ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Bolyum L Ihap 15

Agosto 7, 2019

www.cpp.ph

EDITORYAL

Tapuson ang kabangisni Duterte sa Negrosug sa tibuok Pilipinas

AFP ug PNP,

nakahiagum og 43

kaswalti sa NegrosUPAT KA PULIS nga nagpasumangilnga mga empleyado sa Department ofEnvironment and Natural Resourcesang giambus sa mga Pulangmanggugubat sa Sityo Yamot, Bara-ngay Mabato, Ayungon, Negros Orien-tal niadtong Hulyo 18. Namatay gila-yon ang upat sa armadong panag-sangka, sukwahi sa gipagawas ni Rod-rigo Duterte nga gitortyur sila. Na-kumpiska sa BHB ang upat ka pistolang9mm., siyam ka magasin ug mga bala.

Niadtong Hunyo 22, gipabusika-ran sa BHB og command-detonatedexplosive (CDX) ang tropa sa 704thRegional Mobile Force Battalion saSityo Cambugtong, Manjuyod, Neg-ros Oriental. Kapin 20 ang patay ugduha ang samaron sa han-ay sa kaa-way. Ayha niini, giisnayp sa BHB angmga sundalo sa 94th IB sa Sityo Bulo.Nagresulta kini sa tulo ka kaswalti sahan-ay sa mga sundalo.

"AFP...," sundi sa panid 3

Nahumud sa dugo ang isla sa Negros. Walay hunong nga nagabugaog gatusan ka bala si Rodrigo Duterte batok sa mga walay ikasu-kol nga katawhan.

Subling naglunsad og du-ngan-dungan nga pagpamatayang mga death squad ni Dutertebatok sa katawhan sa Negros samilabayng bulan. Dili moubos sa16 ang gipatay, lakip ang usa kakanhing meyor, usa ka konsehal,usa ka prinsipal sa eskwelahanug uban pang adunay mga ka-tungdanan sa sibil nga burukra-sya. Wala usay puas ang pagpa-matay sa ordinaryong mga sibil-yan. Kadaghanan kanila ang wa-lay basehan nga giakusahangtigsuporta sa rebolusyonaryongkalihukan.

Walay laing nagpaluyo samaong mga pagpamatay kundiliang mangtas nga si Duterte.Grabe ang iyang kapungot sapagkapukan sa iyang mga arma-dong ginsakpan niadtong Hulyo18 sa dihang giambus sila sa usaka yunit sa Bagong Hukbong Ba-yan (BHB) sa lungsod sa Ayu-ngon, Negros Oriental. Tungodniini, gihulhugan niya ang iyangmga alipures nga labaw pangmagsabwag og pasistang kaba-ngis ug pahimungtan ang mgadili armadong sibilyan.

Sukad nahitabo ang masaker"Tapuson...," sundi sa panid 2

Edisyong Bisaya

Agosto 7 , 2019 ANG BAYAN2

Bolyum L Ihap 15 | Agosto 7, 2019

UnodANG

instagram.com/progressiveviews

@prwc_info

cppinformationbureau@gmail.com

Editoryal: Tapuson ang kabangis ni Dutertesa Negros ug sa tibuok Pilipinas 1AFP-PNP , nakahiagum og 43 ka kaswalti 1Pagdagayday sa dugo sa Negros 3Clement, berdugong anino ni Palparan 4Aktibistang mag-uuma, gipusil 5Pilipinas, pinakadelikado nga nasud 5NLUA, pakanang neoliberal 6Balaudnon alang sa mga mag-uuma 7Burukrata-kapitalistang pagpangawkaw 8Mini nga reporma sa Boracay 8Malampuson nga welga sa Monde 8SONA sa Katawhan batok sa traydor 9Malampuson nga pakigbisog sa Kentex 9Gakahurot nga rekurso sa SCS 10Pagpatay sa hari sa kalsada 11SOT, gibasura ni Duterte 11

sa Sagay niadtong Oktubre 2018,upat na ka konsentradong kabangissa rehimeng Duterte ang gipatu-man sa Negros. Gikan sa estilo sadungan-dungan nga pagpangatakeug pagpamatay sa mga pulis ugsundalo sa mga komunidad ilalumsa Oplan Sauron, gipatuman kini saarmadong mga ahente sa AFP ugPNP ang pagpamatay sa subsub ugsunod-sunod nga pamaagi. Dau-tang tinguha niini nga tabunan sakahadlok ang katawhan sa Negrosug piangan ang ilang pagsukol sapasistang rehimen.

Usa ang isla sa Negros sa naka-sinati sa pinakagrabeng kawad-onsa yuta sa tibuok Pilipinas. Tatawnga makita dinhi ang mini nga "re-porma sa yuta" sa reaksyunaryongestado. Padayon nga naghari saNegros ang dagkung asyendero ngapadayong nagpahimulos sa liboanka ektaryang tubuhan. Kadunganniini, nagtulo ang laway sa dagkungkumpanya sa mina ang bahandi saisla.

Hilabihan ka dautan ang pag-

panglupig ug pagpahimulos sa ma-sang mag-uuma ug mamumuongpanguma sa mga tubuhan sa Neg-ros. Gutom ang inadlaw-adlaw ni-lang ginasagubang. Milanog angilang singgit alang sa katilingba-nong hustisya ug tinuod nga re-porma sa yuta isip solusyon sa ilangpagkalunang sa kalisud. Padayonnga milagsik ang armadong rebo-lusyon sa Negros tungod sa lalumug lapad nga suporta sa masangkabus nga nagtinguhang tapusonna ang sistemang gatusan ka tuigna nga nangdaugdaug kanila.

Ginapondohan sa dagkungagalong yutaan ang mga sundalo ugpulis, lakip na ang mga paramilitarnga "death squad" sa Negros. Sainteres sa mga asyendero, ginaga-mit sa rehimeng US-Duterte angmaong mga armadong ginsakpanaron sampungan ang baba sa ma-sang mag-uuma ug sumpuon angilang mga pakigbisog. Sa milabayngmga bulan, masaker, pagpamatay,pagpangaresto ug pagbilanggo angtubag ni Duterte sa mga mag-uumang nakigbisog sa Negros.

Pinaagi sa Memorandum OrderNo. 32 nga gipagula ni Duterteniadtong Oktubre 2018, natagam-tam niya ang dugang gahum ngaipahamtang ang pagharing militarug pulis sa ngalan sa "pagsumposa kabangis." Lakip sa gisakop niiniang Negros nga gipailalum sa dilideklaradong balaod militar. Humanang sunud-sunod nga pagpamatayniadtong Hulyo, gimando ni Duter-te ang pagbubo sa 300 pa ka ar-madong ginsakpan sa SpecialAction Force sa isla. Labaw niiningipasubsub ang armadong pagpa-mig-ot sa katawhan sa isla.

Ang kaguliyang nga mikaylapsa Negros ang milukop usab sadaghang lugar sa kabanikanhan satibuok nasud. Pinakagrabe ang ka-himtang sa mga prubinsya sa Min-danao nga kapin duha ka tuig nanga anaa ilalum sa balaod militar.Gawas sa Negros, gipailalum usabsa dili deklaradong balaod militarang Bicol ug Samar.

Sa kabanikanhan ug mga suoknga mga lugar sa tibuok nasud,ang militar ang nakapatigbabaw ugwalay balaod nga mas taas kaysasa mando niini. Ilalum sa NationalTask Force (NTF) ug doktrina nii-ning "kontra-insurhensya," ang ti-buok burukrasya sa gubyernongDuterte nakapailalum sa direkta ugdili-direktang kontrol sa militar.Ginagamit nga hinagiban ang ta-nang ahensyang sibil alang sapagsumpo sa gubat.

Sa tibuok nasud, walay-puasang mga pagpamatay ug pagpa-ngabuso sa militar sa gahum. Gi-nagamit ang pasistang kabangis saestado aron pahilumon ang singgitalang sa tinuod nga reporma sayuta ug sumpuon ang ilang pagsu-pak sa pagsulod sa mga langyawngkumpanya sa mina, mga planta-syon ug mga proyektong pang-imprastruktura ilalum sa "Build,Build, Build" sa rehimen. Kaluha sapasismo ang burukrata-kapitalis-tang pagpangawkaw ni Duterte ugsa iyang pamilya.

Bangis man ug walay kahuma-Ang Ang Bayan ginamantala duha ka hugna matag bulan

sa Komite Sentral sa Partido Komunista ng Pi l ipinas

Ang Ang Bayan ginapagawas sa

pinulongang Pi l ipino, Bisaya, I loco,

Hi l igaynon, Waray ug Ingles.

Nagadawat ang Ang Bayan og mga

kontribusyon sa porma sa mga

artikulo ug bal ita. Ginaawhag usab

ang mga tigbasa nga magpadangat

og mga puna ug rekomendasyon sa

pagpalambo sa atong mantalaan.

"Tapuson...," gikan sa panid 1

"Wakasan...," sundan sa pahina 3

ANG BAYAN Agosto 7 , 2019 3

nan, sayop tagdon nga dilimapukan ang mangtas nga siDuterte. Ang iyang kabangistimaan dili sa kusog, kundilisa kahuyang ug kawalay ka-takus niya nga mopatigbabawnga walay nagabatok saiyang kadunot.

Puno sa krisis ang pun-dasyon sa iyang paghari. Lu-yo sa iyang bangis ug pagpa-tuong wala siyay gikahadlu-kan, labaw nga gakabalaka siDuterte nga hiniusang mo-barug ang katawhang Pilipinoaron dungan-dungan siyangitumba sa iyang poder ugpapanubagon sa iyang mgakrimen ug korapsyon.

Padayon nga nagabarugang katawhan sa Negros ugang tibuok katawhang Pilipi-no. Singgit nila nga tapusonna ang bangis nga paghari niDuterte. Padayon sila nganagaasdang sa dalan sa pa-kigbisog. Kinahanglang hugotnga magkahiusa ug labawpang pakusgon ang ilang mgaorganisasyon isip hinagibanaron iduso ang ilang mga ka-tungod ug ginapangandoynga hustisya. Kinahanglangipataas ang kahimatngon satanan ug palig-onon ang de-terminasyon ug kaisog ngamosukol.

Hingpit nga ginapalig-onang Partido ug ang tibuokrebolusyonaryong pwersa.Sila ang anaa sa dugukan ugunahan sa pakigbisog sa ti-buok katawhan. Gipangolu-han sa Partido ang BHB aronpalagputon si Duterte ugbungkagon ang iyang pasis-tang kabangis. Ginaawhag saPartido ang tibuok katawhannga makigbisog ug tapusonang tanang hinungog ni Du-terte ug iasdang ang rebolu-syonaryong pakigbisog arontukuron ang bag-ong kati-lingbanong sistema sa Pili-pinas.

Pagdagayday sa dugo sa Negros

Niadtong gabii sa Hulyo 25, gisulod sa armadong kalalakin-an ang payag sapamilyang Ocampo sa Barangay San Jose, Sta. Catalina, Negros Oriental.

Gipusil ug gipatay nila ang usa ka tuig nga si Marjon ug ang iyang amahan nga siMarlon Ocampo nga giakusahan nila nga nagasuporta sa Bagong Hukbong Bayan(BHB). Nasamdan dinhi ang asawa ni Marlon. Saksi sa krimen ang duha pa ka ba-tang Ocampo. Ang mag-amahang Ocampo ang pinakaulahi sa 87 ka biktima saekstrahudisyal nga pagpamatay sa Negros sukad nga nakalingkod ang mangtasnga si Rodrigo Duterte.

Sa Guihulngan, gipusil-patay usab siAtty. Anthony Trinidad niadtong Hulyo23. Usa siya sa mga abugado nga mali-syosong ginalambigit sa grupong KawsaGuihulnganon Batok Komunista sa rebo-lusyonaryong kalihukan. Ginapondohanug ginapadagan ang maong grupo isipdeath squad sa Philippine National Po-lice. Nasamdan sa maong insidente angasawa ni Trinidad nga si Novie Marie ugusa pa ka drayber sa pedikab. NiadtongHulyo 25, gipatay ang managsuon ngasilang Arthur Bayawa, prinsipal sa Gui-hulngan Science High School ug ArdaleBayawa, hepe sa Guihulngan City Divisi-on sa Department of Education sa Bara-ngay Hibaiyo. Sa parehong adlaw, gipu-sil usab ang usa ka mag-uuma nga si Ro-meo Alipan, kapitan sa Barangay Bue-navista. Ginapagawas nga gipatay saBHB ang tanang mga biktima bisan oguna na sila nga giakusahan sa AFP ngamga tigsuporta o myembro sa BHB.

Gipusil usab ang kanhing meyor saAyungon nga si Edcel Enardecido ug ig-agaw niya nga si Leo Enardecido niad-tong Hulyo 27. Ayha niini, nataho nganamatay si Sunny Caldera, kapitan saBarangay Mabato sa maong lungsod hu-

man nga makainom siya og pestisidyoniadtong Hulyo 25. Gipusil usab ang usapa ka mag-uuma nga si Reden Eleuteriosa Barangay Tampocon II. Kini nga mgaatake mao ang hinungog nga pagpani-malos sa rehimeng Duterte sa lehiti-mong ambus sa mga Pulang manggugu-bat sa upat ka pulis sa Ayungon niad-tong Hulyo 18.

Niadtong Hulyo 26, gipatay si Fe-derico Sabejon sa Barangay 3, Siaton.

Sa Canlaon City, gipatay usab angkapitan sa Panubigan nga si ErnestoPosadas ug konsehal sa syudad nga siRamon Jalandoni.

Patay usab si Anaciancino Rosalita,tanod sa Barangay Bucalan niadtongHulyo 28. Gipusil siya sa mga deathsquad ni Duterte sa Oval Public Marketsa kasikbit nga barangay.

Duha ka mag-uuma usab ang gipu-sil-patay niadtong Hulyo 24. Naila angmga biktima nga silang Wenny Alegreug Felimino Janayan, lider sa UnitedCalango Farmers Association sa Zam-boanguita, Negros Oriental. Nagpasu-mangil nga mga Pulang manggugubatang mga kriminal sa pagsulay nga dau-ton ang rebolusyonaryong kalihukan.

Niadtong Hulyo 2, alas-4:30 sabuntag, gipakyas sa mga Pulangmanggugubat ang sulayng pag-atakesa 11th IB sa usa ka yunit sa BHB saSityo Small Samac, Barangay Nalun-dan, Bindoy. Lima ang patay ug unomang samaron sa mga sundalo.

Sorsogon. Gipabusikaran sa BHB-Sorsogon ang mga nag-operasyongtropa sa PNP Special Action Force(SAF) sa Barangay Tulatula Sur, Ma-gallanes niadtong Hulyo 30, alas-3 sahapon. Napulo ang patay sa han-ay saSAF.

Agusan del Norte. Gipabusikaran

sa BHB ang mga tropa sa 23rd IB saSityo Hinandayan, Barangay Cama-gong, Nasipit, Agusan del Norte niad-tong Hulyo 12, alas-9:40 ng umaga.Lima ang natahong napatay sa tropasa militar samtang lima usab angsamaron.

Quezon. Tulo ka magkasunod ngaoperasyong haras ang gilunsad saBHB-Quezon batok sa giusang pwersasa 80th IB ug PNP Regional MobileForce Battalion sa Sityo Lagmak, Pag-sangahan, Gen. Nakar niadtong Hulyo28-30. Usa ang patay ug duha angsamaron sa mga sundalo.

"AFP...," gikan sa panid 1

"Tapuson...," gikan sa panid 2

Agosto 7 , 2019 ANG BAYAN4

Lt. Gen. Noel Clement,berdugo nga anino ni Palparan

Kasumpay sa bangis nga Oplan Sauron ang bag-ohay lang nga pagpamataysa Negros sukad pa niadtong Disyembre 2018. Sukad nga gipatuman kini,

kapin 40 na ka sibilyan ang biktima sa ekstrahudisyal nga pagpamatay. Gawassa mga gipatay, gatusan usab ka mga sibilyan ang iligal nga giaresto ug gipa-sakahan og gama-gamang mga kaso.

Gipangunahan sa Armed Forcesof the Philippines Central Command(AFP Centcom) ilalum ni Lt. Gen.Noel Clement ang pagpatuman saOplan Sauron. Notoryus si Clementisip usa sa mga ubos nga upisyal ngagibansay kanhi ni Jovito Palparan sapagpatuman sa mga krimen saOplan Bantay Laya 1 ug 2. Asamankanhi nagsabwag og kabangis si Pal-paran kanunay nga anaa sa likuranniya si Clement isip matinud-anonnga ginsakpan. Sama sa iyang idolo,kanunay ginabungat ni Clement ngamga komunista ang mga nagabatoksa reaksyunaryong gubyerno. Mati-nud-anon niyang ginapatuman angmga mando sa pagpamatay ug ubanpang paglapas sa katungod-tawo.

Nakapailalum si Clement sa204th Brigade sa dihang gidagit uggipatay sa maong yunit-militar angmga tigpanalipod sa katungod-tawonga silang Eden Marcellana ug EddieGumanoy niadtong 2003 sa MindoroOriental. Kumander kanhi sa maongbrigada si Palparan.

Sa dihang gibalhin si Palparansa 7th ID sa Central Luzon niadtong2005, kauban sila ni Clement sapagpangsabwag og kabangis sa re-hiyon. Sulod lamang sa Enero hang-tud Pebrero niadtong 2006, 25 katawo ang biktima sa pagpamatay,pagpangdagit, pagpangtortyur,pagpangulata, pagpanghadlok, ma-saker, interogasyon ug iligal nga de-tensyon. Nahimo nang kumanderkanhi si Clement sa 56th IB, angnag-unang abusadong yunit-militarsa rehiyon. Usa usab siya sa mganagplano ug nagpatuman sa pagda-git sa aktibistang si Jonas Burgosniadtong 2007.

Malukpanong kadaut usab anggibunga sa mga operasyon nga gipa-

ngoluhan ni Clement sa Mindanao.Isip kumander sa 602nd Brigadeniadtong 2015 hangtud 2016, na-ilasi Clement sa mga residenteng Morosa North Cotabato sa iyang pagpa-nganyon sa mga komunidad.

Pipila ka adlaw lamang humangideklara ni Duterte ang balaodmilitar sa Mindanao niadtong Ma-yo 2017, gibutang sa AFP si Cle-ment isip kumander sa 10th ID.Langkob sa operasyon niini ang ti-buok rehiyon sa Davao, ug angmga utlanan sa mga prubinsya saSurigao del Sur, Agusan del Sur ugBukidnon. Nagmugna og kadaut siClement ug ang iyang mga ginsak-pan sa lugar. Sulod lamang sa 19ka bulan, mokabat sa 50 ka sibil-yan ang gipatay sa mga ginsakpanni Clement, lakip ang duha ka ba-ta. Liboan usab ang pugos nga mi-bakwit tungod sa mga pagpamom-ba ug pagpangutingkay sa mgasundalo sa mga komunidad.

Isa sa mangilngig nga mga kri-men ni Clement isip kumander sa10th ID ang pagmasaker sa pito kaLumad niadtong Disyembre 3, 2017sa Lake Sebu, South Cotabato. Duhaka lain pa ang samaron sa maonginsidente. Patung-patong nga kasoang gipasaka batok kang Clement,ug kay Lt. Col. Harold Cabunoc sa33rd IB ug Lt. Col. Benjamin Lean-der sa 27th IB. Mga ginsakpan usabni Clement ang midagit, nagtortyurug misulay pagsunog sa duha kabatan-ong minero niadtong Nob-yembre 2017 sa Compostela Valley.

Pagpangulo sa CentcomGikuha si Clement sa 10th ID ug

gibalhin sa Centcom niadtong Nob-yembre 2018. Langkob sa operasyonsa Centcom ang tibuok Visayas. Anaa

sa ilalum niini ang duha ka dibisyon saArmy (8th ID sa Eastern Visayas ug3rd ID sa Central ug Western Visa-yas), ang 2nd Tactical OperationsWing sa Air Force, ug ang tibuokpwersang nabal sa Visayas.

Wala pay usa ka bulan humanibalhin sa Centcom, gipatuman gi-layon niya ang Oplan Sauron saNegros sigon sa MemorandumOrder No. 32 ni Rodrigo Duterte.Nakapunting karon sa isla ang todo-gyera sa Centcom kung asa adunaylima ka batalyong pangkombat angnakapakat, gawas pa sa mgapwersa sa PNP.

Gawas sa gipatumang kadaut saCentral Visayas, pagpamatay ugpagpanggun-ob usab sa mga komu-nidad sa Eastern Visayas ang mandoni Clement. Sa isla sa Samar, migra-be ang mga pagpatay sa mga sibilyangikan Marso 2019. Sa pagsulodpalang sa tuig, 545 ka barangay naang nataho nga militarisado, kungasa 250 niini ang okupado sa mgasundalo. Kapiin 300 ka pamilya nausab ang napalayas sa ilang mgakomunidad tungod sa pagsakop samga sundalo sa 8th ID.

Mitataw usab ang saywar saCentcom sa Western Visayas.Niadtong Marso, sunud-sunod nganagpakaylap og mga balita sa pe-keng engkwentro ang 61st IB saPanay aron tabunan ang mga kasosa iligal nga pagpangaresto sa mgamag-uuma ug katutubong Tuman-duk. Gawas niini, nagpagawas usabog pekeng pagpasurender sa usa kamenor de edad nga kuno usa ka Pu-lang manggugubat.

Gipailalum usab ni Clement angmga pwersa sa Centcom sa militarsa US aron himuong suluguon. Sagilunsad nga Pacific Partnershipniadtong Marso, gidala sa US saVisayas ang mga papet ug kaalya-dong hukbo niini aron bansayonilalum sa kumand sa militar sa USang mga pwersang militar sa mganasud sa Indo-Pacific.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2019 5

Aktibistang mag-uuma, gipusil

Gipusil sa mga pwersang pangseguridad sa rehimeng Duterte ang magtia-yong myembro sa organisasyon sa mga mag-uuma sulod sa ilang tinda-

han sa Sityo Kasilaan, Barangay Halapitan, San Fernando, Bukidnon niadtongAgosto 2. Namatay gilayon si Guillermo Casas samtang samaron ang iyangasawa nga si Jocelyn.

Ika-napulo na nga biktima saekstrahudisyal nga pagpamatay siGuillermo sa Bukidnon karung tuiga.

Sa parehong adlaw, gipusil-pa-tay usab si Ernesto Estrella sa Anti-pas, North Cotabato. Si Estrella angkanhing pastor sa United Church ofChrist in the Philippines.

Niadto usang Hulyo 25, patay siMisba Masla, 60, sa dihang gibombasa mga eroplanong panggyera saAFP ang Sityo Butilin, Kabalasan,Pikit sa North Cotabato. Gipagawassa 6th IB, pinaagi sa kumander saAFP-Joint Task Force Central nga siMaj. Gen. Diosdado Carreon, ngaadunay mibusikad nga bomba sulodsa balay sa mga Masla maong na-matay ang biktima. Mismong angAFP pinaagi sa kumander sa 603rdIBde nga si Brig. Gen. Alfredo Rosa-rio, ang miangkon nga naigo ang ba-lay sa mga Masla sa dihang namom-ba ang AFP sa lugar bandang alas-3sa kaadlawon. Pasumangil sa AFP,ginagukod kuno nila ang usa ka gru-po sa Bangsamoro Islamic FreedomFighters (BIFF) nga anaa sa lugarmatud sa taho sa ilang operasyongpaniktik.

Giakusahan sa AFP ang asawa niMisba nga si Ali Masla, 62, ngamyembro sa BIFF. Samaron si Ali ugang iyang apo nga si Edwin Masla sapagpamomba. Gipanghimakak saBIFF nga aduna silay presensya salugar sa maong panahon. Gikundenani Abu Misri Mama, tigpamaba sagrupo, ang pagpamatay. Matud ni-ya, dakung bakak ang gisaysay saAFP nga ginaprotektahan nila angmga sibilyan. Gani, sila mismo angnamomba sa balay sa tigulang.

Niadtong Agosto 6, gipusil usabsi Brandon Lee, myembro sa IfugaoPeasant Movement (IPM), sa Laga-we, Ifugao. Nagasulat usab siyaalang sa Northern Dispatch. Hang-tud sa kasamtangan, wala pa siyay

panimuot. Aktibo nga ginabatukansa IPM ang pagtukod sa higantengdam sa Chico River nga moligis sailang yutang kabilin.

Pagpamig-ot sa mga aktibistaug mag-uuma

Padayon pa gihapon ang maluk-panong intimidasyon sa rehimen samga aktibista ug mag-uuma. SaQuezon, gibulabog sa usa ka yunit sa2nd IB ang Barangay 1, Lucena Cityniadtong Hulyo 30. Naglunsad ogoperasyong paniktik ang mga sundalosa takuban sa pagpangsarbey alangsa programang 4Ps ug pagpangita ogmaabangan nga balay.

Duha ka beses usab nga nagpa-tawag og tigum ang tropa sa 95thIB sa Barangay Sta. Isabel Sur,Isabela niadtong Agosto 3 kung asagiakusahan nilang tigsuporta sa BHBang mga myembro sa Dagami, anglokal nga organisasyong mag-uuma.Kinabubut-ong mihawa ang mga re-sidente sa unang panagtigum ug gi-duso ang ilang demokratikong katu-ngod. Gibatukan usab nila ang pag-pasurender kanila isip mga Pulangmanggugubat bugti sa salapi.

Sa Cebu, gisulayan paghadloksa pulis ang mga myembro sa lokalnga balangay sa Kabataan Partylistniadtong Hulyo 27. Sa Bukidnon,gisulayan usab paghadlok ug “ipa-surender" sa 1st Special ForcesBattalion si Kristin Lim, kanhingnagdumala sa Radyo Lumad, saDamilag, Manolo Fortich niadtongAgosto 3.

Duha ka myembro usab saKASAMA-TK ang giaresto sa 76th IBniadtong Hulyo 27 sa Sablayan-Sta.Cruz, Occidental Mindoro. Naila angmga biktima nga silang NadelineFabon ug Reynaldo Malaborbor ngakanhi nagatabang sa mga mag-uumasa lugar nga hilabihang naapektu-han sa hulaw.

Pilipinas,

pinakadelikadong nasud

NABUTANG SA PANGKALIBUTA-NONG hisgutanan ang Pilipinasniining milabay nga mga bulan hu-man malista isip pinakadelikadongnasud alang sa mga aktibistangpangkinaiyahan ug ika-upat alangsa mga sibilyan.

Sa taho nga gipagula niadtongHulyo 30 sa Global Witness, usa kaindependyenteng grupo nga naka-base sa London, naapsan sa Pilipi-nas ang Brazil isip numero unongnasud sa kadaghan sa gipatay ngamga aktibistang pangkinaiyahan.Sigon sa taho sa grupo, adunay nay30 ka tigpanalipud sa yuta ug ki-naiyahan ang gipatay niadtong2018 (48 niadtong 2017), pinaka-taas sa Asia. Naggikan sa Minda-nao ang 1/3 sa mga biktima kungasa planong magtukod ni Duterteog mga plantasyon nga molangkobsa 1.6 milyon ka ektaryang yuta.Mayorya niini mao ang yutang ka-bilin sa mga Lumad. Katunga samga nataho nga kaso sa pagpama-tay ang adunay kalambigitan saagribisnes.

Niadtong Hunyo, gilista usab saArmed Conflict Location and EventProject (Acled), usa ka grupong na-kabase sa United States, ang Pilipi-nas isip ika-upat nga pinakapelig-roso alang sa mga sibilyan. Gipatayang 1/3 sa mga biktima sa takubansa “gyera kontra-droga” ni Duterte.Target usab sa pagpamatay angmga karibal sa pulitika, mgamyembro sa mga pulitikanhongpartido ug progresibong mga orga-nisasyon, mga aktibista, mag-uuma,abugado ug huwes. Matud sa pag-panukiduki sa grupo, nagresultaang mga palisiya sa rehimen sa di-rektang mga pagpangatake ug pag-pamatay sa halos 490 ka sibilyankarong 2019.

Mikabat sa 450 ang direktanggipatay sa mga pwersa sa estado.Pinakadaghan ang gipatay saCentral Luzon (23%), Calabarzon(22%) ug sa National Capital Regi-on (10%).

Agosto 7 , 2019 ANG BAYAN6

National Land Use Act, pakanang neoliberal

Sa ikatulong higayon, subling gisaysayni Rodrigo Duterte ang National

Land Use Act (NLUA o balaod sa nasud-nong paggamit sa yuta) isip prayoridadnga sugyot balaudnon sa iyang rehimensa yang State of the Nation Address(SONA) niadtong Hulyo 22.

Giduso ni Duterte nga gikina-hanglan na kining hinanali nga tu-gutan sa Kongreso ayha mahumanang tuig aron makahikyad kuno ogusa ka nasudnon ug komprehensi-bong plano sa paggamit sa yutaaron “matubag ang demand salangyawng mga negosyante.”

Nag-unang tumong sa NLUAnga papaspason ang proseso sa ma-lukpanong kumbersyon sa mga yu-tang agrikultural ug kabilin ngadtosa residensyal, komersyal ug in-dustriyal nga gamit aron hinanalinga mabaligya sa mga langyawngnegosyante ug sa ilang kasosyo ngamga burgesya-kumprador. Pagaga-miton kini aron palayason ang mgamag-uuma ug katutubo sa mga yutanga target nga tukuran sa higan-teng mga imprastruktura ilalum saprogramang "Build, Build, Build."Una na kining gipatuman karon sarehimen pinaagi sa serye sa mgaadministratibong kamanduan ngagipagula sa Department of AgrarianReform niadtong Pebrero.

Ilalum sa NLUA, pagatukuronang National Land Use Commission(NLUC) nga magadumala sa reklasi-pikasyon ug kumbersyon sa mga re-kursong yuta sa tibuok nasud ugmogambalay sa nasudnong planoalang niini matag napulo ka tuig si-gon sa panginahanglan sa mga kapi-talista. Kini ang magtakda kung asalamang ang mga yuta nga pwedingbungkalon ug kung asa ang pwedingtukuran sa mga imprastruktura ugkabalayan.

Pagabawalon sa NLUC ang pag-uma sa mga pangpublikong kayuta-an nga ideklarang kalasangan, lakipang mga yutang gihawan na sa gag-mayng mag-uuma. Pagabuhaton nii-

ning mas sistematiko ang mgaprograma nga sama sa NationalGreening Program nga nagapalayassa gagmayng kaingero sa ilang mgaumahan aron magamit kini sa lapadnga plantasyon sa komersyal ngakahoy.

Dugay na nga natanggong saKongreso ang NLUA. Una kining gi-duso sa rehimeng Corazon Aquinokadungan sa uban pang mga neoli-beral nga repormang dikta sa WorldBank. Sa nangagi, gihimo kiningkundisyon bugti sa binilyong pau-tang. Padayon kining gisugyot uggiila nga yaweng lehislatibong la-kang sa magkasunod nga rehimenapan wala kini milambo sulod sa ka-pin duha ka dekada.

Niining nangaging mga tuig, gi-gamit sa American Chamber ofCommerce nga kakunsabo sa ahen-syang USAID ang The ArangkadaPhilippines Project aron agresibongitukmod ang rehimeng Aquino ugDuterte nga ipadayon ang pag-lobbysa maong balaod sa Kongreso. Da-yag nga pagluhod ang gikita sa re-himeng Duterte sa dihang gilusotniini sa Kongreso sa ikatulong pag-basa ang sugyot ayha magsira angsesyon niini niadtong Hunyo 3.

Sa umabutay nga mga bulan,nakatakda na nga hisgutan angsugyot sa Senado sa pagpasiugda niSen. Cynthia Villar, nangulo sa ko-mite sa kinaiyahan ug natural nga

mga rekurso. Bisa og alyado kini niDuterte, hugot ang pagsupak niyasa pagbalaod sa NLUA tungod kaypagatangtangon niini ang gahum samga lokal nga gubyerno nga mag-reklasipika sa mga yutang ilang gi-langkuban ug magtakda og kaugali-ngong plano sa paggamit niini. Kungmabalaod ang NLUA, ipasa angmaong mga gahum sa NLUC nga di-rektang nakapailalum sa nasudnonggubyerno.

Tin-aw nga gipahimuslan sa mgaVillar ang karaang kundisyon sakumbersyon sa yuta ilabina nga masdali alang kanila nga suhulan anglokal nga mga gubyerno aron ilusotang ilang mga negosyong pabalay.

Atubangan sa hulga nga sublingitanggong ang maong sugyot, gipa-tuman sa rehimen ang Joint De-partment of Agrarian Reform-De-partment of Justice Order 75 niad-tong Mayo 31 nga mag-institu-syunalisa sa programa ni Duterte sapaggamit sa yuta bisan og wala panahimong balaod ang NLUA.

Matud sa konserbatibong ba-nabana sa rehimen nga gipagawasniini niadtong Enero, miubos og 25%ang kinatibuk-ang erya sa yutangagrikultural sa nasud gikan 9.7 mil-yong ektarya niadtong 1980 ngadtosa 7.3 milyon niadtong 2012, nag-una tungod sa malukpanong kum-bersyon niini ug kaylap nga pagpa-ngilog sa yuta sa tibuok nasud.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2019 7

Mga sugyot balaudnon alang sa mga mag-uuma

Walay puas nga ginaduso sarehimeng Duterte ang pag-

abli sa sektor sa agrikultura, lakipang mga yutang agrikultural, salangyawng pagpanag-iya ug pag-pangawkaw. Luyo niini, padayonnga ginaasdang sa mga progresi-bong representante sa kongresoang mga reporma nga alang sa mgamag-uuma.

Ang maong mga reporma maoang kasumpay sa mga pakigbisognga dugay na nga ginaasdang samga organisasyon sa mag-uuma.Mao usab kini ang anaa sa Compre-hensive Agreement on Social andEconomic Reforms o CASER nga na-tibuok niadtong 2016 sa negosa-syong pangkalinaw tali sa Gubyernosa Pilipinas ug National DemocraticFront of the Philippines.

Labaw nga nahimong mahinung-danon ang mga repormang agraryoatubangan sa subsub nga mga atakesa ilang sektor—gikan sa todong li-beralisasyon sa bugas hangtud sawalay puas nga pagpamatay sa mgamag-uumang nakigbisog alang sailang katungod sa yuta.

Subling gisumite sa mga progre-sibong partido ilalum sa Makabayanang Genuine Agrarian Reform Bill(GARB) sa Ubos nga Kapunungan.Ang GARB usa ka sugyot nga naga-latag sa komprehensibong gambalayalang sa tibuod nga reporma sa yu-ta. Tumong niini nga wagtangon angmonopolyo sa yuta ug magpatumansa libre, patas, ug makatarunga-nong pagbahinbahin sa yuta sulodsa lima ka tuig. Pagalangkuban niiniang tanang pribadong yutang agri-kultural, ang tanang yuta nga giga-mit sa mga plantasyong agribisnes,mga yutang ginaugmad sa mga mag-uuma nga gikuha sa gubyerno, mgaagalong yutaan o mga langyawnginstitusyon ug uban pang mga yu-tang agrikultural nga publiko.

Ginaduso usab niini ang pagha-tag og komprehensibong suporta samga mag-uuma ug paghatag og

igong subsidyo. Pagaawhagon angmga mag-uuma nga magtukod omagpailalum sa mga kooperatibaaron palambuon ang produksyon.Ingonman, magtukod kini og meka-nismo aron dili subling mawala angyuta sa mga benipisyaryong mag-uuma.

Sa kasamtangan, labaw nga gi-napaantus ang mga mag-uuma nganagaduso sa ilang katungod sa yuta,lakip kadtong nahatagan na og mgaCertificate of Land Ownership.Daghan kanila ang wala nakabayadsa mahal nga amortisasyon busapaspas nga nabawi ang ilang mgayuta. Lambigit niini, ginasugyotusab nga iabswelto ang mga mag-uuma gikan sa ilang obligasyon ngamagbayad sa utang nga amortisa-syon aron sa ingon mahatag na ka-nila ang yuta nga ilang giugmad.

Gisumite usab sa Makabayanang sugyot nga Rice IndustryDevelopment. Nahilakip dinhi ngapagabawalon ang pagpaningil saabang sa yuta kung molapas angkantidad sa 10% abereyds nga ne-tong ani sa mag-uuma sa kada ek-tarya nga giugmad sa milabay ngatulo ka tuig.

Nagsumite usab ang uban pangrepresentante og mga sugyot ngamagahatag og kasigurohan sa mgabenepisyaryo sa mini nga Compre-hensive Agrarian Reform Programug magpatukod og mga proyektosama sa mga komunal nga irigasyonnga pagabayaran ang tunga-tungasa kantidad sa mga mag-uumangbenipisyaryo sa usa ka takdang pa-nahon.

Giduso usab dinhi ang pagtukodog mga bodega ug mga galingan sahumay sa matag munisipyo ug lung-sod nga nagaprodyus og bugas. Pa-gasuportahan usab niini ang tanangpanginahanglan sa transportasyon.Pagabayaran kini sa usa ka takdangkantidad sulod sa 25 ka tuig.

Sa Senado, subling gisumite niSen. Ralph Recto ang pipila ka sug-yot sa pagpwesto sa sistema sa“timbangan sa katawhan” sa mgasentrong merkado aron malikayanang pagmanipula sa timbang sa mgaprodukto. Ginaduso usab niya angpagtukod og mga kalsada nga mag-dugtong sa mga umahan ug merkadodili lang sa mga pinili nga lugarkundili patas nga pagbahin-bahin satibuok nasud.

Agosto 7 , 2019 ANG BAYAN8

Mini nga repormang agraryo sa Boracay

Sukwahi sa gipanghinambog ni President Rodrigo Duterte sa iyang ikaupatnga State of the Nation Address, dili tinuod nga napatuman na ang re-

pormang agraryo sa isla sa Boracay sa Aklan.

Ang tinuod, hangtud sa kasamta-ngan wala pa gihapon naapud-apudang 18 ka ektaryang yuta nga gipaila-lum sa repormang agraryo sa mgabenepisyaryo niini. Matud kang De-partment of Agrarian Reform (DAR)-Western Visayas Director StephenLeonidas, pagaapud-apuron pa langkini sa mga katutubong setler nga dililakip sa tribung Ati sa Boracay.

Niadtong Nobyembre 2018, 3.2ka ektaryang yuta lang (wala payusa ka porsyento sa 1,032-ektarya

nga isla) ang kinatibuk-ang iapud-apud sa 44 ka pamilya nga myembrosa Boracay Ati Tribal Organization.

Matud sa mga panukiduki saantropolohiya, ang Ati ang mga ka-tutubong nanimuyo sa Boracay ay-ha pa miabot ang mga Bisayan ugmga kolonyalistang Espanyol. Apangipanghimakak kini sa uban pangmga katutubong setler (mga dili-Ati) nga nagaduso sa ilang katu-ngod sa yutang nakatakda nga ia-pud-apud.

Burukrata-kapitalistang pagpangawkaw

sa mga Villar

Ang mag-tiayong Manny ug Cynthia Villar, naila isip lokal nga dinastiya saLas Pinas, kongresista ug kasamtangang senador sa reaksyunaryong

gubyerno, ang nanag-iya sa Vista Land & Lifescapes nga notoryus sa pagpa-ngilog ug kumbersyon sa liboan ka ektaryang mga umahan ngadto sa mgasubdibisyon (Camella Homes, Lumina Homes) ug dagkung mall (Starmalls ugVista Malls).

Niadtong 2008, naimbwelto siCynthia Villar sa pagpangawkaw sayuta sa mga mag-uuma sa Norzaga-ray, Bulacan. Nalambigit usab siManny Villar sa pagpangawkawniadtong 2010 human niyang gisug-yot nga usabon ang ruta sa C-5Extension Project pabor sa lokasyonsa iyang mga negosyo. Nabutyagusab nga nagtukod silang Villar ogmga subdibisyon sa mga umahannga adunay irigasyon sa Pavia,Iloilo City niadtong 2010 ug sa Pla-ridel Bulacan niadtong 2014.

Naila ang pamilyang Villar isiptigsuporta ni Duterte. Magkaalyadousab ang partido pulitikal ni Villarnga Nacionalista ug ang PDP-Labanni Duterte.

Ilalum ni Duterte, mitubo angbahandi ni Manny Villar gikan saUS$1.5 bilyon (o P75.4 bilyon) niad-tong Marso 2017 ngadto sa US$5.5bilyon (o Php288.3 bilyon) niatongMarso 2019. Gikan ika-12, siya na

karon ang pinakaadunahang indi-bidwal sa tibuok nasud. Samtangnagdeklara si Cynthia Villar og P3.7bilyon ug giila isip pinakaadunahangsenador, samtang ang ilang anak ngasi Mark Villar, kalihim sa Departmentof Public Work and Highways nag-deklara usab og P1.4 bilyon ug naialanga pinakaadunahang upisyal sa ga-binete ni Duterte.

Mamatikdan ang kaayuhan sapamilyang Villar sa programangpangimprastruktura sa rehimen.Ang ilang kumpanya ang pinakau-lahing nagsumite og aplikasyonalang sa pagtukod og kasino ayhagisid-an ni Duterte ang morator-yum sa pagdawat sa aplikasyonalang sa pagtukod niini niadtongEnero 2018. Gawas sa ginatukodnga resort ug kasino sa 1,000 ek-taryang kayutaan sa Dasmariñas,Cavite, nataho usab nga plano ni-lang magtukod og parehongimprastruktura sa Las Piñas.

Malampuson nga welga

sa Monde

MALAMPUSON NGA NAPADUSO samga mamumuong kontraktwal saMonde Nissin Labor Association(MNLA–LIGA) ang maneydsment saMonde Nissin Corp. nga makignego-sasyon kalabot sa ilang panawagangregularisasyon. Nahitabo kini humangikasa ang ilang siyam ka oras ngawelga niadtong Agosto 6. Gilunsadang welga isip tubag sa terminasyonsa kontrata sa siyam ka mamumuoniini niadtong milabayng semana. Gi-kan Hulyo 2018, 111 ka mamumuo naang gitangtang sa kumpanya.

Nasabutan sa negosasyon ngamakabalik na ang gitangtang ngamga mamumuo sa pabrika ug nag-takda na usab og iskedyul alang samosunod nga panaghisgot. Gitagadkini nga usa ka dakung kadaugan samga mamumuo nga mayorya anaana sa 13 ka tuig nga nagatrabahosa kumpanya isip mga kontraktwal.

Naila ang Monde Nissin sa mgaprodukto niining mga biskwit(SkyFlakes ug Fita) ug nudols (LuckyMe!). Gikan 2000, kanunay nga na-hilakip ang kumpanya sa 50 ka pi-nakaadunahang mga korporasyon saPilipinas.

Gipanag-iyahan kini sa burge-sya-kumprador nga si Betty Ang nganagdeklara og P14.17 bilyong ne-tong kantidad niadtong 2018.

Sa parehong adlaw, nagwelgausab ang mga mamumuo sa Super 8sa Pasig City human gitangtang satrabaho ang kapin 200 ka mamu-muong kontraktwal niini.

MALAMPUSON NGA NAPABASURAsa mga estudyante sa PolytechnicUniversity of the Philippines (PUP)sa Sta. Mesa, Manila ang Dress Co-de Policy (palisiya sa sinina) humanang pito ka oras nga protesta. Mag-padayon pa ang mga protesta batoksa pagpalusot sa mapanumpuon ngamga probisyon sama sa mandatoryrandom drug-testing ug pagpamig-ot sa mga organisasyon, konseho ugpublikasyon sa mga estudyante.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2019 9

SONA sa Katawhan batoksa nasudnong traydor

Sa ikaupat nga State of the Nation Address (SONA) ni Rodrigo Duterteniadtong Hulyo 22, nataho nga kapin 50,000 ang misalmot sa mga

rali batok sa kaniya sa mga sentrong lungsod sa tibuok nasud. Gikundenasa mga raliyista ang grabeng pagluib ni Duterte ug gipanawagan angpagpalagpot kaniya tungod sa iyang pagtahan sa China sa mga katungodsa mga Pilipino sa West Philippine Sea. Gibatikos nila ang iyang pasismoug sa iyang pagpatuman sa kontra-katawhang mga palisiya nga labawpang nagbutang sa katawhan sa kalisud.

Sa nasudnong kabisera, gitahosa mga organisador nga mokabatsa 40,000 ang nagmartsa sa kada-lanan sa Commonwealth Avenue saQuezon City aron ipakita sa nasud-nong traydor sa Pilipinas nga siDuterte nga “Ato ang Pinas!” Na-nawagan sila nga palayason angChina sa gikawkaw niining teritor-yong dagat sa nasud. Gipanguna-han ang protesta sa Bagong Alyan-sang Makabayan (Bayan) ug gisal-mutan sa lain-laing organisasyonbitbit ang tagsa-tagsa nilang sek-toral nga panawagan.

Luzon. Nagprotesta ang kapin600 ka mag-uuma, mangingisda ugkatutubo sa Aurora Park, LaoagCity aron batikuson ang padayonnga pagpanghasi sa militar sa ilanghan-ay, pagsaka sa presyo sa mgapalaliton bunga sa Tax Reform forAcceleration and Inclusion(TRAIN), ug ang kawalay subsidyoalang sa ilang sektor. Mitambongusab ang kapin 200 sa porum ma-hitungod sa SONA ni Duterte ngagilunsad sa Tongtongan Ti Umili-Cordillera Peoples Alliance sa Cat-hedral of the Resurrection, Mag-saysay Avenue sa Baguio City.

Kapin 500 ang nagprotesta saPeñaranda Park, Legazpi City aronkundenahon ang malukpanongekstrahudisyal nga pagpamatay sarehiyon. Naglunsad usab og mgaprotesta ang mga aktibista sa Na-ga, Sorsogon ug Masbate aron ipa-nawagan ang pagpalagpot kangDuterte ug pagbatikos sa iyangpagluhod sa China.

Visayas. Misalmot ang kapin

4,000 ka aktibista sa magkalahinga protesta sa upat ka sentrongurban sa isla sa Panay. Nagpro-testa ang kapin 3,000 sa publicplaza sa liwasan sa Bacolod Citybitbit ang panawagan nga ihunongna ang arbitraryong pagpamatayug masaker batok sa katawhan saNegros. Dili moubos sa 400 ka ak-tibista ang nagprotesta sa Boholaron kundenahon ang padayon ngapagpamig-ot ug pagpamatay samga mag-uuma ug uban pang pag-lapas sa katungod-tawo. Gipasiug-dahan usab sa Bayan-Central Vi-sayas ang martsa sa kapin 300 kaaktibista gikan Fuente OsmeñaCircle padulong sa Colon Street saCebu City.

Mindanao. Nagprotesta angmga aktibista ug Lumad sa Caga-yan de Oro ug Davao City bitbit angpanawagan nga tapuson na angbalaod militar sa Mindanao. Giba-tikos usab nila ang pagpasira sarehimen sa mga eskwelahang Lu-mad. Naglunsad usab ang mga re-sidente sa Marawi sa ilang bersyonsa SONA nga gitawag nila og Stateof Marawi Bakwit (Sombak) saMindanao State University.

Gawas sa nasud. Kapin 100ang nagprotesta atubangan saPhilippine Consulate General saNew York City sa pagpanguna saMalaya Movement. Naglunsad usabog protesta ang mga migrantengPilipino sa mga sentrong lungsod saAustralia, Canada, France, Hong-kong, Italy, Japan, The Nether-lands, New Zealand, Saudi Arabia,South Korea ug United Kingdom.

Malampuson nga pakigbisog

sa Kentex ug OceanaGold

HUMAN ANG KAPIN upat ka tuig ngapakigbisog, nakakab-oy og kadauganang mga mamumuo sa Kentex niad-tong Hulyo 26. Nahitabo kini humanmagpagawas ang Korte Suprema sakamaduan sa Kentex ManufacturingCorp. nga bayaran og P1.44 milyonang 57 ka mamumuo nga nakaluwassa pagkasunog sa pabrika niini sa tsi-nelas niadtong Mayo 13, 2015. Mo-kabat sa 72 ka mamumuo ang nama-tay sa maong aksidente.

Gibaligtad sa maong kamanduanang resolusyon sa Court of Appealsnga nag-abswelto sa Kentex gikan samaong obligasyon niini sa mga ma-mumuo. Unang gimando sa De-partment of Labor and Employment(DOLE)-National Capital Regionniadtong 2015 ang kumpanya ngaibayad ang maong kantidad sa mgamamumuo human masuta ngaP202.50 lang ang ilang inadlaw ngasuhulan.

Gitawag usab nga kadugan samga grupong pangkinaiyahan angdesisyon sa Regional Trial Court saNueva Vizcaya niadtong Hulyo 27nga nagbasura sa petisyon sa Ocea-naGold aron babagan ang barikadasa mga residente nga nagpahunongsa maong mga operasyon. (Basaha saAng Bayan, Hulyo 21, 2019.)

Gipakanaog ang desisyon niad-tong bisperas sa national solidaritymission (NSM) nga giorganisa samga aktibistang pangkinaiyahan sapagpasiugda sa Kalikasan People’sNetwork for the Environment. Tu-mong sa NSM nga imbestigahan angnagapadayon nga operasyon sakumpanya bisan og ekspayr na angkontrata niini niadtong Hunyo 20.

ANG BAYAN Agosto 7 , 2019 10

260 3,822NUCLEAR WARHEADS

USA

TROPA2,300,000 1,281,900

7,760

6,000

9,726

1,710

1,770

6,393

41,760

3,269

950

1,197

TANGKE

AFV

KANYON

SELF-PROPELLED ARTILLERY

ROCKET ARTILLERY

Pangkayutaan

4,182

1,150

629

270

1,170

12,304

457

2,192

587

4,889

TOTAL AIRCRAFT

FIGHTER

MULTIROLE

ATTACK

HELICOPTER

Pangkawanangan

780

2

36

54

42

76

437

20

85

0

0

71SUBMARINE

CORVETTES

FRIGATES

DESTROYER

AIRCRAFT CARRIER

TOTAL NAVAL

Pangkadagatan

CHINA

Gakahurot nga rekurso sa SCS

Dakung kawad-on sa mga mangingisdang Pilipino ang iligal nga pag-pangisda sa mga Chinese sa teritoryong sobirano sa Pilipinas ug ka-

sikbit niining mga kadagatan. Sa milabayng unom ka dekada, padayon nanga migamay ang ihap sa mga isda sa South China Sea bunga sa deka-dekada na nga sobrang pagpangisda sa lugar.

Usa ang South China Sea salima ka nag-unang pangisdaa-nan sa tibuok kalibutan. Dinhinagatrabaho ang kapin tulo kamilyon ka tawo isip mangingis-da o mamumuo sa dagkung bar-ko. Makuha sa maong kadaga-tan ang 3,365 ka klase sa isda.Matag tuig, gibanabana ngamokabat sa 16.6 milyong tone-lada o 12% sa pangkalibutanongsuplay sa isda ang makuha gi-kan dinhi. Mayor kining tinub-dan sa protina sa minilyong ka-tawhan sa mga nakapalibot nganasud dinhi.

Sa usa ka pagtuon niadtong2015, gikanayon nga mihagba naog hangtud 90% ang gidaghanonsa isda sa pipila ka bahin sa SCSgikan dekada 1960. Nagkagamayang mga isda nga mahal sama satuna ug lapu-lapu. Gikinahanglanna sa mga mangingisda nga ma-nagat og mas dugay ug sa maslayo nga kadagatan. Tungod nii-ni, padayon ang pagkunhod sagakakuhang isda sa mga mangi-ngisdang Pilipino. Gikan 2005-2014, mihagba na kini sa 13.5%ug dugang pang 4.3% niadtong2015-2016.

Disbentaha sa mga mangigis-dang Pilipino ang ilang relatibonggagmay nga bangka, taas ngagasto sa transportasyon (ngamas midaku pa tungod sa TRAIN)ug kawalay suporta gikan sa gub-yerno. Sukwahi niini ang dagkungsubsidyo sa gubyernong Chinesealang sa lana, suhulan ug himansa ilang mangingisda. Tungodniini, makapanagat ang ilang mgabarko sa mas layo ug mas dugay.Ang China ang adunay pinaka-daghang ihap sa mga sakayanangpangdagat (2,500) nga nakapun-ting sa malungtaron ug nilagyo

nga pagpangisda.Disbentaha usab sa mga Pili-

pinong mangingisda ang kawad-on sa seguridad bisan sulod saeksklusibong sonang pang-ekonomiya ug mga tradisyunalnga mga pangisdaanan.

Pagbaligya sa rekursoGibanabana sa Center for

Environmental Concerns ug Kali-kasan People's Network for theEnvironment nga kapin P773-bil-yong kantidad sa mga rekursongmineral, pangdagat ug mga hayopnga soberanong gipanag-iyahansa Pilipinas ang gibaligya ni Du-terte sa mga langyaw sa mila-bayng tulo ka tuig.

Kapin P99 bilyon na angkantidad sa naguba nga mga ba-hura (reef) sa China sa WestPhilippine Sea (WPS) bunga sapadayon nga pagpatrulya sa mgabarkong panggubat sa mga pa-ramilitar nga Chinese sa sobera-nong kadagatan sa nasud. Du-gang dinhi ang P150 bilyon ngakantidad sa endangered nga mgahayop ug tanom nga iligal ngagidakop o gikuha ug giismagolpagawas sa bansa.

Bugti sa dagkung pautangalang sa mga proyektong KaliwaDam ug Chico River Pump Irriga-tion, nagsaad si Duterte nga pa-gahatagan ang China og mga re-kursong tubig nga nagkantidad ogP23 bilyon isip soberanong ga-rantiya kung mapakyas kining ba-yaran og tibuok ang utang. Sa ki-natibuk-an, pinakadaku ang na-wala sa nasud bunga sa malukpa-nong pagmina sa mga multina-syunal sa nasud. Sulod sa pare-hong panahon, kapin P501.4-bil-yong kantidad sa mga mineral anggieksport niini.

KUMPETISYONG MILITAR: Sa tibuokkalibutan, nagpabiling numero unonggahum militar ang US sa hisgutananggidaghanon sa tropa, base, himan-mili-tar ug armas-nukleyar. Ginahagit kinikaron sa nagakusog nga gahum sa Chi-na, ilabina sa South China Sea nga pa-rehong ginapahimuslan ug ginalang-kuban sa nagkadaiyang mga pwersangpangseguridad. Ania ang kasamtangannilang kusog-militar:

Agosto 7 , 2019 ANG BAYAN11

Pagpatay sa hari sa kalsada

Lakip sa mga giguba sa ikaduhanggubat pangkalibutan, ang mayor

nga linya sa pangpublikong trans-portasyon sa nasud. Isip temporar-yong solusyon, pipila sa mga Pilipinoang namuhunan sa pag-ayo sa guba-guba nga mga dyip nga gigamit samga Amerikanong sundalo.

Ang pinakauna ug kanhing pina-kadakung nagamanupaktura sa dyipmao ang kumpanyang Sarao Motors.Gitukod kini niadtong 1953 sa nego-syanteng si Leonardo Sarao, usa kamekaniko ug kanhing drayber sa ka-lesa. Gikan sa inisyal nga puhunannga P700 milapad ang iyang negosyongadto sa usa ka kumpanya.

Giusab ang disenyo sa mga ka-raang dyip aron makakarga og masdaghang pasahero. Gipangtapak ngamga puthaw usab ang gigamit isipatop niini nga gipintalan og mahayagnga kolor ug mga dekorasyon. Giga-mit ang simbolong kabayo sa gina-manupaktura niining mga dyip isippasidungog sa unang hari sa kalsadasa nasud, ang kalesa. Namugna angdisenyo sa dyip gikan sa kolor ugporma sa kalesa. Sukad kaniadto,kini na ang giilang “hari sa kalsada.”

Midaghan ngadto sa 300 angilang mga mamumuo niadtong de-kada 1960. Mikabat sa halos napulomatag adlaw ang gakamugna nilangdyip hangtud dekada 1970. Mikun-hod ang produksyon niini pag-abotsa 1980, bunga sa sobra nga pag-saka sa ilang gasto sa produksyonug nagkagamay nga prangkisa ngagipagawas sa gubyerno. Tungodusab sa pangkalibutanong krisis sapinansya, mihagba ang piso busanahimong triple ang kantidad sasegunda manong mga makina ugpyesang ginaimport sa kumpanyagikan sa Japan.

Aron hatagag dalan ang pag-sulod sa mga taxi nga TamarawFX, sakyanan nga minugna samultinasyunal nga kumpanyangToyota, ug pag-abli sa Light RailTransit niadtong 1995, gipaun-

dang sa Land TransportationOffice (LTO) ang pagpagawas ogprangkisa sa mga linya sa dyip.Dugang pang paantus sa in-dustriya sa transportasyon anglain-laing mga palisiya nga gina-patuman sa gubyerno sa pagkuhaog rehistro. Sa maong panahongihapon gihatag ni Leonardo Sa-rao ang pagdumala sa kumpanyasa iyang anak nga si Edgardo.

Atubangan sa padayon ngapagkunhod sa negosyo, napugos siEdgardo nga temporaryong ihu-nong ang produksyon sa kumpanyaug tangtangon sa trabaho ang ka-pin 250 ka mamumuo niini niadtongOktubre 2000. Pipila ka semanahuman niini, subling giablihan angproduksyon sa kumpanya bisan ognalimita na lang sa 50 ka tawo angmga mamumuo. Sa maong pana-hon, duha hangtud tulo ka dyipmatag semana na lamang ang ilanggakamugna.

Taliwala sa mga pakana sarehimeng Duterte nga padayonnang ibawal ang paggamit sa mgakaraang dyip sa pagpamasada sa

SOT, gibasura ni Duterte

LABAW NGA PAGDAPIG sa mga kapitalista ang gipakita ni Duterte sa di-hang hingpit na niyang gibasura ang sugyot balaudnon nga Security ofTenure (SOT). Tin-aw kini niyang giangkon sa iyang pagpamulong salungsod sa Itbayat, Batanes niadtong Hulyo 30 kung asa dayag niyanggisulti nga kulang ang proteksyon nga ginahatag sa sugyot nga “anti-en-do” sa mga negosyante. Tungod niini, subling nagpasang-at sa Kongresoang mga progresibong magbabalaod og usa ka sugyot balaudnon nga mastin-aw nga kontra-endo ug alang sa mamumuo.

takuban sa programang “moder-nisasyon," natukmod ang SaraoMotors nga makigsosyo sa Le’Guider International (usa kakumpanya nga gipanag-iyahan sanegosyanteng si Youssef Ahmad),alang sa produksyon sa mgaelectronic jeepney (e-jeepney omga dyip nga ginapadagan sakuryente). Imbes nga makina, gi-napaandar ang maong mga dyip sausa ka permanent magnetic motornga minugna sa neodymium mag-net, usa ka mineral nga dominadosa China ang pagmina ug produk-syon. Niadtong milabayng tuig,nataho nga halos 80% sa pangka-libutanong produksyon niini nag-gikan sa China.

Matag yunit sa e-jeepney nag-kantidad sa abereyds nga P1.4milyon, layo nga mas mahal kaysasa tradisyunal nga dyip nga nag-kantidad og P400,000. Seguradonga moresulta ang mini nga paka-nang modernisasyon sa pagkalugiug pagkalubong sa utang sa mgadrayber ug opereytor ug sa pag-saka sa plitihan.