27
MỘT SỐ DƯỢC LIỆU CHỨA SAPONIN CAM THẢO Radix Glycyrrhizae Chi Glycyrrhiza có nhiều loài và thứ khác nhau. Dược điển Việt Nam IV quy định dùng rễ phơi hay sấy khô của 3 loài Cam thảo là: Glycyrrhiza uralensis Fisher., Glycyrrhiza Inflata Bat. và Glycyrrhiza glabra L., họ Đậu (Fabaceae). Đặc điểm thực vật Cây nhỏ mọc nhiều năm, có một hệ thống rễ và thân ngầm rất phát triển. Thân ngầm dưới đất có thể đâm ngang đến 2 m. Từ thân ngầm này lại mọc lên các thân cây trên mặt đất. Thân cây mọc đứng cao 0,5 - 1,5 m. Thân yếu, lá kép lông chim lẻ, có 9 - 17 lá chét hình trứng. Hoa hình bướm màu tím nhạt; loài G. glabra có cụm hoa dày hơn loài G. uralensis. Quả loại đậu, loài G. glabra nhẵn và thẳng, loài G. Uralensis quả cong và có lông cứng. Thành phần hóa học (của Glycyrrhiza glabra L.) Saponin là hợp chất quan trọng nhất trong Cam thảo, trong đó acid glycyrrhizic (còn gọi là acid glycyrrhizinic) là chất quan trọng nhất. Acid glycyrrhizic là một saponin nhóm oleanan, có vị

Duoc Lieu Chua Saponin

  • Upload
    giac-mo

  • View
    187

  • Download
    5

Embed Size (px)

Citation preview

Slide 1

MT S DC LIU CHA SAPONINCAM THO Radix GlycyrrhizaeChi Glycyrrhiza c nhiu loi v th khc nhau. Dc in Vit Nam IV quy nh dng r phi hay sy kh ca 3 loi Cam tho l: Glycyrrhiza uralensis Fisher., Glycyrrhiza Inflata Bat. v Glycyrrhiza glabra L., h u (Fabaceae). c im thc vtCy nh mc nhiu nm, c mt h thng r v thn ngm rt pht trin. Thn ngm di t c th m ngang n 2 m. T thn ngm ny li mc ln cc thn cy trn mt t. Thn cy mc ng cao 0,5 - 1,5 m. Thn yu, l kp lng chim l, c 9 - 17 l cht hnh trng. Hoa hnh bm mu tm nht; loi G. glabra c cm hoa dy hn loi G. uralensis. Qu loi u, loi G. glabra nhn v thng, loi G. Uralensis qu cong v c lng cng. Thnh phn ha hc (ca Glycyrrhiza glabra L.) Saponin l hp cht quan trng nht trong Cam tho, trong acid glycyrrhizic (cn gi l acid glycyrrhizinic) l cht quan trng nht. Acid glycyrrhizic l mt saponin nhm oleanan, c v rt ngt (gp 60 ln ng saccharose), ch c trong b phn di mt t, hm lng t 10 - 14 % trong dc liu kh.

Flavonoid l nhm hp cht quan trng th hai trong r Cam tho vi hm lng 3 - 4 %. Liquiritin v isoliquiritin l hai cht quan trng nht. Ngoi ra cn c khong 30 flavonoid thuc cc nhm khc nhau: isoflavan, isoflaven v isoflavon...Cc dn cht coumarin: umbelliferon, herniarin, liqcoumarin.Ngoi ra trong r Cam tho cn c 20 - 50 % tinh bt, 3 - 10 % glucose v saccharose. Tc dng v cng dngDch chit Cam tho c tc dng chng co tht v chng lot d dy do khng c Helicobacter pylori nh cc flavonoid.Tc dng long m do cc saponin.Glycyrrhizinb tc dng tng t cortison: gi nc trong c th km theo tch t cc ion Na+ v Cl- v tng thi ion K+, gim lng nc tiu, tng huyt p. Nu dng Cam tho mt thi gian lu di th d gy ph.Cc flavonoid c trong Cam tho c tc dng chng oxy ha, ngn nga x va ng mch, gim tch ly m bng, khng khun v h ng huyt. Cam tho c tc dng nng cao kh nng min dch ca c th.Cao tho dng lm thuc cha ho, cha lot d dy.Trong bo ch, Cam tho c dng lm t dc iu v lm gim cc v kh ung ca cc ch phm. Dng trong cc loi tr, nc ung v lm thm thuc l.

CAM THO DYHerba Abri precatoriiDc liu l b phn trn mt t ca cy Cam tho dy (Abrus precatorius L.), phn h u (Faboideae), h u (Fabaceae).c im thc vtCam tho dy l mt loi dy leo nh, thn c nhiu si, l kp lng chim c 8 - 20 i l cht nh (15 x 5 mm). Hoa mu hng, hnh cnh bm. Qu di 3 cm, rng 12-15 cm, dy 7 - 8 mm. Ht hnh trng, v ht rt cng, bng, mu , c mt im en ln quanh rn ht. Cam tho dy mc hoang b bi v c trng nhng khng nhiu. B phn dng Dng dy v l, khng dng qu v ht. Thnh phn ha hcL v dy c cc saponin: abrusosid A, B, C, D v E. y l thnh phn chnh c v rt ngt. Ngoi saponin, l v dy cn cha cc flavonoid l luteolin, abrectorin, orientin, isoorientin, abrusin ...Tc dng v cng dngSaponin trong Cam tho dy c tc dng khng vim.Nhn dn ta dng Cam tho dy cha ho, gii cm v dng thay th cho Cam tho trong mt s trng hp.

VIN CHRadix PolygalaeVin ch l r phi hay sy kh ca mt s loi thuc chi Polygala.Dc in Vit Nam IV quy nh 2 loi: Vin ch l nh (Polygala tenuifolia Willd.) v Vin ch (Polygala sibirica L.), h Vin ch (Polygalaceae).c im thc vtVin ch thuc loi cy nh, sng dai. T gc mc ln nhiu thn nh. Thn loi Vin ch l nh nhn, cn loi Vin ch Siberi th c lng t ngn. L mc so le, khng cung. Loi Vin ch l nh phin l hp, nhn; cn loi Seberi phin rng hn, hnh mc. Cm hoa chm. i khng u cn li trn qu, 5 l i c hai l bn pht trin thnh cnh; 3 cnh hoa mu xanh dnh li thnh ng khng u; 8 nh dnh lin thnh 1 b. Bu thng, 2 . Qu nang. B phn dngR hnh tr cong queo di 10 - 15 cm, ng knh 0,3 0,8 cm. Mt ngoi mu xm nu nht, c nhng np nhn ngang v dc. Lp v dy d tch khi lp g. Lp v mu nu nht, lp g mu vng ng. V ng nng. Loi "Vin ch nhc" l Vin ch rt b lp g.

Thnh phn ha hcR Vin ch cha saponin thuc loi saponin triterpenoid nhm olean. Cc thnh phn sapogenin trc y xc nh c trong mt s loi Vin ch bng thy phn acid nh senegenin, acid senegenic, hydroxysenegenic v sau c xc nh l nhng artifact. Sapogenin tht s c xc nh li l presenegenin.Trn 18 saponin c bit trong Vin ch l nh c cng b. Sapogenin ca cc cht ny l presenegenin.Tc dng v cng dngVin ch c tc dng bo v cc t bo thn kinh. Cc th nghim dc l cho thy cao chit Vin ch c tc dng gia tng tr nh, chng thoi ha cc t bo thn kinh, sa cha cc tn thng trn thn kinh vn gy ra ri lon hnh vi v tr nh. Ung vi liu thch hp, saponin c trong Vin ch c kch thch s bi tit nim dch kh qun, c tc dng cha ho, long m, kch thch s bi tit nc bt, bi tit cc tuyn da v thng tiu. Ngoi ra, Vin ch v senegin II v III c tc dng h ng huyt. Mt s senegasaponin c tc dng c ch hp thu ethanol ng tiu ha. Ngoi cng dng cha ho, y hc dn tc c truyn cn s dng Vin ch phi hp vi cc v thuc khc iu tr thn kinh suy nhc, hay ht hong; thuc an thn, nng cao tr lc cha chng hay qun nn c tn l "Vin tr".

CT CNHRadix PlatycodiDc liu l r ca cy Ct cnh (Platycodon grandiflorum (Jacq.) A. DC.), h Hoa chung (Campanulaceae).c im thc vtCy tho sng dai. Thn cao 50 - 80 cm. L gn nh khng cung mc i hoc vng 3 - 4 chic, phin l hnh trng di 3 - 6 cm, rng 1 - 2,5 cm, mp c rng ca to. L pha ngn nh, c khi mc so le. Hoa mc ring l hoc thnh chm tha. i mu xanh hnh chung rng. Trng hnh chung mu l nht. Qu hnh trng ngc. Mc hoang v trng Trung Quc. Hin nay nc ta cn phi nhp. B phn dngR c o vo thu ng nhng cy c 3 - 4 nm, ra sch t ct phi hay sy kh. R hnh tr, pha di thon nh li, di 15 - 20 cm ng knh 1 - 2 cm, thng t phn nhnh. Pha trn cn st li gc ca thn. Mt ngoi mu trng ng c nhng vt nhn ngang, dc v vt so ca r con. Vt b khng phng, mu trng. V hi ngt, sau ng. Loi r to, di, u, chc, mu trng v ng l tt. Thnh phn ha hcHot cht chnh l saponin triterpenoid nhm oleanan c phn sapogenin l acid platycogenic A, B, C, platycodigenin v acid polygalacic. Ngoi ra, trong r Ct cnh cn c cc flavonoid, cc acid thm v inulin.

Tc dng v cng dngSaponin ca Ct cnh c tc dng h nhit, gim au, khng vim, long m, tr ho, khng histamin, h lipid v cholesterol mu. Dc liu cn c tc dng khng khun, h ng huyt, lm du thn kinh, gin mch, h huyt p...Saponin ca Ct cnh c tc dng ph huyt mnh v cc sapogenin c OH C-16.Ct cnh c s dng trong iu tr ho c m, vim hng, vim ph qun, hen suyn, cao lipid huyt, cao huyt p, tiu ng, khng vim, suy gim min dch.B KTFructus GleditschiaeB phn dng l qu ca cy B kt (Gleditschia australis Hemsl.), phn h Vang (Caesalpinioidae), h u (Fabaceae).c im thc vtCy to, c gai phn nhnh. L kp lng chim. Cung chung c lng v rnh dc. C 6 - 8 i l cht di 25 mm, rng 15 mm. Hoa mc thnh chm mu trng. Qu loi u di 10 - 12 cm hi cong hay thng, dt, phng ln ch mang ht. Qu khi cha chn th mu xanh, nhng khi chn kh chuyn thnh mu en, c 10 - 12 ht rt rn.Cy c trng nhiu ni nc ta ly qu vo thng 10 - 12. Trong y hc dn tc c truyn, qu cn gi l to gic. B kt Gleditschia australis Hemsl. Thnh phn ha hc Hot cht chnh l saponin, flavonoid.Tc dng v cng dngSaponin ca B kt c tc dng dit amib ng rut, trng roi m o.- Hn hp saponin v flavonoid c tc dng gim au.- Hn hp flavonoid v isovitexin c tc dng khng virus.- S dng trong y hc c truyn:+ Lm thuc cha ho, tiu m, ngy dng 0,5 - 1 g qu.+ Cha su rng: qu B kt tn nh p vo ch rng su, h chy nc bt th nh i.

+ Cha chc u: B kt t thnh than tn nh, ra sch vt chc, rc than B kt ln.+ Cha quai b: qu B kt (b ht) tn nh, ha vo gim, tm vo bng p vo ch au (nhiu ln). + Cha b i tin, tc rut, khng trung tin c.- Nhn dn cn dng ht cha l.- Y hc c truyn cn dng gai B kt gi l to gic thch cha mn nht.* Ph n c thai v ngi b vim lot d dy rut khng dng c.

NGU TTRadix Achyranthes bidentataeDc liu l r ch bin ca cy Ngu tt (Achyranthes bidentata Blume.), h Dn (Amaranthaceae). c im thc vtCy tho cao khong 1 m. Thn mnh, l mc i, hnh trng, u nhn, mp nguyn di 5 - 12 cm, rng 2 - 5 cm. Cm hoa l bng u cnh hay k l. Hoa mc hng ln nhng khi bin thnh qu s mc qup xung. Qu nang, l bc cn li v nhn thnh gai cho nn vng phi c th mc vo qun o.Ngu tt c chnh thc a vo Dc in Vit Nam I, tp 2 nm 1983. Thnh phn ha hcNgu tt Achyranthes bidentata Blume. Thnh phn quan trng trong r Ngu tt c cc saponin c phn sapogenin l acid oleanolic. Trong thn v l ca Ng tt cng c saponin nhng vi hm lng thp hn.Ngoi ra, trong r Ng tt cn c ecdysteron, inokosteron, cc polysaccharid, Tc dng v cng dngNgu tt c tc dng lm gim cholesterol mu, tr lc t cung, iu ha min dch.

Ngu tt c dng lm thuc gim au, khng vim, chng thp khp, gin mch, h huyt p v li tiu. Thng c s dng trong cc chng au lng, au khp v yu chi di. Ngu tt cn dng h cholesterol huyt trong iu tr x va ng mch. Trong ng y, v Ngu tt c dng phi hp vi mt s dc liu khc cha chng mt kinh, kh. Ngoi ra cn dng cha bnh thp khp, au lng, b tiu. RAU MHerba Centellae asiaticaeDc liu l phn trn mt t ca cy Rau m (Centella asiatica Urb.), h Hoa tn (Apiaceae).c im thc vtRau m l loi c sng dai, mc b, r mc cc mu ca thn. L c cung di 10 - 12 cm, phin l kha tai bo trn, gc l hnh tim, rng 2 - 4 cm. Gn l hnh chn vt. Cm hoa tn n gm cc hoa rt nh. Qu dt. Cy mc hoang rung vn, bi c. B phn dngPhn trn mt t, c th thu hi quanh nm. Thng c dng ti.Thnh phn ha hc Phn trn mt t ca Rau m c cc saponin triterpen 5 vng v cc sapogenin ca chng, ch yu l thuc nhm ursan. Mt s t l thuc nhm oleanan v lupan. Ngoi ra, Rau m cn c cc flavonoid v mt s cht khc vi hm lng thp. Tc dng v cng dngSaponin ton phn ca Rau m c nghin cu thy c tc dng tng tng hp collagen I v fibronectin. Tc dng ny c th gii thch c tc dng chng lm lnh vt thng ca Rau m. Cc tc dng ny c cho l do cc hp cht triterpen trong Rau m.

Y hc hin i s dng Rau m v saponin ton phn trong Rau m trong iu tr bng II v III, vt thng v cc tn thng ngoi da. N cng c dng ngn nga s sng ha to so li. Dch chit c dng ngoi tng cng s lnh vt thng, c bit trong hu sang thng hay hu phu mn. S dng ng ung Rau m c tc dng iu tr lot d dy - t trng do stress. Cc sn phm ca Rau m cn c dng trong bnh tnh mch mn.Ngoi ra, Rau m cn c s dng trong iu tr cc vt lot do bnh phong, eczema, cc ri lon tnh mch. Rau m cng c tc dng gim vim bnh nhn x gan.Nhn dn ta dng Rau m lm rau sng n. Nc Rau m l loi nc gii kht ph bin cc tnh pha nam. Kinh nghim nhn dn cho rng Rau m c tc dng gii nhit, gii c, thng tiu, dng cha st, mn nga, cc bnh v gan, i lng, l5, vim hng, vim ph qun, vim ng tiu tin.

NG GIA B CHN CHIMCortex Schefflerae heptaphyllaeDc liu l v thn phi hay sy kh ca cy Ng gia b chn chim hay cn gi tt l cy chn chim [Schefflera heptaphylla (L.) D.G. Frodin] [=Schefflera octophylla (Lour.) Harms.], h Nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy cao 2 - 8 m, l mc so le, l kp hnh chn vt vi 6 - 8 l cht c dng nh chn chim do m c tn gi, Cung l di 6 - 30 cm. L cht nguyn, hnh trng thun di, u nhn di 7 - 20 cm, rng 3 - 6 cm. Cung l cht ngn 1,5 - 3 cm. Cm hoa chm tn. Hoa nh mu trng, s cnh hoa v nh bng nhau, thng l 5. Bao phn 2 , bu h c 5 - 6 . Qu hnh cu, ng knh 3 - 4 mm, khi chn c mu tm sm en, trong cha 6 - 8 ht. Cy mc t nhin cc rng cy bi hoc i hoang. Trng trt thu hi v ch binCy c th trng bng dm cnh. Thu hoch bng cch bc v c chiu di khong 20 cm, rng 5 cm, co s qua b lp v th ngoi, phi trong rm, l chui 7 ngy, thnh thong o cho u ni mi thm ri ly ra phi hoc sy nh cho kh. B phn dngV thn v l.

Thnh phn ha hcV thn cha saponin nhm ursan v olean. Ngoi ra, trong v cn c mt t tinh du (0,8%).L cha saponin ch yu l nhm lupan. Ngoi ra, trong l cn c mt t tinh du.Tc dng v cng dngTrong y hc c truyn dng lm thuc thng tiu, cha ph thng, cha phong thp. Thuc b, gip tiu ha. Ngy dng 12-20 g.NHN SMRadix GinsengR c ch bin ca cy Nhn sm (cn c gi l sm Cao ly hay sm Tiu Tin) (Panax ginseng C.A. Meyer.), h nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy c, cao 30 - 50 cm c th sng trn 50 nm. Cy mang ngn mt vng 4 - 5 l. Cung l di. L kp chn vt. L lc u c 3 l cht v sau c 5 l cht; hai l cht ngoi nh hn cc l cht gia. Mp l c rng ca. Cy trng th ra hoa vo nm th 3 vo ma h; t im gia ca vng l nh ln mt trc cao chng 10 cm mang hoa mu trng nht nhm hp thnh tn n. Hoa u 5 cnh, l i 5 rng, 5 nh. Bu h, 2 . Qu hch, mu gn nh hnh cu. R c thng phn thnh nhiu nhnh trng nh hnh ngi nn c tn l Nhn sm. i khi c nhng c sm c kch thc rt ln nng n 300 - 400 g. B phn dng R c Thnh phn ha hcThnh phn chnh trong Nhn sm l cc saponin triterpenoid nhm dammaran gi chung l ginsenosid. Hm lng saponin trong r c chnh vo khong 3,3 %. r con hm lng saponin c th ti 6,4 %. R sm trng c hm lng saponin thp hn sm mc hoang. Ngoi ra, cn c cc thnh phn khc: tinh du, vitamin B1, B2, cc phytosterol, cc hp cht ng n, oligosid v cc glycan...

Tc dng v cng dngNhn sm c tc dng tng tun hon mu trong tim v no, do tng kh nng lm vic, gim s mt tr nh, chng lo ha, chng stress.Nhn sm c dng t lu i cc nc ng v c a vo Dc in mt s nc. Nhn sm c dng ch yu phc hi sc khe trong cc trng hp suy nhc c th sau khi m nng, lm vic qu sc v mt mi, mt tp trung. Ngoi ra, Nhn sm cn c dng trong cc trng hp lit dng, lnh dc, n khng ngon, suy yu ng tiu ha. Nhn sm c tc dng chng lo ha, chng stress, cha x va ng mch, bnh tiu ng, lipid mu cao, gan nhim m. Dng Nhn sm th nng cao kh nng lao ng bng tr c, kh nng tp trung t tng v tng tr nh, tng cng min dch c hiu ca h thng khng ca c th. Mt s nghin cu ca cc tc gi Hn Quc cho thy Nhn sm, c bit l Hng sm c tc dng lm gim nguy c ca mt s loi ung th. Cch dng: dng di dng cn thuc, nc chng cch thy, thuc bt, hoc di dng cao chit trong cc dng thuc hin i. Ngy dng 2 - 6 g. Hin nay trn th trng thng dng l loi tr ha tan.

SM NGC LINHSm Vit Nam hay cn gi l Sm ngc linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) l loi sm c hu ca nc ta v c pht hin ti vng ni Ngc Linh thuc 2 tnh Kon Tum v Qung Nam cao 1500 - 2200 m.Sm Vit Nam c cng chi Panax v cng h Nhn sm (Araliaceae) vi sm Triu Tin v sm Trung Quc cn gi l Nhn sm, sm, ginseng (Panax ginseng C.A.Mayer) v sm Trung Quc cn gi Tam tht Trung Quc, sm Tam tht, kim bt hon, Sanchi ginseng..C 3 u l cy tho sng nhiu nm, cao khong 0,6 m vi l kp mc vng, c cung di, gm 5 l cht c thanh hnh chn vt. Ring sm Trung Quc c 7 l cht. Thng cy 3 nm tui mi tr hoa. Qu mng, khi chn mu ti, thng cha 1 - 2 ht. Tuy nhin, qu ca Sm Vit Nam a s c chm en nh v ch yu c 1 ht. Qu ca Sm Trung Quc thng cha 2 - 3 ht v c mt s t qu c chm en. Sm Vit Nam rt d nhm ln vi 2 loi sm c cht lng km hn trong h Nhn sm l Tam tht hoang v Sm v dip c Sapa (Lo Cai).Hin nay c 3 loi sm l Sm Triu Tin, Sm Trung Quc v Sm Vit Nam. Nhng nghin cu gn y phn tch thnh phn hot tnh trong sm cho thy, ngoi tc dng bi b chung ca 3 loi Sm, Sm Vit Nam cn c thm c im qu l tnh khng khun, chng stress... Sm Triu Tin v Sm Trung Quc mc vng n i v hn i. Ch ring Sm Vit Nam mc vng kh hu nhit i.

Khc bit chnh hot cht trong SmCc loi Sm u c hot tnh chnh l saponin. Sm Vit Nam c xp cng nhm vi Sm Trung Quc l nhm c hu ht hot tnh saponin thuc khung dammaran vi s lng v hm lng ginsenosid cao, ch c 1 - 2 saponin olean c hm lng khng ng k. Ring Sm Trung Quc ch c saponin dammaran, khng c saponin olean. C 3 c xem l nhng loi Sm qu hin nay. Tuy ch c Sm Vit Nam mi c hp cht saponin dammaran kiu ocotillol vi majonosid R2 chim hn 50% hm lng saponin c trong Sm Vit Nam. Thnh phn ny quyt nh nhng khc bit ca Sm Vit Nam vi Sm Triu Tin v Sm Trung Quc trong tr liu.Cc loi Sm thuc chi Panax thng c nhng tc dng dc l v lm sng tng t nhau, c th dng thay th nhau trong phng cha bnh. Nhng tc dng ch yu ca chng c tha nhn nh sau: tc dng b chung, tng lc v sinh thch nghi. Phc hi s suy gim chc nng gip cho tnh trng ca c th tr la bnh thng m khi nim ca y hc c truyn cn gi l "hi dng". Tc dng chng lo ha, khng cc c t gy hi t bo. Tc dng kch thch iu ha c ch min dch, tng sc khng ca c th. Ngoi nhng tc dng chung nu trn, mi loi Sm cn c nhng tc dng u th ring nh Sm Vit Nam c tnh khng khun, tc dng chng stress tm l m Sm Triu Tin v Sm Trung Quc khng th hin.TAM THTRadix NotoginsengR c phi kh ca cy Tam tht [Panax notoginseng (Burk) F. H. Chen.], h Nhn sm (Araliaceae).c im thc vtCy tho sng nhiu nm, cao khong 0,5 m. Thn n, l kp hnh chn vt, cung l di, mi l thng c 3 - 5 l cht, mp l c kha rng ca nh, trn gn chnh ri rc c lng cng bin thnh gai. Cm hoa tn n, hoa mu xanh nht. Qu khi chn mu . Ht hnh cu. B phn dngR c thu hoch nhng cy t 5 nm tr ln, ra sch, phi kh. Tam tht c nhiu hnh dng, tng hnh try ngc, hnh tr, mt ngoi mu nu xm hoc vng xm, mi thm nh, v ng sau hi ngt.Thnh phn ha hcThnh phn ha hc chnh ca Tam tht l cc saponin thuc nhm dammaran. Ngoi ra, cn c cc hp cht polyacetylen v polysaccharid. Polysaccharid c xem l thnh phn c tc dng iu ha min dch trong Tam tht.

Tc dng v cng dngTam tht c bit vi nhng tc dng dc l nh sau: c ch kt tp tiu cu, khng vim, bo v gan, lm gim s tng cc enzym gan gy bi carbon tetrachlorid. Trong ng y, Tam tht c coi l v thuc c tc dng lm mt s huyt, tc dng cm mu, gim vim, gim au. Tam tht c dng cha tr cc trng hp: ho ra mu, nn ra mu, chy mu cam, i tin ra mu, cung xut huyt, chn thng. Ngoi ra, Tam tht cng c coi l v thuc b nh Nhn sm rt hay c dng cho ph n sau khi sinh n.Ghi ch: ph n ang mang thai khng nn dng.

TO NHNSemen ZiziphiDc liu l ht gi phi hay sy kh ca cy To ta (Ziziphus mauritiana Lamk.) (=Z. jujuba Lamk.), h To ta (Rhamnaceae).c im thc vtCy nh cao 2 - 4 m c gai, cnh nhiu. L hnh trng, mt trn mu xanh lc, mt di c lng trng, c 3 gn dc li ln r. Hoa mu vng xanh, mc thnh xim k l. Qu hch. V ngoi nhn bng, lc non mu xanh, khi chn mu hi vng. Tht qu n c, v chua cht hi ngt. B phn dngHtThnh phn ha hc Ht To cha cc saponin: jujubosid A, B, ziziphus saponin I, II, III, jujuba saponin I, II, III u c aglycon l jujubogenin, mt sapogenin thuc nhm dammaran. Ngoi ra cn c acid betulinic, betulin l cc triterpenoid thuc nhm lupan. Ht cn cha cc peptid alkaloid c tn l sanjonin v mt s thnh phn khc nh cht bo, vitamin C.V thn c cc peptid alcaloid: amphibin B, D, E, F, mauritin A, B, C, D, E, F, H v frangufolin.V thn to c thnh phn ng ch l acid betulinic.L c cha rutin.

Tc dng v cng dngAcid betulinic trong v thn To hin ang dc ch nhiu v tc dng trn nhiu dng t bo ung th.Trong y hc c truyn, To nhn c dng lm thuc an thn dng trong cc trng hp mt ng, hi hp, suy nhc thn kinh. Liu dng 0,8 - 1,8 g. Nu sao en c th dng n 6 g. Theo kinh nghim nhn dn, l To sc ung dng cha d ng, hen. Liu dng 20 - 40 g, c th ch thnh siro.

MCH MNRadix OphiopogonisDc liu l r c phi hay sy kh ca cy Mch mn (Ophiopogon japonicus (Thunb.) Ker. Gawl., h Mch mn (Convallariaceae).c im thc vt v phn bCy tho cao 10 - 40 cm. L mc t gc, hp, di, gn l song song, mt trn mu xanh thm, mt di trng nht. Hoa mu l nht mc thnh chm, qu mng mu tm. R chm c nhiu r phnh thnh c nh hnh thoi. Cy c trng mt s tnh min Bc. i khi gp mc hoang. Mch mn c ghi vo Dc in Vit Nam.B phn dngR c. Thnh phn ha hcSaponin steroid: ophiopogonin A, B, C, D v B', C', D'. Cc hp cht sterol: -sitosterol, stigmasterol v -sitosterol--D-glucosid.Carbohydrat: gm c cc glucofructosan v ng nh glucose, fructose v saccharose. Tc dng v cng dngTrong y hc c truyn, Mch mn thng c dng lm thuc gim ho, tiu m, cha to bn, li tiu.Ngy dng 6 - 20 g di dng thuc sc.

THIN MNRadix Asparagi cochinchinensisDc liu l r c phi kh ca cy Thin mn - Asparagus cochinchinensis (Lour.) Merr., h Thin mn (Asparagaceae).c im thc vt v phn bThin mn l mt loi dy leo, sng lu nm. Thn mang nhiu cnh 3 cnh, u nhn, bin dng trng nh l, cn l th rt nh trng nh vy. Hoa nh mu trng mc vo ma h. Qu mng mu khi chn. Cy Thin mn c nhiu ni nh Thanh Ha, Qung Ninh, Bc Thi, Cao Bng, Lng Sn ... Cc nc khc nh Trung Quc, Triu Tin, Nht Bn cng c. B phn dng R c.Thnh phn ha hc

Cha cc saponin thuc nhm furostan, cc amino acid t do, 7 oligosaccharid c phn lp v xc nh.Tc dng v cng dngThin mn thng c s dng trong y hc c truyn lm thuc long m, cha ho, thuc li tiu. Cn c dng cha triu chng bun nn, mt ng, to bn