerie van Economische

Zaken, Landbouw en Innovatie en het ministerie van Infra-

structuur en Milieu) en ingenieursbureau Witteveen+Bos aan

een methode om de maatschappelijke baten van groenblau-

we maatregelen als vanzelfsprekend mee te nemen in

bestemmingsplannen, gronden vastgoedexploitaties en

ontwerpsessies met als resultaat snellere planprocessen en

duurzamere keuzes en financiering van groenprojecten.

TEEB Stad is het logische vervolg op Groen Loont!, de

campagne die uitdraagt dat groen grote maatschappelijke en

economische waarde vertegenwoordigt. Lag in 2011 de

nadruk van deze campagne nog op bewustwording, in 2012

wordt in de praktijk gekeken hoe met de TEEB-methode de

waarde van groen te berekenen is. Groen Loont! is een

initiatief van partijen die samenwerken onder de vlag van De

Groene Stad, Plant Publicity Holland, Branchevereniging VHG,

HIC - promotie van Groen, ANWB, Groenforum Nederland,

Entente Florale Nederland en Productschap Tuinbouw.

Deze tekst is afkomstig uit het boek ‘TEEB Stad Groen Loont

Gemeenten redeneren, rekenen en verdienen met de baten

van natuur en water’. Via www.degroenestad.nl is het boek te

bestellen.

Criteria voor deelname

Elk dorp en iedere stad kan in principe aan de nationale

groencompetitie Entente Florale mee doen. Dat kan als stad of

dorp, maar ook als stadsdeel, of kern. De grens om nog als dorp

te worden aangemerkt ligt bij een inwonersaantal tot 15.000. In

de dagelijkse woon-, werken leefomgeving van de deelne-

mende stad of stadsdeel, dorp of kern dienen er verschillende

typen van groenvoorziening aanwezig te zijn, van natuurlijk tot

cultuurlijk groen, die het hele jaar door aantrekkelijk zijn.

Natuurlijk moet al het groen in goede staat van onderhoud

verkeren. Bepalende elementen zijn ruimtelijke inrichting,

zonering van natuurgroen en cultuurgroen, kwaliteit van het

(groen)ontwerp en de zorg voor beheer en onderhoud. .

Belangrijk is ook het op eigen kracht in praktijk brengen van

lokaalnatuurbeleid. Dit kan onder andere naar voren komen in

natuurontwikkelingsprojecten of bestaande natuurprojecten. In

dit verband wordt ook gelet op de vorm van de eventuele

samenwerking met natuurbehoudorganisaties en –instanties,

zoals Staatsbosbeheer en Provinciale Landschappen. De

herkenbaarheid van de reeks beleid, ontwerp, aanleg en beheer

van de groenvoorzieningen is essentieel. Er moet een duidelijke

relatie zichtbaar zijn tussen de groeninrichting en de steden-

bouwkundige opzet, architectuur van gebouwen en infrastruc-

tuur. Het openbare en particuliere groen moet het enthousi-

asme van alle betrokken uitstralen. Goed samenspel tussen

deze betrokkenen, zoals gemeentebestuur, bewoners en

bedrijfsleven is zeer belangrijk. Er wordt veel waarde gehecht

aan de wijze waarop bewoners zijn betrokken bij groen in hun

eigen wijk. Er wordt gelet op de aanwezigheid van toeristische

en recreatieve elementen binnen de gemeente en het groen

moet in zijn geheel net, veilig en schoon ogen.

Wat vraagt de Entente Florale van de gemeenten?

De deelnemende gemeenten moeten zich presenteren zoals ze

zijn. De belangrijkste inspanningen die gevraagd worden, zijn

het samenstellen van een route voor de jury door de gemeente

en een samenvatting van de gemeentelijke visie op groen,

natuur, landschap, milieu en recreatie. Daarnaast is de gemeente

verantwoordelijk voor het vervoer en de begeleiding van de jury

tijdens de jurering. Voor de totale beoordeling is het van belang

dat naast de hoogtepunten van het groen de kwaliteit van de

dagelijkse leefomgeving van de bewoners en van natuur en

landschap in de route in beeld wordt gebracht.

Milieu en landschap

De druk op milieu en het landschap wordt steeds sterker,

vandaar ook dat de jury groot belang hecht aan een samenhan-

gend beleid en uitvoering ten behoeve van een goed een

duurzaam leefmilieu. Ook aan de integratie van groen, grijs en

blauw in openbare ruimte en het zich bewust zijn van het belang

van goede luchtkwaliteit en geluidsdemping wordt veel waarde

gehecht.

Goed groenbeleid is ook een samenspel met de gebruikers van

het groen, zoals goede voorlichting om te informeren en om,

samen met goede inspraakmogelijkheden, ook draagvlak bij de

gebruikers te creëren voor het beleid en voor participatie. De

aanwezigheid van groen is van groot belang voor de gezondheid

en het welbevinden van de inwoners. De jury zal derhalve ook

aandacht besteden aan hoe er wordt omgegaan met de

groene recreatie voor alle leeftijdsgroepen en (groene (natuur)

speelplekken.


Jurering en jurycriteria

De jurering voor de nationale competitie 2012 is door de

stichting opgedragen aan de onafhankelijke Vaste Keurings

Commissie (VKC). De jurering wordt uitgevoerd door het

VKC-comité Entente Florale Nederland, dat is samengesteld uit

tuinen landschapsarchitecten, deskundigen uit het (groene)

onderwijs, ecologie, hoveniers en groenvoorzieners, boomkwe-

kerij en leden van de vakgroep Groen, Natuur en Landschap van

Vereniging Stadswerk Nederland. Deze vereniging is de

beroepsvereniging voor gemeentelijke managers en beleid- of

beheermedewerkers op het gebied van ruimtelijke inrichting en

milieu.

Bij het beoordelen van de gemeentelijke inspanningen en de

resultaten daarvan, werkt de jury met objectieve en openbare

criteria die specifiek voor deze competitie zijn opgesteld. Elk

onderdeel van de jurering wordt beoordeeld in haar samenhang

met het geheel. Aan de puntenwaardering voor de verschillende

onderdelen zijn wegingsfactoren verbonden, afhankelijk van het

belang van het aspect voor de totale beoordeling. De basis voor

De eerder genoemde aspecten van de beoordeling en waarde-

ring van de competitie sluiten nauw aan bij deze programmalij-

nen. Zo kunnen we dan ook met recht spreken van De Groene

Stad, een streven dat van grote betekenis is voor de inzet en

motivatie van Entente Florale Nederland.

De aspecten van de beoordeling

De jury heeft in de competitie van 2012 de volgende aspecten

en wegingsfactoren gehanteerd:

Deelname aan de competitie

Deelname aan de competitie houdt in grote lijnen in: Dat

allereerst een beleidssamenvatting ter voorbereiding van de

jurering wordt opgesteld en aan de jury ter beschikking gesteld.

Ook worden er een serie vragen beantwoord en kaartmateriaal

aangeleverd. Uiteraard wordt er een representatieve route

uitgezet en een keuringsdag georganiseerd waarop de VKC jury

wordt ontvangen. Bij het begin en gedurende deze keuringsdag

geeft de gemeente, eventueel in samenwerking met de

bewoners(organisaties) een aanvullende presentatie.

De beoordelingsthema’s

Om elke deelnemer aan de nationale competitie Entente Florale

op gelijke wijze te kunnen beoordelen hanteert de jury een

aantal vaste jurycriteria. Eén van de bronnen waarop de criteria

zijn gebaseerd is het boek “Groen Goed” van de Vereniging

Stadswerk Nederland. De aandacht van de jury gaat uit naar zes

belangrijke thema’s. Aan hun beoordeling worden wegingsfac-

toren verbonden. Het gaat om de volgende zeven thema’s en

wegingen:

1. Visuele en ruimtelijke kwaliteit van de gehele gemeente 15%

2. Cultuurhistorisch erfgoed 10%

3. Cultuurgroen en buiteninrichting binnen bebouwde kom 30%

4. Natuur en landschap 20%

5. Recreatie en toerisme 10%

6. Duurzaamheid en milieu 15%

7. Communicatie en Participatie: Hierbij is het percentage verwerkt in overige thema’s

de bekroning is het eindtotaal van de puntenwaardering van de

deelnemende gemeenten. De beoordeling van de jury wordt

vastgelegd in een waardevol juryrapport dat tijdens de

prijsuitreiking aan elke deelnemende gemeente wordt overhan-

digd

De Vitale Groene Stad

De Vitale Groene Stad gedachte heeft tot doel het woon-,

werken leefklimaat (in de stedelijke omgeving) te verbeteren.

Een goede uitvoering hiervan vraagt om visie, creativiteit,

meerjarenbeleid en met name een integrale aanpak vanuit de

verschillende disciplines. Om zo te komen tot een stedenbouw-

kundige visie (architect en landschapsarchitect) waarbij de

groene component gelijk is aan grijs (infrastructuur), rood

(steen) en blauw (water).

De Groene Stad is een concept dat zich kenmerkt door vier

programmalijnen: leefbaarheid, economie, gezondheid en

biodiversiteit.


De juryleden geven een oordeel over de belangrijkste aspecten

van elk thema. Verderop in dit artikel zijn die aspecten kort

weergegeven. U kunt daarin zien wat de grondslag van de

jurering is. De gemeente kan op basis hiervan de informatie of

objecten langs de route daarop afstemmen.

De bekroning en de certificaten

De Bekroningen worden toegekend in respectievelijk eenmaal

Gouden bekroning en meerdere Zilveren en Bronzen bekronin-

gen in de categorie Steden en Dorpen/kleine steden. Voor

Toelichting op de aspecten van de thema’s

De jury richt zich op de eerder genoemde zes thema’s. Communicatie en participatie worden daarnaast afzonderlijk beoordeeld,

omdat ze voor alle categorieën gelden. In de tabel is aangegeven welke aspecten in het bijzonder aandacht krijgen. Ter toelichting

wijzen wij u er op dat de aspecten gelden voor bovenaan de verticale kolom genoemde categorie

De jury

De juryleden van 2012 in alfabetische volgorde, met achter de naam vanuit welke deskundigheid zij deel uit maken van de jury.

R.J.M. van Aalderen (t) | H.K.W. Baayen(o) | E.J. van Beusekom (e) | J.J.L.M. Bongers (s) | Th. J.L. de Bont (g) |

M. Dat (s) | H.A.P. Hoek (g) | H.J.M. Hoppenbrouwers (g) | W.A.C.M. van Leeuwen (s) | J.P. Mauritz (s) |

J.H.A. Meeus (t) | R.M. Mulder (s) | A.M.P. Prinsen (s) | H.F.M. Rampen (e) | R.A.H. Siekman (s | J. de Vries (b).

Voorzitter: Gerard de Wagt.

s = Stadswerk | t = tuinen landschapsarchitect | o= onderwijs | g = groenvoorziener/hovenier |

e = ecologie/natuurontwikkeling | b = boomkwekerijsector

bijzondere prestaties zijn er in de verschillende thema’s

Certificaten te behalen. Entente Florale kent op de thema’s

Beheer en Onderhoud, Natuur, Groen en Gezondheid en het

Jaarthema deze certificaten toe. Het Jaarthema voor 2012 is :

Groen en Economie. Het certificaat heeft de naam Groen Loont

gekregen.

Het staat een deelnemer vrij om een volgend jaar weer aan de

competitie deel te nemen. Als een gemeente echter met Goud

is bekroond kan een volgende deelname pas weer na vijf jaar

plaats vinden.

1. Visuele en Ruimetlijke

Kwaliteit 15%

2. Cultuur-historie

10%

3. Stedelijk Groen

en Buiten-inrichting

30%

4. Natuur en Landschap

20%

5. Recreatie en

Toerisme

10%

6. Duurzaamheid

en Milieu

15%

A. Visie en Beleid 15%

2,25% 2% 4,5% 3% 2% 2,25%

B. Ontwerp 35%

5% 3,5% 10,5% 7% 3,5% 5%

C. Beheer & Onderhoud 35%

5% 3,5% 10,5% 7% 3,5% 5%

D. Communicatie & Participatie 15%

Communicatie en Educatie 7,5% Participatie 7,5%

Categorie

Hoofd-criteria


Cate

go

rie

‘st

ed

en

’

GROENE GENEN.

Het belang van groen in Weert is nooit een discussiepunt

geweest. Groen en Weert zijn als het ware een familie van

elkaar en zit in de genen van de inwoners van Weert. De

mensen denken graag mee hoe hun buurt schoner, beter,

veiliger en gezelliger te maken is. Met buurtinterviews,

belevingsscans en ontwerpateliers worden knelpunten en

wensen geïnventariseerd en zichtbaar gemaakt. Door partijen,

groeperingen en burgers te stimuleren en te faciliteren wordt

de betrokkenheid vergroot en de particuliere werking

versterkt. Een mooi resultaat is de realisatie van

stadsvoortuinen in Keent, leidend tot betere verhuurbaarheid

van woningen en meer contact tussen buurtbewoners.

Beknopte samenvatting van de bevindingen van de jury

Weert vormt een middelpunt tussen de steden Eindhoven,

Maastricht en Hasselt (België) en heeft concurrentie van

Duitsland. Daarvan is Weert zich goed bewust en mede daardoor

zet het zich op tal van gebieden in om Weert de regiofunctie te

laten vervullen die het bestuur zich heeft toebedeeld. Er is een

levendig stadscentrum met aandacht voor historie en

architectuur. De binnenstad is nagenoeg geheel op de schop

geweest en past bij de huidige tijd. Weert oogt zeer groen

door zijn fantastische lanen met monumentale bomen en lijkt

een oase om te wonen, te recreëren en te werken. De vele

bloemperken geven vrolijke kleuraccenten en zijn een echte

meerwaarde voor de inwoners en zijn bezoekers. Het onder-

houdsniveau is zeer hoog, door de gekozen inrichting zal deze

manier van onderhoud goed te handhaven zijn. Weert zet in

op een open dialoog met zijn inwoners en zakelijke partners.

De natuurontwikkeling staat hoog in het vaandel, zowel

binnen als buiten de stad. Voor toerisme en recreatie is ruim

aandacht, tal van voorzieningen zijn up-to-date en

aantrekkelijk te gebruiken. Wel adviseert de jury ook andere

mogelijkheden te onderzoeken om het toerisme te

bevorderen. Het bedrijventerrein is aantrekkelijk en heeft

daardoor een vestigingsklimaat dat perspectieven biedt.

Communicatie, participatie en educatie zijn in Weert goed

ingebed en de inwoners voelen zich daar wel bij

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op

aanbeveling van de jury de gemeente Weert Goud toe in

de categorie ‘steden’.

WEERT, “STAD IN HET GROEN”!

De gemeente Weert profileert zich al 30 jaar als een “Stad in

het groen” Een trotse stad met een verrassende groene

rijkdom, goed verzorgt, statige bomen, uitmuntende

groenvoorzieningen, rijke cultuurhistorie en omringt door een

robuust, boeiend en afwisselend buitengebied. De diversiteit

van een stenige binnenstad met dwaalruimtes en de

stapsgewijze overgang van historische stad naar robuuste

natuur maken dat de stad en het buitengebied in Weert innig

met elkaar verbonden zijn. Alles is gericht op totaalkwaliteit,

belevenis, duurzame ontwikkeling en gecreëerd door een

intense samenwerking. Daarmee toont Weert zich “groots” in

haar stedelijke omgeving en met een menselijke maat.

GROEN MET AMBITIE

Weert is een mensenstad en het groene karakter is een

belangrijke vestigingsfactor. De stad investeert daarom

voortdurend in kwaliteit in de volle breedte (woonwijken,

bedrijventerreinen, binnenstad en buitengebied). De

economische waarde van het groen vertaalt zich in klinkende

resultaten zoals: “Kampershoek, beste bedrijventerrein van

Zuid Nederland”. “Nominatie Beste Binnenstad”. “Weert,

beste woonstad van Limburg”. Molenakker is zo’n woonwijk

waarbij de kwaliteit van het groen mensen aan Weert bindt.

Het groene karakter van de wijk resulteert bovendien in extra

toename van de vastgoedwaarde.

DUURZAME BINNENSTAD

De binnenstad fungeert als culturele en economische

ontmoetingsplaats, compact en flexibel. Het aantrekkelijke

binnenstedelijk milieu biedt ruimte aan in de tijd

veranderende activiteiten met aandacht voor het

cultuurhistorisch karakter van de oude binnenstad. Met

stenige straten en pleinen, verbluffende binnentuinen,

duurzame inrichting, strakke straatprofielen en markante

bomen op strategische plekken is de binnenstad het bruisend

hart van de regio. De sfeervolle binnenstad biedt ruimte aan

de mooiste binnenstadkermis van Nederland en is de geliefde

winkelstad voor mensen van ver buiten Weert.

PAUZEKLIMAAT

Bedrijventerreinen in en om de stad zijn rijkelijk voorzien van

groen- en boomstructuren. Door een aantrekkelijke groene

omgevingskwaliteit beidt Weert een belangrijke

vestigingsfactor voor bedrijven. Het bedrijventerrein

Kampershoek kent nagenoeg geen leegstand. Dit ondanks

moeilijke economische tijden. De titel “Beste bedrijventerrein

van Zuid Nederland” dankt Weert aan de gezamenlijke

inspanningen voor ruimtelijke kwaliteit. De natuurlijke

omzoming met waterpartijen en groen levert veiligheid voor

bedrijven en gaat hand in hand met ecologische waarden

(duizenden rietorchissen). De overvloedige aanwezigheid van

verrassend groen zorgt ervoor dat werknemers hun

werkomgeving waarderen en daarin veelvuldig pauzeren.

NATUUR VOOR IEDEREEN.

In het buitengebied excelleert Weert met landschapsschoon

en robuuste, aaneengesloten en zeer diverse natuurgebieden.

Het motto “natuur is voor iedereen” legt de basis voor de

ruime toegankelijkheid waarbij gebruik gemaakt wordt van

natuurlijke barrières om de kwetsbare en bijzondere natuur te

beschermen. Het Kempen~broek is een grenzeloos

natuurgebied met bijzondere waterkwaliteit, een zeer

afwisselend landschap en een ongekende biodiversiteit. Het is

een groot struingebied met een enorm potentieel aan

bijzondere biotopen en een uitgebreid netwerk aan

recreatieve voorzieningen. De ontwikkeling van dit groots

natuurgebied wordt mogelijk gemaakt door de constructieve

samenwerking met toekomstgerichte agrariërs. In een

dynamisch proces van vrijwillige kavelruil wordt de natuur

robuuster, de landbouw vitaler en het recreatief vermogen

vergroot. Een voorbeeld van goede samenwerking rondom

groen en natuur, met enorme baten op korte en lange

termijn.

Weert Provincie Limburg

WINNAAR GOUD IN DE CATEGORIE ‘STEDEN’


Cate

go

rie

‘d

orp

en

en

kle

ine

ste

de

n’

GROEN LOONT!

Goed wonen. Bergeijk biedt een aantrekkelijke omgeving om

te wonen voor allerlei doelgroepen. Wonen in een bos is

populair, vanzelfsprekend met compensatie van nieuw bos

voor versterking van groene gordels rond de kernen. De

opbrengsten zijn bedoeld voor investeringen in het openbaar

gebied.

Goed werken. De High Tech Campus in Eindhoven is een

voorbeeld van werken in het groen. Kennisintensieve bedrijven

zijn er gehuisvest tussen allerlei landschappen. Die

werknemers willen ook ergens wonen en zich ontspannen in

Bergeijk. Het Kempisch bedrijvenpark in Bladel is een voorbeeld

van samenwerking van vier Kempen gemeenten op gebied

van economie en duurzaamheid. De gemeente Bergeijk

investeert in dit duurzaam bedrijvenpark van ongeveer 175 ha

met veel groen, waterberging en energiezuinige verlichting.

Goed recreëren. Groen in het uitgestrekte buitengebied levert

economische activiteiten op, ook voor agrarische ondernemers

op het platteland met nevenactiviteiten op gebied van verblijf

en verkoop van (streek)producten. Toerisme is een belangrijke

peiler voor de lokale economie. We hebben 1,2 miljoen

overnachtingen op jaarbasis en 24% van onze

beroepsbevolking is hierin werkzaam (hoogste in regio). De

aanwezigheid van fiets-, wandelen ruiterpaden,

buitenmeubilair, visvijvers, een bungalowpark en vele (mini)

campings zorgt voor een gevarieerd en hoogwaardig aanbod.


De gemeente Bergeijk is een gemeente, die als een ervaren

rentmeester haar eigendommen beheert. Het openbare groen en

de particuliere tuinen liggen er prima verzorgd bij. Binnen de

bebouwde kom is door de schaal geen ruimte voor natuur-

ontwikkeling, behalve bij het bestaande industriegebied. Het

kleinschalige coulisselandschap krijgt de bescherming die het

verdient.

Bewondering heeft de jury voor het groenfonds, waarbij gronden

en gelden die vanuit bosbeheer binnen komen, bewust worden

ingezet om de bestaande landschappen en het cultuurgroen te

behouden. Als het gaat om het behoud van de karakteristieke

Brabantse brink, de leibomen, de langgevelboerderij met

nutstuin, maar ook de tastbare aanwezigheid van Rietveld/

Ruys, Het Teutenhuis, Natuurtuin’ t Loo, de ‘boterlinde’, de

timpaan, dan neemt de gemeente haar verantwoordelijkheid.

Zij werkt duurzaam aan haar groene imago, dat doet zij niet

alleen, maar met zeer veel vrijwilligers en instellingen.

Daarnaast werkt zij intensief samen met vier andere

Kempengemeenten, SBB, Natuurmonumenten, het Water-

schap de Dommel en de provincie.

Terecht mag Bergeijk zeggen: Beleef Bestemming Bergeijk

met haar Bossen, Beken en Boerenland.


aanbeveling van de jury de gemeente Bergeijk Goud toe in

de categorie ‘dorpen en kleine steden’.

Bergeijk Provincie Noord-Brabant

WINNAAR GOUD IN DE CATEGORIE ‘DORPEN EN KLEINE STEDEN’

BERGEIJK, 100 KM2 GROEN EN GASTVRIJ

Bergeijk bestaat voor een kwart uit bos- en natuurgebieden.

Hiervan heeft de gemeente ongeveer 50% in eigen bezit en

opengesteld voor publiek. Groen zijn verder de beekdalen (EHS,

belangrijk voor het watersysteem stroomgebied De Dommel)

en het buitengebied met een afwisseling van erfbeplantingen,

lanen, bermen, houtsingels, visvijvers, poelen en vloeiweiden

met de zeldzame Herfsttijloos. Binnen de 6 kernen kenmerkt

het groen zich door een afwisseling van boomstructuren,

bosjes, gazons, begraafplaatsen, sportcomplexen en parken.

GROEN EN GEZONDHEID

Veel groen is ingericht voor sport en spel. Zo’n 90% van onze

jeugd is lid van een sportvereniging en/of de scouting. Zij

maken optimaal gebruik van het vele groen. Maar ook onze

inwoners en toeristen wandelen en fietsen er veel. Vorig jaar

werd de gemeente uitgeroepen tot ‘Eén na beste

wandelgemeente van Nederland’.

GROENBELEID

Ons gerichte groenbeleid en -beheer zijn verankerd in plannen

voor het dorpse en landschappelijke groen en de bos- en

natuurgebieden. Hierbij zijn kwaliteit en continuïteit geborgd

middels het zelf ontwikkelde integrale kwaliteitsplan Beheer

Openbare Ruimte en Accommodaties. Voorts dragen wij het

FSC keurmerk voor goed bosbeheer, investeren we in groen-

en wijkrenovatie (momenteel in uitvoering) en ondersteunen

we particulieren bij de instandhouding van waardevolle

bomen.

Groen is geschikt voor waterberging (wadi/bergingsvijver).

Bergeijk investeert daar bewust in, mede om investeringen in

dure rioolsystemen te voorkomen. Daarnaast heeft het

natuurlijk ook meerwaarde voor flora en fauna, deze

biodiversiteit.

ERFGOED

‘De Ploeg’ is een fabrieksgebouw waar tot voor een paar jaar

terug de beroemde Ploegstoffen werden geweven. Er zijn

plannen om de Ploeg een nieuwe bestemming te geven. Want

dat deze nalatenschap van architect Gerrit Rietveld moet

worden behouden, staat vast! Het is het markantste gebouw

van Bergeijk, gelegen in een groot park dat door

landschapsarchitecte Mien Ruys werd ontworpen. De

ensemblewaarde is hoog en daarom ook een Rijksmonument

met internationale allure. Om de samenhang met andere (rijks)

monumenten te benadrukken heeft de gemeente een visie

ontwikkeld: een groene en herkenbare verbinding tussen Ploeg

en Kerk. Stapsgewijs wordt daar invulling aan gegeven. Gestart

werd met herstel van de omgeving van de Rietveldklok,

Bezoekerscentrum Teutenhuis, herinrichting van het oude

kerkhof, herstel van de middeleeuwse kerk en herinrichting

Centrum.

PARTICIPATIE

Bewoners, organisaties en bedrijven leveren een actieve

bijdrage aan het groenonderhoud door acties als bladafval-,

zwerfvuilinzameling, snippergroen gebruik, het maaien van

grasbermen, de adoptie van rotondes en het onderhoud van

sportvoorzieningen. Natuurtuin ‘t Loo met alleen vrijwilligers

fungeert als centrum voor natuur- en milieueducatie en

gezonde voeding. Maar ook beleidsmatig is burgerparticipatie,

met gemeentelijke regie, een vanzelfsprekendheid in Bergeijk.

Denk dan aan de integrale dorpen ontwikkelings plannen

(i-DOP’s), die momenteel in uitvoering zijn. De gemeente

Bergeijk werkt samen met buurgemeenten op het gebied van

bedrijfsvoering, plattelandsontwikkeling, recreatie, toerisme en

promotie. Ook zijn er grensoverschrijdende samenwerkings-

verbanden. Met diverse partners als Waterschap De Dommel,

Natuurmonumenten, Staats bosbeheer en Bosgroep Zuid-

Nederland wordt samengewerkt bij natuurontwikkeling en

natuurbeheer. De zeldzame gladde slang en beekprik profiteren

hiervan.


Cate

go

rie

‘st

ed

en

’

SAMENWERKING

De gemeente Nunspeet hecht veel waarde aan de mening van

haar inwoners. Op verschillende punten op het gebied van de

openbare ruimte en het groen zijn burgers betrokken bij

planvorming, uitvoering en evalu-atie. Enkele voorbeelden zijn:

- Levend Landschap: in samenwerking met particulieren is de

Hulshorster Enk in ere hersteld. Op deze enk groeien oude

gewassen die gezaaid en geoogst worden door particulieren.

- Wijk De Bunte: met de bewoners is intensief nagedacht over

de inrichting van deze ‘waterwijk’. Ook zijn de bewoners

betrokken bij het waterkunstwerk wat de wijk opsiert;

- De bewoners van de straten Mesdaghout, Jongkindhoek en

Mauvekant hebben meegedacht over de wijkaanpak.

KUNST

Nunspeet is een kunstenaarsdorp met vele bekende schilders

die Nunspeet als woonplaats hadden. Ook sieren

muurgedichten de ‘dode, lelijke’ plekken op muren op. Het

introgedicht en onderstaand gedicht zijn te lezen in het

centrum van Nunspeet


Nunspeet is een opvallend groene gemeente met prachtige oude

parken, vele monumentale bomen en bomenlanen.

De gemeente Nunspeet is er in geslaagd de karakteristieke

kenmerken van de grote variatie aan landschappen te behouden.

De schatten uit het verleden worden door de gemeente

gekoesterd onder leiding van een team enthousiaste en

deskundige medewerkers.

Dankzij de verwerving van het karakteristieke landgoed

Hulshorst kon dit met zijn unieke rode beukenlaan veilig gesteld

worden.

Met het prachtige groen en de landschappelijke kwaliteiten

ontvangt Nunspeet jaarlijks vele toeristen zonder dat dit

zichtbaar afbreuk doet aan de kwaliteit van de bos- en

heidegebieden.

Het dorp Nunspeet is door dit alles een aantrekkelijke plaats om

te wonen en de bewoners participeren in verschillende vormen

van vrijwilligerswerk en inspraakrondes. Ze stemmen hun

particuliere groen af op het openbare groen.

Ten aanzien van duurzaamheid kan nog een meer

samenhangende visie worden ontwikkeld.

Het is goed als de gemeente een visie ontwikkelt om

eventuele aftakeling van oude bomenlanen tijdig te

ondervangen.


aanbeveling van de jury de gemeente Nunspeet Zilver toe in

de categorie ‘steden’.

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent, op

aanbeveling van de jury, de gemeente Nunspeet tevens een

Certificaat Bijzondere Waardering toe voor Beheer en

Onderhoud op grond van de hoge kwaliteit en vakkundige

uitvoering.

Nunspeet Provincie Gelderland

WINNAAR ZILVER IN DE CATEGORIE ‘STEDEN’

Mooie start om eens naar Nunspeet terug te gaan,

recreatief genietend van natuur en rust, de drijvende

kracht achter onze economie en onze gezondheid.

VEELZIJDIG

De gemeente Nunspeet, een zeer groene gemeente, is

gelegen aan de noordwestrand van de Veluwe. De gemeente

bestaat uit vier dorpskernen: Nunspeet, Elspeet, Hulshorst en

Vierhouten en heeft een totale oppervlakte van 12949 ha.

waarvan ruim 9200 ha. natuurterrein, circa 3000 ha

landbouwgebied en 670 ha. woon/werkgebied. Nunspeet ligt

in een interessant en veelzijdig landschap en ligt geheel in het

Nationale Landschap Veluwe. De Nunspeetse natuur is van

nationaal en internationaal belang en wordt in het ge-

meentelijk natuurbeleid gekoesterd.

OPENBAAR GROEN

De gemeente Nunspeet heeft in totaal 197 hectare openbaar

groen . Hiervan is 98 hectare gelegen binnen-de bebouwde

kom. Per inwoner heeft de gemeente bijna 74 m2 openbaar

groen . Uitgangspunt van manifest de Groene Stad is 75 m2 per

huishouding; daarmee komt Nunspeet een factor 2,5 bovenuit,

dit is nog exclu-sief de bos-en natuurgebieden. Als we kijken

naar de verdeling van het groen binnen de structuurelementen,

bevindt zich het meeste groen in de woonwijken.

Om al dit groen in stand te houden, is het groenbeleidsen

beheerplan ‘Gedegen groen 2011-2017’ vastge-steld. In dit plan

staan de ambities, beleidsuitgangspunten en randvoorwaarden

beschreven voor het beleid en het beheer van het openbare

groen binnen de kernen van gemeente Nunspeet

TOERISME

Voor Nunspeet is toerisme een van de belangrijkste bronnen

van inkomsten.Door de unieke ligging aan de rand van de

Veluwse bossen en grenzend aan het Veluwemeer en door de

zeer goede bereikbaarheid is de gemeente Nunspeet voor

dagjesmensen en verblijfsrecreanten een aantrekkelijke

recreatiebestemming. De recreatiemogelijkheden zijn divers

maar eigenlijk allemaal gericht op onze natuur. Wandelaars,

rustzoekers, fietsers, watersporters, vissers en

natuurliefhebbers komen volop aan hun trekken.

Jaarlijks zijn er 1,2 miljoen overnachtingen goed voor ongeveer

€900.000 aan toeristenbelasting. De toerist besteedt jaarlijks

zo’n 6,3 miljoen euro aan food en 8,6 miljoen aan non-food

artikelen. Daarnaast zorgt de recreatie in Nunspeet voor ruim

1100 banen in de recreatie verdeeld over 170 recreatieve

vestigingen.

GROEN LOONT

De groene wijken met volwassen bomen en diepere

achtertuinen van de gemeente Nunspeet, bijvoorbeeld de

Belgenbuurt, hebben een veel lagere doorstroming, de

huizenprijzen zijn er relatief hoger en in de wijk-schouwen

scoren deze wijken hoger ten opzichte van de niet zo groene

wijken (Oenenburg). Zelfs in deze tijd staan er hier nauwelijks

huizen te koop. Ook de speelruimte voor kinderen geeft een

hogere waardering.

Groen en gezondheid zijn eigenlijk al verweven in het gehele

groenbeleid. De mensen komen naar Nun-speet voor de natuur

om te wandelen, fietsen of te (water)sporten. Kortom om te

ontstressen en van de zuivere boslucht te genieten; groen

loont!

Terug naar de natuur

Er was een man, ik zeg niet wie hij was, die hield van de natuur,

althans dat dacht hij, want hij had gehoord dat daar zoveel te

vinden was, de stilte, vrijheid, blijheid en jezelf en zo.

Genoeg in elk geval om daar eens heen te gaan.

Rutger Kopland

Liefdesgedicht

Jij hebt de dingen niet nodig om te kunnen zien

De dingen hebben jou nodig om gezien te worden

K.Schippers


Cate

go

rie

‘d

orp

en

en

kle

ine

ste

de

n’

Maar ook het stimuleren van burgerparticipatie in de kernen zal

in het gemeentelijke beleid centraal staan.

Dat groen daarbij loont en een belangrijke verbindende factor

kan zijn, heeft Schin op Geul al laten zien. Gelegen in een

schitterend landschap, rijk aan cultuurhistorie en met

Valkenburg en Maastricht op een steenworp afstand, bent u er

van harte welkom voor een gegarandeerd aangenaam verblijf


Schin op Geul en Oud Valkenburg presenteren zich terecht als twee

aantrekkelijke woonkernen, gelegen in een zeer fraai reliëfrijk

landschap. De gemeente toont veel zorg en inzet voor behoud van

dit waardevolle Zuid-Limburgs landschap. Harmonieus gaan in dit

landschap samen een keur aan landschapselementen en

cultuurhistorische monumenten,de gemeente toont zich een

waardig belangenbehartiger van beide. Door de grote afwisseling

in hoogte en in milieus is de natuurwaarde hoog. Met inzet voor

behoud en uitbreiding van de specifieke milieus, zet de gemeente

in op uitbreiding van de bijzondere, lokaal specifieke flora en

fauna. Met een uitgebreid netwerk en toebehoren voor

wandelen en fietsen is het voorzieningenniveau op gebied van

recreatie en toerisme hoog. In het realiseren van haar

beleidsdoelen weet de gemeente een goede samenhang en

een afweging van onderlinge belangen te vinden in het haar

toevertrouwde cultuurhistorische erfgoed. Het gaat om

afweging van historische elementen, landschap en natuur ten

opzichte van economisch belang, gekoppeld aan zorg voor een

duurzame toekomst. Bewust van het een onderdeel zijn van

een groter geheel, wordt veel regionaal samengewerkt.

Samenwerken doet ze ook met haar bewoners in de

zelfsturing voor de kernen. Ze biedt hiermee haar bewoners

een zeer aantrekkelijke en betrokken woonomgeving en de

bezoekende toerist een prachtig landschap en een boeiende

natuur. De jury was hiervan onder de indruk.


aanbeveling van de jury de gemeente Valkenburg voor de

kern Schin op Geul Zilver toe in de categorie ‘dorpen en

kleine steden’.


aanbeveling van de jury, de gemeente Valkenburg voor

haar kern Schin op Geul tevens een Certificaat Bijzondere

Waardering toe voor Natuur en Landschap op grond van

behoud en versterken van de hoge natuur- en

landschappelijke waarden.

Schin op Geul (gemeente Valkenburg) Provincie Limburg

WINNAAR ZILVER IN DE CATEGORIE ‘DORPEN EN KLEINE STEDEN’

Een dorp in het groen, gelegen in het Zuid-Limburgse

Heuvelland, rijk aan natuurschoon, cultuurhistorie en

indrukwekkende panorama’s. Dat is Schin op Geul.

ONDERNEMEN IN HET GROEN

Het thema ‘Groen loont’ geeft perfect weer waar de

Gemeente Valkenburg aan de Geul in uitblinkt. Gelegen in het

inmiddels Nationale Landschap Zuid-Limburg, heeft de

gemeente zich gedurende de afgelopen eeuw ontwikkelt tot

hét toeristisch centrum van het Heuvelland. Holle wegen, open

plateaus, steile beboste hellingen, vakwerkboerderijen en

imposante kastelen, de kasteelruïne, de meanderende Geul en

het gebruik van mergel als bouwsteen, zorgen er samen voor

dat vele bezoekers uit binnen- en buitenland dit unieke stukje

Nederland al bezochten. Met meer dan 1 miljoen

overnachtingen, 2.5 miljoen dagtoeristen en meer dan 50%

van de werkgelegenheid voortkomend uit het toerisme, kan de

Gemeente Valkenburg aan de Geul met recht zeggen dat groen

loont.

De gemeente voert dan ook een actief toeristisch beleid,

waarbij gestreefd wordt naar het verlengen van de verblijfstijd

door het vergroten van de naamsbekendheid en het verbreden

van het aanbod van activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn de

jaarlijkse kerstmarkten en de organisatie van grote

wielerevenementen zoals de Amstel Gold Race en het WK

Wielrennen in 2012. Uitgangspunt bij de uitvoering van het

toeristisch beleid is dat Valkenburg groot geworden is door

de historische stad en het fraaie landschap. Alles wat

daaromheen gedaan wordt,

moet erbij passen en mag niet conflicteren.

BEWEGEN IN HET GROEN

Eén van de vier speerpunten uit het toeristisch beleid is het

stimuleren van wandelen en fietsen. Naast het verwelkomen

van diverse wandelen fietsevenementen, beheert de

gemeente meer dan 200 km –grotendeels gemarkeerde-

wandelpaden en een uitgebreid netwerk van fietsen

mountainbikepaden. Om het Geuldal ook voor gezinnen en

oudere recreanten beter te ontsluiten investeert de gemeente

samen met buurgemeenten en de Provincie Limburg in een

padenplan dat het Geuldal met Maastricht en het

achterliggende Grensmaasgebied gaat verbinden.

WONEN IN HET GROEN

Schin op Geul is samen met het lintdorp Oud-Valkenburg een

ware parel in het groen. Vrijwel iedere straat staat visueel in

contact met het omringende heuvellandschap, dat beheerd en

gekoesterd wordt door de Vereniging Natuurmonumenten en

Staatsbosbeheer. Bewoners zijn nauw betrokken bij hun

omgeving en dragen actief hun steentje bij aan de

instandhouding en het beheer van groenvoorzieningen,

kapellen en wegkruizen, de kasteeltuin in Oud-Valkenburg en

de orchideeëntuin in het Gerendal.

In samenwerking met de gemeente heeft de dorpsraad een

project uitgevoerd dat geresulteerd heeft in het aanplanten van

diverse laanbomen, hagen en hoogstamboomgaarden, het

plaatsen van zitbanken, bloemtorens en ‘hanging baskets’ én

het verfraaien van groenvoorzieningen. De bewoners voeren in

samenwerking met de gemeente het beheer uit en willen hun

dorp laten uitgroeien tot een heuse ‘village fleuri’. Als sluitstuk

van het project hebben omwonenden en gebruikers in

samenwerking met de gemeente en een landschapsarchitect

een ontwerp opgesteld voor de herinrichting van de

stationsomgeving. Een ontwerp dat op korte termijn

uitgevoerd wordt en een bijzonder groen en bij de omgeving

passend karakter gaat krijgen.

VERBINDEN IN HET GROEN

De komende jaren staan in het teken van verbinden. Zo zal

worden gewerkt aan het landschappelijk en recreatief

verbinden van het mergelstadje Valkenburg met de

omringende natuurgebieden en de aangrenzende gemeenten.


Cate

go

rie

‘st

ed

en

’

PARTICIPEREN IN HET GROEN

Op het gebied van groenparticipatie heeft Haarlem een lange

traditie. Uniek in Haarlem is het bestaan van doetuinen: je

huurt per jaar een klein stukje grond van 5x5 m om groenten

en/of bloemen op te kweken. Doetuinen zijn te beschouwen

als een vroege vorm van stadslandbouw, maar bestaan al

enkele decennia en bevinden zich op meerdere plekken in

Haarlem in parken, vaak in combinatie met schooltuinen. De

laatste tijd zijn er steeds meer spontane groeninitiatieven van

particulieren, zoals guerilla gardening, mobiele moestuinen en

vergroenen van de gevels.

In toenemende mate geven inwoners aan dat zij ander groen

in hun directe omgeving willen. Groen dat voor de gemeente

te duur is in onderhoud. In overleg met bewoners kan de

gemeente groenstroken, plantsoenstroken of binnentuinen

omvormen, waarna de bewoners dit groen zelf onderhouden

met ondersteuning van professionals. Deze werkwijze wordt in

een contract vastgelegd. Momenteel kijkt de gemeente of

deze werkwijze grootschaliger en in een hele wijk kan worden

toegepast.


Haarlem is een langgerekte stad op een oude strandwallenzone. Het

ligt daardoor landschappelijk op een bijzondere plek. De rijke historie

van de stad weerspiegelt zich in de stedenbouwkundige opzet,

architectuur en de aanwezigheid van historische waardevolle

groenstructuren.

De stad kenmerkt zich door een stedelijk hart langs het Spaarne en

groene/blauwe mantel van recreatieve uitloopgebieden. Het

gemeentebestuur maakt zich sterk voor duurzaamheid. Er is veel

ambitie en daadkracht om van Haarlem een klimaatneutrale groene

stad te maken.

De aandacht voor speelvoorzieningen is groot en de inrichting van

prima niveau. Voor de inwoners zijn aantrekkelijke groene routes

voor wandelen en fietsen aanwezig of in ontwikkeling. Het

ecologisch beheer van de groengebieden in de stadsranden is

robuust en van goed niveau. Belangrijk is hier de zorg voor

continuïteit naar de toekomst. Het onderhoudsniveau van het groen

is goed tot redelijk Voor de historische groenparken is veel aandacht

en ook betrokkenheid van de burgers. Een groot deel van de

bomenstructuur in de stad kent structurele onderhoudsachterstand

Communiicatie, participatie en educatie zijn speerpunten in het

nieuwe beleid van de gemeente. Dit acht de jury een kansrijke

ontwikkeling voor een groener Haarlem met behoud van

historische kwaliteiten in de toekomst.

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling

van de jury de gemeente Haarlem Brons toe in de categorie

‘steden’.

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent, op aanbeveling

van de jury, de gemeente Haarlem tevens een Certificaat

Bijzondere Waardering toe voor Duurzaamheid op grond van

de ambitie en innovatie.

Haarlem Provincie Noord-Holland

WINNAAR BRONS IN DE CATEGORIE ‘STEDEN’

BEREIKBAAR GROEN

Haarlem heeft veel hofjes en monumentale parken die als

groene parels in de stad liggen. Eén van die prachtige parken in

Haarlem is zelfs het oudste groene rijksmonument van

Nederland, de Haarlemmerhout. De stadsranden zijn groen en

onbebouwd.

De bereikbaarheid van het groen in en om de stad voor de

bewoners is een belangrijk beleidsuitgangspunt van de

gemeente Haarlem. Op de fiets, te voet of via het water is het

Haarlemse groen, maar ook het groen in de omgeving, goed te

bereiken. Via vaarwegen over het Spaarne en de overige

vaarten wordt de toerist gefaciliteerd met goede

aanlegsteigers in en bij het groen. Deze zomer gaat een pontje

in de vaart over het zuidelijk deel van het Spaarne. Hiermee

worden de groengebieden in het westen en oosten ook over

water met elkaar verbonden en goed bereikbaar. Voor de

fietser zijn er lange afstandspaden waarop zij of zij, niet

gehinderd door gemotoriseerd verkeer, door de prachtige

groengebieden kan fietsen. Voor de voetganger zijn vooral de

wijkparken en het wijkgroen binnen bereik.

GROEN LOONT

Haarlem is nieuwsgierig naar de vraag wat de economische

betekenis is van het groen binnen haar grenzen. Hiervoor doet

Haarlem mee aan het pilot project TEEB –Stad (The Economics

of Ecosystems and Biodiversity). Een internationale studie naar

de economische waarde van groen en ecosystemen in de stad.

In deze studie wordt een praktisch rekeninstrument ontwikkeld

om de baten van groen en water zichtbaar te maken.

In de casus van Haarlem krijgt de stadskweektuin een nieuwe

invulling. Door het verdwijnen van het huidige

onderhoudsbedrijf ontstaat er ruimte om meer groen aan te

planten. Daarnaast wordt de mogelijke vestiging onderzocht

van horeca en een duurzaamheidscentrum. Voor de gemeente

is de ruimte die ontstaat een mooie gelegenheid om een grote

groene zone te ontwikkelen en de recreatieve gebruikswaarde

van het gebied te verhogen. De verwachting is dat de

herontwikkeling van het gebied vooral ten goede zal komen

aan de omwonenden en speciaal aan de inwoners uit de

nabijgelegen, stenige Indische buurt.

GROEN EN GEZONDHEID

Door de situering op zowel de strandwal als op de veenweide

als overgangsgebied tussen duin en polder, kent Haarlem in

beginsel rijke natuurwaarden. In haar nieuwe ecologisch

beleidsplan zet de gemeente in op het versterken van de

soortenrijkdom en een hogere ecologische waarde in de stad.

Door het stimuleren van een goede omgeving voor insecten,

een divers bomenbestand en begroeide oevers, zijn er

voldoende natuurlijke vijanden, waardoor in Haarlem de

eikenprocessierupsen en muggenplagen niet voorkomen.

Haarlem erkent dat de natuurlijke groenbeleving belangrijk is

voor de gezondheid van haar inwoners en stimuleert het

natuurlijke groenbeeld in bijvoorbeeld de stadsranden en het

Heempark.


Cate

go

rie

‘d

orp

en

en

kle

ine

ste

de

n’

een welverdiende vakantie in een schitterende bosrijke

omgeving. Wij hebben speciale aandacht voor mensen die

minder goed ter been zijn. We leggen overal allemansroutes

aan. En dan hebben we het nog niet eens gehad over onze

unieke scootmobieloefenbaan in het Slievenpark.

VERNIEUWEND OP WEG NAAR EEN BETERE TOEKOMST

Van en voor elkaar, duurzaam en betaalbaar en samen

ondernemen. Die kernwaarden vind je terug in onze

uitgangspunten van beleid. We steken onze nek uit in het

beheerplan Natura 2000 Strabrechtse Heide & Beuven,

adoptieregeling openbaar groen, notitie ‘omgang met overlast’,

herstructurering van bedrijventerreinen, toeristisch beleid,

beeldkwaliteitplan, meerjarenplan reconstructie en

vrijwilligersbeleid. Overal wordt letterlijk gebouwd aan een

mooie schone, groene en veilige omgeving, van rups tot vlinder!


De gemeente maakt het buitengebied tot een toeristische trekpleister

en doet dat door de bewoners actief te betrekken bij de omvorming

van het agrarische landschap. Het uitgangspunt van de gemeente is de

opvangcapaciteit en biodiversiteit in kwaliteit en kwantiteit stevig op

te schroeven, dit is echter strijdig met het inkrimpen van het budget

voor groenbeheer door bezuinigingen. De jury heeft veel waardering

voor de wijze waarop de grootschalige omvorming van het

buitengebied wordt gedragen door plaatselijke ondernemers en

vrijwilligers. De gemeente staat aan de vooravond van een uiterst

ingrijpende transformatie van het platteland. Om het landschap

tussentijds leefbaar te houden, vergt de inpassing van nieuwe

gebruiksvormen alle aandacht.

De inspanningen voor duurzaamheid en milieuverbetering dienen te

worden uitgebouwd. Daarbij staat de gemeente voor de taak om

eigen beleid te voeren en de regierol waar te maken, gericht op het

samengaan van toerisme en landelijk wonen. De bewoners zijn

betrokken bij plantsoenrenovaties en bij het beheer van

groenstroken. De jury is onder de indruk van de wijze waarop het

toeristische potentieel van het dorp Lierop en het buitengebied

wordt ingezet bij de reconstructie van het landschap

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling

van de jury de gemeente Someren voor de kern Lierop Brons toe

in de categorie ‘dorpen en kleine steden’.

Het bestuur van Entente Florale Nederland kent, op aanbeveling

van de jury, de gemeente Someren voor de kern Lierop tevens

een Certificaat Bijzondere Waardering toe voor Communicatie

en Participatie op grond van de daadwerkelijke inzet van

vrijwilligers bij het onderhoud.

Lierop (Gemeente Someren) Provincie Noord-Brabant

WINNAAR BRONS IN DE CATEGORIE ‘dorpen en kleine steden’

AL LANG EEN GELIEFDE WOONPLAATS

Someren is het land van de zeven vennen te midden van

bossen en woeste gronden waar al heel lang mensen met veel

plezier wonen. Someren betekent zomerweide.

Lierop is een schitterend typisch Brabants dorp aan de ‘Lije’

(=waterloop) omringd door oude cultuurlandschappen en

prachtige landschapselementen. Vlakbij liggen uitgestrekte

natuurgebieden zoals de Strabrechtse Heide en het grootste

ven van Nederland het Beuven. Lierop kent een rijke

geschiedenis en is cultuurhistorisch waardevol met een

prachtige neogotische koepelkerk, een beschermd

dorpsgezicht, onderduikerkamp en een zonnetempel.

VERMETEL NOCH BEVREESD

De woeste gronden werden ontgonnen. Men moest hard

werken. De mensen waren arm en vroom. Maar vooral van

Zummere en nie bang.. En nog steeds gaan we er voor. We

leven van onze grond. Eerst was het landbouw. Nu kiezen we

voor een andere balans tussen groen en economie. Dat

betekent mooie natuur om van te genieten naast duurzame

landbouw.

TRANSFORMATIE OP Z’N ZUMMERS

Overal zie je onze gemeente veranderen. Dat doen we met zijn

allen: gemeente, ondernemers, verenigingen, wijkraden en

vrijwilligers. We zijn samen verantwoordelijk om er een

prachtige vlinder van te maken. Verenigingen en de vele

honderden vrijwilligers helpen bij het opstellen en uitvoeren

van beleid. Allemaal beschikken ze over mooie locaties in een

natuurlijke omgeving.

GROENBEHEER OP EEN ANDERE MANIER

Diverse partijen ondersteunen ons bij het groenbeheer. Zo

heeft de Heemkundekring een belangrijk aandeel gehad in de

realisatie van de Kloostertuinen. Het IVN helpt de gemeente

onder meer bij het bosbeheer en bij erfbeplantingplannen.

Ondernemers dragen bij aan de realisatie van nieuwe natuur

en ecologische verbindingszones. Parken worden door

vrijwilligers onderhouden. Dat is pas op z’n Zummers!

EEN PRETTIG VERBLIJF

Op Zoover waarderen ze ons met een 8,9! “Gezellig dorp in een

prachtige omgeving”. Om dit verblijf nog prettiger te maken,

zijn we gestart met de realisatie van recreatiegebied De

Heihorsten. Dit project ademt synergie tussen groen en

economie. Intensieve veehouderijen maken plaats voor een

recreatieve poort, een golfbaan, campings, een bungalowpark,

een manege, bed and breakfasts, hotel/restaurants en

landgoederen, maar ook voor meer dan 100 hectare nieuwe

natuur, ecologische verbindingszones, vijvers en de terugkeer

van het historisch Turfven. En dat allemaal aangelegd door

lokale ondernemers. Zo floreert de economie dankzij het groen

en gedijt het groen dankzij de economie.

ZORG VOOR ELKAAR IN DE NATUUR

Al onze ouderenvoorzieningen staan in een groene en veilige

omgeving. In zorgcentrum Huize Witven, pal tegen de

Strabrechtse Heide, krijgen ouderen de beste zorg. In onze

Rode Kruisbungalow kunnen hulpbehoevenden genieten van

“ Van rups tot vlinder “

V linders lijken welhaast te dansen als ze op bloemen

neerstrijken. Ze herinneren ons eraan dat we in het leven de dingen

niet zo serieus moeten nemen. Fleur op, kijk uit naar verandering.

Besef dat alle verandering goed is.

De vlinder staat voor transformatie, gedaante verwisseling

en verandering in het hogere. Hij leert ons hoe we ons leven

bewust kunnen veranderen, nieuwe voorwaarden kunnen

creëren en wensen kunnen verwezenlijken.


Cate

go

rie

‘st

ed

en

’

paden door het gebied. Bij Vrouwenstudio Sultana leren

vrouwen van verschillende culturen om samen te werken en

initiatief te ontplooien. De vrouwenstudio beschikt over een

groentetuin, die de vrouwen zelf onderhouden. Bij basisschool

’t Talent heeft de gemeente samen met de school een

traditioneel stukje openbaar groen veranderd in een eetbare

tuin. Kinderen krijgen hier les over de natuur en onderhouden

de tuin.

De gemeente Roosendaal zet zich in om ook in de toekomst

samen met betrokken partijen en inwoners te blijven werken

aan een groen Roosendaal. Groen loont en leent zich

uitstekend voor Ontmoeten, Verbinden, Samenwerken. Daar

staan we voor in Roosendaal.


De stedenbouwkundige ontwikkelingen worden weerspiegeld in

de Roosendaalse wijken. Groen werd daarbij niet vergeten en

heeft een stad met relatief veel openbaar groen opgeleverd. In de

wijkparken is dat van hoge kwaliteit. De gemeente realiseert zich

dat dit groen ook van grote betekenis is voor de tegenwoordige

en toekomstige bewoners. . Initiatieven van burgers worden, als

het even kan gehonoreerd, maar niet vrijblijvend: voort wat,

hoort wat. De slag naar ecologisch beheer begint vruchten af te

werpen, zoals in de gerealiseerde robuuste, multifunctionele

ecologische verbindingszones. Het bomenbestand is uitgebreid

en gevarieerd. Op onderdelen verdient het meer zorg.

In het landelijk gebied zijn de (particuliere) landgoederen en de

EVZ’s bepalend voor de natuur- en recreatiefunctie. Een goed

doordacht groen/blauw netwerk kan de multifunctionaliteit

van het boerenland versterken. Door uitvoering te geven aan

de toeristisch/recreatieve paragraaf in het provinciaal beleid

met betrekking tot Landschap de Brabantse Wal kan het

voorzieningenniveau nog aanzienlijk stijgen.

Het realiseren van een duurzaam, veerkrachtig watersysteem

is de belangrijkste duurzaamheidopgave die de gemeente

zich gesteld heeft. Niet vrijblijvende communicatie, gericht op

betrokkenheid en deelname, krijgen veel aandacht.


aanbeveling van de jury de gemeente Roosendaal toe in de

categorie ‘steden’.


aanbeveling van de jury, de gemeente Roosendaal tevens

een Certificaat Bijzondere Waardering toe voor

Communicatie en Participatie op grond van de grote

betrokkenheid van de bewoners.

Roosendaal Provincie Noord-Brabant

WINNAAR BRONS IN DE CATEGORIE ‘STEDEN’

ROOSENDAAL IS GROEN

Roosendaal is een gevarieerde gemeente met zowel een

bruisend centrum als een groot buitengebied met ruimte

voor rust en natuur. Roosendaal wil mensen graag dichterbij

de natuur brengen en investeert in de aanleg van ecologische

verbindingszones en in het vitaler maken van het groen;

biodivers, duurzaam en beheerbaar. Daarbij kijkt de gemeente

ook naar gebruiksfuncties van het groen zoals de typisch

Brabantse ommetjes. Een groene omgeving loont in alle

opzichten. Het draagt bij aan de gezondheid van mensen

maar ook aan een aangenaam vestigingsklimaat voor

(nieuwe) inwoners en ondernemers.

GROENBELEID EN GROENBEHEER

Belangrijk beleidskader is de Koepelvisie, die is ontwikkeld

met een horizon tot 2020 en bevat drie beleidsvisies: De

Ruimtelijke Structuurvisie, de Sociale Visie en de Economische

Visie. In 2004 is het Landschapsontwikkelingsplan De Zoom

van West Brabant opgesteld, samen met de gemeente

Bergen op Zoom. Dit plan geeft een visie op de gewenste

ontwikkeling van natuur en landschap in het buitengebied en

de hoofdstructuur in de kernen voor 10 jaar. In 2009 heeft

Roosendaal een groenbeheervisie ontwikkeld met als doel

het ecologisch (her)inrichten en beheren van het groen.

INVESTEREN EN SAMENWERKEN

Roosendaal heeft afgelopen jaren fors geïnvesteerd in groen-,

water-, ecologie- en landschapsprojecten. Vanuit de

collegeprogramma’s 2008-2012 is daarvoor ruim 3 miljoen

euro beschikbaar gesteld voor onder andere de aanleg van

ecologische verbindingszones, natuurherstel, agrarisch

landschapsbeheer en recreatieve voorzieningen. Door

intensieve samenwerking met de provincie Noord-Brabant,

het Waterschap Brabantse Delta en andere regionale

organisaties zijn veel projecten gerealiseerd.

RESULTATEN

Eén van deze gerealiseerde projecten is de aanleg van vier

ecologische verbindingszones zoals de Smalle Beek. De

ecologische verbindingszones leveren een belangrijke bijdrage

aan het verbeteren van de biodiversiteit en de

klimaatbestendigheid van de hele gemeente. De ecologische

verbindingszones zijn ingericht met extra elementen zoals een

bos met wandelen fietspaden en een natuurspeeltuin. En er is

een hoofdgroenstructuur waarin het groene grid in Roosendaal

in kaart is gebracht.

MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID

De aanpak van het groen heeft ook veel maatschappelijke

betrokkenheid opgeleverd. Samen met vrijwilligers heeft de

gemeente bijvoorbeeld het monumentale en waardevolle

groen vastgelegd op de gemeentelijke bomen- en

erfgoedkaart. Op verschillende plaatsen in Roosendaal worden

samen met wijkbewoners tuintjes aangelegd voor Urban City

Farming en zo zijn er nog veel andere projecten waarbij

gemeente en bewoners samenwerken.

GROENE ROUTE

Roosendaal heeft voor het jurybezoek van de Entente Florale

een groene route uitgezet langs opvallende en

beeldbepalende plekken. Tijdens de route sprak de jury met

inwoners en vertegenwoordigers van betrokken organisaties.

De jury kreeg een toelichting op het Burgemeester

Marijnenpark waar de Molenbeek doorheen stroomt. Ook werd

het Emile van Loonpark bezocht met zijn prachtige Parrotia’s.

Hoe een stichting de cultuurhistorie in stand houdt, bleek uit

het bezoek aan de begraafplaats aan de Bredaseweg. Andere

stoppunten waren het nieuwe Milieu Educatief Centrum (MEC)

in het T-huis op landgoed Visdonk, Vrouwenstudio Sultana in

de wijk Kalsdonk en basisschool ’t Talent. Het landgoed Visdonk

heeft het afgelopen jaar een kleine metamorfose ondergaan

met een betere bescherming van de natuurwaarden, de aanleg

van een nieuw parkeerterrein – recreatieve poort - en nieuwe


Cate

go

rie

‘d

orp

en

en

kle

ine

ste

de

n’

Agrariërs hebben zich ervoor ingezet om een deel van het park

te laten begrazen door koeien. Samen met de aangeplante

fruitbomen en een bestaande monumentale boerderij, staat

het buitengebied zo heel dicht bij de bewoners.

WAT HEEFT WIERDEN MET DUURZAME ENERGIE?

Daar is Wierden zeer actief in, tot aan de Tweede Kamer toe! Er

is succesvol gelobbyd om bermgras als biomassa te gaan

gebruiken. Ook heeft Wierden een systeem ontworpen dat het

hout van particulieren, plantsoenendienst en

landschapsonderhoud versnippert en afvoert naar de

biomassacentrale. Biomassa is één van de speerpunten van

beleid. Daarnaast stimuleert de gemeente duurzaam bouwen

en zonne-energie.


Wierden is een prachtig landelijk gelegen plaats met een

kleinschalig agrarisch karakter. Het buitengebied kenmerkt zich

door de te onderscheiden zes landschapstypen, met de daarvoor

zeer kenmerkende boerenerven. Voor Wierden is het van groot

belang om de eigen bevolking aan de plaats te binden en zij

ervaren ‘Groen’ als een vanzelfsprekendheid. Wierden zet dan

ook in op een toekomstbestendige leefomgeving, zowel binnen

als buiten de bebouwde kom. Door veel zaken in eigen beheer te

ontwikkelen en uit te voeren, slaagt Wierden erin het eigen

accent in de planvorming te brengen en de inwoners herkennen

zich daarin. Wierden slaagt er goed in om de ‘Ruimte voor

Ruimte’ regeling toe te passen. Vele oude agrarische gebouwen

verdwijnen en nieuwe, goed in het landschap ingepaste

ontwikkelingen zijn gerealiseerd. Het natuurbeleid in Wierden

komt nog niet goed uit de verf. Zeker op het punt van

biodiversiteit en het creëren van natuur in de bebouwde kom

zijn toch snel projecten te realiseren. De ambities op het gebied

van duurzaamheid zijn groot. De plannen vastleggen in beleid

geeft meer bestendigheid voor de komende jaren. Binnen de

bebouwde kom erkent men de tijdgeest aan de bouwstijlen.

De renovatie van de Molukse wijk mag als voorbeeld dienen

om andere delen op te knappen.


aanbeveling van de jury de gemeente Wierden Brons toe in

de categorie ‘dorpen en kleine steden’.


aanbeveling van de jury, de gemeente Wierden teves een

Certificaat Bijzondere Waardering toe voor Cultuurhistorie

op grond van haar hoge ambitie om het erfgoed in het

buitengebied te behouden.

Wierden Provincie Overijssel


Wierden is een landelijk gelegen gemeente in het landelijke

Twente. ‘Groen’ is verweven met het ontstaan, bestaan en

voortbestaan van deze gemeente. In Wierden is het leven

goed, het is er fijn wonen en fijn werken. Toeristen halen hun

hart op aan de rust, ruimte en ontspanningsmogelijkheden.

Vroeger kenmerkte Wierden zich door ruwe gebieden met

uitgestrekte heidevelden, vennen en moerassen. Het dorp is

gevormd door water en groen. Bij de essen lagen de

‘groengronden’, waar vaak een beek doorheen liep. Ook lagen

er hooilanden en, buiten de essen, de ‘velden’. Natuurlijk is er

sindsdien veel veranderd. Maar als u bijvoorbeeld kijkt naar de

namen van de woonwijken, ziet u dat Wierden haar historie

niet vergeet.

WAT HEEFT WIERDEN MET WATER?

Veel! Wierden is groenblauw dooraderd. Dat biedt ook veel

recreatiemogelijkheden. Het riviertje de Regge maakt deel uit

van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Er zijn prachtige

plannen ontwikkeld om de Regge te laten meanderen. Aan de

noordkant van Wierden ligt recreatiegebied het Lageveld. Dit is

een gebied van 6,5 hectare groot, met een waterplas,

zandstranden en ligweiden.

WAT HEEFT WIERDEN MET GROEN?

Dat staat hoog in het vaandel van de gemeente Wierden. In de

ontwerpfase wordt daar dan ook al rekening mee gehouden.

Wierden kent veel brede grasstroken met bomen. Mooie

voorbeelden zijn hiervan te vinden in de naoorlogse wijken. De

woonwijken die daarna werden gebouwd, zijn niet alleen

groen ingericht, maar hebben ook prachtige parken waar je

heerlijk kunt spelen, wandelen en fietsen. Maar liefst meer dan

150 m2 openbaar groen per woning heeft de gemeente zelf in

beheer. Een deel is uitbesteed met een beeld-prestatie-bestek

dat al zeven jaar goed functioneert. Zo is het beeld op

A-kwaliteit beoordeeld. De inwoners waarderen dit hoog.

WAT HEEFT WIERDEN MET GEZONDHEID?

Een groene omgeving zet mensen aan tot sporten. Uit

onderzoek blijkt dat 76% van de inwoners zegt voldoende te

bewegen. De helft van die mensen doet dat in het groen. Maar

liefst 95% van de inwoners voelt zich psychisch gezond. Dat is

10% hoger dan landelijk! Naast dat het natuurlijk heel fijn is dat

mensen zich goed voelen, scheelt het zo’n € 400.000 aan

zorgkosten.

WAT HEEFT WIERDEN MET HET BUITENGEBIED?

Wierden heeft een prachtig buitengebied. Vanuit al onze wijken

ben je, of je nou loopt of fietst, in no time in het buitengebied.

De gemeente Wierden zorgt actief voor het landschap. Niet

alleen met het (kap)beleid, maar ook met subsidies. Even wat

cijfers: in de afgelopen drie jaar zijn er meer 1.200 extra bomen

geplant en meer dan 2 hectare aan bosschages. Door het

project Groene Diensten beheren particulieren en agrariërs nu

18 hectare landschapselementen.

Samen met de agrarische natuurvereniging worden ‘ommetjes’

gerealiseerd. Dit zijn routes over de grond van agrariërs. Ook

zijn er veel fietspaden aangelegd, met name in de EHS.

Toeristen besteden hier per jaar meer dan € 15 miljoen. Zij

waarderen Wierden als fietsen wandelgemeente met een

dikke acht.

WAT HEEFT WIERDEN MET HAAR INWONERS?

Die zijn uitermate belangrijk! Wierden betrekt de burgers bij

diverse projecten. Een paar voorbeelden. De pas gerenoveerde

Molukse wijk is helemaal ingericht naar de wensen van de

Molukse bevolking. Dit resulteerde in veel hoogwaardig groen

en een levendig plein. Gekozen werd om een deel van de

voortuinen te laten vervallen. Hierdoor ontstond ruimte voor

een groot plein. De beplanting is een combinatie van

traditioneel en exotisch. Het nieuwe plein sluit beter aan bij de

gemeenschapzin van de Molukkers.

Het tweede voorbeeld zijn de koeien in het park in Zuidbroek.


Cate

go

rie

‘d

orp

en

en

kle

ine

ste

de

n’

SAMEN WERKEN AAN DE TOEKOMST

Stilzitten doet Woudenberg niet de komende jaren. Welke

richting willen we uit met ons toekomstig ruimtelijk beleid? Hoe

geven we invulling aan een duurzame ontwikkeling? Hoe

wonen, werken en recreëren de Woudenbergers in 2030?

Zomaar een paar vragen die de gemeente bezighouden.

De gemeente Woudenberg houdt haar groene koers met

duurzaamheid en milieubewustzijn vast. Wij zijn trots op ons

dorp met het fraaie buitengebied. De unieke kenmerken maken

ons wie wij zijn. Ervaar het vakantiegevoel wanneer u bent

aangekomen in Woudenberg!


Woudenberg is gelegen in de Gelderse Vallei en heeft een

afwisselend landschap. Het karakteristieke Valleigebied is

kleinschalig en het beeld wordt bepaald door lijnen van bomen,

houtsingels, water en bosranden. Het dorp oogt zeer groen met

de vele bomen en de ruime groenstructuur. Wel moet het ontwerp

meer ondersteund worden door duidelijke lijnen met een betere

toepassing van de bomen. Woudenberg heeft een goed besef

van de historische ontwikkelingen van het dorp. Er moet echter

meer aandacht komen om het landschap in de dorpsrand te

integreren. De gemeente heeft een toekomstvisie opgesteld

met als doel de ruimtelijke kwaliteit te versterken. Het landschap

en de landgoederen zijn mooie voorbeelden van historisch

erfgoed, waar de ruimtelijke kwaliteit een hoge uitstraling

heeft. De gemeente besteedt veel aandacht aan het inpassen

van agrarische bedrijven in het landschap. Economie en

recreatie gaan goed samen. Bij het onderhoud van het groen

in de wijken wordt op een aantal plaatsen het beoogde niveau

niet gehaald. De gemeente beschikt over veel en goed

ingerichte speelplekken. De begraafplaats is een uniek plekje.

Toeristen bezoeken Woudenberg vooral voor de cultuurhistorie

zoals de kastelen, landgoederen het landschap en de

Grebbelinie.


aanbeveling van de jury de gemeente Woudenberg Brons

toe in de categorie ‘dorpen en kleine steden’.


aanbeveling van de jury, de gemeente Woudenberg tevens

een Certificaat Bijzondere Waardering toe voor Recreatie

en Toerisme op grond van het recreatief medegebruik van

agrarische bedrijven.

Woudenberg Provincie Utrecht


Woudenberg, aangenaam en aantrekkelijke groene gemeente

De gemeente Woudenberg ligt centraal in Nederland, tussen de

Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Woudenberg is een

levendig groen dorp met goede winkel- en sportvoorzieningen,

een bloeiend verenigingsleven, volop kans in de werkgelegen-

heid, een goede bereikbaarheid, een fraai landschap en

recreatie om de hoek. Eenmaal in Woudenberg, ervaart u het

vakantiegevoel!

HART VOOR GROEN

Woudenberg, “het echte Groene Hart”. En dat is altijd al zo

geweest. Onze ambitie is om te zorgen voor een groene leef-

en werkomgeving in een recreatief en economisch aan-

trekkelijke gemeente. Niet alleen voor onze eigen inwoners,

maar ook voor dagjesmensen en verblijfstoeristen. We zijn er

ook voor bedrijven die zich in een economisch stabiele en goed

bereikbare, groene regio willen vestigen. Woudenberg

onderstreept de slogan “Groen loont”.

Dat Woudenberg een groene gemeente is, heeft ze onder

andere te danken aan de grote rijkdom aan bomen. Bomen

geven structuur aan de buitenruimte en leveren een bijdrage

aan een prettige woon- en leefomgeving. In 2011 is het

groen beleidsplan geactualiseerd en geprofessionaliseerd. Een

klankbordgroep, bestaande uit inwoners, heeft haar inbreng

gegeven op verschillende beleidsthema’s in het groen-

beleidsplan. In 2011 is door de gemeente een bomenlijst

opgesteld, daarin zijn bomen opgenomen die van lokaal belang

zijn en beschermd moeten worden.

IEDEREEN DOET MEE

Met het groenbeleidsplan wil de gemeente enerzijds de

economische en de maatschappelijke betekenis van het groen,

natuur en landschap voor het voetlicht brengen. Anderzijds wil

de gemeente haar doelgroepen enthousiasmeren om mee te

helpen bij het realiseren van de ambities, zoals het vergroten

van de mogelijkheden voor flora en fauna en het versterken

van de visuele relaties tussen dorp en buitengebied.

ECONOMIE & LANDSCHAP

Het landschap biedt ruimte aan tal van economische

activiteiten. Er is een voortdurende wisselwerking tussen deze

twee. Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) ziet in deze

wisselwerking kansen voor een vitaal landschap. Essentieel is

dat er voldoende ruimte wordt geboden aan economische

activiteiten in het buitengebied. Daarom wordt bijvoorbeeld

zowel bij beheer als bij nieuwe ontwikkelingen gelet op het

aanplanten van voldoende groen om bebouwingen. Nieuwe

ontwikkelingen moeten passen in het landschap. Het

landschapsontwikkelingsplan (LOP) stemt het landschapsbeleid

van acht gemeenten op elkaar af, waaronder Woudenberg.

RECREATIEF & TOERISTISCH DORP

Toerisme en recreatie zijn een van de dragers van de

Woudenbergse economie. Jaarlijks zorgen recreanten en

toeristen voor 20% van de horecaomzet en creëren de

campings en exploitaties gezamenlijk ongeveer 200

arbeidsplaatsen. Met dit in het achterhoofd richt de beleidsnota

‘Groeten uit Woudenberg’, zich op het behoud en het versterken

van de kernkwaliteiten (ruimtelijk en culturele identiteit) van de

gemeente Woudenberg.

ECONOMIE & DE BEBOUWDE KOM

De gemeente zet in op een groene omgeving, mooie parken en

aantrekkelijke wandelroutes. Inwoners profiteren zo van het

groen en het trekt nieuwe inwoners aan. Een groene gemeente

trekt zowel dagjesmensen als verblijfstoeristen aan. Van beiden

profiteert de plaatselijke economie/middenstand.

ECONOMIE & BEDRIJVENTERREINEN

Groen verhoogt ook de waarde van vastgoed met ca. 5% en

verbetert het vestigingsklimaat voor bedrijven. Woudenberg

heeft als uitgangspunt een efficiënt en effectief ruimtegebruik.

Zowel door de toe te laten aard en omvang van bebouwing, als

door het stellen van voorwaarden ten aanzien van pluriformiteit

van gebouwen en meervoudig ruimtegebruik.

42 Nationale Groencompetitie 2012

Documents

Entente Florale 2012