SUBJEKTI ZAŠTITE OKOLIŠA

EKONOMIJA OKOLIŠA

Kao subjekt politike okoliša država se može

posmatrati u dvostrukoj ulozi:

1. može biti posmatrana iz inostranstva i imati

ulogu subjekta međunarodnih odnosa i međunarodnog prava, i

samim tim osobenu ulogu u svakoj od faza

procesa politike okoliša;

2. može biti klasično posmatrana kao

organizirani aparat, sa svim funkcijama koje

država ima ili može da ima u jednoj društvenoj

zajednici.

Osnovne karakteristike države kao subjekta politike okoliša sljedede:

državna teritorija,

stanovništvo države,

državna vlada,

nacionalna privreda i

nacionalni kult

Svaka država zakonski uređuje pitanja okoliša i pri tome posebno uređeuje sljedede segmente:

načela zaštite okoliša i održivog razvoja,

subjekti zaštite okoliša,

dokumenti održivog razvoja i zaštite okoliša,

instrumenti zaštite okoliša,

pradenje stanja u okolišu,

informacijski sistem,

osiguranje pristupa informacijama o okolišu,

sudjelovanje javnosti u pitanjima okoliša,

osiguranje prava na pristup pravosuđu,

odgovornost za štete,

finansiranje i instrumenti opde politike zaštite okoliša,

upravni i inspekcijski nadzor.

Zaštitu okoliša i održivi razvoj u okviru države osiguravaju:

Parlament,

Vlada,

ministarstva i druga nadležna tijela državne uprave,

regionalne zajednice,

veliki gradovi, gradovi i opdine,

agencija za zaštitu okoliša i fond za zaštitu okoliša i energetsku efikasnost,

pravne osobe s javnim ovlastima,

osobe ovlašdene za stručne poslove zaštite okoliša,

pravne i fizičke osobe odgovorne za onečišdavanje okoliša,

udruge civilnog društva koje djeluju na području zaštite okoliša, te

građani kao pojedinci, njihove skupine, udruge i organizacije

Međunarodne organizacije su značajan i neizostavan subjekt

politike i prava okoliša.

Za međunarodne organizacije koje djeluju na globalno nivou smatraju

se sve one čije aktivnosti prevazilaze regionalni karakter.

Starateljsko vijede.

Sekeretarijat

Međunarodni sud pravde,

Ekonomsko i socijalno vijede,

Vijede sigurnosti,

Opda skupština,

UN ima šest glavnih organa:

Opda skupština je donijela veliki broj rezolucija u oblasti okoliša i pod njenim

okriljem usvojen je i jedan broj konvencija i deklaracija koje se neposredno odnose na okoliš.

Ulogu Vijeda sugurnosti u oblasti okoliša treba posmatrati prije svega kroz

njegovu primarnu ulogu kao glavnog organa UN, što znači da njegova uloga može da dođe do izražaja u svim onim slučajevima kad ugrožavanje okoliša

može dovesti do ugrožavanja svjetskog mira i sigurnosti.

Zadaci Ekonomsko-socijalnog vijeda:

podizanje životnog standarda, punog zaposlenja i uslova ekonomskog i socijalnog napretka i razvitka;

rješavanje međunarodnih ekonomskih, socijalnih, zdravstvenih i srodnih problema, kao i

međunarodnu saradnju na polju kulture i obrazovanja;

opde i stvarno poštivanje prava čovjeka i temeljnih sloboda za sve bez razlike s obzirom na rasu, spol,

jezik ili vjeroispovijest.

Međunarodni sud u Haagu obavlja dvije

funkcije:

u parnicama između država on izriče presude koje su obavezujude za

strane u sporu.

izricanje savjetodavnih mišljenja o pravnim

pitanjima koja mu može postaviti neki organ ili

ustanova UN

Značaj koji se u Sekretarijatu UN pridaje problemima okoliša može se

sagledati i kroz izvještaje o radu generalnog sekretara, ali i kroz druge dokumente koje generalni sekretar

priprema i dostavlja relevantnim organima UN, kao sto su Agenda za

mir i Agenda za razvoj.

U Agendi za razvoj se podvlači značaj rješavanja problema okoliša, kako u

kontekstu osiguravanja mira usvijetu, tako i u kontekstu rješavanja razvojnih problema uopde.

Opda skupština UN je 1972.godine usvojila sve preporuke Stokholmske konferencije, pri čemu je od naročitog značaja prihvatanje Rezolucije o

osnivanju Programa UN za okoliš – UNEP.

Kao glavni organ UNEP predviđeno je Upravno vijede, čije članove bira Opda skupština UN po

“geografskom ključu” na 3 godine.

Sekretarijat UNEP je osnovan kao pomodni organ Upravnog vijeda.

Zadaci UNEP su:

a) da unapređuje međunarodnu saradnju na polju okoliša i da daje preporuke za vođenje odgovarajude

politike u tom cilju,

b) da daje opde političke smjernice za sprovođenje programa koji se odnose na okoliš,

c) da prima i da razmatra periodična izvještaje izvršnog direktora,

d) da prati svjetsku situaciju u oblasti okoliša,

e) da neprekidno prati uticaj koji vrši sprovođenje politike zaštite i unapređenja okoliša na nacionalnom i međunarodnom

planu na zemlje u razvitku,

f) da godišnje razmatra i prihvata programe korišdenja sredstava Fonda za okoliš.

Funkcionalni zadaci UNEP su:

a) procjena okoliša,

b) upravljanje okolišom,

c) pravo okoliša i

d) pomodne mjere.

Oblasti od prioritetnog značaja su:

e) ljudska naselja i ljudsko zdravlje,

f) kopneni ekosistemi,

g) okoliš i razvoj,

h) oceani,

i) energija i

j) prirodne katastrofe.

UNEP je do sada odigrao značajnu ulogu u procesu usvajanja preko 40 multilateralnih međunarodnih ugovora, kako na

globalnom tako i na regionalnom nivou, a i jedan broj konvencija je direktno usvojen pod pokroviteljstvom UNEP

Bazelska konvencija o prekograničnom kretanju opasnog otpada i njegovom odlaganju,

Konvencija o biološkom diverzitetu,

Konvencija o međunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divlje flore i faune,

Bečka konvencija o zaštiti ozonskog omotača

Od 16 specijaliziranih agencija koje djeluju u sistemu UN, sve

imaju određene doticaje sa oblasti okoliša, od kojih su

neke u manjoj mjeri uključene u aktivnost u oblasti okoliša,

dok su druge značajnije participiraju u tome.

Veza ILO sa problemima okoliša se ostvaruje posredstvom

aktivnosti ove organizacije u domenu standarda života i

rada, profesionalne sigurnosti i zdravlja radnika, radne sredine itd., sa kojima su u najužoj vezi

i pojedini standardi okoliša.

Organizacija UN za ishranu i poljoprivredu

Svjetska meteoroloska organizacija

Međunarodna pomorska organizacija

Svjetska zdravstvena organizacija,

Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu,

Organizacija UN za industrijski razvoj,

Svjetska banka

Tema ovogodišnjeg UN-ovog Svjetskog dana

zaštite okoliša je „Borba protiv zagađenja

plastikom“, a cilj je potaknuti pojedince da

naprave promjenu u svakodnevnom životu te

tako izravno utječu na očuvanje okoliša, a u konačnici na vlastito

zdravlje.

Upravo je prihvatanje odgovornosti te

ukazivanje na snagu i mod pojedinca jedna od

ključnih poruka dana zaštite okoliša.

50 % plastike koju koristimo je jednokratna,

što ima ozbiljne posljedice za okoliš.

Širom svijeta svake minute kupuju se

milioni plastičnih boca za pide, a svake godine jednokratno se iskoristi

više od 500 milijardi plastičnih vredica.

Gotovo tredina plastične ambalaže koju koristimo

ne uđe u sistemrecikliranja i izravno

zagađuje okoliš.

Samo u oceane i mora godišnje dospije oko 13 miliona tona plastičnog materijala koji izravno ugrožava život u moru. Svake godine oko 100

tisuda morskih organizama umre od

plastike.