Duoc Lieu Chua Saponin

  • Upload
    co-con

  • View
    386

  • Download
    2

Embed Size (px)

DESCRIPTION

duoc lieu chua saponin, cac cay thuoc chua saponin

Citation preview

Slide 1

MT S DC LIU CHA SAPONINCAM THO Radix GlycyrrhizaeChi Glycyrrhiza c nhiu loi v th khc nhau. Dc in Vit Nam IV quy nh dng r phi hay sy kh ca 3 loi Cam tho l: Glycyrrhiza uralensis Fisher., Glycyrrhiza Inflata Bat. v Glycyrrhiza glabra L., h u (Fabaceae). c im thc vtCy nh mc nhiu nm, c mt h thng r v thn ngm rt pht trin. Thn ngm di t c th m ngang n 2 m. T thn ngm ny li mc ln cc thn cy trn mt t. Thn cy mc ng cao 0,5 - 1,5 m. Thn yu, l kp lng chim l, c 9 - 17 l cht hnh trng. Hoa hnh bm mu tm nht; loi G. glabra c cm hoa dy hn loi G. uralensis. Qu loi u, loi G. glabra nhn v thng, loi G. Uralensis qu cong v c lng cng. Thnh phn ha hc (ca Glycyrrhiza glabra L.) Saponin l hp cht quan trng nht trong Cam tho, trong acid glycyrrhizic (cn gi l acid glycyrrhizinic) l cht quan trng nht. Acid glycyrrhizic l mt saponin nhm oleanan, c v rt ngt (gp 60 ln ng saccharose), ch c trong b phn di mt t, hm lng t 10 - 14 % trong dc liu kh.

Flavonoid l nhm hp cht quan trng th hai trong r Cam tho vi hm lng 3 - 4 %. Liquiritin v isoliquiritin l hai cht quan trng nht. Ngoi ra cn c khong 30 flavonoid thuc cc nhm khc nhau: isoflavan, isoflaven v isoflavon...Cc dn cht coumarin: umbelliferon, herniarin, liqcoumarin.Ngoi ra trong r Cam tho cn c 20 - 50 % tinh bt, 3 - 10 % glucose v saccharose. Tc dng v cng dngDch chit Cam tho c tc dng chng co tht v chng lot d dy do khng c Helicobacter pylori nh cc flavonoid.Tc dng long m do cc saponin.Glycyrrhizinb tc dng tng t cortison: gi nc trong c th km theo tch t cc ion Na+ v Cl- v tng thi ion K+, gim lng nc tiu, tng huyt p. Nu dng Cam tho mt thi gian lu di th d gy ph.Cc flavonoid c trong Cam tho c tc dng chng oxy ha, ngn nga x va ng mch, gim tch ly m bng, khng khun v h ng huyt. Cam tho c tc dng nng cao kh nng min dch ca c th.Cao tho dng lm thuc cha ho, cha lot d dy.Trong bo ch, Cam tho c dng lm t dc iu v lm gim cc v kh ung ca cc ch phm. Dng trong cc loi tr, nc ung v lm thm thuc l.

CAM THO DYHerba Abri precatoriiDc liu l b phn trn mt t ca cy Cam tho dy (Abrus precatorius L.), phn h u (Faboideae), h u (Fabaceae).c im thc vtCam tho dy l mt loi dy leo nh, thn c nhiu si, l kp lng chim c 8 - 20 i l cht nh (15 x 5 mm). Hoa mu hng, hnh cnh bm. Qu di 3 cm, rng 12-15 cm, dy 7 - 8 mm. Ht hnh trng, v ht rt cng, bng, mu , c mt im en ln quanh rn ht. Cam tho dy mc hoang b bi v c trng nhng khng nhiu. B phn dng Dng dy v l, khng dng qu v ht. Thnh phn ha hcL v dy c cc saponin: abrusosid A, B, C, D v E. y l thnh phn chnh c v rt ngt. Ngoi saponin, l v dy cn cha cc flavonoid l luteolin, abrectorin, orientin, isoorientin, abrusin ...Tc dng v cng dngSaponin trong Cam tho dy c tc dng khng vim.Nhn dn ta dng Cam tho dy cha ho, gii cm v dng thay th cho Cam tho trong mt s trng hp.

VIN CHRadix PolygalaeVin ch l r phi hay sy kh ca mt s loi thuc chi Polygala.Dc in Vit Nam IV quy nh 2 loi: Vin ch l nh (Polygala tenuifolia Willd.) v Vin ch (Polygala sibirica L.), h Vin ch (Polygalaceae).c im thc vtVin ch thuc loi cy nh, sng dai. T gc mc ln nhiu thn nh. Thn loi Vin ch l nh nhn, cn loi Vin ch Siberi th c lng t ngn. L mc so le, khng cung. Loi Vin ch l nh phin l hp, nhn; cn loi Seberi phin rng hn, hnh mc. Cm hoa chm. i khng u cn li trn qu, 5 l i c hai l bn pht trin thnh cnh; 3 cnh hoa mu xanh dnh li thnh ng khng u; 8 nh dnh lin thnh 1 b. Bu thng, 2 . Qu nang. B phn dngR hnh tr cong queo di 10 - 15 cm, ng knh 0,3 0,8 cm. Mt ngoi mu xm nu nht, c nhng np nhn ngang v dc. Lp v dy d tch khi lp g. Lp v mu nu nht, lp g mu vng ng. V ng nng. Loi "Vin ch nhc" l Vin ch rt b lp g.

Thnh phn ha hcR Vin ch cha saponin thuc loi saponin triterpenoid nhm olean. Cc thnh phn sapogenin trc y xc nh c trong mt s loi Vin ch bng thy phn acid nh senegenin, acid senegenic, hydroxysenegenic v sau c xc nh l nhng artifact. Sapogenin tht s c xc nh li l presenegenin.Trn 18 saponin c bit trong Vin ch l nh c cng b. Sapogenin ca cc cht ny l presenegenin.Tc dng v cng dngVin ch c tc dng bo v cc t bo thn kinh. Cc th nghim dc l cho thy cao chit Vin ch c tc dng gia tng tr nh, chng thoi ha cc t bo thn kinh, sa cha cc tn thng trn thn kinh vn gy ra ri lon hnh vi v tr nh. Ung vi liu thch hp, saponin c trong Vin ch c kch thch s bi tit nim dch kh qun, c tc dng cha ho, long m, kch thch s bi tit nc bt, bi tit cc tuyn da v thng tiu. Ngoi ra, Vin ch v senegin II v III c tc dng h ng huyt. Mt s senegasaponin c tc dng c ch hp thu ethanol ng tiu ha. Ngoi cng dng cha ho, y hc dn tc c truyn cn s dng Vin ch phi hp vi cc v thuc khc iu tr thn kinh suy nhc, hay ht hong; thuc an thn, nng cao tr lc cha chng hay qun nn c tn l "Vin tr".

CT CNHRadix PlatycodiDc liu l r ca cy Ct cnh (Platycodon grandiflorum (Jacq.) A. DC.), h Hoa chung (Campanulaceae).c im thc vtCy tho sng dai. Thn cao 50 - 80 cm. L gn nh khng cung mc i hoc vng 3 - 4 chic, phin l hnh trng di 3 - 6 cm, rng 1 - 2,5 cm, mp c rng ca to. L pha ngn nh, c khi mc so le. Hoa mc ring l hoc thnh chm tha. i mu xanh hnh chung rng. Trng hnh chung mu l nht. Qu hnh trng ngc. Mc hoang v trng Trung Quc. Hin nay nc ta cn phi nhp. B phn dngR c o vo thu ng nhng cy c 3 - 4 nm, ra sch t ct phi hay sy kh. R hnh tr, pha di thon nh li, di 15 - 20 cm ng knh 1 - 2 cm, thng t phn nhnh. Pha trn cn st li gc ca thn. Mt ngoi mu trng ng c nhng vt nhn ngang, dc v vt so ca r con. Vt b khng phng, mu trng. V hi ngt, sau ng. Loi r to, di, u, chc, mu trng v ng l tt. Thnh phn ha hcHot cht chnh l saponin triterpenoid nhm oleanan c phn sapogenin l acid platycogenic A, B, C, platycodigenin v acid polygalacic. Ngoi ra, trong r Ct cnh cn c cc flavonoid, cc acid thm v inulin.

Tc dng v cng dngSaponin ca Ct cnh c tc dng h nhit, gim au, khng vim, long m, tr ho, khng histamin, h lipid v cholesterol mu. Dc liu cn c tc dng khng khun, h ng huyt, lm du thn kinh, gin mch, h huyt p...Saponin ca Ct cnh c tc dng ph huyt mnh v cc sapogenin c OH C-16.Ct cnh c s dng trong iu tr ho c m, vim hng, vim ph qun, hen suyn, cao lipid huyt, cao huyt p, tiu ng, khng vim, suy gim min dch.B KTFructus GleditschiaeB phn dng l qu ca cy B kt (Gleditschia australis Hemsl.), phn h Vang (Caesalpinioidae), h u (Fabaceae).c im thc vtCy to, c gai phn nhnh. L kp lng chim. Cung chung c lng v rnh dc. C 6 - 8 i l cht di 25 mm, rng 15 mm. Hoa mc thnh chm mu trng. Qu loi u di 10 - 12 cm hi cong hay thng, dt, phng ln ch mang ht. Qu khi cha chn th mu xanh, nhng khi chn kh chuyn thnh mu en, c 10 - 12 ht rt rn.Cy c trng nhiu ni nc ta ly qu vo thng 10 - 12. Trong y hc dn tc c truyn, qu cn gi l to gic. B kt Gleditschia australis Hemsl. Thnh phn ha hc Hot cht chnh l saponin, flavonoid.Tc dng v cng dngSaponin ca B kt c tc dng dit amib ng rut, trng roi m o.- Hn hp saponin v flavonoid c tc dng gim au.- Hn hp flavonoid v isovitexin c tc dng khng virus.- S dng trong y hc c truyn:+ Lm thuc cha ho, tiu m, ngy dng 0,5 - 1 g qu.+ Cha su rng: qu B kt tn nh p vo ch rng su, h chy nc bt th nh i.

+ Cha chc u: B kt t thnh than tn nh, ra sch vt chc, rc than B kt ln.+ Cha quai b: qu B kt (b ht) tn nh, ha vo gim, tm vo bng p vo ch au (nhiu ln). + Cha b i tin, tc rut, khng trung tin c.- Nhn dn cn dng ht cha l.- Y hc c truyn cn dng gai B kt gi l to gic thch cha mn nht.* Ph n c thai v ngi b vim lot d dy rut khng dng c.

NGU TTRadix Achyranthes bidentataeDc liu l r ch bin ca cy Ngu tt (Achyranthes bidentata Blume.), h Dn (Amaranthaceae). c im thc vtCy tho cao khong 1 m. Thn mnh, l mc i, hnh trng, u nhn, mp nguyn di 5 - 12 cm, rng 2 - 5 cm. Cm hoa l bng u cnh hay k l. Hoa mc hng ln nhng khi bin thnh qu s mc qup xung. Qu nang, l bc cn li v nhn thnh gai cho nn vng phi c th mc vo qun o.Ngu tt c chnh thc a vo Dc in Vit Nam I, tp 2 nm 1983. Thnh phn ha hcNgu tt Achyranthes bidentata Blume. Thnh phn quan trng trong r Ngu tt c cc saponin c phn sapogenin l acid oleanolic. Trong thn v l ca Ng tt cng c saponin nhng vi hm lng thp hn.Ngoi ra, trong r Ng tt cn c ecdysteron, inokosteron, cc polysaccharid, Tc dng v cng dngNgu tt c tc dng lm gim cholesterol mu, tr lc t cung, iu ha min dch.

Ngu tt c dng lm thuc gim au, khng vim, chng thp khp, gin mch, h huyt p v li tiu. Thng c s dng trong cc chng au lng, au khp v yu chi di. Ngu tt cn dng h cholesterol huyt trong iu tr x va ng mch. Trong ng y, v Ngu tt c dng phi hp vi mt s dc liu khc cha chng mt kinh, kh. Ngoi ra cn dng cha bnh thp khp, au lng, b tiu. RAU MHerba Centellae asiaticaeDc liu l phn trn mt t ca cy Rau m (Centella asiatica Urb.), h Hoa tn (Apiaceae).c im thc vtRau m l loi c sng dai, mc b, r mc cc mu ca thn. L c cung di 10 - 12 cm, phin l kha tai bo trn, gc l hnh tim, rng 2 - 4 cm. Gn l hnh chn vt. Cm hoa tn n gm cc hoa rt nh. Qu dt. Cy mc hoang rung vn, bi c. B phn dngPhn trn mt t, c th thu hi quanh nm. Thng c dng ti.Thnh phn ha hc Phn trn mt t ca Rau m c cc saponin triterpen 5 vng v cc sapogenin ca chng, ch yu l thuc nhm ursan. Mt s t l thuc nhm oleanan v lupan. Ngoi ra, Rau m cn c cc flavonoid v mt s cht khc vi hm lng thp. Tc dng v cng dngSaponin ton phn ca Rau m c nghin cu thy c tc dng tng tng hp collagen I v fibronectin. Tc dng ny c th gii thch c tc dng chng lm lnh vt thng ca Rau m. Cc tc dng ny c cho l do cc hp cht triterpen trong Rau m.

Y hc hin i s dng Rau m v saponin ton phn trong Rau m trong iu tr bng II v III, vt thng v cc tn thng ngoi da. N cng c dng ngn nga s sng ha to so li. Dch chit c dng ngoi tng cng s lnh vt thng, c bit trong hu sang thng hay hu phu mn. S dng ng ung Rau m c tc dng iu tr lot d dy - t trng do stress. Cc sn phm ca Rau m cn c dng trong bnh tnh mch mn.Ngoi ra, Rau m cn c s dng trong iu tr cc vt lot do bnh phong, eczema, cc ri lon tnh mch. Rau m cng c tc dng gim vim bnh nhn x gan.Nhn dn ta dng Rau m lm rau sng n. Nc Rau m l loi nc gii kht ph bin cc tnh pha nam. Kinh nghim nhn dn cho rng Rau m c tc dng gii nhit, gii c, thng tiu, dng cha st, mn nga, cc bnh v gan, i lng, l5, vim hng, vim ph qun, vim ng tiu tin.

NG GIA B CHN CHIMCortex Schefflerae heptaphyllaeDc liu l v thn phi hay sy kh ca cy Ng gia b chn chim hay cn gi tt l cy chn chim [Schefflera heptaphylla (L.) D.G. Frodin] [=Schefflera octophylla (Lour.) Harms.], h Nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy cao 2 - 8 m, l mc so le, l kp hnh chn vt vi 6 - 8 l cht c dng nh chn chim do m c tn gi, Cung l di 6 - 30 cm. L cht nguyn, hnh trng thun di, u nhn di 7 - 20 cm, rng 3 - 6 cm. Cung l cht ngn 1,5 - 3 cm. Cm hoa chm tn. Hoa nh mu trng, s cnh hoa v nh bng nhau, thng l 5. Bao phn 2 , bu h c 5 - 6 . Qu hnh cu, ng knh 3 - 4 mm, khi chn c mu tm sm en, trong cha 6 - 8 ht. Cy mc t nhin cc rng cy bi hoc i hoang. Trng trt thu hi v ch binCy c th trng bng dm cnh. Thu hoch bng cch bc v c chiu di khong 20 cm, rng 5 cm, co s qua b lp v th ngoi, phi trong rm, l chui 7 ngy, thnh thong o cho u ni mi thm ri ly ra phi hoc sy nh cho kh. B phn dngV thn v l.

Thnh phn ha hcV thn cha saponin nhm ursan v olean. Ngoi ra, trong v cn c mt t tinh du (0,8%).L cha saponin ch yu l nhm lupan. Ngoi ra, trong l cn c mt t tinh du.Tc dng v cng dngTrong y hc c truyn dng lm thuc thng tiu, cha ph thng, cha phong thp. Thuc b, gip tiu ha. Ngy dng 12-20 g.NHN SMRadix GinsengR c ch bin ca cy Nhn sm (cn c gi l sm Cao ly hay sm Tiu Tin) (Panax ginseng C.A. Meyer.), h nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy c, cao 30 - 50 cm c th sng trn 50 nm. Cy mang ngn mt vng 4 - 5 l. Cung l di. L kp chn vt. L lc u c 3 l cht v sau c 5 l cht; hai l cht ngoi nh hn cc l cht gia. Mp l c rng ca. Cy trng th ra hoa vo nm th 3 vo ma h; t im gia ca vng l nh ln mt trc cao chng 10 cm mang hoa mu trng nht nhm hp thnh tn n. Hoa u 5 cnh, l i 5 rng, 5 nh. Bu h, 2 . Qu hch, mu gn nh hnh cu. R c thng phn thnh nhiu nhnh trng nh hnh ngi nn c tn l Nhn sm. i khi c nhng c sm c kch thc rt ln nng n 300 - 400 g. B phn dng R c Thnh phn ha hcThnh phn chnh trong Nhn sm l cc saponin triterpenoid nhm dammaran gi chung l ginsenosid. Hm lng saponin trong r c chnh vo khong 3,3 %. r con hm lng saponin c th ti 6,4 %. R sm trng c hm lng saponin thp hn sm mc hoang. Ngoi ra, cn c cc thnh phn khc: tinh du, vitamin B1, B2, cc phytosterol, cc hp cht ng n, oligosid v cc glycan...

Tc dng v cng dngNhn sm c tc dng tng tun hon mu trong tim v no, do tng kh nng lm vic, gim s mt tr nh, chng lo ha, chng stress.Nhn sm c dng t lu i cc nc ng v c a vo Dc in mt s nc. Nhn sm c dng ch yu phc hi sc khe trong cc trng hp suy nhc c th sau khi m nng, lm vic qu sc v mt mi, mt tp trung. Ngoi ra, Nhn sm cn c dng trong cc trng hp lit dng, lnh dc, n khng ngon, suy yu ng tiu ha. Nhn sm c tc dng chng lo ha, chng stress, cha x va ng mch, bnh tiu ng, lipid mu cao, gan nhim m. Dng Nhn sm th nng cao kh nng lao ng bng tr c, kh nng tp trung t tng v tng tr nh, tng cng min dch c hiu ca h thng khng ca c th. Mt s nghin cu ca cc tc gi Hn Quc cho thy Nhn sm, c bit l Hng sm c tc dng lm gim nguy c ca mt s loi ung th. Cch dng: dng di dng cn thuc, nc chng cch thy, thuc bt, hoc di dng cao chit trong cc dng thuc hin i. Ngy dng 2 - 6 g. Hin nay trn th trng thng dng l loi tr ha tan.

SM NGC LINHSm Vit Nam hay cn gi l Sm ngc linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) l loi sm c hu ca nc ta v c pht hin ti vng ni Ngc Linh thuc 2 tnh Kon Tum v Qung Nam cao 1500 - 2200 m.Sm Vit Nam c cng chi Panax v cng h Nhn sm (Araliaceae) vi sm Triu Tin v sm Trung Quc cn gi l Nhn sm, sm, ginseng (Panax ginseng C.A.Mayer) v sm Trung Quc cn gi Tam tht Trung Quc, sm Tam tht, kim bt hon, Sanchi ginseng..C 3 u l cy tho sng nhiu nm, cao khong 0,6 m vi l kp mc vng, c cung di, gm 5 l cht c thanh hnh chn vt. Ring sm Trung Quc c 7 l cht. Thng cy 3 nm tui mi tr hoa. Qu mng, khi chn mu ti, thng cha 1 - 2 ht. Tuy nhin, qu ca Sm Vit Nam a s c chm en nh v ch yu c 1 ht. Qu ca Sm Trung Quc thng cha 2 - 3 ht v c mt s t qu c chm en. Sm Vit Nam rt d nhm ln vi 2 loi sm c cht lng km hn trong h Nhn sm l Tam tht hoang v Sm v dip c Sapa (Lo Cai).Hin nay c 3 loi sm l Sm Triu Tin, Sm Trung Quc v Sm Vit Nam. Nhng nghin cu gn y phn tch thnh phn hot tnh trong sm cho thy, ngoi tc dng bi b chung ca 3 loi Sm, Sm Vit Nam cn c thm c im qu l tnh khng khun, chng stress... Sm Triu Tin v Sm Trung Quc mc vng n i v hn i. Ch ring Sm Vit Nam mc vng kh hu nhit i.

Khc bit chnh hot cht trong SmCc loi Sm u c hot tnh chnh l saponin. Sm Vit Nam c xp cng nhm vi Sm Trung Quc l nhm c hu ht hot tnh saponin thuc khung dammaran vi s lng v hm lng ginsenosid cao, ch c 1 - 2 saponin olean c hm lng khng ng k. Ring Sm Trung Quc ch c saponin dammaran, khng c saponin olean. C 3 c xem l nhng loi Sm qu hin nay. Tuy ch c Sm Vit Nam mi c hp cht saponin dammaran kiu ocotillol vi majonosid R2 chim hn 50% hm lng saponin c trong Sm Vit Nam. Thnh phn ny quyt nh nhng khc bit ca Sm Vit Nam vi Sm Triu Tin v Sm Trung Quc trong tr liu.Cc loi Sm thuc chi Panax thng c nhng tc dng dc l v lm sng tng t nhau, c th dng thay th nhau trong phng cha bnh. Nhng tc dng ch yu ca chng c tha nhn nh sau: tc dng b chung, tng lc v sinh thch nghi. Phc hi s suy gim chc nng gip cho tnh trng ca c th tr la bnh thng m khi nim ca y hc c truyn cn gi l "hi dng". Tc dng chng lo ha, khng cc c t gy hi t bo. Tc dng kch thch iu ha c ch min dch, tng sc khng ca c th. Ngoi nhng tc dng chung nu trn, mi loi Sm cn c nhng tc dng u th ring nh Sm Vit Nam c tnh khng khun, tc dng chng stress tm l m Sm Triu Tin v Sm Trung Quc khng th hin.TAM THTRadix NotoginsengR c phi kh ca cy Tam tht [Panax notoginseng (Burk) F. H. Chen.], h Nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy tho sng nhiu nm, cao khong 0,5 m. Thn n, l kp hnh chn vt, cung l di, mi l thng c 3 - 5 l cht, mp l c kha rng ca nh, trn gn chnh ri rc c lng cng bin thnh gai. Cm hoa tn n, hoa mu xanh nht. Qu khi chn mu . Ht hnh cu. B phn dngR c thu hoch nhng cy t 5 nm tr ln, ra sch, phi kh. Tam tht c nhiu hnh dng, tng hnh try ngc, hnh tr, mt ngoi mu nu xm hoc vng xm, mi thm nh, v ng sau hi ngt.Thnh phn ha hcThnh phn ha hc chnh ca Tam tht l cc saponin thuc nhm dammaran. Ngoi ra, cn c cc hp cht polyacetylen v polysaccharid. Polysaccharid c xem l thnh phn c tc dng iu ha min dch trong Tam tht.

Tc dng v cng dngTam tht c bit vi nhng tc dng dc l nh sau: c ch kt tp tiu cu, khng vim, bo v gan, lm gim s tng cc enzym gan gy bi carbon tetrachlorid. Trong ng y, Tam tht c coi l v thuc c tc dng lm mt s huyt, tc dng cm mu, gim vim, gim au. Tam tht c dng cha tr cc trng hp: ho ra mu, nn ra mu, chy mu cam, i tin ra mu, cung xut huyt, chn thng. Ngoi ra, Tam tht cng c coi l v thuc b nh Nhn sm rt hay c dng cho ph n sau khi sinh n.Ghi ch: ph n ang mang thai khng nn dng.

TO NHNSemen ZiziphiDc liu l ht gi phi hay sy kh ca cy To ta (Ziziphus mauritiana Lamk.) (=Z. jujuba Lamk.), h To ta (Rhamnaceae).c im thc vtCy nh cao 2 - 4 m c gai, cnh nhiu. L hnh trng, mt trn mu xanh lc, mt di c lng trng, c 3 gn dc li ln r. Hoa mu vng xanh, mc thnh xim k l. Qu hch. V ngoi nhn bng, lc non mu xanh, khi chn mu hi vng. Tht qu n c, v chua cht hi ngt. B phn dngHtThnh phn ha hc Ht To cha cc saponin: jujubosid A, B, ziziphus saponin I, II, III, jujuba saponin I, II, III u c aglycon l jujubogenin, mt sapogenin thuc nhm dammaran. Ngoi ra cn c acid betulinic, betulin l cc triterpenoid thuc nhm lupan. Ht cn cha cc peptid alkaloid c tn l sanjonin v mt s thnh phn khc nh cht bo, vitamin C.V thn c cc peptid alcaloid: amphibin B, D, E, F, mauritin A, B, C, D, E, F, H v frangufolin.V thn to c thnh phn ng ch l acid betulinic.L c cha rutin.

Tc dng v cng dngAcid betulinic trong v thn To hin ang dc ch nhiu v tc dng trn nhiu dng t bo ung th.Trong y hc c truyn, To nhn c dng lm thuc an thn dng trong cc trng hp mt ng, hi hp, suy nhc thn kinh. Liu dng 0,8 - 1,8 g. Nu sao en c th dng n 6 g. Theo kinh nghim nhn dn, l To sc ung dng cha d ng, hen. Liu dng 20 - 40 g, c th ch thnh siro.

MCH MNRadix OphiopogonisDc liu l r c phi hay sy kh ca cy Mch mn (Ophiopogon japonicus (Thunb.) Ker. Gawl., h Mch mn (Convallariaceae).c im thc vt v phn bCy tho cao 10 - 40 cm. L mc t gc, hp, di, gn l song song, mt trn mu xanh thm, mt di trng nht. Hoa mu l nht mc thnh chm, qu mng mu tm. R chm c nhiu r phnh thnh c nh hnh thoi. Cy c trng mt s tnh min Bc. i khi gp mc hoang. Mch mn c ghi vo Dc in Vit Nam.B phn dngR c. Thnh phn ha hcSaponin steroid: ophiopogonin A, B, C, D v B', C', D'. Cc hp cht sterol: -sitosterol, stigmasterol v -sitosterol--D-glucosid.Carbohydrat: gm c cc glucofructosan v ng nh glucose, fructose v saccharose. Tc dng v cng dngTrong y hc c truyn, Mch mn thng c dng lm thuc gim ho, tiu m, cha to bn, li tiu.Ngy dng 6 - 20 g di dng thuc sc.

THIN MNRadix Asparagi cochinchinensisDc liu l r c phi kh ca cy Thin mn - Asparagus cochinchinensis (Lour.) Merr., h Thin mn (Asparagaceae).c im thc vt v phn bThin mn l mt loi dy leo, sng lu nm. Thn mang nhiu cnh 3 cnh, u nhn, bin dng trng nh l, cn l th rt nh trng nh vy. Hoa nh mu trng mc vo ma h. Qu mng mu khi chn. Cy Thin mn c nhiu ni nh Thanh Ha, Qung Ninh, Bc Thi, Cao Bng, Lng Sn ... Cc nc khc nh Trung Quc, Triu Tin, Nht Bn cng c. B phn dng R c.Thnh phn ha hc

Cha cc saponin thuc nhm furostan, cc amino acid t do, 7 oligosaccharid c phn lp v xc nh.Tc dng v cng dngThin mn thng c s dng trong y hc c truyn lm thuc long m, cha ho, thuc li tiu. Cn c dng cha triu chng bun nn, mt ng, to bn