Embed Size (px)
Citation preview
EKSTERNI SEKTOR 07
105
Eksterni sektor
U 2017. godini je usljed rasta domaće tražnje zabilježeno povećanje neravnoteže na tekućem računu. Prema preliminarnim podacima, deficit tekućeg računa iznosio je 799,3 miliona eura ili 11,8% više u poređenju sa 2016. godinom. Povećanje deficita tekućeg računa posljedica je povećanja neravnoteže na računu roba. Na finansijskom računu ostvareno je povećanje neto priliva kapitala.
U robnoj razmjeni sa inostranstvom ostvareno je povećanje deficita kao posljedica realizacije infra-strukturnih projekata i investicija u oblastima turizma i energetike. Prema preliminarnim podacima, spoljnotrgovinski deficit iznosio je 1,9 milijardi eura61 ili 12,2% više nego 2016. godine, usljed poveća-nja lične i investicione potrošnje, koje su uticale na značajno veći rast uvoza od izvoza. U posmatranom periodu ukupan izvoz roba iznosio je 376,6 miliona eura i veći je za 9,1%, što je uglavnom rezultat po-većanja izvoza mineralnih ruda i obojenih metala. Uvoz roba povećan je za 11,7% i iznosio je 2,2 mi-lijarde eura, što je u najvećoj mjeri posljedica većeg uvoza mašina i transportnih uređaja, mineralnih goriva i maziva, hemijskih proizvoda, kao i proizvoda svrstanih po materijalu.
U posmatranom periodu na računu usluga ostvaren je suficit od 836,4 miliona eura, što je za 8,8% više nego prethodne godine. Povećanje suficita rezultat je povećanja prihoda od 8,6%, dok su rashodi ostvarili rast od 8,3%. Ukupni prihodi od usluga iznosili su 1,4 milijarde eura, dok su ostvareni rasho-di od 525,7 miliona eura. U posmatranom periodu obim razmjene usluga bio je veći za 8,4% u odnosu na 2016. godinu i iznosio je 1,9 milijardi eura. Saldo roba i usluga, kao komponenta BDP-a, bio je nega-tivan u 2017. godini i iznosio je milijardu eura, što je za 15,2% više nego u prethodnoj godini.
Na računu primarnih dohodaka ostvaren je suficit u iznosu od 87,9 miliona eura, što je za 66,3% više u odnosu na 2016. godinu. Na povećanje suficita uticalo je povećanje prihoda za 6,2%, koji su iznosili 273,9 miliona eura, uz istovremeno smanjenje rashoda za 9,3%, koji su iznosili 186 miliona eura. Na računu sekundarnih dohodaka ostvaren je suficit u iznosu od 136 miliona eura, što je za 13% više nego u 2016. godini. Ukupan priliv transfera u Crnu Goru bio je povećan za 11,7% u poređenju sa prethod-nom godinom i iznosio je 211,4 miliona eura. Najveći priliv ostvaren je po osnovu ličnih transfera iz inostranstva u iznosu od 125 miliona eura, dok je odliv ličnih transfera u inostranstvo iznosio 37,8 miliona eura. U ovoj godini zabilježeno je povećanje priliva sektora države po osnovu transfera iz IPA fondova.
Na finansijskom računu u 2017. godini neto strane direktne investicije iznosile su 474,3 miliona eura ili 27,6% više nego u istom periodu prethodne godine i čine 11,2% BDP-a. Na računu portfolio investicija ostvaren je neto priliv od 25,6 miliona eura. U posmatranom periodu, na računu ostalih investicija neto priliv je iznosio 253,2 miliona eura. Kretanja na ovom računu karakteriše smanjenje obaveza banaka, dok kod države i ostalih sektora imamo povećanje priliva po osnovu uzetih kredita. Domaće banke su u 2017. godini povećale svoje depozite u inostranstvu.
61 Podaci Monstata sa prilagođavanjima koje CBCG vrši u skladu sa metodologijom MMF-a (Balance of Payments Manual, Sixth edition, IMF, 2009). Podaci o uvozu i izvozu roba prikazani su po fob-u.
106
Centralna banka Crne Gore Godišnji makroekonomski izvještaj CBCG 2017
Tabela 7.1 62
Platni bilans Crne Gore, u 000 eura62
R.br. naziv stavke 2016. 2017. promjena u %
1 TEKUĆI RAČUN -714.954 -799.294 11,8
1.A SALDO ROBA I USLUGA -888.211 -1.023.240 15,2
1.A.a Robe -1.657.272 -1.859.595 12,2
1.A.a.1 izvoz. f.o.b. 345.331 376.592 9,1
1.A.a.2 uvoz. f.o.b. 2.002.603 2.236.188 11,7
1.A.b Usluge 769.061 836.356 8,8
1.A.b.1 prihodi 1.254.581 1.362.066 8,6
1.A.b.2 rashodi 485.520 525.710 8,3
1.B Primarni dohodak 52.882 87.935 66,3
1.B.1 prihodi 257.828 273.915 6,2
1.B.2 rashodi 204.946 185.980 -9,3
1.C Sekundarni dohodak 120.374 136.010 13,0
1.C.1 prihodi 189.323 211.394 11,7
1.C.2 rashodi 68.948 75.384 9,3
2 KAPITALNI RAČUN 782 0
2.A prihodi 825 0
2.B rashodi 43 0
SALDO TEKUĆEG I KAPITALNOG RAČUNA -714.172 -799.294 11,9
3 FINANSIJSKI RAČUN. neto -490.082 -655.211 33,7
3.A neto povećanje finansijske aktive -80.985 217.668
3.B neto povećanje obaveza 409.097 872.878 113,4
3.1 Direktne investicije, neto (=aktiva-obaveze) -371.568 -474.292 27,6
3.1.1 neto povećanje finansijske aktive -167.024 10.115
3.1.2 neto povećanje obaveza 204.543 484.408 136,8
3.2 Portfolio investicije, neto (=aktiva-obaveze) 19.255 -25.563
3.2.1 neto povećanje finansijske aktive 54.287 -9.065
3.2.2 neto povećanje obaveza 35.031 16.498 -52,9
3.3 Finansijski derivati, neto (=aktiva-obaveze) 0 0
3.3.1 neto povećanje finansijske aktive 0 0
3.3.2 neto povećanje obaveza 0 0
3.4 Ostale investicije, neto (=aktiva-obaveze) -298.348 -253.246 -15,1
3.4.1 neto povećanje finansijske aktive -128.826 118.727
3.4.2 neto povećanje obaveza 169.522 371.973 119,4
3.5 Rezerve CBCG 160.578 97.891 -39,0
4 NETO GREŠKE I OMAŠKE (3-2-1) 224.090 144.083 -35,7
izvor: CBCG
62 Podaci platnog bilansa Crne Gore objavljeni u skladu sa novom metodologijom MMF-a (Priručnik za platni bilans, šesto izdanje-BPM6). Finansijski račun je prikazan po principu neto povećanja aktive i obaveza. Povećanje aktive/obaveza prikazuje se sa predznakom plus (+), dok se smanjenje prikazuje sa predznakom minus (-). Neto vrijednost se dobija kao razlika između neto aktive i neto obaveza
107
Eksterni sektor
7.1. Tekući i kapitalni račun platnog bilansa
Tekući račun platnog bilansa 2017. godine karak-teriše povećanje deficita, što je većim dijelom po-sljedica povećanja neravnoteže na računu roba i usluga u poređenju sa prethodnom godinom. Po-krivenost uvoza izvozom roba iznosila je 16,8% i predstavlja smanjenje u odnosu na 2016. godinu za 0,4 procentna poena. Uvoz robe ima trend ra-sta posljednjih nekoliko godina i u 2017. godini je nadmašio pretkrizni nivo (2 milijarde eura u 2007. godini). Na računima usluga, primarnih i sekundarnih dohodaka ostvareni suficit veći je u odnosu na prethodnu godinu. Pokrivenost spolj-notrgovinskog deficita suficitom ostvarenim na računu roba iznosi 57%, što je na približno istom nivou kao i u 2016. godini.
7.1.1. Robna razmjena63
Tokom 2017. godine, prema preliminarnim po-dacima Monstata, ukupna robna razmjena Crne Gore sa inostranstvom iznosila je 2,6 milijardi eura, što ukazuje na rast od 12% u poređenju sa 2016. godinom. Povećanje robne razmjene rezul-tat je većeg izvoza i uvoza roba. Pokrivenost uvo-za izvozom iznosila je 16,1%, što je za 0,3 p.p. više nego u 2016. godini.
Ukupan izvoz roba, prema preliminarnim poda-cima Monstata, iznosio je 371,1 milion eura, što predstavlja rast od 13,9%, dok je uvoz iznosio 2,3 milijardi eura ili 11,7% više nego u istom periodu 2016. godine. U strukturi izvoza roba dominiraju obojeni metali, mineralne rude i otpaci, pluta i drvo kao i električna energija, dok kod uvoza do-miniraju nafta i naftni derivati, drumska vozila i električne mašine, aparati i uređaji. Rastu izvoza najviše su doprinijele dvije potkategorije u struk-turi izvoza: mineralne rude i otpaci metala, kao i ostala transportna sredstva i oprema.
U strukturi izvoza prema SMTK64 najviše je izve-zeno proizvoda svrstanih prema materijalu, koji
63 Metodološke napomene: Podaci o spoljnoj trgovini u platnom bilansu Crne Gore prikazani su po specijalnom sistemu trgovine. CBCG radi prilagođavanje podataka dobijenih od Monstata za potrebe platnog bilansa u skladu sa metodologi-jom MMF-a (Balance of Payments Manual, sixth edition, IMF, 2009). Podaci o uvozu i izvozu roba prikazani su po f.o.b-u.
64 Standardna međunarodna trgovinska klasifikacija
Struktura tekućeg računa, u 000 eura
Pokrivenost uvoza izvozom u periodu 2005.- 2017. godina
Grafik 7.1
Grafik 7.2
izvor: CBCG
izvor: Monstat
108
Centralna banka Crne Gore Godišnji makroekonomski izvještaj CBCG 2017
čine 28% ukupnog izvoza, zatim sirovih materija, osim goriva (27,6%) i mineralnih goriva i maziva (12,4%). U okviru kategorije proizvodi svrstani prema materijalu najzastupljeniji su obojeni metali, aluminijum u iznosu od 71,9 miliona eura,a gvožđe i čelik u iznosu 17,8 miliona eura. Cjelokupna ka-tegorija je zabilježila rast izvoza od 20,1%. Izvoz kategorije sirove materije, osim goriva bilježe rast od 42,4%, a najveći udio imaju potkategorije mineralne rude i otpaci metala (66,7 miliona eura) i pluta i drvo (28,9 miliona eura). Izvoz kategorije mineralna goriva i maziva smanjen je za 11%, a najveći udio u ovoj kategoriji pripada električnoj energiji (23,3 miliona eura), koja bilježi pad usljed pada proizvod-nje koji je zabilježen u sektoru snabdijevanje električnom energijom, gasom i parom i potkategoriji nafta i naftni derivati (18 miliona eura), koja je zabilježila rast od 42,4% u odnosu na 2016. godinu.
Tabela 7.2
Struktura izvoza roba u 2017. godini, u 000 eura
2016 2017 promjena (%)
učešće (%)
0 Hrana i žive životinje 27.337,3 26.389,6 -3,5 7,1
1 Piće i duvan 22.506,4 20.523,4 -8,8 5,5
2 Sirove materije. osim goriva 71.967,7 102.498,7 42,4 27,6
3 Mineralna goriva i maziva 51.648,0 45.984,9 -11,0 12,4
4 Životinjska i biljna ulja i masti 579,8 584,4 0,8 0,2
5 Hemijski proizvodi 17.588,0 17.569,0 -0,1 4,7
6 Proizvodi svrstani po materijalu 86.569,2 103.943,6 20,1 28,0
7 Mašine i transportni uređaji 31.134,6 41.619,4 33,7 11,2
8 Razni gotovi proizvodi 11.565,0 11.978,1 3,6 3,2
9 Proizvodi i transakcije, nepomenuti 4.950,0 0,0 -100,0 0,0
UKUPNO: 325.846,0 371.091,1 13,9 100,0
izvor: Monstat
Ukupan uvoz roba u 2017. godini, prema preliminarnim podacima Monstata, iznosio je 2,3 milijarde eura, što predstavlja povećanje od 11,7% u poređenju sa istim periodom 2016. godine. U uvozu domi-niraju mašine i transportni uređaji (24%), proizvodi sektora hrana i žive životinje (18,5%) i proizvodi svrstani prema materijalu (17,8%). U okviru kategorije mašine i transportni uređaji najviše je uvezeno drumskih vozila u iznosu od 162,7 miliona eura, kao i električnih mašina i aparata u iznosu od 127,7 miliona eura. Uvoz hrane i živih životinja iznosio je 425,3 miliona eura, što predstavlja rast od 7,1%. U okviru ove kategorije najzastupljeniji su: meso i prerade od mesa u iznosu od 103,2 miliona eura i povrće i voće u vrijednosti od 67,4 miliona eura.
Posmatrano po kategorijama SMTK, povećanju uvoza u 2017. godini najviše je doprinio rast uvoza potkategorija: nafta i naftni derivati za 37,7 miliona eura, električna energija za 29,1 milion eura (što je posljedica pada proizvodnje električne energije usljed loših vremenskih i hidroloških prilika), kao i potkategorija industrijske mašine za opštu upotrebu za 28,7 miliona eura.
U 2017. godini zabilježen je rast cijene sirove nafte, ali i dijela drugih energenata i sirovina što je uticalo na veće vrijednosti uvoza ovih kategorija. Uvoz nafte i naftnih derivata iznosio je 171,6 miliona eura (rast od 28,1%), dok je kod uvoza električne energije zabilježen rast za 65% u odnosu na prethodnu godinu. Najveći pad u uvozu roba zabilježile su potkategorija pogonske mašine i uređaji, kao i ostala transportna sredstva i oprema usljed manje uvozne tražnje.
109
Eksterni sektor
Za diverzifikaciju izvoza robe neophodno je povećati dodatu vrijednost u izvozno orijentisanoj proi-zvodnji, što bi imalo značajan uticaj na pokrivenost uvoza kao i na smanjenje deficita robne razmjene sa inostranstvom. Investicije u prerađivačke kapacitete, koje bi povećale stepen obrade proizvodnje namijenjene za izvoz, su jedan od najbitnijih preduslova.
Tabela 7.3
Struktura uvoza roba u 2017. godini. u 000 eura
2016 2017 promjena (u %) učešće (u %)
0 Hrana i žive životinje 397.228,1 425.337,8 7,1 18,5
1 Pće i duvan 70.777,5 79.885,5 12,9 3,5
2 Sirove materije. osim goriva 37.260,7 42.349,1 13,7 1,8
3 Mineralna goriva i maziva 187.538,9 255.913,0 36,5 11,1
4 Životinjska i biljna ulja i masti 13.936,8 13.944,6 0,1 0,6
5 Hemijski proizvodi 203.403,5 227.644,3 11,9 9,9
6 Proizvodi svrstani po materijalu 341.789,8 410.189,4 20,0 17,8
7 Mašine i transportni uređaji 527.754,3 552.396,1 4,7 24,0
8 Razni gotovi proizvodi 279.238,9 295.364,0 5,8 12,8
9 Proizvodi i transakcije, nepomenuti 2.759,3 7,0 -99,7 0,0
UKUPNO: 2.061.687,6 2.303.030,8 11,7 100,0
izvor: Monstat
Tokom 2017. godine glavni spoljnotrgovinski partner Crne Gore bile su zemlje CEFTA, grupacije gdje je izvezeno 41,1% roba, zatim zemlje EU s 34,7%, EFTA s 1,1% i ostale zemlje s 23,1%. Najviše roba uvozi se iz EU (47,4%), zatim CEFTA (31,2%), EFTA (1,2%) i ostale zemlje (20,3%). Pojedinačno najveći partneri u izvozu su: Srbija (66 miliona eura), Bosna i Hercegovina (47,2 miliona eura) i Hong Kong
Struktura izvoza i uvoza roba u periodu 2005-2017. godina, po zemljama u milionima eura
Grafik 7.3
izvor: Monstat
110
Centralna banka Crne Gore Godišnji makroekonomski izvještaj CBCG 2017
(31,7 miliona eura). U uvozu na prvom mjestu je Srbija (495,5 miliona eura), zatim slijede Kina (221,4 miliona eura) i Njemačka (196 miliona eura).
7.1.2. Usluge
U međunarodnoj razmjeni usluga u 2017. godini ostvaren je pozitivan trend, i bilježi se najveći sufi-cit usluga od 2010. godine. Na računu usluga u posmatranom periodu ostvaren je suficit u iznosu od 836,4 miliona eura, što je za 8,8% više u odnosu na 2016. godinu. Ukupan obim razmjene usluga u posmatranom periodu iznosio je 1,9 milijardi eura, što je za 8,5% više nego prethodne godine. Ukupni prihodi od usluga iznosili su 1,4 milijarde eura ili 8,6% više u odnosu na 2016. godinu. Najveći prihodi ostvareni su u oblasti putovanja-turizma - 901,3 miliona eura, transporta - 260,5 miliona eura i ostalih poslovnih usluga - 75,2 miliona eura, koji su i imali najznačajniji uticaj na ukupno ostvarene prihode od usluga.
Rashodi od usluga u 2017. godini iznosili su 525,7 miliona eura i bili su veći za 8,3% u odnosu na prethodnu godinu. U strukturi rashoda najveće učešće imaju rashodi ostvareni po osnovu tran-sporta od 40,8% ili 214,6 miliona eura. Rashodi ostvareni po osnovu ostalih poslovnih usluga iznosili su 112,8 miliona eura i njihovo učešće u ukupnim rashodima iznosilo je 21,5%. U okvi-ru ostalih poslovnih usluga najveći rashodi su ostvareni po osnovu profesionalnih i konsalting usluga 69,5 miliona eura i raznovrsnih tehničkih, trgovinskih i ostalih poslovnih usluga 35,5 mili-ona eura.
Na računu transportnih usluga u posmatranom periodu ostvaren je suficit u iznosu od 45,9 mi-liona eura, što je u odnosu na prethodnu godinu manje za 5,9% i posljedica je značajnog povećanja transportnih rashoda. Transportni prihodi su iznosili 260,5 miliona eura i bili su veći za 11,3%. Najveći prihod ostvaren je u vazdušnom saobra-ćaju - 62,5 miliona eura, i bio je veći za 4,6% u odnosu na 2016. godinu. Takva kretanja rezultat su povećanja obima saobraćaja na crnogorskim aerodromima i pružanja usluga stranim avio prevoznicima. U oblasti pomorskog saobraća-ja ostvareni su prihodi u iznosu od 57,6 miliona eura i veći su za 10,8%. Usluge prenosa električne energije bilježe rast prihoda od 42,9%, tj. iznose 56,3 miliona eura, dok su prihodi u drumskom odnosno željezničkom saobraćaju iznosili 49,8 miliona eura odnosno 8,6 miliona eura.
Struktura prihoda od usluga u 2017. godini
Struktura rashoda od usluga u 2017. godini
Grafik 7.4
Grafik 7.5
izvor: CBCG
izvor: CBCG
111
Eksterni sektor
Ukupni transportni rashodi iznosili su 214,6 miliona eura i veći su za 15,9% u odnosu na isti period 2016. godine. Najveći rashodi ostvareni su u oblasti drumskog saobraćaja, transporta cjevovodima i prenosa električne energije i vazdušnog saobraćaja. U oblasti drumskog saobraćaja rashodi su iznosili 91 milion eura i bili su gotovo isti kao i 2016. godine, dok su rashodi po osnovu prenosa električne energije iznosili 51,2 miliona eura i bili su veći za 52%, dok su rashodi u oblasti vazdušnog saobraćaja iznosili 38,7 miliona eura i bili su veći za 4,7%.
Procijenjeni prihodi od putovanja-turizma u 2017. godini zabilježili su rast. Investicije u oblasti turiz-ma, povećanje i poboljšanje smještajnih kapaciteta, proširenost ponude u svim djelovima naše zemlje, kao i produžetak sezone, rezultirali su povećanjem broja dolazaka i noćenja stranih turista. Procijenje-ni prihodi u oblasti putovanja-turizma iznosili su 901,3 miliona eura i bili su veći za 7,8% u odnosu na 2016. godinu, što je doprinijelo ostvarenju suficita na ovom podračunu od 846,2 miliona eura ili 9,1% više u odnosu na prethodnu godinu. Spoljnotrgovinski deficit na tekućem računu platnog bilansa u značajnoj mjeri je ublažen ostvarenim prihodima od stranih turista u ovoj godini.
Prihodi po osnovu ostalih poslovnih usluga iznosili su 75,2 miliona eura, od čega je najveći dio pri-hoda ostvaren po osnovu pružanja raznih poslovnih, profesionalnih i konsalting usluga u iznosu od 52,8 miliona eura. Rashodi po osnovu ostalih poslovnih usluga iznosili su 112,8 miliona eura, što je rezultiralo ostvarenjem deficita na ovom računu u iznosu od 37,6 miliona eura (u 2016. godini -37,5 miliona eura).
Na podračunu telekomunikacionih, računarskih i informatičkih usluga ostvaren je prihod od 53,8 mi-liona eura, od čega su najveći prihodi zabilježeni po osnovu telekomunikacionih usluga od 41 milion eura. Ukupni rashodi iznosili su 57,6 miliona eura, što je rezultiralo deficitom na ovom podračunu u iznosu od 3,8 miliona eura.
Ukupni prihodi po osnovu građevinskih usluga iznosili su 31,2 miliona eura ili 1,2% manje u odnosu na 2016. godinu. Istovremeno, rashodi po osnovu angažovanja nerezidenata u oblasti građevinarstva u posmatranom periodu su iznosili 29,4 miliona eura i bilježe rast u odnosu na prethodnu godinu od 14,3%. Takva kretanja na računu građevinskih usluga rezultirala su manjim suficitom u 2017. godini, koji je iznosio 1,8 miliona eura u odnosu na 2016. godinu (5,9 miliona eura).
Transportni prihodi u 2017. godini, u 000 eura Transportni rashodi u 2017. godini, u 000 eura
Grafik 7.6 Grafik 7.7
izvor: CBCG izvor: CBCG
112
Centralna banka Crne Gore Godišnji makroekonomski izvještaj CBCG 2017
7.1.3. Primarni dohodak
U 2017. godini na računu primarnih dohodaka ostvaren je suficit u iznosu od 87,9 miliona eura, što je za 66,3% više nego prethodne godine. Na povećanje suficita najveći uticaj imalo je poveća-nje prihoda po osnovu naknada zaposlenima.
Prihodi ostvareni po osnovu primarnih dohoda-ka iznosili su 273,9 miliona eura, što je za 6,2% više nego u 2016. godini. Najveći dio prihoda čine kompenzacije zaposlenih u iznosu od 259,1 mili-on eura. Prihodi po osnovu dohotka od međuna-rodnih ulaganja iznosili su 14,9 miliona eura, od čega se najveći dio odnosio na naplaćene kamate u iznosu od 13,8 miliona eura. Priliv po osnovu kamata povećao se u odnosu na 2016. godinu za 47,4%, što je i uticalo na povećanje prihoda po osnovu dohotka od međunarodnih ulaganja.
Rashodi po osnovu faktorskih primarnih dohodaka u 2017. godini iznosili su 186 miliona eura, od čega se najveći dio odnosi na rashode po osnovu međunarodnih ulaganja i to 160,7 miliona eura, dok se 25,3 miliona eura odnosilo na zarade nerezidenata zaposlenih u Crnoj Gori. Od ukupnih rashoda po osnovu međunarodnih ulaganja na otplatu kamata odnosilo se 104,6 miliona eura, što je više za 26,9% u poređenju sa 2016. godinom. Odliv po osnovu isplaćenih dividendi iznosio je 56,2 miliona eura, što je za 44,2% manje nego u 2016. godini.
7.1.4. Sekundarni dohodak
Povećanje suficita na računu sekundarnih do-hodaka rezultat je većih prihoda u poređenju sa prethodnom godinom. Suficit na računu sekun-darnih dohodaka iznosio je 136 miliona eura, što je za 13% više nego u 2016. godini.
U 2017. godini priliv po osnovu sekundarnih do-hodaka iznosio je 211,4 miliona eura ili 11,7% više nego u prethodnoj godini. U strukturi pri-liva, 171,9 miliona eura odnosilo se na ostale sektore, a na sektor države 39,5 miliona eura. Od ukupnog priliva transfera ostalih sektora, 125 miliona eura ostvareno je po osnovu ličnih transfera iz inostranstva, što je za 11,4% više u odnosu na 2016. godinu, dok je priliv po osnovu ostalih tekućih transfera bio za 11% veći i iznosio je 46,9 miliona eura (uključujući penzije i druga socijalna primanja).
Struktura prihoda po osnovu faktorskih dohodaka u 2017 godini
Kretanja na računu sekundarnih dohodaka, u 000 eura
Grafik 7.8
Grafik 7.9
izvor: CBCG
izvor: CBCG
113
Eksterni sektor
Tokom 2017. godine transferi u inostranstvo iznosili su 75,4 miliona eura, što je za 9,3% više u odnosu na prethodnu godinu. Na sektor države odnosilo se 12,3 miliona eura, dok se 63 miliona eura odnosilo na ostale sektore, od čega je odliv novčanih sredstava po osnovu ličnih transfera iznosio 37,8 miliona eura ili 12,8% više nego u 2016. godini, dok je odliv po osnovu ostalih tekućih transfera iznosio 25,3 miliona eura.
7.2. Finansijski račun
Na finansijskom računu u 2017. godini ostvaren je neto priliv kapitala, što je rezultat ostvarenog neto priliva na račun direktnih investicija, kao i na računima portfolio i ostalih investicija.
Neto priliv SDI iznosio je 474,3 miliona eura, što je za 27,6% više u poređenju sa 2016. godinom. Strane direktne investicije su u 2017. godini za-bilježile rast i time je nastavljen trend rasta neto priliva koji je u ovoj godini iznosio oko 11,2% BDP-a. Ukupan priliv stranih direktnih investi-cija iznosio je 649,2 miliona eura što predstavlja smanjenje od 5,5%, dok je istovremeno ostvaren odliv u vrijednosti od 174,9 milion eura.
U posmatranom periodu ostvaren je rast priliva po osnovu vlasničkih ulaganja, kao i po osnovu kredita između vlasnički povezanih kompanija. Priliv SDI u formi vlasničkih ulaganja iznosio je 366,9 miliona eura ili 19% više nego u 2016. godini,
Struktura finansijskog računa po kategorijama investicija, u 000 eura
Struktura ukupnog priliva stranih direktnih investicija u 2017. godini
Ukupan priliv stranih direktnih investicija, u 000 eura
Grafik 7.10
Grafik 7.12Grafik 7.11
izvor: CBCG
izvor: CBCG izvor: CBCG
114
Centralna banka Crne Gore Godišnji makroekonomski izvještaj CBCG 2017
od čega se 219,7 miliona eura odnosilo na investicije u preduzeća i banke, dok je priliv po osnovu ula-ganja u nekretnine iznosio 147,2 miliona eura. Investicije u preduzeća i banke povećane su za 25,3%, a investicije u nekretnine zabilježile su rast od 10,6%. Priliv SDI u formi interkompanijskog duga iznosio je 247,1 milion eura i predstavlja povećanje od 32,2% u odnosu na isti period 2016. godine. Vlasnička ulaganja čine 56,5% ukupnog priliva SDI, a priliv po osnovu interkompanijskog duga čini 38,1%. Po-vlačenja sredstava rezidenata investiranih u inostranstvu iznosila su 35,2 miliona eura.
Ukupan odliv po osnovu stranih direktnih investicija iznosio je 174,9 miliona eura, što je za 44,6% manje nego u 2016. godini. Ovakvo kretanje rezultat je smanjenja povlačenja sredstava nerezidenata investiranih u Crnu Goru. U toku 2017. godine povlačenja sredstava iznosila su 129,6 miliona eura, što je za 55% manje nego u prethodnoj godini. Odliv po osnovu ulaganja rezidenata u inostranstvo iznosio je 45,3 miliona eura, što je povećanje od 82,6% u odnosu na 2016. godinu.
Ukupan priliv po osnovu portfolio investicija u 2017. godini iznosio je 150,1 milion eura, što je manje za 69,6% nego u prethodnoj godini. Investicije u domaće hartije od vrijednosti iznosile su 69,9 miliona eura, pri čemu je ulaganje u vlasničke HOV iznosilo 15,4 miliona eura, dok je ulaganje u dužničke HOV iznosilo 37,1 milion eura. Priliv po osnovu povlačenja sredstava uloženih u strane hartije od vrijedno-sti iznosio je 80,2 miliona eura. Odliv sredstava po osnovu portfolio investicija iznosio je 124,12 mi-liona eura, što je 75,7% manje nego u 2016. godini. Kao rezultat ovakvih kretanja na računu portfolio investicija u 2017. godini zabilježen je neto priliv u iznosu od 42 miliona eura.
Na računu ostalih investicija zabilježen je neto priliv u iznosu od 253,2 miliona eura. Zabilježeno je veće zaduživanje ostalih sektora (privrede) po osnovu uzetih kredita u inostranstvu u poređenju sa 2016. godinom. Priliv po osnovu povlačenja sredstava kredita od strane sektora privrede i stanovniš-tva iznosio je 258,5 miliona eura, što je 26,6% manje nego u istom periodu prethodne godine. Isto-vremeno je evidentiran odliv po osnovu otplate glavnice u iznosu od 182,9 miliona eura, ili za 21,8% manje nego u 2016. godini.
Na kraju 2017. godine novčana sredstva Centralne banke na inoračunima i u trezoru bila su veća za 97,9 miliona eura u odnosu na 31. decembar 2016. godine.
