Dobrodošli na čas Ekologije

Ekologija-definicija, predmet pročavanja i značaj

Ekologija je nauka koja proučava životnu sredinu, odnose između živih bića i nežive prirode kao i načine na koje su se živa bića prilagodila uslovima spoljašnje sredine.

Naziv ekologija potiče iz grčke riječi “oikos”(dom) i “logos”(nauka).

Vouz i Foks su živa bića razvrstali u tri domena: Bacteria Archea Eucaryota Termin ekologija u nauku je uveo Njemački zoolog

Ernst Hekel 1866 godine. Utemeljivačem ekologije kao nauke smatra se

Čarls Darvin koji je 1859 god. objavio svoje djelo “Porijeklo vrsta”.

Životna formaŽivotna forma predstavlja skup morfoloških,

anatomskih i fizioloških osobina kojima je vrsta prilagođena svom staništu.

Ovakav skup osobina je adaptivan i nastao je kao odgovor na različite uticaje ekoloških faktora.

Prema tome životna forma predstavlja skup adaptivnih odluka jedne vrste usaglašenih sa uslovima sredine u kojoj žive.

Ekološka niša

Ekološka niša predstavlja dio prostora i dio resursa koji neki organizam koristi u životnoj zajednici.

Pojam ekološke niše u nauku je uveo Engleski ekolog Grinel (1917) definišući je kao mjesto koje neka vrsta zauzima na datom staništu.

1927 god. Elton je proširio pojam ekološke niše označavajući je kao funkcionalnu ili trofičku nišu.

Hačinson je 1957 god. uveo novi pojam ekološke niše kao dimenzionalnog prostora u kome su prisutni svi faktori sredine koji djeluju na datu vrstu i određuju njen opstanak .

Životno stanište-biotop

Životno stanište ili biotop je prostor sa različitim oblicima nežive materije i odgovarajućim klimatskim osobinama u kome živa bića žive.

Riječ biotop nosi naziv od dvije grčke riječi “bios” što znači život i “topos” što znači mjesto.

Svako životno stanište naseljeno je određenom kombinacijom biljnih i životinjskih vrsta pa biotop i životna zajednica ne mogu postojati odvojeno već su povezani u jednu cjelinu.

Populacija i njene osnovne odlikePopulacija je skup jedinki jedne vrste koje

istovremeno žive na istom staništu. Prema tome populacija predstavlja prostorno i vremenski integrisanu grupu jedinki povezane prije svega odnosima reprodukcije ili razmnožavanja.

Osnovne karakteristike ili osobine populacije su:

natalitet, mortalitet, brojnost, gustina, prostorni raspored...

Životna zajednica-biocenoza• Organizovane grupe živih bića koje

istovremeno žive na istom staništu u istim uslovima spoljašnje sredine nazivaju se životne zajednice ili biocenoze.

• Oblast ekologije koja proučava životne zajednice naziva se BIOCENOLOGIJA.

Svaka bioceoza ima svoju prostornu i vremensku organizaciju.

Prostorna organizacija obuhvata njenuu strukturu i izgled. Razlikujemo:

Horizontalni raspored organizamaVertikalni raspored organizamaVertikalna stratifikacija ili spratovnostVremenska organizacija- različiti članovi

biocenoze svoje životne aktivnosti obavljaju u različito vrijeme.

Fotosinteza i odnosi ishraneFotosinteza je proces stvaranja organskih

materija i kiseonika od neorganskih (voda, mineralne materije, CO2- ugljen dioksid) u hloroplastima uz pomoć sunčeve energije.

Ćelijsko disanje je proces u kome organizmi iz hrane dobijaju energiju.

Osnovni proizvodjači hrane su zelene biljke procesom fotosinteze.

Svi članovi biocenoze su prema načinu ishrane grupisani u:

Proizvođače Potrošače Razlagače

Prema tipu ishrane razlikujemo tri grupe:Biljojedi (fitofage)Mesojedi (zoofage)Saprofage

Lanac ishrane predstavlja niz živih bića u kome jedno živo biće predstavlja hranu drugom.

Razlikujemo lanac grabljivica, parazitski lanac i saprofitski lanac ishrane.

Ekosistem-kruženje materije i proticanje ergije

Sistem koji predstavlja strukturno i funkcionalno jedinstvo nežive i žive prirode odnosno biotopa i biocenoze naziva se ekosistem.

Razlikujemo prirodne ekosisteme (šume, jezera) i vještačke ekosisteme (livade, voćnjaci, ribnjaci)

U ekosistemu vladaju tri vrste odnosa i to: akcije, reakcije i koakcije.

Kruženje materijeKruženje materije označava se kao

metabolizam ekosistema i obuhvata nekoliko faza:

Vezivanje sunčeve energije u procesu fotosinteze i stvaranje organskih materija od strane proizvođača

Potrošnja ovih materija zajedno sa vezanom energijom od strane potrošača

Razlaganje od strane razlagačaPonovno korišćenje materije od strane

proizvođača.

Proticanje energijeEnergija u ekosistem ulazi u obliku sunčevog

zračenja, kroz proces fotosinteze, vezuju je autotrofi a koriste potrošači za svoje životne potrebe i izgradnju svoga tijela.

Energiju sačuvanu i hrani sva živa bića oslobađaju u procesu ćelijskog disanja i ona ekosistem napušta u vidu toplote koja odlazi u atmosferu.

Biom i biosferaEkosistemi sa sličnim sastavom i osobinama

u okviru jedne klimatske oblasti i određenom životnom formom nazivaju se biomi.

Razlikujemo dva osnovna tipa bioma:VodeniKopneni

Biomi se udružuju u najsloženiji sistem biosferu koja obuhvata donje djelove atmosfere, hidrosferu i gornje djelove litosfere.

• Biosfera predstavlja vrhunsko jedinstvo žive i nežive prirode i obuhvata ukupan prostor na zemlji naseljen svim živim bićima i njihovim životnim aktivnostima.

Hvala na pažnji