Ebook_QTtrị hệ thống thông tin trong KD

Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh

GIÔÙI THIEÄU HEÄ THOÁNG THOÂNG TINTRONG KINH DOANH

Muïc tieâu:

1. Giaûi thích taïi sao kieán thöùc veà caùc heä thoáng thoâng tin (HTTT) daønh cho ngöôøi duøng cuoái -doanh nghieäp laø quan troïng vaø xaùc ñònh naêm lónh vöïc kieán thöùc caùc doanh nghieäp caàn bieát

2. Cho ví duï minh hoïa veà caùch maø caùc heä thoáng thoâng tin coù theå hoã trôï caùc nghieäp vuï kinh doanh, ra quyeát ñònh cuûa caùc nhaø quaûn lyù, vaø öu theá chieán löôïc cuûa caùc coâng ty

3. Xaùc ñònh cho caùc doanh nghieäp thaáy raèng hoï coù theå söû duïng coâng ngheä thoâng tin (IT) ñeå giaønh öu theá caïnh tranh chieán löôïc nhôø vaøo vieäc noái maïng toaøn xí nghieäp, toaøn caàu hoùa, vaø taùi toå chöùc quaù trình xöû lyù kinh doanh

1 Thanh Huøng


Phaàn 1:

TAÏI SAO PHAÛI NGHIEÂN CÖÙU

HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN?

Taïi sao HTTT laø quan troïng?

Caùc heä thoáng vaø coâng ngheä thoâng tin ñaõ trôû thaønh moät thaønh phaàn soáng coøn quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc. Coù theå baïn seõ trôû thaønh moät nhaø quaûn lyù, hay moät doanh nhaân chuyeân nghieäp trong töông lai. Cho neân coù söï hieåu bieát caên baûn veà HTTT laø quan troïng doái vôùi nhaø quaûn lyù.

Baïn caàn bieát ñieàu gì?

Baïn caàn hoïc caùch öùng duïng heä thoáng thoâng tin vaø coâng ngheä thoâng tin vaøo tình huoáng kinh doanh cuï theå cuûa ñôn vò mình.

Doanh nghieäp

2 Thanh Huøng


Doanh nghieäp caàn noå löïc vaøo naêm lónh vöïc kieán thöùc sau ñaây:

Khaùi nieäm caên baûn Coâng ngheä ÖÙng duïng Phaùt trieån Quaûn lyù

Khaùi nieäm caên baûn

Caùc khaùi nieäm coù tính chaát haønh vi vaø kyõ thuaät. Chöông 1, 2 vaø caùc chöông khaùc seõ cung caáp caùc kieán thöùc naøy.

Coâng ngheä

Ñoù laø phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, quaûn lyù cô sôû döõ lieäu, vaø caùc kyõ thuaät xöû lyù thoâng tin khaùc. Chöông 4 ñeán 7 vaø caùc chöông khaùc seõ cung caáp lónh vöïc kieán thöùc veà HTTT naøy.

ÖÙng duïng

Laø vieäc söû duïng caùc HTTT chính cho nghieäp vuï, cho quaûn lyù, vaø lôïi theá caïnh tranh cuûa xí nghieäp, bao goàm thöông maïi ñieän töû, hôïp taùc söû duïng Internet, Intranet, vaø Extranet ñöôïc ñeà caäp trong chöông 8 ñeán chöông 10.

Phaùt trieån/Xaây döïng

3 Thanh Huøng


Ngöôøi duøng cuoái hay caùc chuyeân vieân tin hoïc söû duïng caùc phöông phaùp caên baûn xaây döïng caùc giaûi phaùp HTTT ñeå giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh. Chöông 3 giuùp baïn coù ñöôïc nhöõng kieán thöùc naøy.

Quaûn lyù

Laø thaùch thöùc veà maët hieäu quaû vaø ñaïo ñöùc cuûa vieäc quaûn lyù caùc nguoàn taøi nguyeân vaø chieán löôïc kinh doanh gaén lieàn vôùi vieäc söû duïng coâng ngheä thoâng tin ôû ngöôøi duøng cuoái, vaø xí nghieäp.

Taøi nguyeân thoâng tin vaø coâng ngheä

Laø con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng thoâng tin vaø döõ lieäu.

Töông lai cuûa ngöôøi duøng cuoái

Baát cöù ngöôøi naøo söû duïng HTTT hay thoâng tin noù saûn xuaát ra laø ngöôøi duøng cuoái. Ngöôøi duøng cuoái thuoäc loaïi quaûn lyù laø caùc nhaø quaûn lyù, hay caùc nhaø chuyeân moân caáp ñoä quaûn lyù söû duïng HTTT.

Töông lai cuûa xí nghieäp

4 Thanh Huøng


Heä thoáng thoâng tin coù noái maïng ngaøy nay giöõ vai troø quan troïng trong söï thaønh coâng cuûa xí nghieäp trong kinh doanh. Maïng Internet vaø töông töï Internet, hay Intranet, vaø caùc maïng noái giöõa caùc toå chöùc beân ngoaøi, goïi laø Extranet.

Xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu

Ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc, nghóa laø nhöõng ngöôøi daønh haàu heát thôøi gian cho vieäc giao tieáp vaø hôïp taùc thaønh caùc ñoäi vaø caùc nhoùm laøm vieäc vaø taïo ra, söû duïng, vaø phaân phoái thoâng tin.

Boán laøn soùng coâng ngheä thoâng tin

Khía caïnh ñaïo ñöùc cuûa IT

5 Thanh Huøng


Baïn neân hieåu bieát veà traùch nhieäm ñaïo ñöùc trong vieäc söû duïng coâng ngheä thoâng tin: söï khoâng thích hôïp, voâ traùch nhieäm, gaây haïi cho caùc caù nhaân khaùc hay cho xaõ hoäiThaùch thöùc lôùn cuûa xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu laø quaûn lyù caùc nguoàn taøi nguyeân thoâng tin sao cho moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi ñeàu coù lôïi trong khi ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc cuûa caùc toå chöùc vaø quoác gia.

Thaønh coâng vaø thaát baïi vôùi IT

6 Thanh Huøng

Bieän phaùp coù theå


Naêm lyù do chính ñeå thaønh coâng

Naêm lyù do chính daãn tôùi thaát baïi

Gaén lieàn vôùi ngöôøi söû duïng

Khoâng gaén lieàn vôùi ngöôøi söû duïng

Söï hoã trôï cuûa Ban giaùm ñoác

Caùc yeâu caàu vaø ñaëc taû khoâng ñaày ñuû

Baûng keâ yeâu caàu roõ raøng

Thay ñoåi caùc yeâu caàu vaø ñaëc taû

Laäp keá hoaïch thích hôïp

Thieáu söï hoã trôï cuûa ban giaùm ñoác

Mong ñôïi thöïc teá Thieáu khaû naêng veà kyõ thuaät

7 Thanh Huøng


Taïi sao caùc döï aùn phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin thaønh coâng hay thaát baïi

Phaàn 2:

TAÏI SAO CAÙC DOANH NGHIEÄP

CAÀN COÂNG NGHEÄ THOÂNG TIN

Caùc vai troø cô baûn cuûa HTTT

HTTT thöïc hieän ba vai troø quan troïng trong baát kyø moät toå chöùc naøo:

Hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh Hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh cuûa nhaø

quaûn lyù Hoã trôï cho lôïi theá caïnh tranh chieán

löôïc

8 Thanh Huøng


Heä thoáng thoâng tin xöû lyù baùn haøng

Söï gia taêng giaù trò cuûa coâng ngheä thoâng tin

Toác ñoä thay ñoåi nhanh choùng cuûa moâi tröôøng kinh doanh ngaøy nay ñaõ laøm cho HTTT laø thaønh phaàn quan troïng giuùp xí nghieäp duy trì ñích nhaém ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu kinh doanh.

Noái maïng caùc maùy tính

9 Thanh Huøng


Noái maïng caùc maùy tính laø moät trong caùc khuynh höôùng quan troïng nhaát trong coâng ngheä thoâng tin. Trong vaøi heä thoáng client/server, maùy tính côõ trung hay maùy lôùn (Mainframe) coù theå hoaït ñoäng nhö caùc sieâu server. Chuùng ta seõ thaûo luaän maïng client/server theâm ôû chöông 6.

Heä thoáng maùy tính trong heä client/server

Chuùng ta seõ thaûo luaän theâm caùc maùy tính noái maïng vaø maïng maùy tính trong chöông 4.

Noái maïng caùc xí nghieäp

10 Thanh Huøng


Caùc doanh nghieäp ñang trôû thaønh caùc xí nghieäp noái maïng vôùi nhau. Internet hay maïng töông töï Internet-trong xí nghieäp (intranet), giöõa moät xí nghieäp vaø ñoái taùc buoân baùn cuûa noù (extranet), vaø caùc maïng khaùc.Thöông maïi ñieän töû laø vieäc mua, baùn, tieáp thò, vaø dòch vuï cuûa caùc saûn phaåm, dòch vuï, vaø thoâng tin nhôø vaøo nhieàu maïng maùy tính khaùc nhau. Caùc heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp gaén lieàn vôùi caùc coâng cuï phaàn meàm nhoùm ñeå hoã trôï giao tieáp, ñieàu phoái, vaø hôïp taùc giöõa caùc thaønh vieân cuûa caùc ñoäi, nhoùm laøm vieäc coù noái keát maïng vôùi nhau.

Toaøn caàu hoùa vaø coâng ngheä thoâng tin

Nhieàu coâng ty ñang trong quaù trình toaøn caàu hoùa nhôø söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin.

Toå chöùc laïi quaù trình kinh doanh

11 Thanh Huøng


Toå chöùc laïi (reengineering) laø suy nghó laïi veà caên baûn vaø thieát keá laïi taän goác reã quaù trình xöû lyù kinh doanh ñeå ñaït ñöôïc söï caûi thieän coù aán töôïng, nhö chi phí, chaát löôïng, dòch vuï, vaø toác ñoä. Do ñoù, reengineering ñaët laïi vaán ñeà “caùch maø chuùng ta laøm kinh doanh”.

Öu theá caïnh tranh baèng coâng ngheä thoâng tin

Caùc heä thoáng thoâng tin chieán löôïc söû duïng coâng ngheä thoâng tin ñeå phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï, quaù trình xöû lyù, vaø caùc khaû naêng cho coâng ty moät lôïi theá chieán löôïc so vôùi caùc theá löïc caïnh tranh maø noù phaûi ñoái ñaàu trong kinh doanh.

Chieán löôïc veà giaù Chieán löôïc söï khaùc bieät Chieán löôïc ñoåi môùi

Toùm taét chöông 11)Taïi sao HTTT laø quan troïng?

12 Thanh Huøng


Moät söï hieåu bieát vieäc söû duïng coù hieäu quaû vaø coù traùch nhieäm caùc Heä Thoáng vaø coâng ngheä thoâng tin laø quan troïng ñoái vôùi nhaø quaûn lyù vaø caùc coâng nhaân coù kieán thöùc kinh doanh khaùc trong xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu ngaøy nay. Caùc HTTT giöõ vai troø quan troïng trong hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh, quaûn lyù hieäu quaû, vaø thaønh coâng chieán löôïc cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc khaùc buoäc phaûi hoaït ñoäng trong moâi tröôøng kinh doanh toaøn caàu. Do ñoù, lónh vöïc HTTT ñaõ trôû thaønh lónh vöïc chöùc naêng chuû yeáu cuûa quaûn trò kinh doanh.

2)Taïi sao caùc doanh nghieäp caàn coâng ngheä thoâng tin?

Caùc HTTT thöïc hieän ba vai troø quan troïng trong caùc coâng ty kinh doanh: hoã trôï nghieäp vuï cho caùc toå chöùc, ra quyeát ñònh veà quaûn lyù, vaø taïo ra lôïi theá chieán löôïc. CNTT cuõng ñaõ trôû thaønh moät thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong nhieàu chieán löôïc chính maø caùc doanh nghieäp ñang thöïc hieän ñeå ñaùp öùng laïi caùc thaùch thöùc trong moät moâi tröôøng kinh doanh ñang thay ñoåi nhanh choùng. Taát caû bao goàm noái maïng xí nghieäp, toaøn caàu hoùa, toå chöùc laïi quaù trình kinh doanh, vaø söû duïng coâng ngheä thoâng tin ñeå ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh chieán löôïc.

13 Thanh Huøng

Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT

Khaùi nieäm caên baûn veà caùc Heä thoáng

thoâng tin

Muïc tieâu:

1. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà caùc thaønh phaàn vaø chöùc naêng cuûa khaùi nieäm toång quaùt veà heä thoáng.

2. Cung caáp caùc ví duï veà caùc thaønh phaàn cuûa caùc HTTT thöïc teá. Minh hoïa cho thaáy trong moät HTTT, con ngöôøi söû duïng taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu vaø maïng ñeå thöïc hieän nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån bieán ñoåi döõ lieäu thaønh saûn phaåm thoâng tin.

3. Cung caáp nhieàu loaïi ví duï veà HTTT chính töø kinh nghieäm cuûa

14 Thanh Huøng


caùc toå chöùc kinh doanh trong thöïc teá.

15 Thanh Huøng


Phaàn 1:

Khaùi nieäm HTTT caên baûn

Caùc khaùi nieäm heä thoáng

Heä thoáng laø gì? Heä thoáng coù theå ñöôïc ñònh nghóa ñôn giaûn laø moät nhoùm caùc phaàn töû taïo thaønh moät theå thoáng nhaát. Heä thoáng laø moät nhoùm caùc thaønh phaàn coù lieân quan cuøng laøm vieäc vôùi nhau höôùng veà muïc tieâu chung baèng caùch tieáp nhaän ñaàu vaøo (Input) vaø saûn xuaát ñaàu ra (Output) trong moät quaù trình bieán ñoåi coù toå chöùc. Heä thoáng nhö theá (ñoâi khi goïi laø heä thoáng ñoäng) coù 3 thaønh phaàn hay 3 chöùc naêng töông taùc cô baûn:

Ñaàu vaøo (Input) gaén lieàn vôùi vieäc thu thaäp döõ lieäu ñöa vaøo heä thoáng xöû lyù

Xöû lyù (Processing) gaén lieàn vôùi quaù trình bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh ñaàu ra

Ñaàu ra (Output) gaén lieàn vôùi vieäc chuyeån caùc phaàn töû ñaõ ñöôïc taïo ra bôûi quaù trình bieán ñoåi tôùi ñích cuoái cuøng

16 Thanh Huøng


Thí duï: Heä thoáng cheá taïo tieáp nhaän nguyeân vaät lieäu (input) vaø saûn xuaát ra thaønh phaåm (output). Heä thoáng thoâng tin cuõng laø moät heä thoáng tieáp nhaän taøi nguyeân (döõ lieäu) vaø xöû lyù chuùng thaønh

saûn phaåm (thoâng tin)Heä thoáng cheá taïo naøy minh hoïa

nhieàu thaønh phaàn cuûa nhieàu kieåu heä thoáng

Phaûn hoài vaø ñieàu khieån

Phaûn hoài laø döõ lieäu veà keát quaû thöïc hieän cuûa heä thoáng. Chaúng haïn döõ lieäu veà keát quaû baùn haøng laø Feedback ñoái vôùi ngöôøi quaûn lyù baùn haøng

Ñieàu khieån noùi ñeán vieäc giaùm saùt vaø ñaùnh giaù phaûn hoài ñeå xaùc ñònh xem heä

17 Thanh Huøng


thoáng coù hoaït ñoäng höôùng tôùi hoaøn thaønh muïc tieâu hay khoâng.

Caùc ñaëc tröng heä thoáng khaùc

Heä thoáng conHeä thoáng môûHeä thoáng thích nghi.

Caùc thaønh phaàn cuûa moät heä thoáng thoâng tin

Con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng laø naêm taøi nguyeân caên baûn cuûa HTTT

Taøi nguyeân con ngöôøi bao goàm ngöôøi duøng cuoái vaø chuyeân gia IS, taøi nguyeân phaàn cöùng goàm maùy moùc vaø phöông tieän, taøi nguyeân phaàn meàm goàm caû chöông trình vaø thuû tuïc, taøi nguyeân döõ lieäu coù theå bao goàm döõ lieäu vaø cô sôû kieán thöùc, vaø taøi nguyeân maïng bao goàm phöông tieän truyeàn thoâng vaø maïng

Taøi nguyeân döõ lieäu ñöôïc bieán ñoåi bôûi quaù trình xöû lyù thoâng tin thaønh nhieàu daïng saûn phaåm thoâng tin khaùc nhau cho ngöôøi duøng cuoáiQuaù trình xöû lyù thoâng tin bao goàm vieäc nhaäp, xöû lyù, xuaát, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån

18 Thanh Huøng


Taøi nguyeân HTTT

Taøi nguyeân con ngöôøiCaùc chuyeân gia—Nhaø phaân tích heä thoáng, laäp trình vieân, nhaân vieân ñieàu haønh maùy tínhNgöôøi duøng cuoái—Nhöõng ngöôøi coøn laïi söû duïng HTTT Taøi nguyeân phaàn cöùngMaùy moùc—maùy tính, maøn hình, oå ñóa töø, maùy in, maùy queùtPhöông tieän—Ñóa meàm, baêng töø, ñóa quang, theû töø, maãu taøi lieäuTaøi nguyeân phaàn meàmChöông trình—Chöông trình heä ñieàu haønh, baûng tính, xöû lyù vaên baûn, chöông trình tính löôngThuû tuïc—thuû tuïc nhaäp döõ lieäu, söûa chöõa loãi, phaân phoái hoùa ñôn thanh toaùnTaøi nguyeân döõ lieäuCaùc moâ taû saûn phaåm, baûn ghi khaùch haøng, hoà sô nhaân vieân, cô sôû döõ lieäu toàn khoTaøi nguyeân maïngPhöông tieän truyeàn thoâng, boä xöû lyù truyeàn thoâng, phaàn meàm truy xuaát vaø ñieàu khieån maïngSaûn phaåm thoâng tinCaùc baùo caùo vaø taøi lieäu kinh doanh söû duïng keát xuaát daïng text vaø ñoà hoïa, ñaùp öùng aâm thanh vaø maãu bieåu.

19 Thanh Huøng


Taøi nguyeân phaàn cöùng

Phaàn cöùng goàm:

Heä thoáng maùy tính, goàm boä xöû lyù trung taâm chöùa boä vi xöû lyù, vaø nhieàu thieáât bò ngoaïi vi ñöôïc noái keát. Chaúng haïn nhö heä thoáng maùy vi tính, maùy tính côõ vöøa, vaø heä thoáng maùy tính lôùn-mainframe

Thieát bò ngoaïi vi, nhö baøn phím, con chuoät ñeå nhaäp döõ lieäu vaø ra leänh, maøn hình, maùy in, ñóa töø hay ñóa quang ñeå löu tröõ caùc taøi nguyeân thoâng tin

Taøi nguyeân phaàn meàm

Phaàn meàm heä thoáng, nhö chöông trình heä ñieàu haønh, ñieàu khieån vaø hoã trôï caùc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính

Phaàn meàm öùng duïng, laø caùc chöông trình ñieàu khieån vieäc xöû lyù cho caùch duøng maùy tính cuï theå cuûa ngöôøi duøng cuoái. Thí duï, chöông trình phaân tích baùn haøng, chöông trình traû löông, vaø chöông trình xöû lyù vaên baûn

Thuû tuïc, vaän haønh caùc höôùng daãn cho con ngöôøi söû duïng HTTT.

Taøi nguyeân döõ lieäu

20 Thanh Huøng


Döõ lieäu coù theå ôû nhieàu daïng, kieåu chöõ vaø soá truyeàn thoáng vaø caùc kí töï khaùc moâ taû caùc giao dòch kinh doanh vaø caùc bieán coá hay thöïc theå khaùc. Döõ lieäu daïng vaên baûn goàm caùc caâu vaø ñoaïn vaên ñöôïc duøng trong taøi lieäu vieát; döõ lieäu hình aûnh, nhö caùc hình ñoà hoïa; vaø döõ lieäu aâm thanh, tieáng noùi con ngöôøi vaø caùc aâm thanh khaùc, cuõng laø nhöõng daïng döõ lieäu quan troïng.

Phaân bieät döõ lieäu vaø thoâng tin. Töø döõ lieäu daïng soá nhieàu cuûa datum, nhìn chung töø data (döõ lieäu) duøng cho caû daïng soá ít laãn soá nhieàu. Döõ lieäu laø söï kieän coøn thoâ sô hay chæ laø caùc quan saùt, caùc hieän töôïng vaät lyù hay giao dòch kinh doanh. Döõ lieäu laø söï ño löôøng khaùch quan caùc thuoäc tính (ñaëc ñieåm) cuûa thöïc theå nhö con ngöôøi, nôi choán, söï vaät, vaø bieán coá.

Thoâng tin laø döõ lieäu ñaõ ñöôïc ñoåi thaønh caùi coù ích vaø coù yù nghóa ñoái vôùi ngöôøi duøng cuoái. Do ñoù, döõ lieäu thöôøng chòu theâm quaù trình xöû lyù coäng theâm giaù trò (data processing hay information processing):

21 Thanh Huøng

35 000 VNÑ 12 ñv12 000VNÑ TaâmSaigon100 000 VNÑ 100 ñv

35 ñv

Ngöôøi baùn: TaâmVuøng:Saigon

Doanh soá hieän taïi:147 ñv = 147 000 VNÑ


Söï bieán ñoåi döõ lieäu thaønh thoâng tin

Taøi nguyeân maïng

Taøi nguyeân maïng goàm coù:

Phöông tieän truyeàn thoâng, goàm caùp xoaén ñoâi, caùp ñoàng truïc, caùp quang, heä thoáng vi ba, heä thoáng veä tinh vieãn thoâng

Hoã trôï maïng, goàm con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, vaø döõ lieäu tröc tieáp hoã trôï hoaït ñoäng vaø söû duïng maïng truyeàn thoâng. Boä xöû lyù truyeàn thoâng goàm modem vaø boä xöû lyù noái keát, vaø caùc phaàn meàm ñieàu khieån truyeàn thoâng nhö heä ñieàu haønh maïng vaø boä trình duyeät Internet.

Caùc hoaït ñoäng HTTT

Caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa HTTT trong kinh doanh.

Nhaäp vaøo. Queùt maõ vaïch treân haøng hoùaXöû lyù. Tính löông, thueá, vaø caùc khaáu tröø löông khaùcXuaát. Taïo ra baûng baùo caùo vaø keát quaû baùn haøngLöu tröõ. Chöùa caùc baûn ghi veà khaùch haøng, nhaân

22 Thanh Huøng

Xöû lyù döõ


vieân, vaø saûn phaåmÑieàu khieån. Taïo ra tín hieäu aâm thanh bieåu thò vieäc nhaäp ñuùng döõ lieäu baùn haøng

Ñaùnh giaù chaát löôïng thoâng tin

Nhaän dieän heä thoáng thoâng tin

Ñeå nhaän dieän HTTT baïn phaûi xaùc ñònh ñöôïc:

23 Thanh Huøng

Caùc thuoäc tính cuûa saûn phaåm thoâng tin chaát löôïng cao


Taøi nguyeân con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng maø HTTT söû duïng

Loaïi saûn phaåm thoâng tin do chuùng taïo ra

Caùch chuùng nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån

Chuùng hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh, ra quyeát ñònh veà quaûn lyù, ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh nhö theá naøo

Phaàn 2:

Sô löôïc veà HTTT

Caùc loaïi HTTTPhaân loaïi caùc HTTT theo hoaït ñoäng vaø theo

quaûn lyù

24 Thanh Huøng


Heä hoã trôï hoaït ñoäng/nghieäp vuï

Vai troø cuûa heä hoã trôï hoaït ñoäng cuûa coâng ty kinh doanh nhaèm xöû lyù coù hieäu quaû caùc giao dòch kinh doanh, ñieàu khieån caùc quaù trình kyõ thuaät, hoã trôï truyeàn thoâng vaø hôïp taùc xí nghieäp, vaø caäp nhaät cô sôû döõ lieäu coâng ty.

Heä thoáng xöû lyù giao dòch

Heä thoáng xöû lyù giao dòch xöû lyù caùc giao dòch theo hai caùch cô baûn. Theo caùch xöû lyù boù, döõ lieäu giao dòch ñöôïc tích luõy trong moät khoaûng thôøi gian vaø ñöôïc xöû lyù ñònh kyø. Theo caùch xöû lyù töùc thôøi, döõ lieäu ñöôïc xöû lyù töùc thì sau khi giao dòch xaûy ra.

Heä thoáng kieåm soaùt quaù trình

Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp

Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp laø HTTT söû duïng nhieàu coâng ngheä thoâng tin ñeå giuùp con ngöôøi cuøng laøm vieäc vôùi nhau. Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp giuùp chuùng ta hôïp taùc—ñeå giao tieáp yù töôûng, chia seû taøi nguyeân, vaø ñieàu phoái caùc noã löïc coâng vieäc coù tính phoái hôïp giöõa caùc thaønh vieân trong caùc nhoùm döï aùn, vaø caùc nhoùm laøm vieäc khaùc.

25 Thanh Huøng


Heä hoã trôï quaûn lyù

Cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh cho caùc caáp vaø caùc kieåu nhaø quaûn lyù khaùc nhau laø nhieäm vuï phöùc taïp. Tuøy theo traùch nhieäm cuûa ngöôøi duøng cuoái laø nhaø quaûn lyù, trong thöïc teá coù caùc loaïi heä thoáng thoâng tin khaùc nhau: (1) HTTTQL (MIS), (2) Heä hoã trôï quyeát ñònh, (3) Heä thoâng tin cho giaùm ñoác.

Loaïi HTTT Ñaëc ñieåmHeä quaûn lyù kieán thöùc

Kieán thöùc-töø ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc

Heä chuyeân gia Kieán thöùc-töø caùc chuyeân gia

Heä hoã trôï quyeát ñònh

Caùc quyeát ñònh-hoã trôï töông taùc

Heä thoâng tin giaùm ñoác

Thoâng tin-cho giaùm ñoác vaø nhöõng ngöôøi khaùc

Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù

Thoâng tin-cho ngöôøi duøng cuoái laø nhaø quaûn lyù

Heä xöû lyù giao dòch

Döõ lieäu-töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh

Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi HTTT khaùc nhau

26 Thanh Huøng


Heä hoã trôï giaùm ñoác cung caáp thoâng tin cho laõnh ñaïo

vôùi hình thöùc deã söû duïng

Caùc loaïi HTTT khaùc

Ñoù laø caùc heä chuyeân gia, heä quaûn lyù kieán thöùc, heä thoâng tin chieán löôïc, vaø heä thoáng thoâng tin kinh doanh.

Heä chuyeân gia

Heä chuyeân gia laø HTTT döïa treân cô sôû tri thöùc; nghóa laø noù söû duïng kieán thöùc veà moät laõnh vöïc cuï theå ñeå hoaït ñoäng nhö moät nhaø tö vaán chuyeân nghieäp ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Caùc thaønh phaàn cuûa heä chuyeân gia laø cô sôû kieán thöùc vaø phaàn meàm thöïc hieän keát luaän döïa treân kieán thöùc vaø cho caùc caâu traû lôøi ñoái vôùi caùc caâu hoûi cuûa ngöôøi söû duïng.

Heä quaûn lyù kieán thöùc

Heä quaûn lyù kieán thöùc giuùp ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc taïo ra, toå chöùc, vaø chia seû kieán thöùc kinh doanh quan troïng baát cöù choã naøo vaø baát cöù khi naøo caàn ñeán.

Heä thoâng tin chieán löôïc

Laø HTTT hoã trôï vaø quyeát dònh vò trí caïnh tranh vaø chieán löôïc cuûa xí nghieäp.

27 Thanh Huøng


Heä thoâng tin kinh doanh

Heä thoâng tin kinh doanh caàn thieát cho taát caû caùc hoaït ñoäng keá toaùn, taøi chính, quaûn lyù nguoàn nhaân löïc, tieáp thò, vaø quaûn lyù kinh doanh.

HTTT tích hôïp

Laø heä thoáng thoâng tin chöùc naêng ñan cheùo cung caáp nhieàu chöùc naêng.

Heä hoã trôï nghieäp vuï xöû lyù döõ lieäu taïo ra töø caùc nghieäp vuï kinh doanhCaùc loaïi chính: Heä xöû lyù giao dòch xöû lyù döõ lieäu laø

keát quaû cuûa caùc giao dòch kinh doanh, caäp nhaät CSDL, vaø taïo ra caùc chöùng töø nghieäp vuï

Heä kieåm soaùt quaù trình giaùm saùt vaø kieåm tra caùc quaù trình kyõ thuaät

Heä hôïp taùc xí nghieäp hoã trôï giao tieáp, vaø hôïp taùc ñoäi, nhoùm laøm vieäc vaø xí nghieäp

Heä hoã trôï quaûn lyù cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï caàn thieát cho vieäc ra quyeát ñònh hieäu quaû cuûa nhaø quaûn lyù. Caùc loaïi chính: Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù (MIS) cung

caáp thoâng tin theo daïng baùo caùo qui ñònh tröôùc vaø keát xuaát cho nhaø quaûn lyù

Heä hoã trôï quyeát ñònh cung caáp söï hoã trôï töông taùc cho nhaø quaûn lyù ra quyeát ñònh

28 Thanh Huøng


Heä thoâng tin giaùm ñoác cung caáp caùc thoâng tin quan troïng ñöôïc thay ñoåi theo nhu caàu thoâng tin cuûa laõnh ñaïo

Caùc loaïi HTTT khaùc coù theå hoã trôï hoaëc nghieäp vuï, quaûn lyù, hoaëc caùc öùng duïng chieán löôïc. Caùc loaïi chính: Heä chuyeân gia laø heä döïa treân cô sôû tri

thöùc cung caáp lôøi khuyeân hôïp lyù vaø hoaït ñoäng nhö nhaø tö vaán ñoái vôùi ngöôøi söû duïng

Heä quaûn lyù tri thöùc laø heä döïa treân kieán thöùc hoã trôï vieäc taïo ra, toå chöùc, vaø phoå bieán kieán thöùc kinh doanh trong xí nghieäp

Heä thoâng tin chieán löôïc cung caáp cho coâng ty caùc saûn phaåm chieán löôïc, dòch vuï, vaø caùc tieän ích cho öu theá caïnh tranh

Heä thoâng tin kinh doanh hoã trôï caùc öùng duïng nghieäp vuï hay quaûn lyù veà caùc chöùc naêng kinh doanh cuûa xí nghieäp.

Toùm taét caùc loaïi HTTT

29 Thanh Huøng


Toùm taét chöông 2

1) Caùc khaùi nieäm heä thoáng

Heä thoáng laø moät nhoùm caùc thaønh phaàn coù lieân quan vôùi nhau hoaït ñoäng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chung baèng caùch chaáp nhaän ñaàu vaøo vaø taïo ñöôïc ñaàu ra trong moät quaù trình bieán ñoåi coù toå chöùc. Döõ lieäu phaûn hoài (Feedback) laø döõ lieäu veà keát quaû thöïc hieän cuûa heä thoáng. Kieåm soaùt (Control) laø thaønh phaàn giaùm saùt, ñaùnh giaù döõ lieäu phaûn hoài vaø thöïc hieän nhöõng ñieàu chænh caàn thieát ñoái vôùi ñaàu vaøo (Input) vaø caùc thaønh phaàn xöû lyù nhaèm ñaûm baûo ñaàu ra thích hôïp.

2) Caùc khaùi nieäm heä thoáng thoâng tin

Moät HTTT söû duïng caùc taøi nguyeân con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng ñeå thöïc hieän nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån bieán taøi nguyeân laø döõ lieäu thaønh saûn phaåm thoâng tin. Tröôùc tieân döõ lieäu ñöôïc thu thaäp vaø chuyeån thaønh daïng phuø hôïp cho quaù trình xöû lyù (Input). Keá tieáp, döõ lieäu ñöôïc xöû lyù vaø bieán thaønh thoâng tin (quaù trình xöû lyù-processing), ñöôïc

30 Thanh Huøng


löu tröõ ñeå duøng sau naøy (löu tröõ-storage), hay truyeàn thoâng vôùi ngöôøi söû duïng cuoái cuøng (output) tuøy thuoäc vaøo caùc thuû tuïc xöû lyù thích hôïp (kieåm soaùt-control).

3) Caùc taøi nguyeân vaø saûn phaåm HTTT

Taøi nguyeân phaàn cöùng bao goàm maùy moùc vaø phöông tieän ñöôïc söû duïng trong quaù trình xöû lyù thoâng tin. Taøi nguyeân phaàn meàm bao goàm caùc leänh chöông trình (program) vaø caùc leänh daønh cho con ngöôøi (thuû tuïc-procedure).Taøi nguyeân con ngöôøi goàm caùc chuyeân gia vaø ngöôøi söû duïng HTTT. Taøi nguyeân döõ lieäu bao goàm caùc daïng döõ lieäu khaùc nhau nhö chöõ vaø soá, vaên baûn, hình aûnh, video, aâm thanh vaø caùc daïng khaùc. Taøi nguyeân maïng bao goàm caùc phöông tieän truyeàn thoâng, vaø hoã trôï maïng. Saûn phaåm thoâng tin do HTTT taïo ra coù theå coù nhieàu daïng khaùc nhau, bao goàm caùc baùo caùo giaáy, hieån thò treân maøn hình, taøi lieäu ña phöông tieän, thoâng baùo ñieän töû, hình ñoà hoïa, vaø caùc traû lôøi baèng tieáng noùi.

4) Caùc loaïi HTTT

Caùc loaïi HTTT chính bao goàm heä hoã trôï taùc vuï, nhö Heä xöû lyù giao dòch, Heä kieåm soaùt quaù trình, Heä hôïp taùc giöõa caùc xí nghieäp, vaø Heä hoã trôï quaûn lyù, nhö Heä thoáng

31 Thanh Huøng


thoâng tin quaûn lyù, Heä hoã trôï quyeát ñònh, vaø Heä thoáng thoâng tin thöïc hieän. Caùc loaïi chính khaùc laø Heä chuyeân gia, Heä quaûn lyù kieán thöùc, Heä thoáng thoâng tin chieán löôïc, vaø Heä thoáng thoâng tin kinh doanh.Tuy nhieân, trong thöïc teá, söï phaân loaïi coù tính chaát khaùi nieäm naøy ñöôïc keát hôïp thaønh caùc HTTT chöùc naêng ñan cheùo nhau, cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï quyeát ñònh cho Ban giaùm ñoác vaø cuõng thöïc hieän caùc hoaït ñoäng xöû lyù thoâng tin taùc vuï.

32 Thanh Huøng

Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT

Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT

Muïc tieâu:

4. Moâ taû vaø cho caùc ví duï minh hoïa töøng böôùc phöông phaùp heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà vaø chu kyø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin

5. Giaûi thích vaán ñeà kyõ thuaät heä thoáng nhôø maùy tính hoã trôï aûnh höôûng tôùi quaù trình phaùt trieån caùc HTTT ñoái vôùi ngöôøi duøng cuoái vaø chuyeân gia HTTT nhö theá naøo

6. Söû duïng phöông phaùp heä thoáng, quaù trình phaùt trieån HTTT, moâ hình caùc thaønh phaàn HTTT töø chöông hai (caùc böôùc cô baûn giaûi quyeát vaán ñeà) ñeå ñeà ra caùc giaûi phaùp HTTT ñoái vôùi baøi toaùn kinh doanh ñôn giaûn

33 Thanh Huøng


Phaàn 1:

Tieáp caän heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà

Tieáp caän heä thoáng

Laø söû duïng phöông phaùp heä thoáng ñeå xaùc ñònh vaán ñeà vaø caùc cô hoäi vaø phaùt trieån caùc giaûi phaùp. Vieäc nghieân cöùu moät baøi toaùn vaø hình thaønh giaûi phaùp gaén lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng coù lieân quan vôùi nhau sau ñaây:

1. Nhaän daïng vaø xaùc ñònh vaán ñeà hay cô hoäi baèng caùch söû duïng caùch suy nghó heä thoáng

2. Phaùt trieån vaø ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp heä thoáng coù theå thay theá cho nhau

3. Choïn giaûi phaùp heä thoáng ñaùp öùng toát nhaát caùc yeâu caàu cuûa baïn

4. Thieát keá giaûi phaùp heä thoáng ñaõ choïn5. Thöïc hieän vaø ñaùnh giaù thaønh coâng cuûa

heä thoáng ñaõ thieát keá

34 Thanh Huøng


Phöông phaùp heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà

35 Thanh Huøng

Thöïc hieän giaûi

phaùp

Thöïc hieän vaø ñaùnh giaù thaønh coâng cuûa heä thoáng ñaõ thieát keá

Xaùc ñònh vaán ñeà

Phaùt trieån caùc giaûi

phaùp thay theáChoïn giaûi phaùp

Thieát keá giaûi

phaùp

Xaùc ñònh vaán ñeà hay cô hoäi baèng caùch söû duïng caùch suy nghó heä thoáng

Phaùt trieån vaø ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp heä thoáng coù theå thay ñoåi cho nhau

Choïn giaûi phaùp heä thoáng ñaùp öùng toát nhaát caùc yeâu caàu cuûa baïn

Thieát keá giaûi phaùp heä thoáng ñaõ choïn


Caùc vaán ñeà vaø cô hoäi ñöôïc xaùc ñònh ôû böôùc 1 cuûa phöông phaùp/tieáp caän heä thoáng. Moät vaán ñeà coù theå ñöôïc xaùc ñònh nhö laø moät ñieàu kieän caên baûn gaây ra keát quaû khoâng mong muoán. Moät cô hoäi laø moät ñieàu kieän caên baûn theå hieän tieàm naêng ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán.

36 Thanh Huøng


Caùch suy nghó heä thoáng

Caùi coát loûi cuûa caùch suy nghó heä thoáng laø “seeing the forest and the trees” (nhìn thaáy caû röøng vaø caây) trong baát cöù tình huoáng naøo baèng caùch: Nhìn thaáy roõ caùc moái lieân heä laãn nhau

trong caùc heä thoáng chöù khoâng phaûi chæ nhìn thaáy caùc chuoãi maéc xích nguyeân nhaân vaø haäu quûa moãi khi caùc bieán coá xaûy ra.

Thaáy roõ caùc quaù trình xöû lyù thay ñoåi trong caùc heä thoáng chöù khoâng phaûi chæ nhìn thaáy caùc “snapshots” cuï theå moãi khi caùc thay ñoåi xaûy ra.

Moät minh hoïa veà caùch suy nghó heä thoáng

37 Thanh Huøng


Phaùt trieån caùc giaûi phaùp coù theå thay theá cho nhau

Caùc giaûi phaùp xuaát phaùt töø ñaâu? Kinh nghieäm laø moät nguoàn toát. Nhöõng giaûi phaùp ñaõ thöïc hieän, hoaëc ít nhaát ñaõ ñöôïc xem xeùt trong quaù khöù caàn ñöôïc xem xeùt laïi. Moät nguoàn khaùc cuûa caùc giaûi phaùp nöõa laø caùc lôøi chæ baûo cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, bao goàm lôøi khuyeân cuûa caùc nhaø tö vaán vaø ñeà nghò cuûa caùc heä chuyeân gia. Baïn cuõng neân söû duïng tröïc giaùc vaø oùc saùng taïo ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp saùng taïo. Cuoái cuøng, ñöøng queân raèng “doing nothing” (khoâng laøm gì caû) veà moät vaán ñeà hoaëc cô hoäi laø moät giaûi phaùp hôïp lyù, vôùi nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa noù.

Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp

Ñeå coù theå xaùc ñònh ñöôïc giaûi phaùp toát nhaát.

38 Thanh Huøng


Ñaàu tieân caàn xaây döïng tieâu chuaån ñaùnh giaù vaø xaùc ñònh xem moãi giaûi phaùp ñaùp öùng caùc tieâu chuaån naøy nhö theá naøo. Tieâu chuaån coù theå ñöôïc xeáp haïng hoaëc cho troïng soá, döïa treân söï quan troïng cuûa noù khi ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa baïn. Chaúng haïn, baïn coù theå xeáp tieâu chuaån lieân quan ñeán chi phí hoaït ñoäng cao hôn tieâu chuaån deã söû duïng. Cuoái cuøng, moãi giaûi phaùp thay ñoåi phaûi ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân caùch noù ñaùp öùng tieâu chuaån ñaùnh giaù cuûa baïn toát nhö theá naøo. Hình döôùi ñaây minh hoïa vieäc ñaùnh giaù hai giaûi phaùp baèng caùch söû duïng moät vaøi tieâu chuaån.

39 Thanh Huøng


Ví duï veà vieäc ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp.

Choïn giaûi phaùp toát nhaát

Moät khi taát caû caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù, baïn coù theå baét ñaàu quaù trình choïn ra giaûi phaùp toát nhaát. Caùc giaûi phaùp coù theå ñöôïc so saùnh vôùi nhau bôûi vì chuùng ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù vôùi cuøng tieâu chuaån. Chaúng haïn, hai giaûi phaùp ôû hình treân coù theå ñöôïc xem, xeáp haïng vaø ñöôïc choïn hay loaïi boû döïa treân caùc tieâu chuaån rieâng reû hoaëc toång soá ñieåm.

Thieát keá vaø thöïc hieän giaûi phaùp

40 Thanh Huøng


Moät khi giaûi phaùp ñaõ ñöôïc choïn, noù phaûi ñöôïc thieát keá vaø thöïc hieän. Ñaëc taû thieát keá coù theå mieâu taû chi tieát caùc ñaëc tính vaø caùc naêng löïc cuûa con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, vaø nguoàn döõ lieäu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng thoâng tin maø heä thoáng môùi caàn. Moät keá hoaïch thöïc hieän qui ñònh nguoàn löïc, hoaït ñoäng vaø thôøi gian caàn thieát ñeå thöïc hieän thích hôïp.

Kieåm tra sau khi thöïc hieän

Keát quaû cuûa vieäc thöïc hieän moät giaûi phaùp seõ ñöôïc giaùm saùt vaø ñaùnh giaù. Ñaây ñöôïc goïi laø quaù trình kieåm tra sau khi thöïc hieän.

Phaàn 2:

Phaùt trieån caùc giaûi phaùp HTTT

Phaàn naøy ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc quan nieäm giaûi quyeát vaán ñeà trong phaàn tröôùc ñeå chæ ra caùc giaûi phaùp HTTT ñaùp öùng nhu caàu kinh doanh cuûa ngöôøi duøng cuoái vaø caùc toå chöùc cuûa hoï coù theå ñöôïc phaùt trieån nhö theá naøo.

Chu kyø phaùt trieån heä thoáng

41 Thanh Huøng


Giaûi phaùp phaùt trieån HTTT laø moät quaù

trình goàm nhieàu böôùc

Vieäc söû duïng phöông phaùp heä thoáng ñeå phaùt trieån caùc giaûi phaùp HTTT gaén lieàn vôùi moät quaù trình nhieàu böôùc ñöôïc goïi laø chu kyø phaùt trieån HTTT, cuõng ñöôïc bieát ñeán nhö chu kyø soáng phaùt trieån heä thoáng (SDLC) goàm caùc böôùc (1) Ñieàu tra, (2) Phaân tích, (3) Thieát keá, (4) Thöïc hieän, vaø (5) Baûo trì.

42 Thanh Huøng


Chu kyø phaùt trieån HTTT truyeàn thoáng

43 Thanh Huøng

Ñieàu traHeä thoáng

Saûn phaåm:Nghieân

cöùukhaû thi

Phaân tíchHeä thoáng

Saûn phaåm:Yeâu caàu

chöùc naêng

Thieát keáHeä thoáng

Saûn phaåm:Ñaëc taû

heä thoáng

Thöïc hieänHeä thoáng

Saûn phaåm:Heä thoáng

taùc vuï

Baûo trìHeä thoáng

Saûn phaåm:Heä thoáng

ñaõ caûi tieán

Xaùc ñònh xem vaán ñeà hay cô hoäi kinh doanh coù toàn taïi khoâng.Tieán haønh nghieân cöùu khaû thi ñeå xaùc ñònh xem HTTT môùi hay ñaõ caûi tieán coù laø giaûi phaùp khoâng.Thöïc hieän keá hoaïch quaûn lyù döï aùn vaø nhaän ñöôïc söï ñoàng yù cuûa ban giaùm ñoác

Phaùt trieån giaûi phaùp HTTT

Thöïc hieän giaûi phaùp HTTT

Hieåu vaán ñeà hay cô hoäi kinh doanh

Phaân tích nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi duøng cuoái, moâi tröôøng cuûa toå chöùc, vaø heä thoáng baát kyø ñang duøng hieän taïi.Trình baøy caùc yeâu caàu chöùc naêng cuûa heä thoáng coù theå ñaùp öùng nhu caàu

cuûa ngöôøi duøng cuoái.Trình baøy caùc ñaëc taû ñoái vôùi taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, con ngöôøi, maïng, vaø döõ lieäu, vaø caùc saûn phaåm thoâng tin thoûa maõn yeâu caàu chöùc naêng cuûa heä thoáng ñaõ ñeà nghò.

Trang bò phaàn cöùng vaø phaàn meàm.Kieåm tra heä thoáng, vaø huaán luyeän ngöôøi vaän haønh vaø söû duïng noù.

Ñoåi thaønh heä thoáng môùi.

Söû duïng quaù trình xem laïi sau thöïc hieän ñeå giaùm saùt, ñaùnh giaù, vaø ñieàu chænh heä thoáng khi caàn.


Nghieân cöùu khaû thi

Nghieân cöùu sô boä goïi laø nghieân cöùu khaû thi, ñieàu tra nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng töông lai vaø xaùc ñònh caùc yeâu caàu taøi nguyeân, chi phí, lôïi ích, vaø söï khaû thi cuûa döï aùn ñaõ ñeà nghò. Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin ñöôïc toùm taét trong baûng ñeå thu thaäp döõ lieäu cho nghieân cöùu khaû thi. Phoûng vaán nhaân

vieân, khaùch haøng vaø nhaø quaûn lyù

Baûng caâu hoûi cho ngöôøi duøng cuoái thích hôïp trong toå chöùc

Quan saùt caù nhaân, xem baêng video, hay nhöõng thöù lieân quan ñeán hoaït ñoäng coâng vieäc cuûa ngöôøi duøng cuoái

Xem xeùt taøi lieäu, baùo caùo, taøi lieäu thuû tuïc, vaø caùc taøi lieäu khaùc

Trình baøy, moâ phoûng, vaø quan saùt moâ hình caùc hoaït ñoäng coâng vieäc

44 Thanh Huøng


Caùch thu thaäp thoâng tin ñeå phaùt trieån heä thoáng

Tính khaû thi cuûa heä thoáng ñeà nghò coù theå ñuôïc ñaùnh giaù theo boán loaïi chính laø:

Tính khaû thi veà toå chöùc

Tính khaû thi veà kinh teá

HTTT ñöôïc ñeà nghò hoã trôï caùc muïc tieâu chieán löôïc cuûa toå chöùc nhö theá naøo

Tieát kieäm chi phí Taêng doanh thu Giaûm ñaàu tö Taêng lôïi nhuaän

Tính khaû thi kyõ thuaät Tính khaû thi vaän haønh

Khaû naêng, ñoä tin caäy, tính saün saøng cuûa phaàn cöùng, phaàn meàm vaø maïng

Ngöôøi duøng cuoái chaáp nhaän

Hoã trôï ban giaùm ñoác Caùc yeâu caàu khaùch

haøng, nhaø cung caáp, vaø chính phuû.

Nghieân cöùu khaû thi gaén lieàn vôùi phaân tích lôïi ích/chi phí. Neáu chi phí vaø lôïi ích coù theå ñöôïc ñònh löôïng, chuùng ñöôïc goïi laø höõu hình; neáu khoâng, goïi laøø voâ hình. Chi phí voâ hình thì khoù ñònh löôïng; chuùng goàm vieäc ñaùnh maát thieän yù khaùch haøng hay nhueä khí nhaân vieân gaây ra bôûi caùc sai laàm vaø tình traïng xaâu xeù, chia reõ do caøi ñaët heä thoáng môùi.

Caùc lôïi ích höõu hình Ví duïTaêng doanh soá hay lôïi nhuaän

Phaùt trieån caùc saûn phaåm vaø dòch vuï döïa treân maùy tính

Giaûm caùc khoaûn chi phí xöû lyù thoâng tin

Loaïi boû caùc thuû tuïc vaø taøi lieäu khoâng caàn thieát

45 Thanh Huøng


Giaûm caùc khoaûn chi phí hoaït ñoäng

Caét giaûm chi phí vaän chuyeån haøng toàn kho

Giaûm caùc khoaûn yeâu caàu ñaàu tö

Giaûm caùc yeâu caàu ñaàu tö haøng toàn kho

Taêng hieäu quaû vaø khaû naêng hoaït ñoäng

Caûi tieán hieäu quaû vaø khaû naêng trong saûn xuaát; ví duï, ít hö hoûng, laõng phí vaø thôøi gian cheát

Caùc lôïi ích voâ hình Ví duïThoâng tin môùi hay thoâng tin ñaõ caûi thieän luoân saün saøng

Thoâng tin vaø nhieàu loaïi thoâng tin môùi chính xaùc vaø kòp thôøi hôn

Caûi thieän caùc khaû naêng tính toaùn vaø phaân tích

Moâ hình phaân tích

Caûi thieän dòch vuï khaùch haøng

Ñaùp öùng dòch vuï kòp thôøi hôn

Caûi thieän tinh thaàn nhaân vieân

Loaïi boû caùc coâng taùc, coâng vieäc teû nhaït vaø phieàn toaùi

Caûi thieän ra quyeát ñònh quaûn lyù

Phaân tích caùc quyeát ñònh vaø thoâng tin toát hôn

Caûi thieän vò trí caïnh tranh

Caùc heä thoáng duy trì khaùch haøng vaø nhaø cung caáp

Caûi thieän hình aûnh trong kinh doanh vaø coäng ñoàng

Laøm taêng hình aûnh ñöôïc nhaän thöùc bôûi caùc khaùch haøng, nhaø cung caáp, vaø nhöõng ngöôøi ñaàu tö

Caùc lôïi ích coù theå cuûa caùc HTTT döïa treân maùy tính

46 Thanh Huøng


Phaân tích heä thoáng

Phaân tích heä thoáng laø moät nghieân cöùu chi tieát:

Caùc nhu caàu thoâng tin cuûa toå chöùc vaø nhöõng ngöôøi duøng cuoái nhö chính baïn.

Caùc hoaït ñoäng, taøi nguyeân, vaø saûn phaåm cuûa baát kyø heä thoáng thoâng tin hieän taïi.

Caùc khaû naêng heä thoáng thoâng tin ñöôïc yeâu caàu ñeå ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cuûa baïn vaø nhöõng ngöôøi duøng cuoái khaùc.

Phaân tích toå chöùc

Phaân tích toå chöùc laø moät böôùc khôûi ñaàu quan troïng trong phaân tích heä thoáng.

Phaân tích heä thoáng hieän taïi

Baïn caàn phaûi phaân tích heä thoáng naøy söû duïng caùc taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, vaø con ngöôøi nhö theá naøo ñeå bieán ñoåi caùc taøi nguyeân döõ lieäu, nhö döõ lieäu giao dòch thaønh caùc saûn phaåm thoâng tin, nhö caùc baùo caùo vaø keát xuaát.

Phaân tích caùc yeâu caàu chöùc naêng

47 Thanh Huøng


Baïn phaûi coá xaùc ñònh caùc khaû naêng xöû lyù thoâng tin ñöôïc yeâu caàu cho moãi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng (nhaäp, quaù trình xöû lyù, xuaát, löu tröõ, kieåm soaùt) ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi duøng cuoái.

Caùc yeâu caàu giao dieän ngöôøi söû duïng. Caùc nhu caàu nhaäp/xuaát cuûa ngöôøi duøng cuoái phaûi ñöôïc hoã trôï bôûi heä thoáng thoâng tin, bao goàm caùc nguoàn, ñònh daïng, noäi dung, dung löôïng, vaø tính thöôøng xuyeân cuûa moãi loaïi nhaäp xuaát.

Caùc yeâu caàu xöû lyù. Caùc hoaït ñoäng yeâu caàu bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh ñaàu ra. Bao goàm caùc tính toaùn, nguyeân taéc quyeát ñònh, vaø hoaït ñoäng xöû lyù khaùc, vaø khaû naêng, soá löôïng vaät lieäu ñöa vaøo moät quaù trình, thôøi gian quay voøng, vaø thôøi gian ñaùp öùng caàn cho caùc hoaït ñoäng xöû lyù.

Caùc yeâu caàu löu tröõ. Toå chöùc, noäi dung, vaø kích thöôùc cuûa caùc cô sôû döõ lieäu, caùc loaïi vaø taàn soá vieäc caäp nhaät vaø hoûi ñaùp, ñoä daøi vaø cô sôû hôïp lyù cho vieäc löu tröõ baûn ghi.

Caùc yeâu caàu kieåm soaùt. Chính xaùc, hôïp leä, an toaøn, baûo maät, vaø khaû naêng ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñoái vôùi caùc chöùc naêng nhaäp, quaù trình, xöû lyù, xuaát, vaø löu tröõ heä thoáng.

Caùc yeâu caàu chöùc naêng ñònh roõ caùc khaû naêng HTTT ñöôïc yeâu caàu

ñeå ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng

Thieát keá heä thoáng

48 Thanh Huøng


Giao dieän ngöôøi söû duïng, döõ lieäu, vaø thieát keá quaù trình

49 Thanh Huøng


Bao goàm 3 hoaït ñoäng: giao dieän ngöôøi duøng, döõ lieäu vaø thieát keá quaù trình.

Thieát keá giao dieän ngöôøi söû duïng: thöôøng söû duïng daïng Web

Thieát keá heä thoáng coù theå ñöôïc xem nhö thieát keá giao dieän ngöôøi duøng, döõ lieäu, vaø

quaù trình

Phong caùch Caùc yeáu toá thieát keá Ñoaøn theå Neàn ñaù hoa cöông vaø ñoà hoïa chaïm

noåi hay khaéc Taân

thôøi/treû trung

Nhieàu maøu, bieåu töôïng theo moát, chuyeån ñoäng, vaø aâm thanh

Caùch taân/saùng taïo

Ñoà hoïa ñoäc laäp taïo thaønh moät toång theå boá cuïc chaët cheõ maëc duø chuùng xuaát hieän khoâng gaàn nhau; moãi hình laø moät lieân keát ñeán thaønh phaàn khaùc cuûa Intranet

Maïnh meõ Hình aûnh coù tính haønh ñoäng—ngöôøi di chuyeån, nhaân vieân baùn

50 Thanh Huøng

Thieát keágiao dieän ngöôøi söû

duïng

Thieát keáDöõ lieäu

Thieát keá

Quaù trình

Maøn hình, Maãu bieåu, Baùo caùo, vaø thieát keá hoäp

Thieát keá caáu truùc phaàn töû döõ lieäu

Thieát keá chöông trình vaø thuû tuïc

Thieát keá heä thoáng


haøng töông taùc khaùch haøng; hôïp ñoàng ñang ñöôïc kyùVò trí toát nhaát treân trang Web daønh ñeå nhaán maïnh hôïp ñoàng gaàn nhaát ñöôïc kyù keát; vieäc mua saém môùi nhaát ñöôïc thöïc hieän; söï kieän quan troïng nhaát vöøa ñaït ñöôïc

Ñònh höôùng gia ñình

Hình aûnh gia ñình

51 Thanh Huøng


Caùc yeáu toá thieát keá giao dieän ngöôøi söû duïngtrong thieát keá trang Web ña phöông tieän treân

Internet hay Intranet

Thieát keá döõ lieäu. Saûn phaåm cuûa thieát keá döõ lieäu laø moâ taû chi tieát veà:

Thuoäc tính hay tính chaát cuûa thöïc theå (ñoái töôïng, con ngöôøi, nôi choán, söï kieän) maø HTTT caàn ñeå duy trì thoâng tin

Moái quan heä giöõa caùc thöïc theå Caùc yeáu toá döõ lieäu cuï theå (CSDL, Baûng,

Maãu tin, …) caàn ñöôïc löu tröõ cho töøng thöïc theå

Luaät toaøn veïn quaûn lyù moãi phaàn töû döõ lieäu ñöôïc qui ñònh vaø söû duïng trong HTTT nhö theá naøo

Thieát keá quaù trình. Hoaït ñoäng thieát keá quaù trình taäp trung vaøo thieát keá caùc taøi nguyeân phaàn meàm, nghóa laø chöông trình vaø thuû tuïc maø HTTT ñöôïc ñeà nghò caàn ñeán. Dòch vuï ngöôøi söû duïng—giao dieän

ngöôøi söû duïng kieåu ñoà hoïa ñöôïc söû duïng trong phaàn meàm

Dòch vuï öùng duïng—caùc ñôn theå phaàn meàm thi haønh luaät kinh doanh, xöû lyù thoâng tin, quaûn lyù giao dòch. Caùc dòch vuï öùng duïng coù theå naèm treân client hay server.

52 Thanh Huøng


Dòch vuï döõ lieäu—döõ lieäu ñöôïc chuaån bò saün cho caùc phaàn meàm dòch vuï öùng duïng trong quaù trình xöû lyù. Heä thoáng quaûn lyù CSDL seõ ñaûm nhieäm chöùc naêng naøy.

Ñaëc taû heä thoáng

nhaø thieát keá heä thoáng thöôøng seõ trình baøy caùc ñaëc taû phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, döõ lieäu, vaø con ngöôøi cho moät heä thoáng ñöôïc ñeà nghò. Thieát keá heä thoáng cuoái cuøng phaûi qui ñònh loaïi taøi nguyeân phaàn cöùng naøo (maùy moùc vaø phöông tieän), taøi nguyeân phaàn meàm naøo (chöông trình vaø thuû tuïc), taøi nguyeân maïng naøo (phöông tieän truyeàn thoâng vaø maïng), vaø taøi nguyeân con ngöôøi naøo (ngöôøi duøng cuoái vaø caùc nhaân vieân HTTT) seõ caàn ñeán. Noù phaûi qui ñònh taøi nguyeân döõ lieäu (chöùa trong caùc Baûng vaø CSDL hoï thieát keá) seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh saûn phaåm thoâng tin (keát xuaát, ñaùp öùng, baùo caùo, vaø taøi lieäu) nhö theá naøo. Nhöõng ñaëc taû naøy laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa giai ñoaïn thieát keá heä thoáng.

Laáy maãu thöû (prototyping)

Laáy maãu thöû laø söï phaùt trieån vaø thöû nghieäm nhanh caùc moâ hình ñang laøm vieäc (prototype) cuûa caùc öùng duïng môùi trong quaù trình laëp vaø töông taùc.

Nhoùm. Moät vaøi ngöôøi duøng cuoái vaø nhaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin thaønh laäp moät nhoùm

53 Thanh Huøng


phaùt trieån öùng duïng kinh doanh Sô ñoà hoùa. Phaùt trieån thieát keá maãu thöû ban

ñaàu döôùi daïng sô ñoà Maãu thöû. Chuyeån sô ñoà thaønh maãu thöû “troû

vaø nhaáp” ñôn giaûn baèng caùch söû duïng coâng cuï laáy maãu thöû.

Trình baøy. Moät vaøi maøn hình vaø lieân keát thoâng thöôøng ñöôïc trình baøy cho ngöôøi söû duïng.

Phaûn hoài. Sau khi nhoùm nhaän ñöôïc phaûn hoài töø ngöôøi söû duïng, maãu thöû seõ ñöôïc laëp laïi.

Laëp laïi. Söï trình baøy vaø laëp laïi ñöôïc thöïc hieän theâm.

Tö vaán/Tham khaûo. Nhöõng cuoäc hoäi thaûo ñöôïc toå chöùc vôùi caùc nhaø phaùt trieån/tö vaán IT ñeå xaùc ñònh caùc caûi tieán vaø söï phuø hôïp vôùi tieâu chuaån hieän coù cuûa toå chöùc.

Hoaøn taát. Maãu thöû ñöôïc chuyeån thaønh moät öùng duïng hoaøn taát.

Chaáp nhaän. Ngöôøi söû duïng xem xeùt laïi vaø keát thuùc hôïp ñoàng neáu hoï chaáp nhaän heä thoáng môùi.

Caøi ñaët. Caùi ñaët phaàn meàm öùng duïng môùi vaøo maïng maùy chuû.

54 Thanh Huøng


Ví duï veà quaù trình phaùt trieån heä thoángdöïa vaøo vieäc laáy maãu thöû trong kinh doanh

Thöïc hieän moät heä thoáng thoâng tin môùi

Giai ñoaïn thöïc hieän heä thoáng lieân quan ñeán vieäc mua saém phaàn cöùng vaø phaàn meàm, phaùt trieån phaàn meàm, thöû nghieäm chöông trình vaø thuû tuïc, phaùt trieån taøi lieäu, vaø nhieàu hoaït ñoäng caøi ñaët khaùc. Noù cuõng bao goàm vieäc ñaøo taïo vaø huaán luyeän ngöôøi duøng cuoái vaø caùc chuyeân gia vaän haønh heä thoáng môùi.

55 Thanh Huøng

Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính

Phaàn cöùng maùy tính

Muïc tieâu:

7. Xaùc ñònh caùc loaïi phaàn cöùng chuû yeáu, xu höôùng, vaø caùch söû duïng heä thoáng maùy vi tính, maùy côõ trung, vaø maùy lôùn (Mainframe)

8. Sô löôïc veà caùc coâng ngheä chính vaø söû duïng caùc thieát bò ngoaïi vi ñeå nhaäp döõ lieäu, xuaát döõ lieäu, vaø löu tröõ.

9. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà caùc thaønh phaàn vaø chöùc naêng cuûa moät heä thoáng maùy tính

10. Xaùc ñònh heä thoáng maùy tính vaø thieát bò ngoaïi vi baïn caàn trang bò hay tö vaán cho moät doanh nghieäp, vaø giaûi thích lyù do cuûa söï choïn löïa ñoù

56 Thanh Huøng


Phaàn 1:

Heä thoáng maùy tính:Ngöôøi duøng cuoái vaø

maùy tính xí nghieäp

Thaûo luaän caùc xu höôùng, öùng duïng, vaø moät vaøi khaùi nieäm caên baûn cuûa nhieàu loaïi maùy tính ñang ñöôïc söû duïng hieän nay.

Xu höôùng cuûa heä thoáng maùy tính

Heä thoáng maùy tính ngaøy nay raát ña daïng veà kích thöôùc, kieåu daùng, vaø khaû naêng tính toaùn. Phaàn cöùng vaø phaàn meàm cuõng nhö nhu caàu cuûa ngöôøi duøng cuoái phaùt trieån nhanh tieáp tuïc laøm xuaát hieän caùc kieåu maùy tính môùi, töø thieát bò hoã trôï kyõ thuaät soá xaùch tay cho ngöôøi duøng cuoái (personal digital assistant), cho ñeán mainframe nhieàu CPU lôùn nhaát daønh cho xí nghieäp.

Söï buøng noå cuûa maïng maùy tính cho caùc öùng duïng Internet vaø intranet seõ thay theá choã cuaû maùy tính caù nhaân, ñaëc bieät trong nhöõng toå chöùc lôùn vaø thò tröôøng maùy tính gia ñình.

Caùc theá heä maùy tính

57 Thanh Huøng


Theá heä thöù nhaát cuaû nhöõng maùy tính hình thaønh trong giai ñoaïn nhöõng naêm ñaàu thaäp kyû 50, giai ñoaïn thöù hai buøng noå trong suoát nhöõng naêm cuoái thaäp kyû 60s, giai ñoaïn thöù ba vaøo thaäp kyû 70, vaø giai ñoaïn thöù tö laø coâng ngheä maùy tính cuûa nhöõng naêm 1980-1990. Theá heä thöù naêm gia toác caùc theá heä tröôùc ñoù ñeå ñöa chuùng ta böôùc vaøo theá kyû 21.Maùy tính theá heä thöù nhaát gaén lieàn vôùi maùy tính theå tích lôùn söû duïng haøng traêm hay haøng ngaøn ñeøn chaân khoâng cho vieäc xöû lyù vaø caùc maïch nhôù cuûa noù.

Caùc xu höôùng chính theo khaû naêng cuûa maùy tính

58 Thanh Huøng


Maùy tính theá heä thöù hai söû duïng transistor vaø caùc thieát bò baùn daãn khaùc ñöôïc noái thaønh caùc bo maïch trong caùc maùy tính.

Maùy tính theá heä thöù ba söû duïng caùc maïch tích hôïp trong ñoù haøng ngaøn transistor vaø caùc phaàn töû maïch khaùc ñöôïc khaéc treân caùc chip silicon nhoû goïn.Boä nhôù chính coù khaû naêng taêng ñeán vaøi MB vaø toác ñoä xöû lyù coù theå ñaït ñeán haøng trieäu pheùp tính treân giaây (MISP).Maùy tính theá heä thöù tö döïa vaøo vieäc söû duïng coâng ngheä LSI (large-scale integration) vaø VLSI haøng traêm ngaøn hay haøng trieäu transitors vaø caùc phaàn töû maïch khaùc ñöôïc neùn treân 1 chip.Chuùng ta coù ñang chuyeån vaøo caùc maùy tính theá heä thöù naêm hay khoâng ñang laø chuû ñeà tranh luaän bôûi vì khaùi nieäm veà theá heä coù theå khoâng coøn phuø hôïp ñoái vôùi nhöõng thay ñoåi nhanh choùng tieáp tuïc dieãn ra trong coâng ngheä phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu vaø maïng maùy tính.

Heä thoáng maùy vi tính

59 Thanh Huøng


Söùc maïnh tính toaùn cuûa maùy vi tính baây giôø vöôït xa caùc loaïi mainframe cuûa theá heä maùy tính thôøi tröôùc nhöng vôùi giaù thaáp hôn nhieàu baïn yù kieán veà vieäc choïn löïa caùc maùy vi tính coù saün ngaøy nay.

Moät loaïi maùy vi tính quan troïng khaùc bao goàm thieát bò cho maùy tính caàm tay ñöôïc bieát ñeán nhö personal digital assistants (PDAs) ñöôïc thieát keá tieän lôïi cho truyeàn thoâng vaø maùy tính. PDAs duøng maøn hình caûm öùng, vaø nhaän daïng chöõ vieát tay baèng buùt, hay baøn phím ñeå giuùp ngöôøi laøm vieäc thöôøng di chuyeån göûi vaø nhaän E-mail vaø trao ñoåi thoâng tin nhö thieát laäp cuoäc heïn, danh saùch coâng vieäc caàn laøm, giao dòch baùn haøng vôùi maùy tính ñeå baøn PC vaø Web servers cuûa noù.

Heä thoáng ña phöông tieän

Maùy PC kieåu ña phöông tieän ñöôïc thieát keá ñeå trình baøy thoâng tin bao goàm vaên baûn hay ñoà hoïa, tieáng noùi, caùc tín hieäu aâm thanh soá khaùc, hình aûnh, phim hoaït hình, vaø caùc ñoaïn video.

60 Thanh Huøng

Söû duïng PDA


Maùy tính maïng

Maùy tính maïng Heä ñieàu haønh, phaàn meàm öùng duïng, vaø server

löu tröõ döõ lieäu Söû duïng trình duyeät Web, vaø chaïy caùc öùng duïng

phaàn meàm Java cho pheùp goïi laø applets Quaûn lyù töø xa vaø taäp trung Noùi chung khoâng caàn oå ñóa cöùngNetPC Laøm vieäc nhö PC, vôùi phaàn meàm rieâng cuûa noù Coù oå ñóa cöùng, nhöng khoâng coù oå ñóa meàm hay

CD-ROM Hoäp ñöôïc nieâm ñeå ngöôøi söû duïng khoâng theå

thay ñoåi caáu hình Heä ñieàu haønh vaø caùc öùng duïng ñöôïc quaûn lyù

vaø naïp taäp trungThieát bò ñaàu cuoái Windows Thieát bò ñaàu cuoái reû tieàn, khoâng coù thieát bò löu

tröõ Windows NT ña ngöôøi duøng nhö heä ñieàu haønh

server Microsoft Office-gioáng nhö phaàn meàm nhieàu ngöôøi

söû duïng treân server

61 Thanh Huøng


So saùnh maùy tính maïng vôùi NetPC, Windows terminal

Moät trong nhöõng haáp daãn chính cuûa maùy tính maïng laø giaù reû, deã daøng naâng caáp, baûo trì, vaø hoã trôï ñaày ñuû tính naêng cuûa PCs.

Thieát bò ñaàu cuoái maùy tính (Computer terminals)

Thieát bò ñaàu cuoái maùy tính ñang traõi qua söï chuyeån ñoåi lôùn thaønh caùc thieát bò maùy tính noái maïng.

Heä thoáng maùy tính côõ trung

62 Thanh Huøng


Maùy tính côõ trung, goàm caùc maùy mini vaø maùy chuû maïng cao caáp, laø caùc heä thoáng nhieàu ngöôøi söû duïng coù theå quaûn lyù maïng goàm caùc maùy PC vaø thieát bò ñaàu cuoái.

Heä thoáng maùy tính lôùn

Caùc maùy Mainframe laø heä thoáng maùy tính lôùn, nhanh, vaø maïnh. Ví duï, mainframes coù theå xöû lyù haøng traêm trieäu leänh trong 1 giaây (MIPS). Mainframes cuõng coù dung löôïng boä nhôù chính lôùn. Boä nhôù chính coù theå leân ñeán töø haøng traêm megabyte ñeán nhieàu gigabyte.

IBM ES/3090 MODEL 600E

(laøm maùt baèng nöôùc)

S/390 Ry4(CMOS laøm maùt khoâng

khí)Boä xöû lyù Söùc maïnh boä xöû lyùNhu caàu ñieänKhoâng gian bò chieámTroïng löôïng

6-way390 MIPS138.8 KVA974 sq. ft.31,590 pounds

10-way400 MIPS5 KVA52 sq. ft.2,057 pounds

63 Thanh Huøng


So saùnh mainframe laøm maùt baèng nöôùc vaø heä thoáng CMOS laøm maùt baèng khoâng khí

Haàu heát döõ lieäu kinh doanh quan troïng ñöôïc chöùa treân mainframe

Tính phaân vuøng cuûa mainframe coù theå giaûi quyeát vaán ñeà gia taêng giao thoâng treân Internet

Caùc öùng duïng mainframe ñöôïc thieát keá ñeå laøm vieäc vôùi khaùch haøng ít tieàn nhö NetPC vaø NC

Tính an toaøn trong mainframe saün coù keát hôïp vôùi boä ñoàng xöû lyù maät maõ môùi vaø khaû naêng vöôït qua filewall

Döõ lieäu treân mainframe an toaøn hôn treân caùc maùy chuû khaùc

Coâng cuï Internet ñöôïc tích hôïp ngay trong heä ñieàu haønh OS/390

Mainframe môùi cung caáp khaû naêng tieát kieäm raát lôùn trong kích thöôùc, naêng löông vaø baûo trì

64 Thanh Huøng


Taïi sao caùc coâng ty söû duïng mainframe laøm server

cho thöông maïi ñieän töû?

Heä thoáng sieâu maùy tính

Danh töø sieâu maùy tính mieâu taû moät loaïi maùy tính cöïc maïnh ñöôïc thieát keá ñaëc bieäât cho caùc öùng duïng khoa hoïc, kyõ thuaät, kinh doanh ñoøi hoûi toác ñoä cöïc cao cho vieäc thöïc hieän soá löôïng raát lôùn caùc pheùp tính.

Khaùi nieäm heä thoáng maùy tính

Maùy tính laø moät taäp hôïp caùc thieát bò ñieän töû coù söùc maïnh thöïc hieän nhieàu coâng vieäc veà xöû lyù thoâng tin khaùc nhau.

Heä thoáng maùy tính goàm caùc thaønh phaàn phaàn cöùng vaø caùc chöùc naêng

65 Thanh Huøng


Toác ñoä xöû lyù cuûa maùy tính

Boä xöû lyù

Pentium

Pentium Pentium Pro

Pentium II

Pentium II

Pentium II

Toác ñoä ñoàng hoà

200 MHz

200 MHz-MMX

200MHZ

233MHz

266Mhz 300Mhz

66 Thanh Huøng


Boä nhôù cache

156KB 512KB 512KB 512KB

Toác ñoä chung

9.8 14.1 11.8 17.5 19.8 21.7

Video 8.4 11.4 7.4 10.4 11.8 12.9Ñoà hoïa 3D

13 14.2 16.7 22.4 25.5 27.6

Aâm thanh

11.2 22.5 16.6 26.9 30.6 34.2

CD-ROM 5.4 5.4 5.4 5.4 5.4 5.4Döï ñoaùn

5.7 28.1 17 41.4 46.1 50.7

67 Thanh Huøng


So saùnh ñieåm Benchmark cho nhieàu maãu vi xöû lyù Pentium Intel

Phaàn 2:

Caùc thieát bò ngoaïi vi:Thieát bò nhaäp, xuaát vaø caùc coâng ngheä löu tröõ

Caùc thieát bò ngoaïi vi chæ laø teân chung cuûa taát caû caùc thieát bò nhaäp, xuaát vaø löu tröõ thöù caáp, laø moät phaàn cuûa moät heä thoáng maùy tính.

Caùc xu höôùng coâng ngheä nhaäp lieäu

Höôùng ñeán giao dieän ngöôøi söû duïng töï nhieân hôn cho caùc ngöôøi söû duïng maùy tính. Baây giôø baïn coù theå ñöa döõ lieäu vaø leänh tröïc tieáp vaø deã daøng vaøo heä thoáng maùy tính thoâng qua caùc thieát bò troû nhö con chuoät vaø mieáng caûm öùng, vaø caùc coâng ngheä nhö queùt quang hoïc, nhaän daïng chöõ vieát vaø nhaän daïng tieáng noùi.

Caùc thieát bò troû

68 Thanh Huøng


Baøn phím vaãn laø thieát bò ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát cho vieäc nhaäp lieäu vaø vaên baûn vaøo heä thoáng maùy tính. Tuy nhieân, thieát bò troû laø söï thay ñoåi toát hôn cho vieäc ra leänh, ñöa ra caùc choïn löïa vaø ñaùp öùng laïi caùc lôøi nhaéc treân maøn hình.Baûng lieät keâ caùc thieát bò ngoaïi vi

Maøn hình. Caøng lôùn caøng toát. Haõy xem xeùt moät maøn hình 17” hay moät maøn hình loaïi 19” môùi. Noù cho baïn nhieàu choã hôn ñeå trình baøy baûng tính, trang Web, caùc haøng vaên baûn vaø môû caùc cöûa soå,v.v… Tính oån ñònh vaø ñoä roõ neùt cuûa hình aûnh cuûa maøn hình laø raát quan troïng. Haõy tìm caùc kieåu maøn hình coù taàn soá queùt ít nhaát laø 75Hz vaø ñoä phaân giaûi ít nhaát laø 1024x768 ñieåm aûnh.

Maùy in. Baïn löïa choïn giöõa maùy in laser vaø maùy in phun. Maùy in laser thì toát hôn cho vieäc söû duïng cuûa caùc doanh nghieäp lôùn. Caùc maùy in phun maøu giaù vöøa phaûi cho pheùp in hình aûnh chaát löôïng cao, vaø laø caùc thieát bò toát cho vieäc in ra hình aûnh. Chi phí treân moät trang in thì cao hôn so vôùi maùy in laser.

Maùy queùt (scanner). Baïn seõ quyeát ñònh giöõa loaïi caàm tay, loaïi queùt töøng tôø rôøi hay ñeå naèm. Loaïi töøng tôø rôøi tieát kieäm khoâng gian cuûa baïn, trong khi loaïi ñeå naèm coàng keành cung caáp toác ñoä vaø ñoä phaân giaûi cao. Ñoä phaân giaûi laø yeáu toá quyeát ñònh cuûa chaát löôïng, baïn seõ muoán ñoä phaân giaûi ít nhaát laø 300 dpi (dot per inch).

OÅ ñóa cöùng. Caøng lôùn caøng toát, bôûi vì vôùi khoâng gian löu tröõ nhoû hôn, baïn coù theå luoân

69 Thanh Huøng


luoân söû duïng theâm dung löôïng. Do ñoù 2 gigabytes laø toái thieåu vaø ñeán 80 gigabytes laø toái ña.

OÅ CD-ROM. Tröôùc kia ñöôïc xem laø xa xæ, ngaøy nay CD-ROM ñang trôû neân caâàn thieát cho vieäc caøi ñaët phaàn meàm vaø caùc öùng duïng ña phöông tieän. Loaïi toác ñoä cao (52X) thì nhanh hôn vaø chaïy eâm thaém hôn.

Heä thoáng döï phoøng. Caàn thieát. Ñöøng ñeå maùy tính thieáu noù. Döï phoøng baèng baêng cassette thì toát, nhöng caùc oå IOMEGA Zip hay Jazz) thì tieän lôïi, linh hoaït vaø nhanh hôn.

Con chuoät ñieän töû, trackball, pointing stick, mieáng caûm öùng (Touchpad), Touch screen (maøn hình caûm öùng) laø thieát bò laø caùc thieát bò nhaäp vaø troû.

Maùy tính söû duïng vieát

70 Thanh Huøng


Nhaän daïng tieáng noùi vaø ñaùp öùng

Nhaäp lieäu baèng gioïng noùi hieän nay trôû neân khaû thi veà maët coâng ngheä vaø kinh teá ñoái vôùi nhieàu loaïi öùng duïng khaùc nhau.

Hai ví duï cuûa phaàn meàm nhaän daïng gioïng noùi lieân tuïc cho vieäc xöû lyù vaên baûn laø NaturallySpeaking cuûa Dragon Systems vaø ViaVoice cuûa IBM.

Maùy queùt quang hoïc

Thieát bò queùt quang hoïc ñoïc vaên baûn hay hình aûnh vaø chuyeån chuùng thaønh ñaàu vaøo tín hieäu soá cho maùy tính cuûa baïn.

71 Thanh Huøng


Caùc loaïi coâng ngheä nhaäp lieäu khaùc

Coâng ngheä vaïch töø, theû thoâng minh, maùy quay phim tín hieäu soá.

Coâng ngheä xuaát vaø xu höôùng phaùt trieån

Xu höôùng coâng ngheä xuaátTheá heäthöù nhaát

Theá heäthöù hai

Theá heäthöù ba

Theá heä

thöù tö

Theá heäthöù nhaát

PHÖÔNG

PHAÙP/PHÖÔNG TIEÄN NHAÄP LIEÄU

Bìa ñuïc loã.Baùo caùo vaø taøi lieäu ñöôïc in ra.

Bìa ñuïc loã. Baùo caùo vaø taøi lieäu ñöôïc in ra.

Baùo caùo vaø taøi lieäu ñöôïc in ra.Video.

Video.Ñaùp öùng aâm thanh.Baùo caùo vaø taøi lieäu ñöôïc in ra.

Video.Ñaùp öùng gioïng noùi.Taøi lieäu ña phöông tieän sieâu lieân keát.

72 Thanh Huøng


Maøn hình

Maøn hình hieån thò laø loaïi thieát bò xuaát thoâng duïng nhaát cuûa maùy tính. Phaàn lôùn caùc maùy tính ñeå baøn döïa vaøo maøn hình söû duïng coâng ngheä ñeøn tia aâm cöïc (CRT) töông töï nhö oáng ñeøn hình cuûa TV söû duïng taïi nhaø.

Maùy in

In thoâng tin treân giaáy vaãn laø daïng thoâng duïng nhaát cuûa vieäc xuaát lieäu sau maøn hình. Vì vaäy, ña soá caùc maùy tính caù nhaân döïa vaøo maùy in phun hay laser ñeå in baûn in vónh vieãn coù chaát löôïng cao.

Xu höôùng vaø söï keát hôïp caùc phöông tieän löu tröõ

Coù nhieàu loaïi phöông tieän vaø thieát bò löu tröõ

73 Thanh Huøng


Nguyeân taéc cô baûn cuûa löu tröõ maùy tính

Döõ lieäu ñöôïc löu tröõ vaø xöû lyù trong maùy tính döôùi daïng coù hay khoâng coù tín hieäu ñieän hoaëc töø trong caùc maïch cuûa maùy tính hay trong phöông tieän noù söû duïng. Ñaây goïi laø “hai traïng thaùi” hay söï bieãu dieãn nhò phaân cuûa döõ lieäu.Phaàn töû nhoû nhaát cuûa döõ lieäu goïi laø bit, hay soá nhò phaân, noù chæ coù theå coù moät giaù trò laø khoâng hay moät. Dung löôïng cuûa chip nhôù thöôøng ñöôïc bieåu dieãn theo bit. Moät byte laø moät nhoùm caùc bit cô baûn maø maùy tính coi nhö laø moät ñôn vò. Thoâng thöôøng, noù goàm 8 bit vaø bieåu dieãn moät kyù töï cuûa döõ lieäu trong ña soá caùc boä maõ maùy tính. Dung löôïng löu tröõ thöôøng ñöôïc ño löôøng baèng kilobyte (KB), megabyte (MB), gigabyte (GB) hay tetrabyte (TB).

74 Thanh Huøng


Truy xuaát tröïc tieáp vaø tuaàn töï

Thieát bò nhôù chính laø chíp nhôù baùn daãn ñöôïc goïi laø boä nhôù truy xuaát tröïc tieáp hay RAM. Ñóa töø thöôøng ñöôïc goïi laø thieát bò löu tröõ truy xuaát tröïc tieáp (DASD). Noùi caùch khaùc, coâng cuï nhö baêng töø ñöôïc bieát ñeán nhö laø thieát bò truy xuaát tuaàn töï.

Boä nhôù baùn daãn

Boä nhôù chính cuûa maùy tính goàm caùc chip nhôù baùn daãn vi ñieän töû. Hieän nay, caùc chip nhôù vôùi dung löôïng 128 trieäu bits (128 megabits) vaø 512 megabits laø bình thöôøng. Bo maïch nhôù chöùa 16 hay 32 megabytes hay nhieàu hôn coù theå ñöôïc boå sung vaøo maùy PC ñeå taêng dung löôïng boä nhôù. Coù hai loaïi boä nhôù baùn daãn cô baûn: boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân (RAM) vaø boä nhôù chæ ñoïc (ROM).

Löu tröõ baèng ñóa töø

Ñóa töø laø moät daïng phoå bieán nhaát cuûa loaïi löu tröõ thöù caáp cho maùy tính cuûa baïn.

75 Thanh Huøng


Caùc loaïi ñóa töø

Ñóa meàm OÅ ñóa cöùng RAID

Löu tröõ baêng töø

Baêng töø vaãn ñöôïc söû duïng nhö laø boä nhôù thöù caáp trong caùc öùng duïng cuûa doanh nghieäp.

Löu tröõ ñóa quang

Ñóa quang laø thieát bò löu tröõ ñang phaùt trieån nhanh. Loaïi söû duïng cho maùy vi tính goïi laø CD-ROM. Coâng ngheä CD-ROM söû duïng ñóa CD 12 cm (4.3 inch) gioáng nhö loaïi söû duïng cho heä thoáng nhaïc aâm thanh noåi. Moãi ñóa coù theå chöùa hôn 600 Mb.

76 Thanh Huøng

Ñóa töø: oå ñóa cöùng vaø ñóa meàm 3 1/2 inch.


CD-R (CD coù theå ghiCD-RWDVD (digital video disk) noù coù theå chöùa töø 3 ñeán 8 Gb döõ lieäu.

Caùc öùng duïng doanh nghieäp

Moät trong nhöõng söû duïng chính cuûa ñóa quang trong heä thoáng mainframe vaø caùc maùy côõ vöøa laø xöû lyù hình aûnh.

77 Thanh Huøng



1. Caùc heä thoáng maùy tính

Moät maùy tính laø moät heä thoáng goàm nhieàu thaønh phaàn xöû lyù thoâng tin thöïc hieän vieäc nhaäp döõ lieäu, xöû lyù chuùng, xuaát keát quaû, löu tröõ vaø caùc chöùc naêng ñieàu khieån. Caùc thaønh phaàn phaàn cöùng goàm thieát bò xuaát nhaäp, boä xöû lyù trung taâm (CPU), vaø caùc thieát bò nhôù chính vaø phuï.

2. Heä thoáng maùy vi tính

Caùc maùy vi tính ñöôïc söû duïng bao goàm caùc maùy tính caù nhaân, maùy tính maïng, maùy trôï giuùp caù nhaân kyõ thuaät soá, caùc traïm laøm vieäc chuyeân duøng, caùc traïm laøm vieäc kyõ thuaät, vaø maùy chuû maïng.

3.Caùc heä thoáng maùy tính khaùc

Caùc maùy tính côõ vöøa ñöôïc söû duïng ngaøy caøng nhieàu nhö caùc maùy chuû maïng maïnh, caùc maùy tính lôùn (Mainframe) thì lôùn hôn vaø maïnh hôn maùy tính côõ trung. Mainframe cöïc maïnh ñöôïc thieát keá cho nhöõng coâng vieäc coù khoái löôïng tính toaùn lôùn.

4. Caùc thieát bò ngoaïi vi

78 Thanh Huøng

Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính

Phaàn meàm maùy tính

Muïc tieâu:

1. Moâ taû nhieàu xu höôùng lôùn ñang dieãn ra trong phaàn meàm maùy tính

2. Cho ví duï veà caùc loaïi phaàn meàm heä thoáng vaø öùng duïng chính

3. Giaûi thích muïc ñích cuûa nhieàu boä phaàn meàm maùy tính thoâng duïng vì hieäu quaû vaø khaû naêng hôïp taùc cuûa ngöôøi söû duïng

4. Sô löôïc veà caùc chöùc naêng cuûa heä ñieàu haønh

5. Moâ taû caùc söû duïng chính cuûa ngoân ngöõ caáp cao, theá heä thöù tö, ñònh höôùng ñoái töôïng, vaø ñònh höôùng Web

6. Giaûi thích caùc chöùc naêng cuûa phaàn meàm soaïn thaûo ngoân ngöõ laäp trình, boä bieân dòch vaø caùc coâng cuï laäp trình khaùc

79 Thanh Huøng


Phaàn 1:

Phaàn meàm öùng duïngÖÙng duïng cho ngöôøi

duøng cuoái

Giôùi thieäu phaàn meàm

Chöông naøy giôùi thieäu toång quaùt caùc loaïi phaàn meàm chuû yeáu khi baïn laøm vieäc vôùi maùy vi tính vaø truy caäp maïng maùy tính.

Hình döôùi ñaây toùm taét caùc loaïi phaàn meàm heä thoáng vaø öùng duïng chuû yeáu.

Khaùi nieämveà phaàn meàm maùy tính

80 Thanh Huøng


Xu höôùng phaàn meàm

Xu höôùng phaàn meàm maùy tính (ña muïc ñích, cho pheùp noái maïng, phaàn meàm thoâng minh

vôùi ngoân ngöõ töï nhieânvaø giao dieän ñoà hoïa)

Tính naêng trí tueä nhaân taïo hieän nay ñöôïc ñöa vaøo theá heä môùi cuûa boä phaàn meàm coù söï hoã trôï cuûa chuyeân gia.Caùc xu höôùng naøy döôøng nhö ñang hoäi tuï laïi ñeå taïo ra nhöõng boä phaàøn meàm theá heä thöù 5 maïnh meõ, ña naêng, thoâng minh, vaø cho pheùp noái maïng vôùi ngoân ngöõ töï nhieân vaø giao dieän ñoà hoïa hoã trôï caû hai ngöôøi duøng cuoái vaø caùc chuyeân gia IS ñaït hieäu quaû vaø khaû naêng hôïp taùc cao.

Phaàn meàm öùng duïng cho ngöôøi duøng cuoái

81 Thanh Huøng


Phaàn meàm öùng duïng bao goàm nhieàu chöông trình coù theå ñöôïc phaân ra thaønh caùc loaïi öùng duïng coù muïc ñích chung vaø ñaëc bieät. Caùc chöông trình öùng duïng muïc ñích chung laø caùc chöông trình thöïc hieän coâng vieäc xöû lyù thoâng tin thoâng duïng cho ngöôøi duøng cuoái.

Boä phaàn meàm troïn goùi vaø tích hôïp

Laø boä phaàn meàm ñaày ñuû nhö Microsoft Office, Lotus Smartsuit, vaø Corel WordPerfect Office coù giao dieän ngöôøi söû duïng kieåu

ñoà hoïa.Caùc boä phaàn meàm troïn goùi

Boä phaàn meàm tích hôïp nhö Microsoft Works, Lotus Works, Claris Works, vaø v.v. tích hôïp vaøi chöùc naêng cuûa nhieàu chöông trình vôùi nhau ñeå nhoû goïn vaø coù giaù reû.

Trình duyeät Web

82 Thanh Huøng


Thaønh phaàn phaàn meàm quan troïng nhaát cho nhieàu ngöôøi söû duïng maùy tính laø trình duyeät Web .

Trình duyeät Netscape Navigator

Caùc chuyeân gia kyõ thuaät tieân ñoaùn raèng trình duyeät Web seõ laø moâ hình cho haàu heát nhöõng ngöôøi söû duïng maùy tính noái maïng vaøo theá kyû tôùi.

Thö ñieän töû

Thö ñieän töû ñaõ thay ñoåi caùch ngöôøi ta laøm vieäc vaø giao tieáp. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, phaàn meàm E-mail ngaøy nay laø thaønh phaàn quan troïng cuûa boä phaàn meàm, vaø moät vaøi Web browser.

83 Thanh Huøng


Phaàn meàm xöû lyù vaên baûn vaø cheá baûn ñieän töû

Phaàn meàm xöû lyù vaên baûn thöïc hieän vieäc taïo, hieäu chænh, xem laïi vaø in aán caùc taøi lieäu baèng maùy tính (nhö thö tín, thoâng baùo noäi boä, baùo caùo) baèng vieäc xöû lyù ñieän töû döõ lieäu vaên baûn (töø, nhoùm töø, caâu, vaø ñoaïn vaên).

Troïng taâm cuûa cheá baûn ñieän töû baèng maùy tính laø quaù trình thieát keá trang ñöôïc goïi page makeup hoaëc page composition.

Baûng tính ñieän töû

84 Thanh Huøng


Phaàn meàm baûng tính ñieän töû nhö Lotus 1-2-3, Microsoft Excel, vaø Corel QuattroPro ñöôïc duøng cho phaân tích kinh doanh, laäp keá hoaïch, vaø moâ hình.

Quaûn lyù cô sôû döõ lieäu

Phaàn meàm quaûn lyù cô sôû döõ lieäu nhö Microsoft Access, Lotus Approach, hoaëc Corel Paradox cho pheùp baïn thieát laäp vaø quaûn lyù cô sôû döõ lieäu treân PC, server maïng, hoaëc World Wide Web.

Phaùt trieån cô sôû döõ lieäu Truy hoûi cô sôû döõ lieäu Baûo trì cô sôû döõ lieäu Phaùt trieån öùng duïng

Trình baøy ñoà hoïa vaø ña phöông tieän

Phaàn meàm trình baøy ñoà hoïa giuùp chuyeån ñoåi döõ lieäu soá sang hieån thò bieåu ñoà nhö bieåu ñoà daïng ñöôøng thaúng, daïng thanh, daïng baùnh, vaø nhieàu loaïi bieåu ñoà khaùc. Haàu heát caùc phaàn meàm haøng ñaàu cuõng hoã trôï chuaån bò trình baøy ña phöông tieän goàm bieåu ñoà, hình aûnh, phim hoaït hình, vaø caùc ñoaïn video, keå caû vieäc xuaát baûn treân Web Wide World.

Coâng ngheä ña phöông tieän

85 Thanh Huøng


Sieâu vaên baûn vaø sieâu phöông tieän laø nhöõng coâng ngheä neàn taûng cho trình baøy ña phöông tieän. Theo ñònh nghóa sieâu vaên baûn chæ chöùa vaên baûn vaø soá löôïng ñoà hoïa haïn cheá. Sieâu phöông tieän laø caùc taøi lieäu ñieän töû chöùa nhieàu maãu bieåu, bao goàm vaên baûn, hình aûnh, video, vaø v.v

Chöùc naêng quaûn lyù thoâng tin caù nhaânChöùc naêng quaûn lyù thoâng tin caù nhaân (PIM) laø boä phaàn meàm phoå bieán cho hieäu quaû vaø söï hôïp taùc ngöôøi duøng cuoái nhö Lotus Organizer, Sidekick, vaø Microsoft Outlook giuùp ngöôøi duøng cuoái löu tröõ, toå chöùc, vaø laáy ra thoâng tin veà khaùch haøng, khaùch haøng hieän höõu, vaø khaùch haøng töông lai, hoaëc leân thôøi khoùa bieåu vaø quaûn lyù caùc cuoäc heïn, cuoäc hoïp, vaø coâng vieäc.

Phaàn meàm nhoùm (Groupware)

Groupware laø phaàn meàm hôïp taùc, nghóa laø, phaàn meàm hoã trôï nhoùm coäng söï vaø ñoäi laøm vieäc vôùi nhau ñeå hoaøn thaønh nhöõng phaàn vieäc ñöôïc giao.Ngaøy nay, Groupware ñöôïc thieát keá ñeå söû duïng Internet,ø intranets vaø extranets ñeå taïo söï hôïp taùc treân toaøn caàu bôûi caùc nhoùm aûo ôû baát kyø nôi naøo treân theá giôùi.

Phaàn 2:

86 Thanh Huøng


Phaàn meàm heä thoáng:Quaûn lyù heä thoáng maùy

tính

Sô löôïc phaàn meàm heä thoáng Phaàn meàm heä thoáng goàm caùc chöông trình quaûn lyù vaø hoã trôï heä thoáng maùy tính vaø hoã trôï caùc hoaït ñoäng xöû lyù thoâng tin.

Chöông trình quaûn lyù heä thoáng Chöông trình phaùt trieån heä thoáng

Heä ñieàu haønh

Phaàn meàm heä thoáng quan troïng nhaát cho baát kyø loaïi maùy tính naøo laø heä ñieàu haønh. Heä ñieàu haønh laø moät heä thoáng tích hôïp caùc chöông trình quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa CPU, ñieàu khieån taøi nguyeân nhaäp xuaát, löu tröõ vaø caùc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính, vaø cung caáp nhieàu loaïi dòch vuï hoã trôï khaùc khi maùy tính thöïc hieän caùc chöông trình öùng duïng cuûa ngöôøi söû duïng.

Chöùc naêng heä ñieàu haønh

87 Thanh Huøng


Heä ñieàu haønh thöïc hieän naêm chöùc naêng cô baûn trong hoaït ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính: cung caáp giao dieän ngöôøi söû duïng, quaûn lyù taøi nguyeân, quaûn lyù coâng vieäc, quaûn lyù taäp tin, vaø caùc tieän ích vaø dòch

vuï hoã trôï.

Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa heä ñieàu haønhHeä ñieàu haønh phoå bieán

88 Thanh Huøng

Giao dieän ngöôøi söû

duïng

Truyeàn thoâng ngöôøi duøng

cuoái/heä thoáng vaø maïng

Quaûn lyù taøi

nguyeân

Quaûn lyù coâng vieäc

Quaûn lyùtaäp tin

Tieän ích vaø caùc

chöùc naêng khaùcQuaûn

lyù vieäc söû

duïng taøi

nguyeân phaàn cöùng

Quaûn lyù vieäc

hoaøn thaønh coâng vieäc

Quaûn lyù caùc taäp tin

döõ lieäu vaø

chöông trình

Cung caáp

nhieàu dòch vuï hoã trôï


MS-DOS (Microsoft Disk Operating System), keøm vôùi moâi tröôøng hoaït ñoäng Windows, laø heä ñieàu haønh maùy tính ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát. Noù laø moät heä ñieàu haønh ñôn nhieäm, moät ngöôøi söû duïng, nhöng cho giao dieän ngöôøi söû duïng kieåu ñoà hoïa vaø khaû naêng ña nhieäm bò giôùi haïn. Microsoft baét ñaàu thay theá toå hôïp DOS/Windows vaøo naêm 1995 vôùi heä ñieàu haønh Windows 95. Hieän nay, phieân baûn Windows XP ñaõ trôû neân thoâng duïng.Windows NT (New Technology) laø heä ñieàu haønh maïnh, ña nhieäm, nhieàu ngöôøi söû duïng, ñöôïc caøi ñaët treân server maïng ñeå quaûn lyù caùc maïng cuïc boä vaø treân PCs ñeå baøn vôùi nhöõng yeâu caàu tính toaùn hieäu suaát cao.

Chöông trình quaûn lyù maïngHeä thoáng thoâng tin ngaøy nay haàu nhö döïa vaøo Internet, intranet, extranets, maïng cuïc boä vaø nhöõng maïng vieãn thoâng khaùc ñeå noái caùc traïm laøm vieäc ngöôøi duøng cuoái, server maïng vaø caùc heä thoáng maùy tính khaùc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi nhieàu phaàn meàm heä thoáng khaùc nhau cho vieäc quaûn lyù maïng, bao goàm heä ñieàu haønh maïng, heä thoáng giaùm saùt keát quaû hoaït ñoäng maïng, heä thoáng giaùm saùt vieãn thoâng, vaø v.v.

Heä thoáng quaûn lyù döõ lieäu

89 Thanh Huøng


Trong heä thoáng maùy lôùn vaø maùy côõ vöøa, heä thoáng quaûn lyù cô sôû döõ lieäu (DBMS) ñöôïc coi laø moät boä phaàn meàm heä thoáng quan troïng ñieàu khieån söï phaùt trieån, söû duïng, vaø baûo trì cô sôû döõ lieäu cuûa caùc toå chöùc söû duïng maùy tính.

Caùc chöông trình quaûn lyù heä thoáng khaùc

Caùc chöông trình tieän ích nhö Norton Utilities thöïc hieän caùc loaïi dòch vuï linh tinh vaø caùc chöùc naêng bieán ñoåi taäp tin.

Ngoân ngöõ laäp trình

Ngoân ngöõ laäp trình cho pheùp thaûo chöông vieân phaùt trieån taäp hôïp caùc leänh caáu taïo thaønh chöông trình maùy tính. Nhieàu ngoân ngöõ laäp trình khaùc nhau ñaõ ñöôïc phaùt trieån, moãi loaïi coù töø vöïng, ngöõ phaùp, vaø caùch duøng rieâng cuûa noù.

90 Thanh Huøng


Ngoân ngöõ maùy

Ngoân ngöõ maùy (hoaëc ngoân ngöõ theá heä thöù nhaát) laø ngoân ngöõ laäp trình ôû möùc caên baûn nhaát. Taát caû caùc leänh chöông trình phaûi ñöôïc vieát baèng caùch duøng maõ nhò phaân duy nhaát cho moãi maùy tính. Ngoân ngöõ maùy:Söû duïng leänh maõ nhò phaân1010 110011011 110101100 11011

Ngoân ngöõ caáp cao:Söû duïng caùc phaùt bieåu ngaén hay caùc khaùi nieäm soá hoïc:BASIC: X = Y + ZCOBOL: COMPUTE X = Y + Z

Hôïp ngöõ Assembler:Söû duïng leänh maõ kyù hieäuLOD YADD ZSTR X

Ngoân ngöõ theá heä thöù tö:

Söû duïng caùc phaùt bieåu töï nhieân vaø khoâng caáu truùcSUM THE FOLLOWING NUMBERS

91 Thanh Huøng


Ví duï veà boán ngoân ngöõ laäp trình. Nhöõng leänh ngoân ngöõ laäp trình naøy coù theå ñöôïc duøng ñeå tính toång hai soá bieåu dieãn bôûi

coâng thöùc X = Y + Z

Ngoân ngöõ Assembler

Ngoân ngöõ Assembler duøng caùc chöõ vieát taét theo baûng chöõ caùi deã nhôù hôn thay cho caùc ñòa chæ baèng soá thöïc teá cuûa döõ lieäu.

Ngoân ngöõ baäc cao

Ngoân ngöõ baäc cao (hoaëc ngoân ngöõ theá heä thöù ba) söû duïng caùc leänh, ñöôïc goïi laø phaùt bieåu, söû duïng nhöõng phaùt bieåu taét hoaëc caùc bieåu thöùc soá hoïc. Hieån nhieân laø ngoân ngöõ baäc cao deã hoïc vaø deã hieåu hôn ngoân ngöõ Assembler.

Ngoân ngöõ theá heä thöù tö

Töø ngoân ngöõ theá heä thöù tö moâ taû nhieàu loaïi ngoân ngöõ laäp trình khaùc nhau, khoâng thuû tuïc vaø khoâng qui öôùc nhieàu nhö nhöõng ngoân ngöõ tröôùc. Caùc ngoân ngöõ naøy ñöôïc goïi laø ngoân ngöõ theá heä thöù tö (4GLs) ñeå phaân bieät chuùng vôùi ngoân ngöõ maùy (theá heä thöù nhaát), ngoân ngöõ Assembler (theá heä thöù hai), vaø ngoân ngöõ baäc cao (theá heä thöù ba).

Ngoân ngöõ ñònh höôùng ñoái töôïng 92 Thanh Huøng


Moät ñoái töôïng goàm döõ lieäu vaø leänh coù theå ñöôïc thöïc hieän döïa vaøo döõ lieäu. Ngoân ngöõ höôùng ñoái töôïng deã söû duïng vaø hieäu quaû hôn cho vieäc laäp trình giao dieän ngöôøi söû duïng höôùng ñoà hoïa.

HTML vaø Java

HTML vaø Java laø hai ngoân ngöõ laäp trình töông ñoái môùi ñaõ trôû thaønh nhöõng coâng cuï quan troïng cho vieäc xaây döïng caùc trang Web ña phöông tieän, Web Sites, vaø caùc öùng duïng döïa treân Web.HTML (Hypertext Markup Language) laø ngoân ngöõ moâ taû trang, taïo caùc taøi lieäu sieâu vaên baûn hoaëc sieâu phöông tieän.Java laø ngoân ngöõ laäp trình höôùng ñoái töôïng ñöôïc taïo bôûi Sun Microsystem, hieän ñang laøm cuoäc caùch maïng veà laäp trình öùng duïng cho WWW, intranet vaø extranet.

Caåm nang laäp trình

Nhieàu boä phaàn meàm saün saøng giuùp thaûo chöông vieân phaùt trieån caùc chöông trình maùy tính.

Caùc trình bieân dòch ngoân ngöõ

93 Thanh Huøng


Caùc chöông trình maùy tính goàm moät taäp caùc leänh ñöôïc vieát theo ngoân ngöõ laäp trình phaûi ñöôïc dòch bôûi boä bieân dòch ngoân ngöõ thaønh ngoân ngöõ maùy rieâng cuûa maùy tính tröôùc khi chuùng coù theå ñöôïc xöû lyù, hay thöïc thi, bôûi CPU.

Coâng cuï laäp trình

Boä bieân dòch ngoân ngöõ luoân luoân cung caáp moät soá khaû naêng soaïn thaûo vaø chaån ñoaùn ñeå nhaän ñöôïc caùc loãi laäp trình (bugs), Tuy nhieân, ngaøy nay nhieàu chöông trình bieân dòch ngoân ngöõ goàm caû chöùc naêng soaïn thaûo chöông trình vaø tìm loãi chöông trình.

94 Thanh Huøng



1)Phaàn meàm

Phaàn meàm maùy tính goàm coù hai loaïi chöông trình chuû yeáu: (1) Phaàn meàm öùng duïng, tröïc tieáp söû duïng keát quaû cuûa caùch duøng cuï theå, hay öùng duïng, cuûa maùy tính ñeå ñaùp öùng nhu caàu xöû lyù thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng, vaø (2) Phaàn meàm heä thoáng, ñieàu khieån vaø hoã trôï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính khi noù thöïc hieän nhieàu nhieäm vuï xöû lyù thoâng tin khaùc nhau.

2)Phaàn meàm öùng duïng

Phaàn meàm öùng duïng bao goàm nhieàu chöông trình khaùc nhau coù theå ñöôïc taùch ra thaønh caùc loaïi coù muïc ñích chung vaø ñaëc bieät. Chöông trình öùng duïng muïc ñích chung thöïc hieän coâng vieäc xöû lyù thoâng tin thoâng thöôøng cho ngöôøi duøng cuoái. Ví duï nhö chöông trình xöû lyù vaên baûn, baûng tính ñieän töû, quaûn lyù cô sôû döõ lieäu, vieãn thoâng, vaø caùc chöông trình ñoà hoïa. Caùc chöông trình öùng duïng ñaëc bieät thöïc hieän caùc nhieäm vuï xöû lyù thoâng tin, hoã trôï caùc chöùc naêng vaø quaù trình kinh doanh cuï theå, caùc öùng duïng khoa hoïc hay kyõ thuaät, vaø nhöõng öùng duïng maùy tính khaùc trong xaõ hoäi.

95 Thanh Huøng


3)Phaàn meàm heä thoáng

Phaàn meàm heä thoáng coù theå ñöôïc chia nhoû thaønh chöông trình quaûn lyù heä thoáng vaø chöông trình phaùt trieån heä thoáng. Chöông trình quaûn lyù heä thoáng quaûn lyù taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, vaø döõ lieäu cuûa heä thoáng maùy tính trong suoát quaù trình thöïc hieän xöû lyù thoâng tin. Ví duï veà caùc chöông trình quaûn lyù heä thoáng laø heä ñieàu haønh, chöông trình quaûn lyù maïng, heä thoáng quaûn lyù cô sôû döõ lieäu, caùc tieän ích heä thoáng, caùc boä giaùm saùt keát quaû thöïc hieän, vaø an toaøn. Chöông trình quaûn lyù maïng hoã trôï vaø quaûn lyù caùc hoaït ñoäng vieãn thoâng vaø thöïc hieän heä thoáng maïng vieãn thoâng. Heä thoáng quaûn lyù cô sôû döõ lieäu ñieàu khieån söï phaùt trieån, tích hôïp, vaø baûo trì cô sôû döõ lieäu. Phaàn meàm tieän ích laø nhöõng chöông trình thöïc hieän caùc chöùc naêng thuû tuïc cuûa maùy tính, nhö backup döõ lieäu, hay sao cheùp taäp tin, laø moät phaàn cuûa heä ñieàu haønh hoaëc laø moät chöông trình rieâng reõ. Chöông trình phaùt trieån heä thoáng giuùp caùc chuyeân gia IS vaø ngöôøi duøng cuoái phaùt trieån caùc chöông trình maùy tính vaø caùc thuû tuïc heä thoáng thoâng tin. Chöông trình phaùt trieån chính laø trình dòch ngoân ngöõ, boä soaïn thaûo chöông trình, vaø caùc coâng cuï laäp trình trình khaùc.

4)Heä ñieàu haønh

96 Thanh Huøng


Heä ñieàu haønh laø moät heä tích hôïp caùc chöông trình giaùm saùt söï hoaït ñoäng cuûa CPU, ñieàu khieån caùc chöùc naêng löu tröõ nhaäp/xuaát cuûa heä thoáng maùy tính, vaø cung caáp nhieàu loaïi dòch vuï hoã trôï. Heä ñieàu haønh thöïc hieän 5 chöùc naêng cô baûn: (1) giao dieän truyeàn thoâng giöõa ngöôøi söû duïng vaø ñieàu haønh vieân, (2) Quaûn lyù taøi nguyeân phaàn cöùng cuûa heä thoáng maùy tính, (3) Quaûn lyù taäp tin döõ lieäu vaø chöông trình, (4) Quaûn lyù caùc coâng vieäc maùy tính phaûi thöïc hieän, vaø (5) Nhöõng tieän ích vaø chöùc naêng khaùc cung caáp caùc dòch vuï hoã trôï linh tinh.

5)Ngoân ngöõ laäp trình

Ngoân ngöõ laäp trình laø loaïi phaàn meàm heä thoáng chuû yeáu. Chuùng yeâu caàu söû duïng nhieàu boä laäp trình khaùc nhau ñeå giuùp laäp trình vieân phaùt trieån caùc chöông trình maùy tính vaø chöông trình dòch ngoân ngöõ ñeå bieán ñoåi caùc leänh cuûa ngoân ngöõ laäp trình thaønh caùc leänh ngoân ngöõ maùy. Coù 5 möùc ngoân ngöõ laäp trình chính, laø ngoân ngöõ maùy, hôïp ngöõ, ngoân ngöõ baäc cao, ngoân ngöõ theá heä thöù tö, ngoân ngöõ ñònh höôùng ñoái töôïng. Ngoân ngöõ ñònh höôùng ñoái töôïng nhö Java, vaø caùc ngoân ngöõ muïc ñích ñaëc bieät nhö HTML ñang ñöôïc söû duïng roâng raõi cho caùc öùng duïng kinh doanh treân cô sôû Web.

97 Thanh Huøng

Chöông 6: Vieãn thoâng

Vieãn thoâng

Muïc tieâu:

11. Xaùc ñònh caùc loaïi öùng duïng chính trong kinh doanh, vaø giaù trò kinh doanh cuûa maïng vieãn thoâng

12. Xaùc ñònh söï phaùt trieån vaø caùc xu höôùng chính trong coâng nghieäp, kyõ thuaät vaø öùng duïng vieãn thoâng

13. Xaùc ñònh caùc thaønh phaàn cô baûn, chöùc naêng vaø caùc loaïi maïng vieãn thoâng

14. Giaûi thích caùc chöùc naêng cuûa caùc loaïi phaàn cöùng, phaàn meàm, vaø phöông tieän chính cuûa maïng vieãn thoâng

98 Thanh Huøng


Phaàn 1:

Vieãn thoâng vaø noái maïng xí nghieäp

Noái maïng xí nghieäp

Caùc doanh nghieäp ñang trôû thaønh caùc xí nghieäp noái maïng.

Caùc öùng duïng kinh doanh cuûa vieãn thoâng

Vieãn thoâng laø vieäc gôûi thoâng tin theo baát kyø daïng naøo (ví duï, aâm thanh, döõ lieäu, vaên baûn vaø caùc hình aûnh) töø nôi naøy ñeán nôi khaùc baèng caùch duøng phöông tieän ñieän töû hay phaùt ra aùnh saùng.

99 Thanh Huøng


Caùc öùng duïng cuûa vieãn thoâng

Giaù trò kinh doanh cuûa vieãn thoâng

Khaû naêng chieán löôïc

Ví duï veà thöông maïi ñieän töû

Giaù trò kinh doanh

Vöôït qua caùc raøo caûn ñòa lyù: Löu giöõ thoâng tin veà caùc giao dòch kinh doanh töø nhöõng vò trí xa xoâi

Duøng internet vaø extranet ñeå truyeàn caùc ñôn haøng töø nhöõng nhaân vieân baùn haøng ñeán trung taâm döõ lieäu moät coâng ty ñeå xöû lyù vaø kieåm soaùt toàn kho

Cung caáp toái hôn caùc dòch vuï khaùch haøng baèng vieäc giaûm söï chaäm treã trong vieäc ñieàn caùc ñôn ñaët haøng vaø caûi tieán doøng tieàn teä baèng caùch taêng toác vieäc thanh toaùn hoùa ñôn caùc khaùch haøng

Vöôït qua caùc Cho pheùp tín duïng Caùc yeâu caàu tín 100 Thanh Huøng


raøo caûn thôøi gian: cung caáp thoâng tin ñeán nhöõng vuøng xa xoâi ngay laäp töùc sau khi ñöôïc yeâu caàu

taïi ñieåm baùn haøng duøng caùc maïng POS tröïc tuyeán

duïng coù theå ñöôïc tieán haønh vaø ñöôïc traû lôøi trong vaøi giaây

Vöôït qua caùc raøo caûn chi phí: giaûm chi phí cuûa caùc bieän phaùp truyeàn thoáng cuûa truyeàn thoâng

Hoäi thaûo truyeàn hình qua maùy tính giöõa moät coâng ty vaø caùc ñoái taùc thöông maïi cuûa noù duøng Internet, intranets, vaø extranets

Giaûm chi phí caùc chuyeán ñi kinh doanh; cho pheùp caùc khaùch haøng, nhaø cung caáp, vaø caùc nhaân vieân coäng taùc, do ñoù caûi thieän chaát löôïng cuûa caùc quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra

Vöôït qua caùc raøo caûn veà toå chöùc: hoã trôï lieân keát ñeå taïo lôïi theá caïnh tranh

Trao ñoåi döõ lieäu ñieän töû (EDI) cuûa döõ lieäu giao dòch ñi vaø ñeán töø caùc nhaø cung caáp vaø khaùch haøng duøng extranet hay caùc maïng khaùc

Dòch vuï nhanh choùng, tieän lôïi giöõ khaùch haøng vaø nhaø cung caáp

101 Thanh Huøng


Giaù trò kinh doanh cuûa öùng duïng thöông maïi ñieän töû cuûa vieãn thoâng

Caùc xu höôùng trong vieãn thoâng

Xu höôùng coâng nghieäpXu höôùng coâng ngheäXu höôùng öùng duïng

Caùch maïng Internet

Internet ñang phaùt trieån nhanh choùng. Ví duï, Internet taêng hôn gaáp ñoâi moãi naêm, vieäc taêng tröôûng naøy vöôït quaù 30 trieäu maùy chuû vaø hôn 100 trieäu ngöôøi söû duïng vaøo ñaàu naêm 1998. Haøng thaùng tyû leä taêng tröôûng cuûa Internet öôùc tính khoaûng 7% ñeán 10%. Moät vaøi chuyeân gia coâng ngheä kyø voïng Internet cuoái cuøng keát noái vôùi nhau hôn 1 tyû maïng.

Caùc öùng duïng Internet

Caùc öùng duïng Internet phoå bieán nhaát laø E-mail, duyeät caùc ñòa chæ treân World Wide Web, vaø tham gia caùc nhoùm thoâng tin ñaëc bieät quan taâm.

Sieâu xa loä thoâng tin

102 Thanh Huøng


Heä thoáng sieâu xa loä thoâng tin seõ noái keát caùc caù nhaân, hoä gia ñình, caùc doanh nghieäp, phöông tieân giaûi trí vaø tin töùc, cô quan chính phuû, thö vieän, tröôøng ñaïi hoïc vaø taát caû caùc vieän khaùc, vaø seõ hoã trôï truyeàn thoâng töông taùc aâm thanh, döõ lieäu, video, vaø ña phöông tieän.

Moâ hình maïng vieãn thoâng

Goàm naêm loaïi thaønh phaàn cô baûn.

Naêm thaønh phaàn cô baûn trong maïng vieãn thoâng

Caùc loaïi Maïng vieãn thoâng

Maïng dieän roängMaïng cuïc boäKeát noái lieân maïng (Internetworks)Intranets vaø ExtranetsMaïng client/serverMaïng lieân toå chöùc

Phaàn 2:

103 Thanh Huøng


Löïa choïn kyõ thuaät vieãn thoâng

Caùc giaûi phaùp vieãn thoâng

Thaønh phaàn maïng

Ví duï veà giaûi phaùp

Thieát bò Daây xoaén ñoâi, caùp ñoàng truïc, caùp quang, soùng cöïc ngaén voâ tuyeán, veä tinh truyeàn thoâng, caùc heä thoáng ñieän thoaïi di ñoäng, maïng LAN voâ tuyeán, hoàng ngoaïi

Caùc boä xöû lyù

Modem, boä doàn tín hieäu, boä chuyeån maïch, caàu daãn, hub, caùc coång vaøo/noái, boä xöû lyù sô boä, caùc trao ñoåi nhaùnh rieâng

Phaàn meàm Caùc heä ñieàu haønh maïng, boä giaùm saùt vieãn thoâng, trình duyeät Web, middleware

Caùc keânh töông töï/soá, chuyeån/khoâng chuyeån, circuit/message/goùi/khoái, giaûi phaùp baêng thoâng

Toâpoâ maïng/kieán truùc

Point-to-point, multidrop, star/ring/bus, OSI, TCP/IP

104 Thanh Huøng


Caùc thaønh phaàn maïng vieãn thoâng chuû yeáu vaø giaûi phaùp

Thieát bò vieãn thoâng

Daây xoaén ñoâiCaùp ñoàng truïcCaùp quangSoùng ngaén treân maët ñaátVeä tinh truyeàn thoângHeä thoáng ñieän thoaïi voâ tuyeánLANs khoâng daây

Boä xöû lyù vieãn thoâng

Caùc boä xöû lyù vieãn thoâng nhö modem, multiplexer, switch, vaø router thöïc hieän nhieàu chöùc naêng hoã trôï giöõa maùy tính vaø caùc thieát bò khaùc trong moät maïng vieãn thoâng.

105 Thanh Huøng


ModemsMultiplexerMoâ hình OSITCP/IP cuûa Internet

Caùc giaûi phaùp baêng thoâng

Toác ñoä vaø dung löôïng truyeàn cuûa caùc maïng vieãn thoâng coù theå ñöôïc phaân loaïi baèng baêng thoâng (bandwith). Ñaây laø moät daûi taàn soá cuûa moät keânh vieãn thoâng; noù xaùc ñònh toâc ñoä truyeàn cöïc ñaïi cuûa keânh. Toác ñoä vaø dung löôïng truyeàn döõ lieäu ñieån hình ñöôïc ño löôøng baèng bit/giaây (bits per second-BPS).

Caùc giaûi phaùp chuyeån maïch

Chuyeån maïch goùi tin (Packet switching) gaén vôùi vieäc chia nhoû caùc thoâng ñieäp truyeàn thoâng thaønh caùc nhoùm coá ñònh hay goïi laø caùc goùi tin.

Caùc giaûi phaùp truy caäp

Choïn theo voøng (polling). Moät boä xöû lyù truyeàn thoâng ñieàu khieån söï ñieåm danh caùc thieát bò ñaàu cuoái trong moät maïng ñeå xaùc ñònh xem chuùng coù thoâng ñieäp caàn gôûi hay khoâng

Tranh giaønh (Contention). Caùc thieát bò ñaàu cuoái gôûi caùc thoâng ñieäp treân maïng döïa treân cô sôû ñeán tröôùc, phuïc vuï tröôùc.

Truyeàn maõ thoâng baùo (Token passing). Caùc thieát bò ñaàu cuoái duøng moät maõ tín hieäu ñieän töû, hay token, ñeå

106 Thanh Huøng


gôûi caùc thoâng ñieäp ñöôïc ñi qua treân thieát bò ñaàu cuoái thích hôïp trong maïng.

107 Thanh Huøng


Caùc phöông phaùp truy caäp vieãn thoâng thoâng duïng


5) Caùc xu höôùng trong vieãn thoâng

Nhieàu toå chöùc ñang trôû thaønh xí nghieäp noái maïng söû duïng caùc maïng Internet, Intranet, vaø caùc maïng vieãn thoâng khaùc ñeå hoã trôï caùc nghieäp vuï kinh doanh vaø hôïp taùc trong xí nghieäp, vôùi caùc khaùch haøng, nhaø cung caáp vaø caùc ñoái taùc kinh doanh khaùc. Vieãn thoâng ñaõ ñöa ngöôøi buoân baùn, nhaø chuyeân chôû, vaø caùc dòch vuï vaøo trong moät moâi tröôøng caïnh tranh aùc lieät. Coâng ngheä vieãn thoâng ñang höôùng ñeán caùc maïng tieáng noùi, döõ lieäu, video, vaø ña phöông tieän kyõ thuaät soá. Xu höôùng chính laø söû duïng roäng raõi Internet vaø coâng ngheä cuûa noù ñeå xaây döïng caùc xí nghieäp noái maïng vaø maïng toaøn caàu, nhö Intranet vaø Extranet, taïo ra caùc sieâu xa loä thoâng tin, hoã trôï cho vieäc hôïp taùc giöõa caùc xí nghieäp, thöông maïi ñieän töû, caùc öùng duïng kinh doanh nhö toùm taét trong hình 6.1

6) Maïng vieãn thoâng

108 Thanh Huøng


Nhöõng thaønh phaàn chung chuû yeáu nhaát cuûa moät maïng vieãn thoâng laø (1) thieát bò ñaàu cuoái, (2) boä xöû lyù vieãn thoâng, (3) caùc keânh truyeàn thoâng, (4) maùy tính, vaø (5) phaàn meàm vieãn thoâng. Coù nhieàu loaïi maïng vieãn thoâng caên baûn, bao goàm maïng dieän roäng (WANs) vaø maïng cuïc boä (LANs). Haàu heát LANs vaø WANs ñöôïc noái vôùi nhau ñeå taïo thaønh maïng Internet, Intranet, vaø Extranet, vaø caùc maïng client/server vaø maïng lieân toå chöùc.

7) Cuoäc caùch maïng Internet

Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa Internet vaø vieäc söû duïng coâng ngheä cuûa noù laø hieän töôïng coâng ngheä coù tính caùch maïng cuûa nhöõng naêm 90’s. Internet ñaõ trôû thaønh neàn taûng quyeát ñònh ñoái vôùi moät danh saùch caùc dòch vuï thoâng tin vaø giaûi trí vaø caùc öùng duïng kinh doanh ñang phaùt trieån nhanh choùng, bao goàm heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp vaø thöông maïi ñieän töû. Caùc heä thoáng môû vôùi moái noái khoâng haïn cheá baèng vieäc söû duïng coâng ngheä Internet laø nhöõng driver coâng ngheä vieãn thoâng quan troïng nhaát cuûa nhöõng naêm sau 90. Muïc tieâu chính cuûa noù laø khuyeán khích ngöôøi duøng cuoái-doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu thuï truy xuaát taøi nguyeân Internet, Intranet xí nghieäp, vaø caùc Extranet lieân toå chöùc moät caùch deã daøng vaø an toaøn.

109 Thanh Huøng


8) Söï löïa choïn maïngSöï löïa choïn maïng vieãn thoâng vaø caùc thaønh phaàn chính ñöôïc toùm taét ôû hình 6.17 ñoái vôùi phöông tieän vieãn thoâng, boä xöû lyù, phaàn meàm, keânh truyeàn vaø caùc kieán truùc maïng. Söï hieåu bieát caên baûn caùc thaønh phaàn chính yeáu naøy seõ giuùp ngöôøi duøng cuoái-doanh nghieäp tham gia coù hieäu quaû trong nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán caùc vaán ñeà vieãn thoâng. Boä xöû lyù vieãn thoâng bao goàm modem, multiplexer, boä xöû lyù keát noái, vaø nhieàu thieát bò khaùc giuùp keát noái vaø laøm taêng dung löôïng vaø hieäu naêng cuûa caùc keânh vieãn thoâng. Caùc keânh vieãn thoâng söû duïng caùc phöông tieän nhö daây xoaén keùp, caùp ñoàng truïc, caùp quang, soùng cöïc ngaén treân maët ñaát, veä tinh truyeàn thoâng, heä thoáng ñieän thoaïi voâ tuyeán, vaø coâng ngheä maïng cuïc boä (LAN) khoâng daây. Phaàn meàm vieãn thoâng nhö heä ñieàu haønh maïng, maøn hình vieãn thoâng, vaø caùc trình duyeät Web, ñieàu khieån vaø hoã trôï hoaït ñoäng truyeàn thoâng trong maïng vieãn thoâng.

110 Thanh Huøng

Chöông 7: Quaûn lyù cô sôû döõ lieäu

Quaûn lyù cô sôû döõ lieäu

Muïc tieâu:

1. Phaùc thaûo sô boä caùc öu ñieåm cuûa phöông phaùp quaûn lyù cô sôû döõ lieäu

2. Giaûi thích xem phaàn meàm quaûn lyù cô sôû döõ lieäu giuùp ngöôøi duøng cuoái vaø hoã trôï caùc hoaït ñoäng vaø quaûn lyù kinh doanh nhö theá naøo.

3. Giaûi thích veà taàm quan troïng cuûa vieäc quaûn lyù taøi nguyeân döõ lieäu ñoái vôùi moät toå chöùc, vaø vieäc quaûn lyù ñoù ñöôïc thöïc hieän baèng caùc phöông phaùp nhö quaûn trò cô sôû döõ lieäu, quaûn trò döõ lieäu, vaø laäp keá hoaïch quaûn lyù döõ lieäu.

4. Cung caáp ví duï minh hoïa caùc khaùi nieäm sau:

a. Phaàn töû döõ lieäu logicb. Caáu truùc döõ lieäu cô baûn

111 Thanh Huøng


c. Caùc loaïi cô sôû döõ lieäu chínhd. Caùc phöông phaùp truy xuaát cô sôû

döõ lieäue. Phaùt trieån cô sôû döõ lieäu


1. Quaûn lyù taøi nguyeân döõ lieäu

Quaûn lyù taøi nguyeân döõ lieäu laø moät hoaït ñoäng quaûn trò öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø coâng cuï quaûn lyù vaøo vieäc quaûn lyù caùc taøi nguyeân döõ lieäu cuûa moät toå chöùc. Noù bao goàm chöùc naêng quaûn trò cô sôû döõ lieäu taäp trung vaøo vieäc phaùt trieån vaø duy trì caùc tieâu chuaån vaø söï kieåm soaùt ñoái vôùi caùc cô sôû döõ lieäu cuûa coâng ty. Tuy nhieân, quaûn trò döõ lieäu laïi taäp trung vaøo coâng taùc laäp keá hoaïch vaø kieåm soaùt döõ lieäu ñeå ñeå hoã trôï chöùc naêng kinh doanh vaø caùc muïc tieâu chieán löôïc cuûa coâng ty. Vieäc naøy bao haøm noã löïc laäp keá hoaïch döõ lieäu taäp trung vaøo vieäc phaùt trieån moät kieán truùc döõ lieäu toång theå cho caùc taøi nguyeân döõ lieäu cuûa moät doanh nghieäp.

2. Quaûn lyù cô sôû döõ lieäu

112 Thanh Huøng


Phöông phaùp quaûn lyù cô sôû döõ lieäu aûnh höôûng ñeán vieäc löu tröõ vaø xöû lyù döõ lieäu. Caùc döõ lieäu caàn thieát cho nhieàu öùng duïng khaùc nhau ñöôïc cuûng coá vaø tích hôïp vaøo nhieàu cô sôû döõ lieäu thoâng duïng thay vì löu tröõ trong nhieàu taäp tin döõ lieäu ñoäc laäp. Phöông phaùp quaûn lyù cô sôû döõ lieäu cuõng chuù troïng vieäc caäp nhaät hoùa vaø baûo trì nhöõng cô sôû döõ lieäu thoâng duïng, giuùp cho caùc chöông trình öùng duïng cuûa ngöôøi söû duïng chia seû döõ lieäu chung trong cô sôû döõ lieäu, vaø cung caáp khaû naêng baùo caùo vaø truy vaán/giaûi ñaùp ñeå cho ngöôøi duøng cuoái coù theå deã daøng nhaän ñöôïc baùo caùo vaø caâu traû lôøi nhanh choùng cho nhöõng cuoäc truy vaán thoâng tin.

3. Phaàn meàm cô sôû döõ lieäu

Caùc heä thoáng quaûn lyù cô sôû döõ lieäu laø caùc boä phaàn meàm giuùp ñôn giaûn hoaù vieäc taïo ra, söû duïng, vaø baûo quaûn caùc cô sôû döõ lieäu. Caùc phaàn meàm naøy cung caáp nhöõng coâng cuï phaàn meàm ñeå ngöôøi duøng cuoái, laäp trình vieân, vaø caùc nhaø quaûn lyù cô sôû döõ lieäu coù theå taïo ra vaø ñieàu chænh caùc cô sôû döõ lieäu, truy vaán noù, laäp baùo caùo, thöïc hieän phaùt trieån öùng duïng, vaø baûo quaûn cô sôû döõ lieäu.

4. Caùc loaïi cô sôû döõ lieäu

113 Thanh Huøng


Nhieàu loaïi cô sôû döõ lieäu ñöôïc duøng trong caùc toå chöùc coù söû duïng maùy tính, bao goàm caùc loaïi cô sôû döõ lieäu ñieàu haønh, phaân tích, phaân phoái, daønh cho ngöôøi duøng cuoái, kho chöùa döõ lieäu, vaø coù xuaát xöù töø beân ngoaøi. Caùc cô sôû döõ lieäu hypermedia treân World Wide Web vaø treân caùc maïng intranets vaø extranets chöùa caùc trang ña phöông tieän sieâu lieân keát trong moät Web site. Phaàn meàm maùy chuû Web coù theå quaûn lyù nhöõng cô sôû döõ lieäu nhö vaäy ñeå nhanh choùng truy xuaát vaø baûo quaûn cô sôû döõ lieäu Web.

5. Phaùt trieån cô sôû döõ lieäu

Vieäc phaùt trieån cô sôû döõ lieäu coù theå ñöôïc thöïc hieän deã daøng baèng caùch söû duïng caùc boä quaûn lyù cô sôû döõ lieäu maùy vi tính cho caùc öùng duïng nhoû. Tuy nhieân, vieäc phaùt trieån cô sôû döõ lieäu lôùn cuûa coâng ty ñoøi hoûi noã löïc laäp keá hoaïch döõ lieäu töø treân xuoáng döôùi. Coâng vieäc naøy coù theå bao haøm vieäc phaùt trieån caùc moâ hình quan heä giöõa caùc thöïc theå vaø moâ hình quan heä cuûa coâng ty, nhöõng cô sôû döõ lieäu vuøng chuû theå, vaø caùc moâ hình döõ lieäu phaûn aùnh caùc yeáu toá döõ lieäu vaø caùc moái quan heä logic caàn ñeå phuïc vuï cho vieäc ñieàu haønh vaø quaûn lyù quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cô baûn cuûa coâng ty.

6. Truy xuaát döõ lieäu

114 Thanh Huøng


Döõ lieäu caàn phaûi ñöôïc toå chöùc moät caùch logic trong caùc coâng cuï löu tröõ vaät lyù ñeå coù theå xöû lyù hieäu quaû. Vì lyù do ñoù, döõ lieäu thöôøng ñöôïc toå chöùc thaønh nhöõng yeáu toá döõ lieäu logic nhö kyù töï, vuøng, maãu tin, taäp tin, vaø cô sôû döõ lieäu. Caùc caáu truùc cô sôû döõ lieäu nhö caùc moâ hình phaân caáp, maïng, quan heä, vaø höôùng ñoái töôïng, ñöôïc duøng ñeå toå chöùc caùc moái quan heä giöõa caùc maãu tin döõ lieäu ñöôïc löu tröõ trong caùc cô sôû döõ lieäu. Cô sôû döõ lieäu vaø taäp tin coù theå ñöôïc toå chöùc theo kieåu tuaàn töï hay tröïc tieáp vaø coù theå ñöôïc truy xuaát vaø baûo quaûn baèng caùc phöông phaùp truy xuaát tuaàn töï hay tröïc tieáp.

115 Thanh Huøng

Chöông 8: Internet vaø Thöông maïi ñieän töû

Internet vaø thöông maïi ñieän töû

Muïc tieâu:

1. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà nhöõng phöông phaùp chính maø caùc coâng ty ñang söû duïng Internet cho coâng vieäc kinh doanh.

2. Giaûi thích caùc lôïi ích vaø haïn cheá cuûa phöông phaùp ñaåy (push) so vôùi phöông phaùp keùo (pull) trong tieáp thò töông taùc treân Web.

3. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà nhöõng caùch thöùc maø caùc öùng duïng Internet taïo ra giaù trò kinh doanh coù yù nghóa ñoái vôùi coâng ty vaø khaùch haøng cuûa hoï.

4. Cho ví duï veà caùc phöông phaùp maø caùc coâng ty coù theå trieån khai thöông maïi ñieän töû Doanh nghieäp – Ngöôøi tieâu duøng vaø Doanh nghieäp–Doanh nghieäp treân Internet.

116 Thanh Huøng

Chöông 8: Internet vaø Thöông maïi ñieän töû

5. Thaûo luaän caùc thaùch thöùc trong thanh toaùn ñieän töû vaø giaûi phaùp cho vieäc baûo maät thanh toaùn ñieän töû treân maïng Internet.

117 Thanh Huøng

Chöông 9: Internet, Intranet vaø Extranet

Intranet, Extranet vaø hôïp taùc xí nghieäp

Muïc tieâu:

1. Cho ví duï veà caùc coâng ty ñang söû duïng intranet vaø extranet nhö theá naøo trong thoâng tin lieân laïc vaø coäng taùc, trong truyeàn taûi vaø chia seû thoâng tin, cuõng nhö trong caùc hoaït ñoäng vaø quaûn lyù kinh doanh.

2. Xaùc ñònh moät soá phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu vaø caùc thaønh phaàn cuûa moät kieán truùc coâng ngheä thoâng tin maïng Intranet.

3. Xaùc ñònh nhieàu caùch söû duïng Intranet vaø Extranet coù theå tieát kieäm ñöôïc chi phí hoaëc taïo ra lôïi nhuaän cho coâng ty.

118 Thanh Huøng


4. Xaùc ñònh moät soá coâng cuï phaàn meàm nhoùm duøng cho truyeàn thoâng ñieän töû, hoäi thaûo, vaø quaûn lyù coâng vieäc, vaø cho ví duï theå hieän nhöõng coâng cuï naøy coù theå naâng cao söï coäng taùc laøm vieäc cuûa caùc ñoäi/nhoùm nhö theá naøo trong caùc doanh nghieäp

119 Thanh Huøng



1. ÖÙng duïng cuûa maïng Intranet

Caùc doanh nghieäp ñang nhanh choùng caøi ñaët vaø môû roäng maïng Intranet trong toaøn boä toå chöùc ñeå:

(1)Caûi thieän truyeàn thoâng vaø söï coäng taùc giöõa caùc caù nhaân, caùc nhoùm trong doanh nghieäp.

(2)Cung caáp vaø chia seû caùc thoâng tin thöông maïi coù giaù trò qua caùc trang Web Intranet cuõng nhö caùc dòch vuï Intranet khaùc ñöôïc deã daøng, khoâng ñaét tieàn, vaø hieäu quaû hôn.

(3)Môû roäng vaø trieån khai nhöõng öùng duïng then choát nhaèm hoã trôï caùc hoaït ñoäng kinh doanh vaø vieäc ra quyeát ñònh trong quaûn lyù.

2. Taøi nguyeân coâng ngheä Intranet

Intranet phuï thuoäc vaøo taát caû caùc coâng ngheä thoâng tin coù theå taïo ra Internet. Do ñoù, caùc coâng ty caàn phaûi coù hoaëc caøi ñaët caùc trình duyeät Web vaø maùy chuû, caùc maïng client/server TCP/IP, nhöõng heä thoáng quaûn lyù cô sôû döõ lieäu sieâu phöông tieän, phaàn meàm phaùt haønh trang Web, caùc chöông trình quaûn lyù vaø baûo veä heä thoáng maïng nhö laø moät phaàn coâng ngheä neàn taûng cho Intranet coâng ty cuûa hoï.

120 Thanh Huøng


3. Giaù trò thöông maïi cuûa maïng Intranet

Nhöõng öùng duïng Intranet ban ñaàu cuûa caùc coâng ty ñaõ mang laïi moät aán töôïng saâu saéc vôùi söï thu hoài voán nhanh choùng, vaø caùc lôïi ích chieán löôïc khaùc. Nhöõng tieát kieäm chi phí chính yeáu cuûa coâng ty coù ñöôïc töø söï thay theá coâng vieäc xuaát baûn vaø taøi lieäu baèng giaáy tôø baèng caùc noäi dung ña phöông tieän ñieän töû ñöôïc cung caáp cho maùy chuû Web. Chöông trình phuïc vuï khaùch haøng vaø huaán luyeän nhaân vieân döïa treân Intranet cuõng ñaït ñöôïc nhieàu hieäu quaû veà chi phí hôn nhöõng phöông phaùp truyeàn thoáng khaùc.

4. Vai troø cuûa Extranet

121 Thanh Huøng


Vai troø chuû yeáu cuûa Extranet laø lieân keát caùc taøi nguyeân Intranet coâng ty vôùi maïng Intranet cuûa khaùch haøng, nhaø cung caáp, vaø caùc ñoái taùc kinh doanh khaùc. Ngoaøi ra, maïng Extranet cuõng coù theå cho pheùp caùc ñoái taùc kinh doanh truy caäp cô sôû döõ lieäu hoaït ñoäng cuûa coâng ty; cuõng nhö giôùi haïn vieäc truy caäp vaøo taøi nguyeân Intranet cuûa khaùch haøng vaø caùc ñoái töôïng khaùc treân Internet. Do ñoù, Extranet cung caáp giaù trò kinh doanh coù yù nghóa nhôø vieäc laøm cho coâng ty coù ñöôïc nhöõng moái quan heä thöông maïi vöõng chaéc, vaø thuaän tieän vôùi khaùch haøng vaø nhaø cung caáp; vieäc coäng taùc giöõa caùc ñoái taùc kinh doanh ñöôïc phaùt trieån, vaø cho pheùp coâng ty phaùt trieån nhieàu loaïi dòch vuï môùi döïa vaøo Web cho caùc khaùch haøng, nhaø cung caáp vaø caùc ñoái töôïng khaùc.

122 Thanh Huøng


5. Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp

Muïc tieâu cuûa caùc heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp laø giuùp caùc doanh nghieäp laøm vieäc chung vôùi nhau hieäu quaû hôn nhö caùch laøm vieäc theo ñoäi/nhoùm trong caùc toå chöùc ngaøy nay. Coâng ngheä hôïp taùc seõ giuùp caùc doanh nghieäp chia seû thoâng tin vôùi nhau (truyeàn thoâng), phoái hôïp caùc taøi nguyeân vaø noã löïc coâng vieäc vôùi nhau (ñieàu phoái), cuõng nhö hôïp taùc phaân coâng cuøng laøm vieäc ñoái vôùi coâng vieäc chung (hôïp taùc).

6. Coâng cuï phaàn meàm nhoùm cho hôïp taùc xí nghieäp

Phaàn meàm nhoùm laø phaàn meàm coäng taùc giuùp caùc ñoäi/nhoùm cuøng nhau laøm vieäc theo nhieàu caùch khaùc nhau. Phaàn meàm nhoùm cung caáp nhieàu coâng cuï phaàn meàm cho vieäc truyeàn thoâng ñieän töû, hoäi nghò ñieän töû, vaø quaûn lyù laøm vieäc hôïp taùc.

123 Thanh Huøng

Chöông 10: Heä thoáng thoâng tin cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh

Heä thoáng thoâng tin choCaùc hoaït ñoäng kinh doanh

Muïc tieâu:

1. Cho caùc ví duï veà caùc heä thoáng thoâng tin hoã trôï caùc qui trình kinh doanh nhö theá naøo trong nhöõng chöùc naêng kinh doanh keá toaùn, taøi chính, quaûn trò nguoàn nhaân löïc, tieáp thò, vaø quaûn trò saûn xuaát vaø taùc nghieäp

2. Xaùc ñònh hoaït ñoäng chính cuûa caùc heä thoáng xöû lyù giao dòch (TPS), vaø cho ví duï caùc heä thoáng ñöôïc söû duïng trong hoaït ñoäng cuûa moät ñôn vò kinh doanh

3. Cung caáp caùc ví duï kinh doanh ñeå giaûi thích vieäc duøng Internet, Intranets, hay Extranets thöïc hieän xöû lyù giao dòch tröïc tuyeán, vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng trong moãi chöùc naêng kinh doanh

124 Thanh Huøng

Chöông 10: Heä thoáng thoâng tin cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh

125 Thanh Huøng

Documents

Ebook_QTtrị hệ thống thông tin trong KD